ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Γενική Ιατρική. Προληπτική φροντίδα στους ενήλικες

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γενική Ιατρική Προληπτική φροντίδα στους ενήλικες Υπεύθυνη μαθήματος: Επίκ. Καθηγήτρια Α. Τατσιώνη

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Προληπτική φροντίδα σε εφήβους και ενήλικες Αθηνά Τατσιώνη Επίκουρη Καθηγήτρια Γενικής Ιατρικής

4 Κλινικό σενάριο! Η Ρέα είναι 17 ετών και έρχεται στο ιατρείο γιατί εδώ και δύο µέρες παρουσίασε βήχα. Αφού την εξετάζετε διαπιστώνετε ότι έχει µία ήπια ίωση ανώτερου ανανευστικού, η οποία δε χρειάζεται άλλη διερεύνηση. Την καθησυχάζετε. «Μάλλον µε κόλησε ο φίλος µου», λέει. Τη ρωτάτε αν έχει σεξουαλικές επαφές και σας απαντά θετικά. Αποφασίζετε να συζητήσετε κάποια θέµατα πρόληψης µαζί της.

5 Τι βοηθάει στην αποτελεσµατικότητα της συµβουλευτικής για τα σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα στους εφήβους;! Συχνές και πολλές συνεδρίες (µελέτες για συνεδρίες µε συνολική διάρκεια 3-9 ώρες)! Συµβουλευτική σε οµάδες εφήβων

6 Συνιστάται συµβουλευτική για τα σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα στους ενήλικες;! Ναι, σε όσους ανήκουν σε οµάδες υψηλού κινδύνου! Ναι, αν διαµένουν σε περιοχές µε υψηλή συχνότητα σεξουαλικώς µεταδιδόµενων νοσηµάτων και δεν διατηρούν µονογαµικές σχέσεις

7 Ποιοι ενήλικες θεωρούνται υψηλού κινδύνου για σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα;! Ενήλικες που διαγιγνώσκονται ή έχουν διαγνωσθεί κατά το τελευταίο έτος µε ένα σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα! Ενήλικες µε πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους

8 Για ποια συχνά σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα γίνεται συµβουλευτική παρέµβαση;! Χλαµύδια! Ηπατίτιδα Β! Ηπατίτιδα C! Έρπης! HIV! HPV! Γονόρροια! Σύφιλη! Τριχοµονάδα

9 Τι µπορεί να περιλαµβάνει η συµβουλευτική παρέµβαση;! Εκπαιδευτικό υλικό! Εκπαίδευση για την απόκτηση δεξιοτήτων! Υποστήριξη για αλλαγή σεξουαλικής συµπεριφοράς, που να συνεπάγεται µικρότερο κίνδυνο ή την αποφυγή του κινδύνου

10 Για ποια σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα µπορείτε να συστήσετε προσυµπτωµατικό έλεγχο στη Ρέα;! Χλαµύδια (έφηβες, γυναίκες 24 ετών, άλλοι ενήλικες υψηλού κινδύνου)! Γονόρροια (έφηβες, γυναίκες 25 ετών, άλλοι ενήλικες υψηλού κινδύνου)

11 Γιατί;! Οι έφηβοι που είναι σεξουαλικά ενεργοί θεωρούνται οµάδα υψηλού κινδύνου

12 Ποιες οµάδες ενηλίκων γυναικών είναι υψηλού κινδύνου για λοίµωξη από χλαµύδια / γονόκοκκο;! Ηλικία! Ιστορικό προηγούµενης λοίµωξης! Ιστορικό προηγούµενου άλλου σεξουαλικώς µεταδιδόµενου νοσήµατος! Νέοι ή πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι! Μη συνεχής χρήση προφυλακτικού! Χρήστες ναρκωτικών! Χρήση του σεξ ως µεθόδου για την απόκτηση χρηµάτων

13 Τι πετυχαίνουµε µε τον προσυµπτωµατικό έλεγχο για χλαµύδια / γονόκοκκο των γυναικών, που ανήκουν σε οµάδες υψηλού κινδύνου;! Θεραπεία της ασυµπτωµατικής ακόµη λοίµωξης! Μείωση της φλεγµονώδους νόσου της πυέλου και των επιπλοκών της (έκτοπη κύηση, υπογονιµότητα, χρόνιο πυελικό άλγος)

14 Πώς γίνεται ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για χλαµύδια / γονόρροια;! Ανάλυση ενισχυµένου DNA (Nucleic acid amplification tests)! Δείγµα ούρων, κολπικό δείγµα! Σε πληθυσµό µε χαµηλό επιπολασµό, αυξάνονται τα ψευδώς θετικά

15 Για ποιες οµάδες (έφηβοι και ενήλικες) προτείνεται προσυµπτωµατικός έλεγχος για HIV;! Άνδρες που είχαν σεξουαλική επαφή µε άνδρες µετά το 1975! Ασθενείς που έχουν πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους και δε χρησιµοποιούν προφυλακτικό! Ασθενείς που έκαναν ή κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών! Ασθενείς που χρησιµοποιούν το σεξ ως µέθοδο απόκτησης χρηµάτων ή ναρκωτικών ή έχουν συντρόφους µε αυτή τη συµπεριφορά! Ασθενείς που είχαν ή έχουν σύντροφο, ο οποίος έχει µολυνθεί µε HIV, είναι αµφιφυλόφιλος, ή χρήστης ενδοφλέβιων ναρκωτικών! Ασθενείς που θεραπεύονται για σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα! Ασθενείς που είχαν µεταγγισθεί το διάστηµα ! Ασθενείς που ζητούν οι ίδιοι να ελεγχθούν για HIV

16 Για ποιες οµάδες (ενήλικες) προτείνεται προσυµπτωµατικός έλεγχος για σύφιλη;! Άνδρες που είχαν σεξουαλική επαφή µε άνδρες και υιοθετούν σεξουαλική συµπεριφορά υψηλού κινδύνου! Ασθενείς που χρησιµοποιούν το σεξ ως µέθοδο απόκτησης χρηµάτων ή ναρκωτικών! Τρόφιµοι σωφρονιστικών ιδρυµάτων! Ασθενείς που έχουν διαγνωσθεί µε σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα, και πιθανώς να υιοθετούν σεξουαλική συµπεριφορά υψηλού κινδύνου

17 Για ποιες οµάδες (ενήλικες) προτείνεται περιοδικός προσυµπτωµατικός έλεγχος για HCV;! Ενήλικες µε σεξουαλική συµπεριφορά υψηλού κινδύνου! Ενήλικες που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών! Ενήλικες µε αιµορροφιλία! Ενήλικες που υποβάλλονται σε αιµοκάθαρση! Ενήλικες που υποβάλλονται σε µεταγγίσεις αίµατος! Ενήλικες, που µπορεί να εκτίθονται ορισµένες φορές σε αίµα διαδερµικά, π.χ., επαγγελµατίες υγείας

18 Πώς γίνεται ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για HCV;! Anti-HCV Ab! Επιβεβαίωση µε PCR (polymerase chain reaction)! Εντόπιση ασθενών µε χρόνια λοίµωξη από HCV

19 Σε τι συµβάλλει ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για HCV;! Στην ανίσχνευση ασυµπτωµτικών ασθενών µε χρόνια λοίµωξη από HCV! Όταν η ανίχνευση αυτών των ασθενών συνεπάγεται την έναρξη αντιϊκών σχηµάτων θεραπείας, τότε το αποτλέσµα είναι η µόνιµη ιολογική ανταπόκριση και η βελτίωση των κλινικών εκβάσεων! Δεν υπάρχουν µελέτες που να συνδέουν τον προσυµπτωµατικό έλεγχο µε µείωση της νοσηρότητα και θνητότητας

20 Σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα για τα οποία συστήνεται προσυµπτωµατικός έλεγχος σε έφηβες! Γονόκοκκος! Χλαµύδια

21 Σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα για τα οποία συστήνεται προσυµπτωµατικός έλεγχος σε εφήβους οµάδας υψηλού κινδύνου! HIV

22 Σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα για τα οποία συστήνεται προσυµπτωµατικός έλεγχος σε ενήλικες οµάδας υψηλού κινδύνου! Γονόκοκκος (µόνο σε γυναίκες)! Χλαµύδια (µόνο σε γυναίκες)! HIV! Σύφιλη! HCV

23 Ποιο εµβόλιο µπορείτε να συστήσετε στην ασθενή σας;! Εµβόλιο κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωµάτων (HPV2, HPV4) 3 δόσεις! Γυναίκες από ετών έως 26 ετών! Κατά των κυρίως ογκογόνων τύπων του ιού 16 και 18

24 Συστήνεται το εµβόλιο κατά του HPV σε άνδρες;! HPV4! Πρόληψη εµφάνισης κονδυλωµάτων! Μπορεί να γίνει σε άνδρες 9-24 ετών

25 Θα συστήσετε να ξεκινήσει η Ρέα προσυµπτωµατικό έλεγχο για καρκίνο του τραχήλου της µήτρας (Test Pap);! Δε συνιστάται έναρξη πριν την ηλικία των 21 ετών! Η εµφάνιση καρκίνου του τραχήλου της µήτρας είναι σπάνια σε γυναίκες < 21 ετών! Πιθανές αλλοιώσεις συνήθως υποστρέφουν ή ακολουθούν µακροχρόνια πορεία µέχρι να εξελιχθούν σε καρκίνο

26 Θα συστήσετε να ξεκινήσει η Ρέα προσυµπτωµατικό έλεγχο για HPV;! Δε συνιστάται έναρξη πριν την ηλικία των 30 ετών! Πιθανή λοίµωξη µε HPV συνήθως αυτοϊάται

27 Για την πρόληψη ποιου καρκίνου µπορείτε να κάνετε συµβουλευτική παρέµβαση στη Ρέα;! Καρκίνος του δέρµατος (βασικοκυτταρικό, ακανθοκυτταρικό, µελάνωµα)! Άτοµα ετών µε ανοιχτό χρώµα δέρµατος, µαλλιών, µατιών, µε φακίδες ή άτοµα που είναι ευαίσθητα στον ήλιο! Συµβουλευτική παρέµβαση για ελαχιστοποίηση της έκθεσής τους σε υπεριώδη ακτινοβολία

28 Σε ποιο στάδιο µπορεί να βρίσκεται ένας έφηβος σε σχέση µε το κάπνισµα;! Τάση να αρχίσει το κάπνισµα! Έναρξη! Πειραµατισµός! Καπνιστής! Εξάρτηση από τη νικοτίνη

29 Πόσο µπορεί να διαρκέσει η περίοδος από τον πειραµατισµό µέχρι τον εθισµό στο κάπνισµα;! Μέχρι 2 χρόνια! Για κάποιους εφήβους, µπορεί να γίνει πιο γρήγορα η µετάβαση στην εξάρτηση από τη νικοτίνη

30 Είναι αποτελεσµατική µια συµβουλευτική παρέµβαση;! Προσωπική επικοινωνία, τηλεφωνική επικοινωνία, έντυπο υλικό, υλικό στο διαδίκτυο! Σε παιδιά και εφήβους σχολικής ηλικίας! Μειώνει τον κίνδυνο έναρξης του καπνίσµατος

31 Ποιοι παράγοντες ωθούν τα παιδιά και τους εφήβους στο να αρχίσουν το κάπνισµα;! Το παράδειγµα των γονιών! Ελαττωµένη επιτήρηση από τους γονείς! Εύκολη πρόσβαση σε τσιγάρα! Η εντύπωση ότι οι συνοµήλικοι καπνίζουν! Η έκθεση στη διαφήµιση που προωθεί το κάπνισµα

32 Πώς γίνεται ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για την παχυσαρκία στους εφήβους;! Μέτρηση ΒΜΙ Υπέρβαροι έφηβοι: ΒΜΙ 84 η 94 η εκατοστιαία θέση Παχύσαρκοι έφηβοι: ΒΜΙ 95 η εκατοστιαία θέση

33

34 Τι µπορούµε να κάνουµε σε επίπεδο πρωτοβάθµιας φροντίδας για έναν παχύσαρκο έφηβο;! Παραποµπή σε ολοκληρωµένα προγράµµατα διαχείρισης του βάρους, που συµπεριλαµβάνουν: συµβουλευτική παρέµβαση, δίαιτα, φυσική άσκηση, συµµετοχή των γονιών (για µικρότερα παιδιά) Για ασθενείς τουλάχιστον 6 ετών

35 Πόσο συχνή χρειάζεται να είναι η συµβουλευτική και συµπεριφεριολογική παρέµβαση για παχυσαρκία στους εφήβους;! Μετρίως ή πολύ εντατικά προγράµµατα! Οδηγούν σε µέτριες αλλαγές του σωµατικού βάρους! Περιορισµένα τεκµήρια υποστηρίζουν την παραµονή των ευεργετικών αποτελεσµάτων στο χρόνο µετά την παρέµβαση

36 Πότε συνιστάται προσυµπτωµατικός έλεγχος για µείζονα κατάθλιψη στους εφήβους;! Όταν υπάρχει σύστηµα διάγνωσης, θεραπείας και παρακολούθησης, που συνεργάζεται µε την πρωτοβάθµια φροντίδα! Σε εφήβους ετών

37 Πότε συνιστάται ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για επικίνδυνη χρήση αλκοόλ;! Σε ενήλικες τουλάχιστον 18 ετών

38 Για ποιο άλλο πρόβληµα συνιστάται προσυµπτωµατικός έλεγχος σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας;! Συντροφική βία! Γυναίκες ετών

39 Ποιες παρεµβάσεις πρόληψης θα συστήσετε στη Ρέα;! Συµβουλευτική παρέµβαση για τα σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα! Προσυµπτωµατικό έλεγχο για χλαµύδια, γονόκοκκο, HIV! Εµβόλιο (HPV)! Συµβουλευτική παρέµβαση για πρόληψη καρκίνου του δέρµατος! Συµβουλευτική παρέµβαση για το κάπνισµα! Προσυµπτωµατικό έλεγχο για παχυσαρκία! Προσυµπτωµατικό έλεγχο για κατάθλιψη! Προσυµπτωµατικό έλεγχο για συντροφική βία

40 Τέλος Ενότητας

41 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

42 Σημειώματα

43 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

44 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Υπεύθυνη μαθήματος: Α. Τατσιώνη, Διδάσκοντες: Κ. Σιαμόπουλος, Α. Δρόσος, Σ. Καλανταρίδου, Κ. Κατσάνος, Ε. Καψάλη, Μ. Κοσμίδου, Α. Κωνσταντινίδης, Ε. Λυμπερόπουλος, Α. Μάκης, Β. Μαυρέας, Χ. Μηλιώνης, Ι. Μπασούκας, Ε. Μπριασούλης, Α. Νάκα, Γ. Νάκος, Ε. Ντζάνη, Ε. Ντουνούση, Π. Σκαπινάκης, Α. Τατσιώνη, Σ. Τίγκας, Σ. Τσιάρα, Ν. Χαλιάσος. «Γενική Ιατρική. Προληπτική φροντίδα στους ενήλικες». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

45 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.