Τρίτη σύνοδος ολοµέλειας. Μπάρι, 30 Ιανουαρίου 2012

Transcript

1 Τρίτη σύνοδος ολοµέλειας Μπάρι, 30 Ιανουαρίου 2012 Έκθεση µε θέµα «Η προαγωγή των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας ως παράγοντας της από κοινού οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης της περιοχής της Μεσογείου» CdR 295/2011 rév.1 EL

2 - 1 - Η έκθεση εκπονήθηκε από τον εισηγητή κ. Michel Lebrun (Wallonie/ BE). Εξετάσθηκε από τα µέλη της επιτροπής της Αειφόρου Ανάπτυξης (SUDEV) στις 6 Ιουλίου 2001 και υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της τρίτης συνόδου ολοµέλειας του ARLEM στο Μπάρι, Ιταλία, στις 30 Ιανουαρίου 2012.

3 - 2 - Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας στη Μεσόγειο αξιολόγηση της κατάστασης Ενώ η επιστήµη αποκάλυψε την ταχεία εξέλιξη και την εµβέλεια της κλιµατικής αλλαγής, αρχίζουµε να συνειδητοποιούµε ότι η αλλαγή αυτή µπορεί να έχει δραµατικές συνέπειες για την ασφάλεια των ανθρώπων παγκοσµίως. Η επιτακτική ανάγκη για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και αντιµετώπιση της αλλαγής του κλίµατος καθιστούν απαραίτητη την εντονότερη συνεργασία µεταξύ των κρατών. Η προοδευτική συνειδητοποίηση της απειλής αυτής προκαλεί µία ήδη αισθητή µετεξέλιξη του τρόπου µε τον οποίο συζητείται από έναν αυξανόµενο αριθµό πολιτικών ιθυνόντων το θέµα αυτό, ενώ η καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής αποτελεί πλέον µία από τις προτεραιότητες της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Η ενέργεια είναι ο τοµέας στον οποίο η ευρωµεσογειακή συνεργασία έχει σηµειώσει τη µεγαλύτερη πρόοδο. Υφίσταται έντονη αλληλεξάρτηση ένθεν και ένθεν της Μεσογείου όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασµό. Πράγµατι, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται από τις χώρες παραγωγούς της νότιας όχθης της Μεσογείου κατά 36% όσον αφορά τις εισαγωγές σε φυσικό αέριο και κατά 20% όσον αφορά τις εισαγωγές σε πετρέλαιο. Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές των παραγωγών της νότιας όχθης της Μεσογείου κατευθύνονται προς την Ευρώπη κατά 90% όσον αφορά το φυσικό αέριο και κατά 50% όσον αφορά το πετρέλαιο. Οι υποδοµές πετρελαίου, φυσικού αερίου και οι ηλεκτρικές υποδοµές που διασχίζουν τη Μεσόγειο πολλαπλασιάζονται και ενισχύονται. Ωστόσο, αυτή η συνεργασία στον τοµέα της ενέργειας βασίζεται περισσότερο στο εµπόριο και προς το παρόν δεν περιλαµβάνει ένα ουσιαστικό σχέδιο βιώσιµης ανάπτυξης για όλη την περιοχή. Η στρατηγική που στηρίζεται στις ορυκτές πηγές ενέργειας δεν είναι βιώσιµη. Ο πληθυσµός της λεκάνης της Μεσογείου πλησιάζει τα 500 εκατοµµύρια και αναµένεται να φθάσει τα 600 εκατοµµύρια έως το 2030, εκ των οποίων το 60% θα βρίσκεται στην νότια όχθη της Μεσογείου. Η δηµογραφική ανάπτυξη παραµένει ισχυρή στην περιοχή, η αστικοποίηση είναι καλπάζουσα ενώ η συγκέντρωση του πληθυσµού στις παράκτιες περιοχές επηρεάζει τη ζήτηση σε ενέργεια και το περιβάλλον. Η κατανάλωση ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου αντιστοιχεί στο 9% της παγκόσµιας ζήτησης και αναµένεται να συνεχίσει να αυξάνεται κατά 1,5% ετησίως. Το σενάριο τάσεων που εκπόνησε το Μεσογειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας, που προεκτείνει τις σηµερινές οικονοµικές και ενεργειακές πολιτικές στο µέλλον, αναφέρει ότι η κατανάλωση ενέργειας στην περιοχή θα συνεχίσει να στηρίζεται κυρίως στις ορυκτές πηγές ενέργειας οι οποίες θα αποτελούν ακόµη το 80% της ζήτησης το Πρέπει ωστόσο να υπενθυµιστεί ότι η Βόρεια Αφρική συγκεντρώνει λιγότερο από το 5% των αποδεδειγµένων παγκόσµιων αποθεµάτων σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Σύµφωνα µε µελέτες προοπτικών, η παραγωγή πετρελαίου στην περιοχή της Μεσογείου αναµένεται να αυξηθεί µόνο κατά 20% σε είκοσι χρόνια, ενώ η παραγωγή φυσικού αερίου αναµένεται να διπλασιαστεί σχεδόν. Από όλες τις χώρες παραγωγής της περιοχής της Μεσογείου, µόνο η Λιβύη, κυρίως λόγω του µικρού πληθυσµού της, διαθέτει δυναµικό διάρκειας περίπου 50 ετών. Αντιθέτως, η Αλγερία και η Αίγυπτος, µε βάση τα υφιστάµενα στοιχεία σχετικά µε τα αποθέµατα, θα µπορούσαν να µετατραπούν σε εισαγωγείς ενέργειας. Με αυτά τα δεδοµένα, οι χώρες της Μεσογείου το 2030 θα εισάγουν το 40% και το 30% των αναγκών τους σε πετρέλαιο και σε φυσικό αέριο αντιστοίχως.

4 - 3 - Όσον αφορά τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, το µερίδιό τους θα συνεχίσει να αυξάνεται έως ότου φθάσει στο 10% της παγκόσµιας ζήτησης το 2030, χάρη στα φορολογικά και πολιτικά κίνητρα και την τεχνολογική πρόοδο. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό θα είναι εξαιρετικά χαµηλό σε σύγκριση µε τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξάλλου, η ανάπτυξη της περιοχής θα οδηγήσει σε αύξηση των ανθρακούχων εκποµπών, πράγµα ασυµβίβαστο µε τις περιβαλλοντικές ανησυχίες και τις διεθνείς δεσµεύσεις σε θέµατα βιώσιµης ανάπτυξης. Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας εξακολουθούν να αποτελούν σηµαντικό δυναµικό αλλά οι εφαρµογές στον τοµέα αυτό είναι πενιχρές. Οι χώρες της νότιας και της ανατολικής όχθης της Μεσογείου βρίσκονται σε µία κρίσιµη φάση της πολιτικής, οικονοµικής, κοινωνικής και ενεργειακής τους ανάπτυξης. Είναι εποµένως φυσικό να γνωρίζουν ρυθµούς αύξησης της ζήτησης σε ενέργεια της τάξης του 6% έως 7% και σε ορισµένες περιπτώσεις του 8%. Ολόκληρη η περιφέρεια διαθέτει σηµαντικούς πόρους σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, κυρίως σε ηλιακή και αιολική ενέργεια. ιαθέτει επίσης σηµαντικό απόθεµα σε βιοµάζα και ενδεχοµένως αποθέµατα γεωθερµικής ενέργειας στην Αλγερία και το Μαρόκο. Παρά το υψηλό δυναµικό των πόρων και της βούλησης των περισσότερων κρατών να τους εκµεταλλευτούν, το µερίδιο των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας παραµένει χαµηλό, ή ακόµη και οριακό στον ενεργειακό απολογισµό των κρατών της νότιας και ανατολικής Μεσογείου, παρά το γεγονός ότι το µερίδιο αυτό διπλασιάστηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Πράγµατι έχει σηµειωθεί σηµαντική πρόοδος όσον αφορά το δυναµικό της εγκατεστηµένης παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές, µε εξαίρεση την υδροηλεκτρική ενέργεια, κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια, µε µέση ετήσια αύξηση της τάξης του 26%. Η τάση αυτή οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην παραγωγή αιολικής ενέργειας αλλά δεν είναι επαρκής σε σύγκριση µε το υφιστάµενο δυναµικό, κυρίως όµως πρόκειται για µία παράδοξη κατάσταση: οι χώρες που βρίσκονται βορείως της Μεσογείου αποτελούν και τους µεγαλύτερους παραγωγούς ανανεώσιµης ενέργειας ενώ το δυναµικό παραγωγής αυτού του τύπου ενέργειας βρίσκεται κυρίως στον Νότο. Σε αυτές τις αντιφατικές συνθήκες η ευρωµεσογειακή συνεργασία πρέπει να διαδραµατίσει το ρόλο που της αναλογεί. Εξάλλου, η καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής προσφέρει για όλες τις ενδιαφερόµενες πλευρές στη Μεσόγειο µεγάλες δυνατότητες οικονοµικής ανάπτυξης και δηµιουργίας πολυάριθµων νέων θέσεων εργασίας. Πώς θα µπορούσαν, υπό αυτούς τους όρους, η ARLEM και η επιτροπή της για την βιώσιµη ανάπτυξη (SUDEV) να συµβάλουν στη διαµόρφωση στρατηγικής για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας στη Μεσόγειο; ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Η ανάπτυξη των παραγωγικών ικανοτήτων, η µεταφορά και η διανοµή ανανεώσιµης ενέργειας αποτελεί προτεραιότητα για την Ένωση για τη Μεσόγειο και η υλοποίηση αυτού του στόχου απαιτεί την πλήρη συµµετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Η ανάθεση αρµοδιοτήτων στο περιφερειακό και στο τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης θα διασφαλίσει έναν ορισµένο βαθµό αποκέντρωσης και τη διάθεση ίδιων πόρων σε ανθρώπινο δυναµικό και κεφάλαια, γεγονός που θα

5 - 4 - επιτρέψει στους ΟΤΑ να συµβάλουν στη στήριξη των εθνικών και διεθνών παραγόντων που συµµετέχουν στη διαδικασία, σε ένα πνεύµα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Η ARLEM, πεπεισµένη για την πρόσθετη αξία της εµπειρογνωµοσύνης που διαθέτουν οι ΟΤΑ στο θέµα αυτό και γνωρίζοντας ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί δεν θα µπορούν να επιτευχθούν παρά µόνον µέσω της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης: 1. Υπενθυµίζει στην Ένωση για τη Μεσόγειο και στα κράτη µέλη της ότι είναι απαραίτητο να συµµετάσχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στον ορισµό, στην δροµολόγηση, στην εφαρµογή και στην αξιολόγηση των ενεργειακών πολιτικών 2. Είναι πεπεισµένη ότι η αρχή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης συνδέεται άρρηκτα µε τις δράσεις για την ανάπτυξη του δυναµικού παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές διότι διασφαλίζει τη συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων παραγόντων και όλων των επιπέδων λήψης αποφάσεων. Απευθύνει έκκληση προς τα κράτη µέλη της Ένωσης για τη Μεσόγειο να µεριµνήσουν για την εφαρµογή της αρχής αυτής στην επικράτειά τους µε την προαγωγή της αποκεντρωµένης συνεργασίας µεταξύ τοπικών κυβερνήσεων κάθε φορά που αυτό κρίνεται χρήσιµο ή αναγκαίο για την υλοποίηση ενός έργου. Οικονοµική, κοινωνική και δηµοκρατική ανάπτυξη 3. Ζητεί να αποκατασταθεί η ειρήνη και η σταθερότητα στις χώρες της Μεσογείου και να καταβληθούν προσπάθειες για την επιστροφή σε µία πορεία οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης και ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου. 4. Παρατηρεί ότι τα πρόσφατα γεγονότα στην περιοχή καταδεικνύουν την νόµιµη προσδοκία των λαών για ένα καλύτερο µέλλον. Κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες, η ευηµερία των πολιτών και η οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη εξαρτώνται από τον έλεγχο της προσφοράς και της ζήτησης µέσω δύο βασικών µοχλών: της ενεργειακής απόδοσης και της ανάπτυξης των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. 5. Εκφράζει την ικανοποίησή της διαπιστώνοντας την δηµιουργία µιας σηµαντικής ευκαιρίας για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να συµµετάσχουν τόσο στην ανάπτυξη βαθιά ριζωµένων δηµοκρατικών καθεστώτων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική όσο και στην προαγωγή προσιτών και χαµηλού κόστους ανανεώσιµων πηγών ενέργειας που προστατεύουν το περιβάλλον. Το θέµα της βιωσιµότητας της παραγωγής και της κατανάλωσης ενέργειας συνιστά σηµαντικό στοιχείο για τη δροµολόγηση µιας βιώσιµης οικονοµικής, κοινωνικής και δηµοκρατικής ανάπτυξης της ευρωµεσογειακής συνεργασίας. 6. Απευθύνει έκκληση για την ενίσχυση της περιφερειακής αλληλεγγύης µε στόχο τη διασφάλιση της καθιέρωσης εκτενούς και αποτελεσµατικού συστήµατος βιώσιµης και ανανεώσιµης ενέργειας Η συνυπευθυνότητα δεσµεύει όλους τους παράγοντες, εποµένως και τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, µε αποτέλεσµα να επιτυγχάνεται µία αποτελεσµατική συνεργασία όσον αφορά τον προσδιορισµό των προτεραιοτήτων, τη χάραξη στρατηγικών,

6 - 5 - την καθιέρωση µηχανισµών χρηµατοδότησης, την εγγραφή στον προϋπολογισµό, την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, τα προγράµµατα κατάρτισης, την ανάπτυξη ικανοτήτων, την ανάπτυξη και την µεταφορά τεχνολογίας. 7. Υπενθυµίζει ότι µε τη χάραξη ενεργειακών στρατηγικών σε περιφερειακό επίπεδο διευκολύνεται η οριζόντια προσέγγιση της ενεργειακής πολιτικής και η ενσωµάτωση της πτυχής της βιώσιµης ανάπτυξης σε διάφορους τοµείς όπως η χωροταξία, οι µεταφορές, ο τουρισµός και η γεωργία. 8. Αναγνωρίζει ωστόσο ότι επικρατούν διαφορετικές συνθήκες στις επιµέρους περιφέρειες και δήµους όσον αφορά τους διαθέσιµους πόρους, το επίπεδο της ζήτησης στον τοµέα της ενέργειας και το επίπεδο των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Εποµένως, ακόµη και αν η ευθύνη αναλαµβάνεται από κοινού, υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες που απαιτούν εξειδικευµένες και διαφοροποιηµένες λύσεις. Κάθε συνολική θεώρηση πρέπει εποµένως να µετουσιώνεται σε κατάλληλες, εδραιωµένες και αποτελεσµατικές εθνικές, περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές. 9. Χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής της ΕΕ να αναπτύξει στην περιοχή της Μεσογείου µία διαρθρωµένη και ενισχυµένη συνεργασία, ιδιαίτερα στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας 1. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να βασίζεται στην προαγωγή µιας πράσινης οικονοµίας µε ιδιαίτερο στόχο την ανάπτυξη µίας ευρωµεσογειακής κοινότητας ενέργειας και µε ειδική αποστολή την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, της διασύνδεσης και της διαλειτουργικότητας των δικτύων. 10. Εκλαµβάνει το Σύµφωνο των ηµάρχων ως δυνητικό πρότυπο συλλογικής δράσης στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ευρωµεσογειακή περιοχή. Οι πόλεις και οι περιφέρειες καθίστανται σταδιακά βασικοί εµπνευστές και υποστηρικτές των νέων ενεργειακών πολιτικών. Σε αυτό το πλαίσιο είναι εποµένως αναγκαίο να διαθέτουν οι φορείς αυτοί τα απαραίτητα µέσα και την απαραίτητη υποστήριξη για την υλοποίηση της αποστολής τους. Το Σύµφωνο των ηµάρχων µπορεί να αποδειχθεί µέσο καίριας σηµασίας για την εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση. Η εξέλιξη της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές 11. Εκφράζει τη λύπη της διότι, αν και υπάρχουν επιτυχηµένα παραδείγµατα ορθών πρακτικών όσον αφορά την ανάπτυξη, την παραγωγή και τη διανοµή ανανεώσιµης ενέργειας, δυστυχώς δεν επαρκούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται επί του παρόντος ώστε να αποκτήσουν οι πρακτικές αυτές µακροπρόθεσµο χαρακτήρα και να τεθούν σε µία ευρύτερη κλίµακα. Επιπλέον, η αρχή της βιωσιµότητας δεν λαµβάνεται επαρκώς υπόψη στα προγράµµατα και τα σενάρια που έχουν σχεδιαστεί στα πλαίσια της στρατηγικής για την εξασφάλιση του εφοδιασµού σε ενέργεια. 1 COM(2011) 200 τελικό.

7 Αναγνωρίζει ότι το δυναµικό βιοµηχανικής ανάπτυξης της ανανεώσιµης ενέργειας είναι τεράστιο. Απαιτούνται σηµαντικές επενδύσεις στον τοµέα της ηλιακής και αιολικής ενέργειας καθώς και στις παράλληλες υποδοµές και αυτό και στις δύο όχθες της Μεσογείου. Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να ορισθούν φιλόδοξοι στόχοι που να αφορούν ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου, όµοιοι µε τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ µε ορίζοντα το Οι στόχοι αυτοί πρέπει να υλοποιούνται µέσω περιφερειακών και όχι µέσω εθνικών προγραµµάτων. 13. Επισηµαίνει την σηµερινή έλλειψη ισορροπίας όσον αφορά τις ικανότητες παραγωγής αιολικής ενέργειας µεταξύ των χωρών που βρίσκονται βόρεια, ανατολικά και νότια της Μεσογείου. Οι ικανότητες αυτές πρέπει να ενισχυθούν ιδιαίτερα στις περιοχές που παρουσιάζουν µεγάλο δυναµικό, όπως στις περιοχές κατά µήκος των ακτών του Ατλαντικού. 14. Παρατηρεί ότι µε δεδοµένο το σηµαντικό δυναµικό που υπάρχει στην περιοχή της Μεσογείου όσον αφορά τις πηγές ανανεώσιµης ενέργειας, ιδιαίτερα στον Νότο και στα Ανατολικά της Μεσογείου, καθώς και λαµβανοµένης υπόψη της ανάγκης για αλλαγή κλίµακας όσον αφορά την εφαρµογή πολιτικών ενεργειακής λιτότητας και ανάπτυξης ανανεώσιµων ενεργειών, είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί µία ισχυρή και στενή συνεργασία ώστε να υλοποιηθεί επειγόντως αυτό το δυναµικό σε περιφερειακό επίπεδο. Η συνεργασία αυτή θα µπορούσε να επεκταθεί και στον τοµέα των υποδοµών, ακόµη και σε θέµατα κοινής ενεργειακής πολιτικής. 15. Επισηµαίνει τις πολυάριθµες πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται προς το παρόν σε περιφερειακό επίπεδο στη Νότια Ευρώπη στον τοµέα της παραγωγής και της διανοµής ανανεώσιµης ενέργειας. Είναι γεγονός ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο κατά την υλοποίηση των ενωσιακών πολιτικών και προγραµµάτων στον τοµέα αυτό. Πολλές από τις πρωτοβουλίες αυτές θα µπορούσαν να εφαρµοστούν και σε άλλες περιοχές της ευρωµεσογειακής ζώνης. 16. Χαιρετίζει ιδιαίτερα την σταδιακή καθιέρωση και υλοποίηση του Μεσογειακού Σχεδίου Ηλιακής Ενεργείας που δροµολόγησε η Ένωση για τη Μεσόγειο, ένα πρωτοπόρο πρόγραµµα για την ανάπτυξη των υποδοµών για την παραγωγή ανανεώσιµης ενέργειας σε µακροπεριφερειακή κλίµακα, που προέκυψε από τη διαδικασία της Βαρκελώνης. Το ΜΣΗΕ, αλλάζει σε βάθος την προσέγγιση των σχέσεων µεταξύ ευρωπαϊκών και µεσογειακών χωρών µέσω ορισµένων απλών αρχών, όπως η εκπόνηση συγκεκριµένων σχεδίων, η δηµιουργία σχέσεων πραγµατικής αλληλεγγύης µεταξύ των δύο οχθών και η σηµασία που δίδεται στις σχέσεις αυτές σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Το σχέδιο υπερβαίνει το πλαίσιο της παραδοσιακής συνεργασίας εφόσον συµµετέχουν σε αυτό τα κράτη µέλη, η Ένωση για τη Μεσόγειο, η Επιτροπή της ΕΕ, επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύµατα και ΜΚΟ του κλάδου, καθώς και επενδυτές του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα, αλλά και ενδιαφερόµενα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. 17. Αναγνωρίζει ότι η υλοποίηση των στόχων του Μεσογειακού Σχεδίου Ηλιακής Ενέργειας απαιτεί σηµαντικές προσπάθειες προκειµένου να αυξηθεί η ισχύς των διασυνδέσεων τόσο µεταξύ των χωρών του Νότου όσο και µεταξύ των χωρών αυτών και των χωρών της βόρειας

8 - 7 - όχθης. Για τον λόγο αυτόν, η ARLEM αντιµετωπίζει µε ενθουσιασµό το σχέδιο Medgrid για την επίτευξη από κοινού ανάπτυξης όσον αφορά την ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας στη Μεσόγειο. Σκοπός του Medgrid είναι να συµβάλει στην αναγκαία συµπλήρωση και ενίσχυση του ηλεκτρικού δικτύου διασύνδεσης των χωρών και στις δύο όχθες της Μεσογείου Εφιστά την προσοχή στην πρωτοβουλία DESERTEC Industrial Initiative (DiiGmbH) που βρίσκεται στη φάση ανάπτυξης στην περιοχή που περιλαµβάνει τη Νότια Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (EU-ME-NA) µε στόχο την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας που παράγεται στην έρηµο και την εξασφάλιση επαρκούς προσφοράς σε καθαρές πηγές ενέργειας που δεν εξαντλούνται. Εκτός του ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικό εργαλείο για τον ενεργειακό εφοδιασµό στην ευρωµεσογειακή περιοχή, η πρωτοβουλία DESERTEC προσφέρει επίσης σηµαντικό δυναµικό για τη δηµιουργία θέσεων εργασίας και οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης στις περιοχές στις οποίες θα υλοποιηθεί. Για τον λόγο αυτόν, η ARLEM απευθύνει έκκληση προς την Ένωση για τη Μεσόγειο να θεσπίσει τα πολιτικά, κανονιστικά και δηµοσιονοµικά µέσα που απαιτούνται για τη στήριξη της πρωτοβουλίας DESERTEC καθώς και κάθε άλλης παρόµοιας πρωτοβουλίας. 19. Ζητά να ξεκινήσει διάλογος µεταξύ της ARLEM και της Desertec ώστε να έχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές που το επιθυµούν τη δυνατότητα να συµµετάσχουν πλήρως στα επιµέρους σχέδια, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονοµικό, υλικοτεχνικό και διοικητικό επίπεδο. 20. Επαναλαµβάνει ότι χωρίς καλό συντονισµό των επιµέρους πρωτοβουλιών είτε βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας είτε έχουν δροµολογηθεί, ενδεχοµένως τα αποτελέσµατα που θα επιτευχθούν δεν θα ανταποκρίνονται στις προσδοκίες. Ζητά συνεπώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ένωση για τη Μεσόγειο να συντονίσουν αποτελεσµατικά τα προγράµµατά τους όσον αφορά τη χρηµατοδότηση, την τεχνική, κανονιστική και διοικητική υποστήριξη που παρέχουν στις χώρες του Νότου για την προώθηση των διάφορων πρωτοβουλιών. Χρηµατοδότηση 21. Τονίζει ότι η ανάπτυξη ικανοτήτων παραγωγής και διανοµής ανανεώσιµης ενέργειας προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση καθώς και πολύ σηµαντική οικονοµική στήριξη προκειµένου να διασφαλιστούν η ανταγωνιστικότητα αυτών των φιλικών προς το περιβάλλον και βιώσιµων πηγών στην αγορά ενέργειας µαζί µε ενδιαφέρουσες τιµές για τους καταναλωτές. Η βούληση αυτή πρέπει να µεταφράζεται σε αποτελεσµατική ρύθµιση της ενιαίας αγοράς, στην θέσπιση ελκυστικών και αξιόπιστων προγραµµάτων χρηµατοδότης και επικουρικότητας για τις πρωτοβουλίες παραγωγής και διανοµής, ώστε να διασφαλίζονται ανταγωνιστικές τιµές, καθώς και η υιοθέτηση κατάλληλης φορολογικής πολιτικής. 22. Τάσσεται υπέρ του συνδυασµού δηµόσιων και ιδιωτικών οικονοµικών πόρων ως κινήτρου για την ανάπτυξη νέας οικονοµικής δραστηριότητας στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Αυτό το πρότυπο χρηµατοδότησης προσφέρει σηµαντικές δυνατότητες ανάπτυξης

9 - 8 - των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, και ιδιαίτερα της ηλιακής, αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας. 23. Συνιστά µία ολοκληρωµένη πολυεπίπεδη διακυβέρνηση χάρη στην οποία κάθε απόφαση, θα εξετάζεται, θα υιοθετείται και στη συνέχεια θα υλοποιείται από τους παράγοντες που µπορούν να προσφέρουν τις λειτουργικότερες και αποτελεσµατικότερες λύσεις όσον αφορά τα υφιστάµενα προβλήµατα σχετικά µε την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού και το περιβάλλον. Η ARLEM ζητά από την Ένωση για τη Μεσόγειο να ενθαρρύνει τη σύσταση ειδικής πλατφόρµας διαβούλευσης στην οποία να συµµετάσχουν τα κράτη, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, τα πανεπιστηµιακά και ερευνητικά ιδρύµατα αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις µε στόχο τον από κοινού σχεδιασµό µιας σειράς έργων που θα µπορούσαν να συµβάλουν στην καταπολέµηση της υπερθέρµανσης του πλανήτη και στην ανάπτυξη ανανεώσιµων ενεργειών. 24. Ζητά να χρησιµοποιηθούν οι πιστώσεις του Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ΕΜΓΕΣ) για την άµεση δηµοσιονοµική στήριξη της ανάπτυξης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ευρωµεσογειακή ζώνη. Επίσης, ζητά να επιτευχθεί διοικητική απλοποίηση ώστε να διευκολυνθεί η χορήγηση ενισχύσεων στις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές που επιθυµούν να προσδιορίσουν προτεραιότητες για τον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και να επιλέξουν έργα δυνάµενα να ανταποκριθούν µε τον καταλληλότερο τρόπο στην ανάπτυξη του τοµέα αυτού. 25. Χαιρετίζει την πρόοδο που επιτεύχθηκε στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας χάρη στη χρηµατοδότηση στο πλαίσιο του ευρωµεσογειακού φορέα επενδύσεων και εταιρικής σχέσης (FEMIP) µε στόχο την βελτίωση της πρόσβασης του τοπικού πληθυσµού στην παροχή ενέργειας, της ολοκλήρωσης της αγοράς ενέργειας στην ευρωµεσογειακή ζώνη και της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασµού, κυρίως µε την αξιοποίηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. 26. Καλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να ενισχύσει το επενδυτικό της σχέδιο για την ανάπτυξη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου και ιδιαίτερα στον τοµέα της αναζήτησης, της ανάπτυξης και της έρευνας. 27. Αξιολογεί θετικά τα πρώτα αποτελέσµατα της Επενδυτικής ιευκόλυνσης Γειτονίας (Ε Γ), µηχανισµού που έχει ήδη συµβάλει στη δηµιουργία πολυάριθµων "συµπράξεων" µεταξύ των χωρών της νότιας Μεσογείου, προσφέροντας ένα συνολικό επενδυτικό κεφάλαιο που υπερβαίνει τα 5 δισεκατοµµύρια ευρώ. Εκτός από τα τέσσερα τρέχοντα έργα που αφορούν άµεσα τις πηγές ανανεώσιµης ενέργειας από το 2010 έχουν δροµολογηθεί πέντε νέα έργα στα πλαίσια της Ε Γ. 28. Τάσσεται υπέρ της αύξησης του ορίου για τα δάνεια που χορηγεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σε χώρες της Μεσογείου που προβαίνουν σε πολιτικές µεταρρυθµίσεις.

10 Στηρίζει τη δηµιουργία µίας ευρωµεσογειακής τράπεζας επενδύσεων σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά και ευρωπαϊκά και εθνικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα των κρατών µελών της Ένωσης για τη Μεσόγειο. 30. Ζητά να δηµιουργηθούν καινοτόµοι µηχανισµοί χρηµατοδότησης, προσαρµοσµένοι σε µία ουσιαστική ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην περιοχή. Οι µηχανισµοί αυτοί θα πρέπει να προσδιοριστούν σε ένα ευρωµεσογειακό πλαίσιο και να συµβάλουν στη δροµολόγηση πιλοτικών σχεδίων µε τη στήριξη της ευρωµεσογειακής τράπεζας επενδύσεων όπου αυτού κρίνεται απαραίτητο. 31. Επιβεβαιώνει ότι ο προϋπολογισµός της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας για τον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας πρέπει να καταρτιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε η χρηµατοδότηση να αξιοποιείται τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον τραπεζικό τοµέα, δηλαδή τόσο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (BERD). Σε αυτό το πλαίσιο,, η ΑRLEM καλεί την Επιτροπή της ΕΕ να απλοποιήσει όσον το δυνατόν περισσότερο τους κανόνες συγχρηµατοδότησης. 32. Λυπάται επειδή αυτές οι πηγές χρηµατοδότησης δεν µπορούν να αξιοποιηθούν για τη µελέτη και την υλοποίηση έργων µικρότερης κλίµακας. Η ARLEM ζητά συνεπώς να δηµιουργηθούν επαρκώς ευρείες και άµεσες γραµµές χρηµατοδότησης για έργα περιφερειακού και τοπικού επιπέδου στον τοµέα της παραγωγής και της διανοµής ανανεώσιµης ενέργειας. 33. Θεωρεί σκόπιµο να διαθέτει το επόµενο πολυετές δηµοσιονοµικό πλαίσιο της ΕΕ αυξηµένους πόρους για την καταπολέµηση της υπερθέρµανσης του πλανήτη και την ανάπτυξη βιώσιµων και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, καθώς να περιληφθούν οι προτεραιότητες της περιβαλλοντικής πολιτικής και της δράσης για την προστασία του κλίµατος σε όλα τα καίρια µέσα χρηµατοδότησης της ΕΕ, συµπεριλαµβανοµένου του ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας. Εξοικονόµηση ενέργειας 34. Υπογραµµίζει ότι είναι αναγκαίο να συνοδεύεται η ανάπτυξη της παραγωγικής ικανότητας και της διανοµής ανανεώσιµης ενέργειας από την εφαρµογή ενός φιλόδοξου προγράµµατος για την εξοικονόµηση ενέργειας. 35. Σηµειώνει ότι έχει ήδη υιοθετηθεί πληθώρα πρωτοβουλιών σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο όπως η καθιέρωση του συστήµατος πιστοποίησης κτηρίων µε παθητική ή πολύ χαµηλή κατανάλωση ενέργειας, η θέσπιση νοµικών ρυθµίσεων στον τοµέα των κατασκευών, η ανάπτυξη δικτύων µέσων µεταφοράς µε χαµηλή κατανάλωση ενέργειας. 36. Ζητά, όσον αφορά αυτόν τον συγκεκριµένο τοµέα, να καταβληθούν επίσης προσπάθειες για την διοικητική απλοποίηση και την πρόσβαση τόσο σε πόρους χρηµατοδότησης όσο και στα υφιστάµενα µέσα επιδοτήσεων. Αυτή η απλοποίηση δεν πρέπει να αφορά µόνο τις τοπικές και περιφερειακές αρχές αλλά και τους ιδιώτες.

11 Κατάρτιση και πληροφόρηση 37. Συνηγορεί υπέρ της ανάπτυξης της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης σε θέµατα περιβάλλοντος, της κατάρτισης και των γνώσεων στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και στις δύο πλευρές της Μεσογείου. Πρέπει να καθιερωθούν χωρίς καθυστέρηση νέα προγράµµατα κατάρτισης προκειµένου να δηµιουργηθεί µία νέα γενιά ειδικών, επιχειρηµατικών και πολιτικών ιθυνόντων υψηλού επιπέδου που να διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την µετάβαση προς ένα βιώσιµο και ανανεώσιµο ενεργειακό σύστηµα. Θα µπορούσε να προβλεφθεί η κατάρτιση ειδικού προγράµµατος, κατά το πρότυπο του προγράµµατος που κατήρτισε το Ευρωπαϊκό Ίδρυµα Καινοτοµίας και Τεχνολογίας σχετικά µε τις γνώσεις για το κλίµα και την καινοτοµία, στο οποίο θα µπορούσαν να συνεργαστούν οι πιο σηµαίνοντες παράγοντες στον τοµέα της αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης στη Μεσόγειο (πανεπιστήµια, ερευνητικά και τεχνολογικά ιδρύµατα, βιοµηχανίες, τοπικές και περιφερειακές αρχές, κ.ά.) µε στόχο την µελέτη πιλοτικών σχεδίων για την παραγωγή, τη µεταφορά και τη διανοµή ανανεώσιµης ενέργειας. 38. Υπογραµµίζει τη σηµασία του συντονισµού, της συµµετοχής και του συµβουλευτικού ρόλο των επιστηµονικών και τεχνολογικών κέντρων αριστείας, τόσο στη Μεσόγειο όσο και διεθνώς, τα οποία πραγµατοποιούν ερευνητικά έργα σχετικά µε την ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τοµέα της ανανεώσιµης ενέργειας και που διοχετεύουν τη συµβολή τους αυτή µέσω των πρωτοβουλιών της Ένωσης για τη Μεσόγειο όπως το ευρωµεσογειακό πανεπιστήµιο. 39. Προτείνει στην Ένωση για τη Μεσόγειο και στα κράτη µέλη να δηµιουργήσουν "πλατφόρµες διαβούλευσης" οι οποίες θα συνιστούν ένα µέσο για τη βελτίωση της ουσιαστικής διακυβέρνησης µίας ολοκληρωµένης διαχείρισης προγραµµάτων για την ανάπτυξη υποδοµών στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Οι επιτροπές αυτές, θα συγκροτούνται µε βάση διασυνοριακά ή µακροπεριφερειακά σχέδια θα συµβάλουν στην ανάλυση των ειδικών δυνατοτήτων, προβληµάτων και αναγκών σε κάθε µεµονωµένη περιοχή αλλά και στο ολόκληρη την Λεκάνη της Μεσογείου, σε ένα γενικότερο και συνεκτικό πλαίσιο µέσω µίας συµµετοχικής και διάφανης προσέγγισης. 40. Τονίζει την ποιότητα των έργων που έχουν διεκπεραιωθεί στο πλαίσιο του έκτου ευρωπαϊκού προγράµµατος πλαισίου έρευνας και ανάπτυξης, και ιδιαίτερα στο πλαίσιο του προγράµµατος για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας στη Μεσόγειο (Renewable Energy in the Mediterranean, REMAP). Προτείνει να συνεχιστεί αυτό το έργο συγκέντρωσης στοιχείων και ανάλυσης και τη διάθεσή τους σε όλους τους ηγέτες που επιθυµούν να συµπληρώσουν τις γνώσεις τους σχετικά µε τις υφιστάµενες δυνατότητες παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας (αλλά και της υδροηλεκτρικής ενέργειας ή της ενέργειας από βιοµάζα, κλπ) στη Μεσόγειο. Οι µελέτες αυτές θα χρησιµεύσουν ως αξιόπιστοι δείκτες για τις δυνατότητες επενδύσεων και τους σχετικούς κινδύνους.

12 Για να διευκολυνθεί η ανταλλαγή ορθών πρακτικών και να επιτευχθεί µία κοινή θεώρηση των προβληµάτων και των δυνατοτήτων που προσφέρονται, ζητά από την Ένωση για τη Μεσόγειο να καταρτίσει έναν επίκαιρο επεξηγηµατικό κατάλογο των επιµέρους νοµοθεσιών που ισχύουν σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο στον τοµέα της διανοµής και της ανακύκλωσης ενδεχόµενων αποβλήτων των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, αναδεικνύοντας τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους, τις εµπειρίες από την εφαρµογή τους, καθώς και τις τάσεις που διαφαίνονται για το µέλλον. 42. Ζητά από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταγράψει και να αναλύσει όλα τα έργα που εκτελούνται στον τοµέα της παραγωγής ανανεώσιµης ενέργειας στα πλαίσια κάθε υφιστάµενου ευρωπαϊκού, µεσογειακού αλλά και εθνικού, περιφερειακού ή τοπικού προγράµµατος και να προβεί σε µία συνολική ανάλυση που θα επιτρέψει τη δηµοσίευση ενιαίου οδηγού ορθών πρακτικών µε τα αποτελέσµατα που έχουν επιτευχθεί. 43. Θεωρεί απαραίτητη την παροχή τεχνικής υποστήριξης για τη δηµιουργία εµπειρογνωµοσύνης σε τοπικό επίπεδο η οποία θα συµβάλει στην ανάπτυξη του τοµέα ενέργειας. Χρειάζεται γι αυτό να προσδιοριστούν οι ανάγκες στον τοµέα της κατάρτισης και η εκπόνηση κατάλληλου σχεδίου δράσης για τη Μεσόγειο µε επαρκείς πόρους για την υλοποίησή του. 44. Τονίζει µε έµφαση ότι είναι απολύτως απαραίτητο να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες για τους κινδύνους που περικλείει η υπερθέρµανση του πλανήτη και να ενθαρρυνθεί η συµµετοχή τους σε προγράµµατα για την προαγωγή των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Η επιτυχία των προγραµµάτων αυτών προϋποθέτει τόσο τη συνειδητοποίηση των πολιτών όσο και την ευρεία πληροφόρηση του κοινού ώστε να επιτευχθεί η όσο το δυνατό ευρύτερη κινητοποίηση της κοινής γνώµης. 45. Καλεί τους συµπροέδρους της ARLEM να διαβιβάσουν την παρούσα έκθεση στην Προεδρία και τη Γενική Γραµµατεία της Ένωσης για τη Μεσόγειο, στον Πρόεδρο του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέµατα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, καθώς και στους Προέδρους των διαφόρων θεσµικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. * * *

13 Παράρτηµα Κατάλογος των συνεισφορών που λήφθηκαν από τα µέλη της ARLEM Περιφέρεια Προβηγκία- Άλπεις Κυανή Ακτή (Γαλλία) Περιφέρεια Αλγερίου (Αλγερία) ήµος Tkon (Κροατία) Περιφέρεια Απούλιας (Ιταλία) Περιφέρεια Reggio Emilia (Ιταλία) Περιφέρεια Μούρθιας (Ισπανία) ήµος Gdynia (Πολωνία) CdR 295/2011 rév.1