ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Μάιος 2008 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Σκαρβατσόπουλος Κοσμάς Εκπονηθείσα εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου

2 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο κύριος σκοπός αυτής της «πτυχιακής έρευνας» είναι η μελέτη των πολλαπλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα «άτομα με ειδικές ανάγκες» και οι οικογένειές τους. Το περιεχόμενο της εργασίας έχει διαρθρωθεί σε δέκα κεφάλαια. Το πρώτο είναι εισαγωγικό καθώς επίσης περιγράφεται η μεθοδολογία που ακολούθησε για την πραγματοποίηση αυτής εργασίας.περιλαμβάνει τον σκοπό τον στόχο και το είδος της έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Το δεύτερο κεφάλαιο αναλύει τις κατηγορίες των ατόμων με ειδικές ανάγκες,τα δικαιώματα τους καθώς επίσης προσδιορίζει το ρόλο της οικογένειας των ατόμων με κινητικά προβλήματα. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την ψυχολογική υποστήριξη που έχουν άτομα ΑΜΕΑ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ). Το τέταρτό κεφάλαιο αναφέρεται στα γενικά προβλήματα των ΑΜΕΑ ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ),τη συμμετοχή τους στη κοινωνία αλλά και τον κοινωνικό αποκλεισμό τους. Ακολουθεί το πέμπτο και το έκτο που αναφέρονται στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία αλλά και στην κοινωνική αποκατάσταση τους αντίστοιχα. Στο έβδομο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την συμβολή των ατόμων ΑΜΕΑ ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ) στην οικονομία,ενώ στο όγδοο αναλύονται οι βασικοί τομείς εφαρμογής της προσβασιμότητας.στο ένατο αναλύεται η συμβολή του κράτους αλλά και της εκκλησίας καθώς και προγράμματα δράσης για την τριετία Στο δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα με αναλυτικούς πίνακες καθώς και σχολιασμούς των πινάκων Σελίδα 1 από 163

3 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Πίνακας Περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 2 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ... 5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ... 6 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΜΕΑ ( ΆΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ) ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΌΤΑΝ ΓΙΝΑΤΕ ΓΟΝΕΙΣ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΟΥ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ ΓΟΝΙΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΜΕΑ (ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ) ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΟΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΪΔΡΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΒΑΡΙΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΝΕΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ Σελίδα 2 από 163

4 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας 5.1 ΠΟΣΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «ΕΙΔΙΚΩΝ» ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Η ΕΝΤΑΞΗ «ΕΙΔΙΚΩΝ» ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΕ ΚΟΙΝΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ : Η ΓΕΦΥΡΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΑΘΗΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΤΩΧΕΙΑ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΚΟΣΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ Α. Μ. Ε. Α ( ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ) ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΣΟΙ ΒΡΗΚΑΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΕΣΟ Ο.Α. Ε. Δ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Α.Μ.Ε.Α ΠΩΣ ΕΜΠΟΔΙΖΕΤΕ Η ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΑΜΕΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΝΟΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΞΙΟΠΡΕΠΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΙ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙ ΑΛΛΟ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΕΤΙΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΑ Μ.Μ.Ε ( ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ) ΘΑΥΜΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΤΟΣ, Η ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ ( ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ) Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ Κ.Λ.Π Σελίδα 3 από 163

5 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΜΜΕ ( ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ) ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ 3 ΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΦΟΡΟΥΣΕ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Α.Μ.Ε.Α ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Σελίδα 4 από 163

6 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Κατάλογος Συντμήσεων Α.Μ.Ε.Α. : Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες Ε.Ο.Κ. : Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Ε.Σ.Α.Ε.Α. : Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία Ο.Α.Ε.Δ. : Οργανισµός Απασχόλησης Εργατικού Δυναµικού Κ.Ε.Κ.Υ.Κ.Α.Μ.Ε.Α.: Κέντρα Εκπαίδευσης, Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες Ε.Ε.Ε.Ε.Κ Κατάρτισης Σ.Μ.Ε.Α : Ε.Ε: Ν.Ε.Ε.: Ι.Κ.Α. : Ε.Ρ.Τ. : Η.Σ.Α.Π: ΚΤΕΛ.: Ε.Σ.Σ.Α.: Ι.Μ.Ε.Α.: :Εργαστήρια Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής Ευρωπαϊκής Ένωση Νέοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ελληνική ραδιοφωνική Τηλεόραση Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών Πειραιώς Κοινό Ταμείο Εισπράξεως Λεωφορείων Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης Ινστιτούτου Μελετών και Επιμόρφωσης για την Αναπηρία Ο.ΚΑ.ΝΑ.: Οργανισμό ΚΑτά των ΝΑρκωτικών A.F.A.: Μ.Μ.Ε: American for Disability ACT Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Σελίδα 5 από 163

7 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1: Φύλο. σελ.97 Πίνακας 2: Ηλικία...σελ.98 Πίνακας 3 : Οικογενειακή κατάσταση..σελ98 Πίνακας 4 : Εισόδημα σελ.99 Πίνακας 5 : Επίπεδο μόρφωσης..σελ.99 Πίνακας 6 : Είστε εργαζόμενος / η ;..σελ.100 Πίνακας 7 : Τι αναπηρία έχει το άτομο στο οικογενειακό σας περιβάλλον..σελ.100 Πίνακας 8 : Πιστεύετε ότι η γέννηση του παιδιού ή του ατόμου με ειδικές οδηγεί την /τον σύντροφο να αφήσει την δουλεία της /του λόγο αύξησης των ευθυνών και να ασχοληθεί με τη φροντίδα του..σελ.101 Πίνακας 9: Η γέννηση του παιδιού ή του ατόμου με ειδικές ανάγκες επηρέασε την συμπεριφορά σας όσο αφορά τον χώρο απασχόλησης.. σελ.101 Πίνακας 10: Για την φροντίδα του ατόμου Α.Μ.Ε.Α (παιδιού ή ενήλικα) χρειάστηκε να στραφείτε σε κάποια πληρωμένη βοήθεια ; (π.χ. εσωτερική νοσοκόμα)..σελ.102 Πίνακας 11: Αν όχι ποιος τους το κρατάει κρατούσε όταν εργάζεστε ή λείπετε; σελ.102 Πίνακας 12: Επηρεάστηκε η ζωή σας όσο αφορά τις εξόδους του χρόνου διασκέδασης για το σύντροφο, την ψυχολογική και σωματική υγεία;.. σελ.103 Πίνακας 13: Του λέτε ότι μπορεί να τα καταφέρει με υπομονή και χαμόγελο στη ζωή γιατί η ζωή είναι δώρο θεού;......σελ.103 Πίνακας 14: Να εκτιμήσετε την γενική ποιότητα ζωής μετά την γέννηση ή το ατυχές συμβάν του παιδιού ενήλικα...σελ.104 Πίνακας 15: Αν συνέβαινε μετά από τροχαίο ή ασθένεια. Πως νιώσατε, πώς συμπεριφερθήκατε όταν έγινε το άτομο Α.Μ.Ε.Α...σελ.104 Πίνακας 16: Φροντίζει και ασχολείται ο σύντροφος με το παιδί ή τον ενήλικα ;.. σελ.105 Πίνακας 17: Έχετε κάποια κρατική βοήθεια π. χ λειτουργική ή συμβουλευτική από ειδικό γιατρό;.. σελ.105 Πίνακας 18: Αυξήθηκαν τα έξοδα σας; Αν ναι πόσο επηρέασε την οικονομική σας κατάσταση;. σελ.106 Πίνακας 19: Πιστεύετε ότι πρέπει να δεχτείτε το παιδί σας έτσι όπως είναι, να μην το κρύβετε, να του δίνετε φτερά να πετάξει γιατί είναι διαφορετικό όπως ο καθένας μας, ότι είναι προέκταση του εαυτού σας, κομμάτι δικό σας και ότι μόνο έτσι θα το δεχτεί η κοινωνία;..σελ.106 Πίνακας 20: Φύλο. σελ.107 Πίνακας 21: Ηλικία...σελ.107 Πίνακας 22: Οικογενειακή κατάσταση..σελ.108 Πίνακας 23: Εισόδημα.σελ.108 Πίνακας 24: Επίπεδο μόρφωσης;.σελ.108 Πίνακας 25: Είστε εργαζόμενος; σελ.109 Πίνακας 26: Πως συνέβη και είστε άτομο με ειδικές ανάγκες;..σελ.109 Σελίδα 6 από 163

8 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Πίνακας 27 : Ξέρετε για την προσβασιμότητα ; Έχετε σπίτι σας ;...σελ.110 Πίνακας 28: Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε; σελ.110 Πίνακας 29: Όταν πάτε σε μια δημόσια υπηρεσία τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε;..σελ.111 Πίνακας 30 : Υπάρχει πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες;...σελ.111 Πίνακας 31 : Η στάση της πολιτείας απέναντι στα προβλήματα των ατόμων με αναπηρία είναι αυτή που θα έπρεπε ;...σελ.112 Πίνακας 32 : Θα θέλατε να υπήρχαν δουλείες κατάλληλες για όλα τα Α.Μ.Ε.Α ή θα εργαζόσασταν στο επίπεδο κοινωνικής πρόνοιας και γιατί;.σελ.112 Πίνακας 33 : Έχετε αρκετό επίδομα για τα έξοδα σας...σελ.113 Πίνακας 34 : Είναι ευαισθητοποιημένη η κοινωνία απέναντι στα άτομα Α.Μ.Ε.Α. ; σελ.113 Πίνακας 35: Οι γονείς σας δέχτηκαν σας βοήθησαν και σας συμπαραστάθηκαν ;.. σελ.113 Πίνακας 36 : Δάσκαλοι Εκπαιδευτικοί πώς σας αντιμετωπίζουν όπως όλα τα παιδιά, σας παραμελούν ή σας βοηθούν σελ.114 Πίνακας 37: Πως αντιμετωπίζετε τον κόσμο, τα παιδιά που σας κοιτούν ίσος παράξενα;..σελ.114 Πίνακας 38 : Ξέρετε ότι πρώτα εσείς να δεχτείτε την διαφορετικότητα σας γιατί έτσι θα κάνετε και τους άλλους να τη δεχτούν;..σελ.115 Πίνακας 39: Ξέρεις ότι εσύ μπορείς να κάνεις ότι θέλεις στη ζωή αρκεί με χαμόγελο και υπομονή να το καταφέρεις;.σελ.115 Πίνακας 40: Πιστεύεις ότι η ζωή είναι δώρο θεού και ότι πρέπει να είμαστε χαρούμενοι για το κάθε λεπτό που ζούμε;.σελ116 Πίνακας 41: Η μεγαλύτερη δύναμη είναι εμπιστοσύνη, πίστη, αυτοπεποίθηση και αγάπη στον εαυτό μας;.σελ.116 Πίνακας 42: Τι ζητάτε από το κράτος και την εκκλησία..σελ.117 Πίνακας 43 : Φύλο σελ.117 Πίνακας 44: Ηλικία...σελ.117 Πίνακας 45: Οικογενειακή κατάσταση σελ118 Πίνακας 46: Εισόδημα.σελ.118 Πίνακας 47: Είστε εργαζόμενος σε ειδικό σχολείο;. σελ.119 Πίνακας 48: Ξέρετε ότι το 10% του πληθυσμού είναι Α.Μ.Ε.Α ; Αν ναι χρειάζεται ειδικό επίπεδο μόρφωσης; σελ.119 Πίνακας 49 : Ξέρετε πόσα ειδικά σχολεία υπάρχουν στο Νομό Ξάνθης, και ποια είναι αυτά; σελ.120 Πίνακας 50: Ξέρετε αν υπάρχουν σχολεία επαγγελματικής κατάρτισης για παιδιά με ειδικές ανάγκες; σελ.120 Πίνακας 51: Ξέρετε ποια ονομάζονται άτομα με ειδικές ανάγκες.σελ.121 Πίνακας 52: Ως εκπαιδευτικός είχατε ποτέ άτομο/ α με ειδικές ανάγκες στην τάξη σας ; Αν ναι ποια ήταν (είναι) τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε ζετε και τι είδους αναπηρία είχε;..σελ.121 Πίνακας 53: Ξέρετε ότι μέσα στις σχολικές επαφές τα Α.Μ.Ε.Α με τη βοήθεια του δασκάλου μπορούν να βρουν κοινωνική επαφή και διασκέδαση που θα δώσει τεράστια χαρά; σελ.122 Σελίδα 7 από 163

9 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Πίνακας 54: Τι δυσκολίες συναντούν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων; σελ.122 Πίνακας 55: Πιστεύετε ότι τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να φοιτούν μαζί με κανονικά παιδιά;..σελ.123 Πίνακας 56: Αν ήσασταν εκπαιδευτικός σε νομό που δεν υπήρχε ειδικό σχολείο αλλά υπήρχε ένα κωφαλάλων, ένα τυφλών, ένα παιδί σε καρότσι πως θα διδάσκατε;.σελ.123 Πίνακας 57: Θα φροντίζατε να μάθετε πράγματα που θα σας βοηθούσαν ή θα θέλατε να αλλάξετε σχολείο γιατί μεγάλη η εύθηνη και βάρος για σας;..σελ.124 Πίνακας 58: Πιστεύετε πως όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν το ειδικό επίπεδο μόρφωσης ώστε αν χρειαστεί να μπορούν να αντεπεξέλθουν σωστά; σελ.124 Πίνακας 59: Τι θα κάνατε αν τα υπόλοιπα παιδιά κορόιδευαν ή αδιαφορούσαν για το παιδί με ειδικές ανάγκες; σελ.125 Πίνακας 60: Ξέρετε ότι ο δάσκαλος είναι αυτός που δίνει φτερά να πετάξει μέσα από βαθύ σεβασμό, αγάπη και ενδιαφέρον για το άτομο Α.Μ.Ε.Α...σελ.125 Πίνακας 61: Ξέρετε πόση μοναξιά, φόβο, άνχος και θλίψη νιώθουν τα Α.Μ.Ε.Α όταν αντιλαμβάνονται ότι τα αγνοούν ;..σελ.126 Πίνακας 62: Φύλο.σελ.126 Πίνακας 63: Ηλικία...σελ.126 Πίνακας 64: Οικογενειακή κατάσταση.. σελ.127 Πίνακας 65: Εισόδημα.. σελ127 Πίνακας 66: Επίπεδο μόρφωσης σελ128 Πίνακας 67: Είστε εργαζόμενος; σελ.128 Πίνακας 68: Πιστεύετε ότι ξέρετε ποια είναι Α.Μ.Ε.Α; σελ.128 Πίνακας 69: Γνωρίζετε άτομα με ειδικές ανάγκες;..σελ.129 Πίνακας 70: Θα κάνατε παρέα μαζί τους; σελ.129 Πίνακας 71: Μέχρι που θα προχωρούσε μια σχέση με άτομο με ειδικές ανάγκες;.σελ.130 Πίνακας 72: Θα χαλούσατε τη σχέση γάμο αν μετά από ατυχές γεγονός καθηλωνόταν σε αναπηρικό καροτσάκι ο / η φίλος / η σας; σελ.130 Πίνακας 73: Πιστεύετε ότι πριν την γέννηση του παιδιού πρέπει να γίνετε προγεννητικός έλεγχος; σελ.131 Πίνακας 74: Θα θέλατε το παιδί σας να πήγαινε σχολείο, παιδικό σταθμό, ανώτατη σχολή με Α.Μ.Ε.Α; σελ.131 Πίνακας 75: Γνωρίζετε τα προβλήματα των Α.Μ.Ε.Α...σελ.132 Πίνακας 76: Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την αποφυγή προβλημάτων πριν την γέννηση, για να αποφευχθεί σε τροχαίο, για να μην συμβεί κάποια από ασθένεια;..σελ.132 Πίνακας 77: Ξέρετε ότι τα Α.Μ.Ε.Α καταβάλουν περισσότερο κόπο να πετύχουν αυτό που οι άλλοι πετυχαίνουν εύκολα;..σελ.133 Πίνακας 78: Ξέρετε ότι όλοι μας είμαστε διαφορετικοί και ότι το πρόβλημα των Α.Μ.Ε.Α είναι απλά διαφορετικό; σελ.133 Πίνακας 79: Ξέρετε ότι όλοι μας μπορούμε να γίνουμε Α.Μ.Ε.Α από ασθένεια ή τροχαίο;..σελ.133 Σελίδα 8 από 163

10 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Πίνακας 80: Ξέρετε ότι η ζωή είναι δώρο, πρέπει να το ζούμε κάθε λεπτό και να βοηθάμε όλους δέχοντας τους όπως είναι;...σελ.134 Πίνακας 81 : Πως θα θέλατε να σας αντιμετωπίζουν αν ου μη γένετο γινόσασταν εσείς ή κάποιος δικός σας Α.Μ.Ε.Α;.σελ.134 Κατάλογος Γραφημάτων Γράφημα 1...σελ.156 Γράφημα 2...σελ.156 Γράφημα 3...σελ.157 Γράφημα 4...σελ.157 Γράφημα 5...σελ.158 Γράφημα 6...σελ.158 Γράφημα 7...σελ.159 Γράφημα 8...σελ.159 Γράφημα 9...σελ.160 Γράφημα 10...σελ.160 Γράφημα 11...σελ.161 Γράφημα 12...σελ.161 Γράφημα 13...σελ.162 Γράφημα 14...σελ.162 Γράφημα 15...σελ.163 Σελίδα 9 από 163

11 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Αφιερώνω την πτυχιακή αυτή για να ευχαριστήσω τα άτομα με ειδικές ανάγκες και το Σύλλογο ατόμων με κινητικά προβλήματα Ν. Ξάνθης για την πολύτιμη βοήθεια που πρόσφεραν για την επίτευξη της πτυχιακής μου. Τους εκπαιδευτικούς καθώς τους ανθρώπους που συμμετείχαν στην συμπλήρωση των ερωτηματολόγιων που αφορούσαν την έρευνα. Ευχαριστώ πάνω απ ολους την οικογένεια μου που με βοήθησε και με βοήθα καθώς και την πολύ καλή μου φίλη Γιώτα. Σελίδα 10 από 163

12 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Εισαγωγή Η γνώση μας στις επιστήμες της αγωγής και ιδιαίτερα στον κλάδο της ειδικής αγωγής έχει διευρυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η ιατρική, η ψυχολογία, η παιδαγωγική, κοινωνιολογία έχουν συντελέσει με τις κατακτήσεις τους την ερμηνεία τόσο μια φυσιολογικής πορείας, ανάπτυξης, εξέλιξης μάθησης, όσο και μιας αποκλίνουσας. Τα πορίσματα των παραπάνω επιστημών με τις αντίστοιχες εξειδικευμένες έρευνες της ειδικής παιδαγωγικής (αγωγής ) έχουν συμβάλει ουσιαστικά με την θεωρία και την πράξη των προβλημάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Η επιστήμη αυτή που στόχο έχει τη βελτίωση των ψυχοφυσικών προϋποθέσεων του ατόμου με «ειδικές ανάγκες» έτσι που να μπορούν τα άτομα αυτά αυτοδύναμα και δημιουργικά να δρουν και να κινούνται στο κοινωνικό σύνολο. Γιατί ακόμα και τώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές γεννιέται σε κάποιο σημείο ένα παιδί με μια ατέλεια γενετική, μπορεί ακόμα αυτή τη στιγμή ένα παιδί ή ενήλικας να πάθει ένα ατύχημα. κανείς δεν είναι άτρωτος σε πιθανή ανεπανόρθωτη αναπηρία. Μια ανικανότητα δεν είναι κάτι το επιθυμητό και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε το αντίθετο. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα προκαλέσει πόνο, κακουχία, στενοχώρια κ.α. Ωστόσο, κάθε στιγμή που περνάει, κάποιοι γίνονται ανάπηροι και άλλοι γεννιούνται έτσι. Μόλο που δεν το συνειδητοποιούν εκείνη τη στιγμή, το βρέφος με εκ γενετής ατέλεια και ο ενήλικος που ακινητοποιείτε κάποια στιγμή αργότερα στη ζωή τους θα περιοριστούν, όχι τόσο από την πραγματική αδυναμία, όσο από τη στάση της κοινωνίας απέναντι τους. Η κοινωνία στο μεγαλύτερο μέρος θα ορίσει την αδυναμία ως αναπηρία, αλλά ο άνθρωπος θα υποφέρει από αυτόν τον ορισμό. Η ειλικρίνεια Σελίδα 11 από 163

13 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. σχηματίζει την μόνη στερεή βάση πάνω στην οποία μπορεί να στηθεί η ανάπτυξη τους. Πάνω απ όλα πρέπει να θυμόμαστε πως οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες χρειάζονται τον καλύτερο εαυτό μας για να είναι και οι ίδιοι ο εαυτός τους. Να είναι ελεύθεροι, να μαθαίνουν να αλλάζουν, να ωριμάζουν να αναπτύσσονται να βιώνουν. Πρέπει εμείς να είμαστε όλα αυτά. Μπορούμε να διδάξουμε και να δώσουμε και σ αυτούς τη δυνατότητα να κάνουν το ίδιο. 1.1 Σκοπός της μελέτης Αντικειμενικός σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση των ατόμων ΑΜΕΑ (Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες) όσο αφορά την ένταξη τους στην κοινωνία αλλά και στην εύρεση εργασίας. 1.2 Στόχοι Οι στόχοι αυτής της μελέτης είναι η ευαισθητοποίηση του κράτους, της εκκλησίας αλλά και των εργοδοτών με σκοπό την παροχή περισσότερων κινήτρων στην ομαλή ένταξη τους στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Για τους σκοπούς αυτούς της εργασίας πραγματοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα. 1.3 Πρωτογενής έρευνα Μέσου της πρωτογενούς έρευνας επιδιώκεται να προσδιορισθεί η στάση των ΑΜΕΑ ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ) και γενικά τις κοινωνίας σε άτομα με αναπηρία όσο αφορά την εύρεση εργασίας, την φιλία αλλά και των σχέσεων. Σελίδα 12 από 163

14 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας α ) Συλλογή δεδομένων Για την συλλογή των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε 4 διαφορετικές κατηγορίες ατόμων. Το πρώτο ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε ανθρώπους που στο συγγενικό τους περιβάλλον έχουν άτομα με αναπηρία. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι να δείξει την συμπεριφορά του ανθρώπου όσον αφορά τη γέννηση ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες στο περιβάλλον αυτό. Το δεύτερο και τρίτο ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς αλλά και σε άτομα που δεν αντιμετωπίζουν κάποια μορφή αναπηρίας.ο στόχος του ερωτηματολογίου αυτού είναι διπλός. Αρχικά επιδιώκουμε να μάθουμε κατά πόσο είναι ενημερωμένη αυτή η μερίδα ανθρώπων αλλά και ποια είναι η στάση των ατόμων αυτών και γενικά τις κοινωνίας απέναντι σε άτομα με αναπηρία όσο αφορά την εργασία την φιλία και τη σχέση. Το τέταρτο ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε άτομα με ειδικές ανάγκες και σκοπό έχει να προσδιορίσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα κυρίως στην αυτοεξυπηρέτησή τους καθώς επίσης να διερευνήσει κατά πόσο το κράτος τους στηρίζει κοινωνικά αλλά και οικονομικά στην εύρεση εργασίας. Τα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν «ανοιχτού» και «κλειστού» τύπου ερωτήσεις επιλέξιμοι για τη μελέτη ήταν εκπαιδευτικοί, άτομα που δεν αντιμετωπίζουν αναπηρία και άτομα Α.Μ.Ε.Α ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ) καθώς και οι οικογένειές τους και πραγματοποιήθηκε στην Ξάνθη. Για την συλλογή των στοιχείων ακολουθήθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου. Για την έρευνα διανεμήθηκαν 20 ερωτηματολόγια από κάθε κατηγορία ερωτηματολογίου. Από αυτά συμπληρώθηκαν και τα 80 εκ των οποίων συμμετείχαν άτομα από κάθε κατηγορία. Το ποσοστό ανταποκρίθηκε στην συμπλήρωση του ερωτηματολογίου για την έρευνα Σελίδα 13 από 163

15 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. ανέρχεται σε 100% το δείγμα ήταν πλασματικό και αντιπροσωπευτικό. Η επιλογή των ερωτηθέντων ήταν τυχαία. Όπως είπαμε και παραπάνω το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήσεις «ανοιχτού» και «κλειστού» τύπου ερωτηματολογίου. Οι ανοιχτές ερωτήσεις του ερωτηματολογίου στις οποίες οι συμμετέχοντες δεν καλέστηκαν να επιλέξουν μεταξύ διαφόρων παραγόντων είχαν στόχο να επιτρέψουν στους συμμετέχοντες να εκφράζουν ελεύθερα και ανεπηρέαστα την άποψη σε θέματα ιδιαίτερα λεπτά. Ενώ αντίθετα με 115 κλειστές ερωτήσεις επέλεξαν μεταξύ διαφόρων παραγόντων. β ) Ανάλυση δεδομένων Για την ανάλυση δεδομένων χρησιμοποιήθηκε λογισμικό πρόγραμμα SP. SS / OFR Windows που ενδείκνυται για ανάλυση στοιχείων της συγκεκριμένης μορφής. Η ελληνική βιβλιογραφία αναφορικά με τα άτομα Α.Μ.Ε.Α ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ) ήταν ιδιαίτερα ευρύ. Για τον συγκεκριμένο λόγο η πλειοψηφία των πληροφοριών που χρησιμοποιήθηκε στο τμήμα αυτό της μελέτης, συλλέχτηκαν ελληνική ορθογραφία και βιβλιογραφία. Σελίδα 14 από 163

16 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ποια τα δικαιώματα τους Ποια είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες και 2.1 Τα άτομα με ειδικές ανάγκες 1. Οι τυφλοί : Η τύφλωση που δυστυχώς μετατρέπει το μεγαλείο των χρωμάτων της ανατολής του ηλιοβασιλέματος της μακρινής οροσειράς το γαλάζιο της θάλασσας σε ισόβιο μυστήριο. 2. Οι κωφοί : Η κώφωση η οποία θα εμποδίσει για πάντα να γνωρίσουν τον ήχο του κύματος που καταλήγει στην ακτή το δέος που προκαλεί μια εξαίσια μουσική η τα γλυκά ερωτικά λόγια της φωνής του συντρόφου. 3. Όσοι έχουν μια πάρεση η μια παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης : θα στερήσει ίσως από τον άνθρωπο αυτό την εμπειρία να τρέχει στους αγρούς. 4. Όσοι έχουν μια βλάβη στον εγκέφαλο : το γεγονός αυτό θα έχει επίπτωση στη μελλοντική συμπεριφορά ή ικανότητα μάθησης και ίσως προκαλέσει αιφνίδιες εγκεφαλικές προσβολές ή ανεπανόρθωτη νοητική καθυστέρηση. Άτομα δηλαδή με πολλαπλές και βαριές αναπηρίες Ωστόσο γι αυτές τις αδυναμίες, ευθύνονται μονάχα οι γενετικές ατέλειες, μπορεί κάποιος να συγκρουστεί, οδηγώντας το αυτοκίνητό του και ξαφνικά, μέσα σ ένα δευτερόλεπτο απερισκεψίας να βρεθεί με μια μόνιμη ανικανότητα, με τραυματισμένο εγκέφαλο, ακρωτηριασμό ή διανοητική βλάβη ή να καθηλωθεί μόνιμα σε αναπηρικό καροτσάκι. [ Λεο Μπουσκαλία σ 21 ] Σελίδα 15 από 163

17 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Επίσης άτομα με ειδικές ανάγκες είναι και οι χρόνιοι πάσχοντες : Η χρόνια πάθηση συνιστάται στη βλάβη, ορατή ή όχι, ενός οργάνου του σώματος η οποία εμφανίζεται είτε κατά τη γέννηση του ατόμου είτε σε οποιαδήποτε ηλικία και συνοδεύει το άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο υπόκειται εφ όρου ζωής σε θεραπευτική φαρμακευτική αγωγή. Ο βαθμός βαρύτητας και η εξέλιξη των χρόνιων παθήσεων με την πάροδο του χρόνου οδηγούν σε καταστάσεις αναπηρίας. Τα άτομα αυτά είναι : Οι νεφροπαθείς, Οι καρδιοπαθείς, Οι καρκινοπαθείς, Οι διαβητικοί, Οι αιμορροφιλικοί, Τα άτομα με Μεσογειακή Αναιμία. Η δωρεά οργάνων και ιστών σώματος καθώς και η εθελοντική αιμοδοσία είναι απαραίτητη για την επιβράδυνση τυχών επιπλοκών που σε μεγάλο ποσοστό οδηγούν σε βαριές και πολλαπλές αναπηρίες. 2.2 Τα δικαιώματά τους Οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες έχουν κι αυτοί δικαιώματα. Τα δικαιώματα αυτά πρέπει να αναγνωριστούν ως θεμελιώδη για την ένταξη τους στην κοινωνία την ευημερία την ανάπτυξή του δυναμικού τους. Αν τους παρασχεθούν τα δικαιώματα αυτά, θα γίνουν, όπως όλοι οι άλλοι, εφ όρου ζωής υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Στην αντίθετη περίπτωση, θα είμαστε εμείς για πάντα υπεύθυνοι για αυτούς. Οι άνθρωποι με αναπηρία είναι πολίτες με ίσα δικαιώματα. Είναι εργαζόμενοι, καταναλωτές, φορολογούμενοι, πολιτικοί, φοιτητές, γείτονες, συγγενείς και φίλοι, όμως συχνά δεν αντιμετωπίζονται με την ανάλογη μέριμνα. Μια πρόσφατη ευρωπαϊκή δημοσκόπηση δείχνει ότι υπάρχει σημαντική έλλειψη κατανόησης της αναπηρίας. Τα άτομα με αναπηρία Σελίδα 16 από 163

18 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πολίτες με ίσα δικαιώματα και όχι ως αντικείμενο λύπησης ή φιλανθρωπίας. Συχνά οι πολίτες με αναπηρία είναι αποκλεισμένοι από την κοινωνία λόγω της ελλιπούς εκπαίδευσης και της ανεργίας, που οδηγούν στην φτώχια. Σχεδόν 2 / 5 των ατόμων με αναπηρία δεν ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και λιγότερο από το 10 % των ατόμων με υψηλή αναπηρία έχουν πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση η οποία είναι ουσιαστική για την απομάκρυνση των φραγμών στις θέσεις εργασίας. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι γίνονται προβλέψεις και καθώς βελτιωτικές ρυθμίσεις στα παραπάνω, με σκοπό την ευκολότερη πρόσβαση και την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία. [ Λεο Μπουσκαλιά σ. 244 ] Τα άτομα με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να έχουν τα έξης δικαιώματα: το δικαίωμα μιας φυσιολογικής ζωής, όπου να γίνεται σεβαστή η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους το δικαίωμα μιας κατάλληλης ιατρικής φροντίδας, με όσα βοηθήματα και ειδικές προσαρμογές χρειάζεται το δικαίωμα εκπαίδευσης, τεχνικής κατάρτισης και αποκατάστασης, βοήθειας, συμβουλευτικών υπηρεσιών, υπηρεσιών εύρεσης εργασίας και όποιων άλλων υπηρεσιών που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δυνατότητες τους το δικαίωμα οικονομικής και κοινωνικής ασφάλειας και το δικαίωμα ενός ικανοποιητικού βιοτικού επιπέδου το δικαίωμα μιας παραγωγικής απασχόλησης και συμμετοχής σε συνδικαλιστικές οργανώσεις το δικαίωμα να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες τους σε κάθε στάδιο του οικονομικού και κοινωνικού προγραμματισμού Σελίδα 17 από 163

19 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. το δικαίωμα να ζουν με την οικογένεία τους και να συμμετέχουν σε όλες τις κοινωνικές, δημιουργικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες το δικαίωμα να συμμετέχουν στο νομικό και πολιτικό σύστημα το δικαίωμα προστασίας από κάθε είδους εκμετάλλευση, κακομεταχείριση ή ταπεινωτική αντιμετώπιση. [ ] 2. 3 Οικογένεια και ΑΜΕΑ ( Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες ) Όσο κι αν η οικογένεια αποτελεί σημαντική κοινωνική μονάδα, δεν ζει σε κοινωνικό κενό. Στην πραγματικότητα αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης κοινωνικής μονάδας, της κοντινής κοινότητας και της συνολικής κοινωνίας μέσα στην οποία υπάρχει. Με μια έννοια, είναι ένας μικρός πολιτισμός μέσα σ ένα μεγαλύτερο στον οποίο επιδρά και από τον οποίο επηρεάζεται. Κάθε κοινωνικό παθολογικό περιστατικό στα πλαίσια της ευρύτερης κοινωνίας, θα επηρεάσει επίσης την οικογενειακή μονάδα και όλα της τα μέλη. Η κοινωνική προκατάληψη, για παράδειγμα, από την πλευρά της ευρύτερης κοινότητας απέναντι σε όλα η σε ένα μέλος της οικογένειας, θα έχει αντίκτυπο πάνω στον καθένα. Επιπλέον, μέσα στην οικογένεια μπορεί κανείς να βρει συμπαράσταση για να διατηρήσει τη μοναδικότητα του, να αναπτύξει την προσωπικότητά του και να γίνει ένας δημιουργικός άνθρωπος. Δύσκολη πραγματικά, αποστολή για τα μέλη μιας οικογένειας, που στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα για τα απαραίτητα αυτά καθήκοντα. [Λεο Μπουσκαλία σ ] Σελίδα 18 από 163

20 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Οι γονείς και η αξία της επικοινωνίας με τα παιδιά τους Έχει ειπωθεί πως «το να έχεις ένα παιδί, δεν σε κάνει γονιό» κάθε ψυχολογικά και ανατομικά φυσιολογικός άνθρωπος, μπορεί ν αποκτήσει παιδί. Για να γίνει ξεχωριστός γονιός, απαιτούνται ικανότητα, γνώσεις, ευαισθησία και σύνεση γνωρίσματα που δεν βρίσκονται εύκολα σε όλους. Φυσικά, δεν λέμε πως οι γονείς πρέπει να είναι τέλειοι, πρέπει μόνο να διαθέτουν συνειδητότητα, ευαισθησία και ανθρωπιά. Δεν είναι η τελειότητα το κλειδί για να γίνει καλός γονιός, αλλά μάλλον η ανθρωπιά. Ευτυχώς, είναι πολύ πιο εύκολο ν αποκτηθεί αυτό το χαρακτηριστικό, αφού το να είμαστε ανθρώπινοι είναι αυτό που μπορούμε να κάνουμε καλύτερα. Οι γονείς είναι εκείνοι που, νιώθοντας πως πρέπει να πείσουν τα παιδιά τους ότι είναι τέλειοι, προκαλούν οικογενειακές αναστατώσεις. Οι γονείς είναι εκείνοι που επειδή πρέπει πάντα να έχουν δίκιο, πρέπει πάντα να τα ξέρουν όλα, πρέπει πάντα να έχουν τον τελευταίο λόγο, που επειδή πρέπει με κάθε τίμημα να λατρεύονται ( η αγάπη δεν είναι αρκετή ) από τα παιδία τους, δημιουργούν απογοητεύσεις. Είναι οι γονείς που επειδή αισθάνονται πως πρέπει κρύβουν όλα τους τα προβλήματα από τα παιδιά τους να μεταμφιέζουν τους φόβους τους, να μην εξωτερικεύουν τις έντονες επιθυμίες ή τις ανησυχίες τους και να εμφανίζονται πάντα οι άψογοι άνθρωποι, τελικά αποξενώνονται από τα παιδία τους. Η αλήθεια θα λάμψει. Είναι υπερβολικά δύσκολο να διαφυλαχθεί από το σύμβολο της τελειότητας. Σκεφθείτε την απογοήτευση και τα συναισθήματα ανασφάλειας που προκαλούνται στα παιδιά όταν ανακαλύπτουν ( πολλές φορές όχι πριν την εφηβεία ) πως οι γονείς τους δεν είναι οι μόνιμα συναισθηματικά υγιείς, χωρίς προβλήματα άνθρωποι, όπως τα είχαν μάθει να πιστεύουν. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι ισορροπημένοι γονείς είναι να είναι ανθρώπινοι με όλη τη σημασία της λέξης. Για να ζήσουν μαζί ειρηνικά, χαρούμενα και κάθε μέλος της οικογένειας πρέπει να έχει επικοινωνία Σελίδα 19 από 163

21 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. αμοιβαίο αίσθημα σεβασμού και αποδοχής. Ένα «δούναι και λαβείν» προς όφελος όλων. Η ανταμοιβή βρίσκεται στο συναίσθημα της ασφάλειας που είναι ο βασικός καθημερινός σύμβουλος του ανθρώπου με ειδικές ανάγκες και σε όλα τα μέλη της οικογένειας. [ Λεο Μπουσκαλία σ 91 ] Όταν γίνατε γονείς ατόμου με ειδικές ανάγκες Το να είσαι γονιός προϋποθέτει μια σειρά αναγκών, τάσεων, ευθυνών καθηκόντων και χαρακτηριστικών. Σε πολλές περιπτώσεις η μητρότητα μπορεί να είναι το προϊόν μόχθου και εκπλήρωσης, και η πατρότητα ένα δείγμα θάρρους, ικανότητας και αρρενωπότητας. Και για τους δύο μπορεί να είναι η αποδοχή της υπευθυνότητας, η ενηλικίωση, η απόκτηση ενός ορισμένου γοήτρου, η συνειδητοποίηση του εαυτού τους, όπως επίσης και η συμπόνια. Η γέννηση ενός παιδιού είναι, πραγματικά με μια έννοια, η ένωση της μοναδικότητας, η προσφορά στον κόσμο μέσα από αυτή την ένωση ενός άλλου μοναδικού προϊόντος. Ο γονιός πάντα είναι πρώτα απ όλα ένας άνθρωπος. Αυτός ή αυτή, δεν μπορούν βέβαια να απομονωθούν από το γεγονός ότι είναι γονείς, αλλά ένα άτομο είναι επίσης πολύ περισσότερο από ένα γονιό και μόνο. Η απόκτηση και η φροντίδα ενός παιδιού, αποτελεί ένα μέρος μόνο του πολύπλοκου ρόλου του ως ανθρώπου. Ο γονιός είναι επίσης γιος ή κόρη, σύζυγος, εργάτης, πολίτης, καταναλωτής και πολλά άλλα. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις η απόκτηση παιδιού αλλάζει δραστικά τον άνθρωπο που το αποκτά. Συνήθως, ο στοχαζόμενος άνθρωπος θα γίνει ένας στοχαζόμενος γονιός. Ένας τρυφερός άνθρωπος θα είναι τρυφερός γονιός. Αντίστοιχα, ο συγχυσμένος ή νευρωτικός άνθρωπος θα γίνει επίσης συγχυσμένος ή νευρωτικός γονιός. Εκείνοι που φέρνουν στον κόσμο ένα παιδί με ειδικές ανάγκες αποκτούν έναν καινούριο ρόλο, μετατρεπόμενοι, επιπρόσθετα, σε ειδικούς γονείς, που είναι πολλές φορές υποχρεωμένοι να εξετάσουν πιο Σελίδα 20 από 163

22 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας βαθιά και αξιολογικά τις αλληλεπιδράσεις αυτού του καινούριου ρόλου. Πρέπει να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τα συναισθήματα και τις διαθέσεις που προκαλούνται από μία νέα κατάσταση για την οποία υπάρχουν λιγοστά στοιχεία και σαφήνεια. Η γέννηση ενός ατελούς παιδιού θα τους φέρει αντιμέτωπους με μια ξεχωριστή πρόκληση, η οποία δεν θα έχει παρουσιαστεί αν το παιδί ήταν τέλειο. Εκεί που θα είχαν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν το παιδί με καλά προσδιορισμένες προσδοκίες του ρόλου τους, διαπιστώνουν πως αυτό δεν μπορεί πια να γίνει, γιατί εμφανίζονται καινούρια, ενοχλητικά ερωτήματα, όπως : «Γιατί μου συνέβη αυτό;» «Θα μπορέσω να είμαι καλή μητέρα /πατέρας, παρά τις αδυναμίες του παιδιού μου;» «Θα είμαι σε θέση ν ανταποκριθώ στις ξεχωριστές ανάγκες του παιδιού μου;» «Θα μπορέσω να τα βγάλω πέρα με τις κοινωνικές πιέσεις;» «Θα μπορέσω να αντιμετωπίσω το οικονομικό βάρος;» «Θα έχω το ψυχικό σθένος;» Πολλοί γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες δεν θα ξεπεράσουν ίσως ποτέ το στάδιο των ερωτηματικών, αφού τα περισσότερα απ αυτά που θα υποβάλουν στον εαυτό τους, δεν μπορούν να έχουν συγκεκριμένες απαντήσεις. Ποιος μπορεί να πει; «Θα μπορέσω να είμαι καλός γονιός με το προβληματικό μου παιδί;» Πρέπει κανείς να περιμένει και να δει. «Θα είμαι σε θέση ν ανταποκριθώ στις ανάγκες του παιδιού μου;» Ποιος μπορεί να το προβλέψει; «Θα μπορέσω ν αντιμετωπίσω τις κοινωνικές πιέσεις που αισθάνομαι;» Μπορεί κανείς να απαντήσει; «Θα μπορέσω να αντιμετωπίσω το οικονομικό βάρος;» «Πόσο διάστημα θα χρειαστεί;» «Κάτω από την ψυχολογική εξάντληση θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις ειδικές απαιτήσεις;» Είναι αδύνατο να πούμε ποιες κρυφές δυνάμεις διαθέτει κανείς, μέχρι να το απαιτήσουν οι περιστάσεις. [ Λεο Μπουσκαλία σ ] Σελίδα 21 από 163

23 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία Οι σχέσεις και ο ρόλος της Οικογένειας Η ύπαρξη ενός ανθρώπου με ειδικές ανάγκες στο σπίτι, θα γεννά προβλήματα που θα απαιτούν επαναπροσδιορισμό του ρόλου και αλλαγές από κάθε μέλος της οικογένειας ακόμη και μετά την αποδοχή του αρχικού αντίκτυπου. Οι ιδιαίτερες απαιτήσεις θα βρίσκονται διαρκώς μπροστά τους. Απαιτήσεις για ένα χρόνο, για οικογενειακή ανασυγκρότηση, για αλλαγή συνήθειων και αξιών και για ένα καινούριο τρόπο ζωής. Τις περισσότερες απ αυτές δε θα τις έχουν φανταστεί, αλλά θα είναι όντως πολύ πραγματικές. Πιθανόν, στην αρχή, το παιδί να χρειαστεί συνεχή περίθαλψη, ειδικά φάρμακα, ξεχωριστές θεραπείες και ιδιαίτερη διατροφή. Σαν μοναδική τροφός τις περισσότερες περιπτώσεις η μητέρα θα υποχρεωθεί συχνά να δώσει υπέρτατη προσοχή στο παιδί,ελαχιστοποιώντας έτσι τις ευκαιρίες για ξεκούραση και προσωπική επαφή με άλλα μέλη της οικογένειας. Ο άντρας και τα άλλα παιδιά της θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν, να τη βοηθήσουν και να τη στηρίξουν σε όλη αυτή την απαιτητική περίοδο. Οι πρόσθετες αυτές ευθύνες θα εξακολουθήσουν ίσως να υπάρχουν για βδομάδες, μήνες, ακόμα και χρόνια. Δεν θα είναι εύκολο για κανέναν θα είναι μάλιστα ιδιαίτερα δύσκολο για τον πατέρα και τα άλλα παιδιά, που είχαν συνηθίσει να είναι το κέντρο της ζωής της μητέρας. Οι οικογένεια του ιδιαίτερου παιδιού μπορεί να λειτουργήσει με πολύ θετικό τρόπο ως μεσολαβητής μεταξύ της κοινωνίας στην οποία θα βρεθεί το παιδί και του πιο στοργικού, καλλιεργημένου περιβάλλοντος αποδοχής που μπορεί να του παρέχει. Για να το κάνει όμως αυτό κάθε μέλος της οικογένειας, χρειάζεται να προσαρμοστεί με τα συναισθήματα του απέναντι στο πρόβλημα και στο παιδί που έχει. Πρέπει να καταλάβουν ότι μόνο με τον τρόπο αυτό θα βοηθήσουν το παιδί να προσαρμοστεί στα δικά του συναισθήματα σε σχέση με το πρόβλημά του και, τελικά, με τον εαυτό του, ως ολοκληρωμένος άνθρωπος. Σελίδα 22 από 163

24 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Η σημασία του ρόλου της οικογένειας δεν μπορεί να υποβιβαστεί, γιατί μόνο μέσα στα πλαίσια αυτού του ασφαλούς περιβάλλοντος τα ιδιαίτερα άτομα θα πρωτομάθουν και θα βιώνουν συνεχώς, πως ακόμη και με σοβαρούς περιορισμούς, του επιτρέπεται να είναι ο εαυτός τους. [ Λεο Μπουσκαλία σ ] 2. 4 Η ζωή ενός κινητικά αναπήρου Από τον πόλεμο της ασφάλτου λόγο των τροχαίων ατυχημάτων, από την γήρανση των ατόμων της τρίτης ηλικίας από πολλά νεογνά που γεννιούνται πολύ πρόωρα ή με συγγενείς παθήσεις και επιβιώνουν λόγο της σύγχρονης ιατρικής περίθαλψης, το ποσοστό των ατόμων με ειδικές ανάγκες αυξάνεται στην Ευρώπη. Πιο δύσκολο είναι για έναν φυσιολογικό άνθρωπο, ξαφνικά να γίνει άτομο με ειδικές ανάγκες, να πρέπει να προσαρμοστεί στο νέο τρόπο ζωής και να μάθει νέες μεθόδους για την αυτοεξυπηρέτηση του. Η ζωή ενός κινητικά αναπήρου, η καθιστική ζωή, δεν είναι όμως και τόσο ευχάριστη. Οι παραπληγικοί δεν ελέγχουν τα κάτω άκρα τους και οι τετραπληγικοί δεν ελέγχουν ούτε τα άνω άκρα τους. Το πλήθος αυτών των ατόμων αυξάνει στην Ελλάδα, λόγο κυρίως του «εμφυλίου πολέμου της ασφάλτου.» Τα «τροχαία» και όχι τόσο τυχαία «ατυχήματα», σκοτώνουν άνω των 2000 και τραυματίζουν άνω τους Έλληνες κάθε χρόνο μέρος των τραυματιών αυτών επιζούν ως ανάπηροι. Η βαρύτητα του προβλήματος οφείλεται και στην μικρή μέση ηλικία των τραυματιών. Όσοι από αυτούς επιζήσουν το πρώτο δεκαπενθήμερο μετά τον τραυματισμό τους, ζουν κατά μέσο όρο άλλα περίπου 30 χρόνια. Πρέπει λοιπόν να τους δοθεί η δυνατότητα «να ζήσουν μια όσο γίνεται πιο φυσιολογική ζωή» με τη μέγιστη δυνατή αυτοεξυπηρέτηση και παραγωγικότητα. Σελίδα 23 από 163

25 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Μια από τις βασικές και πιο πετυχημένες συσκευές για άτομα με παράλυση των κάτω άκρων είναι το τροχήλατο κάθισμα (αναπηρικό καροτσάκι) ή το ηλεκτροκίνητο κάθισμα για όσους δεν έχουν τη δυνατότητα της αυτοχειροκίνησης των τροχών. Είναι σημαντικό λειτουργικά και ψυχολογικά για τον παραπληγικό να σηκωθεί από το τροχήλατο κάθισμα και να βαδίσει έστω και με δεκανίκια. Η παροχή οίκτου και επιδότησης οδηγούν στην θλίψη και στην περιθωριοποίηση των ατόμων αυτών. Αντίθετα ο εφοδιασμός τους με κατάλληλες συσκευές και η εκπαίδευσή τους στη χρήση των συσκευών αυτών, συμβάλλουν σημαντικά στην αυτοεξυπηρέτησή τους καθώς και στην επανένταξή τους στην κοινωνία και στην παραγωγική διαδικασία. π.χ. Προϊόντα που παρέχουν στα άτομα με κινητικά προβλήματα καλύτερη ισορροπία, συγκρατούν στην όρθια στάση, στηρίζουν το κορμό ή το κεφάλι και μειώνουν την πίεση που ασκείται στο δέρμα. Περιλαμβάνει προσαρμόσιμα και ρυθμιζόμενα καθίσματα, μαξιλάρια και στηρίγματα ( wedges ), ανατομικά καθίσματα, καθίσματα στήριξης της οσφυϊκής χώρας, ορθοστάτες, ζώνες κηδεμόνες κορμού, τροποποιήσεις και μαξιλάρια αναπηρικών αμαξιδίων, ανυψωτικά, καρέκλες με γωνιακή πλάτη, θεραπευτικά καθίσματα, υλικό στήριξης της ορθόστασης, συστήματα στήριξης της ορθόστασης, όργανα ελέγχου της πίεσης κ.λ.π. Η Ευρωπαϊκή κοινότητα δεν έμεινε αδιάφορη στο παραπάνω κοινωνικό πρόβλημα. Ανέπτυξε σειρά «Συνεργατικών Δράσεων» που στοχεύουν στην ανακούφιση και βελτίωση της ζωής των αναπήρων. Η σύγχρονη τεχνολογία και ιδιαίτερα οι ταχύτερα εξελισσόμενη κλάδοι της ( ηλεκτρονικής και πληροφορικής ) προσφέρουν συνεχώς αυξανόμενη βοήθεια σε όλες τις κατηγορίες των αναπήρων. [ Άτομα με ειδικές ανάγκες τόμος Β σελ ] Σελίδα 24 από 163

26 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας 2. 5 Η σύγχρονη τεχνολογία στην υπηρεσία των ατόμων με ειδικές ανάγκες Η μέση διάρκεια της ζωής σήμερα είναι περίπου τα ογδόντα χρόνια δηλαδή περίπου διπλασιάστηκε, μέσα σ ένα αιώνα. Ευτυχώς για μας. Η ιατρική με τη βοήθεια των Φυσικών Επιστημών και της τεχνολογίας απωθεί συνεχώς το τέλος της ζωής μας. Το γήρας όμως φέρνει μαζί του και διάφορες αναπηρίες και ασθένειες και έτσι πολλά «άτομα τρίτης ηλικίας εξελίσσονται σε άτομα με ειδικές ανάγκες» παράλληλα με την γήρανση των ενηλίκων είναι και η επιβίωση προβληματικών νεογνών οι διάφορες ασθένειες π.χ. Καρκίνος και τα τροχαία ατυχήματα που συνεχώς αυξάνει το ποσοστό των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην Ευρώπη. Σήμερα ευτυχώς επιτυγχάνουμε το αντίθετο απ αυτό που έκαναν οι σκληροί Σπαρτιάτες πετώντας στον Καιάδα τα «ελαττωματικά νεογνά» Η Ιατρική με τη βοήθεια των Φυσικών Επιστημών και της Τεχνολογίας βοηθά όπως οφείλει στην ένταξη των ατόμων αυτών στην Κοινωνία. Ο εφοδιασμός με κατάλληλες συσκευές και η εκπαίδευση τους στη χρήση των συσκευών αυτών, συμβάλλουν σημαντικά στην αυτοεξυπηρέτηση τους. Θα περιγράψω τις κυριότερες εφαρμογές της τεχνολογίας που βοηθούν στην αντιμετώπιση των πρακτικών προβλημάτων αυτοεξυπηρέτησης και εργασίας. Τροχήλατο κάθισμα: Μια από τις πιο πετυχημένες συσκευές που βοηθά το άτομο να μετακινηθεί ακόμα και μόνο του. Τεχνητή βάδιση: Με ηλεκτρική διέγερση μυών τοποθετώντας ηλεκτρόδια πάνω στο δέρμα και περνώντας δι αυτών ηλεκτρικό ρεύμα στο κάθε μυ, με μια φορητή πηγή ενεργείας ( επαναφορτιζόμενη μπαταρία ) και με ένα μικρό φορητό υπολογιστή που δίνει τις διαδοχικές εντολές στέλνοντας στους μυς ηλεκτρικούς παλμούς δια των επιδερμικών ηλεκτροδίων, διεγείροντας διαδοχικά τους κατάλληλους μυς δημιουργείται Σελίδα 25 από 163

27 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. βάδιση στα άτομα που έχει διακοπεί ο νωτιαίος μυελός λόγο μηχανικού τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης. Τεχνητά πόδια: Όταν έχει χαθεί μόνο το κάτω τμήμα του ενός ποδιού ή ακόμη και το φυσικό γόνατο η αναπηρία είναι σχετικά μικρή. Το τεχνητό πόδι με ελαστικό πέλμα λειτουργεί τόσο καλά, ώστε η βάδιση είναι εύκολη και συνήθως φαίνεται σχεδόν φυσιολογική. Οι ασφαλιστικοί φορείς πρέπει να παρέχουν τα τεχνητά πόδια δωρεάν στους αναπήρους. Τεχνητά χέρια: Όταν λείπει το ένα χέρι, ο ανάπηρος συνηθίζει να υπερχρισιμοποιεί το άλλο για όλα. Υπάρχουν όμως και ακρωτηριασμένοι, ιδιαίτερα όσοι έχουν τον καρπό και μέρος του πήχεως, που χρησιμοποιούν με μεγάλη επιτυχία τα τεχνητά ηλεκτρονικά χέρια τα οποία προσαρμόζονται στο κολόβωμα και μιμούνται τη λειτουργικότητα των ηλεκτρονικών χεριών σε σχέση με το κολόβωμα έχει και καλή εμφάνιση ( κοσμητικό αποτέλεσμα ) αλλά είναι πολύ ακριβά. Άτομα μειωμένης ακοής: Είναι γνωστές οι μικρές ηλεκτρονικές συσκευές βαρηκοΐας που βοηθούν την ακοή πολλών ατόμων, αρκεί να μην είναι εντελώς κατεστραμμένο το κεντρικό νεύρο. Προϊόντα με σκοπό να βοηθήσουν τα άτομα με προβλήματα ακοής. Περιλαμβάνει υποστηρικτικές συσκευές ακοής, ακουστικά, υπέρυθρους ατομικούς ενισχυτές. Τυφλοί: Το δύσκολο πρόβλημα της διαβίωσης της εικόνας στον εγκέφαλο του τυφλού δεν έχει λυθεί ακόμα ικανοποιητικά. Για να μεταδοθεί η εικόνα στον εγκέφαλο του τυφλού, με τον τρόπο που τη διαβάζουν τα οπτικά νεύρα από τα μάτια τους στον εγκέφαλό μας, πρέπει εκατοντάδες μονωμένα σύρματα να πάρουν σήματα από αντίστοιχα σημεία της εικόνας και να τα μεταφέρουν μέσα στον εγκέφαλο. [Άτομα με ειδικές ανάγκες ΤΟΜΟΣ Β]. Σελίδα 26 από 163

28 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Υποστηρικτικές Τεχνολογίες Οι υποστηρικτικές τεχνολογίες επαναπροσδιορίζουν το εφικτό για τα άτομα με νοητική ή σωματική αναπηρία. Στο σπίτι, στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο, οι υποστηρικτικές τεχνολογίες επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία να είναι πιο ανεξάρτητα, να έχουν αυτοπεποίθηση, και παραγωγικότητα, και να είναι καλύτερα ενσωματωμένα στην κοινωνία. Η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά με αναπηρία να εξυπηρετούν καλύτερα τον εαυτό τους. Ένα παιδί που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του μπορεί να χειρίζεται τον ηλεκτρονικό υπολογιστή από έναν διακόπτη και πληκτρολόγιο επί της οθόνης. Ένα παιδί με προβλήματα στην ομιλία μπορεί να επικοινωνήσει χρησιμοποιώντας μια φορητή ηλεκτρονική συσκευή που «μιλά». Ένα παιδί που δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τη μπανιέρα, μπορεί να το κάνει ακίνδυνα και εύκολα με ένα ανυψωτικό μηχάνημα. Αυτά είναι μόλις μερικά παραδείγματα της ευρείας κλίμακας του εξοπλισμού που αποκαλείται με τον όρο «υποστηρικτικές τεχνολογίες». Τύποι υποστηρικτικών τεχνολογιών Οι υποστηρικτικές τεχνολογίες περιλαμβάνουν σειρά τροποποιημένων και προσαρμοσμένων προϊόντων που επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρίες να λειτουργούν πιο ανεξάρτητα. Κάποιες εφαρμογές της υποστηρικτικής τεχνολογίας είναι: Βοηθήματα επικοινωνίας Προϊόντα και εξοπλισμός ειδικά σχεδιασμένα για να βοηθούν στην επικοινωνία ατόμων με προβλήματα ομιλίας ή δυσκολίες γραφής. Στην απλούστερη μορφή της, η επαυξημένη επικοινωνία μπορεί να είναι μια σελίδα με δυνατότητα επιλογής εικόνων ή γραμμάτων της αλφαβήτου τα Σελίδα 27 από 163

29 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. οποία το άτομο δείχνει. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ιδιαίτερα εξεζητημένους ομιλούντες υπολογιστές με κάρτες επικοινωνίας και ακουστική ή οπτική σάρωση επί της οθόνης. Βοηθήματα πρόσβασης ηλεκτρονικών υπολογιστών Προϊόντα υλικού και λογισμικού που επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση, να επικοινωνούν και να χρησιμοποιούν τους υπολογιστές στο σπίτι, την εργασία ή το σχολείο. Περιλαμβάνουν τροποποιημένα ή εναλλακτικά πληκτρολόγια, διακόπτες που ενεργοποιούνται με πίεση, οθόνες αφής, ειδικό λογισμικό, λογισμικό μετατροπής φωνής σε κείμενο, κλπ. Βοηθήματα καθημερινής διαβίωσης Οι συσκευές αυτοεξυπηρέτησης που βοηθούν τα άτομα με αναπηρίες σε καθημερινές δραστηριότητες όπως: την καθαριότητα του σπιτιού, το μαγείρεμα, το φαγητό, κ.λ.π., περιλαμβάνουν λαβίδες, προσαρμόσιμο ιματισμό, τροποποιημένα οικιακά σκεύη, προσαρμοσμένα βιβλία, υποδοχείς μολυβιών, βοηθήματα για το ντύσιμο, για την προσωπική υγιεινή, εξαρτήματα για το πλύσιμο, εξαρτήματα και συσκευές για το φαγητό, μπάρες, λαβές, χειρολαβές στήριξης, προϊόντα για την περιποίηση, την υγιεινή και την ακράτεια, μηχανικό ανελκυστήρα μεταφοράς, καρέκλα για την ντουζιέρα / μπανιέρα εξαρτήματα για την τουαλέτα, σανίδα μεταφοράς, τροχοφόρα καρέκλα λουτρού / κομό, βοηθήματα διαχείρισης του χρόνου, ειδικά κουτάλια για το φαγητό, καθίσματα μπανιέρας, κ.λ.π. Δεν περιλαμβάνουν συνήθως προσαρμογές ή τροποποιήσεις της οικίας. Σελίδα 28 από 163

30 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας Βοηθήματα εκπαίδευσης και εκμάθησης Περιλαμβάνει γνωστικό λογισμικό το οποίο εστιάζει στην κατηγοριοποίηση, την αντιστοίχιση, το συνειρμό, το συλλογισμό, τη λήψη απόφασης, την επίλυση προβλημάτων, την απομνημόνευση, την αντίληψη, την ομιλία, την επεξεργασία λόγου, σε λογισμικό πρόβλεψης και συμπλήρωσης λέξης, εργαλεία ανάκτησης, αποκατάστασης της γνώσης κ.λ.π., και βοηθήματα έγκαιρης επέμβασης. Βοηθήματα μετακίνησης και μεταφοράς Προϊόντα που βοηθούν άτομα με κινητικά προβλήματα να κινούνται μέσα στο περιβάλλον τους και τους προσφέρουν ανεξαρτησία στη μετακίνηση. Περιλαμβάνουν βοηθήματα στήριξης, βοηθήματα για το περπάτημα ή τη μετακίνηση ανελκυστήρες για σκάλες, περπατούρες, μηχανοκίνητες αναπηρικές καρέκλες. Περιλαμβάνουν ακόμα προσαρμοσμένα ποδήλατα και τρίκυκλα, καθίσματα, κρεβάτι αυτοκινήτου, φορεία κ.λ.π. Βοηθήματα αναψυχής και ελεύθερου χρόνου Προϊόντα που βοηθούν τα άτομα με αναπηρίες να συμμετέχουν σε αθλήματα, και σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Συμπεριλαμβάνουν τροποποιημένο αθλητικό εξοπλισμό για σκι, ποδηλασία, τρέξιμο, κωπηλασία, ηχητική περιγραφή για τις κινηματογραφικές ταινίες, προσαρμόσιμα συστήματα ελέγχου για τηλεοπτικά παιχνίδια ( video games ), προσαρμόσιμα καλάμια ψαρέματος, μανσέτες για τη χρήση κουπιών ή ρακετών, ειδικά καθίσματα για βάρκες κ.λ.π. Σελίδα 29 από 163

31 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. Πότε χρειάζονται οι υποστηρικτικές τεχνολογίες ; Οι υποστηρικτικές τεχνολογίες μπορεί να θεωρηθούν απαραίτητες όταν επιτελούν ένα ή περισσότερα από τα εξής : Επιτρέπουν στο άτομο να εκτελέσει λειτουργίες που δεν μπορούν να επιτευχθούν με κανένα άλλο μέσο. Επιτρέπουν στο άτομο να αποκτήσει κάποια άνεση και έναν ταχύτερο ρυθμό επιτυγχάνοντας πράγματα που δεν θα μπορούσε να επιτύχει με οποιοδήποτε άλλα μέσα. Εξασφαλίζουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε προγράμματα ή δραστηριότητες από τα οποία το άτομο είναι αποκλεισμένο σε κάθε άλλη περίπτωση. Αυξάνουν την αντοχή ή τη δυνατότητα του ατόμου να εμμένει και να ολοκληρώσει δραστηριότητες που σε άλλη περίπτωση είναι πολύ επίμοχθες για να τις επαναλαμβάνει σε καθημερινή βάση. Επιτρέπουν στο άτομο να επικεντρώνεται σε δραστηριότητες εκμάθησης ή απασχόλησης, παρά σε καθημερινές δραστηριότητες. Εξασφαλίζουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφόρηση. Στηρίζουν τις συνηθισμένες κοινωνικές συναναστροφές με άτομα με παρόμοια προβλήματα και ενηλίκους. Στηρίζουν τη συμμετοχή σε λιγότερο περιοριστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον. Το συμπέρασμα που βγαίνει απ όλα αυτά είναι ότι : Οι ειδικές ανάγκες όχι μόνο δεν αποκλείουν ειδικές ικανότητες αλλά συχνά βοηθούν την ανάπτυξη τους. Για παράδειγμα ο μέσος τυφλός τηλεφωνητής, έχοντας κατ ανάγκην αναπτύξει τη μνήμη του μέσα στο σκοτάδι του είναι καλύτερος και ταχύτερος από το μέσο τηλεφωνητή που βλέπει. Όλοι εμείς, που υποτίθεται ότι είμαστε άτομα με μόνο «γενικές» ανάγκες, έχουμε υποχρέωση και συμφέρον υλικό και ψυχικό να Σελίδα 30 από 163

32 Πτυχιακή Εργασία της Καραβαγγέλη Αναστασίας παρέχουμε στα «άτομα με ειδικές ανάγκες» τις σύγχρονες τεχνικές και συσκευές που τα βοηθούν να αυτοεξυπηρετηθούν και να ζήσουν μια πιο φυσιολογική και πιο παραγωγική ζωή. Ας εντείνουμε λοιπόν αυτή την προσπάθεια. Ας αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας παρέχει η ΕΟΚ ( Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ) για να δημιουργήσουμε καλύτερες συνθήκες ζωής γι αυτά τα άτομα. [ Άτομα με αναπηρία στη σύγχρονη κοινωνία σελ , Άτομα με ειδικές ανάγκες τόμος β σελ ] Σελίδα 31 από 163

33 Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η Κοινωνική τους Ένταξη και η Συμβολή τους στην Οικονομία. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Ο ρόλος του ψυχολόγου Ξεκινώντας να μιλήσουμε για το ρόλο του ψυχολόγου σχετικά με το παιδί με κινητική αναπηρία, θα πρέπει να τονίσουμε ότι κάθε παιδί με σωματική μειονεξία έχει διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης των διαφόρων ψυχοτραυματικών εμπειριών, οι οποίοι εξαρτώνται τόσο από τις προσωπικές ικανότητες και τα χαρακτηριστικά του παιδιού όσο και από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο η γενική προδιάθεση και οι ικανοποιητικές εμπειρίες ζωής. Για το λόγο αυτό, θα ήταν τρομερά επικίνδυνο να κάνουμε γενικεύσεις τόσο στη διαγνωστική, όσο και στη συμβουλευτική καθοδήγηση κάθε ξεχωριστού περιστατικού Γονιός και ψυχολογική στήριξη Ας σκεφτούμε τώρα όμως το ενδεχόμενο αυτό το πολυπόθητο παιδί να γεννηθεί με κάποια σωματική αδυναμία ή να την αποκτήσει στη διάρκεια της ανάπτυξής του. Ξαφνικά ολόκληρο το σύστημα αξιών και προσδοκιών των γονέων κλονίζεται ή ισοπεδώνεται. Οι πρώτες αντιδράσεις των γονέων, του καθενός ξεχωριστά, είναι αντιδράσεις σοκ, αγωνίας, άγνοιας και ανασφάλειας και ενοχής, που τουλάχιστον στην αρχή βιώνονται ενδόμυχα και σιωπηλά. Από την πρώτη στιγμή, ο γονιός εισπράττει άπλετα την απόρριψη του κοινωνικού περίγυρου για το «προβληματικό» του παιδί, κυριολεκτικά βάλλεται από παντού. Αρκετοί γιατροί είναι πιθανόν να τον μπερδέψουν με ιατρικές ορολογίες και περίπλοκους ορισμούς που θα τον κάνουν να τα χάσει ακόμα περισσότερο. Ένα μεγάλο μέρος του νοσηλευτικού προσωπικού του νοσοκομείου θα τον φέρει σε δύσκολη θέση μιλώντας του όπως θα μιλούσαμε σε κάποιον κακότυχο. Οι συγγενείς και οι φίλοι θα αντιδράσουν συνήθως με αμηχανία και κάποιοι θα κοιτάξουν να απομακρυνθούν, καθώς η αναπηρία είναι γνωστό πως τρομάζει τον κόσμο. Η κοινωνία και Σελίδα 32 από 163