ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 13/6/2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΒΑΘΜΟΣ Αριθμητικά:.. Ολογράφως:.... Υπ. Καθηγητή/τριας:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... Αρ.... Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη και έξι (6) σελίδες. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης που σας έχουν δοθεί. Να χρησιμοποιήσετε μόνο μπλε στυλό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού (τίπεξ). ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Στα χρόνια της εφηβείας, υπάρχουν τέσσερα θέματα τα οποία, μερικώς, εξηγούν τις λειτουργίες της φιλίας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Πρώτον, οι έφηβοι σταδιακά αποδεσμεύονται από τον οικογενειακό κύκλο και γίνονται πιο ανεξάρτητοι. Όμως, δεν θέλουν να γίνουν μοναχικά άτομα. Επιδιώκουν να έχουν παρέες με τις οποίες θα μοιράζονται τις ίδιες δραστηριότητες. Στην περίπτωση αυτή, οι φίλοι αντικαθιστούν, ως σύντροφοι, μερικώς, τους γονείς και τα αδέλφια. Δεύτερον, καθώς οι έφηβοι γίνονται πιο ανεξάρτητοι από τις οικογένειές τους, είναι ανάγκη να βρουν ένα δικό τους χώρο σ έναν καινούργιο και πολύπλοκο κοινωνικό κόσμο. Σε μεγάλο βαθμό, αυτός ο καινούργιος κόσμος αποτελείται από συνομηλίκους, από εφήβους δηλαδή που έχουν την ίδια ή παρόμοια ηλικία. Έτσι, η δεύτερη λειτουργία της φιλίας είναι να δώσει στους εφήβους την αίσθηση ότι ανήκουν σε έναν κοινωνικό κόσμο, αλλά και να τους προσφέρει συμμάχους, για να ταξιδεύσουν μέσα σ αυτό τον κόσμο. 1

2 Τρίτον, οι έφηβοι αρχίζουν να διαμορφώνουν τη δική τους ταυτότητα, η οποία αποτελείται από ένα σύνολο ιδεών για το ποιοι είναι και τι μπορούν να κάνουν στη ζωή τους. Οι αλληλεπιδράσεις με τους φίλους μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους. Από τη μία πλευρά, η υποστήριξη από τους φίλους μπορεί να βοηθήσει τους εφήβους να διαμορφώσουν θετική ταυτότητα. Από την άλλη πλευρά, οι φίλοι μπορούν να προκαλέσουν την υπό διαμόρφωση ταυτότητα του εφήβου. Οι έφηβοι συχνά συγκρίνουν την απόδοσή τους στο σχολείο, στα αθλήματα ή σε άλλες δραστηριότητες με εκείνες των φίλων τους. Αυτές οι συγκρίσεις μπορούν να οδηγήσουν σε αντιζηλίες και ανταγωνισμό. Η ένταση αυτής της αντιζηλίας και του ανταγωνισμού μπορεί να επηρεάσει τους εφήβους ως προς την αντίληψη που έχουν για τον εαυτό τους και την κοινωνική τους συμπεριφορά. Τέταρτον, οι έφηβοι είναι ανάγκη να μάθουν όχι μόνο για τους εαυτούς τους, αλλά επίσης και για την ευρύτερη κοινωνία. Στα πλαίσια αυτά αναπτύσσουν σταδιακά ιδέες και γνώμες για άλλους ανθρώπους, κοινωνικές οργανώσεις, νομικά και πολιτικά συστήματα. Οι ιδέες αυτές και οι γνώμες, σε ένα μεγάλο βαθμό, διαμορφώνονται από τις συζητήσεις με φίλους. 13/9/11(απόσπασμα) ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Αγαπημένο μου ημερολόγιο, Τον τελευταίο καιρό είμαι πολύ δυστυχισμένος. Τσακώθηκα με τον καλύτερο φίλο μου, τον Βασίλη. Ανταλλάξαμε λόγια βαριά και πάνω στον θυμό μας είπαμε ότι δεν θα ξαναμιλήσουμε ποτέ ο ένας στον άλλο. Ο καβγάς μας έγινε στο σχολείο. Μετέχουμε και οι δύο στο πενταμελές συμβούλιο της τάξης μας και στη συνέλευση που είχαμε, για να αποφασίσουμε σχετικά με τη δραστηριότητα που θα αναλαμβάναμε στη γιορτή για το περιβάλλον, διαφωνήσαμε έντονα. Εγώ υποστήριξα ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε μια έκθεση με φωτογραφικό υλικό που θα παρουσίαζε εικόνες οικολογικής καταστροφής, ενώ αυτός επέμενε ότι θα ήταν καλύτερα να ετοιμάσουμε μια ενημέρωση για την ανακύκλωση. Καθένας επέμενε στις θέσεις του και πήραμε το ζήτημα προσωπικά. Καταλήξαμε να τσακωνόμαστε άγρια και λίγο έλειψε να πιαστούμε στα χέρια. Τα πνεύματα οξύνθηκαν ιδιαίτερα, όταν με κατηγόρησε πως είμαι εγωιστής και άνθρωπος που θέλει να γίνεται πάντα το δικό του. Πληγώθηκα με τα λόγια του και έτσι τον χαρακτήρισα κι εγώ κακομαθημένο και επιπόλαιο. Ανυποχώρητοι και οι δυο, αρχίσαμε να εξαπολύουμε κακίες προσπαθώντας να μειώσουμε ο ένας τον άλλο. Στο τέλος καταλήξαμε να καθίσουμε την ώρα του μαθήματος σε διαφορετικές θέσεις και να φύγουμε από το σχολείο χωριστά. Και έκτοτε, όποτε συναντιόμαστε στην τάξη, κοιταζόμαστε ψυχρά σαν να είμαστε οι χειρότεροι εχθροί. 2

3 Όμως η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι αλήθεια ότι στην αρχή ένιωθα πολύ θυμωμένος και πίστευα ότι είχα το δίκιο με το μέρος μου. Το πείσμα με τύφλωσε και δεν με άφησε να δω πόσο ανόητη και ανώριμη ήταν η συμπεριφορά μου. Τώρα όμως καταλαβαίνω πως θα μπορούσα να είχα κάνει εγώ το πρώτο βήμα και να υποχωρήσω. Όμως φάνηκα εγωιστής και άφησα τόσα χρόνια φιλίας να πάνε χαμένα. Όσο μάλιστα σκέφτομαι όσα έχουμε ζήσει μαζί, πόσες αγωνίες, πόσα όνειρα και ενδιαφέροντα έχουμε μοιραστεί, τόσο πιο θλιμμένος νιώθω. Έχω πια μετανιώσει για ό,τι έγινε και αναγνωρίζω τα σφάλματά μου.έτσι λοιπόν, έχω πάρει την απόφαση να μην αφήσω τον εγωισμό να χαλάσει τη φιλία μας. Σήμερα κιόλας θα πάρω τηλέφωνο τον φίλο μου και θα του ζητήσω συγγνώμη. Και ξέρω πως, αν μ αγαπάει πραγματικά, θα εκτιμήσει την πράξη μου και θα δείξει κατανόηση. Γιατί η αγάπη και η κατανόηση είναι αυτά που κάνουν μια φιλία αυθεντική. Γι αυτό, αγαπημένο μου ημερολόγιο, σ αφήνω τώρα. Πρέπει να προσπαθήσω να ξανακερδίσω τον φίλο μου. Ελπίζω πως σύντομα θα έχω να σου διηγηθώ ευχάριστα νέα και ότι τίποτα πια δεν θα θυμίζει αυτό τον τσακωμό παρά αυτές οι λίγες γραμμές στις σελίδες σου. Δήμητρα Καλαβρουζιώτου, Εκθέσεις Β Γυμνασίου, σ , Εκδόσεις Σαββάλας I. Ερωτήσεις κατανόησης κειμένων 1. Να εντοπίσετε ποιο από τα τέσσερα (4) θέματα του Κειμένου 1 θίγεται στην τρίτη (3 η ) παράγραφο του Κειμένου 2. Να το παρουσιάσετε με δικά σας λόγια τεκμηριώνοντας την επιλογή σας. 2. Στο Κείμενο 1 ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι έφηβοι ανεξαρτητοποιούνται σταδιακά από τις οικογένειές τους. Να εντοπίσετε και να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο το επιτυγχάνουν χωρίς να γίνονται μοναχικά άτομα. II. Οργάνωση κειμένων 1. Να γράψετε έναν κατάλληλο τίτλο για το Κείμενο 1. (μον. 0,5) 2. Να γράψετε έναν κατάλληλο πλαγιότιτλο για τη δεύτερη (2 η ) παράγραφο του Κειμένου 2. (μον. 0,5) III. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα 1. (α) Να γράψετε σε ποιο χρόνο βρίσκεται το καθένα από τα ρήματα που είναι γραμμένα με πλάγιους χαρακτήρες στην πρώτη (1 η ) παράγραφο του Κειμένου 2 (είμαι, είπαμε). (μον. 0,5) (β) Να μεταφέρετε τα πιο πάνω ρήματα στον Παρατατικό (χωρίς να αλλάξετε το πρόσωπο και τον αριθμό). (μον. 0,5) 3

4 2. «... και θα του ζητήσω συγγνώμη.» (Κείμενο 2, 3 η παράγραφος). Να εντοπίσετε τα αντικείμενα της πρότασης και να δηλώσετε ποιο είναι το άμεσο και ποιο το έμμεσο. IV. Λεξιλογικές Ασκήσεις 1. Η λέξη συγκρίνουν είναι υπογραμμισμένη στην τέταρτη (4 η ) παράγραφο του Κειμένου 1: (α) Να την αναλύσετε στα συνθετικά της μέρη. (β) Να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη χρησιμοποιώντας το α συνθετικό της λέξης συγκρίνουν. V. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου (Μονάδες 8) Να γράψετε ένα άρθρο (έκτασης περίπου 250 λέξεων) το οποίο πρόκειται να δημοσιευτεί στο περιοδικό του σχολείου σας. Στο άρθρο αυτό να εξηγείτε την αξία της φιλίας στη ζωή ενός εφήβου και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενισχυθεί μια φιλία. ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 6 I. ΚΕΙΜΕΝΑ Κείμενο 1: Πιτσιμπούργκο, ΣώτηΤριανταφύλλου Πιτσιμπούργκο, 26 Νοέμβρη 1913 Ελέγκω μου, γυναικούλα μου, λίγη απαντοχή ακόμα, καρδούλα μου. Ευχαριστώ για τον χαλβά, έφτασε τριμμένος αλλά ήτονε μπουκιά και συχώριο. Ο Σπύρος ελωλάθηκε, εγώ, σκεφτόμουνα ήμπα τού κάμει καλό στο ροχαλητό. Αλλά, μπα, τίποτις. Εψές είχαμε συφορά εδώ στο Πιτσιμπούργκο, κόσμος επνίγηκε μέσα στον υπόνομο! Στους βόθρους! Είναι σκληρή η ζωή στην Αμερική, Ελέγκω μου, το μόνο καλό είναι ότι γνωρίζεις πού και πού κανέναν άθρωπο της προκοπής, κι ότι όλοι οι αθρώποι είναι διαφορετικοί, εχτός απ τους Σλάβους, που ναι σαν κι εμάς, πάνω κάτω δηλαδής. Οι γυναίκες είν αλλιώτικες, όχι ότι ξενοκοιτάω, Ελέγκω μου, αλλά, είν αλλιώτικες και, ντρέπουμαι που θα το ειπώ, είναι τσαούσες, κάμνουνε ό,τι κάμνουνε κι οι άντρες. Δουλεύγουνε, μπαίνουνε στ αυτοκίνητα, οδηγούνε, ζητούνε μιστά, και τώρα θένε, λένε, και τον ψήφο. Πριν από χρόνια, μού το πε ο Παντελής ο Τιχάκης, είχανε γίνει επεισόδια στα εργοστάσια, οι γυναίκες την επληρώσανε τη νύφη. Ξύλο, με παλούκια, Ελέγκω μου. Εδώ οι εργοστασιάρχες είναι ένα με τους Τούρκους. Βουρδουλιάζουνε. Αλλά μοναχά άμα ζητήσεις αύξηση. Λένε: έτσι και απεργήσετε, το ποτάμι θα βαφτεί κόκκινο. Σκιάζομαι, Ελέγκω μου και λουφάζω. Άχνα δε βγάζω ο έρμος. 4

5 Αυτές τις μέρες εγνώρισα έναν Ιταλό, η μάνα του είν αφ τη Γένοβα (ιδέα εν είχε πως η Γένοβα είχε κατακτήσει τη Χιο, α μπα, είπε, κοίτα να ιδείς!) ο πατέρας του Σικελός, και κάμνει κάτι σωστές δουλειές εδώ στο Πιτσιμπούργκο και στο Τσικάγο, που ναι μεγαλύτερη πόλις, προς τα πάνω, θαρρώ. Στο Τσικάγο πήγε κι ο Μπιλιράκης με την Αμερικάνα. Αυτός ο Ιταλός, πολλούς παράδες, Ελέγκω μου, Τζάκομο τον λένε, Τζακ στ αμερικάνικα, και φοράει χρυσό σταυρό με τον Άγιο Γιάκωβο, αλλά, σ το λέω μυστικό, οι πολλοί παράδες δε βγαίνουνε με το σταυρό στο χέρι και τούτος δω, που ναι χαρά Θεού παλικάρι, φανούζος₁, αν και κομμάτι σέρτικος₂, έχει το παρατσούκλι «Ντον», «Δον», κι όλοι οι συμπατριώτες του τόνε σέβονται και τόνε προσκυνάνε. Τόνε φιλούνε σταυρωτά. Λέει πως άμα του κάμνω κάνα-δυο θελήματα θα ιδώ χαΐρι. Συμφωνεί κι ο Παπαζήτος, συμπατριώτης αφ την Πελοπόνησσο, αν και, Ελέγκω μου, μακριά από Πελοποννήσιους. Α, πα, πα, Έλληνες είναι, και τους συμπατριώτες μας τους έχουμε κορώνα, αλλά, πω, πω, φάρα! Πολύ μπαγαμπόντηδες! Τούτος έχει ανοίξει εστιατόριο εδώ στο Πιτσιμπούργκο και παίρνει αράπηδες να του δουλεύγουνε για ένα ξεροκόμματο. Και τους δίνει και κατραπακιές από πάνω. Ντροπής πράματα δηλαδής. Πάντως, ο Παπαζήτος είχε έρθει στην Αμερική αξυπόλητος και τώρα εν ηξέρει ήντα έχει. Όχι μονάχα παράδες. Έχει και λιβόρβορο₃, πήρε το μάτι μου την κάννα μες αφ την τσέπη, αλλά, γιατί, εμείς, στη Χιο εν είχαμε κατσούνια₄, εν είχαμε κουμπούρια; Αφού οι Τουρκαλάδες μάς βγάλανε την ψυχή! Αν και μπροστά στον Παπαζήτο, οι Τουρκαλάδες ήτονε τζέτλεμεν που λέμε κι εδώ στ αμερικάνικα. Σ τα λέω όλ αυτά Ελέγκω μου, γιατί θα δουλέψω στα θελήματα να βγάλω παράδες για να ρθεις γλήγορις να κάμουμε μάνι μάνι κι ένα γιούκα₅ να τόνε χαρούμε. [...] Ο Δημοστένης σου Λεξιλόγιο: 1. φανούζος: όμορφος, 2. σέρτικος: πικρός, βαρύς, 3. λιβόρβορο: ρεβόλβερ, πιστόλι, 4. κατσούνια: μαχαίρια, 5. γιούκας: ο γιος Κείμενο 2: Δύο γράμματα της Χαράς, Θανάσης Βαλτινός (απόσπασμα) Αγαπημένη μου Μαρία, Γιοχάνεσμπουργκ, Χθες έλαβα το γράμμα σου το οποίο δεν χόρταινα να διαβάζω με τα τόσα νέα. Λες να έχουμε κανένα ειδύλλιο₁ Νίκου-Ισμήνης; Μακάρι, αν είναι για καλό. Ευχαριστήθηκα που είχες πολύ κόσμο στη γιορτή σου, αν και καλοκαίρι. Το δικό μου δώρο θα το λάβεις τον Δεκέμβριο που προγραμματίζομε να έρθουμε για διακοπές. Σε ευχαριστώ και για τα περιοδικά πάρα πολύ, δεν έπρεπε όμως να δώσεις τόσα χρήματα για ταχυδρομικά. Ο Γεράσιμος λέει την επόμενη φορά να μην τα κλείσεις σε φάκελο, αλλά να τα κάνεις ρολό, ώστε να φαίνονται περιοδικά, οπότε καταβάλλεις₂ πολύ λιγότερα τέλη₃. Άρχισα να τα διαβάζω και θα τα «ξεκοκαλίσω», μέχρι να λάβω τα άλλα. Εδώ αργούν να έλθουν, μήνα και παραπάνω. Να φανταστείς ότι ούτε η προηγούμενη Γυναίκα υπάρχει ακόμη αλλά ούτε και το Πάνθεον της 26ης Ιουλίου. Πάντως χρέωνέ με ό,τι ξοδεύεις γι' αυτά. Έγραψα του Βασίλη επίσης. Είχε ανησυχήσει και μας τηλεφώνησε, αν κάτι δεν πηγαίνει καλά, να γυρίσω πίσω με τα παιδιά. Του έγραψα ότι χρειάστηκε να επισκεφτώ γιατρό τρεις φορές. Γιατί πράγματι ήμουν άσχημα από μελαγχολία, κι αυτό όχι λόγω νοσταλγίας όσο γιατί δεν υπάρχει τρόπος να ασχοληθώ με κάτι. 5

6 Δεν ξέρεις, Μαρία, πώς αργούν να περάσουν οι ώρες, όταν κοιτάς συνέχεια το ρολόγι. Μου έγινε εφιάλτης, και το πρωί ξυπνάω με την ιδέα ότι δεν έχω τι να κάνω. Ο γιατρός μού έδωσε ηρεμιστικά, αλλά δε με βοηθάν και πολύ. Έτσι από σήμερα ο Γεράσιμος με πήρε στη δουλειά. Άρχισε να μου μαθαίνει τα διάφορα μηχανήματα, τηλέτυπα₄ κτλ. Ελπίζω να τα καταφέρω, δεν είναι δύσκολα, τουλάχιστον να ξεχνιέμαι. Πες του Βασίλη ότι τώρα πηγαίνω καλύτερα, και με τη σκέψη ότι θα εργάζομαι θα ησυχάσουν τα νεύρα μου. Ελπίζω να πάρω και λίγο βάρος,γιατί έχω ήδη χάσει τρία κιλά. Είμαι τώρα 49. Αυτή τη στιγμή έχουμε μεσημβρινή διακοπή. Σου γράφω από το γραφείο. Γράφε μου όσο μπορείς πιο συχνά, τα γράμματά σου μου δίνουν αισιοδοξία, τα νέα σας που μαθαίνω. Έγραψα χτες και της μαμάς. Χάρηκα που ο μπαμπάς πάει καλύτερα. Πες της Ρίας ότι στο γράμμα της θα απαντήσω αύριο. Η Ζωή τι κάνει; Στο φλιτζάνι μού είπαν για ένα στεφάνι₅. Ποια θα παντρευτεί πρώτη εσύ ή εκείνη; Περιμένω να ακούσω ευχάριστα. Οι μικρές σού στέλνουν φιλιά. Κάθε μέρα σας θυμούνται όλους και σας αναφέρουν. Βλέπεις δεν έχουν παιδιά να παίξουν στο σπίτι και όλο για την Αθήνα μιλάνε μεταξύ τους. Σε αφήνω για να συνεχίσει ο Γεράσιμος. Σε φιλώ Χαρά Λεξιλόγιο: 1. ειδύλλιο: ερωτική ιστορία, 2. καταβάλλεις: πληρώνεις, 3. τέλη: ταχυδρομικά έξοδα, 4. τηλέτυπο: συσκευή που αποτυπώνει σε ταινία το τηλεγράφημα, 5. στεφάνι: γάμος ΙΙ. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ποιο είναι το κοινό θέμα των αφηγημάτων της ΣώτηςΤριανταφύλλου και του Θανάση Βαλτινού; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 2. Να γράψετε δύο (2) τρόπους με τους οποίους αποδίδεται ο «αυτοβιογραφικός» χαρακτήρας των κειμένων (π.χ. γραμματικό πρόσωπο της αφήγησης, ρόλος του αφηγητή). 3. (α) Ποιες δυσκολίες συναντούν ο Δημοστένης και η Χαρά; Να γράψετε δύο (2) δυσκολίες για τον καθένα. (μον. 2) (β) Να συγκρίνετε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο καθένας τη ζωή του. 4. Να συγκρίνετε τις γυναίκες της Αμερικής με τη Χαρά ως προς τη χειραφέτησή τους. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Οι εισηγήτριες Ευανθία Χαραλάμπους Χάιδω Κωνσταντινίδου Φανή Γεωργή Μαρίνα Δράκου Η Διευθύντρια Μαρία Ελευθερίου 6