Γράφει η κα.ευτυχία Γ. Μανιάκη-Επιμελήτρια Ανηλίκων Αγρινίου

Transcript

1 Γράφει η κα.ευτυχία Γ. Μανιάκη-Επιμελήτρια Ανηλίκων Αγρινίου Στην έδρα κάθε Πρωτοδικείου και υπό την «σκέπη» του Δικαστηρίου Ανηλίκων λειτουργούν οι Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων, οι οποίες υπάγονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, 1 / 6

2 Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων-Διεύθυνση Πρόληψης Εγκληματικότητας και Σωφρονιστικής Αγωγής Ανηλίκων-Τμήμα Πρόληψης Εγκληματικότητας και Κοινωνικής Ένταξης Νέων και αποτελούν περιφερειακές υπηρεσίες αυτού. Οι Υ.Ε.Α. λειτουργούν, με την σημερινή τους μορφή, από το 1976 (Ν. 378/76) και η λειτουργία τους ρυθμίζεται από το Π.Δ. 49/79. Η Υ.Ε.Α. των Δικαστηρίων Ανηλίκων αποτελεί ένα θεσμό του ποινικού δικαίου ανηλίκων και τα καθήκοντα του Επιμελητή Ανηλίκων συνίστανται στην διενέργεια κοινωνικής έρευνας τόσο στο πλαίσιο της ποινικής αντιμετώπισης της παραβατικότητας του ανηλίκου όσο και στο πλαίσιο της πρόληψης. Αναφορικά με την παραβατικότητα του ανηλίκου και σε προδικαστικό επίπεδο, ασχολούμαστε με τους ανηλίκους εκείνους που διώκονται ποινικά και είναι αρμοδιότητας του Μονομελούς ή Τριμελούς Δικαστηρίου Ανηλίκων. Συντάσσεται μία έκθεση κοινωνικής έρευνας, η οποία είναι εμπιστευτική και απευθύνεται προς το Δικαστήριο, η οποία καταλήγει σε μια γνωμοδότηση-πρόταση για την ενδεικνυόμενη ατομική μεταχείριση του ανηλίκου με βάση την αρχή της εξατομικευμένης δικαιοσύνης που επικρατεί στο δίκαιο ανηλίκων. Σε μεταδικαστικό επίπεδο και στο επίπεδο καταστολής ο επιμελητής ανηλίκων ασκεί, παρακολουθεί και εκτελεί τα αναμορφωτικά και θεραπευτικά μέτρα, όπως αυτά ορίζονται στα άρθρα 122 και 123 του Ποινικού Κώδικα (επιμέλεια υπηρεσίας επιμελητών, υπεύθυνη επιμέλεια γονέων, κοινωφελή εργασία, αποζημίωση του παθόντα κ.ά). Αναφορικά με την πρόληψη, ο επιμελητής ανηλίκων ασχολείται με τις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες υπάρχει κίνδυνος εμπλοκής του ανηλίκου με παραβατικές πράξεις, κατόπιν σχετικής παραγγελίας από αρμόδια δικαστική, εισαγγελική ή ετέρα αρχή. Ένα σύνηθες πρόβλημα, το οποίο όμως συναντάται περισσότερο στην επαρχία παρά στα μεγάλα αστικά 2 / 6

3 κέντρα είναι ότι επειδή ο όρος πρόληψη αναφέρεται (Π.Δ. 49/79 άρθρο 7 παραγ. ζ) με αόριστο τρόπο, δίχως να αποσαφηνίζονται επακριβώς τα όρια και οι διαστάσεις, καθίστανται δυσδιάκριτα τα όρια πρόληψης και εμφανής η σύγχυση αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε διαφορετικές υπηρεσίες. Οι Υ.Ε.Α. των Δικαστηρίων Ανηλίκων αποτελούν τον κύριο δημόσιο φορέα εξωιδρυματικής μεταχείρισης του ανήλικου παραβάτη εν αντιθέσει με το Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου και τα Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων (φυλακές ανηλίκων), στα οποία η μεταχείριση του ανηλίκου είναι ιδρυματική. Αναφορικά με τις Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων (Ε.Π.Α.) για τις οποίες κατά καιρούς γίνεται πολύς λόγος να αναφέρω ότι αυτές είναι Ν.Π.Δ.Δ., υπάγονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, δημιουργήθηκαν για την υποβοήθηση του έργου της Πολιτείας στα πλαίσια μιας προληπτικής προστασίας των ανηλίκων, η δημιουργία τους προηγείται χρονικά των Δικαστηρίων Ανηλίκων στη χώρα μας και των Υπηρεσιών Επιμελητών τους (βλέπε Κ. Δ. Σπινέλλη-Α. Τρωϊάνου, Δίκαιο Ανηλίκων, εκδόσεις Σάκκουλα, σελ.230) και εάν εξαιρέσουμε κάποιες στέγες φιλοξενίας ανηλίκων που υπάρχουν στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι υπόλοιπες λειτουργούν μόνο στα χαρτιά διότι δεν συγκροτήθηκαν ποτέ σε υπηρεσία με έμμισθο προσωπικό, αλλά βάζοντας τον Επιμελητή Ανηλίκων στο Δ.Σ. της Εταιρείας ως τακτικό μέλος τον υποχρεώνουν στην «εθελοντική» ενασχόλησή του τουλάχιστον στην επαρχία. Ο κλάδος των Επιμελητών Ανηλίκων αντιμετωπίζει αρκετές ελλείψεις και προβλήματα και ένα από τα σημαντικότερα, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι η απουσία εκπαίδευσης, ενημέρωσης και επιμόρφωσης. Μία συνεργασία των αντίστοιχων υπηρεσιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο την ανταλλαγή ιδεών, αλλά και την γνώση επί του πρακτέου πώς λειτουργούν οι υπηρεσίες αυτές σε άλλες χώρες θα βελτίωνε σίγουρα την λειτουργία του θεσμού στην Ελλάδα. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι εκθέσεις κοινωνικής 3 / 6

4 έρευνας στην Ελλάδα, εν αντιθέσει με αυτό που συμβαίνει σε άλλες χώρες, δεν αποτελούν συστατικό στοιχείο της δικογραφίας και η έλλειψη αυτών (μη επανδρωμένη υπηρεσία και έλλειψη επιμελητή ανηλίκων) δεν συνιστούν κώλυμα για την διεξαγωγή της ποινικής δίκης. Ολοκληρώνοντας, θα έλεγα ότι ο επιμελητής ανηλίκων δεν είναι ένας απλός διοικητικός υπάλληλος, αλλά προσφέρει ουσιαστικό έργο, ο ρόλος του είναι υποστηρικτικός προς τους ανηλίκους, μέσω της συμβουλευτικής που παρέχει και στο πλαίσιο της πρόληψης γίνονται προσπάθειες και παίρνονται πρωτοβουλίες από συναδέλφους, οι οποίες αξίζουν προσοχής και πρέπει να γίνονται γνωστές όχι για λόγους προσωπικής προβολής, αλλά γιατί προσφέρεται κοινωνικό έργο. Στο Αγρίνιο στα πλαίσια μιας πολιτικής πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας, και θεωρώντας ότι τμήμα της πρόληψης είναι και η εκπαίδευση των νέων πάνω σε θέματα που αφορούν στην κοινωνική αγωγή τους ως μελλοντικών πολιτών, πρότεινα και επετράπη να δεχόμαστε μια φορά την εβδομάδα επισκέψεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα από τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου των σχολείων της περιοχής, κατά τις οποίες Δικαστικοί και Εισαγγελικοί Λειτουργοί με την παρουσία της Επιμελήτριας Ανηλίκων Αγρινίου μιλάμε στα παιδιά για θέματα που αφορούν στην παραβατικότητα των ανηλίκων καθώς και για όσα θέματα προξενήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Η πρωτοβουλία αυτή υλοποιείται για 3η χρονιά, έγινε δεκτή με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο από την μεριά των καθηγητών όσο και των μαθητών και έως σήμερα συμμετείχαν γύρω στα 25 σχολεία με περίπου μαθητές γυμνασίου και λυκείου. Στη Χαλκίδα οι συνάδελφοι Επιμελητές Ανηλίκων ξεκινήσανε ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής σε σχολικό πλαίσιο της δευτεροβάθμιας τεχνολογικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με στόχο την αντιμετώπιση περιπτώσεων μαθητών που παρουσίαζαν προβλήματα συμπεριφοράς ή απασχόλησαν το Δικαστήριο Ανηλίκων με επιτόπια έρευνα και απασχόληση, οργανώθηκαν συζητήσεις και συσκέψεις στο Σύλλογο των καθηγητών και στο Δημαρχείο μαζί με άλλους φορείς-αστυνομία, Δήμος, Β βάθμια κ.λ.π. Πλήρες κείμενο και αποτελέσματα της έρευνας στο oikogeniakos.blogspot.com. 4 / 6

5 Στη Θεσσαλονίκη οι συνάδελφοι Επιμελητές Ανηλίκων με την Ε.Π.Α. Θεσσαλονίκης υλοποιήσανε πρόγραμμα κυκλοφοριακής αγωγής ανηλίκων παραβατών με τη συνεργασία της Τροχαίας Θεσσαλονίκης. Στην Αθήνα το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «ΠΑΝΟΣ ΜΥΛΩΝΑΣ» σε συνεργασία με την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Αθήνας και το Δικαστήριο Ανηλίκων Αθήνας προχώρησε για πρώτη φορά στην υλοποίηση προγράμματος εκπαίδευσης ανηλίκων στην οδική ασφάλεια με την ονομασία ΕΡΜΗΣ. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ανηλίκους στους οποίους έχει επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της παρακολούθησης προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής, πραγματοποιείται στο χώρο του Ελληνικού Κόσμου, Πειραιώς 254, Ταύρος στο Κτίριο 56 και διαρκεί 6 ώρες. Στην Πρέβεζα η Εισαγγελία Ανηλίκων Πρέβεζας και η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Πρέβεζας διοργάνωσαν Ημερίδα ευαισθητοποίησης με θέμα: «Ενδοοικογενειακή βία Ενδοσχολική βία». Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 26 Απριλίου 2012, στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Γενικού Λυκείου Πρέβεζας και είχε ως στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πάνω σε θέματα βίας στην οικογένεια και το σχολείο. Στον Πειραιά η Yπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά στα πλαίσια πρόληψης της παραβατικότητας ανηλίκων σε πρωτογενές επίπεδο, σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα και το άνοιγμά της σ' αυτή, ξεκίνησε κύκλο παρεμβάσεων σε σχολεία της περιφέρειας Πειραιά, με θέμα την Παραβατικότητα Ανηλίκων. Η συγκεκριμένη δράση εντάχθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος που εφαρμόζουν τα δύο σχολεία, το Γυμνάσιο Ιωνιδείου και το 3ο Νίκαιας, με στόχο την διασχολική επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Στα Γιαννιτσά πραγματοποιήθηκε στις 14/12/11 ημερίδα με τίτλο Δρομολογώντας το ασφαλές σχολείο με κοινή συνεργασία της Δ/νσης Β /βάθμιας Εκπαίδευσης Πέλλας, του 3ου Γυμνασίου Γιαννιτσών, του Δικηγορικού Συλλόγου και της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Γιαννιτσών στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου. 5 / 6

6 6 / 6