«Οτιδήποτε δεν αφορά το παρόν είναι αβέβαιο και άγνωστο»

Transcript

1 «Οτιδήποτε δεν αφορά το παρόν είναι αβέβαιο και άγνωστο» Η συγγραφέας Ελένη Βαηνά, μιλά στο metrogreece.gr Culture // Πρώτο Θέμα // 17 Οκτωβρίου 2014 // 13:12 Συνέντευξη Διαμαντοπούλου στη Χριστίνα "Στις αρχές του περασμένου αιώνα τρία αδέλφια εγκαταλείπουν τον θεσσαλικό κάμπο για να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Εκεί, σε μια μικρή κάμαρα περνούν τα πρώτα δύσκολα χρόνια κάνοντας όνειρα και αναζητώντας το ταίρι τους. Η Κατίνα αναγκάζεται να αποδεχτεί την επιλογή των αδελφών της και βιώνει την καταπίεση, μακριά από τον άντρα που πραγματικά αγαπάει. Καθώς ο καιρός περνάει, τα συναισθήματα ξεχειλίζουν

2 και υπερβαίνουν τη λογική. Παράλληλα, τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα χαρακώνουν τα μονοπάτια των ηρώων: η οικονομική καταστροφή του 29, η άνοδος του ναζισμού και τελικά το ξέσπασμα του Β Παγκόσμιου πολέμου. Τα πάντα μοιάζουν οριστικά χαμένα, όμως έρχεται η μοίρα να αποδώσει δικαιοσύνη και να χαρίσει ελπίδα σε δύο ανθρώπους που ήταν γραφτό να ζήσουν για πάντα μαζί"... Με αφορμή την έκδοση του νέου της βιβλίου "Το αύριο αργεί πολύ", η Ελένη Βαηνά μίλησε για όλα στο metrogreece.gr... «Το αύριο αργεί πολύ»; Είναι καθοριστικό το παιχνίδι με το χρόνο; Αυτό που είναι καθοριστικό δεν είναι το παιχνίδι με το χρόνο, αλλά η στάση μας απέναντι σε αυτόν. Αυτό που έχει τεράστια σημασία είναι να ζούμε το σήμερα. Όνειρα, επιθυμίες, σχέδια σημαντικά ή ασήμαντα δεν πρέπει να αναβάλλονται για αύριο. Οτιδήποτε δεν αφορά το παρόν είναι αβέβαιο και άγνωστο, δεν γνωρίζουμε με σιγουριά αν θα έρθει ποτέ. Ο τίτλος αυτός λοιπόν σηματοδοτεί όχι απλά μια άποψη αλλά μια στάση ζωής: «Ζω σήμερα γιατί το αύριο μπορεί να έρθει σε μια μέρα ή σ έναν αιώνα, μπορεί, όμως, και να μην έρθει ποτέ». Τονίζω την ύψιστη σημασία της τωρινής στιγμής έναντι μιας επόμενης μελλοντικής, που μπορεί να μην έρθει ποτέ. Είμαι ένθερμη οπαδός της βεβαιότητας που συνάδει με το τώρα και όχι της χίμαιρας του αύριο. Πόλεμος, οικονομική κρίση, η θέση της γυναίκας που ακολουθεί τις επιθυμίες των αντρών της οικογένειας, παιχνίδια της μοίρας, θεία δίκη, ένας μεγάλος έρωτας που μένει ανεκπλήρωτος σχεδόν μια ζωή Πώς τα δέσατε όλα αυτά σε μια ιστορία; Η ζωή ενός ανθρώπου από τη γέννησή του έως την ημέρα που θα πεθάνει είναι ούτως ή άλλως ένα βιβλίο. Το μόνο που χρειάζεται για να αποτυπωθεί στο χαρτί είναι μια καλή πένα. «Το αύριο αργεί πολύ» τοποθετείται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σε εκείνη τη χρονική περίοδο που είχε όλα όσα αναφέρατε και μπορεί και ακόμα περισσότερα. Τότε τα γεγονότα ήταν πολύ πιο έντονα, πολύ πιο καταιγιστικά και τραγικά. Η υφήλιος συγκλονίστηκε από παγκόσμιους πολέμους, κρίσεις οικονομικές, λιμούς, ανατροπές τεράστιες, ξεριζωμούς, ανταλλαγές πληθυσμών, ο παγκόσμιος χάρτης άλλαξε αρκετές φορές μέχρι να οριστούν τα σύνορα που γνωρίζουμε σήμερα. Έγιναν επαναστάσεις που άλλαξαν τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η οποία βγήκε από το σπίτι της γιατί χρειάστηκε η συνδρομή της, εργάστηκε, πολέμησε, κι έτσι επάξια απέκτησε δικαίωμα ψήφου, κατέκτησε τομείς επαγγελματικούς που ούτε η ίδια δεν πίστευε ότι θα μπορούσε.

3 Ταυτόχρονα οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να ζουν έρωτες, να παντρεύονται, να κάνουν παιδιά, να πιστεύουν στον Θεό, να μάχονται μέσα στη δίνη των γεγονότων για την επιβίωσή τους αλλά και για την ευτυχία τους. Κατάφερα και έδεσα σε μια ιστορία γεγονότα που συνέβησαν. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν να αφουγκραστώ, να νιώσω, να διαβάσω πάρα πολύ και να συμπληρώσω όσα κομμάτια έλειπαν από το παζλ, επιστρατεύοντας την έντονη φαντασία του δημιουργού. Γιατί έχετε επιλέξει να γράφετε μυθιστορήματα με ιστορικά στοιχεία; Γιατί είναι πιο δύσκολο και μάλλον μου αρέσουν οι προκλήσεις. Είναι το απλούστερο για ένα συγγραφέα να αφηγηθεί μια ιστορία σε παρόντα χρόνο, αφού έτσι οι περιγραφές είναι πιο εύκολες και δεν απαιτείται έρευνα ούτε επίπονο διάβασμα. Μέχρι στιγμής έχω γράψει τέσσερα βιβλία, τα δύο είναι ιστορικά μυθιστορήματα και τα άλλα δύο θα τα χαρακτήριζα σύγχρονα. Όμως εμένα με σαγηνεύουν τα ιστορικά γιατί με συναρπάζει η ιστορία και διακατέχομαι από μια νοσταλγία. Αυτό το ταξίδι στο παρελθόν έχει μια μαγεία, δεν θέλω μόνο να ζήσω με τους ήρωές μου, αλλά ταυτόχρονα να μάθω ό,τι αφορούσε εκείνη την εποχή, η οποία έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Θεωρώ ότι η γνώση της ιστορικής αλήθειας είναι τόσο μα τόσο σημαντική, η μνήμη κυρίως, και δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στο μέλλον σημειώνοντας πρόοδο, αν δεν γνωρίσουμε καλά το παρελθόν και δεν μάθουμε από αυτό. Πόσο επίπονη είναι αυτή η ιστορική αναζήτηση; Απίστευτα επίπονη. Απαιτεί κατ αρχάς χρόνο που είναι η πιο σημαντική αξία της εποχής μας, απαιτεί όρεξη, υπομονή, διάβασμα και έρευνα, η οποία δεν τελειώνει ποτέ. Απαιτεί κοφτερή και διεισδυτική ματιά. Τέλος χρειάζεται ένα χάδι, ισορροπία, τρυφερότητα. Δεν γράφω ιστορία ούτε αναλύω γεγονότα, δεν πρέπει να γίνω κουραστική με περιττές λεπτομέρειες ούτε να μείνω στα ιστορικά δρώμενα. Με αφορούν περισσότερο τα συναισθήματα, αφηγούμαι ανθρώπινες ιστορίες τοποθετημένες σε παρελθόντα χρόνο, και αυτό πρέπει να γίνει κρατώντας τις ισορροπίες, για να αγγίξω την ψυχή του αναγνώστη και να τον κρατήσω με κομμένη την ανάσα από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα. Ευτυχώς, σύμφωνα με τις κριτικές, το έχω κατορθώσει και αυτό μου δίνει τεράστια χαρά και ικανοποίηση γιατί σε αυτό το βιβλίο έβαλα την ψυχή μου.

4 Είναι για σας ένα νοερό ταξίδι στο χρόνο; Σαφέστατα είναι ένα ταξίδι και μια περιπέτεια μαζί. Από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα ζω μαζί με τους ήρωές μου, με απασχολεί μέχρι και το ρούχο που φορούν, το πώς νιώθουν, τι επηρεάζει τις ζωές τους, με απασχολούν τα πάντα, μέχρι να βρω ένα τέλος που να τους δικαιώνει και αυτούς αλλά και εμένα που προσπάθησα τόσο. Οικονομικά, γραφείο συμβούλων εργασίας ή συγγραφή; Ποιο είναι αυτό

5 που σας έχει κερδίσει τελικά; Ξεχάσατε τα νομικά! Πέρυσι παραιτήθηκα από τον δικηγορικό σύλλογο γιατί πλέον στο αντικείμενό μου, που ήταν οι αγοραπωλησίες ακινήτων, δεν είχε παρά ελάχιστη δουλειά, ανύπαρκτη θα έλεγα. Τα μόνα οικονομικά που με απασχολούν είναι του σπιτιού μου, και τα έχω τακτοποιημένα στην εντέλεια, γιατί είναι ο χαρακτήρας μου τέτοιος. Πριν είκοσι τέσσερα χρόνια δούλεψα για έξι μήνες ως λογίστρια και παραιτήθηκα επειδή πνίγηκα μέσα σε ένα γραφείο καταχωρώντας αριθμούς. Στη συνέχεια με κέρδισε το ελεύθερο επάγγελμα και με τεράστια χαρά υπήρξα μεσίτρια ακινήτων για δεκαεπτά συναπτά έτη, ενώ ταυτόχρονα σπούδασα νομική, για να υποστηρίζω τα συμβόλαιά μου. Ο συνδυασμός ήταν τέλειος μέχρι που ήρθε η κρίση. Με ταρακούνησε βέβαια, αλλά έτσι κάθισα και σκέφτηκα την επόμενη δουλειά μου, αυτήν που έχω μέχρι σήμερα, το γραφείο PLUS+, όπου τοποθετώ οικιακό προσωπικό σε οικογένειες, δουλειά δύσκολη και απαιτητική, την οποία αγαπάω όμως. Η συγγραφή για μένα δεν είναι επάγγελμα ούτε πρόκειται να γίνει, γιατί δεν θέλω να βιοπορίζομαι από κάτι που αγαπώ τόσο. Η λογοτεχνία δεν πρέπει να είναι επάγγελμα. Θα ήταν σαν να επέλεγα άντρα όχι από έρωτα, αλλά από συμφέρον. Είναι η ξεκούρασή μου, η χαρά μου, το απόσταγμα της ψυχής μου. Όσο δεν θα έχω ανάγκη να ζήσω από αυτό, θα γράφω όποτε και εάν έχω κέφι. Επίσης θα γράφω αυτά που επιθυμώ χωρίς να με αγχώνουν τα νούμερα και οι πωλήσεις. Επομένως δεν τίθεται ζήτημα αν θα με κερδίσει το ένα ή το άλλο γιατί στη ζωή μου θα έχω και τα δύο. Η ισορροπία μου βασίζεται στη δουλειά που έχω, δίνοντάς μου οικονομική άνεση, και ταυτόχρονα στην ικανότητά μου να γράφω ιστορίες για να διασκεδάζω πρώτα απ όλα εγώ η ίδια και στη συνέχεια όσοι με διαβάζουν. Στο βιβλίο, η μοίρα παίζει καθοριστικό ρόλο στις ζωές των πρωταγωνιστών. Πιστεύετε ότι αυτό ισχύει στην πραγματικότητα; H μοίρα παίζει καθοριστικό ρόλο μόνο όταν κάποιος γίνεται έρμαιο και δεν πασχίζει να διαμορφώσει τη ζωή του σύμφωνα με τη βούλησή του, όταν δεν κρατάει αυτός το πηδάλιο και αφήνεται να τον πάει ο αέρας όπου φυσάει, όταν δεν κάνει το παραμικρό για να αλλάξει τη ζωή του και εξαντλείται σε αναθεματισμούς για την κακή του τύχη, όταν είναι μοιρολάτρης, και εγώ δεν είμαι τίποτα απ όλα αυτά. Θέλω να πιστεύω ότι αυτή τη μοίρα την οδηγώ εγώ εκεί που θέλω, παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις όταν χρειάζεται, διαλέγοντας μονοπάτι για να βαδίσω και, όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά για κάποιο λόγο, σηκώνω τα μάτια προς τον ουρανό όχι γιατί

6 περιμένω κάποια θεία δύναμη, αλλά για να ανασκουμπωθώ και να προχωρήσω διαλέγοντας προσεκτικά τα πατήματά μου σε αυτή τη γη. Αν αποτύχω, δεν κατηγορώ την κακή μου μοίρα ή τύχη, αλλά τη δική μου αδυναμία να παλέψω με τους φόβους μου και τα ελαττώματά μου. Η ζωή και ακόμα περισσότερο ο έρωτας θέλουν αποφασιστικότητα, προσπάθεια και καθόλου μοιρολατρία. Έχετε ήδη γράψει τέσσερα βιβλία. Ακολουθεί καινούριο; Και αν ναι, σε ποια εποχή θα μας ταξιδέψει αυτή τη φορά; Ναι, ακολουθεί καινούριο, αλλά όχι ιστορικό, και διαδραματίζεται στη σημερινή εποχή. Στο σήμερα που η μεγαλύτερη δυσκολία του έγκειται στις ανθρώπινες σχέσεις, στη συνύπαρξη των δύο φύλων, στο μεγάλωμα των παιδιών, στα αιματηρά διαζύγια, στην καταβαράθρωση της παραδοσιακής οικογένειας και στην αντικατάστασή της από την πολυμορφική οικογένεια. Αυτή τη φορά εξερευνώ τις ανθρώπινες σχέσεις, τις ανασφάλειες και τους φόβους των ανθρώπων, χαρτογραφώ ψυχές και μύχιες σκέψεις. Ξεκίνησα αυτό το βιβλίο ως εύκολο, γιατί δεν θα καταπιανόμουν υποτίθεται με τη μελέτη της ιστορίας, και τελικά κατέληξα να διαβάζω μέρα και νύχτα ό,τι άρθρο, βιβλίο, μαρτυρία γνωστών και αγνώστων αφορούσε διαζύγια, παιδιά, συγγενικές σχέσεις, υπαρξιακά ερωτήματα, μοναξιά, σχέσεις αγάπης, κατάθλιψη και βέβαια προσωπική ευτυχία. Έψαξα απαντήσεις για όσα καταδικάζουν το θύτη να είναι ταυτόχρονα και θύμα. Βρίσκομαι στο τέλος του, γράφω το τελευταίο κεφάλαιο και κυριολεκτικά κοντεύει να μου βγει η ψυχή. Όπως αντιλαμβάνεστε, το επόμενο που θα γράψω θα το τοποθετήσω μερικούς αιώνες πίσω, ίσως γιατί τα σύγχρονα θέματα είναι δυσεπίλυτα και πονούν πολύ περισσότερο. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα