ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝ ΡΟΥ

Transcript

1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝ ΡΟΥ Αλίκη Αλεξούλη-Λειβαδιτη 1, Γιώργος Λειβαδίτης 2 1 Τοµέας Γεωλογικών Επιστηµών, Σχολή Μηχ. Μεταλλείων-Μεταλλουργών, Ε.Μ.Πολυτεχνείο, Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Ζωγράφου, Αθήνα,alexouli@central.ntua.gr 2 Τοµέας Γεωγραφίας-Κλιµατολογίας, Τµήµα Γεωλογίας, Ε.Κ.Π.Α Παν/πολη Ζωγράφου livaditis@geo.uοα.gr Περίληψη Η εργασία αυτή αφορά στη µορφολογική µελέτη των ακτών και των παράκτιων περιοχών της Ανδρου. ιερευνάται η επίδραση των γεωλογικών και τεκτονικών χαρακτηριστικών στη διαµόρφωσή τους και γίνεται λιθοµορφολογική και γενετική ταξινόµηση των ακτών. Ερευνώνται και σηµειώνονται οι θέσεις στις οποίες εµφανίζονται beach rocks, καθώς και τα βάθη που βρίσκονται σε σχέση µε τη στάθµη της θάλασσας, γεγονός που δίνει πληροφορίες για τις µεταβολές των ακτών κατά το Ανώτερο Ολόκαινο. Επίσης διερευνώνται οι συνθήκες δηµιουργίας τους και η ορυκτολογική τους σύσταση. Σηµειώνονται οι περιοχές, στις οποίες αναπτύσσονται παράκτιες θίνες και διερευνώνται οι συνθήκες σχηµατισµού τους και η επιλεκτική εµφάνισή τους σε ορισµένες παραλίες του νησιού σε σχέση µε τη λιθολογία και τη µορφολογία των περιοχών στις οποίες έχουν αποτεθεί, καθώς και τα κλιµατικά και ανεµολογικά στοιχεία που επικρατούν εκεί. Γίνεται λιθοµορφολογική και γενετική ταξινόµηση των ακτών. Abstract The morphology of the coasts of the island of Andros is controlled mainly by structural factors and secondary by litholgy. Almost the whole island consists of metamorphic rocks i.e. schists, phyllites and marbles. Schists and phyllites, form the biggest part of the coasts (75%), while marbles a 12%. Alluvial formations occupy the coast of the bays representing an area of 7%, with the remaining 7% of the coast to be consisted of peridotites and serpentinites and scree. The coasts formed by Quaternary deposits are rather gentle incorporating small bays where beaches have been formed. Furthermore, in some gulfs lagoons and swamps (permanent and/or seasonal) have been formed. Beach zone consists of sand and pebbles of varying sizebeach rocks have been identified below or under the sea level, which are present in many coasts. The study of beach rocks showed a discontinuous uplifting of the sea level which reaches up to 1,5-2m during the last years. Sloping coasts of various angles (from a few degrees up to degrees) with a rather smooth relief deep into the sea; their slope remains the same above and under the sea level. This type of coast does not belong to the category of actively retreating coasts. Cliffs constitute another category of coasts. They vary from cliffs of few meters height (2-3 m) to cliffs of bigger size, being the product of marine erosion. These coasts belong to the category of actively retreating coastsin the case of intensively broken cracked loose rocky formations, rockfalls are also occurred. Finally, along both the gently sloping coasts and the cliffed coasts are formed pocket beaches. The coasts of Andros are characterized genetically according to the classification system of Shepard (1963), in primary and secondary coasts. I) Primary coasts. Alluvial plain coasts. Fault coasts Landslides coasts. II) Secondary coasts shaped mainly by marine agencies of erosion or deposition. 1) Cliffs made irregular by wave erosion. 2) Beaches. a type of coasts covered by sand, gravel etc. 3) Wind deposition coasts. Dunes. Lagoons and Swamps. Λέξεις κλειδιά: ακτές, αιγιαλός, κρηµνοί, θίνες, beach rocks. Key words: coast, beach, cliffs, dunes, beach rocks. 1. Eισαγωγή

2 Η Άνδρος είναι το βορειότερο νησί των Κυκλάδων, που βρίσκονται στο κεντρικό τµήµα του Αιγαίου πελάγους. Βρίσκεται 60 Κm ανατολικά της Αττικής και 10 Km έχει έκταση 384 Κm 2 και το µήκος των ακτών της είναι 155 Km. Ο επιµήκης άξονας του νησιού, µήκους 39,4 Km, έχει διεύθυνση Β -ΝΑ, συµπίπτει µε τον ορεογραφικό άξονα που διασχίζει το νησί και το χωρίζει ασύµµετρα σε δύο τµήµατα, το ανατολικό και το δυτικό. 2 Γεωλογία- Όπως φαίνεται στo γεωλογικό χάρτη 1: (Παπανικολάου, 1978) η Άνδρος σχεδόν κατ αποκλειστικότητα δοµείται από µεταµορφωσιγενή πετρώµατα που ανήκουν σε δύο τεκτονικές ενότητες: Το βόρειο τµήµα του νησιού δοµείται από την ανώτερη τεκτονική ενότητα, ηλικίας Ανώτερου Παλαιοζωικού, που αποτελείται από µαρµαρυγιακούς, χλωριτικούς, επιδιτικούς, αµφιβολιτικούς σχιστόλιθους, φυλλίτες, χαλαζίτες και ορίζοντες µαρµάρων. Το υπόλοιπο νησί δοµείται από την κατώτερη τεκτονική ενότητα, της οποίας η ηλικία είναι άγνωστη, και συνίσταται επίσης σε ορίζοντες µαρµάρων, σιπολίνες, και µαρµαρυγιακούς, χλωριτικούς, επιδοτικούς, αµφιβολιτικούς σχιστόλιθους. Απαντώνται επίσης σερπεντινίτες, περιδοτίτες και φλέβες εκρηξιγενών πετρωµάτων. Οι τεταρτογενείς αποθέσεις καταλαµβάνουν µικρή έκταση, κυρίως στα κατώτερα τµήµατα των κοιλάδων και στα πρανή και συνίστανται σε αλλουβιακές προσχώσεις, πολύ περιορισµένες εµφανίσεις ασβεστιτικών ψαµµιτών και πλευρικά κορήµατα. Στην Άνδρο παρατηρούνται τέσσερα κύρια συστήµατα ρηγµάτων: Το πιο επικρατές είναι Β -ΝΑ διεύθυνσης που σε εγκάρσια τοµή δίνει στην Άνδρο την εικόνα ενός τεκτονικού κέρατος. Ακολουθούν τα ρήγµατα µε διεύθυνση Α-, τα ρήγµατα µε διεύθυνση Β-Ν και τέλος τα ΒΑ-Ν. (Παπανικολάου, 1978). Έκτός από την ύπαρξη των ρηγµάτων, τα πετρώµατα είναι έντονα κατακερµατισµένα, µε αποτέλεσµα να αποχωρίζονται σε µικρά κοµµάτια. Η Άνδρος χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη µανδύα αποσαθρωµάτων µεγάλου γενικά πάχους, που βρίσκεται πάνω σε έντονα κατακερµατισµένα πετρώµατα και ένα πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο. Όλα αυτά µαζί, δηµιουργούν ευνοϊκές συνθήκες έντονης διάβρωσης τα παράγωγα της οποίας παρασύρονται από τα ποτάµια και µεταφέρονται στη θάλασσα. 3 Μορφολογία Ακτών Οι ακτές της Άνδρου στο νοτιοδυτικό τµήµα είναι σχεδόν ευθύγραµµες µε µικρές εγκολπώσεις, ενώ στο βορειοανατολικό τµήµα είναι πολυσχιδείς µε βαθιές εγκολπώσεις που οφείλονται στο έντονο ανάγλυφο του νησιού, που χαρακτηρίζεται από βαθιές χαραδρώσεις. Οι ακτές είναι γενικά βραχώδεις µε µεγάλες µορφολογικές κλίσεις και µόνο στο µιχό των κόλπων δηµιουργούνται περιορισµένης έκτασης αιγιαλοί που καλύπτονται από αδροµερή γενικά ιζήµατα. Οι αιγιαλοί σχηµατίζονται στις εκβολές ποταµοχειµάρρων, που αποστραγγίζουν λεκάνες απορροής µε µεγάλη κλίση αύλακας και απότοµα πρανή, εξαιτίας του έντονου ανάγλυφου του νησιού. Η λιθολογική σύσταση των σχηµατισµών µιας περιοχής παρουσιάζει µεγάλο ενδιαφέρον από γεωµορφολογικής πλευράς, γιατί η διαφορετική συµπεριφορά του στην αποσάθρωση και διάβρωση είναι καθοριστική για τη δηµιουργία των γεωµορφών σε σχέση πάντοτε µε την τεκτονική δοµή και τις κλιµατικές συνθήκες. Στη διαµόρφωση των παράκτιων γεωµορφών ιδιαίτερη σηµασία έχουν η λιθολογία και η ένταση και διεύθυνση των επικρατούντων ανέµων, γιατί καθορίζουν την ένταση και διεύθυνση της κυµατικής δράσης. Το κλίµα στην Άνδρο είναι θαλάσσιο µεσογειακό και χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλή υγρασία και δυνατούς έως σφοδρούς ανέµους. Οι επικρατούντες άνεµοι σε συχνότητα και ένταση είναι ΒΒΑ διεύθυνσης και ακολουθούν Ν διεύθυνσης (Καράς, 1973). 3.Παράκτιες µορφές απόθεσης Beach-rocks Εξετάστηκαν όλες οι ακτές της Άνδρου για την παρουσία beach rocks και διαπιστώθηκαν µόνο σε ένα µικρό µέρος των ακτών της, είτε υποθαλάσσια είτε υπεράνω της σηµερινής στάθµης της θάλασσας. Συγκεκριµένα διαπιστώθηκαν σε αρκετές θέσει. Από βορά προς νότο, στο ανατολικό τµήµα στις παραλίες Γίδες, Ατένι, Βόρη,.Κόρθι, Αγ. Ιωάννης, Μονή και Στενό και στο δυτικό στις παραλίες Μπατσί, Χρυσή άµµος, Χαλκολιµιώνα, Αποθήκες και Πλάκα και στο βόρειο τµήµα στη θέση Μικρή Πέζα µε πολύ µεγάλη ανάπτυξη. Τα beach rocks αποτελούν είτε διακριτούς πάγκους, υπό µορφή ζωνών, διαφόρου πάχους που διαχωρίζονται µεταξύ τους από αµµώδεις ζώνες, είτε βρίσκονται διάσπαρτα Αντιστοιχούν σε διαφορετικές γενεές δηµιουργίας και σχετίζονται µε την στάθµη της θάλασσας κατά την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Τα beach rocks

3 δηµιουργούνται στην µεσοπαλιρροϊκή ζώνη, σε φάση σταθεροποίησης της στάθµης της θάλασσας, από εγκατακρήµνιση ανθρακικού ασβεστίου και συγκόλληση των ιζηµάτων της ακτής. Ο βαθµός διαγένεσης καθώς και το µέγεθος των λιθοκλαστών ποικίλλει στους διάφορους πάγκους από µεσόκοκκο ψαµµίτη έως κροκάλες καθώς και ο βαθµός διαγένεσης. Γενικά είναι πολύ ισχυρά συγκολληµένα. Τα beach rocks στο ανατολικό τµήµα παρατηρούνται κατά θέσεις ανυψωµένα πάνω από τη στάθµη της θάλασσας, από ύψος +0,20 έως +0,30m και βυθισµένα σε βάθη 0,20m, 0,80m και 1,5m (Σχήµα 1)1. Στις δυτικές ακτές έχουν διαπιστωθεί βυθισµένα από 0,20m έως 2m. Η γεωµετρία των beach rocks είναι διαφορετική στους διάφορους κόλπους ακόµη και στους διάφορους πάγκους και αποτυπώνει τις συνθήκες και την θέση της ακτογραµµής κατά την περίοδο σχηµατισµού τους. Σχήµα 1 Ακτή Γίδες. ιακρίνονται beach rocks στην ακτή Μικροσκοπική ανάλυση Beach-rocks Από τη µικροσκοπική ανάλυση διαπιστώνονται καλά ταξινοµηµένοι κόκκοι λιθοκλαστών και σε µικρότερη αναλογία βιοκλαστών. Οι βιοκλάστες αποτελούνται από θραύσµατα οστράκων και κελυφών Οι λιθοκλάστες συνίστανται σε λιθικά τεµάχια συγκολληµένα µε ασβεστιτικά µικριτικά υλικά. Οι λιθοκλάστες που επικρατούν είναι κατά το µάλλον ή ήττον αποστρογγυλωµένα αλλά και υπογωνιώδη θραύσµατα, κυρίως χαλαζιακών και χαλαζιαστριακών πετρωµάτων (απλίτες, πηγµατίτες), στα οποία παρατηρείται δυναµική ανακρυστάλλωση κυρίως του χαλαζία. Επίσης παρατηρούνται αποστρογγυλωµένα θραύσµατα σχιστολίθων και συµµετοχή οξειδίων του σιδήρου. Παρατηρήθηκαν τα ακόλουθα ορυκτά: χαλαζίας, ασβεστίτης, βιοτίτης, µοσχοβίτης, καλιούχοι άστριοι, αλβίτης, χλωρίτης και επίδοτο. Σχεδόν όλοι οι κόκκοι περιβάλλονται από λεπτή ανώµαλη επιφλοίωση από ανακρυσταλλωµένους κρυστάλλους ανθρακικού ασβεστίου. Σε πολλά παρασκευάσµατα παρατηρήθηκε τοπική ανακρυστάλλωση του ασβεστιτικού συνδετικού υλικού σε µεγαλύτερους κόκκους, καθώς και περιµετρική κρυστάλλωσή του γύρω από τους αποστρογγυλωµένους κόκκους. Οι δυναµικά ανακρυσταλλωµένοι κρύσταλλοι διατάσσονται ακτινωτά, κάθετα προς την περιφέρεια κάθε κόκκου. εν παρατηρήθηκε προσανατολισµός των κόκκων. Ο βαθµός ωριµότητας, όπως εξάγεται από το βαθµό στρογγυλοποίησης των κόκκων, καθώς και το µέγεθος των θραυσµάτων ποικίλλει στις διάφορες θέσεις. Παρατηρούνται διάφοροι τύποι φάσεων caliche (calcrete) που αντιπροσωπεύουν διαδοχικά στάδια ωρίµασης. Παρατηρήθηκαν οι ακόλουθοι τύποι φάσεων caliche: α) Pisolitic caliche: αποτελούνται από διαδοχικές επιφλοιώσεις γύρω από τους λιθοκλάστες ή βιοκλάστες, ελλειψοειδή πισοειδή (grainstone). β) Massive caliche: διάσπαρτο µικριτικό υλικό µε διάσπαρτους κρυστάλλους ασβεστίτη (floating texture).

4 3.2. Θίνες Θίνες παρατηρούνται κυρίως στις ανατολικές ακτές της Άνδρου και σε πολύ πιο περιορισµένη έκταση στις δυτικές ακτές Η κύρια ανάπτυξη θινών απαντάται στις ακόλουθες περιοχές: Στο ανατολικό τµήµα, στις περιοχές Ζόρκος, Ατένι, Βόρη, Άχλα,Παραπόρτι, Κόρθι και Αγ. Ιωάννης Οι θίνες απαντώνται υπό µορφή παράκτιων σωρών άµµου µε διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάπτυξη και καταλαµβάνουν µια ζώνη διαφορετικού πλάτους στην κάθε ακτή. Η µεγαλύτερη ανάπτυξη θινών παρατηρείται σε όλο το ανάπτυγµα των όρµων Βόρη, Άχλα, Παραπότι, Κόρθι, Αγ,Ιωάννης,και Χρυσής Άµµου και εµφανίζουν όµοια χαρακτηριστικά. Οι θίνες φθάνουν τα 5m ύψος και αναπτύσσονται σε µια ζώνη m από την ακτή. Αποτελούνται από µεσόκκοκη έως χονδρόκοκκη άµµο (µέσο µέγεθος-1,3 έως 0,6mm) καλά διαβαθµισµένη (σ =.0,45 w.s.έως ). Στις άλλες θέσεις που αναφέραµε οι θίνες έχουν µικρότερο ύψος, 1,5-2m και εκτείνονται σε πλάτος 500m περίπου από την ακτή. Για την ανάπτυξη θινών πρέπει να πληρούνται ορισµένες προϋπόθεσης. Αυτές είναι: α) η ύπαρξη για µεγάλο διάστηµα του έτους ανέµων που πνέουν από την ακτή προς την ξηρά. β) η ύπαρξη ασύνδετων ιζηµάτων στην παράκτια ζώνη και γ) τέλος η ύπαρξη κατάλληλου χώρου για την απόθεση, όπως µια εκτεταµένη οµαλή περιοχή. θινών. Σε όλες τις θέσεις που διαπιστώθηκε η ανάπτυξη θινών υπάρχει εκτεταµένη επίπεδη παράκτια περιοχή, όπου µπορούν να αναπτυχθούν οι θίνες. Η µεγαλύτερη ανάπτυξη θινών στις ανατολικές ακτές ευνοείται διότι, λόγω της έντονης ασυµµετρίας του νησιού, οι λεκάνες απορροής του ανατολικού τµήµατος είναι πολύ µεγαλύτερες και επιµήκεις και έχουν πολύ µεγαλύτερη στερεοπαροχή από τις αντίστοιχες του δυτικού τµήµατος. Επί πλέον πρέπει να παρατηρήσουµε ότι οι ακτές αυτές βρίσκονται σε σχετικά πιο αβαθείς κόλπους µε εκτεταµένους αµµώδεις πυθµένες, ενώ στο δυτικό τµήµα τα βάθη είναι µεγαλύτερα. Όπως προκύπτει από τα µετεωρολογικά στοιχεία στο µεγαλύτερο διάστηµα του έτους, από το Μάρτιο έως τον Οκτώβριο, επικρατούν άνεµοι του βόρειου τοµέα (Β έως ΒΑ), ενώ τους υπόλοιπους νότιοι άνεµοι. Ο συνδυασµός των βόρειων ανέµων κατά τους καλοκαιρινούς µήνες,, µε υψηλές θερµοκρασίες και της ξηρασία, τους καθιστά ιδιαίτερα δραστικούς και µεταφέρουν ευκολότερα µεγάλες ποσότητες άµµου, ευνοώντας τη µεγάλη ανάπτυξη των θινών. Σχήµα 2. Παράκτιες θίνες στις ανατολικές ακτές. 4 Μορφολογική ταξινόµηση Οι ακτές της Άνδρου σχεδόν αποκλειστικά δοµούνται από µεταµορφωσιγενή πετρώµατα. To (75%) των ακτών δοµούνται από σχιστόλιθους και φυλλίτες, ακολουθούν σε έκταση (12%) οι ακτές που δοµούνται από µάρµαρα, πολύ περιορισµένη έκταση (7%) καταλαµβάνουν οι αλλουβιακές αποθέσεις, που συναντώνται στις ακτές των κόλπων όπου δηµιουργούνται και οι αιγιαλοί και τέλος οφιόλιθοι και κορήµατα το (7%) (Σχήµα 3). Α Οι ακτές µε σκαφοειδές σχήµα στις εξόδους των κοιλάδων,µε αλλουβιακές αποθέσεις, είναι γενικά οµαλές µε εγκολπώσεις, στις οποίες αναπτύσσονται αιγιαλοί. Εξ αιτίας της πολύ µικρής κλίσης των παράκτιων περιοχών και της αυξηµένης στερεοπαροχή κατά τις περιόδους µεγάλων βροχοπτώσεων των ποταµοχειµάρων

5 που διασχίζουν τις κοιλάδες και της µεγάλης κυµατικής ενέργειας, στους κόλπους Ατένι, Βόρη, Άχλας,, και Αγ. Ιωάννη δηµιουργούνται περιοδικά (κυρίως κατά τους χειµερινούς µήνες) λαγκούνες (Σχήµα 4). Σε πολλές αµµώδεις ακτές παρατηρούνται παράκτιες θίνες. Πρέπει να σηµειωθεί ότι θίνες παρατηρούνται στις ανατολικές ακτές µε εξαίρεση την ακτή Χρυσή Άµµος στο δυτικό τµήµα. Οι αιγιαλοί καλύπτονται από χαλαρή άµµο, ή χαλίκια διαφόρων µεγεθών. Περιορισµένοι αιγιαλοί δηµιουργούνται επίσης και στους άλλους τύπους ακτών (pocket beaches). Β Οι ακτές µε οµαλές κλιτύες, µε κλίσεις που ποικίλουν από λίγες µοίρες έως και και βυθίζονται στη θάλασσα µε την ίδια κλίση. ιακρίναµε τρεις κατηγορίες αναλόγως της κλίσης, ήτοι α) 0%-25% δηλ. 0-15, β) 25%-45% δηλ και γ) 45% δηλ. 30. Οι ακτές αυτές δεν αποτελούν ενεργά υποχωρούσες ακτές. Γ Μια άλλη κατηγορία ακτών αποτελούν οι κρηµνοί. Οι κρηµνοί είναι από ύψους λίγων µέτρων (2-3m) έως κρηµνοί µεγάλου ύψους µε καταπτώσεις εξ αιτίας της θαλάσσιας διάβρωσης. Αποτελούν ενεργά υποχωρούσες ακτές. Σε όλο το µήκος τους παρατηρείται έντονη διάβρωση, ενώ στη θάλασσα πολλές φορές αποµένουν κοµµάτια του υποχωρούντος πετρώµατος. Σε πολλές θέσεις µπροστά από τους κρηµνούς δηµιουργούνται πολύ στενοί αιγιαλοί µε άµµο ή χαλίκια. Οι καταπτώσεις είναι συνήθεις σε έντονα κατακερµατισµένα χαλαρά πετρώµατα. Στους σχηµατισµούς, που παρουσιάζουν έντονη τεκτονική καταπόνηση, διευκολύνεται η δράση των παραγόντων διάβρωσης και αποσάθρωσης, µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται ορίζοντας αποσαθρωµάτων µεγάλου πάχους. Ο ορίζοντας αυτός και το υποκείµενο έντονα κατακερµατισµένο πέτρωµα, δηµιουργούν συνθήκες οριακής ισορροπίας, µε αποτέλεσµα την εκδήλωση καταπτώσεων. Σχήµα 3. Χάρτης λιθοµορφολογικής ταξινόµησης των ακτών της Άνδρου.

6 Σχήµα 4. Όρµος Άχλας. Ακτές ελεγχόµενες από δοµικά αίτια. Στην έξοδο της κοιλάδας αιγιαλός µε λαγκούνα. 5.Γενετική ταξινόµηση των ακτών Οι ακτές της Άνδρου ταξινοµήθηκαν γενετικά σύµφωνα µε το σύστηµα κατάταξης Shepard (1963), σε πρωτογενείς και δευτερογενείς ακτές. Οι πρωτογενείς οφείλουν τη µορφή τους και τα χαρακτηριστικά τους σε χερσαίους παράγοντες διάβρωσης-απόθεσης. Οι δευτερογενείς ακτές προέρχονται από τη δράση θαλάσσιων παραγόντων (διάβρωση από κύµατα ή θαλάσσια απόθεση). ιακρίθηκαν οι ακόλουθες κατηγορίες (Σχ.5). I) Πρωτογενείς ακτές. 1) Ακτές στις εξόδους κοιλάδων µε σκαφοειδές σχήµα, που διαρρέονται από πολλά ρεύµατα που προέρχονται από τα κοντινά βουνά. Αναπτύσσονται κυρίως σε κλειστούς κόλπους, όπως επίσης στις παραθαλάσσιες πεδιάδες (Γαύριο, Μπατσί, Παραπόρτι, Κόρθι, κλπ.). Σε πολλά σηµεία των εκβολών σχηµατίζονται εποχικές ή και µόνιµες λαγκούνες. 2) Ακτές λόγω καταπτώσεων. Παρατηρούνται στο Β και ΒΑ τµήµα του νησιού, αλλά και σε άλλες θέσεις. Εµφανίζονται σε αρκετές θέσεις αλλά σε περιορισµένη έκταση, όπου υπάρχει αποσαθρωµένος µανδύας µεγάλου πάχους ή πλευρικά κορήµατα, αλλά λόγω κλίµακας δεν σηµειώνονται στο χάρτη. 3) Τεκτονικής προέλευσης ακτές. Παρά το γεγονός ότι η Άνδρος κατατέµνεται από µεγάλο αριθµό ρηγµάτων, οι ρηξιγενείς ακτές είναι λίγες, είτε γιατί τα περισσότερα ρήγµατα είναι κάθετα προς τις ακτές είτε γιατί οι τεκτονικοί κρηµνοί σε σχετικά ευκολοδιάβρωτα πετρώµατα όπως είναι οι διάφοροι τύποι σχιστολίθων που δοµούν το νησί, µεταπίπτουν γρήγορα σε διαβρωσιγενείς κρηµνούς από τη δράση των κυµάτων (δευτερογενείς ακτές). ΙΙ) Οι δευτερογενείς ακτές. 1) Ακτές που δηµιουργήθηκαν από τη διάβρωση των κυµάτων. ιακρίνουµε 2) Ανώµαλοι κρηµνοί (µη ευθυγραµµισµένοι) από διάβρωση κυµάτων. Έχουν ανώµαλη µορφή µε µικρές εγκολπώσεις. Έχουν µεγάλη εξάπλωση και προσδίδουν το χαρακτηριστικό γνώρισµα των ακτών του νησιού. 3) Αιγιαλοί. Αρκετά διαδεδοµένος τύπος ακτών από χαλαρά υλικά. Βρίσκεται παντού σε µικρούς και µεγάλους όρµους, µπροστά από κρηµνούς ή αλλουβιακές πεδιάδες, κλπ. Η έκταση είναι µεγαλύτερη από την εµφανιζόµενη στο χάρτη γιατί δεν είναι δυνατόν να σηµειωθούν λόγω κλίµακας.ακτές µε αιολικές αποθέσεις. Πρόκειται για σύγχρονες θίνες µε βλάστηση, οι οποίες έχουν σταθεροποιηθεί. Η έκτασή τους πρέπει να ήταν αρχικά πολύ µεγαλύτερη, αλλά έχουν καταστραφεί από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και καλλιεργούνται. Μεγαλύτερη ανάπτυξη παρουσιάζουν στο ανατολικό τµήµα του νησιού. 4) Λαγκούνες-έλη. Λαγκούνες απαντώνται κυρίως στους κόλπους Ατένι, Βόρη, Άχλα, Αγ. Ιωάννης, στο ανατολικού τµήµα, όπου δηµιουργούνται υψηλοί αµµώδεις φραγµοί στην ακτή λόγω της υψηλής κυµατικής ενέργειας στις οποίες και εκβάλλουν ποταµοχείµαρροι. Έλη είναι πολύ περιορισµένα. (Σχ.4).

7 5) Τεχνητά διαµορφωµένες ακτές. Αποτελούν µικρό ποσοστό του συνολικού αναπτύγµατος των ακτών και περιορίζονται στην κατασκευή λιµενικών έργων. Η κατασκευή παράκτιων δρόµων, και διαµορφώσεις πλαζ µπορούν να θεωρηθούν περισσότερο ως έµµεση παρέµβαση στις ακτές γιατί διαταράσσουν τη δίαιτά τους. Σχήµα 5. Χάρτης γενετικής ταξινόµησης των ακτών της Άνδρου. 6 Συµπεράσµατα Η µορφολογία των ακτών της Άνδρου καθορίζεται κυρίως από τη δοµή των πετρωµάτων (πτυχές, ρήγµατα) σε συνδυασµό µε τη λιθολογία. Κύριο χαρακτηριστικό είναι οι σκαφοειειδείς κόλποι, Άνδρος, Λίδι κλπ. Πρέπει να σηµειωθεί ότι τεκτονικές ακτές είναι λίγες, σε σχέση µε το συνολικό ανάπτυγµα των ακτών, διότι εξ αιτίας της έντονης κυµατικής δράσης γρήγορα µεταπίπτουν σε διαβρωσιγενείς.. Η µεγάλη κυµατική δράση δηµιουργεί τους µη ευθυγραµµισµένους κρηµνούς, εκεί όπου τα πετρώµατα είναι λιγότερο ανθεκτικά στη διάβρωση.

8 Από τη µορφολογική ταξινόµηση των ακτών της Άνδρου, διακρίθηκαν τρεις τύποι ακτών: Α. Ακτές που σχηµατίζονται σε τεταρτογενείς αποθέσεις χαρακτηρίζονται ως οµαλές µε εγκολπώσει,ς αιγιαλούς, λαγκούνες και σε περιορισµένη έκταση έλη. Β. Ακτές των οποίων οι παράκτιες περιοχές βυθίζονται στη θάλασσα µε ποικίλες κλίσεις, από λίγες µοίρες έως και η µορφολογία τους δεν έχει επηρεαστεί από τη θαλάσσια διάβρωση, οι οποίες αποτελούν τον κύριο τύπο ακτών. Γ. Κρηµνοί µικρού ή µεγάλου ύψους, οι οποίοι έχουν προκύψει από έντονη θαλάσσια διάβρωση ή τεκτονικά αίτια. Από τη γενετική ταξινόµηση των ακτών προέκυψε ότι το µεγαλύτερο τµήµα των ακτών ανήκει στην κατηγορία των πρωτογενών ακτών, οι οποίες έχουν διαµορφωθεί από δοµικά αίτια, δηλαδή την κλίση των πετρωµάτων και τις πτυχώσεις και σε µικρότερο ποσοστό στις ρηξιγενείς ακτές. Όσον αφορά στις δευτερογενείς ακτές, σε αυτές κατά κύριο ποσοστό ανήκουν οι διαβρωσιγενείς ανώµαλοι κρηµνοί, µη ευθυγραµµισµένοι και σε µικρότερο ποσοστό οι αιγιαλοί και οι σύγχρονες θίνες που αναπτύσσονται κυρίως στις ανατολικές ακτές. Η µελέτη των beach rocks δείχνει µια ασυνεχή άνοδο της στάθµης της θάλασσας κατά 1,5 και πλέον µέτρα. Η χρονολόγηση των πάγκων των beach rocks δεν κατέστη εφικτή, αλλά συγκρινόµενες µε άλλα νησιά των Κυκλάδων, (Μύκονος,- ήλος, Desruelles et el., 2004) πρεέπει να δηµιουργήθηκαν εξ αιτίας των ευστατικών µεταβολών της στάθµης της θάλασσας κατά τη διάκεια του Ολοκαίνου. Βιβλιογραφία Desruelles, S., Fouache, E., Pavlopoulos, K., Dalongeville, R., Peulvast, J.P., Coquinot, Y., Potdevin,J Beachrocks et variation récent de la ligne de rivage en Mer Égée dans l ensemble insulaire Mykonos-Délos- Rhénée (Cyclades, Grèce). Géomorph. N 1, p Bird, E., Coasts. Un. Kingdom (3 rd ed.). Παπανικολάου., 1978: Γεωλογικαί έρευναι εις την νήσον Άνδρον ιδακτ. ιατριβή, Αθήναι. Bird, E., Coasts. Un. Kingdom (3 rd ed.). Καράς, Γ, Κλιµατική Ταξινόµησις της Ελλάδος κατά Thornthwait. ιδακτορική ιατριβή. Ε.Κ.Π.Α., Αθήνα. Pomoni-Papaioannou, F.& Galeos,A Caliche crusts in islands of Southern and Eastern Aegean and Southern Ionian Sea. Bull. Geol. Soc. Greece, Vl. XXIII/1, Shepard, F. P., Submarine Geology. New York. (2 nd ed).