Αντίγονος Β Γονατάς. Περίληψη : Τόπος και Χρόνος Γέννησης. Τόπος και Χρόνος Θανάτου. Κύρια Ιδιότητα IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Transcript

1 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, Περίληψη : Μακεδόνας βασιλιάς ( π.χ.), ο πρωτεργάτης της παλινόρθωσης του μακεδονικού κράτους. Ήταν ουσιαστικά ο πρώτος Αντιγονίδης που μετέθεσε το πολιτικό κέντρο βάρους από τη Μικρά Ασία στη Μακεδονία. Προτού ανέλθει στο θρόνο (277 π.χ.) είχε συνεργαστεί με μικρασιατικούς φορείς. Εκστράτευσε ενδεχομένως στην Καρία το 268 π.χ. και ανανέωσε την αιγαιακή ναυτική πολιτική των προγόνων του, Αντιγόνου Μονοφθάλμου και Δημητρίου Πολιορκητή. Τόπος και Χρόνος Γέννησης 319 π.χ. ίσως στους θεσσαλικούς Γόννους Τόπος και Χρόνος Θανάτου 239 π.χ. Κύρια Ιδιότητα Βασιλιάς 1. Γέννηση καταγωγή εκπαίδευση Ο Αντίγονος Γονατάς γεννήθηκε το 319 π.χ., κατά μία εκδοχή στους θεσσαλικούς Γόννους, και πέθανε το 239 π.χ. 1 Ήταν πρωτότοκος γιος του Δημητρίου Πολιορκητή, γιου του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μετέπειτα διοικητή της Ελλησποντικής Φρυγίας Αντιγόνου Μονοφθάλμου, και της Φίλας, κόρης του διοικητή της Μακεδονίας Αντιπάτρου. Συνδεόταν επίσης με κάποιο βαθμό συγγένειας με όλους τους συγχρόνους του επιφανείς μονάρχες: ήταν κουνιάδος και γαμπρός του Σελεύκου Α Νικάτορος, κουνιάδος του Αντιόχου Α Σωτήρος, ανιψιός του Πτολεμαίου Α Σωτήρος, του Πύρρου, του Λυσιμάχου και του Κασσάνδρου, και εξάδελφος του Πτολεμαίου Β Φιλαδέλφου. Οι πληροφορίες για την εκπαίδευσή του προέρχονται από μεταγενέστερες σποραδικές αναφορές, καθώς η περίοδος από το 301 έως το 221 π.χ. δε φωτίζεται από καμία συστηματική φιλολογική μαρτυρία. Στους δασκάλους του συγκαταλέγεται ο Εύφαντος ο Ολύνθιος, που συνέταξε μάλιστα πραγματεία για τη διακυβέρνηση του κράτους. 2 Καθοριστική για τη μετέπειτα εξέλιξη του Γονατά ήταν η παραμονή του στην Αθήνα και η συναναστροφή του με επιφανείς φιλοσόφους της εποχής, όπως ο Κλεάνθης, ο Μενέδημος, ο Βίων, ο Τίμων ο Φλιούσιος, ο Περσαίος, ο Αρκεσίλαος και κυρίως ο στωικός Ζήνων. 3 Ο τελευταίος επηρέασε την πολιτική συμπεριφορά του, αν και δεν έλειπαν και οι μεταξύ τους διαφωνίες Η επικράτηση του Γονατά στον ελλαδικό χώρο Η πρώτη πολιτική-στρατιωτική παρουσία του προφανώς συνδέεται με την πολιορκία της Αθήνας από το Δημήτριο Α Πολιορκητή το 294/293 π.χ. και την ανάδειξη του νεαρού Αντιγόνου ως διοικητή Βοιωτίας. Λίγο αργότερα ανέλαβε τη διοίκηση των λιγοστών αντιγονιδικών κτήσεων στην Ελλάδα, λόγω της εσπευσμένης αναχώρησης του πατέρα του για τη Μικρά Ασία (288 π.χ.). Μετά το θάνατο του Πολιορκητή έλαβε το βασιλικό τίτλο, το 284/283 π.χ., έστω και ως «βασιλεύς χωρίς βασίλειο». 5 Η παγίωση του Γονατά στο μακεδονικό θρόνο, ο οποίος για μεγάλο διάστημα αποτελούσε το μήλον της έριδος ανάμεσα στους επίδοξους συνεχιστές της Αργεαδικής/Τημενιδικής δυναστείας, μπορεί να τοποθετηθεί μεταξύ της οριστικής απόκρουσης των Κελτών επιδρομέων στη Λυσιμάχεια το 277/276 π.χ. και του θανάτου του Ηπειρώτη αντιπάλου του Πύρρου το 272 π.χ. Μετατρέποντας την Πέλλα σε πρωτεύουσά του και καλλιεργώντας τις παραδόσεις της εποχής των Τημενιδών, ο Γονατάς προφανώς έθεσε ως προτεραιότητα τη σταθεροποίηση του μακεδονικού κράτους προτού εγείρει αξιώσεις νoτιότερα. Η συνολική στρατηγική του μπορεί να κατανοηθεί αφενός ως προέκταση της ελληνικής πολιτικής του Αργεάδη Φιλίππου Β' και αφετέρου ως γόνιμη και ρεαλιστική αναπροσαρμογή της αιγαιακής πολιτικής που είχαν εισηγηθεί με εφαλτήριο τη Μικρά Ασία οι πρόγονοί του Αντίγονος Μονόφθαλμος και Δημήτριος Πολιορκητής. Καθώς προϋπόθεση για τη διεθνή δραστηριοποίηση των Αντιγονιδών αποτελούσε o έλεγχος της ηπειρωτικής Ελλάδας, oι αντίπαλοί τους, οι Σελευκίδες στην Ανατολή και κυρίως οι Πτολεμαίοι στην Αίγυπτο, φρόντιζαν να υποσκάπτουν την αντιγονιδική κυριαρχία στην κυρίως Ελλάδα. Για παράδειγμα, μετά την καλλιέργεια φιλικών σχέσεων του Γονατά με το Σελευκίδη Αντίοχο Α με Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 1/6

2 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, την ειρήνη του 278 π.χ. και ενόψει ενδεχόμενης συνεργασίας τους κατά του Πτολεμαίου Β 6 (πιθανολογείται παρουσία του Γονατά στην Καρία το 268 π.χ.), 7 με πτολεμαϊκή υποκίνηση οι ελληνικές πόλεις συσπειρώθηκαν το ίδιο έτος εναντίον των Αντιγονιδών. Ο Χρεμωνίδειος πόλεμος έληξε με την οριστική υπαγωγή της Αθήνας στη μακεδονική κυριαρχία το 262/261 π.χ. 8 Φαίνεται πως ο έλεγχος των αντιγονιδικών βάσεων στον ελλαδικό χώρο μεθοδευόταν κυρίως μέσω προσωπικών γνωριμιών. Ενδεικτικό είναι το ότι δέλεαρ για τον παρ ολίγον γάμο του γιου του, Δημητρίου Β, με τη Στρατονίκη, κόρη του τυράννου της Κορίνθου Αλεξάνδρου, το 246 π.χ. αποτελούσε η ανάκτηση της Κορίνθου από τους Αντιγονίδες το περιστατικό υποδεικνύει έναν από τους μηχανισμούς έμμεσης διασφάλισης και ελέγχου νευραλγικών θέσεων της μακεδονικής επικράτειας. Προφανώς, λίγο πριν από (ή λίγο μετά) το τέλος του Χρεμωνίδειου πολέμου σημειώθηκε η πρώτη σημαντική ναυτική νίκη του αντιγονιδικού επί του πτολεμαϊκού στόλου, κοντά στο νησί της Κω (μεταξύ 262/261 π.χ. και 255 π.χ.), η οποία έδωσε στο Γονατά τη δυνατότητα να ανανεώσει την αιγαιακή πολιτική που είχαν εισηγηθεί οι πρόγονοί του Αντίγονος Μονόφθαλμος και Δημήτριος Α Πολιορκητής. 9 Σημαντικότερη υπήρξε η δεύτερη νίκη επί του πτολεμαϊκού στόλου στην Άνδρο το 246/245 π.χ., που επισφράγισε τους μακεδονικούς στόχους στην ελληνική χερσόνησο και στο Αιγαίο. Έτσι, στον ελλαδικό χώρο επικράτησε καθεστώς ευνοϊκό προς το «γέροντα» 10 Γονατά, που έχοντας εξασφαλίσει και τον έλεγχο της Κορίνθου, του Πειραιά, της Χαλκίδας και της Δημητριάδας θα μπορούσε επιτέλους να περιορίσει τον πτολεμαϊκό έλεγχο στο Αιγαίο. Δεν αποκλείεται εξάλλου η ανάμειξη και του Γονατά στον Γ Συριακό (Λαοδίκειο) πόλεμο μεταξύ των νέων βασιλέων του σελευκιδικού και του αιγυπτιακού βασιλείου, του Σελεύκου Β και του Πτολεμαίου Γ αντίστοιχα. 11 Mέχρι τον υπό άγνωστες συνθήκες θάνατό του το 239 π.χ., σε ηλικία ογδόντα ετών, ο Γονατάς ασχολήθηκε με την εδραίωση της κυριαρχίας του στον ελλαδικό χώρο. Σημαντική απώλεια για τις αντιγονιδικές κτήσεις ήταν η κατάληψη της Κορίνθου από το Σικυώνιο πολιτικό Άρατο το 243 π.χ., ενώ λίγο πριν από το θάνατό του ο Μακεδόνας βασιλιάς είχε συνάψει ειρήνη με την αχαϊκή συμπολιτεία Η διασφάλιση της δυναστικής διαδοχής Όπως και ο παππούς του Αντίγονος Μονόφθαλμος, ο Γονατάς παντρεύτηκε μόνο μία φορά και μάλιστα σε προχωρημένη ηλικία. Aπό το γάμο του με την κόρη του Σελεύκου Α Φίλα, την ανιψιά του, απέκτησε το μοναδικό νόμιμο γιο και διάδοχό του στο θρόνο, το Δημήτριο Β. Αλλά και ο γιος που είχε αποκτήσει νωρίτερα με μια Αθηναία εταίρα, ο Aλκυονεύς, έτυχε ιδιαίτερης μεταχείρισης. Ορίζοντας προς το τέλος της δικής του θητείας το Δημήτριο Β ως συμβασιλέα, διασφάλισε έγκαιρα για τη δυναστεία των Αντιγονιδών τη διαδοχή, που δεν ήταν αυτονόητη την περίοδο που εξετάζουμε. Στο μακεδονικό χώρο, τέλος, προσπάθησε να αναβιώσει την πνευματική δραστηριότητα της αυλής του Φιλίππου Β και κατέστησε την Πέλλα πόλο έλξης ιστορικών, όπως ο Ιερώνυμος ο Καρδιανός, ποιητών, όπως ο Άρατος ο Σολέας, και φιλοσόφων. 13 Παροιμιώδης έμεινε o φιλέορτος χαρακτήρας και η γενναιοδωρία του, που φωτίζουν το ανθρώπινο πρόσωπο του διανοούμενου βασιλιά Αξιολόγηση Η ανασύνθεση της προσωπικότητας του Αντιγόνου Γονατά μάς υποχρεώνει να διαχωρίσουμε τις σύγχρονες από τις μεταγενέστερες κρίσεις που έχουν διατυπωθεί για αυτόν. Η στρατηγική του δεινότητα καταδεικνύεται από τη θετική έκβαση σημαντικών πολεμικών αναμετρήσεων, όπως η προσωπική του νίκη κατά των Κελτών εισβολέων στη θρακική Λυσιμάχεια ή οι δύο ναυτικές νίκες εναντίον του κραταιού πτολεμαϊκού στόλου στην Κω και στην Άνδρο. Τις ηγετικές του ικανότητες και το ψυχικό του σθένος στο πεδίο της μάχης απηχεί η απάντηση που έδωσε όταν του ανέφεραν την αριθμητική υπεροχή των πτολεμαϊκών πλοίων ενόψει μάλλον της ναυμαχίας της Άνδρου: «την προσωπική μου παρουσία με πόσα (ενν. πλοία) αντιπαραβάλλεις;». Εξάλλου, με ευστροφία και πνεύμα ανταποκρινόταν και στις προκλήσεις των αντιπάλων. Όταν, πιθανότατα σε περίοδο έξαρσης των μεταξύ τους αντιθέσεων, ο στρατηγός του πτολεμαϊκού στόλου Πάτροκλος του έστειλε ένα ψάρι και σύκα ως δώρο, σύμβολα ευημερίας και οικονομικής δυσπραγίας αντίστοιχα, o Γονατάς εύστοχα ερμήνευσε την κίνηση ως αλληγορική ανοιχτή πρόκληση των αντιπάλων για την κατάκτηση της θαλασσοκρατίας στο Αιγαίο. 15 Στην εδραίωση της δυναστείας των Αντιγονιδών αποσκοπούσε η επιμελημένη προβολή της ως προέκτασης των προκατόχων της Τημενιδών/Αργεαδών και 16 εκδήλωση ευσέβειας προς αυτούς, όπως για παράδειγμα με την κάλυψη των βασιλικών τάφων της Βεργίνας στη Μακεδονία μετά τις κελτικές επιδρομές ή με την ανέγερση στοάς για τη στέγαση των αγαλμάτων των προγόνων του στη Δήλο μετά τη ναυμαχία της Κω. Με βάση τη νομισματική εικονογραφία εξάλλου μπορεί να υποστηριχθεί Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 2/6

3 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, ότι ο Γονατάς ανέπτυξε το διεθνή πολιτικό του λόγο μέσα από δύο κύρια ιδεολογήματα, τη συμμετοχή των Μακεδόνων στη σωτηρία των Ελλήνων από τους Κέλτες εισβολείς το 279 π.χ. και τις αξιώσεις τους για θαλασσοκρατία στο Αιγαίο. Με την οργάνωση εξάλλου εορτών σε πανελλήνια ιερά, όπως των Αντιγονείων και Στρατονικείων αρχικά και των Πανείων και Σωτηρίων στη Δήλο (μετά τη ναυμαχία της Άνδρου), αλλά και μέσα από τη σύνδεση της εικονογραφίας των προσωπικών του νομισματικών εκδόσεων με την ιστορία των δύο πανελλήνιων ιερών (Δελφών και Δήλου), ο Μακεδόνας βασιλιάς υπογράμμιζε τη θεοσέβειά του και την ελληνική του ταυτότητα. Τέλος, όπως προαναφέραμε, η «ελληνική» του «ηγεμονία» ήταν κατά κύριο λόγο προσωποπαγής, φαίνεται ωστόσο πως δεν ευσταθεί ο χαρακτηρισμός του φιλοτύραννου μονάρχη ο μεταγενέστερος χαρακτηρισμός του ως «εμφυτευτή μοναρχών» από τον Πολύβιο αντανακλά μάλλον την αντιπάθεια των Ελλήνων προς τη μακεδονική κυριαρχία σε μεταγενέστερες περιόδους. 17 Τα αποτελέσματα των επιδέξιων πολιτικών χειρισμών του είχαν αναφανεί ήδη στο τέλος της μακροχρόνιας βασιλείας του. Η εξασθενημένη και ακέφαλη Μακεδονία της εποχής των κελτικών επιδρομών είχε αναμορφωθεί και μετεξελιχθεί σε συγκροτημένη πολιτική δύναμη, ισότιμη με τα ομόλογά της ελληνιστικά κράτη, και την τημενιδική παράδοση διαδέχθηκε επάξια μια νέα δυναστεία, τα μέλη της οποίας συνείχε η γνήσια αλληλεγγύη και αφοσίωση. Από το βασικό βιογράφο του, W.W. Tarn, ο Αντίγονος Γονατάς σκιαγραφείται ως φιλόσοφος βασιλιάς, που προσπάθησε να κυβερνήσει εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές της στωικής φιλοσοφίας και θεωρούσε τη βασιλεία «ένδοξον δουλείαν». 18 Ακόμη κι αν στην πραγματικότητα η βασιλεία του προφανώς εδραζόταν σε ρεαλιστικότερες βάσεις, η ισχυρή προσωπικότητά του αναντίρρητα διάνοιξε νέες προοπτικές στην εξέλιξη του μακεδονικού βασιλείου και επέτρεψε να αποτολμηθούν κάποια ανάδρομα ανοίγματα από την ελλαδική προς τη μικρασιατική επικράτεια. 1. Βrown, E.L., Antigonus surnamed Gonatas, στο Bowersock, G.W. Burkert, W. Putnam, M.C.J. (eds.), Arktouros: Hellenic Studies Presented to Bernard M.W. Knox (Berlin 1979), σελ Για την πιθανή καταγωγή του Γονατά από τους θεσσαλικούς Γόννους, πρβ. Εuseb. I.237 (Schoene). 2. Διογ. Λ Θεωρείται πιθανή η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων με πολλούς από αυτούς τους φιλοσόφους μετά την ανάρρηση του Αντιγόνου Γονατά στο θρόνο. Βλ. Gabbert, J.J., Antigonus II Gonatas. A Political Biography (London 1997), σελ Για παράδειγμα, ο Ζήνων διαμαρτυρόταν ότι ο Αντίγονος Γονατάς έφερνε θορυβώδεις φίλους του στο σπίτι. Βλ. Διογ. Λ Διαφωνία μεταξύ των δύο υπήρχε και σε φιλοσοφικά ζητήματα, όπως στη σημασία του πλούτου. Βλ. Διογ. Λ Chambers, M.B., The First Regnal Year of Antigonos Gonatas, AJPh 75 (1954), σελ. 392 κ.ε. 6. Βuraselis, K., Das hellenistische Makedonien und die Ägäis. Forschungen zur Politik des Kassandros und der drei Antigoniden im ägäischen Meer und im Westkleinasien (Münchener Beiträge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte, Heft 73, München 1982), σελ. 116, σημ Βάσει μιας επιγραφής από την Καύνο, που προσωρινά χρονολογείται στο 15ο έτος της βασιλείας του Αντιγόνου Γονατά (περ. 268 π.χ.). Βλ. Frei, P. - Marek, C., Die karisch-griechische Bilingue von Kaunos: eine zweisprachige Staatsurkunde des 4. Jahrhunderts v.chr., Kadmos 36.1 (1997), σελ Για το Χρεμωνίδειο πόλεμο βλ. Heinen, H., Untersuchungen zur Politischen Geschichte Athens im 3. Jahrhundert v.chr. (Munchen 1979), σελ. 119, , Hammond, N.G.L. - Walbank, F.W., A History of Macedonia² 3 (Oxford 1988), σελ Αθήν e, 8.334a=FGrHist 81 F 1 Πλούτ., Πελ. 2.4, Ηθ. 545b, 183c, πρβ. Heinen, H., Untersuchungen zur politischen Geschichte Athens im 3. Jahrhundert v.chr. (Munchen 1979), σελ Η μάχη της Κω χρονολογείται μεταξύ των ετών 262/261 και 255 π.χ.: Walbank, F.W., Antigonus Gonatas: The Naval Situation ( B.C.), στο Hammond, Ν.G.L. - Walbank, F.W., A History of Macedonia² 3 (Oxford 1988), σελ Hammond, N.G.L., Appendix 4: The battles of Cos and Andros, ό.π., σελ Reger, G., The date of the battle of Kos, AJAH 10 (1985) [1993], σελ , πρβλ. Buraselis, K., Das hellenistische Makedonien und die Ägäis. Forschungen zur Politik des Kassandros und der drei Antigoniden im ägäischen Meer und im Westkleinasien (Münchener Beiträge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte, Heft 73, München 1982), σελ , , Για την επωνυμία «ο γέρων» βλ. Πλούτ., Πελ. 2 Hammond, N.G.L. - Walbank, F., A History of Macedonia² 3 (Oxford 1988), σελ. 313, σημ Βuraselis, K., Das hellenistische Makedonien und die Ägäis. Forschungen zur Politik des Kassandros und der drei Antigoniden im ägäischen Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 3/6

4 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, Meer und im Westkleinasien (Münchener Beiträge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte, Heft 73, München 1982), σελ , Hammond, N.G.L. - Walbank, F.W., A History Of Macedonia² 3 (Oxford 1988), σελ. 306 Reger, G., Regionalism and Change in the Economy of Independent Delos (Berkeley - Los Angeles - Oxford 1996), σελ , 23-26, 41 Πασχίδη, Π., «Ποσειδώνες και Αντίγονοι. Παρατηρήσεις στη νομισματική μαρτυρία για τη ναυτική δύναμη του Αντιγόνου Γονατά και του Αντιγόνου Δώσωνα», Αρχαιογνωσία 9 (1998), σελ , κυρίως σελ Panagopoulou, E., Antigonos Gonatas: Coinage, Money and the Economy (Diss. University of London 2000), σελ Πλούτ., Άρατ Τarn, W.W., Antigonos Gonatas (Oxford 1913), σελ Για αναφορές στις εορτές που διοργάνωνε ο Αντίγονος Γονατάς βλ. Διογ. Λ Για μια πολυέξοδη εορτή που οργάνωσε προς τιμήν του νόθου γιου του Αλκυονέως βλ. Διογ. Λ Για τις δωρεές προς τους φίλους του βλ. Διογ. Λ To επεισόδιο αυτό σώζεται σε τρεις παραλλαγές: Πλουτ., Πελ. 2, πρβ. Πλουτ., Ηθ. 183c, 545b P. Haun. σελ Hammond, N.G.L. Walbank, F.W., A History of Macedonia 2 3 (Oxford 1988), σελ Φύλαρχος στον Αθήν α = FGH 81 F1 Βuraselis, Κ., Das hellenistische Makedonien und die Ägäis, Forschungen zur Politik des Kassandros und der drei Antigoniden im ägäischen Meer und im Westkleinasien, Münchener Beiträge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte, Heft 73 (München 1982), σελ. 159 κ.ε. Walbank, F.W., Sea-power and the Antigonids, in Adams, W.L. Borza, E.N. (eds.), Philip II, Alexander the Great aned the Macedonian Heritage (Washington 1982), σελ Πολυβ , Gabbert, J.J., The Greek hegemony of Antigonos Gonatas (r B.C.) (Diss. University of Cincinnati 1982), σελ Gabbert, J.J., Antigonus II Gonatas, A Political Biography (London 1997), σελ Panagopoulou, K., Antigonos Gonatas: Coinage, Money and the Economy (Diss. University of London 2000), σελ. 5, σημ Αel. ΝΗ Βιβλιογραφία : Hammond N.G.L., Walbank F.W., A History of Macedonia B.C. 3, Oxford 1988 Will E., Histoire Politique du Monde Hellénistique av. J.-C., 2, Nancy 1983 Buraselis K., Das hellenistische Makedonien und die Ägäis. Forschungen zur Politik des Kassandros und der drei ersten Antigoniden (Antigonos Monophthalmos, Demetrios Poliorketes und Antigonos Gonatas) im ägäischen Meer und im Westkleinasien, München 1982, Münchner Beiträge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte 73 Erskine A., The Hellenistic Stoa. Political Thought and Action, Ithaca New York 1980 Gabbert J.J., Antigonus II Gonatas. A Political Biography, London 1997 Gabbert J.J., The Greek Hegemony of Antigonos Gonatas (r B.C.), Diss. Cincinatti 1992 Hatzopoulos M.B., Macedonian Institutions under the Kings, 22, Athens 1996, Meletemata Le Bohec S., Antigone Doson, Roi de Macédoine, Nancy 1993 Panagopoulou K., Antigonos Gonatas: Coinage, Money and the Economy, London 2000 Panagopoulou K., "The Antigonids: Patterns of a Royal Economy", Archibald, Z. Davies, J.K. Gabrielsen, Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 4/6

5 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, V. Oliver, G.J., Hellenistic Economies, London 2000, Πασχίδης Π., "Ποσειδώνες και Αντίγονοι. Παρατηρήσεις στη νομισματική μαρτυρία για τη ναυτική δύναμη του Αντιγόνου Γονατά και του Αντιγόνου Δώσωνα", Αρχαιογνωσία, 9, 1998, Reger G., "Οn the date of the battle of Kos", AJAH, 10, 1985 [1993], Reger G., "Review of J.J. Gabbert, Antigonus II Gonatas", BMCR, 1998, 17 Tarn W.W., Antigonus II Gonatas, London 1913 Touratsoglou I., Disjecta Membra. Two New Hellenistic Hoards from Greece, Athens 1996 Walbank F.W., "Sea-power and the Antigonids ", Adams, W.L. Borza, E.N. (επιμ.), Philip II, Alexander the Great and the Macedonian Heritage, Washington 1982, 213 κ.ε. Habicht C., Untersuchungen zur politischen Geschichte Athens im 3. Jahreshundert, München 1979, Vestigia 30 Χρονολόγιο 319 π.χ.: Γέννηση Αντιγόνου Γονατά 307 π.χ.: Απελευθέρωση της Αθήνας από το Δημήτριο. Τετραετής πόλεμος. Δημήτριος κατά Κασσάνδρου 286 π.χ.: Εισβολή Λυσιμάχου και Πύρρου στη Μακεδονία. «Εξέγερση» στην Αθήνα 283 π.χ.: Θάνατος Δημητρίου Πολιορκητή. Λήψη από το Γονατά του βασιλικού τίτλου 280 π.χ.: Εισβολή Κελτών στη Μακεδονία. Καταστροφή Μακεδονίας και Θράκης 279 π.χ.: Αποτυχημένη εισβολή των Κελτών στους Δελφούς 277 π.χ.: Νίκη Γονατά επί των Γαλατών στη Λυσιμάχεια. Γάμος με την κόρη του Σελεύκου Α, Φίλα 272 π.χ.: Θάνατος Πύρρου στο Άργος 268 π.χ.: Πιθανή δράση Γονατά στην Καρία 268/ π.χ.: Χρεμωνίδειος Πόλεμος, ναυμαχία της Κω 252 π.χ.: Εξέγερση του Αλεξάνδρου, γιου του Κρατέρου, στην Κόρινθο Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 5/6

6 Για παραπομπή : Παναγοπούλου Κατερίνα,, 2003, 246 π.χ.: Ανάκτηση Κορίνθου από Γονατά 246/245 π.χ.: Ναυμαχία της Άνδρου 243 π.χ.: Κατάληψη της Κορίνθου από τον Άρατο το Σικυώνιο 239 π.χ.: Θάνατος Αντιγόνου Γονατά Δημιουργήθηκε στις 6/2/2017 Σελίδα 6/6