Βικέντιος Δαμοδός. 1.Βιογραφικά στοιχεία

Transcript

1 Βικέντιος Δαμοδός Περίληψη : Λόγιος και φιλόσοφος. Ο Βικέντιος Δαμοδός γεννήθηκε στην Κεφαλονιά το 1700 και πέθανε στην γενέτειρα του, το Ίδρυσε μια Σχολή στα Χαβριάτα Κεφαλονιάς και αναδείχθηκε λόγω της διδασκαλίας του και του συγγραφικού του έργου σε έναν από τους πιο φωτισμένους διδασκάλους του 18 ου αιώνα. Θεωρήθηκε από πολλούς ως «διδάσκαλος της νεότερης φιλοσοφίας», διότι ανανέωσε τις παλιές και ξεπερασμένες μεθόδους διδασκαλίας και δίδασκε με πιο επιστημονικό τρόπο τη φιλοσοφία. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ - ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ 1700, Κεφαλονιά ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ - ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ 1754, Κεφαλονιά ΚΥΡΙΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ Λόγιος, θεολόγος, φιλόσοφος 1.Βιογραφικά στοιχεία Ο Βικέντιος Δαμοδός γεννήθηκε λίγο πριν τις 25 Απριλίου του 1700 στα Χαβριάτα της Κεφαλονιάς. Ο πατέρας του, Φραγκίσκος, προερχόταν από οικογένεια ευγενών και είχε σπουδάσει στο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο της Βενετίας, ενώ η μητέρα του, Φιλαντρία, ήταν κόρη ιερέα. Η καταγωγή της οικογένειας πιθανολογείται ότι ήταν από τη Μεσσηνία και συγκεκριμένα από τη Μεθώνη. Ο Βικέντιος μεγάλωσε κάτω από δύσκολες οικογενειακές συνθήκες, καθώς ο πατέρας του είχε δημιουργήσει υπέρογκα χρέη και οφειλές προς το βενετικό κράτος. Έλαβε τις εγκύκλιες γνώσεις του στην πατρίδα του, ίσως στο Ληξούρι, όπου βρισκόταν το «Κοινό Φροντιστήριο», το οποίο είχε ιδρυθεί από τους λόγιους αδερφούς Λειχούδες. Έπειτα, όπως και ο αδερφός του, Ιωάννης, σπούδασε στο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο στη Βενετία την περίοδο Εκεί διδάχτηκε Γραμματική, Φιλολογία, Ρητορική, Λογική και Φιλοσοφία με επίκεντρο την αριστοτελική σκέψη. Είχε την τύχη να μαθητεύσει δίπλα στον γνωστό Ζακυνθινό λόγιο Αντώνιο Κατήφορο, όπως διαφαίνεται από σωζόμενο κατάλογο της Σχολής, αλλά και στον Ιωάννη Χαλκεία και τον Απόστολο Μίχο, οι οποίοι δίδασκαν τη συγκεκριμένη περίοδο εκεί. Ο καθένας ξεχωριστά πρόσφερε στον Δαμοδό ένα εξαιρετικό στοιχείο, που καθόρισε το μετέπειτα έργο του και την οπτική του. Ο Κατήφορος τον εισήγαγε στην γαλλική φιλοσοφική σκέψη, ενώ ο Χαλκείας και ο Μιχός στα ανθρωπιστικά γράμματα και τη φιλοσοφία. Εκείνοι τον επηρέασαν και στη χρήση της απλής ελληνικής στα κείμενά του. Στο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο, επίκεντρο της διδασκαλίας ήταν η μελέτη των αριστοτελικών συγγραμμάτων και των πατερικών κειμένων, ενώ [1]

2 ιδιαίτερη σημασία διδόταν στη σωστή γνώση της αρχαίας ελληνικής και λατινικής φιλολογίας. Μετά την περάτωση των σπουδών του στη Βενετία, έλαβε το 1721, το δίπλωμά του ως νομικός από το Collegio Veneto, τη Βενετική Εξεταστική Επιτροπή, εκμεταλλευόμενος το δικαίωμα που είχαν οι ξένοι να εξετάζονται χωρίς προηγούμενη φοίτηση τεσσάρων ετών στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Οι διδακτορικές εξετάσεις που ακολούθησαν, του χάρισαν τον τίτλο του διδάκτορα και «τη δάφνη αμφοτέρων των δικαίων». Γύρω στα 1725 επέστρεψε στη Κεφαλονιά, όπου για μικρό διάστημα εργάστηκε ως δικαστής και δικηγόρος στο Ληξούρι. Λόγω προστριβών με τις βενετικές αρχές, διέκοψε και αποσύρθηκε στα Χαβριάτα και λίγο καιρό αργότερα ίδρυσε εκεί τη Σχολή του. Η επιλογή της τοποθεσίας ήταν συνειδητή και στόχευε στη αποφυγή του «κλονισμού της ηθικότητος», καθώς όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Α. Μαζαράκης γνώριζε «την διάφορον ποιότητα καί τον βαθμό των ελαττωμάτων μεταξύ των κατωτέρων και ανωτέρων τάξεων». Επιπλέον, μακριά από την πόλη θα μπορούσε ευκολότερα να αφοσιωθεί στο έργο του και στους μαθητές του, καθώς και να ζήσει σε ένα πιο ελεύθερο και ήρεμο κλίμα. Θα μπορούσε επίσης να λεχθεί, ότι ο Δαμοδός επιλέγοντας αυτή την περιοχή, επιδίωκε έναν παραλληλισμό με τις Σχολές των μεγάλων Ελλήνων φιλοσόφων. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Επίκουρος είχαν επιλέξει παρόμοια ειδυλλιακά και απομονωμένα μέρη για να διδάξουν. Γρήγορα αναδείχθηκε σε μια από τις πιο φημισμένες και αξιόλογες σχολές, ενώ ο λόγιος έθεσε το προσωπικό του στίγμα τόσο σε αυτή, όσο και στην εκπαιδευτική πορεία του τόπου. Δεν σώζονται πολλά στοιχεία για τη σχολή και τον τρόπο που διδάσκονταν τα μαθήματα, ωστόσο μέσα από το έργο του, διαφαίνεται ότι δίδασκε όλο τον κύκλο των φιλοσοφικών μαθημάτων. Μεταξύ άλλων ήταν η αριστοτελική φιλοσοφία, η νεώτερη φιλοσοφική σκέψη και η επιστημονική ενημέρωση, ενώ πολλοί μαθητές εξασκούνταν τακτικά στα ρητορικά γυμνάσματα. Υπάρχει και το ενδεχόμενο να είχε οργανώσει στη σχολή του με πρότυπο το Φλαγγινιανό Ελληνομουσείο-Φροντιστήριο, όπου φοίτησε. Η σχολή του ανέδειξε έναν αξιόλογο αριθμό γνωστών λογίων, όπως ο Αντώνιος Μοσχόπουλος και ο Νικόδημος Καρούσος, γεγονός που αποδεικνύει τη μεγάλη ακτινοβολία της. Παραδίδεται ότι μαθητής του Δαμοδού ήταν και ο Ευγένιος Βούλγαρης, χωρίς όμως να υπάρχει τεκμηρίωση. Ο Τσιτσέλης αναφέρει ότι στη σχολή φοιτούσαν μαθητές ακόμα και από την ηπειρωτική Ελλάδα, οι οποίοι είχαν έρθει για να παρακολουθήσουν τη διδασκαλία του Δαμοδού. Για τον αριθμό των μαθητών δεν υπάρχουν στοιχεία, παρά μόνο μια αναφορά του Δημήτριου Χαλικιόπουλου στο έργο Εγκωμιαστικός λόγος εις Χρύσανθον Κεφαλά, [2]

3 όπου αναφέρει ότι υπήρχαν μόνο έξι μαθητές, ενώ σημαντικότερη μάλλον πηγή θεωρείται ο ίδιος ο Δαμοδός που στο έργο του Συνταγμάτιον Θεολογικόν, αναφέρει ότι έχει δέκα μαθητές. Ο αριθμός πρέπει να ήταν σαφώς μεγαλύτερος, διότι εδώ γίνεται αναφορά μόνο σε εκείνους που διακρίθηκαν και ανήκαν στους λόγιους της εποχής. Στο ίδιο έργο φανερώνεται η μεγάλη σημασία που είχε η διδασκαλία της ρητορικής για τον Δαμοδό, τομέα στον οποίο απέκτησε μεγάλη φήμη τόσο ο ίδιος, όσο και η σχολή του. Επιπλέον, τα έργα του αποτελούν πηγή για την αφοσίωση που επιδείκνυε στο έργο του, αλλά και για τη μέθοδο διδασκαλίας που ακολουθούσε. Για τον Δαμοδό, οι λέξεις «έργο ζωής» και «αφοσίωση» χαρακτήριζαν απόλυτα την προσωπικότητα του και το χαρακτήρα του και αντικατοπτρίζονται εναργώς στις συνεχείς προσπάθειες του, ώστε οι μαθητές του να κατανοήσουν όσα δίδασκε. Όλα αυτά τα στοιχεία φανερώνουν το λόγο που χαρακτηρίστηκε, εύστοχα, ως φωτισμένος και ευσυνείδητος διδάσκαλος. Τον χαρακτηρισμό αυτό επιβεβαιώνει με τα λεγόμενα του και ο Α. Μαζαράκης, ο οποίος θεωρεί τον Δαμοδό ως τον πρώτο, που ανανέωσε τις παλιές σχολαστικές μεθόδους διδασκαλίας και ξεκίνησε να διδάσκει με επιστημονικό τρόπο τη νεότερη φιλοσοφία και άλλα μαθήματα. Ενδεικτικοί των νεωτερισμών που εισήγαγε ο λόγιος, είναι οι περίπατοι που πραγματοποιούσε στη φύση, είτε διδάσκοντας βοτανολογία, είτε συζητώντας υψηλής ποιότητας φιλοσοφικούς προβληματισμούς. 2.Έργο Ο Βικέντιος Δαμοδός, πέρα από το εκπαιδευτικό του έργο πραγματοποίησε και μεγάλο συγγραφικό έργο. Συνέγραψε πολλές πραγματείες κατά τη διάρκεια της ζωής του, οι οποίες είχαν κυρίως φιλολογικό, φιλοσοφικό και θεολογικό περιεχόμενο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος έχει μείνει ακόμα ανέκδοτο και βρίσκεται σε χειρόγραφα σε Δημόσιες Βιβλιοθήκες της Ελλάδας και του εξωτερικού. Μέσα από τις πραγματείες του, φανερώνεται η επιμονή του στη ρητορική, ενώ τόσο το γενικότερο ύφος των έργων του, όσο και τα «Προοίμια» κείμενά του μαρτυρούν τον κυριότερο σκοπό του, τη διδασκαλία. Όλα όσα έγραψε ήταν αποτέλεσμα της προφορικής του διδασκαλίας. Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, η νεώτερη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφική και Επιστημονική Σκέψη και η Ορθόδοξη Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας ήταν τα τρία θέματα τα οποία παρουσίασε και επεξεργάστηκε εκτενώς. [3]

4 3.Πτυχές του έργου του που σχετίζονται με την αλχημεία. Στην περί φύσης πραγματεία που συνέταξε ο Δαμοδός (Φυσιολογία αἰτιολογικὴ εἰς τὴν κοινὴν διάλεκτον, ἐν ᾗ περὶ τῶν φυσικῶν σωμάτων ἐστιν ὁ λόγος, ), και πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο της μέρος (Μέρος πρῶτον: Φυσιολογία Γενικὴ. Περὶ τοῦ φυσικοῦ σώματος ἀπλῶς, 1738), εκτίθεται η θεωρία των πέντε «χυμικών αρχών». Πρόκειται για μια θεωρία την οποία συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά έργα εισαγωγής στη «χυμική» από τα τέλη του 17 ου μέχρι τα τέλη του 18 ου αιώνα, από τα Cours de chymie του Lemery (Paris: Chez l Autheur, 1675, σελ. 4-6) μέχρι την Chymia Rationalis et Experimentalis του Stahl (Leipzig: bey Caspar Jacob Eysseln, 1720, σελ. 4-6). Στα κεφάλαια της Φυσιολογίας όπου εξετάζεται η έννοια της αρχής και αντίστοιχα εκείνη του στοιχείου (Τμῆμα δεύτερον. Περὶ τῶν πρώτων τοῦ φυσικοῦ σώματος ἀρχῶν ι ον Περὶ τῶν πρώτων του φυσικοῦ σώματος ἀρχῶν κατὰ τὸ σύστημα τινῶν νεωτέρων περιπατητικῶν, καὶ Χυμικῶν και Τμῆμα τέταρτον. Περὶ τῶν δευτέρων ἁρχῶν τοῦ μικτοῦ σώματος, ἤτοι περὶ τῶν στοιχείων η ον Περὶ τῶν χυμικῶν στοιχείων, πνεύματος δηλαδὴ, θείου, κ(αὶ) ἄλατος [sic]), η κριτική πραγμάτευση (και τελικά, απόρριψη) της θεωρίας των νεο-αριστοτελικών περί των τεσσάρων στοιχείων ως πρώτων αρχών συνοδεύεται από την παρουσίαση του συστήματος των χυμικών. Οι τελευταίοι, γράφει ο Δαμοδός, βασιζόμενοι στην εμπειρική παρατήρηση («μὲ τὴν πείραν») και εκκινώντας από το αξίωμα ότι «ἔκαστον συνίσταται ἐκ τῶν μερῶν, εἰς ἃ διαλύεται», συμπέραναν «ὅτι πέντε εἰσὶν αἱ ἀρχαὶ τοῦ φυσικοῦ σώματος ἄλας [sic], θεῖον, πνεῦμα, φλέγμα [ή ὕδωρ], κ(αὶ) γῆ» (Βιβλιοθήκη ΑΠΘ, χφ. 52 [αυτόγραφος κώδικας], ante 1739, σελ. 210 και 243). Από αυτά τα πέντε «τὸ ὕδωρ, κ(αὶ) γῆν παθητικὰ καλοῦσι στοιχεῖα, τὸ πνεῦμα, τὸ θεῖον, κ(αὶ) τὸ ἅλας καλοῦσι ποιητικὰ, ὄτι ἐνεργοῦσιν ἐν τῇ συνθέσει τῶν μικτῶν» (ό.π., σελ. 244). Παρόλα αυτά, η θεωρία των χυμικών, μολονότι μπορεί νόμιμα να εμφανιστεί ως μια εναλλακτική λύση στις νεωτερικές αναδιατυπώσεις της αριστοτελικής θεωρίας, απορρίπτεται, για τους ίδιους μάλιστα λόγους. Το πόρισμα στο οποίο καταλήγει ο Δαμοδός είναι το εξής: «Οἱ οὖν περιπατητικοὶ, κ(αὶ) χυμικοὶ λέγουσιν ὅτι τὰ στοιχεῖα εἶναι αἱ πρώται ἀρχαὶ, διότι εἰς ἐκεῖνα διαλύονται τὰ μικτὰ. τὸ συμπέρασμα τοῦτο εἶναι ψευδὲς ἐπειδὴ τὰ μικτὰ δὲν διαλύονται εἰς τὰ στοιχεῖα μὲ τὴν ἐσχάτην διάλυσιν, ἀλλὰ μὲ τὴν πρώτην, (καὶ) ἄμεσον, ὥστε ὁποῦ τὰ στοιχεῖα εἶναι ἀρχαὶ, ἀλλ οὐ πρῶται ἀρχαὶ τῶν σωμάτων. ἐκεῖναι γὰρ λέγονται πρώται ἀρχαὶ εἰς τὰς ὁποῖας διαλύεται τὸ σῶμα μὲ τὴν ἐσχάτην διάλυσιν, τουτέστι μὲ τὴν διάλυσιν ἐκείνην, ἀπὸ τὴν ὁποῖαν δὲν δύναται νὰ γένῃ ἄλλη διάλυσις. παραδ(είγματος) χάρ(ιν) τὸ κορινθιακὸν μέταλον [sic], τὸ ὁποῖον ἦτον [4]

5 συνθεμένον ἀπὸ χρυσοῦν, ἄργυρον, κ(αὶ) χαλκὸν, διαλύεται εἰς τὰ τρία ταῦτα μέταλα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα συνίσταται, ὡς ἐκ μερῶν ἀλλὰ δὲν ἀκολουθεῖ, ὅτι τὰ μέταλα ἐκεῖνα εἶναι αἱ πρῶται ἀρχαὶ τοῦ κορινθιακοῦ μετάλου διότι ἡ διάλυσις δὲν εἶναι ἐσχάτη, ἀλλὰ πρώτη, κ(αὶ) ἄμεσος. ἐπειδὴ πάλιν καθέκαστον τῶν μετάλων διαλύεται εἰς τὰς αὐτοῦ ἀρχὰς οὕτω κ(αὶ) τὰ μικτὰ διὰ τῆς πρώτης, κ(αὶ) ἀμέσου διαλύσεως, διαλύονται εἰς τὰ στοιχεῖα ἐπειδὴ δὲ πάλιν ἕκαστον τῶν στοιχείων διαλύεται εἰς ὕλην, κ(αὶ) μορφὴν, διὰ τοῦτο τὰ στοιχεῖα δὲν λέγονται πρώτη ὕλη, κ(αὶ) πρώται ἀρχαὶ, ἀλλὰ δεύτεραι.» (ό.π., σελ. 211). Έτσι, ο Δαμοδός θα εκθέσει λεπτομερώς τη θεωρία περί των πέντε χυμικών στοιχείων στο οικείο τμήμα (Περὶ τῶν δευτέρων ἁρχῶν τοῦ μικτοῦ σώματος, ἤτοι περὶ τῶν στοιχείων), ενώ στο ερώτημα περί των πρώτων αρχών δείχνει σαφή προτίμηση στη θεωρία του Descartes περί της πρώτης ύλης (η οποία ορίζεται ως «ἐκτεταμένη οὐσία, καθ ἐαυτὴν θεωρουμένη χωρὶς μορφῆς αἰσθητῆς, κ(αὶ) ἀνεπαισθήτου, διότι οὕτω ἐστὶν ἀγέννητος, κ(αὶ) ἄφθαρτος», ό.π., σελ. 208) και γενικότερα στις νεωτερικές σωματιδιακές θεωρίες. Πηγή, άλλωστε, όπως έχουν δείξει οι πρόσφατες μελέτες του Κ. Θ. Πέτσιου και του Γ. Α. Δημητρακόπουλου, από την οποία ο Δαμοδός αντλεί συστηματικά όχι μόνο την επιχειρηματολογία του, ή γενικότερα τα περιεχόμενα γνώσης που εκθέτει, αλλά και τη διάρθρωση της ύλης του, τόσο στη Φυσιολογία του όσο και στη Λογική και τη Μεταφυσική του, είναι το έργο Institutiones philosophicae ad faciliorem veterum, ac recentiorum philosophorum lectionem comparatae του καρτεσιανού καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού Edmond Pourchot (ή Edmundus Purchotius, ). Το κεφάλαιο Περὶ τῶν χυμικῶν στοιχείων, πνεύματος δηλαδὴ, θείου, κ(αὶ) ἄλατος του Δαμοδού έχει πράγματι ως βάση του το αντίστοιχο κεφάλαιο του Pourchot (De sale, sulphure, & mercurio). Αποτελεί, για την ακρίβεια, μια συντομευμένη εκδοχή του, στην οποία, όμως, παραλείπεται ολόκληρο το πρώτο σκέλος του κειμένου του λατινικού προτύπου, όπου καταγράφονται οι κλίβανοι, οι συσκευές απόσταξης, και τα διαλυτικά μέσα (menstrua) που μετέρχονται οι «χυμικοί» ασκώντας την ιδιαίτερή τους τέχνη. Παραλείπεται, επίσης, και η ρητή αναφορά που κάνει ο Pourchot στους «Αλχυμιστές», όπως ονομάζονται εκείνοι «μεταξύ των Χυμικών, που αποβλέπουν στη μεταστοιχείωση των μετάλλων» (E. Purchotius, Institutiones philosophicae, 5 τόμοι, Venetiis: Apud Joannem Manfrè, 1730, τόμ. ΙΙ, σελ. 156). Στον Δαμοδό, η χυμική εμφανίζεται λιγότερο ως ένα ξεχωριστό πεδίο εμπειρίας, προσπελάσιμο με τα δικά του τεχνικά μέσα και την δική του ιδιαίτερη γλώσσα, και περισσότερο ως ένας εναλλακτικός τρόπος πραγμάτευσης του προβλήματος των αρχών των σωμάτων. Όπως συμβαίνει και με τις πραγματείες γενικής φυσικής του Μεθόδιου [5]

6 Ανθρακίτη ([Φιλοσοφικό Τετράδιο], Ε.Β.Ε. χφ. 1331, φφ.101 r -168 v, 18 ος αιώνας), και του Θεόδωρου Καβαλλιώτη (Φυσική Πραγματεία, χφ. της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Σιάτιστας, φφ. 68 r -134 v, terminus ante quem 1755), η χυμική τίθεται ως ένα ιδιαίτερο σύστημα, ισοδύναμο ως προς τις αξιώσεις αλήθειας που αποτυπώνει με αυτό των περιπατητικών από την μια μεριά και των καρτεσιανών ή των ατομιστών από την άλλη, ως ένα διακριτό πεδίο αναπαράστασης και θεματοποίησης των στοιχείων, που υπάγεται στη μεταφυσική των αρχών και ταυτόχρονα συμβάλλει αποφασιστικά στη μεταστροφή του περιεχομένου αυτής της μεταφυσικής, με την επιλεκτική πρόταξη ορισμένων συνδηλώσεων ( αρχή ως έσχατη ανάλυση), και στη μετάβαση από τις γνωσιακές στοχεύσεις και τις έννοιες της νεοαριστοτελικής παράδοσης στην προβληματική της νεωτερικής πειραματικής φιλοσοφίας. 4.Εργογραφία Εκδόσεις έργων του Β. Δαμοδού: Ἐπίτομος λογικὴ κατ Ἀριστοτέλην καὶ Τέχνη ρητορική, κοινῇ φράσει συντεθεῖσαι παρὰ τοῦ σοφωτάτου Κυρίου Βικεντίου Δαμωδοῦ Κεφαλληνέως, νῦν πρῶτον τύποις ἐκδοθεῖσαι, ἀναλώμασι μὲν τοῦ τιμιωτάτου Κυρίου Πολυζώη Σπύρου τοῦ ἐξ Ἀργυροκάστρου, προτροπῇ δὲ καὶ ἐπιδιορθώσει Γεωργίου Ἰερέως Φατζέα τοῦ Κηθυρέως, Ἐνετίησι: παρὰ Ἀντωνίῳ τῷ Τζάττα, αψνθ Βικεντίου Δαμωδοῦ Πρᾶξις κατὰ συντομίαν εἰς τὰς Ῥητορικὰς Ἑρμηνείας ἐκδοθεῖσα μὲν χἀριν τὼν εὐσεβῶν Ἱεροκηρύκων παρὰ Ἐμμανουὴλ Δημητριάδου προσφωνηθεῖσα δὲ τῷ ἐντιμοτάτῳ ἐφόρῳ τῆς ἐν Πέστῃ Ἑλληνικῆς Σχολῆς κυρίῳ κυρίῳ Νικολάῳ Μπεκέλλᾳ, ἐν Πέστῃ τῆς Οὐγγαρίας: ἐν τῇ Τυπογραφίᾳ Τ. Ἰωάννου Τράττνερ, Τ. Ζήσης & Λ. Δεπούντης (επιμ.), Ανέκδοτα έργα Βικεντίου Δαμοδού, Α : Σύνοψις ηθικής φιλοσοφίας εις απλήν φράσιν εξηγούσα επιμελώς τα αναγκαία της επιστήμης εκείνης, Αθήναι, G. D. Metallinos, Vikentios Damodos (1679/ ), Θεολογία δογματικὴ κατὰ συντομίαν, ἤτε Συνταγμάτιον θεολογικόν, Prolegomena kritische Ausgabe Kommentar, Inaugural-Dissertation, Universität zu Köln, Athen Γ. Δ. Μεταλληνός, Βικεντίου Δαμοδού Θεολογία δογματικὴ κατὰ συντομίαν, ἤτε Συνταγμάτιον θεολογικόν. Εισαγωγή κριτική έκδοση σχόλια, Άγιον Όρος: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου, [6]

7 Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Η σύντομος ιδέα της λογικής κατά την μέθοδον των νεωτέρων του Βικεντίου Δαμοδού», Δευκαλίων, 7 (1978), σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ίδιας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη (επιμ.), Βικέντιος Δαμοδός, Συνταγμάτιον της μεταφυσικής, Κείμενα Νεοελλήνων Φιλοσόφων 1, Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τομέας Φιλοσοφίας, Δευτερογενής βιβλιογραφία: Ελληνική: Χ. Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα: Εκδόσεις Δομός, 1992 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Α. Ν. Γούδα, Βίοι παράλληλοι τῶν ἐπὶ τῆς ἀναγεννήσεως τῆς Ἑλλάδος διαπρεψάντων ἀνδρών, 8 τόμοι, ἐν Ἀθήναις: ἐκ τοῦ Ἐθνικοῦ Τυπογραφείου (Ι) ἐκ τοῦ Τυπογραφείου Χ. Ν. Φιλαδελφέως (ΙΙ, IV, V) ἐκ τοῦ Τυπογραφείου Μ. Π. Περίδου (ΙΙΙ) τύποις Νικήτα Γ. Πάσσαρη (VI, VII) τύποις, Ἑλληνικῆς Ἀνεξαρτησίας (VIII), [για τον Δαμοδό: VI, σελ ]. Κ. Θ. Δημαράς, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας: Από τις πρώτες ρίζες ως την εποχή μας, 9 η έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις «Γνώση», 2000 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Κ. Θ. Δημαράς, «Χρονολογικά του Βικεντίου Δαμοδού», στον τόμο: Πρακτικά του Γ Πανιονίου Συνεδρίου, Σεπτεμβρίου 1965, 2 τόμοι, Αθήνα, 1969, τόμ. ΙΙ, σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: του ίδιου, Ιστορικά φροντίσματα, Α : Ο Διαφωτισμός και το κορύφωμά του, Αθήνα: Πορεία, 1992, σελ ] Α. Κ. Δημητρακόπουλος, Προσθήκαι καὶ διορθώσεις εἰς τὴν Νεοελληνικὴν φιλολογίαν Κωνσταντίνου Σάθα, ἐν Λειψίᾳ: τύποις Μέτζγερ καὶ Βίττιγ, 1871 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Ι. Γ. Δελλής, «Η Φυσιολογία του Β. Δαμοδού και η ευρωπαϊκή διανόηση: Ατομικές προϋποθέσεις γνώσης της φύσης», Παρνασσός, 42 (2000), σελ Σ. Μ. Θεοτόκης, «Περί της εκπαιδεύσεως εν Επτανήσω ( )», Κερκυραϊκά Χρονικά, 5 (1956), σελ [7]

8 Β. Ι. Καλλιακμάνης, Η χρήση του Δεκαλόγου στην Τουρκοκρατία: Ηθική και ποιμαντική διερεύνηση, Διατριβή επί διδακτορία υποβληθείσα στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Π. Πουρνάρα, Α. Καραθανάσης, «Η εκκλησιαστική ρητορική στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων της Βενετίας ( ), Θησαυρίσματα, 9 (1977), σελ Π. Κιτρομηλίδης, Νεοελληνικός Διαφωτισμός: Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1996 [για τον Δαμοδό: σελ ]. [Γ. Κοζάκης-Τυπάλδος], «Βικέντιος Δαμωδός», Εστία, 24 (1887), σελ Δ. Α. Κούκουρα, «Βικεντίου Δαμοδού Σκιαγραφίαι διδαχών : Υφολογικά σχόλια», Κληρονομία, 24 (1992), σελ Κ. Κούρκουλας, Η θεωρία του κηρύγματος κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας, Αθήνα, Ε. Κουρουκλής, «Βικέντιος Δαμοδός: Ένας πνευματικός μας πρόδρομος», Ελληνικά Γράμματα, 2 (1928), σελ Β. Κούταλης & Ε. Μπόκαρης, «Το Σύστημα των Χημικών στις ελληνόφωνες κοινότητες κατά τον 18 ο αιώνα», στον τόμο: Κ. Σκορδούλης & Ε. Νικολαΐδης (επιμ.), Ιστορία, Φιλοσοφία και Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, Πρακτικά του 3 ου Πανελληνίου Συνεδρίου, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2005, σελ Μ. Κωνσταντινίδης, «Βικεντίου Δαμοδού ανευρεθέν ανέκδοτον», Εκκλησιαστικός Φάρος, 13 (1914), σελ Α. Μαζαράκης, Βιογραφίαι των ενδόξων ανδρών της νήσου Κεφαλληνίας, εν Βενετία: εκ της Ελληνικής Τυπογραφίας του Φοίνικος, 1843 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Μ. Ι. Μανούσακας, «Έκθεσις περί των εν Κεφαλληνία και Ζακύνθω βιβλιοθηκών και αρχείων μετά τους σεισμούς του 1953», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 11 (1956), σελ Ι. Ε. Μάντζαρης, «Βικέντιος Δαμοδός: Νεοελληνικός στοχασμός και ευρωπαϊκή φιλοσοφία». Φιλοσοφία και Παιδεία, 41 (2007), σελ [8]

9 Χ. Π. Μαραζόπουλος, «Ερμηνευτική ανασυγκρότηση της στοχοθεσίας του Βικέντιου Δαμοδού στο έργο του Επίτομος λογική κατ Αριστοτέλην», Δωδώνη, 26 (1997), σελ Γ. Δ. Μεταλληνός, «Θεολογία δογματική κατά συντομίαν : Εν α- νέκδοτον έργον του Βικεντίου Δαμοδού», Θεολογία, 41 (1970), σελ Γ. Δ. Μεταλληνός, Παραδοσή και αλλοτρίωση: Τομές στην πνευματική πορεία του νεώτερου ελληνισμού κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, Αθήνα: Δομός, 1986 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Γ. Δ. Μεταλληνός, «Βικέντιος Δαμοδός: Προσπάθεια διασύνδεσης ορθόδοξης και δυτικής θεολογίας του ΙΗ αι.», στον τόμο: Πρακτικά Β Συνεδρίου «Επτανησιακού Πολιτισμού» (Λευκάδα: 3-8 Σεπτεμβρίου 1984): «Πολιτισμικές επαφές στα Επτάνησα και αναμεταδόσεις στον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο, 16 ος -20 ός αι.», Αθήνα: Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, 1991, σελ Σ. Γ. Μοσχονάς, Δύο μορφές του ελληνικού Διαφωτισμού στην Κεφαλλονιά (Βικέντιος Δαμοδός, Νεόφυτος Βάμβας), Αθήνα, Σ. Γ. Μοσχονάς, «Βικέντιος Δαμοδός: Στοιχεία από την ηθική του φιλοσοφία», Φιλοσοφία και Παιδεία, 8 (1997), σελ Λ. Μπαρτζελιώτης, «Η συμβολή των επτανησίων φιλοσόφων στην ανα(δια)μόρφωση της ελληνικής εθνικής συνειδήσεως», στον τόμο: Γ. Ν. Μοσχόπουλος (επιμ.), Πρακτικά του Ε Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου, Αργοστόλι-Ληξούρι 7-12 Μαΐου 1986, 4 τόμοι, Αργοστόλι: Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, , τόμ. ΙV, σελ Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ο κώδικας της ΕΒΕ 2309 και το περιεχόμενό του», στον συλλογικό τόμο: Αφιέρωμα στον καθηγητή Λίνο Πολίτη, Θεσσαλονίκη, 1979, σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ί- διας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ανέκδοτες πληροφορίες για τον Ιωάννη Δαμοδό ( ) και τις σπουδές του στην Πάδοβα», Κεφαλληνιακά Χρονικά, 4 ( ), σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ίδιας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Η διδασκαλία της αριστοτελικής λογικής από τον Βικέντιο Δαμοδό», στον τόμο: Πρακτικά παγκοσμίου συνεδρίου «Αριστοτέλης»: Θεσσαλονίκη 7-14 Αυγούστου 1978, 4 τόμοι, Α- θήναι: Υπουργείο Πολιτισμού & Επιστημών, , τόμ. ΙΙ, σελ. [9]

10 [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ίδιας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη, Ο Βικέντιος Δαμοδός: Βιογραφία-Εργογραφία , διδακτορική διατριβή, Αθήνα, Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ο Βικέντιος Δαμοδός ( ), ένας πρόδρομος του νεοελληνικού Διαφωτισμού», στον τόμο: Το Ιόνιο: Περιβάλλον κοινωνία πολιτισμός: Πρακτικά Συμποσίου (Αθήνα, Οκτωβρίου 1984), Αθήνα: Κέντρο Μελετών Ιονίου, 1984, σελ Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Χειρόγραφα έργων του Βικεντίου Δαμοδού στην Κύπρο», στον τόμο: Πρακτικά Β Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου, Λευκωσία, Απριλίου 1982, Λευκωσία: Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, , τόμ. ΙΙΙ, σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ίδιας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ο Νικόδημος Καρούσος και η Ρητορική του Βικεντίου Δαμοδού», Δελτίο Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρείας Ελλάδος, 8 (1992), σελ Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Στοιχεία για την οικογένεια των Δαμοδών στα Χαβριάτα της Κεφαλονιάς (18 ος αι.)», στον τόμο: Γ. Ν. Μοσχόπουλος (επιμ.), Πρακτικά του Ε Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου, Αργοστόλι-Ληξούρι 7-12 Μαΐου 1986, 4 τόμοι, Αργοστόλι: Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, , τόμ. Ι, σελ [Αναδημοσιεύτηκε στον τόμο: της ίδιας, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα, σελ ]. Β. Μπόμπου-Σταμάτη, Ο Βικέντιος Δαμοδός: Βιογραφία-Εργογραφία , Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Β. Μπόμπου-Σταμάτη, Ιστορικής έρευνας αποτελέσματα: Μαρτυρίες για τη νεοελληνική παιδεία και ιστορικά μελετήματα (16 ος -19 ος αι.), Αθήνα, Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ένα μάθημα φιλοσοφίας Περί χρόνου. (Κεφαλληνία ante 1739)», Κάτοπτρον Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, 1 (2007), σελ Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Ο Βικέντιος Δαμοδός Περί της συκοφαντίας Δημητρίου του Κυδωνίου, λατινόφρονος, κατά Παλαμά και της εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου κατά Βαρλαάμ και Ακινδύνου γενομένης», στον τόμο: Κ. Λάππας, Α. Αναστασόπουλος & Η. Κολοβός (επιμ.), Μνήμη Πηνελόπης Στάθη: Μελέτες ιστορίας και φιλοσο- [10]

11 φίας, Κέντρον Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών / ΙΤΕ, Η- ράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010, σελ Π. Μπούρας, «Σχολιασμός στη θεωρία για τα πάθη από την ηθική φιλοσοφία του Βικέντιου Δαμοδού». Φιλοσοφία και Παιδεία, 53 (2009), σελ Π. Χ. Νούτσος, Νεοελληνικός Διαφωτισμός: Τα όρια της διακινδύνευσης, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Θ. Παπαδόπουλος, Η νεοελληνική φιλοσοφία από τον 16 ο έως τον 18 ο αιώνα, Αθήνα: Ι. Ζαχαρόπουλος, 1988 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Α. Παπαδόπουλος-Βρετός, Νεοελληνική φιλολογία, ἤτοι Κατάλογος τῶν ἀπὀ πτώσεως τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας μέχρι ἐγκαθιδρύσεως τῆς ἐν Ἑλλάδι Βασιλείας τυπωθέντων βιβλίων παρ Ἑλλήνων εἰς τὴν ὁμιλουμένην, ἢ εἰς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν γλῶσσαν, μὲ βιβλιογραφικὰς καὶ κριτικὰς σημειώσεις περὶ τῶν ἀξίων λόγου συγγραμμάτων, 2 τόμοι, ἐν Αθήναις: τύποις καὶ ἀναλώμασι Α. Δ. Βιλαρᾶ καὶ Β. Π. Λιούμη τύποις Φ. Καραμπίνη και Κ. Βαφᾶ, [για τον Δαμοδό: Ι, σελ ]. Κ. Θ. Πέτσιος, «Η έννοια της ελευθερίας στο έργο του Βικεντίου Δαμοδού», στον συλλογικό τόμο: Η έννοια της ελευθερίας στο νεοελληνικό στοχασμό, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας, 2 ημίτομοι, , ημιτ. ΙΙ, σελ Κ. Θ. Πέτσιος, «Ψυχή σώμα στη φιλοσοφική θεώρηση του Βικεντίου Δαμοδού: Μια πρώιμη αξιοποίηση της καρτεσιανής σκέψης. [Παράρτημα: Βικέντιος Δαμοδός, Φυσιολογία (Αποσπάσματα)], Δωδώνη, 27 (1998), σελ Κ. Θ. Πέτσιος, «Ανθρωπολογία και γνωσιοθεωρία στις απαρχές του 18 ου αιώνος: Descartes και νεοελληνική σκέψη», Ο Ερανιστής, 22 (1999), σελ Κ. Θ. Πέτσιος, Η περί φύσεως συζήτηση στη νεοελληνική σκέψη: Ό- ψεις της φιλοσοφικής διερεύνησης από τον 15 ο ως τον 19 ο αιώνα, 2 η έκδοση, Ιωάννινα, 2003 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Κ. Θ. Πέτσιος, «Το φιλοσοφικό έργο του Edmundus Purchotius και το Συνταγμάτιον της μεταφυσικής του Βικέντιου Δαμοδού», Ο Ερανιστής, 27 (2009), σελ [11]

12 G. Podskalsky, Η ελληνική θεολογία επί Τουρκοκρατίας, : Η Ορθοδοξία στη σφαίρα επιρροής των δυτικών δογμάτων μετά τη Μεταρρύθμιση, μετάφραση: Γ. Δ. Μεταλληνός, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005 [για τον Δαμοδό: σελ βλ. επίσης το γερμανικό πρωτότυπο στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία]. Κ. Ν. Σάθας, Νεοελληνική φιλολογία: Βιογραφίαι τῶν ἐν τοῖς γράμμασι διαλαμψάντων Ἑλλήνων, ἀπό τῆς καταλύσεως τῆς Βυζαντινῆς Αυτοκρατορίας μέχρι τῆς ἑλληνικής ἐθνεγερσίας ( ), ἐν Α- θήναις: ἐκ τῆς Τυπογραφίας τῶν τέκνων Ἀνδρέου Κορομηλᾶ, 1868 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Κ. Σούλα, Η ιστορία των ιδεών μέσα από τα λογικο-φιλοσοφικά κείμενα των Ελλήνων λογίων του 18 ου αιώνα: Η εξέλιξη των εννοιών φύση και ύλη στα έργα των Βικεντίου Δαμοδού: Φυσιολογία Αιτιολογική (1739), Ευγένιου Βούλγαρη: Τα Αρέσκοντα τοις Φιλοσόφοις (1805), Νικηφόρου Θεοτόκη: Στοιχεία Φυσικής (1766), διδακτορική διατριβή, Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης Ε.Κ.Π.Α. Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικής Επιστήμης Ε.Μ.Π., Αθήνα Κ. Σούλα, «Σωματιδιακή θεώρηση και πειραματισμός στο έργο Φυσιολογία αιτιολογική (1739) του Β. Δαμοδού». Νεύσις, 14 (2005), σελ Χ. Τερἐζης, «Η συνάντηση της αρχαίας ελληνικής με τη χριστιανική ηθική στο έργο του Βικέντιου Δαμοδού», Κεφαλληνιακά Χρονικά, 7 (1997), σελ Χ. Τερέζης, «Βικέντιος Δαμοδός: Εισαγωγικά στη μεθοδολογία του. Από τον αριστοτελισμό στον πλατωνισμό», στον τόμο: Κ. Βουδούρης (επιμ.), Νεοελληνική φιλοσοφία: Οι επιστημονικές ανακοινώσεις του Ογδόου Πανελληνίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας που οργάνωσε η Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και ο Τομέας Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το Μάρτιο του 1998 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000, σελ Χ. Τερέζης, «Η συνάντηση φιλοσοφίας θεολογίας στην ηθική φιλοσοφία του Βικέντιου Δαμοδού», στον τόμο: Πρακτικά του ΣΤ Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου, Αργοστόλι-Ληξούρι, Σεπτεμβρίου 1997, Κέντρο Μελετών Ιούνιου Εταιρεία Ζακυνθιακών Μελετών, 4 τόμοι, Θεσσαλονίκη: University Studio Press Αθήνα: Κέντρο Μελετών Ιονίου, , τόμ. ΙΙΙ, σελ [12]

13 Η. Τσιτσέλης, Κεφαλληνιακά σύμμικτα: Συμβολαί εις την ιστορίαν και λαογραφίαν της νήσου Κεφαλληνίας, I: Βιογραφικά, οίκων ιστορίαι, δημοσιεύματα, εν Αθήναις: τύποις Παρασκευά Λεώνη, 1904 [για τον Δαμοδό: σελ ]. Π. Α. Υφαντής, «Βικεντίου Δαμοδού, Περί κρίσεως και συγγνωμών», Γρηγόριος ο Παλαμάς, 76 (1993), Π. Α. Υφαντής, «Η προσευχή της συντριβής του Βικεντίου Δαμοδού», Παράδοση, 3 (1994). Λ. Χατζοπούλου, «Έργα ρητορικής και ποιητικής (18 ος -19 ος αιώνας)», Μαντατοφόρος, (1992), σελ [για τον Δαμοδό: σελ ]. G. P. Henderson, Η αναβίωση του ελληνικού στοχασμού : Η ελληνική φιλοσοφία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μετάφραση: Φ. Κ. Βώρος, Αθήναι: Ακαδημία Αθηνών, 1977 [για τον Δαμοδό: σελ βλ. επίσης το αγγλικό πρωτότυπο στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία]. Ξενόγλωσση: E. Bokaris & V. Koutalis, The System of Chymists and the Newtonian Dream in Greek-Speaking Communities in the 17th-18th Centuries, Science & Education, 17 (2008), σελ T. Conley, An 18 th century Greek Triplex modus praedicandi treatise, στον τόμο: W. B. Horner & M. Leff (επιμ.), Rhetoric and pedagogy: Its history, philosophy and practice: Essays in honor of James J. Murphy, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1995, σελ J. A. Demetracopoulos, Purchotius Graecus I: Vikentios Damodos Concise ethics, Verbum Analecta Neolatina, 12 (2010), σελ J. A. Demetracopoulos, Purchotius Graecus II: Vikentios Damodos Concise metaphysics, Part I ( Ontology ) and II ( Pneumatology ), Studia Neoaristotelica, 11 (2014), σελ C. Th. Dimaras, Histoire de la littérature néo-hellénique: des origines à nos jours, Athènes: Collection de l Institut Français, 1965 [για τον Δαμοδό: σελ. 122]. C. Th. Dimaras, A history of Modern Greek literature, translated by P. Gianos, Albany, NY: State University of New York Press, 1972 [για τον Δαμοδό: σελ ]. [13]

14 G. P. Henderson, The revival of Greek thought , Albany, NY : State University of New York Press, 1970; Edinburgh & London: Scottish Academic Press (in association with Chatto and Windus), 1971 [για τον Δαμοδό: σελ βλ. επίσης την ελληνική μετάφραση στην ελληνική βιβλιογραφία]. B. Knös, L histoire de la littérature néo-grecque; la période jusqu en 1821, Acta Universitatis Upsalensis, Studia graeca Upsalensia, 1, Stockholm: Almquist & Wiksell, 1962 [για τον Δαμοδό: σελ ]. M. Losacco, Antonio Catiforo e Giovanni Veludo interpreti di Fozio, «Paradosis» 7, Bari: Edizioni Dedalo, 2003 [για τον Δαμοδό: σελ ]. S. Pétridés, Damodos Vincent, λήμμα στο: A. Vacant, E. Mangenot, & É. Amann (επιμ.), Dictionnaire de théologie catholique, 15 τόμοι σε 30 μέρη + 3 τόμοι με ευρετήρια, Paris: Letouzey et Ané, , τόμ. IV, στήλ M. Plested, Orthodox readings of Aquinas, Oxford: Oxford University Press, 2012 [για τον Δαμοδό: σελ ]. G. Podskalsky, [Βιβλιοκρισία] G. D. Metallinos, Vikentios Damodos (1679/ ), Θεολογία δογματικὴ κατὰ συντομίαν, ἤτε Συνταγμάτιον θεολογικόν, Orientalia Christiana Periodica, 48 (1982), σελ G. Podskalsky, Griechische Theologie in der Zeit der Türkenherrschaft , München: C.H. Beck, 1988 [για τον Δαμοδό: σελ ]. G. Podskalsky, Damodos, Vikentios, λήμμα στο: W. Kasper (διεύθ.), Lexikon für Theologie und Kirche, 3 η έκδοση, 11 τόμοι, Freiburg im Breisgau: Verlag Herder, , τόμ. ΙΙ, στήλ J. Rizo Néroulos, Cours de littérature grecque moderne, donné a Genève, publié par Jan Humbert, seconde édition revue et augmentée, Genève: Abraham Cherbuliez, Libraire; Paris: Treuttel et Würtz, 1828 [για τον Δαμοδό: σελ ]. J. Rizo Neroulos, Geschiedenis der nieuwere grieksche Letterkunde, naar de tweede verbeterde en vermeerderde uitgave, uit het Fransch vertaald en met eenige aanteekeningen voorzien, door J. J. de Gelder, te s Gravenhage en Amsterdam: bij de Gebroeders van Cleef, 1829 [για τον Δαμοδό: σελ ]. [14]

15 G. Rizo-Nerulos, Corso di letteratura greca moderna, prima versione italiana, Palermo: Poligrafia Empedocle, 1842 [για τον Δαμοδό: σελ. 188]. Y. Spiteris, La teologia ortodossa neo-greca, Studi Religiosi, Bologna: Edizioni Dehoniane Bologna, 1992 [για τον Δαμοδό: σελ ]. C. Yannaras, Orthodoxy and the West: Hellenic self-identity in the Modern Age, translated by P. Chamberas & N. Russell, Brookline, MA: Holy Cross Orthodox Press, 2006 [για τον Δαμοδό: σελ βλ. επίσης την ελληνική έκδοση στην ελληνική βιβλιογραφία]. Ναταλία Τσούρμα-Βαγγέλης Κούταλης [15]