Μαθηματικά και Φυσική με Υπολογιστές

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθηματικά και Φυσική με Υπολογιστές Γραφικά Διδάσκων: Καθηγητής Ι. Ρίζος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

2 Περιγραφή θεματικής ενότητας Γραφική αναπαράσταση στις δύο διαστάσεις: Συνάρηση μιας μεταβλητής, καμπύλες στο επίπεδο, Πολική αναπαράσταση. Γραφικά στις τρεις διαστάσεις: Γραφική αναπαράσταση συναρτήσεων δύο μεταβλητών, επιφανειών. Γραφική απεικόνηση διανυσματικών πεδίων. Γραφική αναπαράσταση δεδομένων. Στοιχειώδεις γραφικές συναρτήσεις. Μορφοποίηση γραφικών. Χρήση εντολών LaTeX. Εξαγωγή γραφικών σε αρχείο. Δημιουργία αλληλεπιδραστικών γραφικών. Κινούμενα γραφικά (animation). Δημιουργία βίντεο. Πρακτική εξάσκηση. Σκοπός Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με την χρήση των σύγχρονων εργαλείων για την εκτέλεση υπολογισμών με την βοήθεια των υπολογιστών. Οι υπολογισμοί αυτοί περιλαμβάνουν αριθμητικές και αναλυτικές πράξεις, γραφικές αναπαραστάσεις επίλυση αλγεβρικών και διαφορικών εξισώσεων. Έμφαση θα δοθεί στις μεθόδους κατάστρωσης και επίλυσης προβλημάτων μαθηματικών ή/και φυσικής με την βοήθεια του υπολογιστή με τη χρήση ανοικτού λογισμικού.

3 Μαθηματικά και Φυσική με Υπολογιστές Ρίζος Ιωάννης Καθηγητής Τμήματος Φυσικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιωάννινα Κεφάλαιο 3 Γραφικά 1

4 Γραφική αναπαράσταση συναρτήσεων Η βασική εντολή γραφικής αναπαράστασης συναρτήσεων μιας μεταβλητής είναι η plot( ) Γραφική αναπαράσταση συναρτήσεων Τα γραφικά μπορούν να μορφοποιηθούν με την πληθώρα παραμέτρων που διαθέτει η plot( ) ή να συνδυαστούν όπως φαίνεται στο παράδειγμα Για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις παραμέτρους της plot( ) δείτε στη βοήθεια 2

5 Γραφική αναπαράσταση καμπυλών σε παραμετρική μορφή Η γραφική αναπαράσταση καμπυλών σε παραμετρική μορφή γίνεται με την parametric_plot( ) όπως φαίνεται στο παράδειγμα Καμπύλες σε κλειστή μορφή Για καμπύλες σε κλειστή μορφή χρησιμοποιούμε την implicitic_plot( ) όπως φαίνεται στο παράδειγμα 3

6 Γραφικά τύπου contour Τα γραφικά συναρτήσεων δύο μεταβλητών τύπου contour υλοποιούνται ως κάτωθι Γραφικά στις τρεις διαστάσεις Για τη γραφική αναπαράσταση συναρτήσεων δύο μεταβλητών χρησιμοποιούμε συνήθως τρισδιάστατη Αναπαράσταση με τη βοήθεια της plot3d( ) όπως παρακάτω Μπορούμε να μορφοποιήσουμε το γραφικό με το δεξί κλικ και το ενσωματωμένο μενού. 4

7 Παραμετρικά γραφικά στις τρεις διαστάσεις Γραφική αναπαράσταση διανυσματικών πεδίων Χρήσιμη στη Φυσική είναι και η γραφική αναπαράσταση διανυσματικών πεδίων η οποία πραγματοποιείται με τη βοήθεια της plot_vector_field( ) όπως παρακάτω Η μέθοδος gradient() υπολογίζει αυτόματα την απόκλισημιας βαθμωτήςσυνάρτησης. 5

8 Γραφική αναπαράσταση περιοχών Η συνάρτηση region_plot( ) είναι χρήσιμη για τη γραφική αναπαράσταση περιοχών όπως παρακάτω Γραφική αναπαράσταση δεδομένων Η scatter_plot( ) είναι χρήσιμη για τη γραφική αναπαράσταση δεδομένων, τα οποία εισάγουμε σε ζευγάρια με μορφή πίνακα, όπως στο παράδειγμα 6

9 Εισαγωγή δεδομένων από αρχείο Η εισαγωγή δεδομένων από αρχείο μπορεί να πραγματοποιηθεί με τρία απλά βήματα όπως παρακάτω: 1. Αποστολή αρχείου στον server του SAGE 2. Αποθήκευση αρχείου στον server του SAGE Εισαγωγή δεδομένων από αρχείο (συνέχεια) 3. Ανάγνωση αρχείου και αποθήκευση σε πίνακα Η χρήση της floatείναι απαραίτητη για τη μετατροπή των δεδομένων σε πραγματικούς αριθμούς Κατόπιν μπορούμε να επεξεργαστούμε τα δεδομένα όπως Επιθυμούμε. Για παράδειγμα μπορούμε να δημιουργήσουμε μια γραφική αναπαράσταση ως εξής: 7

10 Λογαριθμικοί άξονες Με κατάλληλη επιλογή των παραμέτρων της plot( ) μπορούμε να έχουμε λογαριθμικούς άξονες Μορφοποίηση γραφικών Με κατάλληλη επιλογή των παραμέτρων της plot( ) μπορούμε επίσης να σημειώσουμε περιοχές μεταξύ καμπυλών, όπως στα παραδείγματα 8

11 Μορφοποίηση γραφικών: Χρήση LaTeX Παραδείγματα συμβολισμού σε LaTeX g_{\mu\nu}x^\mu X^\nu \frac{x}{\sqrt{x+1}} \int_{-\infty}{\infty}dx e^{-x^2} =\sqrt{\pi} Αποθήκευση γραφικών σε αρχείο Με τη βοήθεια της μεθόδου save( ) μπορούμε να αποθηκεύουμε τα γραφικά σε αρχείο στην επιθυμητή μορφή (η οποία συνάγεται από την κατάληξη του ονόματος) 9

12 Αλληλεπιδραστικά γραφικά Μπορούμε να δημιουργήσουμε αλληλεπιδραστικά γραφικά με τη βοήθεια μιας συνάρτησης και του όπως στο παράδειγμα Κινούμενα Γραφικά (Animation) Η δημιουργία κινούμενων γραφικών, χρήσιμων σε προσομοιώσεις στη Φυσική, μπορεί να γίνει εύκολα σε δύο βήματα: (α) δημιουργούμε μια σειρά από στιγμιότυπα και τα αποθηκεύουμε σε ένα πίνακα (β) Χρησιμοποιούμε τη συνάρτηση animate( ) για την παραγωγή του animation. Μετά με τη βοήθεια της show( ) μπορούμε να εμφανίσουμε τα γραφικά στην οθόνη. Παρακάτω εξετάζουμε την επαλληλία δύο κυμάτων με παραπλήσιες συχνότητες που οδηγεί στην παραγωγή διακροτημάτων Μπορούμε να αποθηκεύσουμε τα αποτελέσματα σε αρχείοβίντεο τύπου.aviκαι μετά να τα κατεβάσουμε στον υπολογιστή μας, όπως παρακάτω 10

13 Παράδειγμα: Γωνία απόκλισης πρίσματος Να δημιουργηθεί ένα αλληλεπιδραστικό γραφικό στο οποίο να απεικονίζεται η γωνία απόκλισης πρίσματος, δείκτη διάθλασης n και γωνίας Α, συναρτήσει της γωνίας πρόσπτωσης. 11

14 Τέλος Ενότητας Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

15 Σημειώματα Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

16 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Καθηγητής Ι. Ρίζος. «Μαθηματικά και Φυσική με Υπολογιστές. Γραφικά». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.