Ο ΖΕΟΛΙΘΟΣ ΣΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Transcript

1 Ο ΖΕΟΛΙΘΟΣ ΣΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ του Γεωργίου Α. Δαουτόπουλου, Καθηγητή Γεωπονίας Α.Π.Θ. Δέσμευση τοξινών & αλλεργιογόνων ουσιών από ζωοτροφές Απομάκρυνση βαρέων μετάλλων από τον οργανισμό των ζώων Αποτροπή αναπαραγωγής βακτηρίων & παθογόνων οργανισμών Δέσμευση της αμμωνίας Εξισορρόπηση του ph του στομάχου Βελτίωση της πέψης & της απορρόφησης θρεπτικών στοιχείων Μειώση του στρες στα ζώα Αύξηση της γαλακτοπαραγωγής Βελτίωση του τριχώματος στα γουνοφόρα ζώα

2 Ο Ζεόλιθος στην Κτηνοτροφία Του Γεωργίου Α. Δαουτόπουλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ Ο Ζεόλιθος είναι ακίνδυνος, μη διαβρωτικός, μη τοξικός και 100% φυσικό προϊόν. Είναι ένα πολύτιμο ορυκτό που είναι εγκληματικό να μην το χρησιμοποιούμε στην κτηνοτροφία, ιδιαίτερα σε αυτήν την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Ο ζεόλιθος που χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφία πρέπει να είναι ποιοτικά πολύ καλύτερος από αυτόν που χρησιμοποιείται στη γεωργία (να περιέχει κλινοπτιλόλιθο σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 80% του βάρους του και να μην περιέχει ινώδη ζεόλιθο και χαλαζία σύμφωνα με τον κανονισμό 651/2013 της ΕΕ). Όσοι είναι γεωργοκτηνοτρόφοι (ο συγγραφέας του κειμένου τους εκτιμά ιδιαίτερα και τους εξυμνεί στις ομιλίες και τα γραπτά του κείμενα), μπορούν «με ένα σμπάρο να πιάσουν δύο τρυγόνια». Συγνώμη λάθος. ΕΙΚΟΣΙ τρυγόνια. Αν χρησιμοποιήσουν τον ζεόλιθο στη διατροφή των ζώων και στα δάπεδα των στάβλων, θα έχουν: Δεσμεύσει τις τοξίνες και τις αλλεργιογόνες ουσίες των ζωοτροφών και θα τις έχουν απομακρύνει από την πέψη και την κυκλοφορία του αίματος (Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 70/524/EEC), Δεσμεύσει και απομακρύνει τα βαρέα μέταλλα από τον οργανισμό των ζώων, Αποτρέψει βακτήρια και άλλα παθογόνα να αναπαραχθούν, Δεσμεύσει την αμμωνία εμποδίζοντας την από την κυκλοφορία του αίματος και εξουδετερώσει τις δυσοσμίες παρέχοντας καλύτερες συνθήκες σταβλισμού και καθιστώντας περιττή τη χρήση άλλων υλικών (ασβέστης, αποσμητικά), Εξισορροπήσει το ph του στομάχου με την απελευθέρωση Καλίου που ρυθμίζει την οξύτητα και προστατεύει το πεπτικό σύστημα, Βελτιώσει την πέψη και την απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων και συνεπώς μειώσει την κατανάλωση τροφής, Βελτιώσει την κοιλιακή μικροβιακή δραστηριότητα καταπολεμώντας τη διάρροια και άλλες γαστρεντερικές παθήσεις που είναι συχνά θανατηφόρες για τα νεογέννητα, Βελτιώσει το ανοσοποιητικό σύστημα των ζώων και περιορίσει δραστικά τη χρήση αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων, Μειώσει το στρες στα ζώα, Αυξήσει τη γαλακτοπαραγωγή και το συντελεστή πέψης της τροφής, Αυξήσει το βάρος γέννησης σε πολύδυμους τοκετούς και την λιποπεριεκτικότητα, Βελτιώσει την ποιότητα του κρέατος και την ανάπτυξη των οστών, Βελτιώσει το τρίχωμα στα γουνοφόρα ζώα, Αυξήσει τη διατηρησιμότητα της τροφής, Δεν θα κάψουν και δεν θα ραγίσουν τις οπλές των ζώων (όπως η ασβεστοποίηση), Βελτιώσει την ποιότητα της παραγόμενης κοπριάς (περισσότερα θρεπτικά στοιχεία, ιδιαίτερα αμμωνιακά), Αποτρέψει τη ρύπανση των υπόγειων υδροφορέων, Μειώσει δραστικά τον πληθυσμό των μυγών, και μετά από όλα αυτά είναι πολύ φυσικό να Βελτιώσει τα οικονομικά αποτελέσματα της εκτροφής, και τέλος Έχουν θεαματική βελτίωση των αποδόσεων στις καλλιέργειες που θα κάνουν σε όσα χωράφια ρίξουν

3 την κοπριά με τον ζεόλιθο 1. Σε πειράματα διατροφής που έγιναν σε ζώα διαπιστώθηκε βελτίωση του συντελεστή πέψης της τροφής κατά 5%. Η προσθήκη ζεόλιθου στο σιτηρέσιο των πουλερικών σε ποσοστό 2% είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του αζώτου στην κοπριά κατά 40%. Επίσης η προσθήκη ζεόλιθου στην υδαρή κοπριά σε ποσοστό 6,25% μείωσε την απώλεια της αμμωνίας σε ποσοστό 55% (Lefcourt and Meisinger, 2001). Πειράματα συναδέλφων καθηγητών στην Κτηνιατρική Σχολή της Θεσσαλίας (Katsoulos et al., 2009), έδειξαν ότι με τη χρήση του ζεόλιθου σε εκτροφή κατσικιών και σε ποσοστό 2,5% στο σιτηρέσιό τους, είχαμε αύξηση του βάρους γέννησης σε τρίδυμους και τετράδυμους τοκετούς και σημαντική αύξηση της λιποπεριεκτικότητας στο γάλα τους. Επίσης, έρευνα στη διατροφή παχυνόμενων αρνιών έδειξε ότι η χορήγηση ζεόλιθου σε ποσοστό 2% στη διατροφή τους, οδήγησε σε αύξηση του βάρους τους (Pond, 1984). Νεότερη έρευνα σε παχυνόμενα αρνιά διαπίστωσε αύξηση του βάρους κατά 11,76% στην ομάδα που έπαιρνε ζεόλιθο ενώ παρατηρήθηκε ότι τα ζώα είχαν καλύτερη αξιοποίηση της ξηρής τροφής, των πρωτεϊνών και της ενέργειας με λιγότερα περιστατικά διάρροιας (Stoikovic, 2005). Έρευνα άλλων συναδέλφων καθηγητών της Κτηνιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης σε κοτόπουλα κρεατοπαραγωγής έδειξε ότι η προσθήκη ζεόλιθου στην τροφή και στη στρωμνή τους είχε θετική επίδραση στην αύξηση του βάρους τους και στην ποιότητα της κοπριάς που παράχθηκε (Karamanlis κ.ά., 2008). Συνιστούμε το σκόρπισμα ζεόλιθου σε σκόνη στη στρωμνή (μέγεθος κόκκου 0-1 χιλιοστά) αμέσως μετά την απομάκρυνση της κοπριάς. Ως δοσολογία συνιστούμε 1 κιλό ζεόλιθου ανά τετραγωνικό μέτρο δαπέδου. Σε περίπτωση μεγαλύτερων ποσοτήτων κοπριάς και ούρων μπορεί η παραπάνω δόση να αυξηθεί (2-3 κιλά) ή να γίνεται πιο συχνός καθαρισμός του δαπέδου. Όλη η αμμωνία που φεύγει στην ατμόσφαιρα και επιδρά αρνητικά στην υγεία των ζώων (βήχας, πνευμονοπάθειες, μείωση της χωρητικότητας των πνευμόνων), θα δεσμευτεί από τον ζεόλιθο στο μεγαλύτερο της ποσοστό. Ακόμη και οι χαμηλές συγκεντρώσεις αμμωνίας έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν ή επιβαρύνουν τους μηχανισμούς στήριξης της αναπνοής. Η αμμωνία δεσμεύεται στους μικροπόρους του υλικού στους οποίους δε μπορούν να εισέλθουν τα νιτροποιητικά βακτήρια και να την οξειδώσουν. Αυτή η κοπριά, μεταφερόμενη στα χωράφια, προσφέρει τις ευεργετικές ιδιότητες της ισορροπημένης σχέσης του αζώτου με τον φωσφόρο σε αντίθεση με την κλασσική κοπριά που είναι πλούσια σε φωσφόρο και φτωχή σε άζωτο. Ο ζεόλιθος στο σιτηρέσιο των ζώων δεσμεύει την αμμωνία που παράγεται κατά το χώνεμα της τροφής, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει κάλιο που ρυθμίζει την οξύτητα του στομάχου γεγονός που διευκολύνει την απορρόφηση μετάλλων και θρεπτικών στοιχείων. 1 Αν ήμουν γεωργοκτηνοτρόφος θα ξεκινούσα τη χρήση του ζεόλιθου από τα ζώα μου. Δεν θα έριχνα ούτε ένα κιλό ζεόλιθου απευθείας στα χωράφια, αλλά θα τον πήγαινα στα χωράφια αφού τον είχα κάνει τούρμπο σε άζωτο και θρεπτικά στοιχεία μέσα από τη χρήση του στα ζώα μου (τροφή και στρωμνές).

4 Μια σύνοψη των ευεργετικών ιδιοτήτων της κοπριάς, μετά την προσθήκη ζεόλιθου, μας δίνει ο Πίνακας 1 των Krason and Knud-Hansen), που πρέπει να κάμψει και τις τελευταίες αμφιβολίες των διστακτικών όσον αφορά τη χρησιμότητα του. Πίνακας 1. Χαρακτηριστικά της κοπριάς χωρίς ζύμωση, με ζύμωση και με την προσθήκη ζεόλιθου Ιδιότητες ή χαρακτηριστικά Κοπριά χωρίς ζύμωση Κοπριά κομποστοποιημένη Κοπριά με ζεόλιθο Προσθέτει Ν και Ρ ανάλογα με τις ανάγκες Ο Ο Ν των φυτών Σχετικά σταθερή σύνθεση Ο Ν Ν Αργή απελευθέρωση του Αζώτου Ο Ο Ν Περιορίζει τις απώλειες Αζώτου Ο Ο Ν Περιορίζει τις ενοχλητικές μυρωδιές Ο Ο Ν Αυξημένη συγκράτηση αζώτου στα Ο Ο Ν χωράφια Συγκρατεί τα ιχνοστοιχεία του εδάφους Ο Ο Ν Περιέχει παθογόνους οργανισμούς Ν Ο Ο Προσθέτει οργανική ουσία στα χωράφια Ν Ν Ν Αυξάνει τη διαπερατότητα στα χωράφια Ν Ν Ν Περιορίζει την επιφανειακή διάβρωση Ν Ν Ν Ν = Ναι Ο = Όχι Στη συνέχεια σας δίνουμε εξειδικευμένες πληροφορίες χρήσης του ζεόλιθου κατά κατηγορίες ζώων. Ως γενικός κανόνας χρησιμοποιείται ο πολύ λεπτός ζεόλιθος στα φυράματα των ζώων σε ποσότητα από 1-3% του όγκου της τροφής. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει εγκρίνει τη χρήση του στις ζωοτροφές (CFR ). Επίσης να διασκορπίζεται στα δάπεδα των θαλάμων των ζώων και να ασβεστώνονται τοίχοι και οροφές για καταπολέμηση της δυσοσμίας και των παθογόνων μικροοργανισμών. Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι ο ζεόλιθος που θα χρησιμοποιηθεί στην κτηνοτροφία πρέπει να είναι πολύ καλύτερης ποιότητας από αυτόν που χρησιμοποιείται στη γεωργία. Θα πρέπει να είναι απαλλαγμένος από βαρέα μέταλλα και άλλες ουσίες (ποτσουλάνες) που μπορούν να κάνουν κακό στην υγεία των ζώων. ΟΡΝΙΘΕΣ-ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ Ως γενικός κανόνας εφαρμογής χορηγούμε 0,5-2,5% κατά βάρος στη συμπυκνωμένη τροφή που δίνουμε στα πουλιά. Η ποσότητα αυτή μπορεί να φθάσει σε γαλοπούλες και κότες τα 7gr/kgr τροφής. Φροντίζουμε για την πολύ καλή ανάμειξη του ζεόλιθου με την τροφή. Ξεκινούμε με δόση 0,5% για τους νεοσσούς και σταδιακά αυξάνουμε το ποσοστό του ζεόλιθου. Ο ζεόλιθος να έχει τη μορφή πούδρας ή πολύ λεπτού κόκκου για τα μικρά πουλιά. Για τα ενήλικα άτομα χορηγούμε ζεόλιθο 0-1 χιλιοστά ή και μεγαλύτερο 1-3 χιλιοστά.

5 Στα δάπεδα και τις φωλιές, μετά την καθαριότητα, σκορπάμε ζεόλιθο 0-1 χιλιοστά σε ποσότητα 1-2 κιλών ανά τετραγωνικό μέτρο δαπέδου για τη δέσμευση της αμμωνίας και τον εμπλουτισμό με άζωτο της κοπριάς που θα προκύψει. Επίσης, στο χώρο συγκέντρωσης της κοπριάς πασπαλίζουμε την κοπριά με ζεόλιθο κάθε φορά που τοποθετούμε καινούρια κοπριά. Πέρα από τα γενικότερα οφέλη από τη χρήση του ζεόλιθου, αναμένουμε στην ορνιθοτροφία και τα παρακάτω ειδικότερα οφέλη: Αύξηση της ωοπαραγωγής και 7% αύξηση του βάρους τους, Σταματά η γέννηση αυγών χωρίς κέλυφος, Βελτιώνεται η ποιότητα του κελύφους στα αυγά, Ελαχιστοποιούνται τα ραγισμένα ή σπασμένα αυγά, Αυξάνεται το μέγεθος και το βάρος των αυγών, Βελτιώνεται ο κρόκος των αυγών, Αυξάνεται η διατηρησιμότητα των αυγών, Πρωϊμίζει η έναρξη της ωοτοκίας, Επιβραδύνεται η πτώση της ωοτοκίας, Αυξάνεται η διάρκεια χρήσης της αχυροστρωμνής, Μειώνονται δραστικά οι πληθυσμοί των μυγών, και Βελτιώνεται η υγεία των ζώων, μειώνονται οι απώλειες και βελτιώνονται οι συνθήκες εργασίας του προσωπικού ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο στην οικόσιτη εντατική εκτροφή αλλά και στην νομαδική εντατική εκτροφή κατά τη χορήγηση της συμπυκνωμένης τροφής σε ποσότητα 2,5% στο σιτηρέσιο τους. Σε εκτροφή κατσικιών σε ποσοστό 2,5% στο σιτηρέσιο τους είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους, γέννησης σε τρίδυμους και τετράδυμους τοκετούς και σημαντική αύξηση της περιεκτικότητας λίπους στο γάλα τους. Το σκόρπισμα στην αχυροστρωμνή βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων και παράγει εξαιρετική κοπριά για τη λίπανση κήπων και χωραφιών (πιο ισόρροπη σχέση αζώτου και φωσφόρου και πλουσιότερα θρεπτικά στοιχεία). Συγκεκριμένα, η χρήση του ζεόλιθου στην αιγοπροβατοτροφία: Αυξάνει την γαλακτοπαραγωγή και κρεατοπαραγωγή, Βελτιώνει το συντελεστή πέψης της τροφής, Αυξάνει το βάρος των νεογνών στους πολυδύναμους τοκετούς Μειώνει δραστικά τους θανάτους στα αμνοερίφια, Βελτιώνει την υγεία των ζώων, Αυξάνει τη λιποπεριεκτικότητα στο γάλα, και Μειώνει δραστικά τους πληθυσμούς των μυγών

6 ΑΓΕΛΑΔΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΒΟΟΟΕΙΔΗ Ο ζεόλιθος είναι πάρα πολύ χρήσιμος στις εντατικές εκτροφές, ιδιαίτερα σε μονάδες γαλακτοπαραγωγής, όπου και μόνον η διασφάλιση της απουσίας των αφλατοξινών από το γάλα, αποτελεί έναν πολύ ουσιαστικό λόγο για την καθημερινή χρήση του. Ειδικότερα, η χρήση του ζεόλιθου στα βοοειδή: Βελτιώνει την πέψη της τροφής, Αυξάνει την γαλακτοπαραγωγή μέχρι και 17% Αυξάνει το συντελεστή αξιοποίησης της τροφής, Αυξάνει το σωματικό βάρος, Βελτιώνει τις συνθήκες σταβλισμού των ζώων, ιδιαίτερα το χειμώνα, Βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, Ελαττώνει την ανάγκη χρήσης αντιβιοτικών, Παγιδεύει και απομακρύνει αφλατοξίνες και βαριά μέταλλα, Σταματά και προλαμβάνει τις διάρροιες, Μειώνει δραστικά τους πληθυσμούς των μυγών, Βελτιώνει την ποιότητα της παραγόμενης κοπριάς Χορηγείται σε ποσοστό 2-3% στη συμπυκνωμένη τροφή που χορηγείται στα ζώα και σκορπίζεται στη στρωμνή τους μετά τον καθαρισμό των δαπέδων σε ποσότητα 1 κιλού ανά τετραγωνικό μέτρο δαπέδου. ΧΟΙΡΟΜΗΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΧΟΙΡΟΙ ΠΑΧΥΝΣΗΣ Η χρήση του ζεόλιθου στις μονάδες εκτροφής χοίρων παρέχει πολλαπλά οφέλη που οδηγούν σε καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα και μάλιστα από ένα προϊόν που είναι φθηνότερο και από τις συμπυκνωμένες τροφές που δίνονται. Χορηγείται σε ποσότητα 6-10 γραμμαρίων ζεόλιθου ανά κιλό τροφής. Ειδικότερα στα χοιρινά ο ζεόλιθος: Βελτιώνει την πέψη της τροφής, Αυξάνει το συντελεστή αξιοποίησης της τροφής, Διατηρεί την τροφή σε αποθήκευση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, Αυξάνει το σωματικό βάρος, Βελτιώνει τις συνθήκες σταβλισμού των ζώων, ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο, Βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, Ελαττώνει την ανάγκη χρήσης αντιβιοτικών, Παγιδεύει και απομακρύνει αφλατοξίνες και βαριά μέταλλα, Σταματά και προλαμβάνει τις διάρροιες, Μειώνει δραστικά την ολισθηρότητα των δαπέδων, και Βελτιώνει θεαματικά την ποιότητα της παραγόμενης κοπριάς

7 Χορηγείται σε ποσοστό 2-3% στη συμπυκνωμένη τροφή και σκορπίζεται στα δάπεδα μετά τον καθαρισμό τους σε λεπτή στρώση και ποσότητα 1-2 κιλά ανά τετραγωνικό μέτρο δαπέδου. Αν έχετε τη δυνατότητα να μετρήσετε τις αφλατοξίνες που περιέχονται στους καρπούς ή τα συμπυκνώματα, ο παρακάτω πίνακας θα σας καθοδηγήσει στην ποσότητα του ζεόλιθου που χρειάζεται για να τις δεσμεύσετε. Επίπεδα αφλατοξίνης (ppb) Ποσότητα Ζεολίθου <20 1 κιλό κιλά κιλά κιλά κιλά > κιλά Ο ζεόλιθος εξασφαλίζει την προστασία τους σε αυτήν την ευαίσθητη ηλικία και διασφαλίζει την καλύτερη αξιοποίηση της τροφής τους Η ύπουλη και θανατηφόρα δράση της αμμωνίας στους στάβλους Επίπεδα αμμωνίας σε μέρη στο Επιδράσεις στα πτηνά και τον άνθρωπο εκατομμύριο (ppm) 10 ppm Αυτά τα επίπεδα σπάνια μπορούν να γίνουν αντιληπτά από την ανθρώπινη αίσθηση της όσφρησης, παρόλα αυτά Η αναπνευστική οδός στις γαλοπούλες θα υποστεί βλάβη και θα μειωθεί η ικανότητα των πτηνών να καθαρίσουν τα βακτήρια από τους πνεύμονές τους 25 ppm Η βλάβη στους πνεύμονες και στους αεροφόρους ασκούς γίνεται αντιληπτή μέσα σε 48 ώρες έκθεσης, Βακτήρια και μύκητες που προκαλούν χολέρα στα πτηνά, μολυσματική βρογχίτιδα και μπορούν πολύ πιο εύκολα να εισβάλουν στους πνεύμονες, Ο μέγιστος επιτρεπόμενος χρόνος έκθεσης είναι 10 λεπτά 50 ppm Σημαντική ζημιά στους πνεύμονες και τις αεροφόρους οδούς μέσα σε 1-2 εβδομάδες, Η ωοπαραγωγή θα μειωθεί σε 1 μήνα, Η σεξουαλική ωριμότητα στα νεαρά πτηνά θα επιβραδυνθεί και η ωοπαραγωγή θα μειωθεί μόλις αρχίσει, Εξαιρετικά επικίνδυνα επίπεδα για ζώα και ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο μόνιμης βλάβης των αναπνευστικών οδών 100 ppm Η λήψη της τροφής και το σωματικό βάρος θα μειωθούν σε μεγάλο βαθμό μέσα σε 1 μήνα, Μειωμένο μέγεθος και πάχος κυτταρικών τοιχωμάτων, Εξαιρετικό ερεθισμός των βλεννογόνων σε ζώα και ανθρώπους,

8 Επικίνδυνα κοντά στα θανατηφόρα επίπεδα ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ο Ζεόλιθος δεν είναι θρεπτική τροφή ή φάρμακο. Ο ζεόλιθος δεν χωνεύεται ή αφομοιώνεται από τον οργανισμό των ζώων. Περνά στο πεπτικό σύστημα και στην κυκλοφορία του αίματος και σε αυτό το ταξίδι του μέσα στον οργανισμό του ζώου δεσμεύει τις τοξίνες, τα βαριά μέταλλα και την αμμωνία και αποβάλλεται από τα κόπρανα και τα ούρα κουβαλώντας μαζί του και αυτά τα βλαβερά υλικά. Ταυτόχρονα δεν είναι τοξικός, δεν οξειδώνει τα υλικά με τα οποία έρχεται σε επαφή (κιγκλιδώματα, σχάρες δαπέδων) και είναι ένα 100% φυσικό προϊόν. Στην Αμερική και τη Γερμανία ο ζεόλιθος εκλεκτής ποιότητας καταναλώνεται σε μεγάλη κλίμακα από ανθρώπους για την απομάκρυνση των τοξινών. Διαβάστε περισσότερα για τον Ζεόλιθο, τις μυκόρριζες, τους γαιοσκώληκες και τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς και μάθετε πως λειτουργεί το έδαφος, στο βιβλίο του Καθηγητή Γεωπονίας Γιώργου Δαουτόπουλου με τίτλο: Εφαρμογές των ΕΜ στη Γεωργία, έγχρωμο, έκδοσης 2012, σελ Στέλνεται με αντικαταβολή σε όλη την Ελλάδα χωρίς επιβάρυνση ταχυδρομικών εξόδων σε νέα προνομιακή τιμή.