Συναισθήματα. Ερευνητική εργασία Α Παρουσίαση-Επιμέλεια: Δέσποινα Παππά Στέφανος Πέτσικας Βάσω Σκέτζου Μιχαήλ Παπατάτσης

Transcript

1 Ερευνητική εργασία Α Συναισθήματα Παρουσίαση-Επιμέλεια: Δέσποινα Παππά Στέφανος Πέτσικας Βάσω Σκέτζου Μιχαήλ Παπατάτσης Υπεύθυνη καθηγήτρια : Πιθαρούλη Άννα

2 2 Τι είναι συναίσθημα? Το συναίσθημα είναι μια σύνθετη υποκειμενική συνειδητή εμπειρία: ο συνδυασμός νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του σώματος. Είναι αυτό που ένας άνθρωπος «αισθάνεται», όχι ως απλή αίσθηση αλλά ως κάτι βαθύ, εσωτερικό, που επιδρά στο σώμα (πχ καρδιακός ρυθμός) και την «ψυχή» του και σχεδόν πάντα εκφράζεται (στο πρόσωπο, στη φωνή, στη στάση του σώματος) και είναι παρατηρήσιμο από τους άλλους. Και χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες: Τα ευάρεστα Τα δυσάρεστα Κάνε κλίκ πάνω στην κατηγορία που θές

3 Πίσω Η αγάπη, η στοργή, η ευτυχία, η λαγνεία, ο έρωτας, το πάθος το δέος ο θαυμασμός, η περηφάνεια η έκσταση, η εξαψη, η χαρά, η συμπόνια η γαλήνη, η ευχαρίστηση η ικανοποίηση η πληρότητα, η αρμονία, η αυτοπεποίθηση η εμπιστοσύνη η ανακούφιση, η έκπληξη

4 η απορία η συγκίνηση η αμηχανία η αδιαφορία το άγχος η ανυπομονησία η έκπληξη ο φόβος ο τρόμος, η φρίκη η περιφρόνηση, η αηδία, η ανία, η αγωνία, η ζήλεια ο θυμός Πίσω η ντροπή η συστολή η ενοχή, οι τύψεις η απόρριψη η δυστυχία η απελπισία το πένθος η λύπη, η θλίψη, η μοναξιά, η εχθρότητα, η έχθρα το μίσος ο φθόνος η δυσπιστία η απογοήτευση

5 Τροχός συναισθημάτων Τα τέσσερα βασικά συναισθήματα είναι : η ΧΑΡΑ, η ΑΓΑΠΗ, ο ΘΥΜΟΣ και η ΛΥΠΗ 3

6 «Ό,τι μαθαίνουμε να κάνουμε, το μαθαίνουμε κάνοντάς το» Αριστοτέλης. «Η εκπαίδευση είναι εξαιρετικό πράγμα. Αλλά ό, τι αξίζει να μάθουμε, δυστυχώς δε μπορεί να διδαχθεί» Όσκαρ Ουάιλντ. «Οι απωθημένες τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, αποθηκεύονται στο σώμα μας και παρόλο που παραμένουν ασυνείδητες, εξακολουθούν να επιδρούν Πάνω μας, ακόμη και όταν είμαστε ενήλικες.» Αλις Μίλερ

7 Εγκέφαλος και δημιουργία συναισθημάτων. Η δημιουργία συναισθημάτων συνοδεύεται από μια σειρά χημικών αντιδράσεων στον εγκέφαλο. Ποιες ορμόνες παράγουν τα δυσάρεστα και ποιες τα ευάρεστα συναισθήματα? Νευροδιαβιβαστές 4

8

9 οιες ορμόνες παράγουν τα ευάρεστα συναισθήματα. Σεροτονίνη : Είναι ένας νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου. Χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης εμπλέκονται στην εμφάνιση κατάθλιψης.είναι η χημική ουσία που ηρεμεί το σώμα μας. Σημαντικές ποσότητες σεροτονίνης ανευρίσκονται στο ανώτερο εγκεφαλικό στέλεχος και ιδιαίτερα στη γεφυρα και τον προμήκη. Ντοπαμίνη : Ανεβάζει τη διάθεση, ενώ σχετίζεται με την ευχαρίστηση, τη σεξουαλική συμπεριφορά, τις λειτουργίες της αναπαραγωγής και τον έλεγχο των ορμονικών εκκρίσεων του εγκεφάλου.

10 Oξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη: Είναι γνωστές ως «ορμόνες της αγάπης», αφού σχετίζονται με το συναίσθημα οικειότητας και τρυφερότητας που νιώθει ένα ερωτευμένο ζευγάρι και απελευθερώννται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του σεξ ή αμέσως μετά. Ενδορφίνες: Πρόκειται για φυσικά οπιοειδή του εγκεφάλου, που επιδρούν στον οργανισμό όπως και η μορφίνη. Δημιουργούν μια αίσθηση ευεξίας και καλής διάθεσης, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλουν τις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την αντίληψη πόνου και την επιθετικότητα.

11 Ποιες ορμόνες παράγουν τα δυσάρεστα συναισθήματα ; Αδρεναλίνη: Γνωστή και ως επινεφρίνη, είναι ορμόνη που παράγεται από την μυελώδη μοίρα των επινεφριδίων ως απόκριση στο ερέθισμα της άσκησης ή του άγχους με την άφιξη εν ς νευρικού ρυθμού.αυξάνει την καρδιακή δραστηριότητα και το ρυθμό της αναπνοής, βελτιώνει τη μυϊκή δράση και ανεβάζει τη διάθεση.

12 Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας

13 Όλα τα βιώματα (από την οικογένεια, την κοινωνία κλπ) που έχουν καταγραφεί στον εγκέφαλό μας, επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τις σχέσεις, τις συνήθειες, και όλη μας τη ζωή. Αυτά οργανώνουν την πληροφορία και δίνουν κατεύθυνση στη νόηση. Ολος ο προγραμματισμός μας είναι βασισμένος σε αυτά, τα παλιά βιώματα (συμπεριλαμβανομένου του τραυματικού); Αλλιώς, το τραύμα σταματά το χρόνο. Παγώνει δηλαδή, το χρόνο, στη στιγμή του τραύματος, με το να το επαναλαμβάνει ασυνείδητα Καλούμαστε λοιπόν να φτιάξουμε ένα καινούργιο πρόγραμμα που να μας επιτρέπει συγχρόνως να μένουμε ανοιχτοί στα ερεθίσματα που αφορούν τόσο γνωστικές όσο και συγκινησιακές πληροφορίες:

14 ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΙΩΜΑΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ Τα συναισθήματα είναι προδιαθέσεις για συγκεκριμένη δράση, θα λέγαμε πως είναι η κινητήρια δύναμη των πράξεων μας. Αυτά καθορίζουν πως θα συμπεριφερθούμε μπροστά σε μια κατάσταση. π.χ.(αν νοιώσουνε φόβο θα τρέξουμε να σωθούμε. Στρεβλώσεις χωρίζονται σε κατηγορίες: Ψυχικές στρεβλώσεις Στρέβλωση νοηματικών απόψεων Επιστημονικές στρεβλώσεις Κοινωνικοπολιτισμικές στρεβλώσεις

15 Ψυχικές Στρεβλώσεις Οι ψυχικές στρεβλώσεις έχουν να κάνουν με πρότερες υποθέσεις που προκαλούν αδικαιολόγητο άγχος το οποίο εμποδίζει το άτομο να δράσει. Ο ψυχίατρος Roger Gould ισχυρίζεται ότι τα τραυματικά γεγονότα στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσουν σε γονικές απαγορεύσεις, που εξακολουθούν αν και υποσυνείδητα να αναστέλλουν τη δράση του ενηλίκου δημιουργώντας αισθήματα άγχους όταν υπάρχει κίνδυνος παραβίασής τους. Αυτή η δυναμική καταλήγει σε μία χαμένη λειτουργία όπως η ικανότητα για αντιπαράθεση, η αίσθηση της σεξουαλικότητας, η ανάληψη ρίσκων που πρέπει να ανακτηθεί προκειμένου κάποιος να ενηλικιωθεί πλήρως

16 Ρόλος της παιδικής ηλικίας στην δημιουργία συναισθηματικών στρεβλώσεων- οι παιδικές εμπειρίες. Κακές συναισθηματικές εμπειρίες: Καλές συναισθηματικές εμπειρίες: Ενθάρρυνση Φροντίδα Απαξίωση Αποθάρρυνση Αφοσίωση Ενίσχυση Εγκατάλειψη Αδιαφορία Έλλειψη στήριξης Στήριξη

17 Συνέπειες των παιδικών βιομάτων και εμπειριών: Οι θετικές : Οπλίζουν με εμπιστοσύνη το παιδί τόσο ως προς τον εαυτό του (αυτοπεποίθηση) αλλά και ως προς το περιβάλλον και τους άλλους ανθρώπους. Εφοδιάζουν με την ικανότητα να αντέχει στις δυσκολίες και να ξεπερνά τα εμπόδια. Αποκτούν την ικανότητα της ενσυναίσθησης. Δηλαδή να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων. Γίνεται τολμηρό και αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία. Αίσθηση πως αξίξει γι αυτό που είναι (αυτοεκτίμηση) κι όχι μόνο για τα επιτεύγματά του

18 Συνέπειες των παιδικών βιωμάτων και εμπειριών: Οι αρνητικές: Είναι συχνά μπερδεμένο. Δεν εμπιστεύονται την αίσθησή τους Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Δυσκολία να ακούσουν άλλες απόψεις. Αδυναμία να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Δυσκολία ή και απώλεια της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης. Νιώθουν αδύναμοι να να προστατεύσουν τον εαυτό τους.

19 Υπάρχουν περιπτώσεις που ένας άνθρωπος φτάνει στο σημείο να μην μπορεί να διαχειριστεί το συναισθηματικό του φορτίο και να νοσήσει ψυχικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να πάρει βοήθεια από ψυχίατρο που αυτή να συνοδεύεται και από φαρμακευτική αγωγή: Αγχολυτικά: Τα αγχολυτικά φάρμακα περιλαμβάνουν κυρίως τις βενζοδιαζεπίνες, οι οποίες μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα μέσα σε σύντομο χρόνο. Έχουν σχετικά λίγες παρενέργειες: η υπνηλία και η δυσκολία στο συντονισμό των κινήσεων. Ηρεμιστικά: Είναι φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή. Υπάρχουν χιλιάδες διαφορετικά είδη. Τα χημικά συστατικά στα οποία πολλά από τα ηρεμιστικά οφείλουν τη δράση τους ονομάζονται βενζοδιαζεπίνες Τα Ηρεμιστικά δημιουργούν ένα αίσθημα ηρεμίας, καταπραΰνουν το άγχος και καταπολέμουύν την αϋπνία.

20 Καταπραϋντικά Τα καταπραϋντικά χρησιμοποιούνται στην κλινική πρακτική για τη θεραπεία του άγχους που μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, για παράδειγμα πρόσκαιρα προβλήματα που οφείλονται σε διάφορες καταστάσεις, οξείες και χρόνιες εντάσεις στη ζωή, χρόνια ιατρικά προβλήματα, αφόρητο πόνο που επιδεινώνεται από φόβο και κατάθλιψη, καθώς και προβλήματα πού το άτομο δεν μπορεί ή δεν θέλει να επιλύσει. Αντικαταθλιπτικά Tα αντικαταθλιπτικά επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου πρόκειται για τα μέσα με τα οποία επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Αυτό που κάνουν τα αντικαταθλιπτικά είναι να αυξάνουν τη δυνατότητα αυτής της επικοινωνίας και έτσι να βελτιώνουν τη διάθεση και το άγχος. Αυτό συμβαίνει, βέβαια, μόνο κατά το διάστημα που το άτομο λαμβάνει τα φάρμακα, καθώς αυτά μπορούν να δημιουργούν μία νέα ισορροπία στον εγκέφαλο προς όφελος του χρήστη.

21 Υπάρχουν άνθρωποι που ΔΕ νοσούν ψυχικά, αλλά χρειάζονται βοήθεια από κάποιον ειδικό για να διαχειριστούν τη δύσκολη. συναισθηματική τους κατάσταση. Μπορούν να επισκεφτούν ψυχολόγο/ ψυχοθεραπευτή ή οικογενειακό σύμβουλο. Θεραπευτικές ψυχολογικές προσεγγίσεις Γκεστάλτ (Gestalt) μορφολογική προσέγγιση. Υπαρξιακή προσέγγιση Προσωποκεντρική προσέγγιση. Συστηματική προσέγγιση Αντλεριανή προσέγγιση Ψυχαναλυτική, ψυχοδυναμική προσέγγιση

22 ΟΡΜΟΝΕΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Το ξέρατε πως υπάρχουν τροφές που ενεργοποιούν την έκκριση των ορμονών που προκαλούν θετικά και ευχάριστα συναισθήματα ; Τριπτοφάνη: Είναι ουσία απαραίτητη για την καλή λειτουργία του ΚΝΣ, κλειδί στην ευδιαθεσία μας. Περιέχεται στα ψάρια, στο μέλι, στην σταφίδα, στην σοκολάτα, στο ρύζι, στα ζυμαρικά και στο ψωμί Ακετυλοχολινη: Ορμόνη νευροδιαβιβαστής, αγγελιαφόρος μηνυμάτων που δέχεται ο εγκέφαλος Άμυνες άγχους: Η δημιουργία άγχους έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία αμίνων άγχους, δηλαδή χημικών ενώσεων αμμωνίας, από τις οποίες απαλλάσσεται ο οργανισμός με διούρηση.

23 Κολίνη: Ουσία για την καλή λειτουργία του ΚΝΣ. Την έχουν τα ψάρια, τα φρούτα, οι μπανάνες,- σταφύλια- βερίκοκα κλπ. Η έλλειψη της προκαλεί κατάθλιψη. Ισταμίνη: Ορμόνη των ιστών που προκαλεί διαστολή των τριχοειδών αγγείων του αίματος, αύξηση των γαστρικών υγρών και αναφυλακτικά φαινόμενα. Ανδροστενόλη: Ουσία στο σάλιο που απελευθερώνεται από την περιοχή των γεννητικών οργάνων, και ενεργεί για να προσέκλυση το άλλο φύλλο κατά την διάρκεια του φιλιού.

24 ΟΝΕΙΡΑ Συναισθήματα δε νιώθουμε μόνο στην εγρήγορση ( όταν είμαστε ξύπνιοι) αλλά και κατά τη διάρκεια του ύπνου μας. Φτιάχνουμε όνειρα, και σε αυτά ντύνουμε και σκηνοθετούμε όλα μας τα συναισθήματα. Τους φόβους μας, το άγχος μας, τις ανησυχίες μας, τις επιθυμίες μας, την ανυπομονησία μας. κλπ

25 Πόσο σημαντικό είναι να έχουμε επαφή με τα συναισθήματα μας; ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΑ: Αναγνωρίζουμε Αποδεχόμαστε Μοιραζόμαστε Εκφράζουμε

26 Οι δράσεις μας στα πλαίσια του μαθήματος. Μας επισκέφτηκε στο σχολείο η ψυχολόγος-συστημική ψυχοθεραπεύτρια κ. Έλενα Κότση. Επίσκεψη στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο στο τμήμα ψυχολογίας Δραστηριότητες μέσα στην τάξη Κάνε κλίκ εδώ Κάνε κλίκ εδώ Κάνε κλίκ εδώ

27 Πίσω Η κ.έλενα Κότση μας μίλησε για την συναισθηματική ανάπτυξη του ανθρώπου από την βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Μας εξήγησε πως τα πρώιμα βιώματα μας, μέσα στην οικογένεια μας, καθορίζουν την μετέπειτα ζωή μας. Μας έκανε παραδείγματα. Έλυσε απορίες μας και μας έδωσε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε, να αποδεχόμαστε, να εκφράζουμε και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματα μας

28 Επίσκεψη στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Μια ομάδα απόφοιτων και διδακτορικών του τμήματος ψυχολογίας, μαζί με την καθηγήτρια τους μας μίλησαν για τη συναισθηματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Για τη σημασία των πρώιμων βιωμάτων μέσα στην οικογένεια. Για την συναισθηματική αλληλεπίδραση με τους άλλους. Για το πόσο διαφορετικά βιώνουμε τα γεγονότα σε σχέση με τους άλλους. Για το πώς ο καθένας έχει δικαίωμα να νιώθει διαφορετικά ακόμη και για τα ίδια πράγματα και καταστάσεις. Πίσω

29

30 Δραστηριότητες στην τάξη Παίξαμε ρόλους ( role playing ) Αλλάξαμε ρόλους Επιχειρήσαμε για το ίδιο ζήτημα να μιλήσουμε με δύο τρόπους: Λογικά (με επιχειρήματα) Συναισθηματικά Διαπιστώσαμε στην πράξη πόσο δύσκολο είναι να μιλήσουμε συναισθηματικά, γιατί από μικροί εκπαιδευόμαστε να μιλάμε με «λογικά επιχειρήματα». Όταν μιλάμε συναισθηματικά το επίκεντρο είμαστε εμείς γινόμαστε πιο άμεσοι και μεταφέρουμε στον συνομιλητή μας με περισσότερη σαφήνεια αυτό που χρειάζεται να πούμε, όταν μιλάμε με επίκεντρο τον εαυτό μας και τα συναισθήματα μας,οι σκέψεις που εκφράζουμε έχουν περισσότερη σαφήνεια και το μήνυμα που περνάμε το ίδιο. Αντίθετα όταν αποφεύγουμε να μιλήσουμε με βάση τον εαυτό μας χρησιμοποιώντας μόνο λογικά επιχειρήματα, η συζήτηση μπορεί να καταλήξει σε αδιέξοδο. Αν τα εκατέρωθεν επιχειρήματα είναι αντικρουόμενα μπορεί να γίνει στοχοποίηση και ενοχοποίηση του συνομιλητή καθώς το «δάχτυλο» δείχνει αυτόν. Αντιθέτως όταν το «δάχτυλο» είναι στραμμένο προς εμάς έχουμε περισσότερες πιθανότητες να κάνουμε αληθινή επικοινωνία και επαφή με τον άλλον

31 «Μα επιτέλους, τι είναι αυτό που μεταμορφώνεται σε σωματικό πόνο; Με προσοχή θα απαντήσω. Κάτι που θα μπορούσε και θα έπρεπε να γεννήσει ένα ψυχικό πόνo». Freud

32 «Γι αυτό σου λέω, μην φοβηθείς τις πληγές σου. Μόνο τα αγάλματα δεν πληγώνονται. Ακόμη κι αυτά μπορεί να σπάζουν ή να φθείρονται με τον καιρό, μα δεν έχουν πληγές. Οι άνθρωποι όμως όλοι πληγώνονται καθώς εισχωρεί στο σώμα και την ψυχή τους το κακό. Ή θα το αφήσεις να σε σκάψει, ή θα εκκρίνεις πάνω και γύρω του μάργαρο, αυτή την τέλεια ουσία που εκκρίνουν τα μαλάκια και φτιάχνουν τα μαργαριτάρια, οσάκις ένας κακός κόκκος εισχωρήσει μέσα τους. Ή αλλιώς: πως να δημιουργείς πολύτιμους λίθους πάνω και κυρίως... εξαιτίας των τραυμάτων σου.» Όλοι ξέρουμε και ας το ξεχνάμε ότι η ανακάλυψη των μαργαριταριών γίνεται μετά από επίπονη και εξονυχιστική έρευνα του βυθού (της ψυχής μας),αφού αποτελέσουν και την ευκαιρία επούλωσης του ψυχικού τραύματος

33