Τ.Δ.Ε ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ " ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δ. ΛΑΓΟΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΣΕΦΤΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ-ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Transcript

1 1 Τ.Δ.Ε ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ " ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δ. ΛΑΓΟΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΣΕΦΤΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ-ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ A.M. :

2 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Εισαγωγικά. 3 Παρουσίαση υφιστάμενης κατάστασης της Κύθνου.. 5 Στατιστικά στοιχεία και υποδομές. 15 Πορεία τελευταίων ετών έως σήμερα Συμπεράσματα και προτάσεις.. 21 SWOT Αnalysis.. 23 Επίλογος. 29 Ερωτηματολόγιο. 30 Βιβλιογραφία.36

3 3 Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ Εισαγωγικά Η τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνία, τον πολιτισμό, αλλά κυρίως στο φυσικό περιβάλλον του τόπου υποδοχής. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι περιοχές με ευαίσθητη οικολογική ισορροπία, όπως π.χ. οι παραθαλάσσιες και οι ορεινές. Σε αυτή την εργασία θα ασχοληθούμε με τις παραθαλάσσιες νησιωτικές περιοχές και συγκεκριμένα με την Κύθνο καθώς επίσης και με προτάσεις δράσεων ή μέτρων που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη για το νησί. Γενικά η τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να σχεδιάζεται έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ισορροπία στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον της περιοχής και να είναι δυνατή η επανατροφοδότηση της ανάπτυξης. Απαραίτητη φυσικά είναι η ύπαρξη ενός θεσμικού πλαισίου καθώς και η τήρησή του για να προστατεύεται και να αναδεικνύεται το φυσικό και δομημένο περιβάλλον της περιοχής του οποίου τα χαρακτηριστικά θα καθορίσουν τόσο τις δυνατότητες όσο και τους περιορισμούς της τουριστικής ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο έντονη παρουσιάζεται η ανάγκη όχι μόνο για προστασία των φυσικών, οικονομικών και πολιτιστικών πόρων μιας περιοχής, μα είναι απαραίτητη η ορθή και αποτελεσματική διαχείριση τους. Οι τουριστικοί πόροι μιας περιοχής μπορεί να είναι παραλίες, νερό, μορφές ενέργειας, γενικά το φυσικό,δομημένο και πολιτιστικό περιβάλλον κ.α. Συγκεκριμένα για μια νησιωτική περιοχή οι τουριστικοί πόροι θα μπορούσαν να είναι οι παραλίες, κάποιοι παραδοσιακοί οικισμοί, κάποια παραδοσιακά ή και αρχαιολογικά μνημεία και γενικότερα οτιδήποτε υπάρχει στη φύση και έχει κάποια οικονομική αξία και χρησιμότητα ανάλογα πάντα με τις ανάγκες και τα πρότυπα της περιοχής. Η διαχείριση αυτών των πόρων θα πρέπει να έχει κυρίως δύο άξονες. Να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές συνέπειες στη περιοχή και να μεγιστοποιήσει την ωφέλεια για το κοινωνικό σύνολο με μια προοπτική όμως για αειφορική τουριστική ανάπτυξη να αναπαράγει τους πόρους και για τις επόμενες γενιές.

4 4 Η διαχείριση αυτών των πόρων δεν γίνεται να είναι αποτελεσματική αν δεν λάβει υπ όψη της την φέρουσα ικανότητα του τουριστικού προορισμού. Δηλαδή κατά πόσο αυτός μπορεί να δεχθεί την τουριστική ανάπτυξη χωρίς ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική διαταραχή. Αναγνωρίζεται δηλαδή το μέγιστο επίπεδο χρήσης των περιβαλλοντικών πόρων με το οποίο διασφαλίζεται η διατηρησιμότητα,η ποιότητα, η φήμη των πόρων και η ικανοποίηση του χρήστη για ένα μεγάλο χρονικό ορίζοντα. Η φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής μπορεί κατά μεγάλο βαθμό να γίνει υπολογίσιμη και μετρήσιμη με κάποιους δείκτες που βοηθούν στο να παίρνονται σωστά μέτρα και πολιτικές ανάπτυξης. Τέτοια είναι ο αριθμός τουριστών που μπορεί να στεγάσει μια περιοχή( χρήστες ανά μονάδα χώρου), η σχέση του αριθμού των τουριστών προς τον αριθμό των ντόπιων, ο καθορισμός της ποιότητας των τουριστικών υπηρεσιών, οι αφίξεις και αναχωρήσεις των τουριστών σε ένα ορισμένο χρόνο κ.α. Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες για βιώσιμη ανάπτυξη οδήγησαν στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Επειδή οι επιδράσεις του μαζικού τουρισμού ίσως ήταν ιδιαίτερα επιβαρυντικές για τις τουριστικές περιοχές αλλά και επειδή κάποιες περιοχές υστερούν σε τουριστική κινητικότητα και ανάπτυξη, αναζητούνται τρόποι και ευκαιρίες ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού, που θα δώσουν μια νέα ώθηση στην τουριστική και περιφερειακή ανάπτυξη αλλά και θα μετριάσουν τις επιδράσεις του τουρισμού στο περιβάλλον για να μην διαβρωθεί η μελλοντική του ανάπτυξη. Θα δούμε λοιπόν, πώς τα παραπάνω σχετίζονται με τις υφιστάμενες συνθήκες στην Κύθνο και τι προτάσεις μπορούν να γίνουν για μια ισόρροπη εκμετάλλευση των δεδομένων πόρων της περιοχής προς όφελος των ντόπιων, του τουρισμού και του περιβάλλοντος.

5 5 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ Η Κύθνος ή Θερμιά είναι το πρώτο νησί της γραμμής των Δυτικών Κυκλάδων και βρίσκεται ανάμεσα στην Τζια και τη Σέριφο. Η Κύθνος απέχει 52 ναυτικά μίλια από το λιμάνι του Πειραιά, καλύπτει έκταση 99 τετραγωνικών χιλιομέτρων και οι 1600 περίπου κά;τοικοί της είναι μοιρασμένοι ανάμεσα στα δύο βασικά χωριά της, τη Χώρα και τη Δρυοπίδα. Το έδαφος του νησιού είναι πετρώδες, με ελάχιστα δέντρα (κυρίως κυπαρίσσια και εσπεριδοειδή ) και άφθονα φρύγανα αλλά σχετικά ομαλό με υψηλότερη κορυφή τον Αϊ- Λια(336 μ). Οι ακτές του νησιού σχηματίζουν πολλούς όρμους με πεντακάθαρες αμμουδιές αλλά και απότομα βράχια στο βορινό μέρος. Η πρόσβαση στο νησί αποτελεί ένα από τα προτερήματά του, καθώς, το καλοκαίρι ειδικά, τα δρομολόγια των πλοίων είναι αρκετά και καθημερινά. Απαιτούνται 3 ώρες από τον Πειραιά με το συμβατικό πλοίο, 1,5 ώρα με το ταχύπλοο, ενώ υπάρχει και γραμμή εξυπηρέτησης από το Λαύριο με αντίστοιχο χρόνο μόνο 2 ώρες. Το πλοίο αποβιβάζει στο λιμάνι του νησιού,τον Μέριχα, από όπου ξεκινάνε οι δύο βασικοί οδικοί άξονες, που μας οδηγούν στους δύο κύριους οικισμούς του νησιού. Ο ένας οδηγεί στην πρωτεύουσα, την Χώρα ή Μεσαριά (7,5 χιλιόμετρα) και καταλήγει στα Λουτρά, ενώ ο άλλος οδηγεί στο Χωριό ή Δρυοπίδα ή Σύλλακας (4,5 χιλιόμετρα ), συνεχίζει στην Παναγιά την Κανάλα, προστάτιδα του νησιού και καταλήγει στον Άγιο Δημήτριο στο νότιο ακρωτήρι του νησιού.

6 6 Η Κύθνος είναι ένα νησί το οποίο, σε σχέση με άλλα νησιά του κυκλαδίτικου συμπλέγματος έχει χαμηλή τουριστική κίνηση και μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να αναπτύσσεται σ αυτόν τον τομέα. Την ομορφιά του νησιού συνθέτουν οι περίφημες ξερολιθιές, οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι, οι 369, κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, εκκλησίες και μοναστήρια, διασκορπισμένα σε όλο το νησί, και που μαζί με τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την ιστορική σπουδαιότητα του τόπου. Πέρα όμως από τα αρχαιολογικά μνημεία το νησί εντυπωσιάζει με πληθώρα από γραφικά χωριά και παραθαλάσσιους παραδοσιακούς οικισμούς, χτισμένους μπροστά από ελκυστικές παραλίες. Το κυκλαδίτικο σκηνικό συναντάται στους δύο οικισμούς της ενδοχώρας, την πλακόστρωτη λιτή Χώρα με τα κυβοειδή σπίτια και την κεραμόσκεπη, ατμοσφαιρική Δρυοπίδα, όπου οι λαϊκές παραδόσεις και η ιστορία αναβιώνουν μέσα από τις συνήθειες των ντόπιων κατοίκων, των εκθεμάτων του τοπικού μουσείου και των αξιοθέατων. Η Κύθνος είναι πολυπρόσωπη και δεν προσφέρεται μόνο ως τόπος ξεκούρασης καθώς υπάρχουν επιλογές διασκέδασης. Στο Μέριχα, το λιμάνι του νησιού, εκτός από τη συγκέντρωση ξενοδοχείων τουριστικών καταλυμάτων και υπηρεσιών, που είναι και η μεγαλύτερη στο νησί, υπάρχουν παραδοσιακές ψαροταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες και

7 7 νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Ένα ακόμα από τα πολλά πρόσωπα της Κύθνου είναι το τουριστικό της θέρετρο, τα Λουτρά με τις ιαματικές πηγές και ο Άγιος Δημήτριος. Ένας αδιαμφισβήτητος πόλος έλξης για τον τουρισμό είναι οι 65 παραλίες του νησιού. Κάποιες από αυτές είναι προσβάσιμες με το αυτοκίνητο ή με τα πόδια και κάποιες με σκάφος. Η Κολώνα, η Απόκρουση, τα Φλαμπούρια και τα Μαρτινάκια είναι μερικές από τις πολλές πανέμορφες ακρογιαλιές που διαθέτει η Κύθνος και προσφέρονται για κολύμπι και θαλάσσια σπορ.

8 8 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η Κύθνος πήρε πιθανόν το όνομά της από τον αρχηγό των Δρυόπων και πρώτο οικιστή του νησιού, αν και είναι αμφίβολη η υπαρξή του. Μια άλλη εκδοχή θέλει το όνομα να στηρίζεται στη ρίζα «κυθ», η οποία προέρχεται από το ρήμα κεύθω (=κρύπτω) και αναφέρεται στον τόπο όπου κρύβεται κάποιος, πιθανώς τόπος με δάση, κοιλάδες, σπήλαια και μεταλεία. Πρόσφατες ανασκαφές στην περιοχή Μαρουλάς, έφεραν στο φως ευρήματα που αποδεικνύουν ότι το νησί κατοικήθηκε κατά τη Μεσολιθική εποχή, γεγονός που σημαίνει ότι ίσως εδώ υπήρξε η αρχαιότερη εγκατάσταση ανθρώπων στις Κυκλάδες. Τον 13αι. π.χ., σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Δρύοπες εκπατρίζονται στο νησί, σημάδια των οποίων αποτελούν τα κυκλώπεια τείχη και οι ναοί που άφησαν πίσω τους και αργότερα οι Ίωνες και γίνονται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Έπειτα αποτελεί πρώτα τμήμα του ρωμαϊκού κράτους και ύστερα του Βυζαντινού. Κατά την Ενετοκρατία καταλαμβάνεται από τον ευγενή Μάρκο Σανούδο και αρχίζει να ονομάζεται Θερμιά. Στη συνέχεια περιέρχεται στην κυριαρχία των Καστέλι και αργότερα των Γοζαδίνι. Το 1827 το νησί ονομάζεται και πάλι Κύθνος και μετέχει στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων. Μέριχας Αναλυτικά : Η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης της Κύθνου είναι το λιμάνι του νησιού ο Μέριχας. Ο τουριστικός οικισμός του Μέριχα χαρακτηρίζεται από έντονη, τα τελευταία χρόνια,αν και άναρχη, δόμηση, επακόλουθο της αύξησης της τουριστικής

9 9 κίνησης. Η τουριστική υποδομή του Μέριχα είναι αξιόλογη με επιλογές διαμονής και διασκέδασης. Αποτελεί σημείο εκκίνησης των περισσότερων εκδρομών που πραγματοποιούνται με καΐκια σχεδόν προς όλα τα απόμακρα και ερημικά ακρογιάλια της Κύθνου καθώς επίσης διαθέτει και μαρίνα εξυπηρέτησης ιδιωτικών σκαφών. Ακολουθώντας τη διαδρομή από το λιμάνι του Μέριχα στη Χώρα, συναντάμε δύο σπουδαίας ομορφιάς αμμουδιές. Τα Μαρτινάκια, που η πρόσβαση τους είναι δυνατή μόνο από τη θάλασσα, παρέχοντας ταβέρνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια και η Επισκοπή όπου τα δέντρα φυτρώνουν κατά μήκος της παραλίας μέσα στην άμμο. Μετά ακολουθεί η ακρογιαλιά της Απόκρουσης, μία από τις πιο όμορφες και μεγαλύτερες της Κύθνου. Το οδοιπορικό συνεχίζεται στο Βρυόκαστρο, μία περιοχή που καλύπτεται από τείχη, και μαζί της μία νησίδα, που πιθανόν να ήταν συνδεδεμένη με την ακτή στα χρόνια της αρχαιότητας, όμως σήμερα λόγω της ανόδου της επιφάνειας της θάλασσας έχει αποκοπεί από την ξηρά. Το Βρυόκαστρο, όπου χρονολογείται από τον 10 ο αι. π.χ, ήταν η αρχαία πρωτεύουσα της Κύθνου, καθώς αυτό εξακριβώνεται από αρκετά αξιοσημείωτα αρχαιολογικά ευρήματα. Η πόλη, η οποία υπολογίζεται ότι κάλυπτε μια επιφάνεια 300 περίπου στρεμμάτων, κατοικήθηκε από τον 10 ο αι. π.χ έως τις αρχές του 7 ου αι. μ.χ, οπότε και εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους που μετακινήθηκαν στο Κάστρο. Ακόμα και σήμερα, τμήματα των τειχών που περιέβαλαν την πόλη είναι ορατά, ορισμένα από τα οποία είναι άριστα διατηρημένα. Στην κορυφή της Ακρόπολης βρέθηκε Ιερό το οποίο έχει εξακριβωθεί ότι ήταν αφιερωμένο στην Δήμητρα, ενώ μέσα στην πόλη σώζονται αρκετές υπόγειες δεξαμενές. Το 2002, κατά τη διάρκεια νέων αρχαιολογικών ανασκαφών ένας σπάνιος αρχαιολογικός θησαυρός ανακαλύφθηκε. Βρέθηκαν περίπου 1500 πολύτιμα αντικείμενα

10 10 (όπως κοσμήματα και αγγεία ) από χρυσό, ασήμι, χαλκό, ελεφαντόδοντο, υαλόμαζα, κοράλλι και ημιπολύτιμους λίθους αδιατάρακτα μέσα στο βωμό του ναού. Στη συνέχεια, ο δρόμος οδηγεί στην παραλία της Κολώνας, όπου μια στενή λωρίδα άμμου ενώνει την Κύθνο με το νησάκι του Άγιου Λουκά δημιουργώντας δύο εκπληκτικής ομορφιάς παραλίες. Η Κολώνα φημίζεται ως μία από τις ωραιότερες παραλίες του Αιγαίου. Κολώνα Συνεχίζοντας την πορεία μας στον κεντρικό δρόμο, κάνουμε την είσοδό μας στη Χώρα ή Μεσσαριά. Η Χώρα, χτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου, διατηρεί αναλλοίωτο το κυκλαδίτικο χρώμα της με τα λευκά της σπίτια, τα γραφικά καλντερίμια και τα παραδοσιακά πλακόστρωτα σοκάκια. Ο περίπατος στα σοκάκια της Χώρας και στην παραδοσιακή πλατεία της Μεσσαριάς με τους ανθόκηπους, μας φέρνει σε επαφή με τα μικρά παραδοσιακά καφενεία, τα καταστήματα πώλησης τοπικών προϊόντων, τις ταβέρνες με τους τοπικούς μεζέδες. Αξιοπρόσεκτα σημεία της Χώρας είναι οι εκκλησίες του Σωτήρας, της Αγίας Τριάδας, που είναι και η παλαιότερη του νησιού, και του Αγίου Σάββα όπως επίσης και το ιστορικό μοναστήρι της Παναγιάς του Νίκους με την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική. Τέλος, σε πολύ κοντινή απόσταση από τη Χώρα βρίσκεται το Αιολικό και Ηλιακό Πάρκο, όπου ανεμογεννήτριες και ηλιακοί συλλέκτες χρησιμοποιούνται για την ηλεκτροδότηση του

11 11 νησιού. Χώρα Μετά τη Χώρα, φτάνουμε στο τουριστικό θέρετρο της Κύθνου, τα Λουτρά, ένας παραθαλάσσιος οικισμός στο βόρειο τμήμα της Κύθνου. Το όνομα προέρχεται από τις ιαματικές πηγές, που είναι γνωστές από την αρχαιότητα και που, λόγω των πολλών θεραπευτικών τις ιδιοτήτων, έχουν αποκτήσει παγκόσμια φήμη. Το ξενοδοχείο ΧΕΝΙΑ, παρότι έχει σταματήσει τη λειτουργία του ως μονάδα, παρέχει ακόμη πρόσβαση στα ιαματικά λουτρά. Τα Λουτρά, με την καλή τουριστική υποδομή, προσφέρουν πολλές επιλογές διαμονής σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και σε ξενοδοχεία και αξιόλογες τουριστικές υπηρεσίες. Επίσης, το λιμάνι των Λουτρών, που παλαιότερα εξυπηρετούσε τα πλοία της γραμμής, σήμερα λειτουργεί ως οργανωμένη μαρίνα για την εξυπηρέτηση ιδιωτικών σκαφών. Σε μικρή απόσταση από τα Λουτρά βρίσκεται οι όρμοι Σχoινάρι και Μαρουλάς, ένας τόπος με ιστορική σημασία, καθώς ανασκάφηκαν αρχιτεκτονικά και ανθρωπολογικά κατάλοιπα τα οποία χρονολογούνται στη Μεσολιθική Εποχή. Ο Μαρουλάς στοιχειοθετεί ένα από τα αρχαιότερα σημεία του προϊστορικού αιγιακού χώρου, που έχουν ανακαλυφθεί λείψανα κατοικιών από τη Μεσολιθική Περίοδο. Μαρουλάς Κοντά στα Λουτρά δεσπόζει το κάστρο της Ωριάς, επιβλητικά χτισμένο σε απόκρημνα βράχη, σε μικρή απόσταση από το ακρωτήρι του Κέφαλου, και οι εκκλησίες Ελεούσα και Αγία Τριάδα.

12 12 Κάστρο της Ωριάς Με αφετηρία ξανά το λιμάνι του Μέριχα, ακολουθούμε τη δεύτερη διαδρομή του βασικού οδικού άξονα της Κύθνου, με κατεύθυνση τη Δρυοπίδα ή Σύλλακα. Η Δρυοπίδα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός του νησιού μετά τη Χώρα και θεωρείται ως ένα από τα ομορφότερα χωριά της Κύθνου με γραφικά πλακόστρωτα σοκάκια και παραδοσιακά διώροφα σπίτια με κόκκινες κεραμοσκεπές. Βρίσκεται νοτιότερα της Χώρας, χτισμένη αμφιθεατρικά στις δύο πλευρές ενός ξεροπόταμου. Οι επιλογές του επισκέπτη εδώ είναι άφθονες. Η περιπλάνηση στην Πιάτσα και στη συνοικία του Γαλατά με τα καταστήματα ειδών κεραμικής τέχνης και τοπικών παραδοσιακών προϊόντων και τις πολλές εκκλησίες, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν του Αγίου Μηνά, του Άγιου Παντελεήμονα με το πέτρινο καμπαναριό και της Αγίας Τριάδας. Στη Δρυοπίδα επίσης φιλοξενείται το Βυζαντινό, όπως και το Λαογραφικό Μουσείο και στα αξιοθέατα του χωριού συγκαταλέγονται το Σπήλαιο Καταφύκι, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα, και το παλιό υδραγωγείο του Δούρακα. Δρυοπίδα

13 13 Μετά τη Δρυοπίδα, συνεχίζουμε στα δεξιά, όπου ο δρόμος οδηγεί στα Φλαμπούρια και την ομώνυμη εκκλησία, μία από τις παλαιότερες και ομορφότερες της Κύθνου. Αφού περάσουμε μπροστά από τη μικρό γραφικό μοναστήρι της Παναγιάς της Στρατολάτισσας καταλήγουμε στον οικισμό του Αγίου Δημητρίου. Ο Άγιος Δημήτριος είναι ένας παραδοσιακός τουριστικός οικισμός, βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού και φημίζεται για τα ευωδιαστά κρίνα που φυτρώνουν στην άμμο. Στη συνέχεια της διαδρομής αυτής συναντάμε το Καλό Λειβάδι, με την κατάλευκη εκκλησία αφιερωμένη στη Παναγία, το Λιοτρίβι, ο Άγιος Στέφανος, ο Άϊ Γιάννης, τα Βασιλικά, οι Λεύκες και ένα σύμπλεγμα τριών μικρών αμμουδερών παραλιών, Ζωγάκι, Κουρί και Νάουσα. Τα μοναστήρια του Αρχάγγελου και του Ιωάννη του Βαπτιστή στο Χωριουδάκι και τέλος, στον όρμο του Αγίου Στεφάνου, ένας γραφικός οικισμός με μικρές ταβέρνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ασφαλές λιμάνι για ιδιωτικά σκάφη. Τέλος, αν ακολουθήσουμε αριστερά το δρόμο από τη Δρυοπίδα, θα συναντήσουμε τον παραθεριστικό οικισμό της Παναγιάς Κανάλας, σε μία από τις ωραιότερες τοποθεσίες της Κύθνου με υπέροχη θέα στο Αιγαίο. Ο παραθαλάσσιος αυτός οικισμός βρίσκεται στο μοναδικό πευκοδάσος του νησιού και πήρε το όνομά του από την ομώνυμη εκκλησία που θεωρείται ως μία από τις ομορφότερες των Κυκλάδων. Παναγιά Κανάλα

14 14 ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ Η Κύθνος είναι νησί με πλούσια πολιτιστική και θρησκευτική παράδοση. Οι κάτοικοι της Κύθνου φροντίζουν να διατηρούν τα προγονικά τους έθιμα και να τιμούν τις θρησκευτικές τους παραδόσεις. Τα σημαντικότερα τοπικά έθιμα είναι της «Κούνιας», την Κυριακή του Πάσχα και του «Συχώριου» που εορτάζεται το Μεγάλο Σάββατο. Τα πανηγύρια του νησιού είναι πολλά, όπως άλλωστε και στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας με σημαντικότερα αυτά της Παναγιάς Κανάλας, της Παναγιάς Νίκους και της Στρατολάτισσας στις 15 Αυγούστου, οπου αποτελούν πόλο έλξης για τους τουρίστες. Κούνιες Παναγιά Κανάλα 15/8 ΤΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Η Κύθνος έχει σημαντική παραγωγή σε τοπικά προϊόντα, υψηλής ποιότητας, αφού έχει πλούσια γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Ανάμεσα στα πιο αξιόλογα συγκαταλέγονται το θυμαρίσιο μέλι, τα παξιμάδια, η κοπανιστή, η κάπαρη, το παστέλι, τα αμυγδαλωτά και το θερμιώτικο κρασί,με την τοπική κουζίνα εκτός από το κρέας και το φρέσκο ψάρι να φημίζεται για το πιάτο «σφουγγάτα» και τις πίττες. Τέλος άξια αναφοράς είναι τα γνωστά παραδοσιακά κεραμικά.

15 15 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΙΑΜΟΝΗ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ 2 Β κατηγορίας (1) Αρ. Δωματίων KYTHNOS BAY 50 Γ κατηγορίας (1) Αρ. Δωματίων MELTEMI 27 ΣΥΝΟΛΟ 77 ΞΕΝΩΝΕΣ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ 57 Β + Γ κατηγορίας Αρ.Δωματίων ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 6 ΕΠΙΣΚΟΠΗ 5 ΛΕΥΚΕΣ 10 ΦΛΑΜΠΟΥΡΙΑ 3 ΚΑΝΑΛΑ 71 ΛΟΥΤΡΑ 72 ΜΑΡΤΙΝΑΚΙΑ 12 ΜΕΡΙΧΑΣ 186 Αρ. Δωματίων 365 AΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ 5 Αρ. Δωματίων 34 ΣΥΝΟΛΟ ΔΩΜΑΤΙΩΝ (ΠΕΡΙΠΟΥ) 476

16 16 Τα καταλύματα στην Κύθνο δείχνουν ολοένα να αυξάνονται. Μάλιστα, χτίζονται συγκροτήματα είτε για ιδιωτική χρήση (ως εξοχική κατοικία) είτε για ενοικίαση. ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ Ταβέρνες 17 Café bar Εστιατόρια 9 Μεζεδοπωλεία 13 Bar club 1 Ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά, Λαύριο σε καθημερινή βάση τους καλοκαιρινούς μήνες τόσο με συμβατικά όσο και με ταχύπλοα πλοία. Mέτριο προς ανεπαρκές τοπικό οδικό δίκτυο για δεδομένα νησιού Κυκλaδίτικου Συμπλέγματος. Αιολικό Πάρκο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Μαρίνες <2> (Μέριχας και Λουτρά) εξυπηρέτησης ιδιωτικών σκαφών.

17 17 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ- ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Παραδοσιακοί οικισμοί Δρυοπίδα και Χώρα Αρχαίο Υδραγωγείο του Δούρακα Αρχαιολογική τοποθεσία Μαρουλάς Κάστρο της Ωριάς Αρχαίος οικισμός Βρυόκαστρο 359 Εκκλησίες και Μοναστήρια Παραδοσιακοί Ανεμόμυλοι (Δρυοπίδα) Λαογραφικό Μουσείο (Δρυοπίδα) Βυζαντινό Μουσείο (Δρυοπίδα) ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Παραλίες 65 [ 40 από αυτές προσβάσιμες με αυτοκίνητο και 25 από θάλασσα] Ιαματικές Πηγές (Λουτρά) Σπήλαιο Καταφύκι (Δρυοπίδα)

18 18 ΠΟΡΕΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΕΤΩΝ EΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Η περίοδος των τουριστικών αφίξεων στην Κύθνο είναι όμοια με τα περισσότερα από τα νησιά των Κυκλάδων και ταυτίζεται με την περίοδο του καλοκαιριού. Η έναρξη της τουριστικής περιόδου γίνεται από την αρχή με μέση του μήνα Ιουνίου και η λήξη της σηματοδοτείται με τα μισά περίπου του Σεπτεμβρίου. Συγκεκριμένα από τις 15 Ιουλίου έως και τις 15 Αυγούστου σημειώνονται οι περισσότερες αφίξεις. Λόγω έλλειψης στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις τουριστικές αφίξεις στην Κύθνο τα συμπεράσματά μας προκύπτουν από συνεντεύξεις με θεσμικούς τοπικούς παράγοντες. Τα τελευταία 7-8 χρόνια περίπου παρατηρείται στην Κύθνο μία άνοδος της τουριστικής κίνησης. Οι κάτοικοι του νησιού, έχοντας πλέον συνειδητοποιήσει ότι η αγροτική και η κτηνοτροφική παραγωγή ακολουθεί συνεχώς φθίνουσα πορεία και δεν αρκεί πλέον για να συντηρήσει την οικονομία της μικρής τοπικής κοινωνίας, ακολούθησαν τα παραδείγματα άλλων γειτονικών, και όχι αποκλειστικά, νησιών, στρέφοντας τα βλέμματα προς την εκμετάλλευση του τουρισμού. Άρχισε επομένως η δημιουργία μικρών τουριστικών μονάδων και άλλων επιχειρήσεων τουρισμού, η συγκέντρωση των οποίων έγινε κατά κύριο λόγο στο Μέριχα, που είναι και το λιμάνι της Κύθνου, και κατά δεύτερο λόγο στα Λουτρά, που διατηρούσε από πριν μία αξιόλογη τουριστική υποδομή, στη Χώρα και στη Δρυοπίδα. Οι τουριστικές αφίξεις στην Κύθνο αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 50% περίπου τα τελευταία χρόνια, σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό με τουρισμό από την ημεδαπή και ένα μικρό από την αλλοδαπή, γεγονός το οποίο οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό στην κοντινή απόσταση που χωρίζει το νησί από τον Πειραιά και το Λεκανοπέδιο της Αττικής σε συνδυασμό με τις μοναδικές ομορφιές που διαθέτει. Οι χαμηλές τιμές, επιπλέον,των υπηρεσιών, για τα επίπεδα των Κυκλάδων,στη συγκεκριμένη φάση, αποτέλεσαν ένα πρόσθετο λόγο προσέλκυσης τουριστών. Η πλειονότητα των τουριστών ήταν ελληνικές

19 19 οικογένειες, που ενδιαφέρονται για πολυήμερες, οικονομικές διακοπές.σημαντικό επίσης τμήμα αποτέλεσαν και οι τουρίστες, μεγάλοι σε ηλικία συνήθως, με θρησκευτικούς σκοπούς,καθώς η Κύθνος διαθέτει πολλές ιστορικές εκκλησίες και μοναστήρια, ιδιαίτερα την Παναγιά την Κανάλα,αλλά και εκείνοι που αναζητούσαν ένα κοντινό προορισμό για το Σαββατοκύριακο. Πιο αναλυτικά, λειτούργησαν πολλές νέες μονάδες ενοικίασης δωματίων και μόλις 2 ξενοδοχειακές και ο αριθμός των κλινών που διαθέτει το νησί σχεδόν διπλασιάστηκε για να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση. Το λιμάνι του Μέριχα και οι γειτονικοί οικισμοί απορρόφησαν το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών και εκεί δημιουργήθηκε και η συγκέντρωση των περισσότερων τουριστικών υπηρεσιών, από τράπεζα και τουριστικό πρακτορείο έως μαρίνα φιλοξενίας ιδιωτικών σκαφών και νυχτερινά κέντρο διασκέδασης. Η δόμηση που ακολουθήθηκε χαρακτηρίζεται άναρχη και διαφέρει αρκετά από το κυκλαδίτικο τοπίο. Τα Λουτρά ταυτόχρονα, λόγω των ιαματικών πηγών, ήταν παραδοσιακά το τουριστικό θέρετρο της Κύθνου και συνέχισαν στη φάση αυτή να αναπτύσσονται με ήπιους ρυθμούς. Εδώ βρίσκονται και τα δύο μοναδικά ξενοδοχεία του νησιού, μαρίνα εξυπηρέτησης ιδιωτικών σκαφών και καταστήματα εστίασης με τα θεραπευτικά λουτρά να αποτελούν τον κύριο πόλο έλξης του νησιού γενικότερα. Η Χώρα και η Δρυοπίδα τέλος, οι δύο παραδοσιακοί οικισμοί της Κύθνου, χωρίς να προσφέρουν τη δυνατότητα διαμονής, αξιοποίησαν ως ένα βαθμό τα πολλά αξιοθέατα που διαθέτουν -σπήλαιο,αρχαίο υδραγωγείο,αιολικό πάρκο-και σε συνδυασμό με το μοναδικό κυκλαδίτικο σκηνικό που συνθέτουν ενεργοποιήθηκαν τουριστικά, ενώ ταυτόχρονα έδωσαν τη δυνατότητα στα γειτονικά παραθαλάσσια χωριά να δημιουργήσουν συνθήκες διαμονής στους τουρίστες. Στις δύο τελευταίες τουριστικές περιόδους ο αριθμός των αφίξεων δεν ακολούθησε τα προηγούμενα χρόνια και ήταν στάσιμος,πιθανόν και λίγο χαμηλότερος. Πολλά από τα προκαθορισμένα δρομολόγια των πλοίων δεν πραγματοποιήθηκαν, ενώ κανένα ταχύπλοο δεν εξυπηρέτησε τη γραμμή της Κύθνου. Η ασυνέπεια στα ακτοπλοϊκά ήταν αποτρεπτικός

20 20 παράγοντας για πολλούς τουρίστες. Επιπρόσθετα η ανύπαρκτη διασύνδεση της Κύθνου με άλλα γειτονικά νησιά έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πτώση των αφίξεων. Οι γενικές υποδομές του νησιού δεν βελτιώθηκαν σημαντικά. Το λιμάνι του Μέριχα δεν μπορεί να ανταποκριθεί με ευχέρεια σε ταυτόχρονες αφίξεις πλοίων. Το τοπικό οδικό δίκτυο δεν παρέχει επαρκή πρόσβαση και η τοπική συγκοινωνία δεν εξυπηρετεί στοιχειώδεις ανάγκες των μόνιμων κάτοικων, πολλώ δε μάλλον των τουριστών. Τέλος οι επιλογές που προσφέρονταν στο νησί ήταν λιγότερο ανταγωνιστικές, πλέον, σε σχέση με άλλα νησιά των Κυκλάδων και άλλους τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα αφού οι το τουριστικό μοντέλο που προσφέρει η Κύθνος απευθύνεται κυρίως σε χαμηλές εισοδηματικές κατηγορίες και ηλικίες από μεσαίες και πάνω.

21 21 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Για τις ανάγκες της μελέτης μας αυτής πραγματοποιήθηκε ερωτηματολόγιο, το οποίο δόθηκε σε θεσμικούς φορείς της Κύθνου αρμόδιους σε θέματα τουρισμού. Οι απαντήσεις των ανθρώπων αυτών μας βοήθησαν σημαντικά ώστε να έχουμε μία περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα για το νησί. Την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην προσπάθειά να γίνει ένας ακόμα ελκυστικός προορισμός διακοπών και τις λύσεις που θα πρέπει να δοθούν. Οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν από την πλευρά των κατοίκων του νησιού ήταν περιορισμένες σε μέγεθος και ποικιλία. Η γενική υποδομή του νησιού λίγο βελτιώθηκε και ειδικά σε ό,τι αφορά οδικό δίκτυο- μέσα μαζικής μεταφοράς και διασύνδεση της Κύθνου με άλλα γειτονικά νησιά,όπως και οι συμπληρωματικές τουριστικές υποδομές κρίνονται ανεπαρκείς. Η Κύθνος στην παρούσα φάση βρίσκεται σε ένα πρώτο,πρώιμο στάδιο ήπιας ανάπτυξης. Η τουριστική αυτή ενεργοποίηση τα τελευταία χρόνια φαίνεται όμως να βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο καθώς τα έσοδα δεν ακολουθούν την ανοδική πορεία των πρώτων ετών και η στροφή των τοπικών επενδυτών στην κατασκευή δεύτερων-εξοχικών κατοικιών, συνεισφέρουν βραχυπρόθεσμα στην τοπική οικονομία. Είναι επομένως επιτακτική η ανάγκη να πραγματοποιηθούν κινήσεις, να προταθούν λύσεις ώστε το νησί να κάνει κύρια πηγή εσόδων του τον τουρισμό αφού είναι πλέον αποδεκτό ότι ο μοναδικός δρόμος για αναζωογόνηση και άνθιση των τοπικών οικονομιών των νησιών του Αιγαίου είναι η στροφή στον τουρισμό. Προτάσεις-Λύσεις Σχεδιασμός και ανάληψη μέτρων οργάνωσης και προώθησης από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης για την ανάπτυξη του μοντέλου του εναλλακτικού τουρισμού. Κατασκευή έργων υποδομής.

22 22 Δημιουργία νέων μικρών ξενοδοχειακών μονάδων, με περισσότερη έμφαση στην ποιότητα. Χρήση των νέων τεχνολογιών και ειδικά του διαδικτύου για την προώθηση και διαφήμιση του νησιού τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Αξιοποίηση των ιαματικών λουτρών στα Λουτρά και την ταυτόχρονη ενεργοποίηση του «ιαματικού τουρισμού». Προώθηση της ιδέας του νησιού ως προορισμός για ολιγοήμερες διακοπές, καθώς η Κύθνος βρίσκεται πολύ κοντά στην Αττική. Οι λεγόμενοι εκδρομείς του Σαββατοκύριακου είναι μία σημαντική πηγή εσόδων και ταυτόχρονα είναι συνήθως νέοι στην ηλικία. Στροφή στον αγροτουρισμό και τον οικοτουρισμό, καθώς η Κύθνος προσφέρεται για περιπάτους και πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως ο χορός και άλλες λαϊκές παραδόσεις. Ενεργοποίηση του θρησκευτικού και εκπαιδευτικού τουρισμού. Οι ιστορικές εκκλησίες, τα μοναστήρια από τη μία πλευρά και το σπήλαιο Καταφύκι, το Βρυόκαστρο, και η αρχαιολογική τοποθεσία του Μαρουλά από την άλλη καθιστούν ιδανική την ανάπτυξη αυτού του τύπου τουρισμού.

23 23 Στην περίπτωση της Κύθνου, με βάση τους τέσσερις άξονες της SWOT ANALYSIS ανάλυσης, εξετάστηκαν όσο ήταν δυνατόν και αναλυτικότερα τα εξής ζητήματα: - Ο ανταγωνισμός - Η γεωγραφική θέση και η γεωμορφολογία - Οι υποδομές και οι υπηρεσίες - Το ανθρώπινο δυναμικό - Οι τύποι επιχειρηματικής δραστηριότητας - Τα χρηματοοικονομικά δεδομένα - Η διαφήμιση το μάρκετινγκ και ο προγραμματισμός - Το περιβάλλον ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Η γεωγραφική θέση και η γεωμορφολογία: Η Κύθνος βρίσκεται πολύ κοντά στην Αττική, απέχει 52 ναυτικά μίλια από το λιμάνι του Πειραιά, και διαθέτει πλούσιους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους. Τα νησιά της Ελλάδας είναι αμέτρητα και αρκετά από αυτά είναι τόποι τουριστικού προορισμού. Ειδικότερα στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων αρκετά νησιά έχουν φτάσει σε υψηλό επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης εκμεταλλευόμενα τις φυσικές ομορφιές με την εύκολη σύνδεση με τα λιμάνια της Αττικής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η Κύθνος οφείλει να επωφεληθεί από το γεγονός ότι απέχει μόλις μιάμιση ώρα με ταχύπλοο και από δύο έως τρεις με συμβατικό πλοίο από την Αττική και έχει πληθώρα πανέμορφων παραλιών και πολλών άλλων ελκυστικών τόπων

24 24 για τους τουρίστες με τα ιαματικά λουτρά, στον ομώνυμο οικισμό, να αποτελούν το συγκριτικό πλεονέκτημα. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Το τοπικό οδικό δίκτυο: Χρειάζεται να διανύσεις μεγάλες αποστάσεις στο δίκτυο για να φτάσεις από ένα προορισμό σε έναν άλλον που τους χωρίζει μικρή απόσταση. Δεν παρέχει προσβάσεις σε πολλά σημεία του νησιού, όπως αρκετές παραλίες και αξιοθέατα. Οι τοπικές συγκοινωνίες: Τα δρομολόγια των λεωφορίων δεν συνδέουν όλα τα κεντρικά σημεία του νησιού. Αυτά που εξυπηρετούν κάνουν πολύ λίγα δρομολόγια ημερησίως. Οι ακτοπλοϊκές γραμμές : Πραγματοποιούνται λίγα δρομολόγια ακόμη και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ειδικά το χειμώνα είναι ελάχιστα. Δεν χρησιμοποιούνται ταχύπλοα πλόια. Δεν εντάσσεται το νησί στο δρομολόγιο των Δυτικών Κυκλάδων άρα δεν έχει διασύνδεση με τα άλλα νησιά των Δυτικών Κυκλάδων. Ειδικότερα η γραμμή από τον Πειραιά έχει λιγότερη υποστήριξη απ ότι τα προηγούμενα χρόνια.

25 25 ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Συγκροτήματα σχεδόν αποκλειστικά με ενοικιαζόμενα δωμάτια με χαμηλές προδιαγραφές ποιότητας που παρέχουν υποτυπώδεις συμπληρωματικές και χωρίς οργάνωση υπηρεσίες. Ο μέσος όρος των υπηρεσιών διατροφής, διασκέδασης καθώς και των υπόλοιπων υπηρεσιών που προσφέρονται στο νησί κυμαίνεται από μέτριος έως κάτω του μετρίου. Ο ιαματικός τουρισμός δεν ενεργοποιείται, αφού οι πηγές,που υπάρχουν στα Λουτρά παραμένουν αναξιοποίητες εδώ και χρόνια. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Ανυπαρξία ικανών στελεχών τουρισμού με γνώσεις στη διοίκηση, στο μάρκετινγκ και στα συστήματα πληροφοριών και τις νέες τεχνολογίες, αφού η Κύθνος μόλις τα τελευταία χρόνια έκανε ως πρώτη πηγή εσόδων της τον τουρισμό. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

26 26 Από την πλευρά του κράτους στα πλαίσια της ενίσχυσης της περιφέρειας η χρηματοδότηση ήταν ανεπαρκής για τη Κύθνο και στράφηκε περισσότερο σε άλλα πιο αναπτυγμένα νησιά των Κυκλάδων. Από την πλευρά των επιχειρηματιών οι επενδύσεις είναι μικρές σε μέγεθος. Σε μεγάλο ποσοστό αγνοούνται επιδοτήσεις, άλλες παροχές και διευκολύνσεις από την πλευρά της πολιτείας. Οι ξένοι επιχειρηματίες, επίσης, λειτούργησαν με τον ίδιο τρόπο με τους ντόπιους και δεν προσφέρουν κάτι διαφορετικό. ΤΥΠΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Ακολουθείται ένα συγκεκριμένο μοντέλο επένδυσης χαμηλού ποιοτικά τουριστικού προϊόντος, που έχει ως target group μεγάλες ηλικίες και χαμηλές εισοδηματικές τάξεις. Το επενδυτικό ενδιαφέρον έχει στραφεί περισσότερο στις κατασκευές δεύτερων,εξοχικών κατοικιών, και την ανάπτυξη του παραθεριστικού τουρισμού, που δεν προσθέτει σημαντική αξία στις τουριστικές επενδύσεις. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ-ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Σε επίπεδο γενικότερου σχεδιασμού και ανάπτυξης των Κυκλάδων η Κύθνος δεν εντάχθηκε ικανοποιητικά σε ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης.

27 27 Από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης του νησιού δεν αξιοποιήθηκαν επαρκώς τα πλεονεκτήματα των προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης και δεν διεκδικήθηκαν σωστά παροχές σε αντίθεση με άλλα νησιά. Δεν εκπονήθηκε σωστός σχεδιασμός και προγραμματισμός σε θέματα διαφήμισης και μάρκετινγκ στο νησί. Δεν έγινε εκμετάλλευση των νέων τεχνολογιών και ειδικά του διαδικτύου. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Η γενική άνοδος της τουριστικής ζήτησης διεθνώς και ειδικά στην Ελλάδα ύστερα από τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι νέες τάσεις που επικρατούν στον τουρισμό. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία στροφή από τον μαζικό τουρισμό και τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες σε ένα μοντέλο εναλλακτικού τουρισμού, με διαφοροποιημένο προϊόν που βασίζεται στην ποιότητα κυρίως και μπορεί να ευδοκιμήσει στην Κύθνο. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το χαμηλό κόστος επένδυσης σε συνδυασμό με τα πολλά ανεκμετάλλευτα τουριστικά σημεία καθιστούν την Κύθνο ανταγωνιστική. ΥΠΟΔΟΜΕΣ Η ολοκλήρωση των έργων, που είναι συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε, μέσω του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, που είναι ήδη σε εξέλιξη αλλά και άλλων έργων υποδομής. Στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ, στο λιμάνι του Μέριχα τώρα γίνονται έργα εκσυγχρονισμού, ενώ ο υπό κατασκευή οδικός άξονας που θα συνδέει τη Χώρα με τη Δρυοπίδα προβλέπεται να

28 28 βελτιώσει κάπως το προβληματικό οδικό δίκτυο. Τέλος το πολυδύναμο ιατρικό κέντρο, όταν ολοκληρωθεί θα καλύψει ένα σημαντικό κενό στον τομέα της πρωτοβάθμιας υγείας της Κύθνου και το έργο της υγειονομικής ταφής των απορριμάτων είναι απαραίτητο για την προστασία του περιβάλλοντος. ΑΠΕΙΛΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η καταστροφή του περιβάλλοντος και των πλούσιων φυσικών πόρων στα πλαίσια της τουριστικής ανάπτυξης συνιστούν τη μεγαλύτερη απειλή για το νησί. Η αλλοίωση του κυκλαδίτικου χαρακτήρα περιλαμβάνεται στην ίδια κατηγορία. ΥΠΟΔΟΜΕΣ Το «ακτοπλοϊκό πρόβλημα» κατά βάση, αλλά και άλλα έργα υποδομής αν δεν αποκατασταθούν θα είναι καταστροφικό για τον τουρισμό του νησιού.

29 29 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία στροφή στην παγκόσμια τουριστική ζήτηση και μία αλλαγή στο τουριστικό μοντέλο, αναδεικνύωντας ως κυρίαρχο τον εναλλακτικό τουρισμό. Αρκετά νησιά των Κυκλάδων εκμεταλλεύτηκαν αυτές τις νέες προοπτικές. H Κύθνος είναι ένα νησί με το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα να βρίσκεται τόσο κοντά στην Αθήνα και να είναι πλούσιο σε φυσικούς πόρους. Δυστυχώς όμως εξαιτίας της αδιαφορίας και των συγκρούσεων των τοπικών φορέων δεν υπήρξε ο αναγκαίος σχεδιασμός για μία ορθολογική τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Για να μπορέσει να ανταγωνιστεί επάξια άλλους τουριστικούς προορισμούς, η Κύθνος πρέπει να προσαρμοστεί στις καινούριες συνθήκες. Εξίσου σημαντικό είναι η επιθυμητή αυτή ανάπτυξη να μην πάρει τη μορφή στροβίλου, προκαλώντας παραμορφώσεις στην παραδοσιακή αισθητικη. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημά της Κύθνου είναι οι φυσικοί πόροι της και κυρίως η συγκριτικά μικρή απόστασή της από την Αττική. Το τελευταίο την καθιστά προνομιακό χ ώρο για παραθεριστικές κατοικίες και για τουρισμό Σαββατοκύριακου. Επειδή είναι ζήτημα χρόνου να την «ανακαλύψουν», θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε η τουριστική ανάπτυξη να έχει ήπιο χαρακτήρα. Το γεγονός ότι η Κύθνος καθυστέρησε συγκριτικά με άλλα νησιά των Κυκλάδων, της προσφέρει την δυνατότητα να αποφύγει τα διδαχθεί από τα λάθη και να μην υποκύψει σε μία άναρχη τουριστική ανάπτυξη.

30 30 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1 Ονοματεπώνυμο: Γονίδης Γεώργιος Ιδιότητα: Πρόεδρος εξωραϊστικού και πολιτιστικού συλλόγου Ο Μέριχας, Μέλος του συλλόγου τουριστικών επαγγελμάτων. 1. Πώς χαρακτηρίζετε τη γενική υποδομή της Κύθνου ; Γενικά το νησί δεν έχει αρκετή υποδομή. 2. Πως χαρακτηρίζετε την ειδική τουριστική υποδομή του νησιού ; Υποτυπώδης έως και ανύπαρκτη. 3. Τι είδος τουρισμού προσφέρει η Κύθνος / ποιο πρότυπο τουριστικό εκπροσωπεί πλέον ; Περισσότερο οικογενειακός τουρισμός,αλλά και παραθεριστικός. 4. Η τουριστική κίνηση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια; Αναλογικά τι ποσοστό τουριστών είναι από την αλλοδαπή και τι ποσοστό από την ημεδαπή ; Έχει αυξηθεί λίγο η τουριστική κίνηση. Είναι περισσότεροι Έλληνες, ενώ οι ξένοι είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. 5. Πως θα περιγράφατε την ανταπόκριση των τουριστών ; Είναι ικανοποιημένοι από τη διαμονή τους στην Κύθνο ;

31 31 Οι εντυπώσεις των τουριστών είναι αρνητικές αφού η Κύθνος υπολείπεται πολύ του ανταγωνισμού σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς. 6. Τι είδους επιχειρηματική πρωτοβουλία έχει παρατηρηθεί την τελευταία πενταετία ; Κυρίως στη δημιουργία εξοχικών κατοικιών. 7. Σε ποια προβλήματα θα εστιάζατε την προσοχή σας και τι λύσεις θα προτείνατε για το μέλλον ; Στην υποδομή που είναι υποτυπώδης, με κατασκευή έργων, την λύση του ακτοπλοϊκού προβλήματος και τις νέες επενδύσεις. 8. Ποια κατά την άποψή σας πρέπει να είναι το μοντέλο τουρισμού που πρέπει να ακολουθήσει η Κύθνος για να κερδίσει ένα κομμάτι από τη συνεχώς αυξανόμενη ελληνική τουριστική αγορά ; Το μοντέλο της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης με έμφαση στον θρησκευτικό τουρισμό και τον ιαματικό τουρισμό.

32 32 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 2 Ονοματεπώνυμο: Βασάλου Μαρία Ιδιότητα: Στέλεχος τοπικής αυτοδιοίκησης 1. Πώς χαρακτηρίζετε τη γενική υποδομή της Κύθνου ; Μέτρια σε σχέση με άλλα νησιά των Κυκλάδων. Η εσωτερική συγκοινωνία είναι κακή. Δεν υπάρχει καλή ακτοπλοϊκή σύνδεση με τον Πειραιά, ιδιαίτερα το χειμώνα και είναι ανύπαρκτη η διασύνδεση με τα γειτονικά νησιά. 2. Πως χαρακτηρίζετε την ειδική τουριστική υποδομή του νησιού ; Καλή αλλά μονοδιάστατη. 3. Τι είδος τουρισμού προσφέρει η Κύθνος / ποιο πρότυπο τουριστικό εκπροσωπεί πλέον ; Κυρίως οικογενειακές διακοπές, συνήθως πολυήμερες και αρκετούς εκδρομείς του Σαββατοκύριακου. 4. Η τουριστική κίνηση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια; Αναλογικά τι ποσοστό τουριστών είναι από την αλλοδαπή και τι ποσοστό από την ημεδαπή ; Έχει αυξηθεί γύρω στο 40-50%. Συντριπτικά το ποσοστό είναι υπέρ των Ελλήνων.

33 33 5. Πως θα περιγράφατε την ανταπόκριση των τουριστών ; Είναι ικανοποιημένοι από τη διαμονή τους στην Κύθνο ; Σε γενικές γραμμές είναι ικανοποιημένοι. Έχουν εκφραστεί παράπονα για τα δρομολόγια των πλοίων και την τοπική συγκοινωνία. 6. Τι είδους επιχειρηματική πρωτοβουλία έχει παρατηρηθεί την τελευταία πενταετία ; Δημιουργία ενοικιαζόμενων δωματίων από τοπικούς κυρίως κατοίκους. 7. Σε ποια προβλήματα θα εστιάζατε την προσοχή σας και τι λύσεις θα προτείνατε για το μέλλον ; Πρέπει να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις και παραμονή στο νησί αφού δεν υπάρχουν. Δημιουργία έργων υποδομής καθώς είναι ανεπαρκής 8. Ποια κατά την άποψή σας πρέπει να είναι το μοντέλο τουρισμού που πρέπει να ακολουθήσει η Κύθνος για να κερδίσει ένα κομμάτι από τη συνεχώς αυξανόμενη ελληνική τουριστική αγορά ; Ποιοτικών αλλά και οικονομικών διακοπών ταυτόχρονα.

34 34 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ Ονοματεπώνυμο: Μαρτίνος Γεώργιος Ιδιότητα: Δήμαρχος Κύθνου ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 3 1. Πώς χαρακτηρίζετε τη γενική υποδομή της Κύθνου ; Σε γενικές γραμμές μέτρια προς ανεπαρκής. Τα τελευταία 2 χρόνια όμως είναι σε εξέλιξη τα έργα του Γ ΚΠΣ, το καινούργιο δημαρχείο και έργο υγειονομικής ταφής των απορριμάτων. 2. Πως χαρακτηρίζετε την ειδική τουριστική υποδομή του νησιού ; Δεν είναι καλή. Υπάρχουν πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια ενώ απουσιάζουν τα ξενοδοχεία. Πρόβλημα το ακτοπλοϊκό με πολλές ακυρώσεις προγραμματισμένων δρομολογίων. Λείπει το ταχύπλοο πλοίο από τη γραμμή. 3. Τι είδος τουρισμού προσφέρει η Κύθνος / ποιο πρότυπο τουριστικό εκπροσωπεί πλέον ; Περισσότερο οικογενειακός τουρισμός,αλλά και θρησκευτικός και περιπατητικός.

35 35 4. Η τουριστική κίνηση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια; Αναλογικά τι ποσοστό τουριστών είναι από την αλλοδαπή και τι ποσοστό από την ημεδαπή ; Έχει αυξηθεί σημαντικά. Το ποσοστό είναι υπέρ των Ελλήνων με 90% έναντι 10% για τους ξένους. 5. Πως θα περιγράφατε την ανταπόκριση των τουριστών ; Είναι ικανοποιημένοι από τη διαμονή τους στην Κύθνο ; Θετικές οι εντυπώσεις των τουριστών με παράπονα μόνο για τα δρομολόγια των πλοίων. 6. Τι είδους επιχειρηματική πρωτοβουλία έχει παρατηρηθεί την τελευταία πενταετία ; Κυρίως στη δημιουργία ενοικιαζόμενων δωματίων. Δεν λειτουργούν όμως οργανωμένα. Αφήνουν ανεκμετάλλευτες επιδοτήσεις και άλλου είδους παροχές. 7. Σε ποια προβλήματα θα εστιάζατε την προσοχή σας και τι λύσεις θα προτείνατε για το μέλλον ; Πρώτα και περισσότερο στο «ακτοπλοϊκό» αλλά και ύστερα στις επενδύσεις, με την ενίσχυσή τους από την πολιτεία. 8. Ποια κατά την άποψή σας πρέπει να είναι το μοντέλο τουρισμού που πρέπει να ακολουθήσει η Κύθνος για να κερδίσει ένα κομμάτι από τη συνεχώς αυξανόμενη ελληνική τουριστική αγορά ; Μικρές ξενοδοχειακές μονάδες, ποιότητας, και ενεργοποίηση του ιαματικού τουρισμού με την αξιοποίηση του ιαματικών πηγών.

36 36 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον Χ. ΚΟΚΚΩΣΗΣ- Π. ΤΣΑΡΤΑΣ Τουριστικός σχεδιασμός Π. ΚΟΜΙΛΗΣ Ν. ΒΑΓΙΩΝΗΣ Τουρίστες,ταξίδια,τόποι,κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στον τουρισμό Π. ΤΣΑΡΤΑΣ Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Μ. ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ Συνεντεύξεις με επιχειρηματίες της Κύθνου Τα τουριστικά φυλλάδια του ΕΟΤ Η επίσημη διαδικτυακή πύλη της Κύθνου (