Mayo Clinic Ιατρικές Νευροεπιστήμες

Transcript

1 Mayo Clinic Ιατρικές Νευροεπιστήμες κατά Νευρολογικά Συστήματα και Επίπεδα ΠEMΠTH EKΔOΣH ΠPΩTH EKΔOΣH ΣTHN EΛΛHNIKH

2 Mayo Clinic Medical Neurosciences Organized by Neurologic Systems and Levels FIFTH EDITION Eduardo E. Bennaroch, MD Jasper R. Daube, MD Kelly D. Flemming, MD Barbara F. Westmoreland, MD MAYO CLINIC SCIENTIFIC PRESS AND INFORMA HEALTHCARE USA, INC.

3 Aμερικανική έκδοση: Mayo Clinic Medical Neurosciences. Organized by Neurologic Systems and Levels FIFTH EDITION Εκδόσεις: Mayo Clinic Scientific Press and Informa HealthCare USA, INC. ISBN: Eλληνική έκδοση: Mayo Clinic Ιατρικές Νευροεπιστήμες κατά Νευρολογικά Συστήματα και Επίπεδα ΠPΩTH EKΔOΣH Εκδόσεις: Gotsis ISBN: Φεβρουάριος 2015 Μετάφραση ελληνικής έκδοσης: Iωάννης Bαράκης Νικόλαος Δημησιάνος Επιστημονική επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: Μάρθα Ασημακοπούλου Σχεδιασμός έκδοσης, τεχνική επεξεργασία: Kωνσταντίνος Γκότσης Γλωσσική επιμέλεια, τυπογραφικές διορθώσεις: Kατερίνα Tσιούμα Nάνσυ Kατσαγούνου Eκτύπωση Βιβλιοδεσία: Ταχύτυπο Τηλ.: Εκδόσεις GOTSIS Βιβλιοπωλείο: Mαιζώνος 20-22, Πάτρα, τηλ Fax: Διανομή: Ρ. Φεραίου 19-21, Πάτρα, τηλ Aτελιέ: Τερψιθέας 2, Πάτρα, Σύμφωνα με τον Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσον χωρίς την άδεια του εκδότη.

4 Mayo Clinic Ιατρικές Νευροεπιστήμες κατά Νευρολογικά Συστήματα και Επίπεδα ΠEMΠTH EKΔOΣH / ΠPΩTH ΣTHN EΛΛHNIKH EΠIMEΛEIA: Μάρθα Ασημακοπούλου Αναπλ. Καθηγήτρια Ανατομικής Νευροανατομικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών METAΦPAΣH: Iωάννης Bαράκης Ομοτ. Καθηγητής Ανατομικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Νικόλαος Α. Δημησιάνος Ιατρός Νευρολόγος EKΔOΣEIΣ

5 Πρόλογος Η πρώτη έκδοση των Ιατρικών Νευροεπιστημών, που δημοσιεύθηκε το 1978, παρουσίασε μια οργάνωση της γνώσης του νευρικού συστήματος βασισμένη στην προσέγγιση του νευρολόγου απέναντι στα κλινικά προβλήματα. Για τους φοιτητές της Ιατρικής και τους ειδικευόμενους, το πλαίσιο αυτό αποτέλεσε μια ισχυρή βάση πάνω στην οποία μπορούσαν να χτίσουν τις γνώσεις τους, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Οι συνεχιζόμενες εξελίξεις στη γνώση του νευρικού συστήματος απαιτούσαν την επικαιροποίηση του κειμένου στις προηγούμενες τέσσερις εκδόσεις. Η ολοένα ταχύτερη επέκταση στην κατανόηση της λειτουργίας του φυσιολογικού εγκεφάλου και της αντίδρασής του στις παθολογικές καταστάσεις τα τελευταία οκτώ χρόνια απαιτούσε μια μεγαλύτερη αναθεώρηση, που οδήγησε στην παρούσα, πέμπτη έκδοση. Η αυξανόμενη πολυπλοκότητα της γνώσης γύρω από το νευρικό σύστημα οδήγησε επίσης σε αλλαγές στη σχηματοποίηση και στην παρουσίαση των πληροφοριών. Τα κεφάλαια αναδιατάχθηκαν προκειμένου να βελτιωθεί η ενσωμάτωση της νευροχημείας και της νευροφαρμακολογίας και αναδιοργανώθηκαν ώστε να διευκολύνουν την κατανόηση από τους φοιτητές των μεγάλων ενοτήτων, παραδείγματος χάριν τα κεφάλαια για τον οπίσθιο βόθρο και το υπερσκηνίδιο επίπεδο χωρίστηκαν σε δύο κεφάλαια το καθένα. Έγιναν μεγάλες προσθήκες παραγράφων σχετικά με την τοπογραφική ανατομία. Η μορφή κάθε κεφαλαίου αποτελείται από τους Στόχους, την Εισαγωγή, την Επισκόπηση και το κυρίως κείμενο. Στο κείμενο έχουν ενσωματωθεί Κλινικά Προβλήματα. Λεπτομερείς επιπρόσθετες πληροφορίες έχουν προστεθεί σε κάθε κεφάλαιο. Η ανάγκη για την παρουσίαση της αχανούς γνώσης σχετικά με το νευρικό σύστημα απαιτούσε τη δημιουργία νέων εικόνων ανατομίας και ιστολογίας καθώς και την συμπερίληψη νέων εικόνων αξονικής τομογραφίας και μαγνητικού συντονισμού, ώστε να βοηθήσουν στην ανάδειξη της βασικής ανατομικής του νευρικού συστήματος. Πολλές έννοιες αποσαφηνίζονται περαιτέρω με τη χρήση νέων εικόνων και την έγχρωμη παρουσίασή τους σε όλο το κείμενο. Επίσης, προστέθηκαν νέες παράγραφοι αναφορικά με νεοδιαγνωσμένες ανοσολογικές και γενετικές διαταραχές του νευρικού συστήματος. Παραδείγματα λεπτομερούς περιγραφής της νεότερης γνώσης είναι ιδιαίτερα εμφανή στην παθολογική ανατομική των αγγειακών διαταραχών και στην αποσαφήνιση της φυσιολογίας του κινητικού συστήματος. Η παρούσα έκδοση, όπως και οι προηγούμενες, είναι προϊόν της εργασίας των συγγραφέων της. Ωστόσο, δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί χωρίς τη συμβολή πολλών άλλων, όπως των φοιτητών ιατρικής και του προσωπικού του νοσοκομείου. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τους ειδικευόμενους που βοήθησαν στη διδασκαλία της εισαγωγής μας στις Νευροεπιστήμες στους πρωτοετείς και δευτεροετείς φοιτητές ιατρικής, καθώς και το προσωπικό που συνέβαλε στην παρούσα έκδοση: Joseph Parisi, MD, Τμήμα Νευροπαθολογίας, Clifford Jack, MD, Τμήμα Νευροακτινολογίας, Michael Silber, MD, Τμήμα Μελέτης του Ύπνου, Peter Dyck, MD, Τμήμα Περιφερικών Νεύρων

6 και Andrew Engel, MD, Τμήμα Νευρομυϊκών Παθήσεων. Οι εξαιρετικές ομάδες του Τμήματος Επιστημονικών Εκδόσεων και των Υπηρεσιών Υποστήριξης Μέσων συνέβαλαν τα μέγιστα στην ποιότητα του βιβλίου: O. Eugene Millhouse, PhD, Roberta Schwartz, Traci Post, Alissa Baumgartner, Karen Barrie, Jim Tidwell, Jim Rownd και Jim Postier. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνονται στους αρχικούς συγγραφείς του βιβλίου, οι αντιλήψεις των οποίων συνεχίζουν να διακατέχουν την ψυχή της παρούσας έκδοσης: Burton A. Sandok, MD και omas J. Reagan, MD. Διανύουμε μια συναρπαστική περίοδο στη μελέτη του νευρικού συστήματος και των διαταραχών του. Ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες του βιβλίου αυτού θα λάβουν τα ερεθίσματα για την περαιτέρω εξερεύνησή του. Eduardo E. Benarroch, MD Jasper R. Daube, MD Kelly D. Flemming, MD Barbara F. Westmoreland, MD

7 Πρόλογος ελληνικής έκδοσης Το βιβλίο αυτό είναι έργο μιας ομάδας από εξέχοντες νευροεπιστήμονες της Ιατρικής Σχολής της Mayo Clinic. Δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει τους εκπαιδευτικούς στόχους του μαθήματος των Bασικών Nευροεπιστημών. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου, το 1978, «οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι συμβατοί με τον πρωταρχικό στόχο της Ιατρικής Σχολής: την εκπαίδευση ικανών κλινικών ιατρών». Στα τριάντα χρόνια που μεσολάβησαν έως την πέμπτη έκδοση του βιβλίου, η πρόοδος στον χώρο των Nευροεπιστημών υπήρξε εκρηκτική και αυτό αντανακλάται στη συνεχή ανανέωση του περιεχομένου του βιβλίου, χωρίς όμως να αλλοιωθεί ο πρωταρχικός στόχος που παραμένει η εκπαίδευση ικανών ιατρών. Εκτός όμως από φοιτητές της Ιατρικής, ειδικευόμενους αλλά και ειδικευμένους ιατρούς, το βιβλίο αυτό αποτελεί χρήσιμο βοήθημα και για κάθε μη ιατρό επιστήμονα με ενδιαφέρον για τις Nευροεπιστήμες, ο οποίος θα εκτιμήσει την απαρτιωμένη προσέγγιση της Bασικής και Kλινικής Nευροεπιστήμης. Η άρτια έκδοση του βιβλίου αυτού στα ελληνικά κατέστη δυνατή χάρη στις προσπάθειες ενός ρέκτη εκδότη του κ. A. Γκότση και των συνεργατών του, στους οποίους αξίζουν συγχαρητήρια. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην κ. Κατερίνα Τσιούμα του Εκδοτικού Οίκου Γκότση για την άψογη συνεργασία. Ιωάννης Βαράκης Γεώργιος Κωστόπουλος Μάρθα Ασημακοπούλου

8 Συγγραφείς Eπιμελητές Mεταφραστές Eduardo E. Bennaroch Σύμβουλος, Τμήμα Νευρολογίας, Mayo Clinic, Ρότσεστερ, Μινεσότα Καθηγητής Νευρολογίας, College of Medicine, Mayo Clinic Jasper R. Daube Σύμβουλος, Τμήμα Νευρολογίας, Mayo Clinic, Ρότσεστερ, Μινεσότα Καθηγητής Νευρολογίας, College of Medicine, Mayo Clinic Kelly D. Flemming Σύμβουλος, Τμήμα Νευρολογίας, Mayo Clinic, Ρότσεστερ, Μινεσότα Επίκουρη Καθηγήτρια Νευρολογίας, College of Medicine, Mayo Clinic Barbara F. Westmoreland Σύμβουλος, Τμήμα Νευρολογίας, Mayo Clinic, Ρότσεστερ, Μινεσότα Καθηγήτρια Νευρολογίας, College of Medicine, Mayo Clinic Ιωάννης Βαράκης Ομότ. Καθηγητής Ανατομικής Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Γεώργιος Κωστόπουλος Καθηγητής Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Μάρθα Ασημακοπούλου Αναπλ. Καθηγήτρια Ανατομικής-Νευροανατομικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Νικόλαος Α. Δημησιάνος Ιατρός, Νευρολόγος

9 Περιεχόμενα Επισκόπηση των Νευροεπιστημών (15 248) 11. Ολοκληρωμένη Νευροεπιστήμη για τον Κλινικό Ιατρό Ανάπτυξη του Νευρικού Συστήματος (Νευροεμβρυολογία) Διάγνωση Νευρολογικών Διαταραχών: Ανατομική Εντόπιση Διάγνωση Νευρολογικών Διαταραχών: Νευροκυτταρολογία και Παθολογική Ανατομική του Νευρικού Συστήματος Διάγνωση Νευρολογικών Διαταραχών: Παροδικές Διαταραχές και Νευροφυσιολογία Συναπτική Διαβίβαση και Νευροχημικά Συστήματα Επιμήκη Λειτουργικά Συστήματα ( ) 17. Αισθητικό Σύστημα Το Κινητικό Σύστημα Το Σύστημα Ρύθμισης του Εσωτερικού Περιβάλλοντος Το Σύστημα της Συνείδησης Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό: Το Κοιλιακό Σύστημα Το Αγγειακό Σύστημα Οριζόντια Συστήματα ( ) 13. Το Περιφερικό Επίπεδο Το Σπονδυλικό Επίπεδο Το Eπίπεδο του Οπισθίου Βόθρου Μέρος Α: Εγκεφαλικό Στέλεχος και Πυρήνες Κρανιακών Νεύρων Μέρος Β: Παρεγκεφαλίδα, Ακουστικό και Αιθουσαίο Σύστημα Το Υπερσκηνίδιο Επίπεδο Μέρος Α: Θάλαμος, Υποθάλαμος και Οπτικό Σύστημα Μέρος Β: Τελικός εγκέφαλος Απαντήσεις στα Κλινικά Προβλήματα Ευρετήριο