Α φ η γ η μ α τ ο λ ο γ ί α

Transcript

1 Μεταπτυχιακό Σεμινάριο Α φ η γ η μ α τ ο λ ο γ ί α Διαθεματικές προσεγγίσεις Οδηγός σπουδών

2

3 Εισαγωγή αφήγηση αποτελεί βασικό συστατικό του πολιτισμού μας. Από εργαλείο συνεργασίας των πρωτόγονων κοινωνικών ομάδων έχει καταλήξει με την χρήση της πληροφορικής να ενσωματώνεται σε τεχνολογίες αιχμής που αφορούν την σύγχρονη τέχνη, επιστήμη, εκπαίδευση και διοίκηση. Τομείς όπου χρησιμοποιείται η αφήγηση είναι: Μυθολογία, Έπος, Ιστορία, Θέατρο, Ποίηση, Διήγημα, Μυθιστόρημα, Εικαστικές Τέχνες, Κινηματογράφος, Εκπαίδευση, Ιατρικά Ιστορικά, Πειραματικές Αναφορές, Μαθηματικές Αποδείξεις, Εκπαίδευση Διοίκησης, Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεία, Κοινωνιολογία, Δημοσιογραφία, Παιχνίδια με Υπολογιστή, Υπολογιστική Εμψύχωση, Εικονική Πραγματικότητα, Διαδραστική Αφήγηση, Διαδραστικό Θέατρο. Το σεμινάριο θα προσφέρει εκπαίδευση άνω των 200 ωρών στην Θεωρία και την Εφαρμογή της Αφήγησης με βασικό εργαλείο το Εργαστήριο Πληροφορικής όπου θα γίνεται πρακτική εξάσκηση που θα υποστηρίζει τις παραδόσεις των μαθημάτων. Τα δίδακτρα ανέρχονται σε 2000 ευρώ συνολικά. Ημερομηνία έναρξης του Σεμιναρίου ορίζεται η 5η Οκτωβρίου Οι ενδιαφερόμενοι για εγγραφή να απευθύνονται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στον κ. Ι. Κόντο, στην διεύθυνση: 3

4 Διδακτικές ενότητες 1. Ο αφηγηματικός λόγος στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία 2. Αφηγηματικός λόγος και αφηγηματολογία 3. Ο αφηγηματικός λόγος στη σύγχρονη λογοτεχνία Από τον 20ό στον 21ο αιώνα 4. Σημειολογία της αφήγησης 5. Η αφηγηματολογία ως αναλυτική της φιλοσοφίας και της ψυχοθεραπείας 6. Η λειτουργία της αφήγησης στη ζωγραφική 7. Υπολογιστική Γλωσσολογία 8. Υπολογιστική Αφηγηματολογία 4

5 1. Ο αφηγηματικός λόγος στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία Διδάσκων: Βασίλειος Κύρκος Εισαγωγικά O αφηγηματικός λόγος στo σύνολό του (προφορικός και γραπτός) καθώς και τα διάφορα είδη του αφηγηματικού λόγου αντανακλούν στις κοινωνικές μεταβολές και ανταποκρίνονται στις αναζητήσεις της εκάστοτε κοινωνικής πραγματικότητας. Ι. O προφορικός αφηγηματικός λόγος Η προϊστορική και πρωτοϊστορική κοινωνία π.χ. χαρακτηρίζεται από την προφορική λογοτεχνική αφήγηση (παραδόσεις, θρύλοι, καθημερινότητα, μορφές κοινωνικού βίου) και εκφράζεται προφορικά με το έπος/την επική ποίηση, το ηρωϊκό και θρησκευτικό έπος κ.λπ. Ο γραπτός αφηγηματικός λόγος σημαίνει τη μετάβαση σε μία άλλη κοινωνική πραγματικότητα (γραπτοί νόμοι, πόλεις κ.λπ.). ΙΙ. Aρχαϊκή εποχή Η ποίηση, το γραπτό κείμενο πλέον, αντιπροσωπεύει όλα τα λογοτεχνικά είδη του λόγου, π.χ. τα ομηρικά έπη και τα έργα του Ησιόδου «Έργα και Ημέραι» δηλώνουν το σύνολο του αφηγηματικού λόγου: ποίηση, διήγηση, δραματική μορφή, φιλοσοφικές ιδέες. Σταδιακά όμως αυτονομείται το αφηγηματικό και το δραματικό στοιχείο σε ιδιαίτερα λογοτεχνικά είδη: οι επικές αφηγήσεις παραμερίζονται και επικρατεί η λυρική ποίηση, η πολυμορφία της λυρικής ποίησης. 5

6 ΙΙΙ. Κλασική Εποχή Η ποίηση τώρα περιορίζεται στο καθαρά λυρικό μέρος, στο λυρισμό, με την ευρύτερη έννοια του όρου: πινδαρικοί ύμνοι, συμποτική αφηγηματική ποίηση, ίαμβος, ποιήματα του Θέογνι κ.λπ. Την ίδια εποχή διευρύνεται η έννοια του ποιητικού αφηγηματικού λόγου και φθάνει στην κορύφωσή του με το δραματικό λόγο: τραγωδία, κωμωδία, μίμοι κ.λπ.. η μιμητική τέχνη είναι κατεξοχήν το δράμα, η ιστοριογραφία, η ρητορική και η Φιλοσοφία. IV. Eλληνιστική Eποχή Περαιτέρω διεύρυνση του αφηγηματικού λόγου κατά την ελληνιστική εποχή. Νέες μορφές αφηγηματικού λόγου που θα ασκήσουν μεγάλη επίδραση στη νεώτερη εποχή: 1. Λογοτεχνία α) Η κωμωδία χαρακτήρων: Μένανδρος κ.ά. β) Καλλίμαχος: Ύμνοι και οι Πίνακες γ) Τα ειδύλλια του Θεοκρίτου: νέο είδος λυρισμού και αφηγηματικού λόγου. 2. Τα νέα φιλοσοφικά ρεύματα (σχολές ή αιρέσεις): Επικούρειοι, Στωικοί, Σκεπτικοί 3. Οι επιστήμες: Τα επιστημονικά κείμενα εντάσσονται και αυτά στα είδη του λογοτεχνικού λόγου: π.χ. Γεωγραφία (Ερατοσθένης), Γεωμετρία (Ευκλείδης, Αρχιμήδης κ.λπ.). 4. Ιστοριογραφία: Πιλάβιος κ.λπ. 6

7 V. Αυτοκρατορική εποχή - Ύστερη αρχαιότητα 1. Νέα λογοτεχνικά είδη διαμορφώνονται σ αυτή τη δύστηνη εποχή: η διατριβή, ο παραμυθικός λόγος της φιλοσοφίας (consolatio philosophiae) και η επιστολογραφία. Και τα τρία είδη άσκησαν μεγάλη επίδραση στη μεταγενέστερη ιστορία του αφηγηματικού λόγου. α) Ιστοριογραφία: μεταξύ ρητορικής και μυθιστορίας. Πλούταρχος, Αππιανός, Αρριανός (Αλεξάνδρου Ανάβασις) κ.ά. β) Αθηναίος: Δειπνοσοφιστές 2. Περιηγητικά κείμενα: Παυσανίας κ.λπ., Απολλόδωρος. VI. Το Μυθιστόρημα και η Επιστολογραφία α) Περί θαυμασίων. β) Διογένης Λαέρτιος: φιλοσοφικά ιστοριογραφικά κείμενα. γ) Ο Νεοπλατωνισμός: Πλωτίνος, Πορφύριος, Ιάμβλιχος. δ) Μυθολογικά και μαγικά κείμενα. VII. Ο λόγος της πρώιμης χριστιανικής γραμματείας α) Βίοι αγίων, αγιολογικά κείμενα. β) Η νέα μορφή του ρητορικού λόγου: το κήρυγμα. γ) Οι χριστιανικοί πατέρες και η κλασική γραμματεία. 7

8

9 2. Αφηγηματικός λόγος και αφηγηματολογία Διδάσκων: Αλέξανδρος Κεσίσογλου 1. Ορισμός: αφηγηματικός λόγος ή συνηθέστερα αφήγηση είναι η έννοια με την οποία περιγράφουμε το ερευνητικό αντικείμενο της αφηγηματολογίας. Η αφήγηση περιλαμβάνει την επικοινωνιακή προβολή ροής συμβάντων, πραγματικών ή πλασματικών, με ανθρωπόμορφη παρουσία. Η προβολή γίνεται σε κάποιο μέσο επικοινωνίας, συνηθέστερα γλωσσικό (γραπτή/προφορική μορφή). Ως μέσον μπορεί να λειτουργεί και η εικόνα (κινηματογράφος) ή μόνο η εικόνα (μπαλέτο, παντομίμα). Αφηγηματολογία είναι η επιστήμη που ερευνά την αφήγηση με σκοπό να περιγράψει τα μεταβλητά/σταθερά της χαρακτηριστικά και τους συνδυασμούς τους. Η αφηγηματολογία επιδιώκει να διασαφηνίσει τη σχέση που έχουν μεταξύ τους οι αφηγήσεις και να τις εντάξει σε θεωρητικά μοντέλα (τυπολογίες), δεδομένου ότι οι αφηγήσεις παρέχουν ένα πρωταρχικό δείγμα για την πολιτισμική οργάνωση μιας κοινωνίας (μετάδοση πληροφορίας, γνώσης, σχέση με παρελθόν κ.ά.). Iστορική ανασκόπηση: [η αφηγηματική στροφή ]. 2. Αφηγηματολογία και μέθοδοι. Ουσιώδες ζήτημα: τί είναι αφήγηση και πώς από προτάσεις συγκροτείται αφήγηση. Κειμενικός προσανατολισμός και επίδραση της σύγχρονης γλωσσολογίας, κυρίως 9

10 στον αγγλόφωνο και γαλλόφωνο χώρο (διμελείς αντιθέσεις: ενδεικτικά, αφηγητής/δέκτης αφήγησης, ομο -/ετεροδιηγητικό). H τυπολογία του Goethe (1819): οι τρεις φυσικές μορφές της ποίησης. H επίδραση του V. Propp. O γαλλικός στρουκτουραλισμός: Bremond, Greimas, Todorov, Barthes, Genette. Νεότερες εξελίξεις. Αφηγηματολογία και επιστήμες του πολιτισμού. 3. Συγκείμενα της αφήγησης. Θάνατος και επιστροφή του συγγραφέα (από τον Barthes ως τον Jannidis), το βιολογικό του φύλο. Λογοκρισία και copyright. Η εμφάνιση και η διάδοση της αφήγησης. Το αισθητήριο του δέκτη της. H επενέργεια της αφήγησης (primacy-recency effects). 4. Δομή αφήγησης. Δυαδικότητα: α. Ο κόσμος που παρουσιάζεται/η παρουσίασή του από τον α-φηγητή. Ο αφηγητής και το πρόσωπο του αναγνώστη. Ο κινηματογραφικός αφηγητής, β. Η εξωτερικότητα της αφήγησης (παρακειμενικά στοιχεία) και η εσωτερικότητα (αφηγητής και αφηγηματικός χρόνος, εστίαση και οπτική γωνία). Η γλώσσα της αφήγησης ως κίνητρο στον αναγνώστη να συγκροτήσει, ενώ την προσλαμβάνει, τον δικό του αφηγηματικό κόσμο (οι λεγόμενες θέσεις ακαθοριστίας ή κενές θέσεις). 5. Ο κόσμος της αφήγησης. Ρεαλισμός και πλασματικότητα. Μετα-αφήγηση και μετα-πλασματικότητα. 6. Τυπολογίες αφήγησης: αν μπορεί μια αφήγηση να ενταχθεί στις κατηγορίες μιας τυπολογίας και αν ακόμη η τυπολογία μπορεί να ενταχθεί σε (ευρύτερο) αφηγηματικό σύστημα. H πρόταση του θεωρητικού 10

11 της λογοτεχνίας Franz Karl Stanzel. Η πρόταση του Gérard Genette. 11

12

13 3. Ο αφηγηματικός λόγος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Από τον 20ό στον 21ο αιώνα Διδάσκων: Γιώργος Ρωμανός 1. Στοιχεία για την αφηγηματική τέχνη στη λογοτεχνία. Θεμελιώδεις αρχές και ιστορικότητα. Η διήγηση από την αρχή μέχρι το τέλος ως σχήμα συγγραφικής πρόθεσης. 2. Από την πρωταρχική σύλληψη στο αφηγηματικό κέντρο μιας κειμενικής σύνθεσης. Η βασική περίληψη και η ανάπτυξή της. Τι είναι μια ιστορία πριν από την αρχή της. Προ-αφηγηματική ύλη. 3. Γλώσσα και προσχέδια γραφής. Μια διαρκώς ανατροφοδοτούμενη και δυναμική σχέση. Από την διατύπωση μιας μονοσήμαντης ιδέας μέχρι το σύμπλοκο ιδεών και τη γλωσσική τους κατάθεση σε μια εν ροή αφήγηση. Η αφήγηση ως δράση, χώρος και χρόνος. 4. Από τον συγγραφέα στον αφηγητή και το κείμενο, και από τον αναγνώστη στην ερμηνεία. Η διάκριση των συνειδήσεών τους. 5. Ο συγγραφέας και το κείμενο. Θέσεις και αντιθέσεις στον 20ό αιώνα. Λογοτεχνικές σχολές και ρεύματα. Κριτικά συμπεράσματα στη Μετανεοτερι- 13

14 κότητα και στον Μεταμοντερνισμό κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. 6. Αφήγηση και θεατρική πρόζα. Γραπτός και σκηνικός λόγος. Ομοιότητες και διαφορές. Από τον αναγνώστη στο θεατή. 7. Η οργάνωση του μύθου. Πρώτα σχήματα δομής. 8. Αφηγηματικές τεχνικές και αφηγηματικοί τρόποι. 9. Μερικές ειδικές τεχνικές αφήγησης. Από τον εγκιβωτισμό και την Μυθική μέθοδο στην εφαρμογή του Mise en abime και σε άλλες αξιόλογες τεχνικές. 10. Πρακτικά αφηγηματικά εργαλεία: Σχήμα τριών χαρακτήρων, Δίπολο αντιθέσεων, Οπτική γωνία, Εστιάσεις, η συγγραφική Θέση σε μια αφήγηση. Από τον παντογνώστη αφηγητή στις εστιάσεις και την πρόκληση της ταύτισης του αναγνώστη. 11. Βίωμα και ετεροβίωμα. Από το βιωματικό στο βιωμένο. Το παράδειγμα του Παπαδιαμάντη. 12. Η ανανοηματοδότηση του κοινότοπου. Από τον εφημεριδικό λόγο, και μέσω της ποιητικής, στην ποίηση του πεζού λόγο. Φθόγγοι, συνηχήσεις, ροή. 13. Ο χαρακτήρας. Αρχέτυποι, πρωτεύοντες και δευτερεύοντες χαρακτήρες. Από την εξέλιξη στα όρια της αφάνειας και της εξάλειψης. 14. Η δομή σε σχέση με την πλοκή, τον χαρακτήρα 14

15 και την κλιμάκωση των γεγονότων μέσω των δευτερευόντων χαρακτήρων. Η σχέση πλοκής χαρακτήρα. 15. Η Μορφή και το Περιεχόμενο σε σχέση με τους διαρκείς νοηματικούς και γλωσσικούς επανελέγχους του κειμένου. Η αίσθηση της οργανικότητας του πεζού λόγου. 16. Τα κυριότερα λάθη σε μια σύγχρονη αφήγηση μέσα από τα λάθη της συγγραφικής θέσης και υπόστασης. 17. Η αρχή μιας αφήγησης: έξι και δύο τρόποι για να ξεκινήσει ένα κείμενο. Η αρχή ως προς τον άξονα του χρόνου και το νοηματικό της βάρος σε σχέση με το όλον της αφήγησης. 18. Η πλοκή και η κλιμάκωση. Η πυραμίδα του Freytag ως βασική μονάδα δόμησης μιας μικρής διήγησης και οι αλλεπάλληλες θέσεις της ως προς την γενική κλιμάκωση ενός μεγάλου κειμένου. Η ανάπτυξη και ο διαρκής έλεγχος του κειμένου. 19. Το τέλος μιας αφήγησης. Επτά, ενδεικτικοί, τρόποι για να τελειώσει μια αφήγηση και η οργανική σχέση του τέλους με το αφηγηματικό σύνολο. 20. Το ολοκληρωμένο αφηγηματικό κείμενο και η τελική ανάγνωσή του από τον συγγραφέα. Η συγγραφική αυτοσυνείδηση της λογοτεχνικής αφήγησης ως έννοιας συνολικής πλαστικής. Η αφηγηματική ολοκλήρωση ως ιδέα, έννοια και μήνυμα μέσω της γλώσσας και των ήχων της. 15

16 4. Σημειολογία της αφήγησης Διδάσκων: Απόστολος Αποστόλου Το μάθημα αναλύει το πολυσημειακό σύστημα, τις κατηγοριοποιήσεις που προκύπτουν από τη δόμηση της αφηγηματολογίας. Ενότητες 1. Η υφή του αφηγήματος 2.Το αφήγημα ως πράξη επικοινωνίας 3. Η αλληλεπίδραση των κωδίκων του αφηγήματος και το μήνυμα ως ανοιχτή γραμμή 4. Πρωτόκολλα αφηγηματικότητας 5. Το αφηγηματικό ιδιόλεκτο 6. Επανερμηνεύοντας την ερμηνεία της αφήγησης 16

17 5. Η αφηγηματολογία ως αναλυτική της φιλοσοφίας και της ψυχοθεραπείας Διδάσκων: Απόστολος Αποστόλου Το μάθημα εξετάζει την αφηγηματική γνώση ως διαδικασία νοηματοδότησης του κόσμου μέσω της προσωπικής διήγησης. Ενότητες 1. Αφήγηση/μεταφορά και παράφραση 2. Το μεταβιβάζειν 3. Αφηγηματικές κοινότητες 4. Υπερβατική αφηγηματικότητα 5. Η αφήγηση από τους Σωκρατικούς διαλόγους στη Μεταψυχολογία 6. Γνωσιακές Κονστρουκτιβστικές προσεγγίσεις της αφήγησης ως μέσου θεραπείας 17

18 6. Η λειτουργία της αφήγησης στη ζωγραφική Διδάσκων: Παναγιώτης Παπαδόπουλος 1. Η έννοια της αφήγησης Συνοπτική αναφορά σε κλασικά κείμενα που διαπραγματεύονται την έννοια της αφήγησης [Η Ποιητική του Αριστοτέλη, η Πολιτεία του Πλάτωνα]. 2. Η αφηγηματική ζωγραφική Το αφηγηματικό στοιχείο είναι έντονο στη ζωγραφική. Ολόκληρες περίοδοι της ζωγραφικής Κλασική αρχαιότητα, Αναγέννηση χαρακτηρίζονται από την αντίληψη της αφήγησης. Ιστορικά παραδείγματα. 3. Αναφορική λειτουργία και αφήγηση H αφήγηση προϋποθέτει την αναφορική λειτουργία για την οποία μιλά ο Γιάκομπσον. Ένα μεγάλο μέρος της αρχαίας ζωγραφικής όσο και της δυτικής είναι αφηγηματικό, απεικονίζει ιστορίες από τη θρησκεία, την ιστορία και τη λογοτεχνία. Κριτήρια επιλογής του αναφορικού στοιχείου; Η λειτουργία της κορύφωσης στο ζωγραφικό έργο. 4. Αφήγηση και απτότητα Στην αφηγηματική ζωγραφική απουσιάζουν τα μιμητικά στοιχεία που θα ενεργοποιούσαν τις κιναισθητικές δυνάμεις του ατόμου, τη σαρκικότητα της ζωγραφικής, την απτότητά της, την ακοή κλπ. Η αφη- 18

19 γηματική ζωγραφική είναι αποκλειστικά μια «ζωγραφική της όρασης». 5. Διήγηση και περιγραφή στη ζωγραφική Διαφορά ανάμεσα στην αφήγηση και την περιγραφή: η αφήγηση δίνει έμφαση στη χρονική και δραματική όψη της διήγησης. αντίθετα η περιγραφή αναπαριστά τα αντικείμενα στη συγχρονικότητά τους. Αυτό τουλάχιστον συμβαίνει στη μυθιστοριογραφία. Στη ζωγραφική η χρονική διαδικασία δεν μπορεί να απεικονιστεί παρά στη συγχρονικότητά της αλλά και η περιγραφή το ίδιο. Πώς λύνεται αυτό το παράδοξο; 6. Συγχρονία και διαχρονία στο εικαστικό έργο Τρόποι που ο ζωγράφος εναρμονίζει στη κλίμακα της διαδοχικότητας, αναπαραστάσεις αντικειμένων που είναι σύγχρονα μεταξύ τους και που παρατίθενται μέσα στον ίδιο χώρο. 7. Η έλλειψη και η αφήγηση Η πρακτική της έλλειψης παραμένει έντονη μέσα στο αφηγηματικό έργο. Κάθε αφήγηση μας προτείνεται ως ένας ρυθμός από κενά και πλήρη διαστήματα. Κάτι τέτοιο ισχύει και για το θέατρο και για το μυθιστόρημα, κυρίως, όμως για τη ζωγραφική αφήγηση. Ο αναφορικός χρόνος του έργου υπάρχει μαζί με το γενικότερο πρόβλημα της απώλειας χρόνου. 19

20 7. Υπολογιστική γλωσσολογία Διδάσκων: Ιωάννης Κόντος Στο πλαίσιο της ενότητας της Υπολογιστικής Γλωσσολογίας θα διδαχθούν θέματα από τους παρακάτω τομείς: 1. Υπολογιστική Λεξικογραφία 2. Οντολογίες 3. Συντακτική Ανάλυση 4. Εισαγωγή στη Σημασιολογία 5. Επιλογικοί Περιορισμοί 6. Αναπαράσταση Γνώσης 7. Επίλυση Αμφισημίας 8. Υπονοούμενες Σχέσεις 9. Εξαγωγή Πληροφορίας 10. Επεξεργασία Αφηγηματικού Κειμένου 11. Επεξεργασία Γνωσιακού Κειμένου 20

21 8. Υπολογιστική αφηγηματολογία Διδάσκοντες: Ιωάννης Κόντος και Πέτρος Τζελεπίδης Στην ενότητα αυτή αναλύονται θέματα μεθοδολογίας επεξεργασίας αφηγηματικών κειμένων με υπολογιστή. Η μεθοδολογία αυτή αποσκοπεί στην αυτόματη επεξεργασία με υπολογιστή πληροφοριακών δομών που περιέχονται ή υπονοούνται σε αφηγηματικά κείμενα. Οι πληροφοριακές αυτές δομές αντιστοιχούν σε ενέργειες ή δράσεις, επεισόδια, γνώσεις, ωφελιμότητες και διαμάχες που περιγράφονται από αφηγηματικά κείμενα. Υπεύθυνοι για τα γεγονότα αυτά είναι άτομα ή κοινωνικές ομάδες ή ακόμη και ολόκληρα κράτη που επιδιώκουν την επιτυχία κάποιου σκοπού. Για την επιτυχία του σκοπού του ο ενδιαφερόμενος φορέας ακολουθεί κάποιο σχέδιο. Αν οι σκοποί δύο ή περισσότερων φορέων είναι αντικρουόμενοι τότε υπάρχει διαμάχη και στα σχέδια αντιστοιχούν αντισχέδια. Οι δράσεις που αναφέρονται σε ένα αφηγηματικό κείμενο αναγνωρίζονται από προγράμματα υπολογιστή με την χρήση ενός υπολογιστικού λεξικού, μιας υπολογιστικής γραμματικής και διαφόρων υπολογιστικών βάσεων γνώσεων. Τα επεισόδια αναλύονται με τη βοήθεια αφηγηματικών μονάδων που η παράστασή τους μπορεί να γίνει με σχήματα, πλαίσια ή 21

22 γραμματικές κειμένων. Οι ωφελιμότητες και οι διαμάχες αναλύονται με τη βοήθεια στόχων και σχεδίων των φορέων των υπεύθυνων για τις ενέργειες που αναφέρονται στο κείμενο. Τα επιμέρους θέματα της ενότητας αυτής είναι: 1. Επεξεργασία Ενεργειών ή Δράσεων 2. Επεξεργασία Σειράς Δράσεων 3. Υπολογιστική Παράσταση Χαρακτήρων 4. Επεξεργασία Ωφελιμιστικών Δομών 5. Επεξεργασία Δράσεων στη Γνωσιακή Επιστήμη 6. Υπολογιστική Παράσταση Διαμαχών 7. Επεξεργασία Μεταφορών και Αλληγοριών. 8. Απάντηση Ερωτήσεων από Αφηγήσεις 9. Δημιουργία Αφηγήσεων με Υπολογιστή 22

23 Βιογραφικά διδασκόντων Απόστολος Αποστόλου Ο Απόστολος Αποστόλου είναι Δρ Φιλοσοφίας, έχει διδάξει Φιλοσοφική Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Ψυχολογίας, και Θεωρία της Λογο-τεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα. Επισκέπτης Καθηγητής στη θεωρία της Λογοτεχνίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Arese, (Μιλάνο) και Σύγχρονης Φιλοσοφικής Σκέψης στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Collefero (Ρώμη). Κριτικός Λογοτεχνίας. Έχει διευθύνει περιοδικά και έχει οργανώσει συνέδρια ενώ έχει συμμετάσχει σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στα ελληνικά, ιταλικά, γαλλικά. Έχει γράψει δύο βιβλία, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές συνεργασίες βιβλίων. Συνιδρυτής του Ινστιτούτου Πρακτικής Φιλοσοφίας και Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας από το 1997 στη Φλωρεντία. Αλέξανδρος Κεσίσογλου * O Aλέξανδρος Kεσίσογλου (γεν. 1943) έχει διδάξει στο Tμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Σπούδασε Kλασική φιλο- 23

24 λογία στα Πανεπιστήμια Aθηνών και Freiburg i. Brsg. Εχει υπηρετήσει στα Kέντρα Eρευνών της Aκαδημίας Aθηνών. Aσχολείται με ζητήματα ποιητικής, αισθητικής και σημειωτικής στην κλασική αρχαιότητα και στη σύγχρονη εποχή. Ιωάννης Κόντος * Έχει σπουδάσει Πληροφορική στη Γλασκώβη και στο Μπίρμινχαμ. Έχει εργασθεί στο Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. Δημόκριτος ως ερευνητής Πληροφορικής και ως Διευθυντής του Κέντρου Υπολογιστών. Έχει υπηρετήσει ως Καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει εκδώσει το βιβλίο Τεχνητή Νοημοσύνη και Επεξεργασία του Λόγου, και έχει δημοσιεύσει ένα σχετικό κεφάλαιο σε βιβλίο Γνωσιακής Επιστήμης και πάνω από 90 ερευνητικές εργασίες Τεχνητής Νοημοσύνης και Επεξεργασίας του Λόγου. Βασίλειος Κύρκος * Ο Βασίλειος Κύρκος γεννήθηκε στην Αχλαδιά Καρδίτσας. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Α Γυμνάσιο Αρρένων Καρδίτσας. Επέτυχε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1953) ως υπότροφος του ΙΚΥ και τελείωσε το Επί τρία χρόνια δίδαξε στην Ιδιωτική Μέση Εκπαίδευση ( ). Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα δημοσίευσε πολλά άρθρα (φιλολογικά, φιλοσοφικά, ιστορικά) και ένα βιβλίο για το δημοτικό τραγούδι 24

25 (1963) (φιλοσοφική/κοινωνική ανάλυση δύο στοιχείων: αγάπη και ηρωικό πνεύμα). Πρώτη ολιγόμηνη επίσκεψη στη Γερμανία (Μόναχο) το καλοκαίρι Από το Σεπτέμβριο του 1963 και για τέσσερα χρόνια (οχτώ εξάμηνα) παρακολούθησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Heidelberg τα μαθήματα Φιλοσοφίας του H-G Gadamer του Karl Lowith του J. Habermas και του Henrich. Επίσης, παρακολούθησε μαθήματα κλασσικής φιλολογίας (Καθηγ. Uvo Holscher) και Ιστορίας της Τέχνης (E. Dinkler και R. Hampe). Από το δεύτερο εξάμηνο έγινε δεκτός στο Oberseminar του Gadamer, στον οποίο πρότεινε και δέχτηκε να γράψει διδακτορική διατριβή με θέμα: Die Dichtung im Rahmen der Wissensfrage bei Aristoteles, που δημοσιεύθηκε αργότερα (1972) με τίτλο: Die Dichtung ais Wissens problem bei Aristoteles. Καθόλο το διάστημα των σπουδών του στο Heidelberg είχε υποτροφία είτε από την DAAD (Γερμανική Κυβέρνηση) είτε από το Πανεπιστήμιο (Collegium Academicum). Παράλληλα δίδαξε επί τέσσερα εξάμηνα νέα ελληνικά ως εντεταλμένος διδάσκαλος (Lehrbeauftragt) στο Dolmetscher Institut και το Αρχαιολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου. Στο ίδιο χρονικό διάστημα που παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο του Heidelberg είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει (εκτός από το «Ανώτερο Σεμινάριο» του Gadamer) και άλλα φροντιστήρια και να συμπληρώσει τις σπουδές του με παραδόσεις για τη Γνωσιοθεωρία, την Αισθητική και τη Νεότερη Φιλοσοφία. Έλαβε μέρος σε ερευνητικά προγράμματα και σε ειδικές επιστημονικές συζητήσεις (Colloquia) με Γερμανούς και άλλους εισηγητές. Ωστόσο τη μεγαλύτερη προσπάθειά του συγκέντρωσε η μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας και γενικότερα η Ιστορία της Φιλοσοφίας. 25

26 Βοηθός έδρας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών: (αποχώρησε με αίτησή του). Υπεύθυνος για την Αρχαία Γραμματεία στην «Εκδοτική Αθηνών» (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους): , εκτός από τις εισηγήσεις και τον έλεγχο ολόκληρου σχεδόν του Πολιτιστικού μέρους της «Ιστορίας»: (τόμος Γ1-Στ ) έγραψε ο ίδιος ορισμένα κεφάλαια (βλ. πιο κάτω). Στο διάστημα εργάστηκε στα Κέντρα Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (Κέντρο αρχαίων Συγγραφέων, ως υπεύθυνος για τα φιλοσοφικά κείμενα) και από το 1981 (7.2.81) διετέλεσε Καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου δίδαξε Ιστορία της Φιλοσοφίας. Τέλος, επί ένα ακαδημαϊκό έτος ( ) εργάστηκε στο Boston College (ΗΠΑ) ως Visiting Scholar (με πρόσκληση του Καθ. John Cleary). Το 1996 με μετάκληση του Τμήματος Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (Μ.Ι.Θ.Ε.) του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέλαβε καθήκοντα στο ίδιο Τμήμα έως το 2001, οπότε αφυπηρέτησε οριστικά από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και έγινε ομ. Καθηγητής του ίδιου Πανεπιστημίου. Είναι μέλος Επιστημονικών Εταιρειών και συμμετείχε με εισηγήσεις του σε πολλά συνέδρια Φιλοσοφίας κ.ά. στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δίδαξε Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία (έμφαση: Πολιτική και Κοινωνική Φιλοσοφία), Νεοελληνική Φιλοσοφία, Φιλοσοφική Ανθρωπολογία και Σύγχρονα Φιλοσοφικά ρεύματα. Δημοσίευσε βιβλία και εκατοντάδες μελέτες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. * 26

27 Παναγιώτης Παπαδόπουλος Γενικές σπουδές 1985, Απόφοιτος του Παντείου Πανεπιστημίου, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών , D.E.A, στο Πανεπιστήμιο του Poitiers, πάνω στην Ιστορία της Φιλοσοφίας , ερευνητής στα Archives Husserl στο Παρίσι καθώς και στη Λουβαίν-Βέλγιο/maitre de conference , διδακτορικές σπουδές στη Ναντέρ (Paris X) , EΜΥ στο τμήμα ΦΚΣ στο Πανεπιστήμιο του Ρεθύμνου. 1. Σεμινάρια-Συνέδρια πάνω στην τέχνη , Διδάσκων στα σεμινάρια Φιλοσοφίας και Αισθητικής στο Κέντρο Ερμηνευτικών Μελετών που στεγαζόταν στο κτήριο της ΕΠΑΣΚΤ. Ενδεικτικά αναφέρονται. Θεωρίες της κειμενικότητας και τέχνη. Ένα χρήσιμο εργαλείο; Αποδόμηση και αισθητική μέχρι σήμερα. Συμμετείχε στην ίδρυση του κέντρου θεωρίας ART-ACT στο οποίο έδωσε πλήθος διαλέξεων για θέματα αισθητικής καθώς και σε παρουσιάσεις καλλιτεχνών μέχρι σήμερα, επιμέλεια εκθέσεων σε γκαλερί και μουσεία. 2. Τεχνοκριτική 2006-μέχρι σήμερα ασκεί την τεχνοκριτική στην εφημερίδα Η Αυγή. 3. Εκδόσεις-Βιβλία 2004, Ανάμεσα στην παράδοση και το μοντέρνο ή η αγωνία της επίδρασης στο έργο Ελλήνων σύγχρονων τοπιογράφων, εκδόσεις Διώνη, , Ο Σαράντης Καραβούζης και η μεταφυσική, εκδόσεις τέχνης Οίστρος. 2008, Η ζωγραφική του Δομένικου Βαρδακώστα, εκδόσεις Δαρδανός-Τυποθήτω. 27

28 2008, Ο Χρόνης Μπότσογλου και ο κόσμος της εμπειρίας. Ερμούπολη. 2008, Το Συμπλήρωμα, Η χαρακτική της Μαρίας Παπαδημητρίου, εκδόσεις Αστήρ. 2008, Η γενιά του Σαράντα στη ζωγραφική, υπό έκδοση Δαρδανός-Τυποθήτω. 2009, Υπαιθριστές τοπιογράφοι της γενιάς του σαράντα, Το παράδειγμα του Κώστα Κουνάδη. 2009, Ο ζωγράφος Θανάσης Στεφόπουλος (υπό έκδοση). 2009, Στήνοντας μια έκθεση, υπό έκδοση. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά Arti, Αντί, Ιχνευτής κ.α. Γιώργος Ρωμανός * Ο Γιώργος Ρωμανός γράφει Διήγημα, Μυθιστόρημα, Δοκίμια θεωρίας κριτικής, και δίδαξε λογοτεχνία, πεζογραφία και θεωρία, στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης και Λογοτεχνίας. Είναι επιμελητής βιβλίων από το 1974, και από το 1997 εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού Πανδώρα. Mέχρι σήμερα έχει εκδώσει 5 συλλογές διηγημάτων, ένα μυθιστόρημα, μία μελέτη, αισθητική ιστορική, και μία μετάφραση διηγημάτων του Dylan Thomas. Έχει δημοσιεύσει διηγήματα (από το 1977) και δοκίμια σε εφημερίδες (Καθημερινή, Αυγή, κ.α.), και σε όλα τα γνωστά λογοτεχνικά περιοδικά (από το 1978). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, και του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Πήρε πτυχίο ιατρικής, (Α.Π.Θ.) και ειδικότητα, (Ε.Κ.Π.Α.) και κατόπιν φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Ε.Κ.Π.Αθηνών. Εργάστηκε ως γιατρός 28

29 μέχρι το Έκτοτε αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική και στην επιμέλεια βιβλίων. Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά. Διακρίσεις, επιλογή Το βιβλίο του: Δέκα ροκ κι ένα μπλουζ για τρεις, Διηγήματα, Μεταίχμιο, 2004, εισήχθη για διδασκαλία στα πανεπιστήμια του Βερολίνου και της Τιφλίδας Μετάλλιο της πόλεως Δήμου Παπάγου για την προσφορά του στα γράμματα και στις τέχνες Για το βιβλίο του Καζαμπλάνκα Καφέ, Μυθιστόρημα, Άγκυρα, 2008, και για το σύνολο του έργου του, του απονεμήθηκε, το βραβείο Εκδοτών Βιβλίου Βορείου Ελλάδος. Βιβλιογραφία, Ενδεικτική επιλεκτική Για το έργο του Γ. Ρ., υπάρχει βιβλιογραφία από το Έχουν γραφτεί, σε περιοδικά τέχνης και εφημερίδες, περισσότερες από εξήντα εκτεταμένες κριτικές, και δεκάδες μικρότερα κείμενα. Παρουσιάσεις του έργου του έχουν γίνει σε αίθουσες γραμμάτων, τεχνών, σε συνέδρια καθώς και σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Έχει δώσει συνεντεύξεις στην τηλεόραση, τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο. α. Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πατάκης, 2007, (Ρωμανός Γιώργος, σελ 1953, και Πανδώρα σελ. 1682). β. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τ. 52, σελ γ. Μεγάλο λεξικό Ελλήνων Ζωγράφων, Γλυπτών, και Χαρακτών, εκδ. Μέλισσα, τ. Δ, σελ

30 Πέτρος Τζελεπίδης Ο Πέτρος Α. Μ. Τζελεπίδης έχει διδάξει για περισσότερο από 22 χρόνια σε όλους σχεδόν τους τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης και τα θεμέλια της Γνωσιακής Επιστήμης σε μεταπτυχιακό και προπτυχιακό επίπεδο στα Πανεπιστήμια: Kingston Λονδίνου (Σχολή Επιστήμης Υπολογιστών, Πληροφοριακών Συστημάτων και Μαθηματκών), Οξφόρδης (Τμήμα Πειραματικής Ψυχολογίας), Αθηνών (Τμήμα Μεθοδολογίας Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης), Κύπρου (Τμήμα Πληροφορικής), Κρήτης (Σχολή Ιατρικής). Προωθεί την δημόσια κατανόηση της επιστήμης με προσκεκλημένες ομιλίες, άρθρα και συνεντεύξεις. Έχει διατελέσει: Διευθυντής μεταπτυχιακών σπουδών Τεχνητής Νοημοσύνης, Πρόεδρος μεταπτυχιακού Συμβουλίου Σπουδών και Συμβουλίου Εξεταστών, και Διευθυντής του Εργαστηρίου Γνωσιακής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Kingston Λονδίνου, Πρόεδρος συμποσίων σε διεθνή συνέδρια, Επιστημονικός υπεύθυνος Ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων. Τον Ιούλιο του 2005 παραιτήθηκε από την μόνιμη θέση του αναπληρωτή καθηγητή για να αφοσιωθεί στην έρευνα της δομής και των μηχανισμών των Νοημόνων συστημάτων. Μέλος της συντακτικής επιτροπής των επιστημονικών περιοδικών Cognitive Systems and Neural, Parallel and Scientific Computations, και συνεργάτης (Associate) σε ένα από τα κορυφαία, παγκοσμίως, περιοδικά: Behavioral and Brain Sciences. Έχει προσκληθεί και δώσει διαλέξεις σε Αγγλία, Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες, Κύπρο και Ιαπωνία. Επι του παρόντος είναι adjunct faculty member of the graduate programme in the Brain & Mind Sciences at the Medical School University of Crete, and Academic Visitor to the Faculty of Philosophy, University of Ox- 30

31 ford. Έχει υπάρξει, ή είναι, μέλος επιστημονικών εταιρειών όπως: Cognitive Science Society, British Computer Society, American Association for Artificial Intelligence, Ελληνική Εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης (ιδρυτικό μέλος), British Society for the Advancement of Society, Ελληνική Εταιρεία Επιστημών της Γνώσης και της Νόησης, και Εταίρος και μέλος του Συμβουλίου της Κυβερνητικής Εταιρείας Λονδίνου (FCybS). Τα τελευταία 16 χρόνια αναπτύσσει μία ενοποιημένη θεμελίωση των Επιστημών του Εγκεφάλου και Νου. Συμπεράσματα και συνέπειες του έργου αυτού έχουν δημοσιευθεί σε σημαίνοντα διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως, Cybernetica, Behavioral and Brain Sciences, World Futures, Kybernetes και στην 5τομη Encyclopedia of Information Science and Technology. Έχει επιχορηγηθεί με το συνολικό ποσό του 1.2 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Βρετανική Κυβέρνηση για ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα μεταξύ των οποίων και το πρώτο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης στο Ηνωμένο Βασίλειο (1987). Έχει λάβει χορηγίες από το Βρετανικό Συμβούλιο και έχει διατελέσει Ερευνητικός Εταίρος των Βρετανικών Τηλεπικοινωνιών στην περιοχή των πολύπλοκων νοημόνων συστημάτων. Κριτής για την Ελληνική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας και ανεξάρτητος εμπειρογνώμων για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. *** 31

32