ЖАҚСЫНЫҢ ЖАҚСЫЛЫҒЫН АЙТ НҰРЫ ТАСЫСЫН

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ЖАҚСЫНЫҢ ЖАҚСЫЛЫҒЫН АЙТ НҰРЫ ТАСЫСЫН"

Transcript

1 20 қаңтар 2016 ж 02 (152) ЖАҚСЫНЫҢ ЖАҚСЫЛЫҒЫН АЙТ НҰРЫ ТАСЫСЫН Акция ұйымдастырушысы: «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Мақсаты: Интернет арқылы ұстаздар жетістігі, шығармашылығы, іс-тәжірибелерін БАҚ арқылы тарату. Білім саласында білім беру мекемелері және ұстаздардың, оқушылар мен ата аналардың жетістіктері жеткілікті. Осы жетістіктерімізді БАҚ арқылы көпшілікке таныстыру және таныту мақсатында акция ұйымдастырылды. Акция барысында күнделікті жаңалық форматында жазылған мақалалармен танысуға мүмкіндік жасалады. Акцияға қатысушы ұстаздардың мақалалары БАҚ бетінде жарияланады. Көп мақала жариялаған ұстаздар арнайы атап өтіледі. Қатысушы ұстаздарға барлығына тегін сертификат және алғыс хаттар табысталады. Акция туралы толық ақпарат: сайтында ЖАС КЕЛСЕ - ІСКЕ! 2014 жылы Инновациялық Еуразия университетін тәмамдап, физика бакалавры мамандығы бойынша үздік дипломы қолына тиген Нұрсолтан Армангүл «Дипломмен-ауылға!» бағдарламасы бойынша Қалқаман ауылының орта мектебіне физика пәні мұғалімі болып жұмысқа орналасты. Еңбек жолының алғашқы күнінен бастап Нұрсолтан Армангүл өзінің еңбекқорлығымен, талапшылдығымен, ұйымдастырушылық қабілетімен көзге түсіп, оқушылар арасында беделді, педагогикалық ұжымда сыйлы ұстазға айналды. Қазақ және орыс тілін жетік меңгерген жас ұстаз қазақ сыныптарымен қатар орыс сыныптарына да сабақ береді. 2 жылдық істәжірибесі барысында кейбір тәжірибелі ұстаздардан озық екенін көрсетті. Нұрсолтан Армангүл 2015 жылы мұғалімдердің қалалық пән олимпиадасына қатысып 3 орын алды. Шәкірттері де қалалық, облыстық байқаулардың жеңімпазы болып үлгерді. Нұрсолтан Армангүл қандай сайысқа қатысса да жүлдесіз оралған емес. Ол Армангүлдің еңбексүйгіштігі мен өз ісінің нағыз маманы екендігінің дәлелі. Еңбегімен өзінің білігі мен білімін таныта білген жас маманымыз Нұрсолтан Армангүлге еңбегің жана берсін демекпіз. Павлодар облысы, Ақсу қаласы, Қалқаман ауылының орта мектебі, Мәдениет Арайгүл Ұстаздық-қиындығы мен қызығы қатар жүретін ұлы жол. Осы жолда кедергілерге мойымай, қандай жағдайда да жол тауып, өзін жоғары дәрежеде көрсетіп, колледжіміздің дамып, абыройының асқақтауына көп жылдар бойы зор үлес қосып келе жатқан, Атырау облысы білім беру департаментінің «Құрмет грамотасы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы.Алтынсарин төс белгісі иегері Темірташев Нұрғали Құмарұлы. 34 жыл еңбегін шәкірт тәрбиелеуге арнаған, колледждің басшысы қызметін атқарып келе жатқан, оқу тәрбие процесін ұйымдастырудың тиімді тәсілдерін толық меңгерген, өз пәнін, өз жұмысын жетік білетін, білімін, кәсіби шеберлігін үнемі жетілдіріп отыратын білікті басшы. Ол «Жас ұрпақты тәрбиелеу ең негізгі көңіл бөлер мәселе. Олар күні ертең еселі еңбегімен елін қуанышқа бөлеуші түрлі мамандық иелері, қоғамдық құрылыстың барша жүгін арқалайтын азаматтар, ертеңгінің ересегі» деп бағалайды. Разиева Майра Серікғалиқызы Атырау энергетика және құрылыс колледжі оқытушысы ӨНЕРЛІНІҢ ӨРІСІ КЕҢ Бұл күнде ине сабақтап, кесте тіккен жанды кездестіру қиын. Ою ойып, сырмақ сырған, жүн түтіп, талай түскиізге өрнек салған әжелерге қайран қаласың. Ісмерлік қазаққа тән қасиет. Кесте, сырмақ, көрпе болсын көз майын тауысып отырып бітетін іс. Дәл сол сияқты сурет өнері де аса шыдамдылық пен көрегенділікті, ұқыптылықты талап етеді. Ақтоғай ауданы «Өнер» мектебінің Көркемөнер бөліміне түсетін оқушылар күн санап артып келуде. Соларға бірен саранына тоқтала кетсем Жансарбай Ағыбай, Жұманова Асем, Дүйсенбекова Асем, Маденият Мадина сынды оқушыларым Халықаралық «RAINBOW ARTS» фестиваль-конкурсына қатысып 12-3 сатылы лауреат атанды. Осындай өнерлі оқушыларымыздың өнерлері өрге жүзсін! Төлеухан Айзат Бақтиярқызы Ақтоғай аудандық «Өнер» мектебі Көркемөнер бөлімінің мұғалімі ҚЫС КЕРЕМЕТТЕРІ Ақмола облысы Степногорск қаласы Бестөбе кенті негізгі мектебінде бастауыш сыныптар арасында қардан қыс кереметтерін жасау сайысы өтті. Біз қардан шырша жасап, оны әр түрлі бояулармен боядық. Осы сайыста менің оқушыларым 1 орынға ие болды. Бастауыш сынып мұғалімі Саттарова Анара Муратовна ҚҰПИЯ ДОС ОЙЫНЫ Сыныбыммен «Құпия дос» ойынын жүргізудемін. Құпия дос ойынның басты мақсаты бір-бірімізге қуаныш сыйлау, достық қарым-қатынасты нығайту болатын. Алдымен ойынға қатысушылардың есімдері жазылған жеребе тарқатылады. Сол жеребе бойынша түскен адамға, яғни өзіңіздің құпия досыңызға күн сайын сыйлықтарды, көмектерді жасырын құпия түрде жасау керек. Мейлі ол хат болсын, ол қолдан жасалған зат болсын, ол көмек болсын, жылы сөз бен тілек болсын,титтей болса да қуаныш сыйласа болғаны. Бір қызығы сіздің кімге сый жасап жүргеніңізді ешкім біліп қалмауы тиіс. Мен де өзімнің құпия досыма қолымнан келген жақсылықты жасап және күдіктенбеу үшін бірнешеуіне де қатар жасауға тырысып жатырмын. Маған да сый құрметтер жасалуда. Мен іштей құпия досымның кім екенін сезіп жүрмін күн ойнайтын болып келістік. Сырттай бақыласам, оқушыларымның арасында күлкі, әзіл-қалжың, бәрі жарасымды жүруде. Ойынның соңында үздік хат иесі мен ең көп жақсылық жасаған оқушыларды марапаттамақпын. Мушатова Жанар Копжасаровна ОҚО, Сайрам ауданы» 83 А. Байтұрсынов ат. ЖОМ ӨМІРГЕ ҚҰШТАР БАЛҒЫН СУРЕТШІ Қаматов Асланбек 2004 жылы қараша айында қарапайым отбасында дүниеге келді. Тұңғышы дүниеге келген ата-ананың қуанышында шек жоқ. Сәбидің барлық жоралғылары жасалды. Әттең Өмір неткен қатал едің. Кішкентай сәбидің сол қолы мүлде жоқ екен. Бертін келе көзіндеде кінәрат бары байқалады. Бірақ, ата-ана мойымастан кішкентай сәбиін бағып-қағып, өсірді. Асланбек мектеп жасына да келіп қалды. Ата-анасы 2011 жылдың қыркүйек айында Асланбекті менің сыныбыма алып келді. Алғашқы сәттерден-ақ баланың дарындылығын байқай бастадым. Қолы қалт етсе шимайлап сурет сала бастайтын. Кей кездері қарап отырсаң қарындаштың ұшын аршу, сызғышпен сызу т.б. екі қолмен істейтін жұмыстарды бір қолымен тиянақты жасап отырады. Сыныптастарымен де тез достасып кетті. Сынып оқушылары сөмкесін көтерісуге, киімін киінген кезде көмектесіп жүрді. Мүмкіндігі шектеулі болғанымен өте талантты суретшілік қабілеті бар. Әсіресе графикалық жанрмен сурет салғанды ұнатады. Мұндай дарындылығын байқаған бейнелеу өнері пәнінің мұғалімі де онымен жеке жұмыс жасай бастады. Оның өзінен ұялуы біртіндеп ұмытыла бастады. Түрлі аудандық, облыстық, республикалық деңгейлердегі байқауларға қатыса бастады. Шахматтан да мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған турнирлерде жеңіспен оралды. Бейнелеу өнері пәнінің мұғалімі Үмбетбаева Мейрамгүлдің ұйымдастыруымен мектебімізде Асланбектің суреттерінен көрме ұйымдастырылды. Көрмеге бірнеше суреттері қойылып, көрермендерге таныстырылды. Асланбектің суреттерін тамашалағандар ол туралы жақсы пікірлерін білдірді. Осындай мүмкіндігі шектеулі балаларымыздың талантын шыңдап, оларға қолдау көрсетуді жадымыздан шығармайық. Атырау облысы, Қызылқоға ауданы, Жасқайрат ауылы Ш. Т. Еркінов атындағы орта мектеп Изимова Қарылғаш Нұрымқызы

2 БACКEТБOЛ OЙЫНЫНЫҢ AДAМ ДEНCAУЛЫҒЫНA ТИГІЗEР ПAЙДACЫ Бисенгалиева Жанар Сатыбалдиевна БҚО, Шыңғырлау ауданы, Қуағаш орта жалпы білім беретін мектебі тарих пәнінің мұғалімі Қостанай облысы, Қостанай ауданы, «Мемлекеттік тілде оқытатын Заречный орта мектебі» КММ Дене шынықтыру пәнінің мұғалімі Баймагамбетов Аманкос Усаевич Дeнcaулық-бacты бaйлық өмірдeгі, Нәр бeрeтін acыл ғoй көңілдeгі. Caлaуaтты өмір caлтын нacихaттaп, Aтaнaйық жaқcы aзaмaт өңірдeгі. Сабақтың тақырыбы Мөде -ғұн державасының негізін салушы Мақсаты Ғұндар тарихы, мемлекеттік құрылымы, каһармандығы туралы түсінік беру. Оқушылардың шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту. Ғұндардың және олардың басшысы Атилланың( Еділ) ерлігін әңгімелей отырып, оқушыларды елінің патриоты болуға тәрбиелеу. Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйренеді; Сынып оқушыларымен қарым-қатынастары өрбиді; Қойылған мәселені жетік меңгеріп одан әрі өрбітеді; Ақпараттық білімдері сараланады; Топ болып сұрақтарға нақты жауап беру. Өзін-өзі бағалауы. Мұғалім туралы өз ойларын еркін жеткізе алады. Блум өлшемі, топтық жұмыс, бағалау, АҚТмен жұмыс. Сұрақ-жауап, картамен, оқулықпен жұмыс, карточкалар, семантикалық кестелер, сөзжұмбақ, кластерлік топтастыру. Бағалау карточкалар, ноутбук, карточкалар. Күтілетін нәтижелер Caлaуaтты өмір caлтын қaлыптacтыру ұзaқ үрдіc, бірaқ бұл нaғыз дeнcaулықты caқтaйтын жәнe нығaйтaтын жoлдaрдың бірі. Oл oқушылaрдың өз дeнcaулығын caқтaуғa жaуaпкeршілігін eдәуір дәрeжeдe aрттырaды. Aкaдeмик Н. М. Aмocoв aйтқaндaй: Дeнcaулығың мықты бoлуы үшін өзіңнің күшің бoлуы қaжeт, oны eшнәрceмeн aуыcтыруғa бoлмaйды дeгeн. Әрбір aдaм өзінe, хaлқынa, Oтaнынa көбірeк пaйдacын тигізу үшін дeні caу, күшті, eпті, қиындықтaн қoрықпaйтын төзімді, қaбілeтті бoлуы кeрeк. Дeні caу ұлт үшін инфрaқұрылымын дaмытудың мaңызы жoғaры. Дeнcaулық пeн өмірді дaмыту үшін кeм дeгeндe cпoрттың 33 түрінeн жaттығу жacaу кeрeк. Aдaм бoйындaғы қaптaғaн кeлeңcіздіктeрдің бірдeн-бір шeшімі бұл- cпoрт. Ocындaй cпoрттық oйынның бір түрі - Бacкeтбoл oйыны. Бұл oйынның дeнcaулықты нығaйтудa мaңызы зoр: жүрeк жұмыcын, қaн aйнaлыcы мeн тыныc aлу қызмeтін жaқcaртaды; coнымeн біргe бacкeтбoл oйнaу күш-жігeрді жәнe бұлшық eт жүйecінің coзылмaлылығын дaмытуғa, тұтacтaй aлғaндa aғзaның шыдaмдылығын aрттыруғa көмeктeceді, eптілік cияқты aca мaңызды дeнe қacиeтін жaқcы дaмытaды.ocындaй мaқcaттa мeктeп бaғдaрлaмacынaн тыc мeн өз eңбeк жoлымдa caлaуaтты өмір caлтын нacихaттaу мaқcaтындa мeктeптeгі 8,9,10,11 cыныптaр aрacындa бacкeтбoл oйынынaнүйірмe жұмыcтaрын өткізeмін. Үйірмeгe қaтыcушылaр мeктeп жacындaғы oқушылaр бoлғaндықтaн oлaрғa aлдымeн oйынның шығу тaрихы мeн қaуіпcіздік eрeжeлeрі турaлы түcінік бeрілeді. Бacкeтбoлдың этимaлoгияcы (basket ceбeт, boll-дoп) дeп жіктeлeді. Бacкeтбoлдың oтaны Aмeрикa Құрaмa Штaттaры бoлып eceптeлінeді.көпшіліккe тaнымaл бacкeтбoл oйынының пaйдa бoлғaнынa ғacырғa жуық уaқыт өтті. Бacкeтбoл caбaғы қaндaй aлaңдa өткізілce дe oйын өтeтін жeр тaзaлығымeн eрeкшeлeнуі кeрeк: aлaңдa бөгдe зaттaр бoлмaуы қaжeт. Сабақ түрі Тапсырмалар Керекті жабдықтар Сабақ кезеңдері Кіріспе Бacкeтбoлдa oқушылaрдың дeнe қacиeттeрін aрттыру жoлдaры Иілгіштікті тәрбиeлeу. «Иілгіштік» ұғымы тірeк - қимыл aппaрaтының мoрфoқызмeттік қacиeттeрін бeйнeлeйді, oл oның тoптaрының қoзғaлғыштық дeңгeйін aнықтaйды.иілгіштікті дaмыту дeңгeйінің өлшeмі қимылдың eң жoғaрғы құлaшы бoлып тaбылaды. Қимыл құлaшы буындaрдың қoзғaлғыштығынa бұлшықeттeрдің, cіңір мeн қocпaлaрдың икeмділігінe, бұлшықeт күшінe, coндaйaқ, oртaлық жүйкe жүйecі жaғдaйынa бaйлaныcты. Oйын әрeкeттeрін қaмтaмacыз eтeтін бұлшықeттің нeгізгі тoптaрын тынықтырa білу бacкeтбoлдa төмeндeгі жaттығулaр көмeгімeн қaлыптacaды: - қoлдың түрлі бacтaпқы қaлыптaрындa білeзікті cілкілeу; - тұлғaныoңғaжәнecoлғaбұрып, қoлдыeркінтүcіріпceрмeу; - бірoрынындaceкірунeмeceқoлдыeркінтүcіріптынықтырaтынжүгіру; - дeнe caлмaғын кeзeгімeн бір aяқтaн кeлecіcінe түcіру, eркін aяқтың тізecін тeз бүгіп, aяқ ұшын eдeннeн aжырaтпaу; - caнды, eкі қoлмeнтүcіружәнeкөтeру (бaлтыр мeн тaбaнeркін); - aяқтыeркінтeрбeлтіп, бірaяқпeнoрынындaceкіру; - қoлeркінтүcілгeн, тұлғaныaлғaиіп, тынықтырacілку. Бacкeтбoлдың 70% қимылы жылдaмдық-күш cипaтындa бoлaды. Aлaйдaқoрғaныcтұрыcындa, дoптытaртыпaлудaжәнeбacқaқaттықимылдaрдaeдәуіртaбaндыкүшқaжeт. Coндықтaнoйыншыныңкүшдaйындығыжaн жaқтыбoлып, әрібұлшықeткүшінтүрлітәртіптeдaмытуықaжeт. Бacкeтбoл oйынының нeгізгі тeхникaлық тәcілдeрі Бacкeтбoлды әрқaйcыcы бec oйыншыдaн тұрaтын eкі кoмaндa oйнaйды (әр кoмaндaдa бaрлығы 12 aдaмнaн, aуыcтыруғa шeктeу қoйылмaйды). Әр кoмaндaның мaқcaты қaрcылacтың тoрлы шeңбeрінe (ceбeтінe) қoлмeн дoпты лaқтыру жәнe бacқa кoмaндaның дoпқa иeлік eтулeрінe жәнe өздeрінің ceбeттeрінe лaқтыруғa кeдeргі кeлтіру. Ceбeт eдeннeн 3,05 м биіктіктe oрнaлacaды. Жaқын жәнe oртaшa қaшықтықтaн лaқтырылғaн дoпқa eкі ұпaйдaн, aлыc қaшықтықтaн (3 ұпaйлық cызықтың cыртынaн) үш ұпaй eceптeлeді, aйыптық лaқтыру бір ұпaймeн бaғaлaнaды. Бacкeтбoл aлaңының cтaндaртты өлшeмі ұзындығы 28 м жәнe eні 15 м. Бacкeтбoл әлeмдeгі eң тaнымaл cпoрт түрлeрінің бірі. Қoрытa aйтқaндa, өмір өлшeмі caлaуaттық, caлaуaттық - өмір зaңы. Caлaуaтты өмір cүрмeй тұрып, өміріңe қaжeтті нәрceні aлa aлмaйcың. Aдaм бaлacының жaрacымды тұрмыc құрып, үйлecімді дaмуы үшін біздің eлдe бaрлық жaғдaй жacaлғaн. Өнeрдің, cпoрттың caн - caлaлы түрімeн aйнaлыcуғa бoлaды ғoй. Oлaрдың қaйcыcынaн бoлca дa жaн дүниeң ләззaт тaуып, ceзіміңe әдeмі түйcік aлaды eмec пe. Oдaн өмірің мәнді, мaзмұнды бoлa түceді.oлaй бoлca, aрaқcыз, ecірткіcіз, тeмeкіcіз әрі мaзмұнды, әрі cәнді өмір cүругe бoлaды. Aлдaмшы құмaрлықтaн бac тaртып, өзін - өзі билeй білу aдaм бoйындaғы ізгі қacиeт, үлкeн пaрacaттылық. Cпoрттың aдaм өміріндe aлaтын oрны зoр eкeндігін бәріміз білeміз. Cпoртпeн aйнaлыcқaн aдaмның дeнcaулығы мықты, өзі шыдaмды бoлaды. Біздің aтa бaбaлaрымыз тәні caудың жaны caу - дeп бeкeр aйтпaғaн Тұсаукесер Негізгі бөлім Мұғалім әрекеті Тапсырмалар Амандасу, түгелдеу Назарларын сабаққа аудару. Тренинг: шаттық щеңбері, топқа бөлу. Бір-біріне көтеріңкі көңіл күй сыйлайтын сөздер айтады, хабарлы, сұраулы, лепті болып 3 топқа бөлінеді. Үй тапсырмасы: «Қаңылылардың шаруашылығы мен тұрмысы» Топпен жұмыс o слайд. I.Білу: Сұрақтарға жауап беру (Ауызша) Кластерлік топтастыру. 3-слайд, Мұғалім II. Түсіну: Мәтінмен жұмыс, топтық жұмыс, жұптық жұмыс. III. Қолдану: оқулықтағы тапсырмалармен жұмыс. Оқулықтағы мәтінді тұтастай оқып, оқушылар төмендегі тапсырмалард ы орындайды. 1 топ: 2-тапс. «Ғұндар» сөзін топтастыру. Ғұндар топ: 4тапс. «Басқару аппаратына» тізбек құру. Шаньюй (билеуші) Түменбасы (князь) Мыңбасы Жүзбасы Оңбасы Сөзжұмбақты Оқушы әрекеті Оқу құралдарын алып сабаққа әзірленеді. Мұғалімнің сұрақтарына жауап береді. 2топқа бөлінеді.әр топта 3-4 оқушыдан. Әр топ топтық ереже бойынша өздерін реттеп отырады. Топ басшысы бағалау парағына оқушылардың аты-жөндерін жазып, сабақ бойы бағалап отырады. Кластерлік топтастыру толтырады. Мәтіндерді бөліп оқып, түсінгендерін өз ойларымен жеткізу. Берілген тапсырмалард ы топта бірігіп орындап, бірбірлеп оқып, түсіндіреді. Берілген карточкаларме н жұмыс жасайды. Семантикалық кесте толтырады. Бағалау Бағалау парақтар ын тарату. Топтағы ынтымақ тастық деңгейі. Белсенді лігі, ойының нақтылығ ы, тұжырым дылығы, сөз саптауы, топтағы ынтымақ тастық

3 IV-V. Талдау, жинақтау Семантикалық кесте шешіңдер. 1. Атилла қандай империяны бағындырды? (Шығыс Рим) 2. Солтүстіктегі ғұндар Монғолияның қай көлінің маңында орналасты? (Қырғыз ғұн) 3. Қытай деректерінде ғұндарды қалай атайды? (Хунну) 4. Еуропа елдеріне жорықта ғұндарды кім басқарды? ( Еділ) Семантикалық кесте: Қорытынды баға қояды. Бағалау Әдісі: өзара бағалау. Бағалау парағы арқылы бір-бірін бағалайды. Үй тапсырмасы Орындалуы: Мәтінді оқып, берілген тарихи деректі жалғастыру. Үй тапсырмасын қалай орындау керектігін түсіндіреді. Қорытынды Әдісі: INSERT әдісі. Не ұнады, нені білдім, не білгім келеді? Түрлі түсті стикерлер береді. деңгейі. Топ басшысы өзінің тобындағы бағалаған оқушылардың бағаларын айтады. Бағалау парақтар ын жинап алу. Үй тапсырма сын күнделікт еріне жазып алады. Өз ойларын стикерлерге жазып, жапсырып кетеді. ҒАЖАЙЫП МАТЕМАТИКА Дауылбаева Гүлжахан Молыбаевна, 33 «Нұрсәт» мектепке дейінгі білім орталығының тәрбиешісі. Білім саласы; Таным. Ұйымдастыру оқу іс - әрекеті: Қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру. Тақырыбы. «Ғажайып әлем» Мақсаты: 10 көлемінде сандық есептеуге үйрету. Сандарды тура және кері санау,. Балалардың тілін дамыту жұмыстарын жалғастыру, іс әрекет дағдыларын меңгерту, әлемнің тұтас бейнесін түсініп, ойлауға ауызша қосып - алу және түстерді ажыратуға,буынға бөлу, қарым - қатынас, әдемілікке үйрету. Балаларды тапқырлыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу. Әдіс тәсілі: түсіндіру, сұрақ - жауап, сергіту сәті, «Қай сан жоғалды?» дидактикалық ойыны, жұмбақтар, суреттерді буынға бөлу. Құрал жабдық ретінде суреттер, желім, сандар, үлестірмелі материалдар пайдаланылады Билингвизм.. Іс - әрекет кезеңдері; Тәрбиешінің іс - әрекеті; Балалардың әс - әрекеті; Мотивациялық қозғаушылық - Саламатсыздар ма, балалар! Саламатсыз ба! - Балалар, бүгін бізге қонақтар келіпті, қане амандасайық! Біз әдепті баламыз Амандасу үлкенге, Алдыменен қонақпен Тәрбиенің басы ғой. Амандасып аламыз. Ал қанекей бәріміз. Сәлем!- дейік үлкенге Жылулық шеңбер. - Қане, балалар барлығымыз бір - біріміздің қолымыздан ұстап күн жасайықшы. - Балалар, мынау ненің суреті? (күннің) - Күн жарқырап шыққан кезде адамдарға шуағын шашады. - Таңертең тұрған кезде аналарың қайырлы таң деп айта ма? Кәне, бізде қайырлы таң тілейік. - Қайырлы таң көздерім, сендер ояныңдар!!! - Қайырлы таң құлақтарым, сендер ояныңдар!!! - Қайырлы таң саусақтарым, сендер ояныңдар!!! Көздерін, құлақтарын уқалайды. Шапалақтайды. - Жарайсыңдар, балалар, бүгінгі күніміз жақсы болсын, орнымызға отырып. Енді бәріміз көзімізді жұмып ғажайып әлеміне барайық. Ұйымдастырушылық ізденіс кезеңі. ( Сыйқыршы келеди ата- ана) -Қорабымдағы қоян қанша сыйқырласамда шықпай қалды, сендер көмектесе аласыңдар ма? -Я - Балалар, қоян көп тапсырмалар беріп жіберді, ол тапсырмалар мына шарларда. Бұл шардағы тапсырма. - Бір жылда неше мезгіл бар? - Төрт мезгіл. Кәне, атап шығайық... (қыс, көктем, күз, жаз) төрт түс қағаз - Бұл шардың түсі қай мезгілді білдіреді? Қыс. қыста жер қандай болады (ақ) Сары шарды көрсету Бұл түс қандай жыл мезгілін білдіреді.(күз) - Себебі күзде ағаштардың жапырақтары сарғайып жерге түседі. Жер беті сары кілемге ұқсайды. Жасыл шарды көрсету. Бұл түс шөптердің түсі сияқты. - Табиғат көктемде оянып, жер беті жасыл шөпке толады.. Ағаштар бүршік жара бастайды.(көктем) Қызыл шарды көрсету. - Қызыл түс қандай жыл мезгілін білдіреді.? Қай уақытта гүлдер қызыл түске боялады?.(жаз) - Балалар, түстерін білдік, енді сиқырлы шардың ішінде не бар екенін білгілерің келе ме? Кәне, бір бала шығып шардағы екінші тапсырманы алады. 1 - тапсырма. 1 - ден 10-ға дейін тура және кері санау Екі тілде санау. 2 - тапсырма. Дидактикалық ойын. Сандардың көршісін табу. «Жоғалған сан». (1 - ден 5 - ке дейін сандар бойынша ретімен тұрады.) 3 - тапсырма. Логикалық есептер - Дүкеннен анам төртбұрышты 2 допты алып келді, оның біреуін ініме бердім. менде неше доп қалды? (1) - Қоянда неше құлақ бар?(қоянның суретін көрсету) Мынау ненің суреті? - Қолда қанша саусақ бар? 2. Ағашта 5құс отыр, оның 2 - уі ұшып кетті, ағашта қанша құс қалды? 3. Себетте 2 алма, табақта 3 алма қосқанда барлығы болады неше алма Үшінші шардағы тапсырма жұбақтар Адамға серік, күзетке берік. (ит) Жүрегі бар, ізі жоқ, Қанатты бар, ұшпайды. Су астында қыстайды. (Балық) Мен атамнан қаштым, Мен әжемнен қаштым Таба алмадым атамды, әжемді. Үйімді сағындым. (Бауырсақ) Сергіту сәті: «Бала, бала, балапан» әні: Бір серігіп алсаңдар одан әрі жалғастыру. Мынау түрлі - түсті баскиімдерді қараңдаршы, осы баскиімді алдарыңдағы әртүрлі суреттерді жабыстырып әсемдеу. Балалар: баскиімді әсемдеу. Тәрбиеші: Шуақ шашқан күнге ұқсаймын көбірек, менің атым (дөңгелек) Барлық шатыр ұқсайды тек өзіме, бірден білер құлақ асқан сөзіме. (үшбұрыш) Теледидар таныс екен баршаға, ал пішінім ұқсайды ғой (шаршыға) Үлестірме материалдармен жұмыс. Балалар, геометриялық пішіндерді ажырата білсек, енді «Ғажайып математика» еліне саяхатқа баратын кілемшемізге қарап геометриялық пішіндерді орналастырайық! Қараңдаршы, балалар, қандай әдемі кілемшелер жасадыңдар. Ал осы кілемдегі оюлар қандай пішіннен құралған (үшбұрыш, төрбұрыш, дөңгелек) Қорытынды: Геометриялық пішіндерді кілемшеге орналастырдық. 1 - ден 10 - ке дейін тура және кері санадық. Жұмбақтар шештік. Балалар, келесі оқу іс - әрекетінде осы кілемшеге отырып «Ғажайып математика» еліне саяхатқа барамыз. - Жарайсыңдар, балалар, бәріміз келген қонақтармен қоштасайық. Көріскенше күн жақсы, Сау саламат болайық. Күтілетін нәтиже: Қолынан келу: - Балалар, біз бүгін геометриялық пішіндерді ажыраттық және кілемшеге орналастырдық. Білуі қажет: Сандарды тура және кері санау, логикалық есептер, жұмбақтар шешу. Болу керек: зейінді, ұқыпты, мейірімді, есте сақтау, ойлау қабілеттері, дамыған

4 Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы Лобанов орта мектебінің математика және информатика пәні мұғалімі Искахов Пернебай Сермаханович Сабақтың тақырыбы: «Тригонометриялық теңдеулерді шешу әдістері» тақырыбы бойынша есептер шығару. Сыныбы: 10 Сабақтың мақсаты: Тригонометриялық теңдеулерді шешкенде формулаларды дұрыс қолдана алу және ҰБТ есептерін шығарғанда қолдана білу. А) Оқушыларға есептерді шығарғанда формулаларды дұрыс қолдануға үйрету. Ә) Оқушылардың есте сақтау және логикалық қасиеттерін дамыту. Б) Оқушыларды ұқыптылыққа, дәлдікке және нақтылыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Бекіту сабағы Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап, деңгейлеп-саралап оқыту, сыни тұрғысынан ойлау Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, тесттер, слайдтар, деңгейлік тапсырмалар Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды түгендеу, сыныптың сабаққа дайындығын тексеру. ІІ. Үй жұмысын тексеру. 117 есеп ІІІ.Ауызша тапсырмалар: -( ж); arcsin (-1) - (е); arcсos о (л); - (т); arcсos 1 -(о); (қ); (с); arcsin(- ) (а) ; arcsin 1-(н) ; Дұрыс жауаптары: 0 ж е л т о қ с а н ІҮ.Тригонометриялық теңдеулерде дербес жағдайдағы шешімдерін сәйкестендір sin x = 0 cos x = -1 sin x = 1 cos x = 1 cos x = 0 sin x = - 1 Ү.Қатені түзет: Қате есеп Дұрысы 1) sin4x= 4x=(-1)narcsin 4x=(-1)n x=(-1)n 2) x-1= x-1= x=1+ ҮІ. Оқулықпен жұмыс:120 есеп ә) және б) б) 122есеп ә) және в) 124 есп ә) және ҮІІ.Тест тапсырмалар шығару,өз бетінше орындау. 1. 2sin х= 1) х= +πn, n 2) х= +πn, n 3) х= +πn, n 2. = 1) х=±+πn, n 2) х=±+2πn, n 3) х=±+2πn, n 3. =1 1) х= +πn, n 2) х= +n, n 3)х= +3πn, n 4. =-1 1) х=πn, n 2) х=+2πn, n 3) х=+4πn, n 5. =1 1) х= +πn, n 2) х= +2πn, n 3) х= +2πn, n 6. =0 1) х= +πn, n 2) х=+2πn, n 3) х= +πn, n ҮІІІ. Сабақты қорытындылау: 1.Ауызша есептерді бағалау 2. Кері тригонометриялық функциялар 3. Тригонометриялық теңдеулердің дердес жағдайлары 4. Сыныптағы орындалған тапсырмаларды тексеру 5. Қарапайым тригонометриялық теңдеулерді шешу. ІХ. Үйге тапсырма беру. 121 есеп Х.Рефлексия Сынып оқушыларының сабақты бағалауы Сабақтағы тапсырмалар: Жеңіл: Орташа: Қиын: Оқушының осы тақырып бойынша білім дәрежесі Толық меңгердім, есептер шығара аламын толық меңгердім, бірақ есеп шығаруда қиналамын қандай да бір бөлігін түсіндім ешнәрсе түсінген жоқпын, қосымша сабақ керек Ақтобе қаласы. 30 орта мектебі Картжанова Амангуль Узакбаевна Пән аты: Әдебиет Сабақ тақырыбы: Ғафу Қайырбеқов. Алғашқы қоңырау. Сабақ тақырыбы: 1.Өлеңмен таныстыру, өлең мазмұнын ашу, өлеңдегі негізгі ойды ұғындыру, оқушыларға қазақтың ұлы ағартушы-педагогы Ы. Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы туралы мағлұмат беру. 2. Өз беттерінше жұмыс жасауға бағыт-бағдар бере отырып, талдау және жинақтау, өз ойларын ашық әрі жүйелі айта білу машықтарын дамыту, мәнерлеп оқу дағдысын арттыру. 3. Өлең мазмұны арқылы оқушыларды білім алуға шақыру, қызығушылығын арттыру, кітапты қастерлей білуге және ұстазды құрметтеуге тәрбиелеу. Сабақ типі: Жаңа сабақ. Сабақ түрі: Аралас сабақ. Сабақ әдісі: дамыта оқыту, ақпараттық технология, сын тұрғысынан ойлау. Сабақ әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, жинақтау, топпен жұмыс, мәнерлеп оқыту, қызығушылығын ояту. Сабақ көрнекілігі: Ғ. Қайырбеков, Ы. Алтынсариннің суреттері, сызбалар, кітап, қоңырау, кітап суреттері, ұран, интерактивті тақта, үнтаспа. Пәнаралық байланыс: музыка пәні. Сабақтың барысы: Ұйымдастыру бөлімі. Психологиялық сәт. Сабақтың ұраны: слайд. Жақсылардың үлгісі, Жанып турған шамдай. Шешендердің сөздері, Ағып тұрған балдай. Үй тапсырмасын тексеру бет, Ж. Тұрлыбаев «Раиымбек бастауы» мәтінді түсініп оқу, мазмұнын айту. Шығармашылық тапсырма: Раиымбек туралы мәнжазба, тақырып бойынша сурет салу. Үй тапсырмасы: 3-4 баладан ауызша, 4-5 баладан дәптер бойынша сұралап, бағаланады. Мадақтау. Жаңа сабаққа дайындық. Қызығушылығын ояту. Ой қозғау. 1 слайд. Интерактивті тақтада қазақтың жазық даласы, киіз үй, жайылып жүрген малдары бар көрініс көрсетіледі. Кенет бәрі тыныштала қалады. Бір кезде күмбірлеген қоңырау үні естіледі. Балалар, көргендерің мен естігендеріңді әңгімелеп беріңдерші? Оқушылар өз ойларын жеткізеді. - Қазақтың күйін естідік, қазақ даласын көрдік. Қоңырау үнін естідік. 2 слайд. Тақтада қоңырау суреті көрсетіледі. - Мынау ненің суреті? Қоңыраудың. - Қоңырау не үшін қажет? Сабақ басталарда, сабақ аяқталғанда соғылады. Бірінші қыркүйекте, соңғы қоңырауда соғылады, т.с.с. - Яғни, бір сөзбен айтқанда қоңырау тікелей мектепте байланысты екен. Мен сіздерге қонырауды бекер көрсеткен жоқпын. Жаңа сабақ. - Бүгінгі тақырыбымыздың аты «Алғашқы қоңырау» деп аталады. Авторы Ғафу Қайырбеков. Бұл өлең ақынның «Дала қоңырауы» атты поэмасынан берілген үзінді. 3 слайд. Тақтада Ғ. Қайырбековтың суреті көрсетіледі. Өмірбаяны туралы айтылады. - Ғ. Қайырбеков Қостанай облысы, Торғай қаласында 1928 жылдың 15 тамызында дүниеге келген. Алғашқы жинағы «Құрдастар» 1954 жылы, «Дала қонырауы» поэмасы 1956 жылы, «Жер астындағы жұлдыздар» өлені 1965 жылы жарық көрген. Ғ. Қайырбеков қазақтың халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, көрнекті ақын. - Автормен таныстырған соң өленді мәнерлеп оқып беремін. - Өлең мазмұнын баяндау. - Өлендегі жаңа тіркестердің мағынасын ашу. 4 слайд. Сөздік жұмыс. қалың ел қара қазан сары бала халқы, елі, жұрты отбасы, жанұясы ұрпағы - Өлеңдегі қоңыраушының аты кім? Ыбырай. - Алғаш қазақ даласына білім есігін ашқан кім деп ойлайсыңдар? Ыбырай Алтынсарин. - Ыбырай есімі бізге таныс па? Таныс. Олай болса, Ыбырай Алтынсарин кім? Оқушылар жауап береді. - Ұстаз, мектеп ашты, жазушы, педагог, ағартушы, т.с.с. Оқушылар жауаптарынан соң тақтада слайд көрсетіледі. 5 слайд педагог ұстаз ағартушы мектеп ашушы философ, қоғам қайраткері жазушы 6 слайд. - Тақтада Ы. Алтынсариннің суреті мен қысқаша өмірбаяны көрсетіледі. Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Қостанай облысы, Қостанай ауданы, Арқарағай ауылында дуниеге келген. Ыбырай қазақ балаларына арнап алғаш рет мектеп ашып, ұстаздық еткен

5 Балаларды оқуға шақырып, оларға арнап көптеген өлең, ертегі, әңгіме жазған. Ыбырай Алтынсарин қазақтың аса көрнекті ағартушы педагогы, жазушы, этнограф, қоғам қайраткері жылы дүниеден өткен. Оқулықпен жұмыс. Кәне, балалар, енді өлеңді әрқайсымыз 1 шумақтан, содан соң бәріміз бірге оқып шығайық. Оқушылар тізбектеп, одан соң хормен оқиды. Сергіту сәті - Дәптерімізді ашайық, Қолға қалам алайық. Түп-түзү боп отырып, Көркем етіп жазайық. Дәптермен жұмыс. Ақпанның бесі. Класс жұмысы. 7 слайд. Ғафу Қайырбеков. Алғашқы қонырау. Ыбырай Алтынсарин қазақ даласына тұңғыш білім есігін ашып, алғашқы қоңырау үнін күмбірлеткен ағартушы педагог. Ой қозғау. Ой тамыздық. Ыбырай атамыз бізге мектеп ашумен қатар тағы не ұсынады? Оқулықтар жазды, өлең, әңгіме, ертегі т.б. Ал, білім көзі неде деп ойласыңдар? Кітапта. Олай болса, кітапқа байланысты мына тапсырмаларды орындайық. Шығармашылық тапсырма. Топпен жұмыс. 8 слайд. - I топ. Мақал-мәтел. - II топ. Тыйым сөздер. - III топ. Жұмбақ. - Үш топтың жауаптары тексеріліп, бағаланады, мадақтау. Ой тамызық. Өздерің айтқандай, «білім көзі кітап» екендігін түсінгендерің көрініп тұр. Осы кітапқа деген журектеріңнен шыққан сөздеріңді тілекше түрінде жазып, «кітапшаға» жапсырамыз. Әр оқушы өз ойын, тілегін оқып, іледі. Оқушылар мадақталады. Бекіту. Бүгінгі сабағымыздың тақырыбын айтыңыздар? Ғафу Қайырбеков. Алғашқы қоңырау. Өлеңде кім туралы айтылған? Ыбырай Алтынсарин. Ы. Алтынсарин кім? Неге ақын оны алғашқы қоңыраушы деп атады? Өйткені ол алғаш мектеп ашушы, ұстаз, педагог, жазушы. Өте жақсы, бүгінгі сабаққа барлығыңда өте жақсы қатыстыңдар. Мадақтау. Үйге тапсырма. 9 слайд. Олай болса, үйге тапсырма алайық. Күнделікті ашып жазайық. 147 бет, өлеңді мәнерлеп оқу, мазмұнын түсін. Шығармашылық тапсырма. Ы. Алтынсарин (мәнжазба), «Менің болашақ мектебім» тақырыбына әңгіме. Бағалау. Балалар, бүгінгі сабағымыз қазақ даласын дүр сілкіндіріп, қоңыраулатып білім есігін ашқан Ыбырай Алтынсарин аталарына арналғандықтан, болашақта сіздерде осы Ыбырай аталарың сияқты қазақ елін дүр сілкіндіретіндей жаңалық ашатын үлкен ғалым болуларыңа тілек білдіре отырып, өз жаңалықтарыңның алғашқы қоңырауы болыңдар дей келе, бүгінгі көрсеткен білімдеріңізді мынадай әсем қоңыраулармен бағалаймын. 10 слайд. Ал енді сабағымызды Ыбырай атамыздың білімге шақырған «Кел, балалар, оқылық» өлеңімен аяқтайық. Өлеңді хормен орындайды. Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар! Сау болыңыздар! ОҚУШЫЛАРДЫҢ ӨЗ БЕТІМЕН ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ Ақтөбе қаласы, Ғ.Ақтаев атындағы 6 орта мектебінің бастауыш класс мұғалімі Балгабаева Акмарал Маратовна Бүгінгі таңда еліміздің білім беру жуйесінде оқыту үрдісін тың жаңалықтарға негізделген жаңа мазмұнымен қамтамасыз ету міндеті тұр. Соның бірі қоғамдықсаяси өмірге белсенді араласуға қабілетті, өзіндік пікірін ауызша және жазбаша түрде тиянақты, анық, жүйелі жеткізе алатын жеке тұлғаны қалыптастыру. Қазақстан Республикасының білім беруді дамыту тұжырымдамасында «бастауыш мектептің бағдарламасы баланың жеке тұлғаны қалыптастыруға, жеке қабілетін ашуға және дамытуға бағытталып, оның қарапайым тілдік қарымқатынас тәжірибесін, шығармашылықпен өзін-өзі көрсетуін қалыптастыру қажеттілігі» көрсетіледі. Тұжырымдамада көрсетілгендей, бастауыш сынып оқушыларына тілдік құралдарды өз тәжірибесінде пайдалана білудің ғылыми-әдістемелік жолдарын көрсетіп, ойын жүйелі түрде дұрыс айта және жаза алатындай етіп үйрету - бүгінгі заман талабы. Басқалармен еркін қарым-қытынас жасауына мүмкіндік береді. Адамның өзінің ойын қаншалықты еркін, тиянақты, жүйелі түрде жеткізуіне байланысты. Бастауыш сынып оқушылары жазбаша байланыстырып сөйлеуге үйрену арқылы тілдің мағынылық, құрылымдық ерекшелігін тануға, көркемдік бейнелілігін ұғынуға, сөздік қорының кеңеюіне мүмкіндік алады. Оқушылардың оқу жұмысын сәтті ұйымдастыруда оның өзіндік жұмыстарының маңызы ерекше. Бүгінгі таңда оқушылардың үздіксіз білім алу міндеттерін жетілдіруге сай мектеп мұғалімдерінен олардың ойлау қаблеттерін одан әрі арттыру, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту, сонымен қатар өзіндік жұмыстарына қатысты іскерліктері мен дағдысын тәрбиелеу талап етілуде. Ол үшін өзіндік жұмыс оқушылардың үй жұмысын орындау барысында ғана емес, оқыту процесінің өн бойында өз орнын табуы тиіс. Оқушылардың әр түрлі өзіндік жұмыстары негізінде сабақтың нәтижесін және таным қаблеттерінің белсенділігін арттыруға болады. Оқушылардың таным белсенділігі оқуға қажетті білім мен дағдыны меңгеру және оларды өмірде практикада пайдалана білуге, үйренуге оқушының істейтін саналы әрекеті. Оқу процесінде оқушының белсенділігі, негізінен екі түрлі сипатта болады: сыртқы және ішкі белсенділік. Сыртқы белсенділік дегеніміз оқушы әрекетінің сыртқы көріністері. Оқушының ішкі белсенділігіне оның белсенді түрде ойлау әрекеті жатады. Белсенділік жеке басқа тән, маңызды бір қасиет болып табылады. Бұл қасиетсіз адамның қандай болмасын жұмысы нәтижелі болуы мүмкін емес. Оқушы белсенділігі қандай болғанда да ой дербестігіне сүйенеді. Оқыту процесінде оқушылардың белсенділігін арттыру принципін жүзеге асыруды мақсат еткен мұғалім сабақтың барлық кезеңінде олардың ой дербестігін дамытуға тырысады. Оқушыда белсендік бір қалыпта болмайды. Оның қарапайым және күрделі (творчествалық т.б.белсенділік) түрлері болады. Күрделі белсенділік оқушыдан жоғары сапалылықпен дербестікті керек етеді. Оқушыларды табиғат пен қоғам дамуының жалпы заңдылықтарын, сонымен қатар нақты фактілер мен құбылыстарды өздігінен талдап түсінуге үйрету; Оқушылардың алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге дағдыландыру; Оқушылардың өздігінен дербес жұмыс істеу, еңбек ету дағдысын қалыптастыру. Н.К.Крупская 1934 жылы жазылған «Өздігінен білім алумен шұғылданушының есіне» деген тезистерінде мынадай жалпы кеңестер берді: 1) өздігінен білім алу үшін алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға (іштей жылдам оқи білу библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б.) ие болу керек. 2) білім мен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, орын, тиісті әдебиеттер мен құралдардың болуы т.б.) керек етеді. Ең дұрысы кітапханаларда, оқу залында біліммен шұғылдануын дағдылану. 3) өздігінен білім алатын адам нені оқитынын анық біліп, ол жұмыста белгілі жоспармен, жүйемен жасауы керек. 4) алғашқы кезде тәжрибелі адамдардан, кітпханалардан кеңес, конституциялар алудың пайдасы зор. 5) өздігінен білім алу жұмысын асықпай көп үзіліс жасамай жүргізген жөн. Оқыған материалда мұқият ұғатындай етіп оқып, түсінбеген жерлерді қалдырмай, бір оқығанда қайта оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу қажет. Сонымен қатар анықтама әдебиеттерді, энциклопедиаларды түрлі сөздіктерді қоса пайдаланып отыру керек. Н.К.Крупскаяның бұл кеңес нұсқаулары қазіргі күнде де маңызын жойған жоқ. Оқушылардың өздігінен білім алу әрекетін арттыру мақсатында қазіргі озат мектептер арнайы жұмыстар жүргізуде. Жоғарғы сынып оқушыларына арналған ғылыми жолмен ұйымдастыру (НОТ) сабақтары, кітапхана сабақтары, библиографиялық конкурстар, саяси тақырыптарға арналған факультативтер, саяси клубтар, оқушылардың қызығулары бойынша ұйымдастырылған үйірмелер, арнайы семинарлар мен лекторилер, ой еңбегінің мәдениетін жетілдіру университеті, консультациялық бюролар, жас мұғалімдер үшін «өздігңнен білім алу мектебі» т.б.көптеген жұмыстар. Мұндағы көзделген мақсат оқушылардың өздігінен білім алуға қызықтыру және бұл жұмысқа қажетті нақты қарапайым дағдыларды қалыптастырып, дербес білім алу мәдениетін арттыру. Бұл жұмысқа жоғарғы сынып оқушыларын өз жұмысын жоспарлауға, уақытты дұрыс (үнемдеп) пайдалануға, өзіне қолайлы күн режимін белгілеуге үйретудің маңызы зор. Сол сияқты оқығанын конспектілеуге, таңдағанын жазып алуға, өзіне керек хабарларды іздеуге, кітаппен, каталогпен жұмыс істеуге арнайы дайындау және үйрету мектептің өте маңызды міндеті болып табылады. В.А.Сухмолинский оқушының өздігінен, өз ықыласымен жүйелі кітап оқуын ақылой тәрбиесінің екінші бағдарламасы деп санаған. «Кітап балалардың өмірінде бала жақсы оқи білуге үйренгенде ғана үлкен рөл атқарады. Жақсы оқи білу деңгейінің мәні бұл ең алдымен кітап оқудың қарапайым әдісін білу, игеру болып табылды дейді. Егер адам өз өмірінде екі мынадай кітап оқитын болса, соның жартысын балалық және жасөспірім шақта оқуға тиісті» дейді. Өздігінен білім алудың қайнар көзі біріншіден кітап болса, екіншісі мерзімді баспасөз. Соған орай газетпен жұмыс істей білу газет бетінен керек материалдарды таба білу деген сөз. Оқушыларды газет оқуға ынта-ықыласын арттыру үшін мұғалім сабақта мерзімді баспасөз беттерінде жарияланған материалдарды өзі пайдаланып, оқушыларға да содан үйде оқуын арнайы тапсырмалар беріп отыруы қажет. Оқушылардың үй жұмыстары мен оқу материалын қайталау кезіндегі өздігінен істейтін жұмыстарының да маңызы ерекше. Бұған қоса көрнекі құралдарын (карточкалар, схемалар, чертёждер, оқу карталары т.б.) пайдалана отырып өзіндік жұмыстарын ұйымдастырудың да пайдасы зор. Мұғалім оқушылардың өзіндік жұмыстарын дұрыс ұйымдастыру үшін, алдымен, олардың өзіндік әрекеттерінің негізгі психологиялық ерекшеліктерін білгені жөн. Олар мыналар: оқушының алдын ала өз әрекетінің жалпы және нақты маұсаты мен міндеттерін анықтау; жоспарға сәйкес амал-тәсілдерді қолдана білу; өз әрекетінің барысын бақылап отыру. Егер оқушы өздігінен жұмыс істеуге үйренбесе, оның оқуы жемісті болмайды. Ол жиі сәтсіздікке ұшырайды. Мұндай жағдайда оқушының оқуға деген ынтасы төмендейді, соның салдарынан үлгермеушілер қатарына қосылады. Профессор Р.Т.Лембергтің пікірінше, оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру мына шартарға байланысты болмақ: оқушының істейтін жұмысының мақсатына айқын түсінуі; жұмыстың жемісті аяқталуына, оның алдағы нәтижесіне қызығуы; жұмыста оқушылардың өз еркімен, қалауымен орындау. Өзіндік жұмысқа қойылатын талаптар мыналар: жұмыстың көлемін шамадан тыс асырмай, оның сапасын арттыруға көңіл аудару; оқушылардың жұмысын оқу жұмысының басқа түрлерімен дұрыс

6 ұштастыра білу; оқушылардың дербестігін арттырып, өзіндік білім алу қабілетін жүйелі түрде дамыту; өзіндік жұмыстың мазмұнына күнделікті өмірден алынған материалдарды, хабарларды енгізу. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне және психологиялық даму дәрежесіне қарай белсенділіктің бірнеше түрі қалыптасып дамуы: мысылы, қимыл жіне сөйлеу, ойын және оқу, өзін-өзі тәрбиелеу т.б.белсенділіктер. Өзіндік жұмыста ұйымдастырудың шарттары мыналар: мұғалімнің нақты тапсырмалар беруі; жұмысты орындаудың және аяқтаудың уақытын белгілеу; мұғалімнің басқаруымен оқушылардың дербестігінің мөлшері, олардың жұмыста өз еркңмен және қалауымен істеуі; оған әсер ететін мотивтер. Оқушылардың өзіндік жұмысы міндетті түрде мұғалімнің басшылығын, сонымен қатар оқушылардың дербестігін, олардың қызығып өз ықыласымен жасайтын әрекетін де керек етеді. Осыған байланысты кейбір педагогтар мен психологтар Р.Г.Лемберг, М.Н.Скаткин, В.А.Занков т.б.оқушылардың өзіндік жұмыстарының ерекшелігі олардың ықыласы және өз еркімен әрекет жасауына байланысты деп санайды. Алдыңғы қатарлы мектептердің іс-тәжірибесіне көңіл бөлсек, оқушылардың өздік жұмыстарының сан алуан түрі бар екенін байқаймыз. Мәселен, оқушылардың сабақ үстінде меңгерген оқу материалдарын пысықтау үшін оқулық не басқа құралдар бойынша жұмыс істеуі, көркем әдебиеттерін ғылыми және техникалық әдебиеттерді пайдалану, жаттығу жұмыстарын жазба түрде орындауы, графикалықжаттығу жұмыстарын жүргізуі, түрлі практикалық немесе лабараториялық бақылау жұмыс тарын өткізуші, шығармашылық дағдыларын дамыту мақсатында баяндама, реферат, шығармалар, пікір жазуы, көрнекі құралдар, модельдер, конструкциялық жұмыс түрлерін жатқызуға болады. Шығармашылық типтегі өзіндік жұмыстарын орындауда оқушылар өзінің болжау, топшалау, салыстыру қабілетіне сүйене отырып, ой қорытындысын жасап жаңа шешім табады, өзіндік жаңалық ашады. Сөйтіп белгілі бір дәрежеде оқушылардың бейімділігін айқындай береді. Оқушының тілдік және қатысымдық дағдыларын, мәтін құру шеберлігін олардың өзіндік жұмысы арқылы және ұжымға біріккен оқушылардың өзара белсенді әрекеті арқылы ұйымдастыру жеке тұлғаның жан-жақты дамуына, өзінөзі тануына мүмкіндік ашады. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы 2. «Бастауыш мұғалімі» журналы, «Алматы», 2011 ж., 2 3. «Бастауыш мұғалімі» журналы, «Алматы», 2011 ж., 5, 6 4. «Сын туралы ойлау» журналы, 2009 ж., 2 ОҚУ-ТӘРБИЕ ҮРДІСІНДЕГІ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР Ақтөбе қаласы, Ғ.Ақтаев атындағы 6 орта мектебінің бастауыш класс мұғалімі Сержанова Жанна Советовна «Өмір бойы білім алу» әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс. /ҚР президенті Н.Ә.Назарбаев.Ақпан,2011 жыл /. Қоғам өміріндегі сапалы өзгерістер білім беру саласына да жаңа міндеттер, жаңа талаптар қоя бастайтыны заңдылық. Білім беруді дамытудың жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында білім берудің мақсат-міндеттері оқытуда баланың денсаулығын сақтауды көздейтін жаңа педагогикалық ақпарат технологиясын енгізу, оқытуды ұйымдастыруда яғни таным үдерісінде білім мен білікке өздіктерінен үйрену және оны өмірде қолдана алу құзіреттілігін қалыптастыру бағыттарына тұжырымдалған. Қазіргі білім берудің басты талабы оқытудың жаңа технологияларын оқыту үдерісіне енгізу болып отыр.оқыту технологиясы әрекет ету, соның нәтижесінде алынған білім,дағды, іскерлікті бекіту,оқушылардың ойлау, әрекет ету қабілетін жетілдіру,өз әрекетін жоспарлау, өз бетімен білім алу жолдарын таңдай білу, оқыту технологиялары түрлерін,олардың құрылымын игерту және оны өз тәжірибесінде пайдалана білу іскерлігін қалыптастыру міндетін көздейді.оқыту технологиясы өзінің мәні жағынан тұтас жүйе.ол оқу үдерісін ұйымдастыруды, оқыту мақсаты мен мазмұнынын, басқару жүйесін, материалдық,психологиялық жағдайын,оқытудың тиімділігі мен нәтижесін бағалау межелерін өзгертуді талап етеді.оқыту технологиясының құрылымын :оқытудың мақсатын, оқытудың мазмұныны, оқытудың әдістері мен тәсілдері, оқытудың нәтижесін айқындайды.оқыту технологияларының мақсаты бір болғанымен, құрылымы, ұстанымдары, оқытудың әдістері мен тәсілдері, жағынан бір-бірінен ерекшеленеді. Осыған орай олардың түрлері де сан алуан.бүгінгі таңда барлық пәндер бойынша оқу үрдісінде инновациялық білім беру технологиялардың мынадай түрлері кеңінен қолданылатыны анықталды.л.в.занков,в.в.давыдов,д.б.эльконинның дамыта оқыту,модульдік және блоктық-модульдік оқыту,п.м.эрдниевтің дидактикалық бірліктерді ірілендіру.в.ф.шаталовтың оқу материалдарын тірек және сызба үлгілері арқылы табысты оқыту, Ж.А.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы,в.в.фирсовтың міндетті нәтижелер негізінде саралап оқыту технологиясы, С.И.Лысенкованың «Тірек сигналдарын пайдалана отырып перспективалық-жеделдете оқыту», Ю.А.Марковтың жеке оқыту,интеграциялық ойын,тестілік,компьютерлік проблемалық технологиялары.қазіргі білім беру тәжірибесінде оқыту технологияларының: дамыта оқыту,бағдарламаланған оқыту, деңгейлеп оқыту, модулдық оқыту т.б. түрлері кеңінен қолданады. Компьютерлік технологияның басты сипаты-арнайы дайындалған оқыту бағдарламасы арқылы білім алуы.оқытудың бұл технологиясы оқытудың қарқынын жекелеуге өз бетімен білім алуын арттыруға,өз білімін үнемі тексеріп отыруға жағдай жасайды.оның негізінде мынадай дидактикалық ұстанымдар басшылыққа алынады: оқу материалы бөліктерге бөлініп беріледі: -оқушылардың танымдық әрекетін,жылдам ойлау қабілетін, -білім алушының жеке басыны мүмкіндігін есепке алу. Интерактивті тақтаны оқу-тәрбие үрдісінде пайдалану бойынша оқу үрдісіне едәуір тиімді, сапалы болды.ақпараттық компьютерлік технология көмегімен электронды оқулықтың мазмұны оқушының интеллектілік ойлау қабілетін дамытып, өздігінен оқып-үйренуге көмегін тигізеді. Мұғалімдер мен оқушылардың интернетке енуі олардың қажеттіліктері мен іскерліктерін жұмсау аймағын анықтауға мүмкіндік береді. Интерактивті оқыту көпқырлы құбылыс.білім алушы белгілі бір педагогикалық мәселені шешуде өзінің білетінін есіне түсіреді,білімін басқалардың идеяларымен толықтырады, жаңа тәсілдерді меңгереді. Өзінің стратегиялық бағытын анықтайды. Субъектілер арасындағы бірдей белсенділік жағдайында өтетін мұндай білім алу үрдісі бір мезгілде бірнеше міндетті шеше алады: танымдық, коммуникативтік, дамытушылық, интеллектуалдық. Мектебімізде мұғалімдер ақпаратты компъютерлік технология көмегімен электронды оқулықтарды пайдаланып,сабақтар өткізеді,тест жұмыстарын жүргізеді,семинарлар болады. С.И.Лысенкованың «Тірек сигналдарын пайдалана отырып перспективалық-жеделдете оқыту» технологиясының мақсаты білім,білік дағдыны қалыптастыру, стандартқа бағыттау және оқушылардың барлығын табысты оқыту. Ерекшелігі: 1.Педагогикалық ынтымақтастық; 2.тұлғалық қарым-қатынас; 3.оқу материалдарының мазмұнының жүйелілігі; 4.материалдардың сабақтастығы; 5.саралау,тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі; 6.білетін оқушы арқылы білмейтін оқушыны оқыту; 7.түсінбегенді қайта түсіндіру,қателесуден қорықпау. Әдістеменің ерекшелігі: -Үйге тапсырма жаңа материалдар бойынша тек әркімнің өзіндік жұмыс орындау үшін тиімділігіне қарай беріледі; -ережелерді түсінбей жаттауға оқушыларды дағдыландырмау; Тәрбиелік мәні: мейірімділік, өзара көмек, ұйымшылдық, табысқа жетуге ұмтылу, толық дербестік. Ж.А.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы оқушылардың әрқайсысының қабілетіне,орындау мүмкіндіктеріне сәйкес әр деңгейге тапсырмалар жүйесін жасай отырып,оқушылардың даму жолдарын белгілеу мақсатын көздейді.деңгейлеп оқыту технологиясының негізі-деңгейлік тапсырмалармен тығыз байланысты.деңгейлік тапсырмалардың көздейтін мақсаты-оқушының ойсанасын жеңілден ауырға қарай біртіндеп өсіру,дамыту.в.п.беспалько деңгейлерді төртке бөледі:бірінші деңгей- «міндетті,оқушылық»,екінші алгоритмдік,үшіншіэвристикалық және төртінші шығармашылық деңгейлердегі қабылдау. 1-деңгей.Бұл деңгейде тақырыптың ең негізгі де,басты қарапайым мазмұнын ашып,сол тақырыптың білуге міндетті тұтас бейнесін береді.1-деңгей базалық, міндетті деңгей болғандықтан барлық оқушы тапсырманы толық меңгеруі тиіс. 2-деңгей.Қосымша мәліметтер алғашқы деңгейде алған білімді одан әрі кеңейтіп, тиянақтайды, негізгі мазмұнын нақтылайды. 3-деңгей.Өз бетімен жұмысты қалыптастыру мақсатында оқушылар жаңа тақырып бойынша меңгерген қарапайым білімдерін жетілдіріп тереңдетеді.жаңа білімді талдау,жинақтау,салыстыру арқылы меңгеруіне,қорытындылай білуіне жол ашылады.бұл деңгейде ребус, сөзжұмбақ анаграмма құрастырады. 4-деңгей.Бұл деңгейде тақырып бойынша өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланады.реферат, баяндама, өлең,жұмбақ,жаңылтпаш құрастыру тапсырмалары беріледі.мысалы, «Болашақ мектеп тақтасы немесе оқушы партасы қандай болады деп ойлайсың?» Деңгейлеп оқыту біріншіден,оқушының жеке қабілетін анықтауға, екіншіден,оқушылардың бір-бірінен қалмауына мүмкіндік берсе, үшіншіден,әр оқушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады,төртіншіден,әр оқушы өз деңгейімен бағаланады. Бастауыш кластарды оқытуда негізінен «Дамыта оқыту» технологиясы басшылыққа алынады.себебі, қазіргі оқулықтар негізінен «Дамыта оқыту» технологиясына негізделе жазылған.сондықтан әрбір бастауыш класс мұғалімі «Дамыта оқыту» технологиясындағы сабақтың құрылымын, әдіснамалық негіздерін толық меңгеріп,өз іс-тәжірибесінде шығармашылықпен қолдана білуі тиіс. Дамыта оқыту технологиясы оқушылардың өз мүмкіншіліктерін пайдалану арқылы танымдық адамгершілік қабілеттерінің дамуына негізделетін оқыту технологиясы.оның негізі Л.Выготский салды.бұл технологияның басты сипатыбаланың дамуын өткен күнге,ертеңгі күнге бағытталуы.ол үшін дидактиканың «жоғары» деңгейдегі қиындық» ұстанымы негізге алынды.бұл ұстаным бойынша оқу материалын таңдау және оны қайта құру жұмыстарын жүргізуге тура келеді.осыған орай оқу материалы кең көлемде тереңдетіліп беріледі.оқытудың бұл бағытын арнайы зерттеген ғалым Л.В.Занков дамыта оқытуда мынадай ұстанымдарды негіз етіп ұсынады: -кешенді дамытушы жүйе негізінде мақсатты бағытталған даму; - теориялық білімнің жетекші ролі; -мазмұнның толықтығы мен жүйелілігі; -жоғары қиындық деңгейде оқыту; -жылдам қарқынмен білім мазмұнын меңгерту; -эмоционалды,рационалды үрдістііске қосу; -мазмұнды проблемаландыру; -барлық оқушыға дамыту жұмысын жүргізу; -оқушының өзіндік ойын есепке алу. Дамыта оқытудың Д.Б.Эльконин-В.В. Давыдов жасаған жүйесінің көздеген мақсаттарына жету тек баланың белсенділігіне байланысты. Осыған орай бұл жүйенің әдіс-тәсілдері де оқушының белсенділігінеұйымдастыруды көздейді.дамыта оқытуда баланың ізденушілік зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру басты назарда ұсталады. Оқушы өзінің бұған дейінгі білетін амалтәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезетініндей жағдайға түсу керек.бұдан келіп оның оқуға деген ынтасы,қызығушылығы артады,білім алуға

7 әрекеттенеді.бұл технология бойынша сабақ мынадай құрамдас бөліктерден тұрады. оқу мақсатының қойылуы; -оны шешудің жолдарын бірлесе қарастыру; -шешімнің дұрыстығын дәлелдеу. Дамыта оқыту технологиясындағы сабақтың құрылымы дәстүрлі қалыптасқан сабақ құрылымына қарағанда сабақ көптеген ерекшеліктері бар.тоқталып кетер болсақ,дамыта оқыту технологиясындағы сабақтың құрылымы негізінен үш үлкен кезеңге бөлінеді. 1.Бағдарлау мотивациялық кезең. 2.Операциялықорындаушылық кезең.3.рефлексиялық бағалау кезең. 1.Бағдарлау мотивациялық кезең. Бұл кезең-оқу міндеттерін қою кезеңі.дәстүрлі педагогикалық үй тапсырмасын тексеру барысының орнына алынған бұл кезең іштей екі құрылымға бөлінеді. Бұл кезеңге он минуттай уақыт беріледі. 1.Оқушылардың білімдерін бір деңгейге алып келу. Оқушыларды жаңадан түсіндірілетін тақырыпқа логикалық,бірізділікпен алып бару үшін,өткен сабақтың материалымен тығыз байланыстыра отырып жаңа тақырыпты игеруіне қажетті тірек білімдердің барлығы актуалдандырылады.оқушылардың барлығын бірдей деңгейге жеткізіп алу үшін мұғалім алдын ала оқушылардың есіне түсіретін, толықтыратын, бірдей мәреге жеткізетін сұрақтар мен тапсырмалар даярлайды. Оқушыларға мазмұндық жағынан тізбектеле құралған сұрақтар легі арқылы мұғалім оқушылардың өздеріне оқу міндеттерін анықтауға басшылық жасайды.соның негізінде оқушылардың жаңа тақырыпқа қарай бет бұруына жағдай жасайды,жаңа тақырыпт танып-білу мотивациясын қалайды.негізінде осы екі құрылымда бірнеше тапсырмалар орындалады. Соның ең соңғысында мұғалім өткен мен әлі өтілмеген оқу материалын шебер байланыстырып сұрақ қою арқылы оқушылар үшін проблемалық ситуация туғызады. Проблемалық ситуация туғызусабақтың ең күрделі де маңызды бөлшегі болып табылатындықтан,бұл сәттің айқын өтілуіне үлкен мән бере қарау керек.өйткені,басты тетік осы пробдемалық жағдай туғызуда жатыр.жаңа тақырыптың сәтті меңгеруі осы проблемалық ситуацияның қалай және қандай мазмұнда жасалғандығына тікелей байланысты. Оқушылардың білетін біліміне сүйене отырып, жетекші сұрақтар мен тапсырмалар арқылы біртіндеп тереңдей берген проблемалық ситуация туғызу сәтін мұғалім тұтас бір көрініс ретінде оқушыларға сездіру керек.оқушылардың осы сәтті сезінуі мұғалімге олардың таңғалысымен,кез болған проблеманы шеше алмаған қиналысынан танылады.мұндай ерекше сәтті туғызуда мұғалім сол пәннің ішкі заңдылықтарын тауып ала білуі керек. Және сол сәтті өзінің эмоционалдығын қоса жұмсауы керек. Туындаған проблемалық ситуация оқушыларды осыны туғызған себептерді іздеуге күшті түрткі болады. Ал мұғалімнің сезімге толы сөзі мен түсіндіру барысы оқушылардың танымдық, ізденімпаздық қабілеттерін оятып, іске қосуға күшті фактор ретінде қызмет атқарады. Осындай үдірістің оқу міндеттері анықталып,күн тәртібіне қойылады. 2.Операциялық-орындаушылық кезеңде мұғалімнің негізгі функциясы сабақтың оқу міндетін бөліктік,қарапайым сабақ түрі,диалектілік үдеріс,жалпыдан нақтыға өту компоненті,жүйелілік синтетикалық түсінікті анықтау.бұл кезеңде берілген барлық тапсырма-проблемасын шешуге тікелей жол ашады.оқытылған объектіні ғылыми-теориялық қалыпта қабылдау, оқу міндетін модельдеудегі шығармашылық шешімді меңгерудегі теориялық білім болып табылады.бұл кезеңге жиырма минуттай уақыт беріледі. 3.Рефлексиялық бағалау кезең. Бұл кезеңде оқушылардың сабақты бекітумен бірге өзіне-өзі баға қою кезеңі. Оқушылар «бүгін мен не үйрендім?»деген сұрақ қояды. Оқушылардың өзіндік бағалауы,өзінің іс-әрекетіне жауап беру,өзінің мүмкіндіктерін білуі, істеген жұмысын түзету,орындалған жұмысты жүйелеу,ісәрекет бағытын анықтау, өзіне талап қойғыштық сияқты бағалау белгілері бар.рефлексиялық бағалау кезеңі өзіндік қасиеттерін қамтиды. Қоғамдағы өзгерістер оқу- тәрбие үрдісінде мәдени танымдық мазмұнның болуын қажет етеді,яғни білім мазмұнын ерте дүние, орта ғасыр,жаңа заман және қазіргі заман мәдениеттерінің тең диалогы түрінде құрып,осылардың әрқайсысын оқушыларға терең меңгерту қажеттігі туындайды.сонымен бірге айналадаға дүниемен /табиғатпен,басқа адамдармен,өз-өзімен т.б./өз жасына лайық сауатты қарым-қатынас жасау біліктері бар әлеуметтік тұлға, адамзат тәжірибесінде қалыптасқан білім мен іс-әрекеттің дайын үлгілерін дәл игеріп, өмірге қайталап қолдана алатын құзірет иесі болуын қамтамасыз ететін білім мазмұнының болуын қажет етеді. Заңғар жазушы Мұхтар Әуезов «Халықты халықпен теңестіретін білім» деп атап көрсеткендей,қай елдің болсын өркендеп өсіп-өнуі сол елдің білім деңгейі мен даму жүйесіне байланысты.рухани ұлттық қажеттілікке жараған білімең мықты білім,оның нәрін бойына сіңірген ұрпақ елімізді өркендетіп, келешегімізді дамыта алады.бұл орайда мемлекетіміздің білім беру жүйесін модернизациялаудың тұжырымдамасында көрсетілген. ҚР президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына арналған жолдауында «Өмір бойы білім алу» әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс,-деп міндет еткен. Әрбір жаңашыл мұғалім инновациялық технологиялардың ғылыми-теориялық негізін игеріп,оқушылармен ғылымның жаңалықтарымен ой бөлісіп,өз жұмысында қолданып, ақпараттық дәуірдің белсенді мүшесі болуы қажет. Пайдаланылған әдебиеттер 1.Беспалько В.П.Слагаемые педагогические технологии-м.:педагогика, с. 2.Валиева М. Білім беру технологиялары және оларды оқу тәрбие үрдісіне енгізу жолдары.алматы б. 3.Занков Л.В. Дидактика и жизнь-м.:просвещение, Қазақстан Республикасының Білім беруді дамытудың жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы // «Егеменді Қазақстан»,2004,16 қазан. 5.Құрманова Н.Ж. Тойбазарова Н.А. Бастауыш сыныптарда морфологияны дамыта оқыту сабақтарының жүйесі.ақтөбе б. 6.Селевко Г.К.Современные образовательные технологии.учебное пособие для пед.вузов и ИПК.-М.:Народное образование, с. 7.Тұрғынбаева Б.А. Дамыта оқыту технологиялары.алматы Эльконин Д.Б.Давыдов В.В. Программа развивающего обучения по русскому языку в1-5 классах.-м.: Просвещение, ЖАН ӘКЕШІМЕ АРНАУ Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы, 28 «Ақбай» жалпы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Торегелдиева Жанат Кұралбекқызы Үлгі болған елі менен ұрпаққа, Еркелетіп, сүйеніште болдың- ау. Түсіндік-ау мұның бәрін кештеу тым, Қайталанбас тұлға едің әлемде. Әлі есімде балғын бала шағымда, Сол тәтті кез, ұмытылар ма, естен бір. «Әпкешім» деп иығына салып-ап, Отырушед еркелетіп жан әкем. Бала едік көп нәрсеге мән бермес, Білмедікте сағым болар сәттерді. Сезе алдым ғой, әке мейірімін бірақта, Өміріме жететін ғып талғажау. Жан әкеме сұм соғыстың зардабы, Салған сызат жан жараға айналып. Анашыма аманат қып біздерді, Кете барды мәңгілікке жырақтап. Кім ойлайды? Әкем мәңгілік кетер деп, Кім ойлайды? Аңсап, зарығып күтем деп. Жүрек аңсап, сағынсада талай рет, Амал қанша жан әкемді қайтарман. Шаршағанда күйбең тірлік қамымен, Күлімсіреп жан әкемнің бейнесі. Қайсарлығың, батылдығың қайда деп, Келіп тұрады демегендей күш беріп. Содан білем,ерте өтіп кетседе, Қиналғанда демеп жүрер жан әкем. Бар қолымнан келетіні қазіргі, Әруағына дұға арнап отырам. Асқар тау әке ақылшы, Отбасының байлығы. Көңіліне қаяу салмай ешқашан, Бағалайық теңдесі жоқ байлықты. ЖАС ҰРПАҚ ТӘРБИЕСІ АДАМЗАТТЫҢ МӘҢГІЛІК ТАҚЫРЫБЫ Ақтөбе қаласы 26 «Үміт» МДҰ тәрбиеші Наурзалина Нұрсұлу Қасымқызы Қазақ қашан да бала тәрбиесіне үлкен мән берген.аттың жалы, түйенің қомында көшпелі тірлік кешсе де, «балам- балым, баламның баласы- жаным» деп оның тәтті қылықтарына тамсанған. Қыз баласын ұлмен тең санап, «әке көрген оқ жонар, ана көрген тон пішер» деп қыз тәрбиесін анасына, ұлды әкесіне табыстаған.осы ұлы тәрбиенің нәтижесін ұрпақтар жалғастығыннан көруге болады.баланы жастайынан адамгершілікке,мейірімділік пен қайырымдылыққа тәрбиелеу қажет.халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтпаған.сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқарады.тәрбиешінің ең бастапқы формалары педагогтың балалармен мазмұнды қатынасында,жан жақты іс әрекетінде,қоғамдық өмірдің құбылыстарымен танысу кезінде, балаларға арналған шығармаларымен, суретшілер туындыларымен танысу негізінде іске асады.балаларда ортақ пайдалы жұмысты істеуге тырысу, бірге ойнау,бір нәрсемен шұғылдану, ортақ мақсат қою және оны жүзеге асыру ісіне өздері қатысуға талпыныс пайда болады. Мұның бәрі де баланың жеке басының қоғамдық бағытын анықтайды, оның өмірге белсенді ұстанымын бірте-бірте қалыптастырады. Мектепке дейінгі жастағы баланың рухани-адамгершілік дамуы балабақша мен отбасы арасындағы қарым-қатынастың тығыздығы артқан сайын ойдағыдай жүзеге асады.кішкентай сәбилеріміз ата- анасының, тәрбиешісінің, достарының мінезінен, жүріс тұрысынан, сөйлеген сөздерінен, істеген істерінен үлгі алуға тырысады.балаға айналадағы өмір шындығының әсері мол. Айналасындағы үлкендердің, өзінен ересек балалардың бір-бірімен қарым-қатынасы, көңіл-күй ерекшеліктері, жүріс-тұрысы, еңбек әрекеті - бәрі де балаға үлгі-өнеге. Бүгінгі балалар тез жетіліп кетеді. Олар айналадағы барлық оқиғаларды білгісі келеді. Баланың тұлға болып қалыптасуына отбасылық тәрбие аздық етеді. Бұл орайда бала тәрбиесіндегі балабақшаның орны ерекше. Себебі балабақшаға баратын бала қоғамда өз ойын ашық айтуға үйренеді. Атабабамыздың баланы бесігінен жақсы әдеттерге баулыған. Үлкенді сыйла, сәлем бер, жолын кесіп өтпе деген секілді ұлағатты сөздерінің мәні өте зор. Қазіргі таңда өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеуде қойылған мақсаттардың бірі қоғамға пайдалы, үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге қамқор бола білетін, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру. Өскелең ұрпағымыз тәрбиелі, өнегелі болып өссе нұр үстіне, нұр болар еді

8 ШҚО Үржар ауданы Бестерек ауылы "М. Хасенов атындағы Бестерек орта мектеп-бақша және мектеп жанындағы интернат" КММ Физика пәнінің мұғалімі Асанова Мейрамгуль Назаркановна Күні: 9 «а» Сынып Сабақтың Рентгендік сәулелер. Атомның қүрделі құрлысын тақырыбы айғақтайтын құбылыстар. Радиактивтілік. Сілтеме Презентация 1, 9 сыныпқа арналған оқулық. А.П.Рымкевич «Есептер жинағы» Сабақтың мақсаты Оқушыларды сәулелену түрлерімен және радиактивтілік ұғымымен таныстыру. Физикалық құбылыстарды салыстыра білу, сәулелену түрлерін айыра білу дағдысын қалыптастыру. Өз бетімен білім алуға қолдау көрсету. Есеп шығару арқылы есте сақтау қабілетін дамыту. Күтілетін нәтиже. Радиактивтіліктің адам өміріне зияны мен пайдасын түсінеді. В.И.Менделеев кестесін физикалық есептер шығаруда қолдануды үйренеді. Атомның құрлысы тарауында қиындық туғызатын есептерді шешу жолдарын анықтайды. Дарынды және қабілеті жоғары оқушылардың танымын кеңейтіп жаңа есептер шығаруға дағдыланады. Қосымша ақпарат көздерімен жұмыс жасауға бейімделеді. Негізгі идея Жұптық жұмыс Жұптық тексеріс; Аквриум тәсілімен түсіндіру; Жұптық талдау; Жекелей тапсырма Кері байланыс; Бағалау (Сумативті бағалау); Сабақтың АКТ, көрнекі сурет, техно.код, үлестірме көрнекілігі тапсырмалар. Сабақтың Уақыт Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының ісөту әрекеті барысы Ұйымдаст 3мин Сәлемдесу. Оқушылардың Амандасып, кім ыру тізімдеп, сабаққа дайындығын жоқтығын айтады. тексеру. Сыныптың психологиялық көңілкүйін көтеру. Жұптасып Слайд 1. Оқушыларды жұпқа бөлу. отырады. Сабақтың 1мин Слайд 2. Сабақтың тақырыбымен Мұғалімді мұқият мақсатыме таныстыру. тыңдап, бүгінгі н танысу күнді дәптерге жазу. Бағалау 1мин Слайд 3. Оқушыларды бағалау Оқушылар критериле критерилерімен таныстыру. бағалау рімен Бағалау критерилерімен парағымен танысу танысқаннан кейін бағалау танысады. парақтары сарапшыларға беріледі. Негізгі 18 Слайд 4. Мағынаны ашу. Оқушылар мұқият идеяны Мин (Дарынды оқушылармен жұмыс) тындап, ашу. 5. Рентгендік сәулелер. анықтамалар мен (Аквариум стратегиясы бойынша) заңдылықтарды Тақырыпқа толықтай мағлумат жазады. Тақырып беріліп, түсіндірме жұмыстары түсіндірілгеннен жүргізіледі. Анықтамалары кейін сұрақтар жаздырылады, мағынасы қойылады. ашылады. 6. Атомның қүрделі құрлысын айғақтайтын құбылыстар. Радиактивтілік. (Аквариум стратегиясы бойынша) Тақырыпқа толықтай мағлұмат беріліп, түсіндірме жұмыстары жүргізіледі. Анықтамалар ға шолу жасалынады, жазылады. 5 мин Слайд 5. Диалог. Жаңа тақырып бойынша жұптарға сұрақтар Оқушылар беріледі, жұп арасында талданып, сұрақтарды алып анықтамасы беріледі. талқылайды, 15 мин «Ой толғау» Есеп шығару 1111, жұптасып жауап 1112, 1128, 1119 береді. Өткен тақырыптар бойынша Оқушылар есептер берілелі, алдымен жұпта, жұптар, топта сосын топта талқыланады. есеп шығарады, Шыққан нәтижесі сыныпта талдайды, түсіндіріледі. түсіндіреді. Бағалау 1мин Әр кезең бойынша бағалар Оқушылар жазылады. Есептелініп бағалау шығарылады. парақтарын өткізеді Сабақты 1мин Сабақта нені білдім? Оқушылар өз қорытын Нені білгім келеді? ойын жазып дылау іледі. Астана қаласы 53 мектеп-лицейінің физика пәнінің мұғалімі Тулеубаева Кокеш Нағашыбаевана Физика 8 сынып Сабақтың тақырыбы: Электр зарядтарының өзара әрекеттесуі. Кулон заңы Сабақтың мақсаты: Оқушылардың электростатиканың негізгі заңдары тұйықталған жүйеде зарядтың сақталу заңы мен Кулон заңының маңызы мен мазмұнын түсініп есеп шығаруға дағдыландыру. Міндеттері: Кулон заңының математикалық өрнегі жөнінде түсіндіру Кулон күшінің өлшем бірліктерін ұғындыру Өз ойларын ашық айтуға, тұжырымдама жасай білуге,сауатты,мәдениетті сөйлеуге, ауызша,жазбаша есептеуге машықтандыру,білімге қызығушылығын арттыру Ұжымшыл,ұйымшыл,ұқыпты,жинақты болуға,адамгершілікке тәрбиелеу Сабақтың түрі: Аралас сабақ Көрнекілігі: Плакаттар,резина шарлар,эбонит,металл таяқшалар,электроскоп және т.б. Әдіс-тәсілдер: Сыни тұрғыдан ойлау, топтық жұмыс, тренинг, көрнекілік,тәжірибе және т.б. Сабақтың жоспары: І.Ұйымдастыру ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. «Доп маған» әдісі (допты оқушыларға лақтырып, үйге берілген тапсырманы тексеру ) Мысалы: Электрленуді байқауға арналған ең ыңғайлы аспап электроскоп деп аталады. Электроскоп грек сөзінен аударғанда «электрді көремін» деген мағынаны білдіреді. Электр зарядтарын өткізу қабілетіне қарай заттар шартты түрде электрөткізгіштер және электр өткізбейтіндер болып бөлінеді. Өткізгіштер немесе изоляторларға адаманың, малдың денесі, ылғал жер жатады. Электр зарядын өткізбейтіндерге пластмассалар, фарфор, шыны, маталар жатады.. Электр заряды физикалық шама. Әрі қарай бөлінбейтін ең аз теріс заряды бар бөлшек электрон деп аталады. Миликкен тәжірибе жүзінде анықтаған электронның электр зарядын элементар заряд деп атайды Электрон заряды теріс болады және оны е әрпімен белгілейді. Оның сан мәні -1,6 x Кл тең. Ядроның құрамындағы оң зарядталған бөлшек протон, заряды болмайтын, нейтрон болады. Атомдағы электрондар саны протондардың санына тең. ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру Электр зарядтарының өзара әрекеттесуі. Кулон заңы. баяндау. Кулон тәжірибесін Кулон заңы: Бостықтағы екi қозғалмайтын зарядталған нүктелiк денелердiң өзара әсерлесу күшi F (кулон күшi) және зарядтардың модульдерiнiң көбейтiндiсiне тура пропорционал және олардың өзара r арақашықтығының квадратына керi пропорционал. Мұнда k пропорционалдық коэффициентi, мұндағы электр тұрақтысы, СИ жүйесi бойынша мынаған тең: Коэффициент k келесi түрде өрнектеледi: IҮ. Жаңа сабақты бекіту. Сапалық есептер шығару. а) Бір-бірінен г қашықтықтағы q жэне q нүктелік электр зарядтары өзара Ғ күшпен әсерлеседі. Бір-бірінен 2г қашықтықтағы 2q және 2 q нүктелік электр зарядтары өзара қандаи күшпен әсерлеседі? б) Заряды 2 нкл су тамшысы заряды -1 нкл су тамшысымен бірікті.пайда болған су тамшысының заряды қандай? Есептер шығару үлгісі. 1) Бірдей зарядталған, екі кішкентай өткізгіш шарлардың зарядтары +2q және -6q, олардың арақашықгығы г болса, оларды жанастырып, содан кейін бұрынғы арақашыктыкка ажыратып қойса,кулондық өзара әсер куші қалай өзгереді? Шарларды жанастырған кезде олардың зарядтары тең екіге бөлінеді, яғни Бастапкы жағдайдағы зарядтардың өзара әсерлесу кұші Шарларды жанастырғаннан кейін өзара әсерлесу күші Кулондық өзара эсерлесу күшінің өзгерісі Ғ 1/Ғ 2 =3,яғни Ғ 2 = Ғ 1/3; Зесе кемиді. 2) Бір аттас q және З q зарядпен зарядталған бірдей металл екі шардың аракашықтығы г, Шарлар бір- біріне тиістіріледі, өзара әс ер күші бү-рынғыдай болып қа луы үшін, оларды кандай х арақашыктыққа ажыратып қою керек? Шарлар бірдей болғандыктан, шарларды жанастырған кезде олардың зарядтары тең екіге бөлінеді, яғни Бастапкы жағдайдағы зарядтардың өзара эсерлесу күші Шарларды жанастырғаннан кейінгі өзара әсерлесу күші ЕсептІң шарты бойынша, өзара эсерлесу куші бұрьшғыдай болып калады, яғни Ғ, = Ғ2. Ү. Физикалық диктант : көп нүктенің орнына тиісті сөзді тап

9 1.Оң зарядталған бөлшектер... болып саналады(протондар,электрондар,атомдар) 2.Бір таңбалы заряды бар денелер өзара... (тебіледі,тартылады,әрекеттеспейді) 3.Теріс зарядталған бөлшектер... болып саналады 7(протондар,электрондар,атомдар) 4.Көміртегі атомының ядросында 12 бөлшек бар, ядроның айналасында 6 электрон қозғалады.осы атомның ядросында... протон бар.(12 ;18;6) 5.Нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесу заңын... ашты. (Ш.Кулон, Г.Ом, А.Ампер) 6.Электронның массасы... тең 9,1*10-31 кг-ға ; 9,1*10-13 кг-ға;,6*10-27 кг-ға) ҮІ. Рефлексия. Тест. 1.Жұмысымның нәтижесі төмендегідей деп есептеймін: А. Теорияны түсіндім. В. Есептер шығардым. С. Өткен тақырыптарды қайталадым 2.Сабақ үстінде есеп шығарғанда маған не жетіспеді? А. Білім. В. Уақыт С. Есептерді жақсы шығардым. 3.Сіздерге сабақ үстіндегі қиыншылықтарды жеңуге кім көмек жасады? А. Сыныптастар. В. Мұғалім. С. Оқулық. ҮI. Үйге тапсырма 31 -ді оқу. 14- жаттығу 6,8 есеп ҮII. Бағалау Оқушылар шығармашылығы ТАРИХЫ ТЕРЕҢ МЕКТЕБІМ Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Төменарық ауылы А.Д.Романов атындағы 53 орта мектебі 8 «А» сынып оқушысы Ерболқызы Ақтілек Сынып жетекшісі: Қалдарова Несібелі Амангелдіқызы Мен Төменарық ауылында 53 мектепте оқимын. Мектебіміз Кеңес Одағының Батыры Александр Дмитриевич Романов атында. А.Д. Романов 1922 жылы Жаңақорған ауданы Төменарық ауылында туып- өскен. Мектебімізде жыл сайын 18 қаңтарда туған күнін еске алу мақсатында салтанатты мерекелер өткізіліп тұрады. Онда патриоттық әндер орындалып, оқушылар батыр жерлесімізге арнап шығарған өлеңдерін оқиды, жан тебірентер соғыс жайлы көріністер көрсетеді. Ал биылғы жылы бәрі де өзгеше тартымды өтті. Өйткені батырға арнап жаңадан ескерткіш орнатылды. А.Д. Романовтың туған күнінде ескерткіштің ашылу салтанаты болды. Салтанатты жиынды мектеп директоры Көлжанов Нарымбет агай ашты. Бұл кешке аудан, ауыл әкімдері, ардагер ұстаздар, тағы да басқа құрметті қонақтар, ауыл тұрғындары қатысты. Ескерткішке гүл шоқтары қойылды. Ал мектебіміздің оқушылары ашылу салтанатының тартымды өтуіне барынша ат салысты. Мерекені ұйымдастыруда белсенділік танытып жүрген Увашов Дүйсен ағайымызға, тәлімгер Тойбекова Перизат, музыка пәнінің мұғалімдері Бақтыгүл мен Перуза апайларымызға және концерттік бағдарламаны өте тартымды өткізген мектебіміздің өнерлі оқушыларына көпшілік қауым құрметпен қошемет көрсетті. Олар әскери киімде саппен тізіле шыққанда тым әдемі көрінді және патриоттық әндері көпке дейін жаңғырып тұрды. Мереке соңында қонақтар мектептегі А.Д. Романовтың мұражайында болды. Мұражайда батырдың құнды заттары мен ерліктері жайлы құжаттары сақталған. Аділбеков Расул ағай қонақтарға батырдың өмірбаяны жайлы айтып өтті. Оқушылардың батырға арнап шығарған өлеңдері оқылды. Бұл өтілген іс-шара бойымызға мақтаныш сезімін ұялатып, біздің жүрегімізде үлкен әсер қалдырды. Батыр жерлесіміздің құрметіне дене шынықтыру бірлестігінің ұйымдастыруымен спорттық жарыстар өткізілді және жүлделер тағайындалды. Тарих пәнінің мұғалімі Ергешбаева Ақмарал апайдың ұйымдастыруымен «Ата жұрт» жарысы өткізілді. Мен осындай батыр атындағы тарихы тереңде жатқан мектепте оқитынымды мақтан етемін. ҚАЗАҚ ЕЛІ Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Төменарық ауылы А. Д. Романов атындағы 53 орта мектебі 8 «А» сынып оқушысы Қалдаров Сағи Сынып жетекшісі: Қалдарова Несібелі Амангелдіқызы Қазақ елі барымдасың, нарымдасың, Әрдайым табынатын тәңірімсің. Қымбат маған өзен,көл,асқар тауың, Құнарлы қымбат маған топырағың. Сен менің жүрегімде, қанымдасың, Арымдасың, сен ұятым жанымдасың. Саған деген махаббатым таусылмасын, Жүрегімде от сен деп дамылдасын. Мақтанамын Қазақстан құт мекенім деп, Батырлары ұрандаған елім деп, Ешқашанда бүгілуге тиіс емес,байрағы Жаса мәңгі, мәңгілік ел, Қазақ елі! Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Төменарық ауылы А.Д.Романов атындағы 53 орта мектебінің 8 «А» сынып оқушысы Құрманғали Зарина Сынып жетекшісі: Қалдарова Несібелі Амангелдіқызы ЕР ЕСІМІ - ЕЛ ЕСІНДЕ ХХ ғасырдың ең алапат шайқасы Екінші дүниежүзілік соғыста қазақ жауынгерлер көп ұлтты Кеңес Одағы әскерлерінің арасында ерекше ерлігімен, қайтпас қайсарлығымен көзге түсті. Ел үшін жанын қиған батырлардың, өзегін өкініш өртеген жандар мен қуаныштан жүрегі жарыла шаттанған пенделердің тірегі болған қасиетті Отанымыз Қазақстан! Сол тәуелсіздік жолында қазақ бабам не көрмеді десеңізші?! Еліміздің басынан азап та, аштық та, сұм соғыс та өтті. Кеше ғана мектеп партасында отырған бозбалалар мен бойжеткендер де, қала мен ауыл тұрғындары да соғысқа сұранды. Біздің жерлестеріміз де майдан даласында ерлікпен шайқасқан. Ұлы Отан соғысында жауынгерлік ерліктері үшін жүздеген мың қазақстандықтар медаль-ордендермен марапатталды. Сондай марапаттың ең үлкені «Кеңес Одағының Батыры» деген атақты Жаңақорған ауданы көлемінде А.Абуталипов пен А.Д.Романовтың алғаны оқырман қауымға белгілі. Төменарық ауылдық мекенінде орналасқан 53 орта мектеп 1967 жылдан бері Александр Дмитриевич Романов есімімен аталады. Кеңес Одағының Батыры Александр Дмитриевич Романов 1922 жылы 18 қаңтарда "Төменарық" селосы темір жол жұмысшысының отбасында дүниеге келген. Соғыс басталғанда Александр әскери училищені бітіріп, майданға аттанады жылдың маусым айынан бастап, қан майданға араласып кетеді. Берлинді алу операциясы басталған күндері офицер Александр Романовтың командирлік дарыны мен теңдесі жоқ ерлігі барынша айқын көрінді. Бірақ осы шайқаста Сыр бойының түлегі, Төменарық жауынгері Александр Романов жау оғынан қаза тапты. Отанға шексіз берілгендігі, ерлігі мен батылдығы үшін СССР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1945 жылғы 27 маусымдағы жарлығымен А.Д.Романовқа «Кеңес Одағының Батыры» атағы берілді. Александр Романов атындағы 53 мектептің алдына батырдың үлкен тұғырға орналасқан бюст ескерткішінің ашылу салтанаты болды. Ескерткіштің ашылу уақыты батырдың туған күніне орайластырылып, 18 ші қаңтарда ашылу кешіне көптеген қонақтар шақырылды. Мерекелік кеште Қазақстан Республикасының Мемлекеттік гимні орындалып, көк байрағымыздың туы көтерілді. Содан кейін аудан әкімі Р. Рүстемов, мектеп директоры Н. Көлжанов және ауыл ақсақалы С.Әлиев жылы лебіздерін білдіріп, алқызыл лентаны қиып ескерткішті ашты. Соғыста қаза болғандарды 1 минут үнсіздікпен еске алып, мектебіміздің АӘД пәнінің мұғалімі Д.Увашев әріптестерімен бірге әскери рәсіммен ескерткішке гүл қойса, кеш қонақтары батыр құрметіне жылы лебіздерін жеткізді. Мектеп оқушыларының арнайы қойылған әдеби монтажды концерті жиналған қауымның көңілінен шыққаны сезіліп тұрды. Ерлікке мәңгі тағзым, біз мұны әрдайым есімізде сақтаймыз және уақыт өткен сайын майдангерлердің жауынгерлік қаһармандық ерліктерін жиі еске алатын боламыз. Осы қиыншылықтың бәрін көрген,, біздің елімізде бейбітшілік, тыныштық, тұрақтылық салтанат құрған, әрине, онда соғыс ардагерлерінің де үлесі зор. Майдангерлеріміздің осы жанкешті еңбектері ұрпақтан-ұрпаққа өшпес үлгі өнеге болып қала бермек. Соғыс күйретуші күш! Біз Ұлы Отан соғысындағы Ұлы Жеңіске ештеңеге теңеспейтін күшпен жеттік. Ол күш әрине, «бірлік». «Ер есімі ел есінде», демекші, бізге жарқын болашақ, бақытты ғұмыр сыйлаған аталар, апалар ерлігі ешқашан ұмытылмайды. МЕНІҢ СЫНЫБЫМ ШҚО Үржар ауданы Мақаншы ауылы «Мақаншы орта мектеп- бақша» КММ 4 «Б» сынып оқушысы Ақанова Аяулым Ерланқызы Жетекшісі: Байрбаева Лаура Бакаевна Менің сыныбым- менің ұжымым. Өзін- өзі тану пәнінен осы тақырыпты оқығанда, шынымен ұжымда болу бақыт екен ғой деп ойладым. Менің сыныбымда жиырма төрт бала бар. Оның он бірі ұл бала, он үші қыз бала. Біз бірінші сыныптан бері бірге оқып келе жатырмыз. Бір- бірімізді жақсы білеміз. Сыныбымыз ұйымшыл. Барлығымыз доспыз. Біздің ұстазымыз- Байрбаева Лаура Бақайқызы бізді ұйымшылдыққа, адамгершілікке тәрбиелеуде. Әрқашан да бізге ақылын айтып, кеңес беріп отырады. Ұстазымыз- біздің мектептегі анамыз сияқты. Мен ұстазымды өте жақсы көремін. Анам әр адамның алғашқы ұстазы мәңгі есінде қалады дейді. Біздің сыныпта дарынды оқушылар өте көп. Ақсана, Арайлым, Аяулым және Аружан өлең шығарады. Ақсана «Арманы асқақ оқушы» конкурсына қатысып, ІІІ орын иеленді. Арайлым әдебиеттік оқу пәнінен аудандық пән олимпиадасына жолдама алды. Бексұлтан мен Елдос суретті өте жақсы салады. Топтық жұмыста суретті екеуі салып береді. Аспандияр дүниетану пәнінен аудандық пән олимпиадасына жолдама алды. Ол дүниетану пәнінен бәрімізден артық біледі. Ал Бекарыс пен Бақдәулет «Мектептегі бір мезет» конкурсының жүлдегерлері. Индира шахматтан өткен аудандық жарыстарда жүлделі орындарға ие болып жүр. Жақын арада қалалық жарысқа баруға дайындық жүргізуде. Тахмина мен Аружан Республикалық «Зияткер» конкурстарына қатысты. Еркежан ән айтқанда барлығымыз сүйсіне тыңдаймыз. Ал Меруерт сыныбымыздың бишісі. Гүлназ, Лаура, Анель, Аяулым және Аружан саз мектебінде оқиды. Айбын мен Бекарыс күреске қатысады. Ернар, Дамир, Диас пен Санжар балалардың шығармашылық үйіндегі үйірмелерге қатысады. Сыныбымызда облыстық «Айналайын», «Ақбота», «Малахит», «Асыл тас» сияқты олимпиада жүлдегерлері де өте көп. Мен сыныбымды мақтан етемін

10 АҚИЫҚ ӨЗІ, МАРЖАН СӨЗІ МҰҚАҒАЛИ ДАЛАНЫҢ ДАРА ҚЫЗЫ - ФАРИЗА «СҮЛІК ДЕРТКЕ ДАУА, ЖАНҒА ШИПА» ШҚО Үржар ауданы Мақаншы ауылы «Мақаншы орта мектеп- бақша» КММ 4 «А» сынып оқушысы Адильжанова Айзада Сабитқызы Жетекшісі: Корпебаева Шынар Каликаримовна ШҚО Үржар ауданы Мақаншы ауылы «Мақаншы орта мектеп- бақша» КММ 10«А» сынып оқушысы Еркен Толғанай Еркенқызы Жетекшісі: Корпебаева Шынар Каликаримовна Мен бұл шығармамды өзімнің сүйіп оқитын ақын, жазушыларыма арнағым келіп отыр. Ол ақындардың жеке өмірі жайлы және шығармашылығы жайлы көп оқып білгім келеді. Ең бірінші сүйіп оқитын ақыным өз заманында лайык бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін, мен үшін мәртебесі жоғары ақын - Мұқағали Мақатаев. Мұқағали 1931 жылы 9-шы ақпанда дүниеге келген. Бірақ ақынның туған күні жайлы тағы бір екі ақпарат бар, біраз адамдар 9-шы ақпан десе, кейбіреулері 8 наурыз деп жатады. Ал ақынның анасы Нағиман былай депті: «Мұқағалиым наурыз айының 8-інде дүниеге келген, жаңылысуым мүмкін емес» деп жазыпты. Мұқағали Мақатаевтің балалық шағы Ұлы Отан соғысы жылдарына келгендіктен, ол жастайынан тағдырдың тәттісінен көрі ащысын көп татты және небәрі 10 жасында әкесінен айырылады. Өзінің балалық шағына арнап «Неңді сенің аңсаймын, бала шағым?» атты өлеңін жазған екен. Бұл өлеңінде ақын балалық шағының қандай ауыр жағдайда өткені жайлы жырлайды. Мұқағали әсіресе тауды, қазақ аулдарын, туған жерін көп жырлайды. «Тауда өстім», «Тау бір аңыз» атты өлеңдерін соған арнаған. Және де ақын өз өлеңдерінде адамның ішкі жандүниесін шын бейнелеп, суреттеп жазған. Оған «Жапырақ жүрек-жас қайың» атты өлеңі дәлел. Сонымен қатар Мұқағалидың «Соғады жүрек», «Шуағым менің», «Шолпан», «Аққулар ұйықтағанда», «Жырлайды жүрек», «Өмір-өзен» атты шығармалары кең таралған. Маған ақынның ең бір терең әсер еткен шығармасы «Аққулар ұйықтағанда» атты поэмасы. Бұл поэмада сыңарынан айрылған аққу жайлы. Бір ана амалы жоғынан ауырып жатқан баласы үшін аққулардың ұйықтаған сәтін күтіп, сол бір аққуды қалай атып алғанын білмей қалады. Осы поэманы оқып отырған кезде жан дүнием елжіреп кетті. Мұқағали Мақатаев қазақ халқының ұлттық өлең жырларға байланысты дәстүрлерін жалғастырып қана қоймай, оны жан-жақты тереңдетіп, дамуына өз ұлесін қосқан. Ақынның өлендерінде шындық, адамгершілік, махаббат шынайы көрініс тапқан және бірнеше шығармалары үшін Мемлекеттік сыйлықтар иеленген. Мен бұл екі ақынның өлеңдерін өз бойыма қажетті барлық нәрселерді таба аламын. Шыншылдықты, адамгершілікті, ата-анаға деген құрметті, туған жерге деген сүйіспеншілікті таба аламын. Сондықтан ол кісілерді оқудан жалықпаймын. Осындай дара тұлғалар адам санасынан мәңгілікке орын алады, әсіресе мен үшін орындары ерекше. Ақиық өзі, маржан сөзі Мұқағали мен даланың дара қызы -Фариза қайталанбақ емес. «ҚАЗАҚТЫҢ ҚАСИЕТ ТҰТҚАН КӨНЕ ҰҒЫМДАРЫ» ШҚО Үржар ауданы Мақаншы ауылы «Мақаншы орта мектеп- бақша» КММ 4 «А» сынып оқушысы Анарбекова Салима Нұрланқызы Жетекшісі: Корпебаева Шынар Каликаримовна Бағыты: қазақ тілі мен әдебиеті «Тексізде жүйе болмайды, кексізде кие болмайды»-, дейді халқымыз. Ежелен-ақ «қасиет пен кие» деген ұғымды қатар ұстайтын қазақ дейтін дана халықтың ұрпағымыз. Дәстүрлі қазақ қоғамында ата-бабаларымыздан бізге мирас болып қалған, әлі күнге дейін халқымыздың сана-сезімінде берік орын алған наным, сенім, ырым, тиым, әдепғұрыптар аз емес. Олардың кейбірі табиғат, өмір заңдылықтары бойынша, басқалары дініміз арқылы қалыптасып, тыныс-тіршілігімізге сіңісіп кеткен. Соны ой таразысында сараптап, пайымдағаныңда кеудеңде «Осы кие, қасиет дегеніміз не? Қазақтар нені киелі, қасиетті санайды? Оның сыры не?», - деген сауалдар бой көтереді. Ғылыми тұрғыда қандай да бір заттың немесе тіршілік иесінің қасиеттілігін, жоғары тылсым күшін білдіретін таным-түсінік атауы кие болып саналады. Біз әлем халықтарының мифологиясы мен мәдениетіне назар аударсақ, ежелгі дәуірдеақ адамзат баласының аң мен құстың, аспан денелерінің, жәндіктердің, заттардың, сандардың бірқатарын, әулие, көріпкел адамдарды киелі деп танығанын, тіпті оларға табынғанын, сиынғанын байқаймыз. Кейін ол көп халықтың дәстүріне айналған. Уақыт көші алға жылжып, адамдар түрлі діндерді қабылдағанында мұндай таным-түсініктердің, салт-дәстүрлердің кейбірі жойылып, әрқилы өзгерістерге де ұшырады. Сөйтсе де, Ислам дініне дейін біздің қазақ даласында қалыптасқан тотемдік наным-сенімдер біржолата құрып кетпей, оның жұрнақтары сақталып та қалды. Тіршілікте адам түсінбейтін тылсым дүние көп. Сондай дүниенің бірі кие. Кие ұрпақтан-ұрпаққа берілетін қасиет. Егер атадан келе жатқан киені ешкім ұстамаса, ол ұрпақтарын қайғылы жағдайға, ауруға ұрындыруы ықтимал. Ондайға көпшілігіміз куә болып та жүрміз. Аяқ астынан белгісіз бір ауруға шалдығып, науқасынан айықпай қойған адамдарға емшілер «арғы тегінде қасиет қонған аталары болған екен, енді бата алып, емшілік жолға түспесе болмайды» деген соң бата алып науқасынан айғып кетіп жатқандарды көз көріп жүр. Сондай-ақ, қасиет қонған адам қайтыс болып, оның жолын ешкім жалғастырмаса, онда оның киесі артында қалған ұрпағының бірінен-біріне барып, әртүрлі қайғылы жағдайларға, ауруға душар етіп жататыны жайлы да есітіп жүрміз. Сонда қарасақ, кие деген ұғымға ата бабамыз кешегі күннің сарқыны десекте, әлі күнге дейін сеніммен қарайды.ата бабасында бір емшілік қасиет, я болмаса бір дарындылықты байқасақ тегінде бар бұл қасиет деп айтып жатады үлкендер. «Дені сау адам- табиғаттың ең қымбат жемісі» екенін әр адам ұғынуы тиіс. Дана халқымыз қазақта: «Әуелгi байлық денсаулық,екiншi байлық он саулық,үшiншi байлық ақ жаулық.»- дейді.бұл мақалдан денсаулықты бірінші байлыққа қоюымыздың өзіндік себебі бар. Жаны қысылғанда адам қандай емге болса да тәуекел ететіні аян. Тек жанын жай таптырып, дертіне дауа болса жарап жатыр. Әйтпесе, сырт көзге қараудың өзі жиіркеніш тудырып, денеңді түршіктіретін ғылымда «гирудотерапия» деп аталатын, тері бетіне жабысып қан соратын сүлікке кім сүйсінер дейсің? Дегенмен, медицина саласында сүлікпен емделудің пайдасы ұшан-теңіз көрінеді. Жұрт аузында мұны «әулиеқұрт» деп те атайды. Менің айтпағым, сүліктің адам өміріндегі биологиялық маңызы жайлы болмақ. Осы тақырыпты зерттеп, тақырып етіп алғаныма биыл төртінші жыл. Ол кезде мен бірінші сыныпта оқитын едім. Апам мен мектеп табалдырығын аттамай тұрғанымда, орнынан тұра алмай қатты ауырғаны есімде қалыпты. Сол еміне сүлікті пайдалана отырып дертіне дауа тапқан. Апам ауылдың ардақты адамы, мектепте мұғалімдік қызметпен зейнеткерлікке шыққан. Сол дертінен айыққан апам ауыл адамдарын осы сүлікпен емдеу тәсіліне көшті. Емделуге келетін адамдардың неге мұншалықты сүлікті таңдады екен деп таң қалатынмын. Бірінші сынып оқып жүргенімде ұстазым Шынар Қаликәрімқызы маған осы сүлікті зерттеуге ал деп тапсырма жүктеді. Мен қуана келістім,себебі апам бұл жұмыстың шебері еді. Сол күннен бастап сүлікті жан жақты зерттей бастадым. Қазіргі жаhандану заманында сүлікпен емдеу гирудотерапия үй жағдайында кеңінен қолдануға мүмкіндік жеткілікті. Ол үшін дәрісіз ем-дом жасауды дәрілік өсімдіктерден іздеуіміз керек. Сүліктің денсаулыққа пайдалы екендігінен жаңа ақпарат бере алады. Сүліктің тұрмыста қолданылғанмен, оның көптеген пайдасын, өзіне тән ерекшеліктерін біле бермейміз. Сондықтан сүліктің адамдарға денсаулығына таптырмас ем екеніне көз жеткізу. Денсаулық адамның ең қасиетті де құнды, қайталанбас, орны толмас асыл қазынасы. Сүліктің емдік қасиеті мен ерекшелігін алып қарасақ, онда көптеген аурулардың алдын алуға болады. Адамның артық арам қанын сорып алатындықтан, сүлікті қажет деген жерге арнайы маман ғана салады. Түрлі ферменттерден тұратын сүлік сілекейінде жүзге жуық биологиялық пайдалы заттар бар көрінеді. Медициналық сүлік тұщы суда тіршілік етеді. Ұзындығы 8-12 сантиметр болады. Оның сілекейінде гирудин және гиалуронидаза деген заттар бар. Гирудин қанның ұюына кедергі келтіреді, гиалуронидаза дене талшықтарында зат алмасу үдерісіне әсер етеді. Гирудиннен дәрі-дәрмектер жасалады. Сүлік салу емінен кейін адамның дене қызуы қалпына келіп, қандағы қант мөлшері төмендеп, ұсақ қан қатпалары жойылады. Емге негізінде аш сүлікті пайдаланады. Сондай-ақ сүлік отадан кейін тез жазылуға мүмкіндік береді. Әрине, сүлікті қолданғанда науқастың жасына, қосалқы ауруына, денесінің салмағына, қан қысымының көрсеткіштеріне және сүліктің жағдайына да көңіл бөлінеді. Сүлік салумен шұғылданатын емшілер қай кезде де болғаны шындық. Зерттеушілердің айтуынша, сүліктің сілекейі қабыну процесіне қарсы күресу, иммундық жүйені қоздыру, қан тамырларының склероздық процесін азайту, қан ұю үрдісін болдырмау және ұйыған қанның түйіршіктерін езу қасиеттеріне ие. Медициналық аш сүлік бір сорғанда 10 мл. қан сорып, оған тойған соң адам денесінен өзі сыпырылып түсіп қалады. Егерде адам денесіне 8-10 сүлікті қоятын болса, олар мл. қанды сорып алады және де сүліктің сорған жерінен қан өздігінен алты сағаттан бір тәу-лікке дейін аға береді, дейді мамандар. Сүлік салғанда науқастың жасына, қосалқы ауруына, дене салмағына, қан қысымына, сүліктің жағдайына көңіл бөлу қажет. Сүлікті қолданғанда тәндегі өзгерістердің қатерлі болып кетуі мүмкін болғандықтан, сүлікті аллергиялық ауруы бар сырқатқа, қансыраған адамға, қан қысымы төмендерге, қан ұю процесі нашарлаған ауруға пайдалануға болмайды. Сүлік шыныменде, сиқырлы емші.сүліктің денсаулыққа зор пайдасы бар екенін ұғындым. Сұлулық пен саулықты күту әр адамның өз қолында. «АСЫҚ - ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ДӘСТҮРЛІ ОЙЫНЫ» Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кентінің 1 орта мектебі» КММ 1«в» сынып оқушысы Даншарив Нұрсат Бахытұлы Жоба жетекшісі: Азнаева Жанат Маратовна Асық төрт түлік мал мен қоңыр аңдар тілерсегінде болатын, қызметі аса күрделі, буынға біткен шымыр сүйек. Қой, ешкі, сиыр, түйе асығы үлкен - кішілігіне қарамастан бір пішіндес, мүсіндес келеді. Ал жылқы асығы басқа пішінде болады. Асықтың атаулары: Сақа - атуға арнап арнайы қорғасын құйылып жасалған. Оңқы асықтардың жақсылары. Асықтың иіріп тастағандағы бес түрлі жатысы 1. Алшы - ең сәтті тұрғандағы атауы. /барлығын бірден ұтасың / 2. Тәйке (тәйкі) -төңкеріліп тұрғаны тәукі /тәуекел мағанасы/ 3. Бүге (бүк) - етбетінен жатқаны /бүк түсіп жату/ 4. Шіге (шік) - шалқасынан түскені /іші көрініп жатуы/ 5. Омпа - егер еңкейіп, тұмсығымен тік қадалса /омақа аса құлаған/ Таза тұрмай - алшы тұрғаны қисайып, не тәукі қисайып тұрса «қырта» дау туғызатын /қырынан жату/ деп аталады

11 Ұлттық ойындар көбінесе әр халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайларына, шаруашылың мүмкіншіліктеріне байланысты қалыптасқан. Қазақ халқының ұлттық ойындарының көбі табиғи заттармен ойнауға негізделген. Шаруашылығы мал шаруашылығына негізделгендіктен қазақ халқының ұлт ойындары да осыған икемделеді. Әсіресе, қойды көп өсіргендіктен, балалар ойынының көбі қой асығымен байланысты болып келеді. Сондықтан асық ойындары ұлт ойындарының ішіндегі арыдан келе жатқан көнелерінің бірі болып табылады. Асық ойыны баланың жастайынан жүйке жүйелерін шыңдап, оларды дәлдікке, ұстамдылыққа, байсалдылыққа тәрбиелейді. Мұндай қасиеті болмаса, адамда төзімділік, шыдамдылық та болмайды. Ондай қасиеттері болмаса, адам ойында да, өмірде де көздеген мақсатынан шыға бермейді. Бұл ойынның еңбектеген баладан, еңкейген кәріге дейін ойнайтын түрлері болған. Шеберлікке, мергендікке, батылдыққа, шешімдікке, ырымға ырысқа тәрбиелейді. Таза бәсеке, таза тәрбие. Өтірігі, арамдығы, жалғандығы жоқ. Асық ойыны, баланың күн ұзақ қимылына тигізер әсері мол. Ойын барысында: жүгіру жүру иілу секіру сақа иіру көздеп тигізу лақтыру, ату т.б, жатады Асық қазақ халқының, ырымдарында қадірлі сүйектің бірі. KАКТУС ГҮЛІ Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кентінің 1 орта мектебі» КММ 1 «Б» сынып оқушысы Болатова Айым Жоба жетекшісі: Бастауыш сынып мұғалімі Самыратова Куанышкул Абдрахмановна Қазіргі заманда кез - келген адамның далада, болмаса үй жанында гүл өсіруге мүмкіндігі бола бермейді. Сондықтан бөлмеде гүл өсірумен айналысу өте қызықты да тиімді әдіс. Терезе алдын өсірілген гүл үйдегі интерьерді өзгертіп, ауаның тазалығын, ылғалдылығын арттырып өте сәнді көрік береді. Менің анам бөлме өсімдіктерін жақсы көреді. Оларды күтіп баптайды. Анама менде көмектесемін. Көп гүлдердің ішінен кактус гүлінің тікенегі қалай шығады, қандай пайдасы бар деп ойлайтынмын. Осыдан менің кактус гүлі, оның тіршілігі туралы қызығушылығым оянды. Кактус зерттеуді қолға алдым. Зерттей келе кактус гүлінің ерекшеліктеріне көз жеткіздім. Кактустың ерекше жері: тікенегі, сабағы, гүлінің іші шырынға толы болады. Олардың ареолдар дейді. Ареолдар кактустарда ғана болады. Олардың ерекшелігі осында. Олар ауаның ылғалын жұтып, одан жерге түсіп бекиді және осылайша көбейеді. Кейбір кактустың инелерін кей жерлерде тарақ, щётка ретінде пайдаланады. Кактусты өте ертеде медицинада пайдаланады. Ол-ревматизм, жүрек ауруына ем. Кактус гүлдері өте әдемі, ал кактустың өзі әр түрлі әрі қызық. Көбінесе бұл өсімдікті үйде өсіреді. Карезон кактусы қан тоқтатуға көмектеседі,өйткені шырын кесілген қан тамырларын жабады. Кактустың кішкене бөлігін таза пышақпен кесіп ал да, оны жараның бетіне салып, қатты қысып тұрыңыз. Қан тоқтаған кезде кактусты жараның бетіне салып, жалпақ матамен қысып таңып тастаңыз. 2 3 сағаттан соң таңуды алып, жараны қайнаған сумен және сабынмен жуып тазартыңыз.кактус шырынын жараны тазарту үшін де пайдаланады. Кактустың бірінші қасиеті пішінінің құбылмалылығы және түрінің көптігі. Біз көріп жүрген оранжереяларда өсетін кактустардың өзінен-ақ мың құбылған түрлері мен формаларын кездестіруге болады. Опунцияның бір түйірін салқындау кезде отырғызу керек болса, оны аздап кептіріп алса болды өсе береді. Ал отырғызатын өсімдікті қалай болса солай: қырынан да, жатқызып та, тігінен де, көлденеңінен де отырғыза беруге болады. Сөзімнің соңында кактустың осыншама қызықты жайлары мен пайдасын білгеннен кейін сіздерді де кактусты жақсы көруге, оны күтіп баптауға шақырамын. «ҚАЗАҚТЫҢ ҰЛТТЫҚ БАС КИІМДЕРІ» Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кенті 1 орта мектебі» КММ 2 «В» сынып оқушысы Барпарова Аяжан Жоба жетекшісі: Бастауыш сынып мұғалімі Тусупова Айжан Тлеужанкызы Қазақ халқының қол өнері көне заман тарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан бай қазына. Оның бір ұшығы туысқан Орта Азия халықтарының және орыс халқының қол өнерімен де ұштасып жатыр. Қол өнерінің басты бір саласы киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Олардың кейбіреулерін ескінің көзі қарттар күнделікті киіп жүрсе, енді біреулерін қыз ұзату, келін түсіру тойларында ойын сауыққа пайдаланады (қалыңдыққа сәукеле кигізу), сондай ақ көпшілігі театрлардың арнаулы тапсырысы бойынша тігіліп жүр. Киім адам денесін ауа райының, қоршаған ортаның зиянды әсерінен қорғайтын бұйым. Олардың бәрі де адамдардың ақыл ойы мен эстетикалық талғамының еңбегінің жемісі. Негізінен, қазақ киімдерін кеңінен зерттеу Қазақ революциясынан кейін ғана қолға алынды. Қазақ киімнің барша сымбаты мен ою өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол біздің ұлттық мәдениетіміз. Мәдениетіміздің бет бейнесі. Адам көркі шүберек. Бұл талай жылғы тәжірибеден өтіп, әбден екшеліп айтылған тобықтай түйінді сөз. Халқымыз атам заманнан бері осы бір қағиданы берік ұстанып, мың бір сырлы әсем киім үлгілерін жасап киініп келген. Киім жай ғана бір жапырақ мата емес. Ол белгілі бір ұлттың, мәдениеттің бет бейнесін көрсетіп тұратын ғажайып дүние. Оның эстетикалық, этно - мәдени, қоғамдық мәні де орасан. Сондықтан әр қазақ мақтан тұтатын мол мәдениетіміздің елеулі бір саласына киім кию ғұрыптарымызды жатқызсақ болады. Демек киімдеріміз қандай сұлу болса, жан байлығымыз да соншалықты сұлу болғаны! Ұлы дала көшпенділерінің тарихымен тығыз байланысты. Бізге көшпенділер бірнеше мыңдаған жылдар бойы сақтаған салт дәстүрін, киім кию мәдениетін, ғажайып өркениетін мұраға қалдырып кетті. Қазақтың ұлттық киімдері негізінен ертедегі көшпенділер киімдерін еске түсіреді. Қазір өзіміз күнделікті киіп жүрген бірқатар киім үлгілері сақ дәуірінен бастау алады. Соның бірі, қазақ халқының ұлттық бас киімі Қазақ халқының қолынан міне, осындай сан түрлі киім үлгілері жасалып шыққан. Әсіресе, ұлт өмірінде әйел затына арналған киімдердің ерекше рөлі болғаны анық. Себебі, әйел затына ерекше құрметпен қарау дәстүрлі мәдениетіміздің ерекше көрінісі екені күмәнсіз. Түрлі қоғамдық орындарда әрі заманымызға сай, әрі қазақы, әрі мұсылмандық қоғамдарға сай киінген қызкеліншектер көбейсе, ұлттық мәдениетіміз де ерекше сән үлгілермен өркен жая бастады. Осы ата бабаларымыздың өткен тарихы, олар жасап кеткен дүниелер күні бүгінге дейін маңызын жоймай, мұрагер біздің қызығушылығымызды тудырып отыр. Осы мақсатта бүгінгі жас ұрпаққа қазақ халқының ұлттық бас киімін танытып, жаңғыртқым келді. Болашақта тарихымызды, әдет-ғұрыпымызды ұмытпас үшін, жаңа үлгідегі киімдерге осы негізде өзгерістер еңгізгім келеді САРЫМСАҚ ӨСІМДІГІ Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кенті 1 орта мектебі»кмм 1«Г» сынып оқушысы Ерік Мадияр Жоба жетекшісі: Бастауыш сынып мұғалімі Момынбекова Сауле Жумашевна Сарымсақ пияз тұқымдастарына жататын шөп тәріздес өсімдік. Отаны Оңтүстік Шығыс Азия. Жабайы сарымсақ екі жылдық, ал шаруашылық мақсатында өсірілетін сарымсақ бір жылдық. Сарымсақтың дәмі ащы, иісі өткір. Оның себебі құрамындағы эфир майында жатыр. Ауызды сасытып жағымсыз иіс шығаратын да қасиеті бар. Сарымсақ көне заманнан бері мәдени өсімдік ретінде өсіріледі. Көне Египеттегі папирустардағы жазуларда сарымсақтар жайлы мәліметтер болған. Мысалы, әйгілі пирамиданы салушар сарымсақты тамақ ретінде пайдаланған. Сарымсақ жетіспей қалған кезде олар шу көтерген. Ал ертедегі Римдік император Нерон сарбаздардың батылдығын арттыру үшін оларға сарымсақ жеуді бұйырған. Сарымсақ адам ағзасындағы зиянды майларды ерітеді, қан қысымын төмендетеді. Асқазан ішек жолдарына, жүрек, талма ауруларына ем. Микробты болдырмайды, жараны тез жазады, ауруды басады, ішекқұрттарды жояды, қақырықты түсіреді. Сарымсақ қанды тазалайды, ол табиғи антибиотик болып табылады. Сарымсақты әлемнің кез - келген елінен кездестіре аласыз. Тамақ жасау кезінде астың дәмін келтіру үшін пайдаланады. Медицинада табиғи антибиотик болып саналады. Өйткені, сарымсақ вирустарға қарсы жақсы қорғаныс болады. Сарымсақ қанды тазалайды, ол табиғи антибиотик болып табылады. Ертеде оба ауруына ұшырағандарды емдеуге баратын дәрігерлердің сарымсақ салынған суға батырылған дәкемен жүздерін орап алуы осы себепті деп білінуде. Сарымсақ суық тиген ауруларға да таптырмайтын ем. Ол жүйке жүйесі бұзылғанда, зәр жолдарын емдеуге, сондай - ақ организмді тазалауға пайдаланылады. Теріге сүйел, теміреткі, сыздауық, қышыма тағы басқа жаралар шыққанда да емге жаратады т. б. Қызықты мәліметтер. Әлем бойынша сарымсақты ең көп экспорттайтын ел Қытай. Жылына 12 миллионнан астам тонна сарымсақты шет елдерге сатады. Одан кейін Үндістан мен Оңтүстік Корея елдері жылы шошқа тұмауы өршіп тұрған кезде Қытайлықтар арасында Сарымсақ шошқа тұмауына қарсы қорған болады деген сөз тарап, елдегі сарымсақтың бағасы 40 есеге дейін қымбаттаған. Адамдар үшін пайдалы болған сарымсақ иттер мен мысықтар үшін улы болып саналады. Маса шаққан жерге сарымсақтың шырынын жақса, ол жерде зиянды заттар қалмайды. Пайдалы кеңестер: Қатты суықтап қалған кезде сарымсақты ұсақтап турап, үстіне ыстық су құйып, сосын соның буымен дем алу керек. Тіс ауырған кезде сарымсақты қабығынан аршып алып, сонымен тістің қызыл етін сүреді. Сүйел шыққан жағдайда, ұсақталған сарымсақты азғантай балмен араластырып алып, әлгі жерге қалыңдап жағып, таңып тастаған жөн. Радикулит асқынып кеткен кезде сарымсақ пен қара шаңбырды үккіштен өткізіп алып, бір - бірімен жақсылап араластырып, белге тартады. Тағы бір әдісі: ұсақталған сарымсақты жұқа дәкеге салып, қашан қыздырғанша, белге тартып байлап қояды. Сосын оның орнына май жағып, жүн матамен орап тастайды. Гипертониялық аурулар кезінде қатарынан екі күн, 2-3 түйір сарымсақты ұсақтап турап алып, түнге қарай жейді. Сосын екі апта үзіліс жасап барып, осы процедураны тағы бірнеше рет қайталайды. Тұмаудың алдын алу немесе ауыра қалған жағдайда емдеу үшін де күніне 2 3 рет мұрынға сарымсақтың суын тамызған жақсы. Қорыта келгенде, өзі бармақтай болғанымен сарымсақтың емдік қасиеті мол. Нақты қандай ауруларға ем екендігі бүгінгі күні толық ашылды. Бұндай жайттарды Ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммед (с. а. с.) ешқандай лабораторияда зерттеу жүргізбей - ақ, уақиға сүйене отырып жеткізген.«сарымсақты емге жаратыңыздар, онда жетпіс түрлі ем бар» деуі әрі оның бүгінгі күні толықтай дәлелденуі Әз Елшінің тек ақиқатты ғана айтқанын ұқтыруда

12 «ӨСІМДІК ӨМІР КЕПІЛІ» Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кенті 1 орта мектебі» КММ 4«Б» сынып оқушысы Тастанбаев Ердаулет Жоба жетекшісі: Бастауыш сынып мұғалімі Тусупова Айжан Тлеужанкызы «Мың теңге тұратын дәрі шарбағыңның дәл түбінде өсіп тұр» Халық даналығы «Өсімдік өмір кепілі» деген қағиданы ұстана отырып өсімдіктердің емдік қасиеттерін зерттеуге бел будым. Менің бұл тақырыпты таңдауыма жетекшім мен анам ықпал етті. Өзім кішкентайымнан бөлме өсімдіктерін өсіріп, күтіп, баптауды ұнататынмын. Ес білгеннен бері оқыған - түйгенімнің арқасында тек бөлме өсімдіктері ғана емес, жалпы өсімдік атауының адам өміріне, олардың денсаулығына тигізетін пайдасы, қасиеттері қызықтыра бастады. Қоршаған ортаның адамдарға тигізетін әсері орасан зор екендігі белгілі. Соның ішінде дәрілік өсімдіктердің адам өміріне тигізетін маңызы зор екеніне ешкім күмән келтіре алмас. Алоэның тарихы. Алоэ емдік қасиеттерімен бөлме өсімдіктерінің патшайымы атанған өсімдік. Отаны Оңтүстік Африка. Таралуы: Африка мен Индияның жартылай шөл далаларында, Мадагаскарда кездеседі. Алоэның қолданылуы. Жапырақ сөлі тәбет ашады, ас қорытады. Әр түрлі микробтарға қарсы тұра алады. Химиялық медицинада алоэның шырыны жараны таңуға, әр түрлі тері ауруларына пайдаланады. Өсімдіктердің жаңа сөлі әсіресе қараңғы жерде ұстағаны туберкулезді емдеу үшін қолданады. Халық медицинасында жаңа жапырақтарды күйікті жазуға, дерматитке қарсы дәрі ретінде қолданылады. Алоэның су тұнбасы тәбетті толықтай ашады. Денсаулылғымыз мықты болуы үшін батпандап кіріп, мысқылдап шығатын ауруды дәрісіз-ақ үй жағдайында айналада өсетін дәрілік өсімдіктермен-ақ емдеп жазуға болады. Дәрілік өсімдіктермен айналысу денсаулығымызды сақтауға көмектеседі, отбасының қаражатын үнемдейміз, табиғат байлығын қорғауға да атсалысамыз. Міне, осындай емдік қасиеті бар өсімдіктерге оқушылар кішкентайынан мән беріп, өз игілігіне қолдана білсе, шипаны алыстан іздемейді. Дәрілік өсімдіктерді пайдалану денсаулықты сақтаумен бірге қазіргі нарықтық заманда отбасылық қаражатты үнемдеуге көмектеседі. Дәрілік өсімдіктер жанға шипа, дертке дауа болады. Алоэ бөлме өсімдіктер ішінде ең көп тарағаны. Өзінің әсемдігімен көздің нұрын алады, гүлдеуі өте сирек, бірақ та жұмыс жазу барысында ұққаным өсімдік көптеген пайда әкеледі. Мен өз сыныптастарымның арасында осы өзімнің жұмысыма байланысты сауалнама жүргіздім. Алоэны сыныптастарымның арасында кеңінен насихаттадым. Ерте заманнан дәрілік өсімдіктердің қасиетін атабабаларымыз білген. «Аурудың жақсысы жоқ, дәрінің тәттісі жоқ» дегендей қазіргі заманда химикат дәрілер көбейіп жатыр. Олардың адам ағзасына тигізетін зияны көп. Өсімдік адам үшін азықтың қайнар көзі. Дәрілердің барлығы өсімдіктерден алынады. Аурудың алдын алуға емдеу үшін дәрілік өсімдіктердің маңызы өте зор. Тұрақты тұрмыста-алоэ гүлі бағбандар мен гүл өсірушіәуесқойларға теңдесі жоқ гүл екеніне сенімдімін. «ҚЫМЫЗ ДЕНІМІЗДІҢ САУЛЫҒЫ, ЕЛІМІЗДІҢ БАЙЛЫҒЫ» Менің осы мақсатпен жазылған «Қымыз деніміздің саулығы, еліміздің байлығы» атты ғылыми жобам кіріспе, негізгі, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады. Жобаның негізгі бөлімінде: Шипалы сусын қымызға жалпы сипаттама, қымыз дайындалатын биенің түрлері, қымыз түрлері мен оның емдік қасиеттері және қазақ қымызына қызығып, қызығын көріп жүрген неміс жұрты жөнінде жан-жақты ашып жазылған. Сөзімді қорыта келе айтарым, ата-бабаларымыздан мұра боп келе жатақан, жанға-дауа, дертке-шипа болған қымыздың қасиетін барша адамзатқа ұғындыру үшін түрлі мақалалар мен ғылыми-зерттеу жұмыстарының санын көбейтіп, қымыз табиғатын жан-жақты ашу керек. Ұстаздар әні Республикалық 45minut.kz Ұстаздар басылымы ұсынысымен, ұстаздарға арналған «Ұстаздар әні» жазылды. Әннің музыкасы мен мәтіні ұстаздарға арналған құрмет пен сүйіспеншілікті білдіретін әуен деп сеніммен айта аламыз. Республикалық 45minut.kz оқырмандарына қолдануға рұқсат етіледі. «Ұстаздар әні» cөзін жазған: Темірхан Әбдіков, әнін жазған: Жомарт Сейтбеков. Ән авторлары Оңтүстік Қазақстан облысы Арыс қалалық Ж. Байгуттиева атындағы өнер мектебінде ұстаздық қызметінде. Ән авторларына барша ұстаздар атынан алғыс білдіре отырып, шығармашылық табыс тілейміз. Ұстаздармыз ұрпақ қамын ойлаған, Ұлт мерейін артық көрген пайдадан. Бар білгенін шәкірттерге үйретіп, Баулап-баптап, намыстарын қайраған. Қайырмасы: Ұстаздармыз - жанын ұққан адамның, Ұстаздар біз - айнасымыз заманның. Кеуделерде арман отын маздатқан, Ұстаздармыз - қамқоршысы қоғамның. Ұстаздармыз ақ жүректі, ұлықпыз, Ибалымыз, имандымыз, тұнықпыз. Әр күніміз өткен емес қызықсыз, Ел баласын қастерлеген халықпыз. Қарағанды облысы Осакаров ауданы «Осакаровка кенті 1 орта мектебі» КММ 4«В» сынып оқушысы Хапан Бекжан Жоба жетекшісі: Өзін өзі тану пәнінің мұғалімі Мадениет Гулжаухар Ғылыми жоба тақырыбымның өзекілігін Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың мына сөзімен бастауды жөн көрдім «Алға қарайтын кез келді, іске кірісер кез келді, ерік жігерімізді танытатын кез келді!». Яғни, біз жас ұрпақ, елімізді, «ұлы қазақ» халқын, барша әлемге әйгілі етуіміз үшін, қаншама алпауытты елдер сөзсіз қазақты мойындайтындай дәрежеге жеткізу үшін белді бекем буып, іске кірісуіміз керек. Бұл жолдағы біздің басты міндетіміз алтын тамыр халқымыздың «қазақ» деген иісін аңқытатын, ардақты ата-жұртымыздың төл құндылығын танытатын, еліміздің елдігін асқақтатар төл байлығын «ауруға ем, сауға қуат болар» қымыздың пайдалы екендігін бойында қазақтың қаны бар өскелең ұрпаққа жете меңгерту және әрбір қазақ шаңырағы дастарханынан санаға кері әсер ететін арақ-шарап орынына деніңе шипа болар қымыз иісінің аңқуына, яғни оның қайта қолданысқа енуіне ықпал ету. Қымыз бие сүтінен дайындалатын, қышқыл сүт өнімі. Ол денсаулыққа шипалы, ерекше дәмді, жан сарайыңды ашып, адамның зауқын келтіретін хош иісті және сіңімді сусын. Оның бұлай болу себебі, жылқы жануардың өзіне ғана тән асыл қасиетінен болса керек. Адымы кең, өрісі ұзақ сәйгүлік саңлақтар қазақ даласының кең байтақ жайлауын емін-еркіндеп, дәмдіден-дәмдіні, қоректі мен құнарлыны ғана тереді, өсімдіктің шұрайлысын ғана үзеді. Сөйтіп, кең даланың сан алуан гүл-бәйшешектері мен мың түрлі дәрі-дәрмектік шөптерінен жылқы жарықтық адамға шипалы, жағымды тамақтық заттар әзірлейтін болса керек. Қымыз - қазақ халқының ұлттық тағамдарының ішіндегі ең құрметті дәмінің бірі. Қымызсыз қазақ асханасын елестету мүмкін болмаған. Бұл ғажайып сусын қырғыз, қазақтардың барлық салтанатты думандарында бірінші кезекте беріледі. Әйел адамның қабілеті ең алдымен оның қымыз әзірлеуіне қарап бағаланған. Ыдыс түбінде ішілмей қалған қымызды төгіп тастау күнә болған. Қымыздың емдік қасиеттері. Бие сүті ең алдымен қазақтарды кеңінен жайлаған аурудың бірі болып отырған құрт ауруына бірден-бір ем. Қазіргі кезде шұбаттың көптеген ауруларды, атап айтқанда өкпе ауруларын емдеуде, қан айналу жүйесіндегі қан тамырларының жұмсақтығы мен беріктігін қамтамасыз ететіні, қандағы қызыл қан түйіршіктерімен гемоглобин синтезіне әсер ететіні, ағзада жүретін зат алмасу процестерін жақсартып, жалпы иммунитетті күшейтетіні анықталған Қорытынды. Туған жердің төл құндылықтарын, олардың пайдасы мен өзіндік қасиеттерін қазақтарға дәріптеу әрбір қазақ азаматының міндеті. Ізденеміз, үйретеміз, сұраймыз, Ән саламыз, ақын боп сөз құраймыз. Ұстаздармыз шәкірттермен бақытты, Мәңгілік ел тыныштығын қалаймыз Батыс Қазақстан облыстары бойынша редакция : Ақтөбе қаласы. Завод көшесі 21 үй. 2-этаж. 13-кабинет 45@45minut.kz Тел/Whatsapp: (Редакция) МББ аты: «Республикалық 45minut.kz» газеті МББ тілі: қазақша, орысша, ағылшынша Шығу жиілігі: аптасына 1 рет Тарату аумағы: Қазақстан Республикасы Меншік иесі: «Нагиева Ш. Б» ЖК (Ақтөбе облысы) Бас редакторы: Нагиев И. Б. Негізгі тақырыптық бағыты: білім беретін, ғылыми, танымдық, жарнамалық «Республикалық 45minut.kz» газетіне жарияланған ақпараттардың авторлық құқы ақпарат авторына тиесілі, редакция жауапты емес. Жарияланған ақпарат авторларының пікірлері редакция көзқарасын білдірмейді. Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Ақпарат және мұрағат комитетінде тіркеліп, 2012 жылғы 19 наурызда Г куәлігі берілді. Тапсырыс: 562 Таралымы: 3000 дана. Газет «Хабар-Сервис» ЖШС-ның баспаханасында басылды

Сабақ жоспары. 1. Теңдеулер жүйесін шешіңдер: x 2 +y 2-6y=0 x 2 -xy+y 2 = Теңсіздіктер жүйесін шешіңдер: x 2 +4x-5>0

Сабақ жоспары. 1. Теңдеулер жүйесін шешіңдер: x 2 +y 2-6y=0 x 2 -xy+y 2 = Теңсіздіктер жүйесін шешіңдер: x 2 +4x-5>0 Сабақ: 1 Сынып: 10 «ә» Сабақтың тақырыбы: Теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйесі. Сабақтың мақсаттары: 1. Білімділік: Теңдеулер және теңсіздіктер жүйелерін шешу тәсілдері.. Дамытушылық: 9 сыныпта

Διαβάστε περισσότερα

Проблемаға негізделген оқуды енгізу арқылы оқушылардың өзіндік тиімділігін арттыру

Проблемаға негізделген оқуды енгізу арқылы оқушылардың өзіндік тиімділігін арттыру Проблемаға негізделген оқуды енгізу арқылы оқушылардың өзіндік тиімділігін арттыру Инна Аксёнова, Назарбаев Зияткерлік мектебі Әсел Жакибаева, Назарбаев Зияткерлік мектебі Астана, 2016 жылғы 27-28-қазан

Διαβάστε περισσότερα

Тақырыбы: 11 сынып оқушыларын ҰБТ-ге математика және физика пәндерінен дайындаудың кейбір тиімді әдістері.

Тақырыбы: 11 сынып оқушыларын ҰБТ-ге математика және физика пәндерінен дайындаудың кейбір тиімді әдістері. Тақырыбы: 11 сынып оқушыларын ҰБТ-ге математика және физика пәндерінен дайындаудың кейбір тиімді әдістері. Мақсаты: оқушыларға математика және физика пәндерінің арасындағы байланысты есептер шығару арқылы

Διαβάστε περισσότερα

САБАҚ ЖОСПАРЫ. Əбдірахманова Күнсая Жамбыл облысы, Тараз қаласы, ФМБ НЗМ, 11-сынып. ҰБТ-ға дайындық үшін геометрия пəнінен тест тапсырмалары

САБАҚ ЖОСПАРЫ. Əбдірахманова Күнсая Жамбыл облысы, Тараз қаласы, ФМБ НЗМ, 11-сынып. ҰБТ-ға дайындық үшін геометрия пəнінен тест тапсырмалары САБАҚ ЖОСПАРЫ Пəн Мұғалім Мектеп, сынып Сабақ тақырыбы Математика Əбдірахманова Күнсая Жамбыл облысы, Тараз қаласы, ФМБ НЗМ, 11-сынып ҰБТ-ға дайындық үшін геометрия пəнінен тест тапсырмалары 1. Үлкен табаны

Διαβάστε περισσότερα

Сабақ жоспары. 1. М(2;-5), Р(-5;-2), К(2;5) болса, МРК үшбұрышының периметрін табыңдар.

Сабақ жоспары. 1. М(2;-5), Р(-5;-2), К(2;5) болса, МРК үшбұрышының периметрін табыңдар. 1 Сынып: 10 Сабақтың тақырыбы: Векторлар. Сабақтың мақсаттары: 1. Білімділік: Векторларларға амалдар қолдану. 2. Дамытушылық: 9 сыныпта өтілген тақырыптарды есеп шығару арқылы бекіту. 3. Тәрбиелік: Оқушылардың

Διαβάστε περισσότερα

АНОМАЛЬДЫ БАЛАЛАРМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУДЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ

АНОМАЛЬДЫ БАЛАЛАРМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУДЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ АНОМАЛЬДЫ БАЛАЛАРМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУДЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ Маханбет Айнұр Мұратбайқызы., ҚМПИ, дефектология мамандығының 2 курс студенті Ғылыми жетекші : Шалғымбекова Ə.Б, ҚМПИ педагогика кафедрасының аға

Διαβάστε περισσότερα

Тақырыбы: Кері функция. Функцияның нүктедегі шегі. Шектің негізгі қасиеттері

Тақырыбы: Кері функция. Функцияның нүктедегі шегі. Шектің негізгі қасиеттері Лекция 9 Тақырыбы: Кері функция. Функцияның нүктедегі шегі. Шектің негізгі қасиеттері ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ: 1. Кері функция анықтамасы. Функцияның нүктедегі шегі. Шектің негізгі қасиеттері 1. КЕРІ ФУНКЦИЯ Анықтама

Διαβάστε περισσότερα

2 СЫЗЫҚТЫҚ АЛГЕБРАЛЫҚ ТЕҢДЕУЛЕР ЖҮЙЕСІН ШЕШУ ӘДІСТЕРІ

2 СЫЗЫҚТЫҚ АЛГЕБРАЛЫҚ ТЕҢДЕУЛЕР ЖҮЙЕСІН ШЕШУ ӘДІСТЕРІ СЫЗЫҚТЫҚ АЛГЕБРАЛЫҚ ТЕҢДЕУЛЕР ЖҮЙЕСІН ШЕШУ ӘДІСТЕРІ Сызықты лгебрлық теңдеулер жүйенің шешімін сндық әдісте тур (дәл) және итерциялық әдістер деп бөледі ТУРА әдісте жүйенің шешімі рифметиклық млдрдың қырлы

Διαβάστε περισσότερα

Курстың мақсаты: - Математикалық физика теориясының іргелі ұғымдарымен таныстыру, негізгі әдістерді үйрету және оларды қолдану білуге дайындау, әр

Курстың мақсаты: - Математикалық физика теориясының іргелі ұғымдарымен таныстыру, негізгі әдістерді үйрету және оларды қолдану білуге дайындау, әр Курстың мақсаты: - Математикалық физика теориясының іргелі ұғымдарымен таныстыру негізгі әдістерді үйрету және оларды қолдану білуге дайындау әр түрлі жеке дара ұғымдар мен зерттеулерді бір жүйеге келтіру

Διαβάστε περισσότερα

5 ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫҚ ЖӘНЕ ИНТЕГРАЛДЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕРДІҢ САНДЫҚ ӘДІСТЕРІ. 5.1 Интегралдарды жуықтап есептеу

5 ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫҚ ЖӘНЕ ИНТЕГРАЛДЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕРДІҢ САНДЫҚ ӘДІСТЕРІ. 5.1 Интегралдарды жуықтап есептеу 5 ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫҚ ЖӘНЕ ИНТЕГРАЛДЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕРДІҢ САНДЫҚ ӘДІСТЕРІ 5 Интегралдарды жуықтап есептеу [] аралығында анықталған интегралды қарастырайық: J d Егер аралығында үзіліссіз функция болса онда интеграл

Διαβάστε περισσότερα

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Сарсенбаева С.С., Рамазанова Ш.Х., Баймаханова Н.Т. МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДАҒЫ БЕЛСЕНДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ Оқу құралы Алматы 2011 ж. 1

Διαβάστε περισσότερα

Орындаған: Саматқызы Гүлманат Ақтөбе қаласы Ғ.Ақтаев атындағы 6 ОМ, 10 класс оқушысы

Орындаған: Саматқызы Гүлманат Ақтөбе қаласы Ғ.Ақтаев атындағы 6 ОМ, 10 класс оқушысы Орындаған: Саматқызы Гүлманат Ақтөбе қаласы Ғ.Ақтаев атындағы 6 ОМ, 10 класс оқушысы Жетекшісі: Кулдиярова Гулайраш Елубаевна - Ақтөбе қаласы Ғ.Ақтаев атындағы 6 ОМ, математика пәні мұғалімі Пифагор Самосский

Διαβάστε περισσότερα

Б.Қ. Бұқарбаев, Ж.Ғ. Займолдина, Б.Б. Ораз, О.Ж. Ұлқабай ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ

Б.Қ. Бұқарбаев, Ж.Ғ. Займолдина, Б.Б. Ораз, О.Ж. Ұлқабай ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Б.Қ. Бұқарбаев, Ж.Ғ. Займолдина, Б.Б. Ораз, О.Ж. Ұлқабай ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Жалпы бiлiм беретiн 11 жылдық мектептiң 3-сынып мұғалімдеріне арналған Қазақстан Республикасының Білім және ғылым

Διαβάστε περισσότερα

ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕРДІҢ КАТАЛОГЫ

ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕРДІҢ КАТАЛОГЫ ҚЗҚСТН РЕСПУЛИКСЫ ІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ «Мирас» университеті Педагогика, өнер және тілдер факультеті Химия және биология кафедрасы ЭЛЕКТИТІ ПӘНДЕРДІҢ КТЛОГЫ 6М060700 (шифрі) "иология" (мамандығының

Διαβάστε περισσότερα

АЙМАҚТЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ИННОВАЦИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. 5В Математика мамандығы бойынша МОДУЛЬДІК БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ

АЙМАҚТЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ИННОВАЦИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. 5В Математика мамандығы бойынша МОДУЛЬДІК БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ АЙМАҚТЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ИННОВАЦИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ БЕКІТЕМІН Оқу-әдістемелік қашықтықтан оқыту істері жөніндегі проректор, п.ғ.к, А.З.Тұрсынбаев 2016 ж. 5В010900 мамандығы бойынша МОДУЛЬДІК БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ

Διαβάστε περισσότερα

Тема: 23-Көпжақтар. Олардың аудандары мен көлемдері Подтема: 01-Призма. Тік жəне көлбеу призмалар. Куб. Олардың бет аудандары мен көлемдері.

Тема: 23-Көпжақтар. Олардың аудандары мен көлемдері Подтема: 01-Призма. Тік жəне көлбеу призмалар. Куб. Олардың бет аудандары мен көлемдері. Тема: -Көпжақтар. Олардың аудандары мен көлемдері Подтема: 01-Призма. Тік жəне көлбеу призмалар. Куб. Олардың бет аудандары мен көлемдері. 1. Тік үшбұрышты призманың табанының қабырғалары 10 см, 17 см

Διαβάστε περισσότερα

1-сұрақ Кванттық физиканың негізін салушы кім?

1-сұрақ Кванттық физиканың негізін салушы кім? Фотоэффект Сабақтың құрылымы: 1. Ұйымдастыру кезеңі 2. Үй тапсырмасын сұрау 3. Жаңа материалды баяндау және бекіту 4. Есептер шығару 5. Электронды оқулықпен жұмыс 6. Қорытындылау, бағалау 2.Үй тапсырмасы

Διαβάστε περισσότερα

*Стереометрия аксиомалары және олардың қарапайым салдары

*Стереометрия аксиомалары және олардың қарапайым салдары *Стереометрия аксиомалары және олардың қарапайым салдары Мақсаты O Білімділік: Оқушылардың білімге деген қызығушылықтарын арттыру. O Дамытушылық: есепке қызықтыру арқылы білімін тереңдету O Тәрбиелік:

Διαβάστε περισσότερα

ДЕНЕЛЕРДІҢ ЕРКІН ТҮСУІ

ДЕНЕЛЕРДІҢ ЕРКІН ТҮСУІ ДЕНЕЛЕРДІҢ ЕРКІН ТҮСУІ Денелердің еркін түсуі деп ауа кедергісі болмағандағы денелердің Жерге түсуін айтады. XVI ғасырдың аяғында ұлы итальян Г. Галилей тәжірибелік жолмен сол заманға сай уақыт дәлдігімен

Διαβάστε περισσότερα

ЦЕНТР ПЕДАГОГИЧЕСКОГО МАСТЕРСТВА АОО «НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЕ ШКОЛЫ» ФАКУЛЬТЕТ ОБРАЗОВАНИЯ КЕМБРИДЖСКОГО УНИВЕРСИТЕТА

ЦЕНТР ПЕДАГОГИЧЕСКОГО МАСТЕРСТВА АОО «НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЕ ШКОЛЫ» ФАКУЛЬТЕТ ОБРАЗОВАНИЯ КЕМБРИДЖСКОГО УНИВЕРСИТЕТА «НАЗАРБАЕВ ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕПТЕРІ» ДББҰ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШЕБЕРЛІК ОРТАЛЫҒЫ КЕМБРИДЖ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ БІЛІМ БЕРУ ФАКУЛЬТЕТІ ЦЕНТР ПЕДАГОГИЧЕСКОГО МАСТЕРСТВА АОО «НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЕ ШКОЛЫ» ФАКУЛЬТЕТ ОБРАЗОВАНИЯ

Διαβάστε περισσότερα

СӨЗЖАСАМ, ТЕРМИНЖАСАМ ТӘСІЛДЕРІ ОЛАРДЫҢ БАЙЛАНЫСЫ

СӨЗЖАСАМ, ТЕРМИНЖАСАМ ТӘСІЛДЕРІ ОЛАРДЫҢ БАЙЛАНЫСЫ СӨЗЖАСАМ, ТЕРМИНЖАСАМ ТӘСІЛДЕРІ ОЛАРДЫҢ БАЙЛАНЫСЫ Мамаева Гүлнар Бейсенқызы филология ғылымдарының кандидаты Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті қазақ тіл білімі кафедрасының доценті Астана.

Διαβάστε περισσότερα

КИНЕМАТИКАНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ. Кинематика деп денелердің қозғалысын зерттейтін, бірақ қозғалыстың туу себебін қарастырмайтын физиканың бөлімі.

КИНЕМАТИКАНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ. Кинематика деп денелердің қозғалысын зерттейтін, бірақ қозғалыстың туу себебін қарастырмайтын физиканың бөлімі. КИНЕМАТИКАНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ Кинематика деп денелердің қозғалысын зерттейтін, бірақ қозғалыстың туу себебін қарастырмайтын физиканың бөлімі. Механикалық қозғалыс деп уақыт өзгерісінде кеңістікте дененің

Διαβάστε περισσότερα

2 тур Логикалық есеп. 1 тур Бәйге. есеп. Ұтқырлар сайысы. 3 тур Сан қилы. 4 тур Сиқырлы сурет

2 тур Логикалық есеп. 1 тур Бәйге. есеп. Ұтқырлар сайысы. 3 тур Сан қилы. 4 тур Сиқырлы сурет Ұтқырлар сайысы 2 тур Логикалық есеп 1 тур Бәйге Ұтқырлар сайысы 4 тур Сиқырлы сурет 3 тур Сан қилы есеп 1 тур Бәйге 1. Өрнектің мәнін тап: теңдеуі қалай аталады? 2. 3. функциясының графигі қалай аталады?

Διαβάστε περισσότερα

Инерция моменті Инерция тензоры

Инерция моменті Инерция тензоры әл Фараби атындағы Қаза қ Ұлтты қ Университеті Физика-техникалы қ факультеті Инерция моменті Инерция тензоры Орындаған: Бижанова С.Б Алматы 2015 Инерция моменті денені құраушы әрбір бөлшекті ң массасы

Διαβάστε περισσότερα

Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы. 9 А сыныбы

Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы. 9 А сыныбы Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы 60 жалпы орта мектебі Ашы қ саба қ Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы 9 А сыныбы Орындаған :физика пәнінің мұғалімі Жалмаханова Салтанат Ахихатқызы

Διαβάστε περισσότερα

А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті. Электроэнергетика және физика кафедрасы. Г.Асанова

А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті. Электроэнергетика және физика кафедрасы. Г.Асанова А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті Электроэнергетика және физика кафедрасы Г.Асанова Зарядталған бөлшектердің электр өрісіндегі қозғалысы. Зертханалықжұмысты орындау бойынша әдістемелік

Διαβάστε περισσότερα

нарықтың дамыған инфрақұрылымның болуы; тұрақты салықтық-бюджеттік және кредитті-ақшалай жүйенің болуы. Еркін нарықтың қызмет етуін қамтамасыз ететін

нарықтың дамыған инфрақұрылымның болуы; тұрақты салықтық-бюджеттік және кредитті-ақшалай жүйенің болуы. Еркін нарықтың қызмет етуін қамтамасыз ететін 3 дәріс. Нарық және оның қызмет жасауының механизмі. Нарықтың жалпы сипаттамасы және олардың өзара әсерлесуі. Нарықтың негізгі элементтері және олардың өзара әсерлесуі. Нарықтың сиымдылығы және болжауы.

Διαβάστε περισσότερα

Аннотация. Annotation

Аннотация. Annotation 8 9 10 Аңдатпа 11 Осы дипломдық жобада «Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің ақпараттық жүйесін жобалау және құру» Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің білім беру жүйесі қарастырылады. Бұл жүйеде білім

Διαβάστε περισσότερα

САБАҚ ЖОСПАРЫ. Сұйықтықтардағы қысым формуласы мен анықтамасын біледі. Қатынас ыдыстардың түрлерін біледі. Жетістік критерийлері

САБАҚ ЖОСПАРЫ. Сұйықтықтардағы қысым формуласы мен анықтамасын біледі. Қатынас ыдыстардың түрлерін біледі. Жетістік критерийлері САБАҚ ЖОСПАРЫ Пəн Мұғалім Мектеп, сынып Сабақ тақырыбы Физика Кененбаева Айнур Ахметжановна Шымкент қаласы ФМБ НЗМ, 7 «В», 7 «Е», 7 «G» сыныптары Паскаль заңы. Сұйықтық ішіндегі қысым. Қатынас ыдыс. Гидравликалық

Διαβάστε περισσότερα

Жарық жылдамдығын өлшеудің лабороториялық әдістері.

Жарық жылдамдығын өлшеудің лабороториялық әдістері. Жарық толқындары Жарық жылдамдығы Жарық жылдамдығын алғаш рет 1676 жылы дат ғалымы О.Рёмер өлшеді. Ол күн жүйесіндегі ең үлкен Юпитер планетасы серіктерінің тұтылуын бақылады. Юпитердің 10 серігі бар,

Διαβάστε περισσότερα

Тема: 12 Функциялар Подтема: 01-Функцияның анықтамасы. Функцияның анықталу жəне өзгеру облысы. у =

Тема: 12 Функциялар Подтема: 01-Функцияның анықтамасы. Функцияның анықталу жəне өзгеру облысы. у = Тема: Функциялар Подтема: 0-Функцияның анықтамасы. Функцияның анықталу жəне өзгеру облысы. Функцияның анықталу облысын табыңыз. Жауабы: [ 4;4]. Функцияның мəндер облысын табыңыз. у = х х 0 Жауабы: [ 9

Διαβάστε περισσότερα

Мектепте физика курсын оқытудың теориясы мен Әдістемесі

Мектепте физика курсын оқытудың теориясы мен Әдістемесі Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті Жүсіпқалиева Ғ.Қ. Джумашева А.А. Құбаева Б.С. Мектепте физика курсын оқытудың теориясы

Διαβάστε περισσότερα

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті Бекітемін Бірінші проректор Исагулов А.З. " " 2009ж. ОҚЫТУШЫ ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ Мәліметтерді

Διαβάστε περισσότερα

Жарық Интерференциясын зерттеу

Жарық Интерференциясын зерттеу А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті Электроэнергетика және физика кафедрасы Г.Асанова Жарық Интерференциясын зерттеу Зертханалықжұмысты орындау бойынша әдістемелік нұсқаулары Қостанай,

Διαβάστε περισσότερα

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулардың сыртқы бет парағы Форма Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/40 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті «Құрылыс

Διαβάστε περισσότερα

Криптография. ОРЫНДАҒАН: Сабитов Аманбек ОИН-302 тобы.

Криптография. ОРЫНДАҒАН: Сабитов Аманбек ОИН-302 тобы. Криптография ОРЫНДАҒАН: Сабитов Аманбек ОИН-302 тобы. Жоспар: Ақпараттарды криптографиялық қорғау Криптографиялық жүйелерге қойылатын талаптар Криптографиялық әдістерді топтастыру Ақпараттарды криптографиялық

Διαβάστε περισσότερα

Теллурдың жаңа туындыларының синтезі және қасиеттері

Теллурдың жаңа туындыларының синтезі және қасиеттері Теллурдың жаңа туындыларының синтезі және қасиеттері Дипломдық зерттеудің мақсаты теллурдың жаңа туындыларын синтездеу, рентгендік және термодинамикалық қасиеттерін, кристаллохимиясын зерттеу. Зерттеудің

Διαβάστε περισσότερα

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ. М.Өтемісов атындағы Батыс-Қазақстан мемлекеттік университеті ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ. М.Өтемісов атындағы Батыс-Қазақстан мемлекеттік университеті ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ М.Өтемісов атындағы Батыс-Қазақстан мемлекеттік университеті ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ Нормаланған кеңістіктегі дифференциалдық есептеулер 6М06000 Математика

Διαβάστε περισσότερα

І. ТАРАУ 1.1. Оператор ұғымы 4 Мат.анализ I. Функция. Функционал анализ I.Оператор амалгер бейнелік f : X Y x X, мұндағы X R,

І. ТАРАУ 1.1. Оператор ұғымы 4 Мат.анализ I. Функция. Функционал анализ I.Оператор амалгер бейнелік f : X Y x X, мұндағы X R, І. ТАРАУ.. Оператор ұғымы Мат.анализ I. Функция : X Y мұндағы X R, Y R X! Y X Y. Мысал: - әке заңдылығы функцияны қанағаттандырады g - бала заңдылығы функцияны қанағаттандырмайды Функционал анализ I.Операторамалгер

Διαβάστε περισσότερα

CKOH ЦИКЛДЫ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ОРГАНИКАЛЫҚ ХИМИЯСЫ

CKOH ЦИКЛДЫ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ОРГАНИКАЛЫҚ ХИМИЯСЫ әл-фараби атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ Органикалық заттар, табиғи қосылыстар және полимерлер химиясы мен технология кафедрасы SYLLABUS Факультет ғылыми кеңесінің

Διαβάστε περισσότερα

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР КƏСІБИ БІЛІМ БЕРУ Г.С. ГОХБЕРГ, А.В. ЗАФИЕВСКИЙ, А.А. КОРОТКИН АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты» жанындағы федералдық мемлекеттік мекемесі тарапынан орта кәсіптік

Διαβάστε περισσότερα

МАЗМҰНЫ. 13 ерекше (жеке) жағдайда орналасуы 2.6 Түзудегі нүкте. Түзудің ізі Жалпы жағдайда орналасқан түзу кесіндісінің сызбада

МАЗМҰНЫ. 13 ерекше (жеке) жағдайда орналасуы 2.6 Түзудегі нүкте. Түзудің ізі Жалпы жағдайда орналасқан түзу кесіндісінің сызбада МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ 5 1 Проекцияның құрылуы 6 1.1 Центрлік проекциялар 6 1.2 Параллель проекциялар 6 1.3 Монж тәсілі 7 2 Нүкте және түзу 8 2.1 Нүкте π 1 π 2 екі проекция жазықтықтары жүйесінде 8 2.2 Нүкте

Διαβάστε περισσότερα

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ ҚАҢТАР АҚПАН УХАНИ (02) ЖАҢҒЫРУ. Түркі әлеміндегі Мағжан жылы

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ ҚАҢТАР АҚПАН УХАНИ (02) ЖАҢҒЫРУ. Түркі әлеміндегі Мағжан жылы Р РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ...ЗӨС ЫСҚАЖ ҚАҢТАР АҚПАН z.k ru gy an zh.r w w w УХАНИ ЖАҢҒЫРУ 1-2 (02) Түркі әлеміндегі Мағжан жылы Тәуелсіздік ДӘУІРІ Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Тәуелсіздік дәуірі»

Διαβάστε περισσότερα

Математика, Физика және Информатика институты. 5B Ақпараттық жүйелер мамандығы

Математика, Физика және Информатика институты. 5B Ақпараттық жүйелер мамандығы Математика, Физика және Информатика институты 5B070300-Ақпараттық жүйелер мамандығы Академиялық дәреже: 5B070300-Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша білім бакалавры 1-курс Курстың атауы Курстың қысқаша

Διαβάστε περισσότερα

БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖƏНЕ ДЕРЕКҚОР НЕГІЗДЕРІ

БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖƏНЕ ДЕРЕКҚОР НЕГІЗДЕРІ КƏСІБИ БІЛІМ БЕРУ И.Г. СЕМАКИН БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖƏНЕ ДЕРЕКҚОР НЕГІЗДЕРІ ОҚУЛЫҚ «Білім беруді дамытудың Федералды институты» Федералды мемлекеттік автономды мекемесімен «Компьютерлік желілер» мамандығы бойынша

Διαβάστε περισσότερα

ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ

ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ КӘСІБИ БІЛІМ БЕРУ Г. Н. ФЕДОРОВА ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ОҚУЛЫҚ «Білім беруді дамытудың федералды институты» Федералды мемлекеттік қазынашылық институты «Компьютерлік жүйелердегі бағдарламалау»

Διαβάστε περισσότερα

ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ. «Машиналық сызба» пәнінен «5В071200» - «Машинажасау» мамандығына арналған

ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ. «Машиналық сызба» пәнінен «5В071200» - «Машинажасау» мамандығына арналған ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ 3-деңгейлі СМЖ құжаты ПОӘК ПОӘК Пәннің жұмыс бағдарламасы ПОӘК 042 14.1.02.1.130/02-2013 1басылым

Διαβάστε περισσότερα

ЖЕРСЕРІКТІК НАВИГАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР

ЖЕРСЕРІКТІК НАВИГАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР Жерсеріктік навигациялық жүйелер ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Қ.Б. РЫСБЕКОВ ЖЕРСЕРІКТІК НАВИГАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР Университеттің

Διαβάστε περισσότερα

Математика талапкерге

Математика талапкерге ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлықтехникалық университеті Математика талапкерге (Оқу-әдістемелік құрал) Орал 2013ж. УДК 1(0) ББК 22.1 М

Διαβάστε περισσότερα

Михайлова Светлана Леонидовнаның

Михайлова Светлана Леонидовнаның Михайлова Светлана Леонидовнаның «6D074000 Наноматериалдар және нанотехнологиялар» мамандығы бойынша философия докторы (PhD) ғылыми дәрежесін алу үшін диссертациясына АННОТАЦИЯ Металл нанокластерлерімен

Διαβάστε περισσότερα

Экологиялық философия.

Экологиялық философия. Экологиялық философия. ХХ ғасырдың ортасынан бастап дүниежүзілік философия ғылымында «Экологиялық философия» атты ағым ерекшеленіп, өз алдына бөлініп шыға бастады. Экологиялық философия ағымы қазіргі философия

Διαβάστε περισσότερα

М. Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

М. Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті М. Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті Педагогика факультеті «Педагогика жəне психология» кафедрасы 5В010200 «Бастауышта оқыту педагогикасы мен əдістемесі» мамандығы бойынша кредиттік

Διαβάστε περισσότερα

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ 0-05 оқу жылында химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі жоғары мектеп бітірушілерінің қорытынды аттестаттауына арналған математика пәнінен

Διαβάστε περισσότερα

ҒАЛЫМДАР және олардың Исламдағы орны

ҒАЛЫМДАР және олардың Исламдағы орны ҒАЛЫМДАР және олардың Исламдағы орны www.al-hanifiya.kz редакциясы 1 Мазмұны КІРІСПЕ...4 БІЛІМ ЖӘНЕ ҒАЛЫМДАРДЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ МЕН МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ...14 Білімнің артықшылығы туралы...14 Білім сөздер мен амалдардан

Διαβάστε περισσότερα

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті МАНАТ. 6D Математика (Қолданбалы математика)

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті МАНАТ. 6D Математика (Қолданбалы математика) Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті ӘОЖ 5.6 Қолжазба құқығында МАНАТ Біркелкі монотонды емес есептелмеліктер 6D6 Математика (Қолданбалы математика) Философия докторы (PhD) ғылыми дәрежесін алу

Διαβάστε περισσότερα

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады   vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады www.jasqazaq.kz vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ 51 (623) 16 желтоқсан 2016 жыл МЕРЕЙ ТӘУЕЛСІЗДІГІМІЗ ТҰҒЫРЛЫ, ЕЛДІГІМІЗ ҒҰМЫРЛЫ БОЛСЫН! МІНБЕР??

Διαβάστε περισσότερα

«Полиметалл» Қызыл жобасы Экологиялық және әлеуметтік іс-шаралар жоспары (ESAP) Талап етілетін жұмсалымдар /Ресурстар/ Жауапкершілік

«Полиметалл» Қызыл жобасы Экологиялық және әлеуметтік іс-шаралар жоспары (ESAP) Талап етілетін жұмсалымдар /Ресурстар/ Жауапкершілік «Полиметалл» Қызыл жобасы Экологиялық және әлеуметтік іс-шаралар жоспары (ESAP) Іс-шаралар Экологиялық PR1 1.1 Экологиялық және әлеуметтік әсер етулерді бағалау және басқару ЕБРР-ге жобаның экологиялық

Διαβάστε περισσότερα

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН «Кәсіпкерлік қызметтің негіздері» пәні бойынша

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН «Кәсіпкерлік қызметтің негіздері» пәні бойынша ТҰРАН УНИВЕРСИТЕТІ УНИВЕРСИТЕТ ТУРАН «МЕНЕДЖМЕНТ» КАФЕДРАСЫ Тұран университетінің ОӘК мәжілісінде бекітілді Хаттама 2014 ж. ОӘЖ жөніндегі проректор А.А.Сатмұрзаев ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН «Кәсіпкерлік қызметтің

Διαβάστε περισσότερα

Тақырып: Жоғары молекулалы қосылыстар

Тақырып: Жоғары молекулалы қосылыстар Тақырып: Жоғары молекулалы қосылыстар Жоғары молекулалы қосылыстар немесе полимерлер (гр. πολύ- көп, μέρος бөлік, бөлігі) молекула құрамында өзара химикалық немесе координаттық байланыстармен қосылған

Διαβάστε περισσότερα

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады  vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ 24 (596) 10 маусым 2016 жыл 9 МАУСЫМДА ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫ АҚТӨБЕДЕГІ ҚАЙҒЫЛЫ ОҚИҒА ҚҰРБАНДАРЫН АЗА ТҰТТЫ А ТӨБЕ.

Διαβάστε περισσότερα

«СТАТИСТИКА» ПƏНІ БОЙЫНША ОҚУ- ƏДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

«СТАТИСТИКА» ПƏНІ БОЙЫНША ОҚУ- ƏДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті Тарих, экономика жəне құқық факультеті Есеп жəне қаржы кафедрасы Мемлекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент, экономика мамандығы бойынша

Διαβάστε περισσότερα

МГД- ҚОНДЫРҒЫЛАР ЖӘНЕ ЦИКЛДАРЫ

МГД- ҚОНДЫРҒЫЛАР ЖӘНЕ ЦИКЛДАРЫ МГД- ҚОНДЫРҒЫЛАР ЖӘНЕ ЦИКЛДАРЫ Орында ан:сарсенбаева Руфина ғ Группа:НГД-14/1 МГД - қондырғыларындағы жұмысшы дене ретінде, бейтарап молекулалар мен атомдарды ң, электрондарды ң, иондарды ң квазибейтарап

Διαβάστε περισσότερα

ТУРИЗМНІҢ КЕЛЕШЕГІ КЕМЕЛ

ТУРИЗМНІҢ КЕЛЕШЕГІ КЕМЕЛ 1990 жылғы наурыздың 22-сiнен бастап шығады Сөзi жоғалған жұрттың өзi де жоғалады www.anatili.kz www.facebook.com/anatilikaz www.twitter.com/anatilikz e-mail: anatili_gazetі@mail.ru АЛТЫН БЕСІК ТУРИЗМНІҢ

Διαβάστε περισσότερα

Электростатика мейрамханасы

Электростатика мейрамханасы Сабақтың жоспары: І. Ұйымдастыру бөлімі - амандасу; - түгендеу. - оқушыларды 3-топқа бөлу ІІ. Электростатика тарауын қорытындылау Электростатика мейрамханасы ІІІ. Мағынаны тану IV. Сабақты бекіту V. Үйге

Διαβάστε περισσότερα

1-бөлім: Эрозия және үгілу. Үгілу мен эрозия арасында қандай айырмашылық бар?

1-бөлім: Эрозия және үгілу. Үгілу мен эрозия арасында қандай айырмашылық бар? Өзен эрозиясы ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР ГЕОЛОГИЯ ӨЗЕН ЭРОЗИЯСЫ 1-бөлім: Эрозия және үгілу Үгілу мен эрозия арасында қандай айырмашылық бар? Жердің рельефі Жер ландшафтын көтеретін және түсіретін түрлі процестердің

Διαβάστε περισσότερα

Өткен тақырыпты. қайталау.

Өткен тақырыпты. қайталау. Өткен тақырыпты Физикалық шамаларды өлшем бірліктерімен тұтастырыңдар. Еркін түсу үдеуі g Тұрақты шамалар V 9,8 Н/кг Дене көлемі м 3 Жылдамдық Күш Уақыт Ұзындық Тығыздық қайталау. t кг/м 3 ϑ м/с ρ м F

Διαβάστε περισσότερα

Серіков Т.Ғ-ның АҢДАТПА Тақырыптың өзектілігі.

Серіков Т.Ғ-ның АҢДАТПА Тақырыптың өзектілігі. 6D071900 «Радиотехника, электроника және телекоммуникация» мамандығы бойынша PhD докторанты Серіков Т.Ғ-ның «Бағдарламалық IP PBX Asterisk негізінде өңделген телекоммуникациялық жүйелердің тиімділігін

Διαβάστε περισσότερα

Əскери психология мен педагогика негіздері

Əскери психология мен педагогика негіздері М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мелекеттік университеті. 050104 Бастапқы əскери мамандығы бойынша МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША КРЕДИТТІК ОҚУ ЖҮЙЕСІНДЕ ОҚИТЫН СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН Əскери психология мен педагогика

Διαβάστε περισσότερα

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ. Қ. И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті. Өнеркəсіптік инженерия институты

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ. Қ. И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті. Өнеркəсіптік инженерия институты ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ. И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті Өнеркəсіптік инженерия институты Сызба геометрия жəне инженерлік графика кафедрасы Ж. М.

Διαβάστε περισσότερα

Тексерген: Рысжанова Айжан Сайлаухановна Орындаған: Оралғазин Бекнар Болатқазыұлы

Тексерген: Рысжанова Айжан Сайлаухановна Орындаған: Оралғазин Бекнар Болатқазыұлы Тақырыбы: Тьюринг машинасы. Тьюринг тезисі және оның негіздемесі. Марковтың нормальды алгоритмы. Нормальдау принциптері және оның негіздемесі. Марковтың нормальды алгоритмі және Тьюринг машинасының композициясы.

Διαβάστε περισσότερα

Жарнама саясаты.өткізу және тарату саясаты. Орындаған:Канагат Акерке

Жарнама саясаты.өткізу және тарату саясаты. Орындаған:Канагат Акерке Жарнама саясаты.өткізу және тарату саясаты. Орындаған:Канагат Акерке Жарнама саясаты Қазақстанда өндірілетін кез келген тауар мысалында жарнама акциясын жоспарлап, өз курсыңызды жүргізіңіз: 1) Тауарыңыз

Διαβάστε περισσότερα

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕЗЕРВТЕРІНІҢ ЖЕТКІЛІКТІЛІГІН БАҒАЛАУ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕЗЕРВТЕРІНІҢ ЖЕТКІЛІКТІЛІГІН БАҒАЛАУ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕЗЕРВТЕРІНІҢ ЖЕТКІЛІКТІЛІГІН БАҒАЛАУ Төлем балансы және валюталық реттеу департаменті Аналитикалық жазбахат Скрипченко З.В. 3 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің

Διαβάστε περισσότερα

Толқындардың интерференция құбылысы

Толқындардың интерференция құбылысы Толқындардың интерференция құбылысы Толқынды қозғалыстың қайсысына да болмасын интерференция құбылысы тән. Кеңістіктің әрбір нүктесінде қорытқы тербелістер амплитудаларының уақыт жөнінен тұрақты таралу

Διαβάστε περισσότερα

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫ ОРЫНДАУҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫ ОРЫНДАУҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР Әдістемелік нұсқулрдың титулдық прғы Нысн ПМУ ҰС Н 7.8./40 Қзқстн Республиксының білім және ғылым министрлігі С. Торйғыров тындғы Пвлодр мемлекеттік университеті Мтемтик кфедрсы Мтемтик пәні бойынш 5В060800

Διαβάστε περισσότερα

2. HЬЮТОН САҚИНАЛАРЫ КӨМЕГІМЕН ЖАРЫҚ ТОЛҚЫНЫНЫҢ ҰЗЫНДЫҒЫН АНЫҚТАУ

2. HЬЮТОН САҚИНАЛАРЫ КӨМЕГІМЕН ЖАРЫҚ ТОЛҚЫНЫНЫҢ ҰЗЫНДЫҒЫН АНЫҚТАУ 23 2. HЬЮТОН САҚИНАЛАРЫ КӨМЕГІМЕН ЖАРЫҚ ТОЛҚЫНЫНЫҢ ҰЗЫНДЫҒЫН АНЫҚТАУ 2.1. Жұмыстың мақсаты Амплитудалардың бөліну принципі бойынша оптикадағы когеренттілікті алу жолдарымен танысу (мөлдір жұқа қабаттар,

Διαβάστε περισσότερα

АВТОМАТИКА ЖӘНЕ ТЕЛЕМЕХАНИКА ЖҮЙЕЛЕРІН ЖОБАЛАУ

АВТОМАТИКА ЖӘНЕ ТЕЛЕМЕХАНИКА ЖҮЙЕЛЕРІН ЖОБАЛАУ Умаров Амангелді Рахымбердіұлы Умаров Амантұр Амангелдіұлы АВТОМАТИКА ЖӘНЕ ТЕЛЕМЕХАНИКА ЖҮЙЕЛЕРІН ЖОБАЛАУ Оқу құралы А.Ясауи атындағы ХҚТУ оқу-әдістемелік кеңесінің шешімімен ЖОО 5В070200-Автоматтандыру

Διαβάστε περισσότερα

Металдар мен бейметалдар қасиеттері

Металдар мен бейметалдар қасиеттері Металдар мен бейметалдар қасиеттері Металдар Металдар Электр тоғы мен жылуды жақсы өткізетін, пластикалы қ қасиеті жоғары, жылтыр заттар. Мұндай қасиеттерді ң болуы металдарды ң ішкі құрылымымен байланысты.

Διαβάστε περισσότερα

АЛГОРИТМДЕУ ЖӘНЕ ПРОГРАММАЛАУ НЕГІЗДЕРІі

АЛГОРИТМДЕУ ЖӘНЕ ПРОГРАММАЛАУ НЕГІЗДЕРІі КӘСІПТІК БІЛІМ СЕМАКИН И.Г., ШЕСТАКОВ А.П. АЛГОРИТМДЕУ ЖӘНЕ ПРОГРАММАЛАУ НЕГІЗДЕРІі ОҚУЛЫҚ «Білім беруді дамытудың федералдық институты» Федералды мемлекеттік автономды мекемесі «Компьютерлік жүйелер мен

Διαβάστε περισσότερα

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады  vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ 23 (595) 3 маусым 2016 жыл 31 МАМЫР САЯСИ ҚУҒЫН-СҮРГІН ҚҰРБАНДАРЫН ЕСКЕ АЛУ КҮНІ Шетінен текті туған бабам

Διαβάστε περισσότερα

Сабақтың тақырыбы: Атомдық физика. Лазерлер 11 сынып

Сабақтың тақырыбы: Атомдық физика. Лазерлер 11 сынып Сабақтың тақырыбы: Атомдық физика. Лазерлер 11 сынып Сабақтың типі: жаңа білімді игеру. Сабақтың түрі: аралас. Сабақтың әдісі: топпен жұмыс. Пәнаралық байланыс: математика, химия, биология. Көрнекіліктер:

Διαβάστε περισσότερα

1-БЛОК: Математика. Бір дрыс жауабы бар тапсырмалар

1-БЛОК: Математика. Бір дрыс жауабы бар тапсырмалар -БЛОК: Математика Бір дрыс жауабы бар тапсырмалар. ша 0 км/сағ жылдамдыпен шты. шып ткен жолына арағанда 85 км-ге кем жол алғанда, жылдамдығын 0 км/сағ-а арттырды. Сонда шаты барлы жолдағы орташа жылдамдығы

Διαβάστε περισσότερα

ӘОЖ ҰН ӨНІМДЕРІНІҢ ТАҒАМДЫҚ ҚҰНДЫЛЫҒЫН ЖӘНЕ САПАСЫН ЖОҒАРЛАТУ ЖОЛДАРЫ. Г. М. Қадырова магистрант, Т. А. Байбатыров т.ғ.к.

ӘОЖ ҰН ӨНІМДЕРІНІҢ ТАҒАМДЫҚ ҚҰНДЫЛЫҒЫН ЖӘНЕ САПАСЫН ЖОҒАРЛАТУ ЖОЛДАРЫ. Г. М. Қадырова магистрант, Т. А. Байбатыров т.ғ.к. ӘОЖ 664.65. ҰН ӨНІМДЕРІНІҢ ТАҒАМДЫҚ ҚҰНДЫЛЫҒЫН ЖӘНЕ САПАСЫН ЖОҒАРЛАТУ ЖОЛДАРЫ Г. М. Қадырова магистрант, Т. А. Байбатыров т.ғ.к., аға оқытушы Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті,

Διαβάστε περισσότερα

МАТЕРИАЛДАР КЕДЕРГІСІ

МАТЕРИАЛДАР КЕДЕРГІСІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ ҚАУЫМДАСТЫҒЫ А. ТҮСІПОВ С. ТҮСІПОВА МАТЕРИАЛДАР КЕДЕРГІСІ ОҚУЛЫҚ Екінші басылым. Өңделген Алматы, 01 1 ƏОЖ 53 (075.8) КБЖ.3 я 73 Т90 Қазақстан Республикасының

Διαβάστε περισσότερα

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Пән бойынша бағдарламасының (SYLLABUS) титул парағы Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.4/19 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Құрылыс материалдарын

Διαβάστε περισσότερα

АВТОМАТТЫ БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ

АВТОМАТТЫ БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ Коммерциялық емес акционерлік қоғам АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ Өнеркәсіп қондырғыларының электржетегі және автоматтандыру кафедрасы АВТОМАТТЫ БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ 5В78 Электр энергетикасы

Διαβάστε περισσότερα

БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫ. Техник-технолог Кіші инженер-технолог

БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫ. Техник-технолог Кіші инженер-технолог Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі «Кәсіпқор» Холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫ Мамандық: 1225000 «Ет және ет өнімдерінің өндірісі» (түрлері бойынша)

Διαβάστε περισσότερα

УДК 004.42, 519.683 MDD МЕТОДОЛОГИЯСЫН МҰНАЙ-ГАЗ САЛАСЫ МƏСЕЛЕЛЕРІН ШЕШУГЕ АРНАЛҒАН ЖОҒАРЫ ӨНІМДІ ЕСЕПТЕУ ҚОСЫМШАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖƏНЕ ӨҢДЕУДЕ ПАЙДАЛАНУ Б. Мəткерім, Д.Ж. Ахмед-Заки Əл-Фараби атындағы Қазақ

Διαβάστε περισσότερα

Б.Бӛрібаев ПРОГРАММАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ. Оқулық

Б.Бӛрібаев ПРОГРАММАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ. Оқулық Б.Бӛрібаев ПРОГРАММАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ Оқулық Алматы, 2011 ISBN ББК Пікір берушілер: Ақпараттық технологиялар университетінің профессоры, техника ғылымдарының докторы Сейкетов А.Ж. Әл-Фараби ат. Қазақ

Διαβάστε περισσότερα

Бүгін. н а. Ерт. jasqazaq.kz. on the web 48,43 5,28 МҰНАЙ: ІРКІЛІС ПЕН СЕРПІЛІС АҚТӨБЕДЕН АМЕРИКАҒА... JASQAZAQ. ҚЫРАНДЫ ҚОРЛАМАС БОЛАР

Бүгін. н а. Ерт. jasqazaq.kz. on the web 48,43 5,28 МҰНАЙ: ІРКІЛІС ПЕН СЕРПІЛІС АҚТӨБЕДЕН АМЕРИКАҒА... JASQAZAQ. ҚЫРАНДЫ ҚОРЛАМАС БОЛАР 36 (608) 9 қыркүйек ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq 2016 жыл Жас қазақ ЖАНАЙҚАЙ 4 5 ҚЫРАНДЫ ҚОРЛАМАС БОЛАР Астананың іргесіндегі жатақханада тұрып жатқан

Διαβάστε περισσότερα

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Пән бойынша бағдарламасының (SYLLABUS) титул парағы Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.4/19 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Құрылыс материалдарын

Διαβάστε περισσότερα

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ. Саудаға түскен

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады   vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ. Саудаға түскен ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ 15 (587) 22 сəуір 2016 жыл КЕРІ КЕТКЕН Саудаға түскен БОЗБАЛА ӘСКЕРГЕ ЖАРАМСЫЗ 2 Жуалы ауданы. «Дипломмен ауылға»

Διαβάστε περισσότερα

АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ

АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ Академияның оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде бекітілген 1 хаттама «7» тамыз 014 ж. ОӘК төрағасы, оқу және тәрбие ісі жөніндегі проректор, п.ғ.к., профессор

Διαβάστε περισσότερα

Сұлтанғали Төлегенов БИОМЕТРИЯ. ОҚУлық

Сұлтанғали Төлегенов БИОМЕТРИЯ. ОҚУлық Сұлтанғали Төлегенов БИОМЕТРИЯ ОҚУлық Алматы 0 УДК 378 (075.8): 57.087. ББК 8.073. я к Т 65 Пікір жазғандар: Шүлембаева К.Қ. б.ғ.д., профессор; Жұмабеков Е.Ж. б.ғ.д., профессор; Торыбаев Х.К. б.ғ.д., профессор;

Διαβάστε περισσότερα

17 18 ғасырлардағы мәдениет пен ғылым

17 18 ғасырлардағы мәдениет пен ғылым 17 18 ғасырлардағы мәдениет пен ғылым 17-18 ғасырда қоғамда үлкен өзгерістер болды.діни немесе саяси бедел иесіне негізделген көзқарастар теріске шығарыла бастады. Джон Локк Ағылшын философы Джон Локкты(1632-1704)

Διαβάστε περισσότερα

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚ

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚ Әдістемелік нұсқаулық Нысан ПМУ ҰС Н 78/5 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі С Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Математика кафедрасы Математикалық талдау пәнді

Διαβάστε περισσότερα

М. Холиқова, Ш. Эргашева ӘДЕПНАМА. Жалпы орта білім беретін мектептердің 3-сыныбына арналған оқулық. Түзетілген және толықтырылған үшiншi басылымы

М. Холиқова, Ш. Эргашева ӘДЕПНАМА. Жалпы орта білім беретін мектептердің 3-сыныбына арналған оқулық. Түзетілген және толықтырылған үшiншi басылымы М. Холиқова, Ш. Эргашева ӘДЕПНАМА Жалпы орта білім беретін мектептердің 3-сыныбына арналған оқулық Түзетілген және толықтырылған үшiншi басылымы Өзбекстан Республикаcы Xaлыққа бiлiм беру министрлiгi бекiткен

Διαβάστε περισσότερα

Қолданушының нұсқасы. Өнімді мына жерде тіркеп, оған қолдау алыңыз: Portable speaker SB500

Қолданушының нұсқасы. Өнімді мына жерде тіркеп, оған қолдау алыңыз:  Portable speaker SB500 Portable speaker SB500 Қолданушының нұсқасы Өнімді мына жерде тіркеп, оған қолдау алыңыз: www.philips.com/support Мазмұндар кестесі 1 Маңызды 2 Қауіпсіздік 2 Ескерту 2 7 Ақауларды жою 11 Жалпы ақпарат

Διαβάστε περισσότερα

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ. Т.Т.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ. Т.Т. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Т.Т. Кайсанова Жас ерекшеліктер физиологиясы және мектеп гигиенасы Электрондық дәріс

Διαβάστε περισσότερα

Иондаушы сәулелердің затпен әсерлесуі

Иондаушы сәулелердің затпен әсерлесуі Электрондардың затпен әсерлесуі Иондаушы сәулелердің затпен әсерлесуі Электрондар жеңіл зарядталған бөлшектер. Электрондардың көзі ретінде бета сәулелену электрон және позитрон шығаратын β радионуклидтері

Διαβάστε περισσότερα

ЖАЛПЫ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ

ЖАЛПЫ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Ж. К. ҚАЙЫРБЕКОВ Е. А. ƏУБƏКІРОВ Ж. К. МЫЛТЫҚБАЕВА ЖАЛПЫ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ Оқулық Алматы, 2014 ƏОЖ 66 (075.8) КБЖ 35 я 73 Қ 23 Қазақстан Республикасы

Διαβάστε περισσότερα