ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΣΗ ΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ ΒΑΛΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ 2006

Transcript

1 1 η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΣΗ ΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ ΒΑΛΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ 2006 Σχεδιασμός Οργάνωση: Τένια, Ερατώ, Κίμωνας, Καλή ΣΚΟΠΟΣ: Να διασκεδάσουμε, να χαρούμε, να ζήσουμε την ανιχνευτική ζωή και να καλλιεργήσουμε σώμα και πνεύμα εξερευνώντας, ανακαλύπτοντας και απολαμβάνοντας μέσα από το ανιχνευτικό πρόγραμμα τα θρησκευτικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία των περιοχών Μηλιές, Μέτσοβο, Βωβούσα, Γιάννενα και γενικότερα, Βάλλια Κάλντα. ΣΤΟΧΟΙ: 1. Φυσική ανάπτυξη Πεζοπορία Κολύμπι Ψάρεμα Αναρρίχηση 2. Ψυχονοητική καλλιέργεια Ανακάλυψη και επαφή με τις φυσικές ομορφιές Γνωριμία με τους κατοίκους των χωριών Έμπρακτη εφαρμογή των αρχών του Σ.Ε.Π. Επαφή με την ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά του Μετσόβου, των Ιωαννίνων 3. Ανιχνευτική ράση Ανίχνευση του φυσικού πλούτου της Βάλλια Κάλντα Ημερομηνίες ράσης: 22 Ιουλίου έως 30 Ιουλίου 2006

2 1 η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΦΑΣΕΙΣ: ΦΑΣΗ Α ΠΡΟ Προ-έρευνα συγκέντρωση στοιχείων, αξιολόγηση βασικών ενημερωτικών και βοηθητικών στοιχείων. Σχεδιασμός δραστηριότητας, προσχέδιο οργάνωσης, παρουσίαση στην κοινότητα. ΦΑΣΗ Β ΚΑΤΑ 1 η ημέρα:..και το ταξίδι άρχισε.από την Αθήνα στο Φλαμπουράρι 2 η ημέρα: Φορτωθείτε και φύγαμε!!!!! 3 η ημέρα: Μπρος για το Αρκουδόρεμα. 4 η ημέρα: Κουράγιο.κάτι γίνεται 5 η ημέρα: Υπομονή και φτάνουμε. 6 η ημέρα: Επιτέλους πολιτισμός!!!!!!!!! 7 η ημέρα: Επιτέλους και λίγες πρωτεΐνες!!... 8 η ημέρα: Γιάννενα here we come 9 η ημέρα: Home sweet home!!!!!!! ΦΑΣΗ Γ ΜΕΤΑ Αξιολόγηση δράσης. Ετοιμασία πρότυπου βοηθήματος προς χρήση τρίτων για συνδυασμό κ.τ.λ. ομοίων δραστηριοτήτων.

3 ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ήμος Μετσόβου , Αστυνομία , Πυροσβεστική 199, , Κέντρο Υγείας , ασαρχείο , ΚΤΕΛ Ταξί Κέντρο ενημέρωσης για τον Εθνικό ρυμό Βάλλια Κάλντα

4 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΡΑΣΗΣ 1 η ΗΜΕΡΑ: Αναχώρηση Από Αθήνα Σάββατο: 22 Ιουλίου 2006 Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Σακαρέλλος Βασίλης 17:00 Άφιξη στο Φλαμπουράρι 17:30 Εγκατάσταση στην κατασκήνωση της ομάδας 18:30 Περιήγηση στο Φλαμπουράρι 19:30 Παρακολούθηση και συμμετοχή στην πυρά ομάδας 21:00 Βοήθεια στην προετοιμασία δείπνου είπνο 22:00 Σχέδιο δράσης επόμενης ημέρας τελευταίες συμβουλές 23:00 Κατάκλιση

5 2η Ημέρα Κυριακή 23 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Πουλόπουλος Γιώργος Στοιχεία Ημερήσιο Πρόγραμμα Φυσική Άσκηση: 05:30 Έγερση Περπάτημα στην Βάλλια 06:00 Αναχώρηση προς Κάλντα Βωβούσα 06:30 Άφιξη στη Βωβούσα Ψυχαγωγία: 06:45 Αναχώρηση προς Αρκουδόρεμα Βραδινή Πυρά 13:00 Άφιξη στο χώρο κατασκήνωση 13:30 Έπαρση 14:00 Προετοιμασία Μεσημεριανού - Μεσημεριανό Ατομική 15:00 Μεσημεριανή Ανάπαυση Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα 17:00 Συλλογή μανιταριών Απογευματινό Ψάρεμα πέστροφας με την βοήθεια του Αρχηγού 19:30 Υποστολή 20:00 Προετοιμασία είπνου είπνο 21:30 Πυρά Συζήτηση γύρω από το χωριό Βωβούσα. 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για την Βωβούσα

6 3η Ημέρα ευτέρα 24 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Κωνσταντέλλος Κίμωνας Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 07:30 Έγερση 08:30 Αναχώρηση προς Αρκουδόρεμα 10:30 Άφιξη στο Αρκουδόρεμα Εγκατάσταση στο χώρο 10:45 Έπαρση 11:30 Αναχώρηση για καταρράκτες 12:15 Άφιξη και μπάνιο στους καταρράκτες 13:45 Προετοιμασία Μεσημεριανού - Μεσημεριανό 15:00 Μεσημεριανή Ανάπαυση 17:00 Ενημέρωση για τον Εθνικό ρυμό <<Βάλλια Κάλντα>>, χλωρίδα, πανίδα απογευματινή βόλτα. 19:30 Υποστολή 20:00 Προετοιμασία είπνου είπνο 21:30 Πυρά 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για την Βάλλια Κάλντα

7 4η Ημέρα Τρίτη 25 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Γλαντζή Τένια Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 07:30 Έγερση 08:30 Αναχώρηση προς Τρίστρατο 11:30 Άφιξη στο Τρίστρατο Εγκατάσταση στο χώρο 11:45 Έπαρση 12:00 Εξερεύνηση της χλωρίδας 13:00 Προετοιμασία μεσημεριανού 15:00 Μεσημεριανή Ανάπαυση 17:00 Σεμινάριο Υπαίθριας Επιβίωσης - Απογευματινές δραστηριότητες 19:30 Υποστολή 20:00 Προετοιμασία είπνου είπνο 21:30 Πυρά Happy Hour 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για το Τρίστρατο

8 5η Ημέρα Τετάρτη 26 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Γρυπάρης Γιώργος Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 07:00 Έγερση, πρωινό 08:00 Αναχώρηση προς Λίμνες Φλέγκες 12:00 Άφιξη στις Λίμνες Εγκατάσταση στο χώρο 12:45 Έπαρση 13:00 Προετοιμασία Μεσημεριανού 15:00 Μεσημεριανή ανάπαυση 17:00 Ενημέρωση για τις Λίμνες και την πανίδα τους ιστορικά κ μυθικά στοιχεία. 19:30 Υποστολή 20:00 Προετοιμασία είπνου είπνο 21:30 Πυρά 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για τις Λίμνες Φλέγκα

9 6η Ημέρα Πέμπτη 27 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Τζανιδάκη Καλή Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 07:30 Έγερση, πρωινό 08:30 Αναχώρηση προς Μήλιες 12:30 Άφιξη στις Μήλιες Εγκατάσταση στο σχολείο 13:00 Έπαρση 13:15 Προετοιμασία Μεσημεριανού 15:00 Μεσημεριανή ανάπαυση 17:00 Περιήγηση και ενημέρωση στις Μήλιες Γνωριμία με τον πρόεδρο του χωριού. 19:30 Υποστολή 19:40 Προετοιμασία είπνου 20:00 είπνο 21:30 Πυρά 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για τις Μηλιές

10 7η Ημέρα Παρασκευή 28 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Βαβάκου Άννα Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 08:00 Έγερση, πρωινό 09:30 Αναχώρηση προς Μέτσοβο με ΚΤΕΛ 11:00 Άφιξη στο Μέτσοβο Εγκατάσταση στο ημοτικό σχολείο 12:15 Έπαρση 12:45 Προετοιμασία Μεσημεριανού γεύματος 15:00 Μεσημεριανή ανάπαυση 17:00 Επίσκεψη στους χώρους της μετσοβικής λαϊκής τέχνης ενημέρωση για την χρυσοκεντητική 19:30 Υποστολή 20:00 είπνο 21:30 Βραδυνή Βόλτα στα σοκάκια του χωριού 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για το Μέτσοβο

11 8η Ημέρα Σάββατο 29 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Ζέλιου Ερατώ Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ψυχαγωγία: Βραδινή Πυρά Ατομική Απασχόληση: Ελεύθερη Ώρα Ημερήσιο Πρόγραμμα 08:00 Έγερση, πρωινό 09:30 Αναχώρηση προς Γιάννενα 11:30 Άφιξη στα Γιάννενα Εγκατάσταση στο σχολείο 12:30 Έπαρση 13:00Προετοιμασία Μεσημεριανού 15:00 Μεσημεριανή ανάπαυση 17:00 Επίσκεψη στο κάστρο περιήγηση στο νησάκι της κ. Φροσύνης 19:30 Υποστολή 20:00 Βραδυνή έξοδο για φαγητό 22:00 Πυρά 23:00 Κατάκλιση Επισυναπτόμενα: πληροφορίες για τα Γιάνεννα

12 9η Ημέρα Κυριακή 30 Ιουλίου Υπεύθυνος Ανιχνευτής: Βογιατζή Άρτεμις Στοιχεία Φυσική Άσκηση: Περπάτημα στην Βάλλια Κάλντα Ημερήσιο Πρόγραμμα 07:00 Έγερση, πρωινό 08:30 Αναχώρηση προς Αθήνα 16:30 Άφιξη στα Αθήνα

13 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝΔΟΥ - ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου περιλαμβάνει την περιοχή Βίκου- Αώου, που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1973, την περιοχή Βάλια- Κάλντα, που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1966και τη μεταξύ τους περιοχή, που δεν υπάγονταν σε καθεστώς Εθνικού Δρυμού. Η δημιουργία της Προστατευόμενης Περιοχής Βόρειας Πίνδου με την ενοποίηση των τριών περιοχών εξασφαλίζει τη συνολική διαχείριση της περιοχής και την ολοκληρωμένη προστασία των ιδιαίτερων φυσικών χαρακτηριστικών της. ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΙΚΟΥ ΑΩΟΥ Οι ποταμοί Αώος και Βοϊδομάτης καθώς επίσης και οι παραπόταμοι του Άραχθου (Μετσοβίτικος, Ζαγορίτικος, Βάρδας), του Αλιάκμονα (Βενέτικος, Πραμόριτσα) και του Σαραντάπορου (Κερασοβίτικος) αποτελούν τα φυσικά όρια της Προστατευόμενης Περιοχής Βόρειας Πίνδου. Η περιοχή περιλαμβάνει το δεύτερο σε ύψος βουνό της χώρας μας, το Σμόλικα, την επιβλητική οροσειρά της Τύμφης με τις δύο χαράδρες του Βίκου και του Ζυγού, του Αώου, τον ορεινό όγκο του Λύγκου, της Βασιλίτσας, του Μιτσικελίου και άλλα χαμηλότερα βουνά ή ορεινές εξάρσεις (Τσούκα Ρόσσα, Κούστα, Κοζιακός, Φλάμπουρο, Κλέφτες, Κλέφτης, Όρλιακας, Τσούργιακας κ.α.) Οι ψηλές και απόκρημνες κορυφές και οι πλαγιές με τα εκτεταμένα δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων δέντρων δίνουν στο τοπίο την εικόνα πολυσύνθετου μωσαϊκού που προσφέρει κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης για πολλά είδη της χλωρίδας και της πανίδας της χώρας μας. ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ Τα φυσικά φαινόμενα και οι έμβιοι οργανισμοί που ζουν στην περιοχή με κυρίαρχο τον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του είναι οι κύριοι συντελεστές αυτής της ποικιλότητας. Στο χάρτη παρουσιάζονται οι περιοχές με ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον χωρίς αυτό να σημαίνει ότι άλλες περιοχές που δεν αναφέρονται δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον επισκέπτη. ΧΑΡΑΔΡΑ ΑΩΟΥ

14 ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΙΚΟΥ - ΑΩΟΥ Η περιοχή Βίκου- Αώου βρίσκεται βόρεια της πόλης των Ιωαννίνων, στο βορειοδυτικό τμήμα του Ζαγορίου, στα όρια με την Κόνιτσα. Περιλαμβάνει την οροσειρά της Τύμφης και το όρος Τραπεζίτσα, το φαράγγι του Βίκου με τον ποταμό Βοϊδομάτη και τη χαράδρα του ποταμού Αώου. Το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται στον πυρήνα της περιοχής, έχει μήκος 10 χλμ. και κατακόρυφες, απότομες και βραχώδεις πλαγιές ύψους μέχρι μέτρων. Το φαράγγι εκτείνεται από τα χωριά Μονοδέντρι και Κουκούλι και ως το γεφύρι της Κλειδωνιάς. Στο κάτω μέρος ρέει ένας χείμαρρος, ο οποίος στην έξοδο του φαραγγιού γίνεται ο ποταμός Βοϊδομάτης. Η περιοχή που βρίσκεται γύρω από τον πυρήνα είναι μεγαλύτερη και περιλαμβάνει τη χαράδρα του Αώου, τα χωριά Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο καθώς και μια στενή ζώνη γύρω από το φαράγγι του Βίκου. Η χαράδρα του Αώου βρίσκεται μεταξύ των βουνών Τραπεζίτσα και Γκαμήλα, έχει μήκος 20 χλμ. και τη διασχίζει ο ποταμός Αώος. Στην περιοχή του Βίκου- Αώου και συγκεκριμένα στα οροπέδια της Τύμφης υπάρχει μια μικρή ενδιαφέρουσα υδατοσυλλογή, η λάκκα του Τσουμάνη, σε υψόμετρο μ. και πιο ψηλά η υπαλπική λίμνη Δρακόλιμνη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πολλά βάραθρα (κατακόρυφα σπήλαια) με κυριότερο αυτό της Προβατίνας, με κατακόρυφο βάθος 407 μ. Οι εντυπωσιακές και μεγάλες κορυφές Γκαμήλα, Αστράκα, Πλόσκος, Καρτερός, Μεγάλα Λιθάρια, Γκούρα, Τσούκα- Ρόσσα φτάνουν σε υψόμετρο έως και τα μ. Η περιοχή αποτελεί σπάνιας αισθητικής και οικολογικής αξίας οικοσύστημα. Η γεωγραφική απομόνωσή της, η ήπια, έως τώρα, ανθρώπινη παρέμβαση, η μεγάλη ποικιλία στη βλάστηση και οι μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν ευνοούν την ανάπτυξη πολλών και διαφορετικών ειδών χλωρίδας αλλά και την ύπαρξη σπάνιων ειδών της πανίδας της χώρας μας. Στην περιοχή Βίκου- Αώου έχουν καταγραφεί είδη και υποείδη φυτών και 182 είδη σπονδυλοζώων, ανάμεσά τους και αρκετά σπάνια όπως η αρκούδα, ο λύκος, το αγριόγιδο, ο χρυσαετός, ο γυπαετός κ.α.. ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΙΚΟΥ ΓΚΑΜΙΛΑ

15 ΧΑΡΑΔΡΑ ΒΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ Η περιοχή Βάλια Κάλντα αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό τμήμα της οροσειράς της Πίνδου και έναν από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς δρυμούς της Ελλάδας. Βρίσκεται στο ορεινό σύμπλεγμα του Λύγκου μεταξύ Μετσόβου, Γρεβενών και Ανατολικού Ζαγορίου. Το κέντρο της περιοχής καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας Βάλια Κάλντα (στη βλάχικη διάλεκτο σημαίνει ζεστή κοιλάδα, κατ ευφημισμό) και τις πλαγιές των γύρω κορυφών. Από την κοιλάδα πηγάζουν δύο μικρά ορεινά ρέματα, αυτό της Σαλατούρας και το Ζεστό Ρέμα, τα οποία συναντούν το Αρκουδόρεμα (μεγαλύτερο ρέμα και παραπόταμος του ποταμού Αώου). Ακόμη, ο δρυμός περιλαμβάνει τα βουνά Αυγό, Πυροστιά, Λιβάδι και Μαυροβούνι, τα οποία φτάνουν σε υψόμετρο έως και τα μ. Στην περιοχή κυριαρχούν πυκνά δάση μαύρης πεύκης (Pinus nigra) και οξιάς (Fagus Silvatica) στις βόρειες πλαγιές, βραχώδεις κορυφογραμμές, ψηλές κορυφές, μόνιμους και γρήγορους χείμαρρους, πολλές πηγές και ορεινές λίμνες. Το πέτρωμα που επικρατεί είναι ο σερπετίνης που ευνοεί την ανάπτυξη πολλών ενδημικών και σπάνιων ειδών χλωρίδας. Στην περιοχή Βάλια Κάλντα έχουν καταγραφεί και 114 είδη σπονδυλοζώων με σπανιότερα και πιο σημαντικά την αρκούδα, το λύκο, το αγριόγιδο, το ζαρκάδι, τον αγριόγατο, τη βίδρα, τη μικρή οχιά αλλά και πολλά είδη της ορνιθοπανίδας, όπως ο χρυσαετός κ.α. Στην περιοχή Βάλια Κάλντα μπορεί να φτάσει κάποιος με όχημα από τη Μηλιά και το Περιβόλι ή με πεζοπορία από όλους τους παρακείμενους οικισμούς (Βοβούσα, Μηλιά, Περιβόλι, Κρανιά) και από την τεχνητή λίμνη των πηγών του Αώου (Μέτσοβο). ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ

16 ΒΟΒΟΥΣΑ ΑΩΟΣ ΠΑΝΙΔΑ Καφέ αρκούδα (Ursus arctos) Στην Ελλάδα η καφέ αρκούδα απειλείται με εξαφάνιση. Στις οροσειρές της Πίνδου και της Ροδόπης έχουν απομείνει περίπου 160 αρκούδες. Η Πίνδος φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της καφέ αρκούδας στη χώρα μας που είναι και το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης του είδους στην Ευρώπη. Η αρκούδα δεν έχει φυσικούς εχθρούς. Η μείωση του πληθυσμού και η καταστροφή του δασικού βιοτόπου, δηλαδή του φυσικού χώρου που είναι απαραίτητος για την επιβίωσή της, οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα. ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ Λύκος (Canis Lupus) Ο λύκος υπήρξε το θηλαστικό με τη μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωση στον πλανήτη μας. Σήμερα έχει εξαφανιστεί από ένα μεγάλο μέρος της προηγούμενης κατανομής του κι έτσι η συνέχεια της επιβίωσής του θεωρείται προβληματική. ΛΥΚΟΣ Η μείωση της φυσικής τροφής του λύκου και η αρνητική αντίληψη που έχουν οι άνθρωποι γι αυτόν είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι που καθιστούν το είδος τρωτό και το μέλλον του αβέβαιο. Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra) Στην Ελλάδα το αγριόγιδο χαρακτηρίζεται σπάνιο είδος και απειλείται με εξαφάνιση. Παρόλο που αποτελεί φυσική λεία για τα άγρια σαρκοφάγα ζώα, η κύρια απειλή για το αγριόγιδο είναι το παράνομο κυνήγι και η απώλεια του βιοτόπου του. ΑΓΡΙΟΓΙΔΑ Στις ορεινές περιοχές της Πίνδου, της Ροδόπης και της Στερεάς Ελλάδας έχουν απομείνει περίπου δεκαπέντε μικροί πληθυσμοί που συνολικά δεν αριθμούν περισσότερα από 400 αγριόγιδα.

17 Βίδρα (Lutra lutra) Η βίδρα έχει εξαφανιστεί από τους περισσότερους βιοτόπους της. Καθώς το είδος αποτελεί σημαντικό δείκτη υγείας των ορεινών υδάτων, προστατεύεται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για την επιβίωση της βίδρας προέρχονται από τον άνθρωπο και είναι η ρύπανση των ποταμών και των λιμνών, η αποξήρανση των υγροτόπων και τα υδροηλεκτρικά φράγματα. Οι ποταμοί που διασχίζουν την περιοχή της Βόρειας Πίνδου έχουν πολύ καθαρά νερά και γι αυτό προσφέρουν έναν ιδανικό βιότοπο για τη βίδρα. ΒΙΔΡΑ

18 ΠΑΝΙΔΑ ΧΛΩΡΙΔΑ Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) Ο χρυσαετός φωλιάζει σε απόκρημνες ορθοπλαγιές και κυνηγάει πετώντας σε ορεινές και αλπικές περιοχές. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά και πουλιά, ερπετά αλλά και με πτώματα κτηνοτροφικών και άλλων ζώων. ΧΡΥΣΑΕΤΟΣ Ο χρυσαετός απειλείται από τη λαθροθηρία, τα δηλητηριασμένα δολώματα, τη διάνοιξη δρόμων σε ορεινές περιοχές, τις εντατικές τουριστικές δραστηριότητες στις περιοχές φωλεοποίησης και τη μείωση των πληθυσμών λαγών, περδίκων και αγριόγιδων εξαιτίας της λαθροθηρίας και του εντατικού κυνηγιού από τον άνθρωπο των ειδών που αποτελούν τη φυσική λεία του. Μαύρος Δρυοκολάπτης (Dryocopous martius) Στην περιοχή καταγράφηκαν 9 είδη δρυοκολαπτών από τα 10που υπάρχουν στην Ελλάδα. Ο μαύρος δρυοκολάπτης είναι το μεγαλύτερο είδος. Ζει στα ώριμα και σχετικά ανεπηρέαστα δάση της περιοχής. Σε αυτά υπάρχουν πολλά γέρικα δέντρα όπου αναζητά έντομα στο φλοιό και στο νεκρό ξύλο. ΜΑΥΡΟΣ ΔΡΥΚΟΛΑΠΤΗΣ Η κυριότερη απειλή για όλα τα είδη των δρυοκολαπτών είναι η εντατικοποίηση της δασικής παραγωγής και η υλοτόμηση των παλαιών ανυλοτόμητων ώριμων και υπερώριμων δασών και η υλοτομία αιωνόβιων, γέρικων και υπερώριμων δέντρων. Αλπικός Τρίτωνας (Triturus alpestris) Είναι ένα από τα τρία είδη τριτώνων της Ελλάδας. Ζει στις αλπικές λίμνες αλλά και σε νερόλακκους χωρίς πολλή βλάστηση στην υψηλή ορεινή ζώνη. Απαντάται πάντα μέσα στο νερό ή σε υγρές θέσεις κοντά σε αυτό. Τρέφεται με διάφορα υδρόβια ασπόνδυλα. Ξεχειμωνιάζει μέσα στο νερό ή κρυμμένος κάτω από πέτρες, ρίζες κλπ. Μαύρη Πεύκη (Pinus nigra) Η μαύρη πεύκη είναι δέντρο αειθαλές, ευρύτερα γνωστό με τα κοινά ονόματα αγριόπευκο, μαυρόπευκο. Το ύψος του φτάνει συνήθως τα μ. Έχει κορμό ευθυτενή και φολιδωτό με βαθιές σχισμές και χρώμα κόκκινο- καφέ και γκρι- ασημί. ΜΑΥΡΗ ΠΕΥΚΗ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ Η μαύρη πεύκη εμφανίζεται σε υψόμετρα από μ. και έχει μεγάλη διάδοση στην Ελλάδα καθώς μπορεί να αναπτυχθεί σε φτωχά και ξηρά εδάφη. Ρόμπολο (Pinus heldreichii) Το ρόμπολο είναι δέντρο αειθαλές με ύψος από 20 έως 30 μ. Έχει χαρακτηριστική πυραμιδοειδή κόμη με σταχτόλευκο και σχετικά λείο φλοιό όταν το δέντρο είναι νεαρό. Είναι από τα πιο σπάνια κωνοφόρα της Βαλκανικής και της Ευρώπης. Το ρόμπολο είναι είδος πεύκου που απαντάται στις ορεινές περιοχές και υποαλπικές ζώνες, σε υψόμετρο από ως 2.200μ. Στην Ελλάδα έχει περιορισμένη εξάπλωση και στην Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου απαντάται κυρίως στο όρος Γκαμήλα και στο Σμόλικα. ΡΟΜΠΟΛΟ ΣΜΟΛΙΚΑΣ

19 Η περιοχή και η Βωβούσα - Αξιοθέατα Η περιοχή Το Ζαγόρι ήταν και είναι μια από τις πιο αξιόλογες και σημαντικές ενότητες του ηπειρωτικού χώρου. Σήμερα, αν και πολλά έχουν αλλάξει, εξακολουθεί να μένει ένα ξεχωριστό παραδοσιακό κομμάτι της χώρας μας. Αποτελεί μια πολύτιμη ιστορική μνήμη, που διατηρεί ακόμη τα ιδιόμορφα οικιστικά χαρακτηριστικά. Το Ζαγόρι χωρίζεται σε τρεις γεωγραφικές ενότητες: Το Δυτικό, το Ανατολικό ή Βλαχοζάγορο και το Κεντρικό. Η ιστορική διαδρομή του Ανατολικού Ζαγορίου έχει τις καταβολές της στην αρχαιότητα. Η Ακρόπολη του Μακρίνου στο λόφο «κιάτραλ Αριε» όπου υπάρχουν υπολείμματα τείχους Ελληνιστικής Εποχής (3 ος π.χ αιώνας) φανερώνει την μακρά ιστορία του τόπου. Τα δεκαέξι χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου είναι κυριολεκτικά διάσπαρτα μέσα σε δάση μαύρης πεύκης, οξιάς, ελάτης και πλατύφυλλων. Τα χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου είναι τα παρακάτω: Ανθρακίτης, Βωβούσα, Γρεβενήτι, Δεμάτι, Δίλακο, Δόλιανη, Ελατοχώρι, Ιτέα, Καβαλάρι, Καρυές, Καστανώνας, Μακρίνο, Μηλιωτάδες, Πέτρα, Τρίστενο, Φλαμπουράρι Η Βωβούσα Κτισμένη στις δύο όχθες του ποταμού Αώου, η Βωβούσα (Μπαϊεάσα), κοσμείται στο κέντρο της με ένα από τα ωραιότερα μονότοξα πέτρινα γεφύρια του Ζαγορίου που κτίστηκε το 1748 από τον Αλέξιο Μήσιο. Ενταγμένη στο Ανατολικό Ζαγόρι η Βωβούσα γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά την περίοδο της αυτονομίας του Ζαγορίου στα πλαίσια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ιστορικά εμφανίζεται πριν 1000 χρόνια με πέντε οικισμούς (το Μπαϊτάνι, η Πλάκα, η Αγία Παρασκευή, η Τσιάσκα και ο Άγιος Δημήτριος) που αργότερα ενώθηκαν σε ένα. Τα πρώτα στοιχεία για τον πληθυσμό της Βωβούσας υπάρχουν από το 1801, όταν η πανούκλα κτύπησε την περιοχή, με εκατοντάδες νεκρούς. Στην απογραφή του 1817 ζούσαν 270 οικογένειες με 2500 κατοίκους. Την ίδια χρονιά ληστρικές επιθέσεις Αλβανών και Βλάχων αναγκάζουν περισσότερες από 120 οικογένεις σε φυγή και αποδημούν. Στο χρονικό διάστημα από το 1824 έως το 1831, λόγω των ληστρικών επιδρομών, η Βωβούσα έμεινε ακατοίκητη. Μετά την απελευθέρωση του 1913 η Βωβούσα απαλλάχτηκε από κάθε είδους επιδρομών και ακολούθησε μια ειρηνική πορεία έως το Το 1943 κάηκε από τους Γερμανούς. Διασώθηκε μόνον η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, αξιόλογο μνημείο του χωριού. Το χωριό ξαναζωντανεύει στα τέλη της δεκαετίας του 50 με αρχές του 60, όπου οι λίγες οικογένειες που επιστρέφουν μέσα από δύσκολες συνθήκες ασχολούνται με την υλοτομία και την κτηνοτροφία. Σήμερα η βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η υλοτομία μέσω του Δασικού Συνεταιρισμού που αποτελείται από 33 μέλη. Επίσης λειτουργούν και 6 βιοτεχνίες κατεργασίας ξυλείας, στη θέση «Πριόνια», όπου παράγεται κυρίως οικοδομική ξυλεία.

20 Η Βωβούσα με το γεφύρι Από τα νεροπρίονα Χάρτης Ν. Ιωαννίνων Το καταφύγιο Από την περιοχή Η Βωβούσα από ψηλά Αξιοθέατα Ναοί και Μοναστήρια Άγιος Γεώργιος Βωβούσας (1814) - Αξιόλογο μνημείο της περιοχής η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε το 1814 Μονή Κοίμησης Θεοτόκου Βουτσάς. Κατά την παράδοση κτίστηκε το 672μ.χ. απο τον Κωνσταντίνο Δ Πωγωνάτο. Κοίμηση Θεοτόκου Γρεβενητίου (1620) Άγιος Γεώργιος Τριστένου. (1773) Άγιος Νικόλαος Φλαμπουραρίου (1774) Γεφύρια Γέφυρα Βωβούσας (1748) - Το γεφύρι της Βωβούσας κτίστηκε το 1748 από τον Αλέξιο Μήσιο και συνδέει τους δύο μαχαλάδες του χωριού. Γέφυρα Τσίπιανης (1875) Γέφυρα Καμπέρ Αγά.

21 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ Βωβούσα - Λίμνες Φλέγκα - Κορυφή Φλέγκα και επιστροφή από τα ίδια. Η διαδρομή ξεκινά ομαλά από την Βωβούσα, ακολουθούμε τον κεντρικό ασφάλτινο δρόμο για Γιάννενα και λίγο πριν την σιδερένια γέφυρα στρίβουμε αριστερά στη θέση όπου υπάρχει και ξυλουργείο. Ακολουθούμε τον χωματόδρομο και στην διχάλα που συναντάμε αγνοούμε το παρακλάδι που φεύγει αριστερά και συνεχίζουμε ίσια παράλληλα με το ποτάμι. Στο σημείο συναντάμε και πινακίδα του Ε6. Προχωρούμε και περνάμε ένα συρμάτινο φράκτη, διασχίζοντας χωράφια, πάντα παράλληλα με το ποτάμι. Αφήνοντας τα χωράφια, μπαίνουμε σε καλοπατημένο μονοπάτι και στη συνέχεια σε δάσος διασχίζοντας δύο ρέματα. Αφού περάσουμε και το Βαθύρεμα στη απέναντι όχθη του Αώου βλέπουμε το καταφύγιο «Βάλια Κάλντα». Στο σημείο αυτό το μονοπάτι έχει μισοπέσει και χρειάζεται λίγο προσοχή για να το περάσουμε. Συνεχίζουμε σε δασωμένο εύκολο πεδίο και φτάνουμε σε μεγάλες σάρες δίπλα στις όχθες του Αώου. Τις διασχίζουμε και φτάνουμε σε σημείο (πινακίδα Ε6) όπου φεύγουμε αριστερά κερδίζοντας ύψος σε σχέση με το ποτάμι.tο μονοπάτι καθαρό και καλοπατημένο ανηφορίζει και στην συνέχεια τραβερσάρει για να συναντήσει ακόμα μια σειρά από απότομες σάρες που θέλουν προσοχή. Μπαίνουμε πάλι μέσα στο δάσος και συναντάμε διασταύρωση. Δεξιά και κάτω οδηγούμαστε στα σμιξώματα. Όμως για Βάλια Κάλντα συνεχίζουμε αριστερά και σιγά σιγά μπαίνουμε στη χαράδρα του Αρκοδορέματος. Το μονοπάτι αφού περάσει μερικές εύκολες σάρες φτάνει στα 1200 μ. κατηφορίζει απότομα μέχρι τα 1115 μ. για να διασχίσει ρέμα. Το περνάμε και ανηφορίζουμε πάλι απότομα έως τον χαρακτηριστικό αυχένα στα 1165 μ. που προσφέρετε για στάση και ξεκούραση. Αμέσως μετά κατηφορίζουμε πάλι και φτάνουμε στο πρώτο πέρασμα του Αρκουδορέματος στα 1110μ. Περνάμε το ποτάμι, ακολουθώντας τα σημάδια στα βράχια. Από εδώ και πέρα το μονοπάτι κινείται παράλληλα με το Αρκουδόρεμα έχοντας το πάντοτε στα αριστερά μας ενώ θα χρειαστεί αρκετές φορές να ανεβοκατεβούμε την πλαγιά για να αποφύγουμε τα απότομα σημεία. Σε μία ώρα περίπου μετά το πέρασμα του Αρκοδορέματος φτάνουμε τους καταρράκτες του Αρκουδορέματος που τους διακρίνουμε κάτω χαμηλά. Είναι από τα ομορφότερα σημεία της διαδρομής. Δέκα λεπτά μετά τους καταρράκτες θα πρέπει να διασχίσουμε το Αρκουδόρεμα για δεύτερη φορά και αφού κάνουμε πενήντα μέτρα να το ξαναπεράσουμε για τρίτη και τελευταία φορά Από εδώ ανηφορίζουμε απότομα, περνάμε από πηγή και φτάνουμε στη διασταύρωση με την ξύλινη πινακίδα για τις λίμνες Φλέγκα (ως εδώ 4,5-5,5 ώρες από Βωβούσα). Αν σκοπεύουμε να κατασκηνώσουμε στις λίμνες δεν χρειάζεται να προμηθευτούμε νερό από εδώ αφού σε όλη την διαδρομή υπάρχουν ποταμάκια και πήγες. Ανηφορίζουμε από την ξύλινη πινακίδα ανάμεσα σε πανύψηλα ρόμπολα σε καλό μονοπάτι. Λίγο πιο πάνω στα 1480 μ. (στις πρώτες οξιές μπορούμε να κατασκηνώσουμε (έχουμε όμως προμηθευτεί νερό νωρίτερα καθώς σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει πηγή) ή να προστατευτούμε από τους κεραυνούς. Συνεχίζουμε διασχίζοντας γούπατα με πράσινα χόρτα και τρεχούμενα νερά (1520 μ) - (προσοχή στο μονοπάτι μπορεί να το χάσουμε) ώσπου φτάνουμε στη στάνη του Κώστα Καλογηρου (1,5 ώρες, από κατασκήνωση) - (προσοχή στα σκυλιά). Στο σημείο αυτό τραβερσάρουμε αριστερά και μετά από μια καλή κόντρα φτάνουμε στις πόρτες. Η θέα προς τις λίμνες είναι φανταστική. Περνάμε με

22 προσοχή ( το χειμώνα ) τρεις σάρες και κατευθυνόμαστε προς τις λίμνες σε καλοπατημένο μονοπάτι. Η συνέχεια είναι εύκολη αφού βλέπουμε την κορυφή και μπορούμε να την προσεγγίσουμε σε 45' Βάλια Κάλντα-Αρκουδόρεμα-κορυφή Φλέγγα-ρέμα Φλέγας-Βάλια Καλντα. Πολύ ενδιαφέρουσα κυκλική διαδρομή με σημείο εκκίνησης την μπάρα πριν το Αρκουδόρεμα. Στο τέρμα του δασικού ακολουθούμε καλογραμμένο και σηματοδοτημένο μονοπάτι στο Αρκουδόρεμα προς τις λίμνες Φλέγγα. Δεν πάμε στις λίμνες, ανεβαίνουμε κορυφή και επιστρέφουμε από παλιό κτηνοτροφικό μονοπάτι προς το ρέμα της Φλέγγας, σημανση με πέτρες. Αρκέτη προσοχή χρειαζέται στο τέλος του μονοπάτιου λίγο πρίν το χωματόδρομο. Το track περιλαμβάνει και μικρό μέρος του χωματόδρομου πρόσβασης από Βοβουσα στη Βάλια Κάλντα. ΠΕΡΙΒΟΛΙ - ΑΥΓΟ - ΒΑΛΙΑ-ΚΑΛΝΤΑ ΩΡΕΣ: 5-6 Από το χωριό Περιβόλι (1300μ) ακολουθούμε τον αγροτικό δρόμο προς Βοβούσα. Σε 1 ώρα περίπου φτάνουμε σε διάσελο (1600μ περίπου) όπου υπάρχουν μεγάλα μαντριά. Αφήνουμε τον δρόμο και ανηφορίζουμε σε ράχη με νότιο-δυτική κατεύθυνση. Περνάμε δίπλα σε σωρό από βράχια και βρίσκουμε το μονοπάτι που μπαίνει μέσα σε δάσος οξιάς. Συνεχίζουμε στην ράχη, βγαίνουμε τελικά από το δάσος και φτάνουμε σε μικρό οροπέδιο στην βάση μιας απότομης πλαγιάς διάσπαρτης με κεραυνοβολημένα πεύκα. Αν ο καιρός χαλάει πρέπει να κατεβούμε γρήγορα γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος από τους κεραυνούς.(σύνολο 2 ώρες) Από εδώ αρχίζει επίπονη ανάβαση σε βραχώδες έδαφος μέχρι να φτάσουμε στην κορυφογραμμή. Στρεφόμαστε νότιο-ανατολικά και βαδίζοντας σε λιβάδια φτάνουμε στην βάση του κώνου της κορυφής που ανεβαίνουμε εύκολα. (Σύνολο 1 ώρα) Από την κορυφή (2177μ) όπου υπάρχει πυροφυλάκιο έχουμε μια πανοραμική εικόνα της Πίνδου. Στα δυτικά η Γκαμήλα, η Τραπεζίτσα και ο Σμόλικας. Στα βόρια η Βασιλίτσα και στα ανατολικά ο Όρλιακας. Στα νότια απλώνεται η κοιλάδα Βάλια-Κάλντα που περιστοιχίζεται από τις κορφές Αυτιά, Φλέγγα και Μαυροβούνι από την δυτική πλευρά, Πυροστιά και Μηλιά από την ανατολική. Στο νότιο τμήμα της κοιλάδας διακρίνουμε το διάσελο Σαλατούρα Μηλιάς ενώ στο Βόριο το διάσελο Σταυρός. Κατηφορίζουμε τώρα στην κορυφογραμμή ακολουθώντας Νότιο Νοτιοανατολική πορεία. Μετά από λίγο η ράχη πλαταίνει και μοιάζει με κατηφορικό οροπέδιο. Περνάμε

23 ένα μοναδικής ομορφιάς λιβάδι με αστραποκαμένα ρόμπολα και μπαίνουμε σε λίγο στο δάσος. Εδώ η ράχη διχάζεται σε δύο τμήματα. Εμείς στρεφόμαστε ανατολικά κατηφορίζοντας σε μια απότομη πλαγιά και σύντομα βγαίνουμε σε ξέφωτο πάνω σε ράχη. Ακολουθώντας αυτήν την ράχη μπαίνουμε σε πανέμορφο δάσος από πανύψηλα μαυρόπευκα, και κατεβαίνουμε τελικά σε δασικό δρόμο. Ο δρόμος αυτός κατεβαίνει από το διάσελο του Σταυρού και καταλήγει στο Αρκουδόρεμα βαθιά μέσα στην κοιλάδα. Διασχίζουμε το δρόμο και σύντομα βαδίζοντας ανατολικά - νότιο-ανατολικά φτάνουμε σε δεύτερο δρόμο που και αυτός οδηγεί στο αρκουδόρεμα. Περνάμε μια όμορφη ρεματιά και βαδίζουμε ανατολικά φτάνοντας τελικά σε ξέφωτο στον πυρήνα του εθνικού δρυμού. Εδώ υπάρχει πηγή και χώρος για κατασκήνωση. Από εδώ περνά και ο δασικός δρόμος που διασχίζει την κοιλάδα ξεκινώντας από το Περιβόλι και καταλήγει στο χωριό Μηλιά. (Σύνολο 2-3 ώρες)

24 ΒΑΛΙΑ-ΚΑΛΝΤΑ - ΦΛΕΓΓΑ - ΜΗΛΙΑ ΩΡΕΣ: 7-8 Από το πυρήνα της Βάλια-Κάλντα βαδίζοντας δυτικά μπαίνουμε στο δάσος και βρίσκουμε το διεθνές μονοπάτι Ε6. Το μονοπάτι κατηφορίζει ελαφρά φτάνοντας σε ρεματιά. Περνάμε στην απέναντι όχθη και ανεβαίνουμε στον δασικό δρόμο που κινείται παράλληλα με το ρέμα. Μετά από μισή ώρα περίπου ο δρόμος σταματά και μπαίνουμε σε μονοπάτι που μας οδηγεί στο αρκουδόρεμα. Το ρέμα αυτό συγκεντρώνει τα νερά της κοιλάδας και ενώνεται τελικά με τον Αώο στην κοιλάδα της Βοβούσας. (Σύνολο 1 ώρα) Περνάμε το ποτάμι από μικρή ξύλινη γέφυρα και ανηφορίζουμε στην απέναντι όχθη. Σύντομα συναντάμε διασταύρωση όπου το αριστερό σκέλος οδηγεί στην κορυφή Φλέγγα ενώ το δεξί στην Βοβούσα. Ανηφορίζουμε αριστερά μέσα από καμένα πεύκα, περνάμε από βρύση μπαίνουμε σε δάσος οξιάς και μετά από 45 λεπτά περίπου βγαίνουμε από το δάσος και βαδίζουμε προς ένα διάσελο που αντικρίζουμε μπροστά μας. Φτάνουμε τελικά σε πλατό όπου υπάρχει στάνη. Ανηφορίζουμε λίγα μέτρα ακόμη σε δεύτερο πλατό και αμέσως στρεφόμαστε αριστερά (νότιον-ανατολικά) τραβερσάροντας την βόρεια πλευρά της Φλέγγα. Βρίσκουμε αμέσως το στενό αλλά σημαδεμένο μονοπάτι που σε 30 λεπτά περίπου μας οδηγεί στις δύο πανέμορφες αλπικές λίμνες κάτω από την κορφή. Ανηφορίζουμε πάνω από της λίμνες, βγαίνουμε στην ράχη και με νότιο-ανατολική κατεύθυνση φτάνουμε τελικά στην κορυφή Φλέγγα (2159μ) αντικρίζοντας την τεχνητή λίμνη του Αώου, και το βουνό Περιστέρι. (Σύνολο 2 ώρες) Συνεχίζουμε την ράχη με ανατολική - νοτιοανατολική κατεύθυνση προς το διάσελο Σαλατούρα Μηλιάς που φαίνεται στο βάθος. Η ράχη δεν είναι συνεχής και έχει πολλές διακλαδώσεις για αυτό αν έχει ομίχλη είναι πολύ εύκολο να χαθούμε. Σε 1 ώρα περίπου φτάνουμε κοντά στην δασωμένη ράχη που κατεβαίνει από την κορφή Μαυροβούνι. Τραβερσάρουμε κατηφορικά, ακολουθώντας γιδόστρατα, την βόρια πλευρά της ράχης περνώντας από τις πηγές του ρέματος της Σαλατούρας και φτάνουμε τελικά στο διάσελο. Λίγο πιο κάτω από το διάσελο στην ανατολική πλευρά του υπάρχει κοπάνα με νερό. (Σύνολο ώρς) Εδώ στο διάσελο συναντώνται 3 δασικοί δρόμοι. Ένας κατηφορίζει πρός την Βάλια- Κάλντα, ένας άλλος φεύγει βόρεια ενώ ο τρίτος φεύγει νότια. Παίρνουμε τον δεύτερο δρόμο και μετά από 2 χιλιόμετρα περίπου το αφήνουμε και κατηφορίζουμε δεξιά ακολουθώντας τα σημάδια του Ε6. Μπαίνουμε σε μονοπάτι μέσα σε μικτό δάσος Πεύκης και οξιάς περνάμε δύο ρεματιές και φτάνουμε πάλι σε δασικό δρόμο. Στην συνέχεια ακολουθώντας κυρίως δασικούς δρόμους φτάνουμε στο χωριό Μηλιά (1200μ) από όπου μέσω του πρόσφατα ασφαλτοστρωμένου δρόμου μπορούμε να κατευθυνθούμε με ωτοστοπ, ταξί, ή ΚΤΕΛ (μια φορά την εβδομάδα) προς Γρεβενά (45 χλμ.) η Μέτσοβο (20 χλμ.) (Σύνολο ώρες)

25 ΜΗΛΙΑ- ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ- ΑΡΚΟΥΔΟΡΕΜΑ- ΒΟΒΟΥΣΑ Αφετηρία: Μηλιά. Τέρμα: Βοβούσα. Μήκος διαδρομής: 23 χλμ. Διάρκεια διαδρομής: 12 ώρες. Υψομετρική διαβάθμιση: 1.140μ μ μ.. Τύπος διαδρομής: μονοπάτι, δασική οδός. Ειδική σήμανση: Ε6. Σήμανση: καλή. Βαθμός δυσκολίας: υψηλός (απαιτείται προσεκτικό βάδισμα). Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: από τον Απρίλιο έως το Νοέμβριο. Πόσιμο νερό: συναντάται σχετικά συχνά. Βλάστηση: δάση οξιάς και μαύρης πεύκης. Πανίδα: αρκούδα, αγριόγιδο, αγριόγατος, ζαρκάδι, δρυοκολάπτες. Ενδιαφέροντα σημεία: η Βάλια Κάλντα, το Αρκουδόρεμα, ο Ποταμός Αώος.

26 ΒΟΒΟΥΣΑ- ΑΥΓΟ Αφετηρία: Βοβούσα. Τέρμα: κορυφή Αυγό. Μήκος διαδρομής: 6 χλμ. Διάρκεια διαδρομής: 3,5 ώρες. Υψομετρική διαβάθμιση: 1.000μ μ. Τύπος διαδρομής: μονοπάτι. Ειδική σήμανση: δεν υπάρχει. Σήμανση: από πρόχειρη έως ανύπαρκτη. Βαθμός δυσκολίας: υψηλός. Πρόσθετες δυσκολίες-κίνδυνοι: κίνδυνος κεραυνών στην κορυφή όταν έχει συννεφιά. Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: από το Μάιο έως το Νοέμβριο. Πόσιμο νερό: συναντάται σπάνια. Βλάστηση: δάση οξιάς και μαύρης πεύκης, ρόμπολα. Πανίδα: αρκούδα, αγριόγιδο, χρυσαετός. Ενδιαφέροντα σημεία: η κορυφή Αυγό, η θέα προς τη χαράδρα του Αρκουδορέματος και την ευρύτερη περιοχή του όρους Λύγκος και της Β. Πίνδου.

27 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΒΩΒΟΥΣΑΣ - ΠΥΡΗΝΑΣ ΔΡΥΜΟΥ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ Η διαδρομή του είναι τμήμα του διεθνούς μονοπατιού Ε6 σηματοδοτημένη με τετράγωνη πινακίδα λευκού χρώματος που στο εσωτερικό της έχει κίτρινο ρόμβο, σε μαύρο τριγωνικό πλαίσιο, με τον κωδικό Ε6. Αποτελεί το κύριο μονοπάτι που διασχίζει το Δρυμό. Το κομμάτι από τη Βωβούσα έως τη Μηλιά έχει μήκος 23 χλμ, διέρχεται από υψόμετρα 1000 μ. στην αρχή, 1700 μ. στο μέσον και 1140 μ. στο τέλος. Η πορεία διαρκεί 12 ώρες. Από το «ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ» μέχρι και τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού η πορεία διαρκεί 4 ώρες. Συνάντηση Αώου και Αρκουδορέματος (Σμιξώματα) - Φράγμα πηγών Αώου Το μονοπάτι P5 αρχίζει από το σημείο που ενώνεται ο ποταμός Αώος με το Αρκουδόρεμα στα δυτικά όρια του Δρυμού. Έχει μήκος 12 χλμ και οι υψομετρικές διακυμάνσεις κυμαίνονται από 1000 έως 1350 μέτρα και καταλήγει σε 4 ώρες συνολικά στο φράγμα «πηγών Αώου». Δια μέσω αυτού του μονοπατιού (ημιονική οδός) επικοινωνούσε παλιότερα η Βωβούσα με το Μέτσοβο Λίμνη Μετσόβου - Ορειβατικό Καταφύγιο Μαυροβουνίου - Φλέγκα - Ε6 - Αρκουδόρεμα - Καταφύγιο Βωβούσας Το μονοπάτι αρχίζει από τον δασόδρομο που οδηγεί στο καταφύγιο Μαυροβουνίου. Ο δασόδρομος ξεκινάει από τον περιφερειακό δρόμο της λίμνης Πηγών Αώου. Από την αρχή του δασόδρομου μέχρι το καταφύγιο η πορεία διαρκεί 1 ώρα. Από εκεί ακολουθούμε την σήμανση Ρ1 φτάνοντας στην κορυφή της Φλέγκας σε 1,5 ώρες πορείας. Κατεβαίνουμε στις λίμνες της Φλέγκας και από εκεί ακολουθούμε ανηφορική και δυτική κατεύθυνση έως το μονοπάτι Ρ6 που κατεβαίνει στο Αρκουδόρεμα. Από εκεί ακολουθούμε το μονοπάτι Ε6 σε δυτική κατεύθυνση και φτάνουνε στην περιοχή Σμιξώματα (συνάντηση Αώου Αρκουδορέματος) σε 4 ώρες. Περνώντας τον ποταμό ακολουθούμε τον δασόδρομο έχοντας στα δεξιά μας το ποτάμι και μετά από μισή ώρα φτάνουνε στο καταφύγιο. Μηλιά - Σαλατούρα Μηλιάς - Φλέγγα - Ε6 - Αρκουδόρεμα - Καταφύγιο Βωβούσας Από τη Μηλιά το μονοπάτι ανηφορίζει ακολουθώντας την πορεία του διεθνούς μονοπατιού Ε6 έως το διάσελο «Σαλατούρα» όπου και η νοτιοανατολική είσοδος του Δρυμού. Από εκεί κατευθύνεται νοτιοδυτικά προς το Μαυροβούνι ακολουθώντας τη σήμανση Ρ7, περνά δυτικά από την κορυφή «Τρία σύνορα» και ακολουθεί δυτική πλέον κατεύθυνση διασχίζοντας όλο το Μαυροβούνι έως ότου συναντήσει το μονοπάτι Ρ1 περάσει την κορυφή Φλέγκα (2159 μ.) και καταλήξει στην κορυφή Αυτιά (2081μ). Η διαδρομή έχει μήκος 15 χλμ, περνά από τον πυρήνα του Δρυμού και μέχρι την κορυφή διαρκεί περίπου 5 ώρες. Λίγο πριν την κορυφή Αυτιά ακολουθώντας βορινή κατηφορική κατεύθυνση φτάνουμε στο Αρκουδόρεμα και ακολουθούμε την πιο πάνω διαδρομή.

28 Βωβούσα - Αυγό Το μονοπάτι ξεκινά από τη Βωβούσα, ακολουθεί ανηφορική ανατολική πορεία έως τη βρύση Τόσκα από όπου κατευθύνεται νότια έως την κορυφή Αυγό όπου βρίσκεται το εγκαταλειμένο πυροφυλάκιο. Έχει μήκος 6 χλμ και διάρκεια 3,5 ωρών περίπου. Η αφετηρία βρίσκεται στα 1000 μ. και το τέρμα (κορυφή Αυγό) στα 2177 μ. Η διαδρομή δεν είναι σηματοδοτημένη. Καταφύγιο - Βωβούσα - Δίστρατο - Βασιλίτσα Η διαδρομή αρχίζει από το καταφύγιο Βωβούσας ακολουθεί για 45 λεπτά τον δρόμο έως το χωριό όπου αρχίζει η σηματοδότηση του μονοπατιού με τετράγωνη κόκκινη πινακίδα σε κίτρινο πλαίσιο. Από εκεί ακολουθεί για 1500 μέτρα τον χωματόδρομο προς Περιβόλι όπου τον εγκαταλείπει και ακολουθεί αριστερά δασικό δρόμο για μ. περίπου. Ακολουθώντας την σηματοδότηση Ε6 κατεβαίνεις μέχρι το ρέμα Καταρράκτης. Ο δασόδρομος που συναντάμε μετά το ρέμα περνάει από τη θέση «Παλιομονάστηρο» και καταλήγει σε αδιέξοδο. Πεντακόσια μέτρα πριν το αδιέξοδο στρίβεις αριστερά σε μονοπάτι που σε οδηγεί στο ρέμα «Στάθη», και μετά το ρέμα ακολουθείς το μονοπάτι που σε οδηγεί στο Δίστρατο. Μετά το Δίστρατο ακολουθώντας τη σηματοδότηση φτάνεις Βασιλίτσα σε τρείς ώρες. Η διαδρομή διαρκεί 8 ώρες και πρέπει να ακολουθείς τη σηματοδότηση για να μην μπερδευτείς σε διακλαδωμένους δασόδρομους.