Περιεχόμενα ΕΝΑΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ. ΟΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΕΝΟΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗ. ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΑΚΙ ΤΟΥ ΟΠΑΔΟΥ ΤΟΥ ΕΡΑΣΜΟΥ. ΕΝΑ ΑΣΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΩΜΑ. Η ΦΥΓΗ...

Transcript

1

2 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΠΑΙΤΕΣ ΣΤΟ ΣΤΑΘΜΟ ΤΟΥ ΡΕΚΟΛΕΤΟΣ. ΟΤΑΝ Η ΙΣΠΑΝΙΑ ΗΤΑΝ ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ. ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΙΓΚΕΛ ΔΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΔΙΧΩΣ ΤΙΜΗ ΑΛΛΑ ΠΛΟΥΣΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΡΕΙΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ ΚΑΙ ΔΥΟ ΠΑΓΚΟΙ. ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΙ, ΧΡΕΗ, ΦΥΛΑΚΗ: Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΔΟΒΑ. ΠΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΜΑΤΑ, ΜΑΡΙΟΝΕΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ. ΟΙ ΙΗΣΟΥΪΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΥΦΕΡΟΙ ΒΛΑΣΤΟΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ. ΕΝΑΣ ΧΡΥΣΟΧΡΟΥΣ ΣΚΛΑΒΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3...ΚΑΙ Η ΣΕΒΙΛΛΗ. ΑΜΑΞΕΣ ΜΕ ΧΡΥΣΟ, ΑΣΗΜΙ ΚΑΙ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ. ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΞΙ ΚΑΙ ΒΕΛΟΥΔΟ. ΗΘΙΚΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΚΑΚΟΤΥΧΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΧΡΥΣΙΚΟ. ΜΙΑ ΚΑΛΟΓΡΙΑ, ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΑΠΑΤΗΜΕΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΣΥΖΥΓΟΣ ΚΕΡΑΤΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΝΑΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ. ΟΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΕΝΟΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗ. ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΑΚΙ ΤΟΥ ΟΠΑΔΟΥ ΤΟΥ ΕΡΑΣΜΟΥ. ΕΝΑ ΑΣΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΩΜΑ. Η ΦΥΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΡΩΜΗ, ΕΔΡΑ ΓΙΑ ΙΕΡΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΚΟΚΟΤΕΣ, ΚΟΥΡΒΕΣ ΚΑΙ ΠΑΣΤΡΙΚΕΣ. Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΥΨΗΛΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΙΖΕΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟΥ ΤΟ ΑΙΜΑ.ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΟ. ΜΙΛΟΥΝ ΤΑ ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ. ΠΡΟΣ ΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟ. Ο ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΜΟΝΟΧΕΙΡΑΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΙΚΙΛΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΕΠΙΤΑΓΕΣ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ. ΣΤΑ ΚΟΛΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΛΓΕΡΙΟΥ. ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ. ΜΕΡΙΚΑ ΣΤΕΝΑΧΩΡΑ ΧΡΟΝΙΑ. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΚΟΜΠΑΡΣΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΩΜΩΔΙΑ. Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΧΑΡΑ ΚΑΙ ΛΥΠΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ. ΕΝΑΣ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟ ΟΡΑΝ. ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΑΡΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΜΕ ΠΡΟΒΑΤΑ ΚΑΙ ΝΥΜΦΕΣ. ΣΤΟ ΚΑΤΟΠΙ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΚΟΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΔΟΥΚΑΤΑ ΚΑΙ ΜΑΡΑΒΕΔΙΑ: ΟΙ ΑΚΡΙΒΕΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ. ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΕΡΩΤΕΣ. ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ ΠΟΥ ΘΥΜΙΖΕΙ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ. ΕΝΑΣ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΓΑΜΟΣ. Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ. ΜΙΑ ΕΡΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΗN ΕΧΕΙ ΑΦΗΓΗΘΕΙ ΠΟΤΕ ΚΑΝΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΝΑ ΔΙΑΒΑΤΑΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Ο ΔΗΜΕΥΤΗΣ Ή ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ. ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΕΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ. Ο ΧΑΡΤΟΠΑΙΚΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΟΙΧΤΟΧΈΡΗΣ. ΦΑΝΤΑΣΙΟΠΛΗΞΙΕΣ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΟΥ. Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΟΥ ΣΟΚΟΝΟΥΣΚΟ, ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ. ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ

3 ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ: Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΩΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ. Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΣΠΑΕΙ ΣΤΑ ΔΥΟ. ΕΦΤΑ ΑΝΗΛΙΑΓΟΙ ΜΗΝΕΣ. Ο ΜΙΚΡΟΣ ΚΙΧΩΤΗΣ. ΕΝΑΣ ΜΗΔΕΝΙΣΤΗΣ ΑΛΗΤΑΚΟΣ. ΟΙ ΘΑΝΑΤΟΙ ΤΟΥ ΜΙΓΚΕΛ ΔΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΒΑΓΙΑΔΟΛΙΔ, ΤΟ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙ ΤΟΥ ΕΣΓΚΕΒΑ. ΤΟ ΚΑΘΙΣΜΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ ΚΑΙ Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΠΑΡΑΛΕΙΨΟΥΝ ΟΣΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ή ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΟΥΝ ΤΑ ΕΝΤΕΚΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΤΑ ΣΥΜΠΑΡΟΜΑΡΤΟΥΝΤΑ ΤΗΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ. ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΧΙΟΥΜΟΡ ΚΑΙ ΠΟΛΥΛΟΓΑΔΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 Ο ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΑΙ Ο ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ ΣΤΙΣ ΟΧΘΕΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΠΙΣΟΥΕΡΓΑ. ΜΙΑ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΤΙΜΗΣ. ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ. ΟΙ ΘΕΡΒΑΝΤΙΝΕΣ. ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΛΟΠΕ ΔΕ ΒΕΓΚΑ Ή ΟΙ ΟΧΘΕΣ ΤΟΥ ΚΥΝΙΣΜΟΥ. ΜΕ ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΥΛΗ ΣΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ. ΣΤΙΣ ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΛΙΕΣ. ΘΛΙΒΕΡΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ. ΚΙ ΑΛΛΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΓΕΡΟΝΤΙΣΤΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ. ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΒΕΛΕΣ. ΒΟΥΡΒΟΝΙΚΟ ΜΕΣΟΔΙΑΣΤΗΜΑ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΩΜΟΣΙΕΣ ΕΝΟΣ ΑΥΘΑΔΟΥΣ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΟΥ. ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΜΕΣΟΔΙΑΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΙΚΑΣΙΕΣ. ΤΑ ΚΑΚΟΦΤΙΑΓΜΕΝΑ ΜΑΤΟΓΥΑΛΙΑ. ΕΝΑ ΟΛΟΣΩΜΟ ΠΟΡΤΡΈΤΟ. ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΕΝΟΣ ΕΠΗΡΜΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΟΥ. ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΤΟΥ. ΠΥΡΕΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΕΝΟΣ ΜΟΝΑΧΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΔΙΧΩΣ ΣΚΟΠΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 ΠΑΙΔΙΑ, ΚΟΡΑΚΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ. ΕΥΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΥΓΕΝΟΥΣ. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣ ΑΓΡΑΝ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. ΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 ΧΙΜΑΙΡΕΣ ΕΝΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΩΝ: Η ΚΑΤΑΦΑΝΗΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. ΟΙ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ. ΙΠΠΟΤΗΣ ΣΕ ΜΟΥΛΑΡΙ. ΤΟ ΠΟΔΙ ΣΤΟΝ ΑΝΑΒΟΛΕΑ, ΧΑΙΡΕΤΕ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΚΑΡΔΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΑΝΑΚΕΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΑ Ο ΙΠΠΟΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ Ή Ο ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΣ ΔΙΧΩΣ ΑΦΟΡΜΗ (ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΠΛΕΥΡΕΣ ΕΝΟΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ) ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗ Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΥΦΟΥΣ Σ ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΜΑΝΤΣΑΣ

4 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΙΙΙ Ο Αχαλίνωτος Ιππότης, δηλαδή ο Θερβάντες, ήταν ο μοναδικός που μπορούσε να συλλάβει ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή κάποιον που μπορούμε να αποκαλέσουμε ερωτευμένο δίχως αφορμή. Ο Κιχώτης, ας το πούμε επιτέλους, είναι ένα μυθιστόρημα για την αγάπη. Είναι το μεγαλύτερο μυθιστόρημα για την αγάπη που έχει γραφτεί ποτέ. Μία αγάπη σε πέντε εκδοχές: η αγάπη που αισθάνεται για τη Δουλτσινέα ο Αλόνσο Κιχάνο πριν υιοθετήσει το όνομα του δον Κιχώτη, η αγάπη του τελευταίου για την Ιπποσύνη για τη θεωρία και την πράξη της, τη λογοτεχνία και την άσκησή της, η αγάπη του Σάντσο Πάντσα για τον δον Κιχώτη, του Θερβάντες για όλους αυτούς, και η αγάπη που στο τέλος αισθάνεται για τον Θερβάντες ο αναγνώστης. 243

5 ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ: Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΩΑ Είναι ένα μυθιστόρημα στο οποίο υπάρχει κατανόηση και αποδοχή των πάντων. Στα μυθιστορήματα δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να ταυτίζεται ο αναγνώστης με κάποιον από τους ήρωες, αλλά στον Κιχώτη μπορεί κανείς να ταυτιστεί μόνο με τον Θερβάντες. Ο αναγνώστης δεν θέλει να είναι ο τάδε ή ο δείνα ήρωας, δεν αποκλείεται μάλιστα να νιώσει και αντιπάθεια για κάποιο από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, τη δούκισσα, αλλά κατανοεί τα κίνητρα του καθενός. Το μόνο που θέλει είναι να γίνει μάρτυρας της ζωής τους, δίχως να τις κρίνει ή να τις καταδικάζει, καταλαβαίνοντας τόσο την ευτυχία τους όσο και την τρέλα τους. Στις τελευταίες σελίδες του πρώτου μέρους του βιβλίου, όταν επίκειται το τέλος της δεύτερης περιπλάνησης του δον Κιχώτη, ο Σάντσο του αφιερώνει έναν πανηγυρικό λόγο, έχοντας πλέον ασπαστεί πλήρως το όραμα του αφεντικού του, σε τέτοιο σημείο, που αντιγράφει μέχρι και τρόπους συμπεριφοράς και ομιλίας, ακόμα και τις σιωπές του. Εκεί, λοιπόν, ο Σάντσο τού αφιερώνει το πιο ειλικρινές, τρυφερό και βαθυστόχαστο κομπλιμέντο που μπορεί να γίνει σε κάποιον: εκτός από «επανορθωτή των αδικημάτων» και άλλα πολλά, τον αποκαλεί «ερωτευμένο δίχως αφορμή». Ο δον Κιχώτης δεν θυμώνει με αυτά τα λόγια. Ξέρει ότι ο ιπποκόμος του έχει δίκιο. Μάλιστα, του έχει εξομολογηθεί ότι είναι πιθανό να μην έχει δει ποτέ στη ζωή του τη Δουλτσινέα. Με ποια ή με τι είναι ερωτευμένος, λοιπόν; Πρέπει τελικά να αποδεχτούμε ότι είναι ερωτευμένος με τον έρωτα, αφού εξαιτίας της Δουλτσινέας ζει αυτήν την παραστρατημένη ζωή. Θα λέγαμε, μάλιστα, ότι δεν είναι απλώς ένας ερωτευμένος δίχως αφορμή, αλλά και δίχως σκοπό, αφού η Δουλτσινέα δεν μοιάζει να θέλει να φανερωθεί σε κανένα σημείο του μυθιστορήματος. Θα μπορούσαμε να πούμε για τον ιππότη μας τα λόγια που έγραψε ο Ορτέγα ι Γκασέτ για τους γεροντοέρωτες του Γκαίτε: «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν έρθει στον κόσμο για να ερωτευτούν μια συγκεκριμένη γυναίκα και μόνο, και, συνεπώς, είναι μάλλον απίθανο να τη συναντήσουν». Ο δον Κιχώτης είναι γεγονός ότι δεν συνάντησε ποτέ του τη Δουλτσινέα. «Είμαι ερωτευμένος από όσα έχω ακουστά γι αυτήν» εξομολογείται στον ιπποκόμο του όταν πηγαίνουν οι δυο τους στο Τομπόσο για να δουν τη Δουλτσινέα και ο Σάντσο δεν σκαρφίζεται τίποτα καλύτερο από το να κάνει το αφεντικό του να πιστέψει ότι η Δουλτσινέα έχει πάρει την αγροίκα μορφή μιας χωριατοπούλας, μπαγαποντιά που δεν την πιστεύει ούτε καν αυτός που τη σκαρφίστηκε. Και ο δον Κιχώτης, για να κάνει τον Σάντσο να καταλάβει πως δεν πρέπει να παραξενεύεται που η αγαπημένη του είναι ταπεινή αγρότισσα και όχι κάποια πριγκίπισσα, του αναφέρει την ιστοριούλα μιας χήρας που ερωτεύτηκε έναν νέο με λίγα μαλλιά και κάπως αγροίκο, που είχε φήμη χαζού: «Για κείνο που τόνε θέλω εγώ» απάντησε η χήρα στο αφεντικό του νέου, ο οποίος ήταν πειραγμένος γιατί η γυναίκα είχε διαλέξει τον νέο και όχι τον ίδιο, για παράδειγμα, «ξέρει τόση φιλοσοφία, όση κι ο Αριστοτέλης κι ακόμη περισσότερη». Έτσι και ο δον Κιχώτης, για 244

6 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ εκείνο που χρειάζεται τη Δουλτσινέα, του είναι αδιάφορο αν είναι η Αλδόνσα Κορτσουέλο 35 ή η βασίλισσα της Αιγύπτου. Για την αγάπη του δον Κιχώτη προς την Ιπποσύνη δεν μπορεί κανείς να προσθέσει τίποτα περισσότερο από αυτά που ο ίδιος αναφέρει σε όλο το βιβλίο. Όσον αφορά την αγάπη του Σάντσο για τον δον Κιχώτη, πρόκειται, ίσως, για την πιο δουλεμένη σχέση του έργου, αυτή που περισσότερο εξελίσσεται όσο προχωρά η ιστορία. Ο έρωτας του δον Κιχώτη για τη Δουλτσινέα ούτε αυξάνεται ούτε μειώνεται. Από την πρώτη στιγμή, ο ιππότης είναι βαθύτατα ερωτευμένος και αυτή η κατάσταση συνεχίζεται μέχρι το τέλος. Η αγάπη του Θερβάντες για τους ήρωές του είναι επίσης εμφανής από την πρώτη στιγμή. Μόνο επειδή τους αγαπά και τους καταλαβαίνει, αποφασίζει να γράψει τη ζωή τους. Μόνο η αγάπη του Σάντσο μοιάζει να μεγαλώνει σιγά σιγά. Πρόκειται, άλλωστε, για δύο πλάσματα που γνωρίζονται στο μυθιστόρημα, γιατί στην προηγούμενη ζωή τους είχαν απλώς κάποιες αόριστες πληροφορίες ο ένας για τον άλλον. Η ολοκλήρωση αυτής της αγάπης δεν επέρχεται, όπως ίσως θα πιστεύαμε πολλοί, όταν ο Σάντσο δέχεται να του δώσουν τρεις χιλιάδες τριακόσιες ξυλιές στο κορμί του για να λυθούν τα μάγια στην αγαπημένη του αφεντικού του. Όχι. Αυτό το δέχεται λόγω φιλίας, αλλά και επειδή του το επιβάλλουν. Δεν υπάρχει αγάπη εδώ. Η αγάπη, αντίθετα, εμφανίζεται όταν επιστρέφει, δίχως να τρέφει πλέον ψευδαισθήσεις, από το νησί και, παρά τη στεναχώρια του, τρέχει να συναντήσει ξανά το αφεντικό του, αφού δεν μπορεί πλέον να ζήσει μακριά του. Για να υπάρξει αγάπη πρέπει να υπάρχει ισότητα και, μέχρι τότε, ο Σάντσο δεν ήταν παρά ιπποκόμος. Παρότι όμως επέστρεψε ξανά ως ιπποκόμος, ύστερα από τη διακυβέρνηση του νησιού, αισθάνεται μέσα του ότι είναι άρχοντας, γιατί η θέση του κυβερνήτη τού έχει διαμορφώσει την ψυχοσύνθεση. Ο Σάντσο το γνωρίζει, όπως και ο δον Κιχώτης και ο ίδιος ο Θερβάντες. Η σχέση των δυο τους δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια και παρατηρήστε ότι όταν επιστρέφουν από τη Βαρκελώνη, νικημένοι και καταδικασμένοι να εγκαταλείψουν την ιπποτική ζωή, ο δον Κιχώτης φαντάζεται μια βουκολική Αρκαδία όπου θα ζούσαν οι δυο τους, όχι πλέον ως ιππότης και ιπποκόμος, αλλά ως ισότιμοι σύντροφοι, όπως μαρτυρούν και τα παρατσούκλια τους: «Θα λέγουμαι Κιχωτίκος ο βοσκός και συ Παντσίνος ο βοσκός». Τέλος, τα δάκρυα που χύνει ο Σάντσο στο νεκροκρέβατο του δον Κιχώτη θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι τα τρυφερότερα δάκρυα αγάπης που έχουν χυθεί ποτέ σε όλη την ισπανική λογοτεχνία. Για την αγάπη που τρέφει ο Θερβάντες προς τους ήρωές του και την πραγματικότητα, ήδη έχουμε πει ορισμένα πράγματα. Απομένει μόνο να θυμίσουμε την αγάπη που ο αναγνώστης τρέφει για το δημιουργό του Κιχώτη. 35. Το πραγματικό όνομα της Δουλτσινέας, σύμφωνα με τον Σάντσο. (Σ.τ.Μ.) 245

7 ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ: Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΩΑ Πιστεύω ότι κάποιος μαγεύεται από τον Θερβάντες, όταν αντιλαμβάνεται ότι εκείνος, κάνοντάς μας μάρτυρες της πραγματικότητας, μας ανεβάζει σε ανώτερο επίπεδο, μας κάνει να φερόμαστε και εμείς αρχοντικά, δηλαδή ανακαλύπτει μέσα στον καθένα μας ό,τι το καλύτερο έχουμε, το καλύτερο που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο, που δεν είναι άλλο από μια απέραντη ικανότητα κατανόησης και αγάπης προς όλα τα πλάσματα και τα πράγματα. Μας κάνει επίσης συνετούς και εχέμυθους κυβερνήτες. Γι αυτό νιώθουμε ότι ο Κιχώτης είναι ζωντανό μυθιστόρημα, αφού το βλέπουμε να ξεχειλίζει αγάπη και από τις τέσσερις πλευρές του, ενώ εμείς γινόμαστε εκείνη η επιπλέον πλευρά, η πέμπτη, δίχως την οποία δεν θα υπήρχε λογοτεχνία. 246

8