Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ;

Transcript

1 Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ; Από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με χαμηλά επίπεδα επενδύσεων. Απαιτούνται συλλογικές και συντονισμένες προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να αντιστραφεί η πτωτική αυτή τάση και να εισέλθει η Ευρώπη σε σταθερή πορεία οικονομικής ανάκαμψης. Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση των επενδύσεων; Όπως προκύπτει από τις πλέον πρόσφατες οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ανεπαρκείς επενδύσεις έχουν οδηγήσει σε εύθραυστη ανάκαμψη από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην ΕΕ, ακόμη δε περισσότερο στη ζώνη του ευρώ. Ενώ το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) και η ιδιωτική κατανάλωση στην ΕΕ βρίσκονταν το δεύτερο τρίμηνο του 2014 σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με το 2007, οι συνολικές επενδύσεις ήταν περίπου κατά 15% κάτω από τα επίπεδα του Σε ορισμένα κράτη μέλη, η μείωση των επενδύσεων ήταν ακόμα πιο θεαματική. Πραγματικές ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου ανά κράτος μέλος Δείκτης 2007=100 Κράτη μέλη με εντονότερη μείωση των επενδύσεων π.χ., Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία Άλλα επιλεγμένα κράτη μέλη π.χ. Βέλγιο, Φινλανδία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, ΗΒ Αβαθής διπλή ύφεση (εκτός από το ΗΒ) Παρατεταμένη βαθιά κάμψη Σε σύγκριση με το ανώτατο επίπεδο του 2007, οι επενδύσεις έχουν μειωθεί κατά περίπου 430 δισεκατ. ευρώ. Πέντε κράτη μέλη (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία) καλύπτουν περίπου το 75% της μείωσης, λόγω του μεγέθους της οικονομίας τους ή της τεράστιας πτώσης των επενδύσεων, ή και των δύο.

2 Το 2013, οι επενδύσεις ισοδυναμούσαν με το 19,3% του ΑΕΠ, δηλ. με περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο (εξαιρουμένων των ετών με ακραίες διακυμάνσεις). Τούτο σημαίνει ότι τα σημερινά επίπεδα επενδύσεων στην ΕΕ βρίσκονται κάτω από τα ιστορικά κανονικά επίπεδα κατά 230 έως 370 δισεκατ. ευρώ. Γιατί αποτελεί πρόβλημα η έλλειψη επενδύσεων; Βραχυπρόθεσμα, το ασθενές επενδυτικό κλίμα επιβραδύνει την οικονομική ανάκαμψη. Η ανάκαμψη της ΕΕ φαίνεται να είναι στάσιμη, σε σχέση τόσο με άλλες σημαντικές οικονομίες όσο και με την προηγούμενη ύφεση στην Ευρώπη (μεταξύ 1993 και 1997).

3 Το μεγαλύτερο ποσοστό της υποχώρησης του ΑΕΠ μεταξύ 2007 και 2013 οφείλεται στην μείωση των επενδύσεων. Για να μπορέσει να συμβαδίσει με τον ρυθμό των επενδύσεων στις ΗΠΑ, η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει πρόσθετο κονδύλιο 540 δισεκατ. ευρώ κατά την περίοδο Μακροπρόθεσμα, η έλλειψη επενδύσεων βλάπτει την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Το ασθενές επενδυτικό κλίμα στη ζώνη του ευρώ έχει σημαντικές επιπτώσεις στα κεφάλαια, οι οποίες με τη σειρά τους ανακόπτουν το αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης, την παραγωγικότητα, τα επίπεδα απασχόλησης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Γιατί δεν πραγματοποιούνται επενδύσεις; Ο κύριος λόγος για το παρατεταμένο ασθενές επενδυτικό κλίμα είναι η χαμηλή εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η αβεβαιότητα αυτή έχει τις ρίζες της στις χαμηλές προσδοκίες σχετικά με τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών και στον κατακερματισμό των χρηματοπιστωτικών αγορών, καθώς και στην έλλειψη επαρκούς ικανότητας ανάληψης κινδύνων που είναι αναγκαία για να υπάρξει ικανοποιητική επίδραση στις επενδύσεις. Λόγω της αβεβαιότητας των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων και των ακόμη υψηλών επιπέδων χρέους σε τμήματα της οικονομίας της ΕΕ και των επιπτώσεών τους στον πιστωτικό κίνδυνο, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι δύσκολη στα κράτη μέλη που εθίγησαν περισσότερο από την κρίση, ιδίως όσον αφορά τα πιο επισφαλή μακροπρόθεσμα χρηματοδοτικά σχέδια, τις εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης και τις ΜΜΕ. Το περιορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο ελιγμών, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στην τραπεζική χρηματοδότηση, μειώνει την ικανότητα ανάληψης κινδύνων του συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, η βέλτιστη χρήση του δημόσιου χρήματος είναι να ενισχυθεί η ικανότητα ανάληψης κινδύνων, ώστε να δρομολογηθούν εκ νέου οι ιδιωτικές επενδύσεις.

4 Γιατί να μην αυξηθεί απλώς το μέγεθος του ενωσιακού προϋπολογισμού; Η παροχή περισσότερων κονδυλίων μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ όχι μόνο δεν αποτελεί πανάκεια αλλά και αγνοεί την πολιτική πραγματικότητα του σχετικά μικρού μεγέθους του ενωσιακού προϋπολογισμού (180 δισεκατ. ευρώ ετησίως, δηλ. περίπου το 1% του ΑΕΕ της ΕΕ) που προκύπτει έπειτα από ιδιαίτερα πολύπλοκες διαπραγματεύσεις μεταξύ των οργάνων της ΕΕ. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων περιθωρίων του, θα συμβάλει ως καταλύτης στις ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά η συμβολή αυτή πρέπει να συμπληρωθεί και από άλλες πηγές χρηματοδότησης και κανονιστικές τροποποιήσεις που θα επιτρέψουν να δημιουργηθεί κατάλληλο επενδυτικό κλίμα. Το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί με την «παραγωγή χρήματος» ή με τη δημιουργία νέου χρέους. Πράγματι, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις διαθέτουν σήμερα (σε αντίθεση με το 2011) άφθονη ρευστότητα, αλλά το πρόβλημα έγκειται στο ότι όλη αυτή η ρευστότητα δεν χρησιμοποιείται παραγωγικά. Αυτό ακριβώς επιδιώκει να διορθώσει το επενδυτικό σχέδιο, πράγμα όμως που απαιτεί δράση σε διάφορα μέτωπα ταυτόχρονα. Ποια είναι η λύση; Υπάρχουν επαρκή επίπεδα πόρων που πρέπει να κινητοποιηθούν σε ολόκληρη την ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων. Δεν υπάρχει μία μοναδική και απλή απάντηση ούτε κάποιο κουμπί οικονομικής ανάπτυξης που μπορούμε να πατήσουμε ή μία ενιαία και αδιαφοροποίητη λύση. Η Επιτροπή διαμορφώνει μια προσέγγιση που βασίζεται σε τρεις πυλώνες: τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να εισέλθει η Ευρώπη σε νέα αναπτυξιακή πορεία τη δημοσιονομική υπευθυνότητα για την αποκατάσταση της ευρωστίας των δημόσιων οικονομικών και την εδραίωση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και τις επενδύσεις για να δοθεί το εναρκτήριο λάκτισμα στην ανάπτυξη και να εξασφαλιστεί η διαχρονική διατήρησή της. Προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής: τρεις πυλώνες

5 Το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη βασίζεται σε τρία αλληλοενισχυόμενα σκέλη. Πρώτον, στην κινητοποίηση πόρων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων με σκοπό την επίτευξη τουλάχιστον 315 δισεκατ. ευρώ συμπληρωματικών επενδύσεων κατά την προσεχή τριετία, καθώς και την καλύτερη αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδυτών. Δεύτερον, στην εξασφάλιση ότι η επιπλέον αυτή χρηματοδότηση συμβάλλει στην ανάπτυξη με τρόπους που προσαρμόζονται στα εκάστοτε τομεακά και γεωγραφικά δεδομένα. Τρίτον, στη λήψη μέτρων για να βελτιωθεί το επενδυτικό περιβάλλον και, κατ επέκταση, να επιτευχθούν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Ένα επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη: τρία σκέλη Το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη έχει τρεις στόχους: να εξασφαλιστούν πρόσθετα μέσα για την ανάκαμψη της ΕΕ και την αντιστροφή της μείωσης των επενδύσεων να γίνει αποφασιστικό βήμα προς την εκπλήρωση των μακροπρόθεσμων αναγκών της οικονομίας μας με την προώθηση της ανταγωνιστικότητάς της σε στρατηγικούς τομείς και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διάσταση των γνώσεών μας, του ανθρώπινου δυναμικού μας και της υλικής υποδομής μας, καθώς και των διασυνδέσεων που έχουν ζωτική σημασία για την ενιαία αγορά μας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το επενδυτικό σχέδιο έχει τη δυνατότητα να προσθέσει 330 έως 410 δισεκατ. ευρώ στο ΑΕΠ της ΕΕ και να δημιουργήσει 1 έως 1,3 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας κατά την προσεχή τριετία.

6