Προτεινόμενος τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος με ενδεικτικό χρονοπρογραμματισμό. Α/Α Ενότητες Περιγραφή Ώρες 1 Εισαγωγικό μάθημα 1

Transcript

1 Αγαπητοί συνάδελφοι, Σας αποστέλλω τις παιδαγωγικές απόψεις μου, εκ μέρους μίας ομάδας Σχολικών Συμβούλων Πληροφορικής, σχετικώς με την προτεινόμενη προσέγγιση για τη διδασκαλία του μαθήματος Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον (Α.Ε.Π.Π.). Δεδομένου ότι οι πάσης φύσεως οδηγίες του μαθήματος καθορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠ.Π.Ε.Θ.) καθώς και από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), είναι προφανές ότι οι κατωτέρω οδηγίες δεν είναι επίσημες ούτε δεσμευτικές τόσο για το ΥΠ.Π.Ε.Θ. όσο και για την Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων. Προτεινόμενος τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος με ενδεικτικό χρονοπρογραμματισμό. Α/Α Ενότητες Περιγραφή Ώρες Εισαγωγικό μάθημα 2 2., 2.3 Επανάληψη εννοιών 3 6.3, 7., 7.2, 7.3, 7.4 Φυσικές και τεχνητές γλώσσες. Το αλφάβητο της ΓΛΩΣΣΑΣ, Τύποι Δεδομένων Σταθερές, Μεταβλητές (με ΑΣΚΗΣΕΙΣ) 4 7.5, 7.6, 7.7 Αριθμητικοί τελεστές, Συναρτήσεις, Αριθμητικές Εκφράσεις (με ΑΣΚΗΣΕΙΣ) , 7.9, 7.0. Από το 2.4 μόνο το 2.4. Εντολή εκχώρησης, Εντολές εισόδου εξόδου, Δομή προβλήματος. Δομή ακολουθίας Τεχνικές Σχεδίασης προγραμμάτων Προγραμματιστικά περιβάλλοντα , Δομή επιλογής κ.λπ Δομή επιλογής , 8.2,, 8.2. Δομή επανάληψης. Εντολές επανάληψης, Εντολή ΜΕΧΡΙΣ ΟΤΟΥ Εντολή ΓΙΑ ΑΠΟ ΜΕΧΡΙ 3 Μετατροπές από μία δομή επανάληψης σε άλλη 2 4 Γενικές Ασκήσεις εμπέδωσης μέχρι και την Δομή Επανάληψης , 3.2 Δεδομένα, Αλγόριθμοι και Δομές Δεδομένων

2 6 3.3 Πίνακες (Παρατάξεις, Arrays) 7 9. Μονοδιάστατοι πίνακες Αναζήτηση Ταξινόμηση Στοίβα Ουρά Άλλες δομές δεδομένων (5.., 5..2, 5..3, 5..4) Επίδοση αλγορίθμων Πολυπλοκότητα Αλγορίθμων , 9.4 Πότε χρησιμοποιούνται πίνακες, Τυπικές επεξεργασίες πινάκων Πολυδιάστατοι πίνακες 3 27 Γενικές Ασκήσεις εμπέδωσης με πίνακες , 0.2, 0.3, 0.4 Τμηματικός προγραμματισμός, χαρακτηριστικά των υποπρογραμμάτων. Πλεονεκτήματα του τμηματικού προγραμματισμού, Παράμετροι Διαδικασίες και συναρτήσεις Εμβέλεια μεταβλητών - σταθερών 3 Γενικές ασκήσεις εμπέδωσης με διαδικασίες και συναρτήσεις 5 ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ 46 Αλγόριθμοί Ψευδοκώδικας - Διαγράμματα ροής Κατά τη διδασκαλία των αλγορίθμων στη Β τάξη του ΓΕ.Λ. οι μαθητές διδάχθηκαν την υλοποίηση ενός αλγορίθμου με ψευδοκώδικα ή διαγραμματικές τεχνικές. Στη Γ τάξη του Λυκείου η διδασκαλία τους συμπληρώνεται και καλύπτονται πιθανά κενά. Συνεπώς οι έννοιες αυτές είναι εντός της εξεταστέας ύλης. Η οδηγία «Οι Αλγόριθμοι να υλοποιούνται πλέον σε αμιγώς προγραμματιστικό περιβάλλον και συγκεκριμένα αυτό της ΓΛΩΣΣΑΣ» έχει την έννοια ότι στην επίλυση παραδειγμάτων, ασκήσεων κ.ά. πρέπει να χρησιμοποιείται η ΓΛΩΣΣΑ. Θεωρείται αυτονόητο ότι η εκφώνηση του προβλήματος πρέπει να περιλαμβάνει την προτροπή της υλοποίησης της λύσης με πρόγραμμα σε ΓΛΩΣΣΑ. Αυτό δεν αποκλείει την περίπτωση να δοθεί ένας αλγόριθμος ή ένα διάγραμμα ροής και να ζητείται η υλοποίησή του σε γλώσσα ή να τεθούν ερωτήματα επί αυτών, όπως ποίες τιμές λαμβάνουν οι μεταβλητές, πόσες φορές εκτελείται ένας βρόχος κ.λπ. Αλγόριθμοι Αναζήτησης Ταξινόμησης

3 Στους αλγορίθμους αναζήτησης προστίθεται ο αλγόριθμος της δυαδικής αναζήτησης (binary search). Ο αλγόριθμος της δυαδικής αναζήτησης εφαρμόζεται μόνο σε παρατάξεις (πίνακες) έχουσες ταξινομημένα στοιχεία. Εάν τα στοιχεία δεν είναι ταξινομημένα, τότε δεν δύναται να εφαρμοσθεί. Στον αλγόριθμο αυτόν δεν συγκρίνουμε διαδοχικώς κάθε στοιχείο του πίνακα με το προς αναζήτηση στοιχείο, όπως γίνεται στην σειριακή αναζήτηση. Ο αλγόριθμος λειτουργεί ως εξής: Ευρίσκουμε το μεσαίο στοιχείο του ταξινομημένου πίνακα. Εάν το προς αναζήτηση στοιχείο είναι ίσο με το μεσαίο στοιχείο, τότε σταματάμε την αναζήτηση αφού το στοιχείο εὑρέθη. Εάν δεν εὑρεθῇ, τότε ελέγχουμε εάν το προς αναζήτηση στοιχείο είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από το μεσαίο στοιχείο του πίνακα. Εάν είναι μικρότερο, περιορίζουμε την αναζήτηση στο πρώτο ήμισυ του πίνακα (υπό την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία είναι διατεταγμένα κατά αύξουσα σειρά), ενώ εάν είναι μεγαλύτερο, περιορίζουμε την αναζήτηση στο δεύτερο ήμισυ του πίνακα. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται για το κατάλληλο πρώτο ή δεύτερο ήμισυ του πίνακα, μετά για το /4 του πίνακα κ.ο.κ. μέχρι είτε να ευρεθεί το στοιχείο είτε να μην είναι δυνατό να χωρισθεί ο πίνακας περαιτέρω σε δύο νέα μέρη. αλγόριθμος Δυαδική_αναζήτηση!Α μονοδιάστατος πίνακας Ν θέσεων, S το στοιχείο που αναζητούμε δεδομένα // N,A,S // Left! αριστερό όριο Right N! δεξιό όριο K 0! θέση του στοιχείου F FALSE όσο (Left<=Right) και (f=false) επανάλαβε M (Left+Right) div 2 αν A[M]=S τότε K M; F TRUE; αλλιώς αν A[M]<S τότε Left M+; αλλιώς Right M-; Τέλος_αν Τέλος_αν Τέλος_επανάληψης Αν f = TRUE τότε Εμφάνισε "Το στοιχείο,", S, "υπάρχει στη θέση:", Μ Αλλιώς Εμφάνισε "Το στοιχείο,", S, " δεν υπάρχει στον πίνακα" Τέλος_αν Πλήθος συγκρίσεων κατά τη δυαδική αναζήτηση Στοιχεία Ν Συγκρίσεις 0 4

4 Στους αλγορίθμους ταξινόμησης προστίθεται ο αλγόριθμος ταξινόμησης με επιλογή (selection sort). Ο αλγόριθμος υλοποιείται σε τρία βήματα.. Επιλογή του ελαχίστου στοιχείου 2. Ανταλλαγή του ελαχίστου με το πρώτο στοιχείο 3. Επανάληψη των βημάτων και 2 για τα υπόλοιπα στοιχεία του πίνακα Ο Αλγόριθμος ταξινόμησης με επιλογή είναι ο παρακάτω. Αλγόριθμος Selection_Sort Δεδομένα // table, n // Για i από μέχρι n- k i x table[i] Για j από i+ μέχρι n Αν x > table[j] Τότε k j x table[j] Τέλος_Επανάληψης table[k] table[i] table[i] x Τέλος_ επανάληψης Οι αλγόριθμοι αυτοί υπάρχουν στο τετράδιο μαθητή και διδάσκονται ως ασκήσεις. Φυσικά δύνανται να χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές προς επίλυση προβλημάτων. Ουρά Στοίβα Θεωρητικές ασκήσεις δύνανται να τεθούν και για τις δύο δομές. Ασκήσεις υλοποίησης με πίνακα σε ΓΛΩΣΣΑ να γίνουν μόνον για τη δομή της Στοίβας. Ενδεικτική άσκηση: ) Σε μια κενή στοίβα πρόκειται να εισαχθούν τα στοιχεία A, M, D, K, L, B με τη σειρά που δίνονται (το Α πρώτο, το Β τελευταίο). Ακολουθεί μια σειρά πράξεων που είναι: α) Ώθηση δύο στοιχειών στη στοίβα και απώθηση ενός β) Ώθηση δύο στοιχειών στη στοίβα και απώθηση ενός γ) Ώθηση δύο στοιχειών στη στοίβα και απώθηση ενός Ποία στοιχεία και με ποία σειρά περιέχει η στοίβα μετά τις πράξεις αυτές; Η ανωτέρω άσκηση δύναται να υλοποιηθεί σε ΓΛΩΣΣΑ με χρήση ενός πίνακα 0 θέσεων. ) Σε μια στοίβα 0 θέσεων έχουν τοποθετηθεί διαδοχικώς τα στοιχεία: Σ, Γ, Μ, Α, Δ στην η, 2η, 3η, 4η και 5η θέση αντιστοίχως. i) Να προσδιορίσετε την τιμή του δείκτη top της ανωτέρω στοίβας και να την σχεδιάσετε.

5 ii) Αν εφαρμόσουμε τις κάτωθι λειτουργίες: Απώθηση, Απώθηση, Απώθηση, Ώθηση Χ, Ώθηση Δ και Απώθηση, ποία η νέα τιμή του top και ποία η τελική μορφή της στοίβας; 2) Η ανωτέρω άσκηση να υλοποιηθεί με ουρά, χρησιμοποιώντας όπου Απώθηση Εξαγωγή και όπου Ώθηση Εισαγωγή. Επίσης αντί της τιμής του top να δοθούν οι τιμές των δεικτών rear και front. Ενδεικτική άσκηση στοίβας με χρήση πίνακα Ένα οχηματαγωγό πλοίο, χωρητικότητας 250 αυτοκινήτων, εκτελεί το δρομολόγιο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ ΑΙΓΙΝΑ. Τα οχήματα παρατάσσονται σε μια γραμμή και αυτά που επιβιβάζονται πρώτα είναι αυτά που θα αποβιβαστούν τελευταία. Στο λιμάνι του Πειραιά προσέρχονται τα αυτοκίνητα προς αναχώρηση. Να γραφεί πρόγραμμα υπολογιστών στο οποίο:. Να υπάρχει κατάλογος (menu) επιλογών:. Επιβίβαση 2. Αποβίβαση 3. Έξοδος 2. Στη περίπτωση κατά την οποία επιλεχθεί η Επιβίβαση, θα διαβάζει τον αριθμό κυκλοφορίας καθ ενός αυτοκινήτου που προσέρχεται και ο αριθμός κυκλοφορίας του να καταχωρείται στη στοίβα ΟΧΗΜΑΤΑ. Οσάκις επιβιβάζεται ένα αυτοκίνητο, να τυπώνεται το ερώτημα "Υπάρχει άλλο αυτοκίνητο (Ν/Ο); ". Εάν ο χρήστης απαντήσει Ν (=ΝΑΙ), τότε επαναλαμβάνεται η διαδικασία επιβίβασης, ενώ, εάν απαντήσει Ο (=ΟΧΙ), τότε σταματά η διαδικασία επιβίβασης και επιστρέφει το πρόγραμμα στον κατάλογο επιλογών. 3. Εάν το πλοίο γεμίσει, η επιβίβαση σταματά, εμφανίζεται κατάλληλο μήνυμα και το πρόγραμμα επιστρέφει στον κατάλογο επιλογών. 4. Στη περίπτωση κατά την οποία επιλεχθεί η Αποβίβαση, εξάγει και εμφανίζει από την στοίβα ΟΧΗΜΑΤΑ όλους τους αριθμούς αυτοκινήτων που είχαν επιβιβαστεί στον ΠΕΙΡΑΙΑ με τη σειρά αποβίβασης. Στο τέλος να τυπώνεται το πλήθος των αποβιβασθέντων στο λιμάνι της ΑΙΓΙΝΑΣ αυτοκινήτων. 5. Στην περίπτωση κατά την οποία επιλεχθεί η Έξοδος, το πρόγραμμα τερματίζεται. Προτείνεται όπως οι ασκήσεις υλοποίησης με πίνακα σε ΓΛΩΣΣΑ γίνουν μόνο για τη δομή της Στοίβας. Η υλοποίηση της ουράς με πίνακα σε ΓΛΩΣΣΑ παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, όπως η περίπτωση να υπάρχει υπερχείλιση και η ουρά να είναι άδεια (να έχει αδειάσει). Πολυπλοκότητα Αλγορίθμων Από την παράγραφο 5.3 διδάσκεται το τμήμα μέχρι τον ορισμό της πολυπλοκότητας. Ο ορισμός της πολυπλοκότητας διδάσκεται από το βιβλίο της Β ΓΕ.Λ. «Η πολυπλοκότητα ενός αλγορίθμου δίνει ένα μέτρο της χρονικής καθυστέρησης του αλγορίθμου για την επίλυση ενός προβλήματος» ή, ισοδυνάμως, «Η πολυπλοκότητα ενός αλγορίθμου δίνει ένα μέτρο της ταχύτητας εκτέλεσης του αλγορίθμου». Οι μαθητές να συγκρίνουν, ως προς την αποδοτικότητα, τον αλγόριθμο της σειριακής και της δυαδικής αναζήτησης. Για τη σύγκριση αυτήν, αφού εύρωσι το μέσο πλήθος των απαιτουμένων πράξεων του αλγορίθμου σειριακής αναζήτησης n στοιχείων, να τον συγκρίνουν με τον πίνακα δεικνύων το πλήθος των συγκρίσεων στην δυαδική αναζήτηση για διάφορα πλήθη στοιχείων. Για τον συμβολισμό Ο (big O, κεφαλαίο όμικρον) της πολυπλοκότητας δεν πρέπει να αναλυθεί τι ακριβώς εκφράζει και πως υπολογίζεται σε έναν αλγόριθμο. Προτείνεται όπως

6 ο εκπαιδευτικός παρουσιάσει τον Πίνακα 2.2 και την Εικόνα 2.0 από τη σ. 24 του βιβλίου της Β' ΓΕΛ, καθώς και τον Πίνακα 5.4 του βιβλίου της Γ τάξης και να συζητήσει με τους μαθητές για την αύξηση του απαιτούμενου χρόνου ολοκλήρωσης ενός αλγορίθμου, καθώς η πολυπλοκότητά του αυξάνεται. Τέλος, δύναται να αναφερθεί ότι, πρακτικώς, τα απλά προγράμματα δύνανται να αναλυθούν μετρώντας τους εντός προγράμματος ενυπάρχοντες εμφωλευμένους βρόχους. Ένας απλός βρόχος διασχίζων n στοιχεία δίνει πολυπλοκότητα n. Ένας βρόχος εντός ενός βρόχου δίνει n 2. Ένας βρόχος εντός ενός βρόχου εντός ενός βρόχου δίνει n 3 κ.ο.κ. Μόλον ότι διδάσκεται η αποδοτικότητα και η πολυπλοκότητα των αλγορίθμων, ενώ αποτελεί καλή διδακτική πρακτική η προτροπή προς τους μαθητές να σχεδιάζουν αποδοτικούς και «έξυπνους» αλγορίθμους, στις αξιολογήσεις δεν λαμβάνεται υπ όψιν η αποδοτικότητα, η πολυπλοκότητα ή, γενικώς, η «εξυπνότερη» δοθείσα λύση ενός προβλήματος, αλλά μόνον εάν απαντά ορθώς στα τεθειμένα ερωτήματα. Διαφορές μεταξύ βιβλίων της Γ και Β Λυκείου Υπάρχουν ωρισμένες μικρές διαφορές μεταξύ των δύο βιβλίων της Β και Γ ΓΕ.Λ. Ως γενική αρχή ακολουθείται το ότι στη Γ τάξη ΓΕ.Λ. διδάσκεται το βιβλίο Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον, συνεπώς οι εκπαιδευτικοί ακολουθούν το βιβλίο αυτό κατά τη διδασκαλία τους. Επειδή όμως και το βιβλίο της Β' ΓΕ.Λ. περιέχει επιστημονική γνώση, είναι αποδεκτές οι έννοιές του στην απάντηση ερωτημάτων και στην επίλυση ασκήσεων.