Juan Vicente Piqueras Χουάν Βιθέντε Πικέρας. Historia de la sed Ιστορία της δίψας

Transcript

1 Juan Vicente Piqueras Χουάν Βιθέντε Πικέρας Historia de la sed Ιστορία της δίψας

2 El encuentro con Juan Vicente Piqueras fue organizado por el Instituto Cervantes de Atenas, el 31 de marzo de 2008, en el Club Dasein, en el marco de sus encuentros literarios, en colaboración con la revista digital de poesía Juan Vicente Piqueras fue presentado por Pedro Olalla. El presente libro fue repartido al público de esta actividad como un recuerdo del encuentro con el poeta y contiene las primeras traducciones de poemas de Juan Vicente Piqueras al griego. Los derechos de los poemas pertenecen al autor. Los derechos de las traducciones, a los traductores Costas Vrajnós y Constantinos Paleologos. Los derechos de la edición, al Instituto Cervantes de Atenas. Edición limitada de 200 ejemplares, no venal. La obra de la portada es de Inés Piqueras García. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ NOTA BIOGRÁFICA Η συνάντηση με τον Χουάν Βιθέντε Πικέρας διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας στις 31 Μαρτίου 2008, στη Λέσχη Dasein, στο πλαίσιο των λογοτεχνικών της συναντήσεων, σε συνεργασία με το ηλεκτρονικό περιοδικό ποίησης Τον Χουάν Βιθέντε Πικέρας παρουσίασε ο Πέδρο Ολάγια. Αυτό το βιβλίο μοιράστηκε στο κοινό της εκδήλωσης σαν αναμνηστικό της συνάντησης με τον ποιητή και περιέχει τις πρώτες μεταφράσεις ποιημάτων του Χουάν Βιθέντε Πικέρας στα ελληνικά. Τα δικαιώματα των ποιημάτων ανήκουν στον ίδιο τον ποιητή. Τα δικαιώματα των μεταφράσεων, στους μεταφραστές Κώστα Βραχνό και Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Τα δικαιώματα της έκδοσης, στο Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας. Περιορισμένη, δωρεάν, έκδοση 200 αντιτύπων. Το έργο του εξωφύλλου είναι της Ινές Πικέρας Γκαρθία.

3 Juan Vicente Piqueras es considerado uno de los poetas más solitarios y originales de la poesía española contemporánea. Nacido en 1960 en Los Duques de Requena, una pequeña aldea campesina, su infancia está marcada por la naturaleza, el mundo agrícola, la ausencia de libros y la sordidez del franquismo. Su formación literaria fue totalmente personal y pasional. En los años 80 se fue de España huyendo. Ha vivido durante más de 20 años fuera de su país: en Francia, Italia y ahora en Grecia. Publicó su primer libro (Tentativas de un héroe derrotado) en Ajeno a los grupos, modas y círculos literarios, ha desarrollado una obra poética inquieta y difícilmente clasificable dentro de los esquemas de la actual poesía española. Entre sus libros cabe destacar: La palabra cuando (1991), La latitud de los caballos (1999), La edad del agua (2003), Adverbios de lugar (2004), Palmeras (2005), y Aldea (2006). Ha recibido los premios José Hierro, Antonio Machado, Alfonso el Magnánimo, y el Premio Internacional de poesía del Festival de Medellín. En la actualidad vive en Atenas. Ο Χουάν Βιθέντε Πικέρας θεωρείται ένας από τους πιο μοναχικούς και αυθεντικούς ποιητές της σύγχρονης ισπανικής ποίησης. Γεννήθηκε το 1960 στο Ντούκες ντε Ρεκένα, ένα μικρό αγροτικό χωριό. Η παιδική του ηλικία σημαδεύτηκε από τη φύση, τις αγροτικές δραστηριότητες, την έλλειψη βιβλίων, την αθλιότητα του φρανκισμού. Η λογοτεχνική του καλλιέργεια ήταν τελείως προσωπικό του πάθος. Τη δεκαετία του 80 έφυγε τρέχοντας από την Ισπανία. Τα τελευταία είκοσι χρόνια ζει έξω από την πατρίδα του: στην αρχή στη Γαλλία, μετά στην Ιταλία και τώρα στην Ελλάδα. Το πρώτο του βιβλίο, Tentativas de un héroe derrotado, εκδόθηκε το Μακριά από ομάδες, μόδες και λογοτεχνικούς κύκλους, ανέπτυξε μια ανήσυχη ποίηση που δύσκολα κατατάσσεται στα σχήματα της σημερινής ισπανικής ποίησης. Από τα βιβλία του, ξεχωρίζουν: La palabra cuando (1991), La latitud de los caballos (1999), La edad del agua (2003), Adverbios de lugar (2004), Palmeras (2005), και Aldea (2006). Έχει τιμηθεί με τα βραβεία José Hierro, Antonio Machado, Alfonso el Magnánimo, και το Διεθνές Βραβείο Ποίησης του Φεστιβάλ του Μεντεγίν. Σήμερα ζει στην Αθήνα. Las fotos son de Carola Silvestrelli. Οι φωτογραφίες είναι της Κάρολα Σιλβεστρέλλι. 4 5

4 Bienvenido a Grecia Καλώς ήλθες στην Ελλάδα Los libros de Piqueras son la geografía de esa huida de lugar en lugar, de nombre en nombre, de historia en historia. Son el recuerdo recurrente de aquella noche en que le despertó la sed de un agua lejana. Él es Narciso, Jonás, Teseo y Lázaro. Sus personajes bíblicos o míticos son pedazos de él mismo, esquirlas de su ansia que flotan y tropiezan en calidoscopio al que se asoma para buscar sus versos. En ellos, se muestra decidido, perplejo, da un paso al frente para la retirada, construye con esmero su autodestrucción, lucha contra sí mismo y trata de buscar sentido donde no hay certeza. En ellos se muestra como es: voluntarioso, honrado, contradictorio a veces, es decir, coherente. Su viaje interminable al horizonte es el esfuerzo sin descanso por recorrer una distancia mucho más inquietante e imprecisa: la distancia que le separa de sí mismo. De este modo, por tierras de España, Francia, Italia, por extraños lugares como la antigua Nínive o la enigmática Latitud de los Caballos, Juanvi Piqueras ha ido encendiendo en la distancia sus hogueras de poesía, levantando hacia el cielo sus laboriosas señales de humo. Si sus libros han recibido el elogio y el premio, es porque los ha escrito creyendo en su dolor, abrazándose a él, confiando en que hay agua porque existe su sed. Pedro Olalla Atenas, marzo de 2008 Τα βιβλία του Πικέρας είναι η γεωγραφία μιας φυγής από τόπο σε τόπο, από όνομα σε όνομα, από ιστορία σε ιστορία. Είναι η επίμονη ανάμνηση εκείνης της νύχτας που τον ξύπνησε η δίψα για κάποιο μακρινό νερό. Εκείνος είναι ο Νάρκισσος, ο Ιωνάς, ο Θησέας και ο Λάζαρος. Τα βιβλικά και μυθικά του πρόσωπα είναι κομμάτια του εαυτού του, θραύσματα του πόθου του που αιωρούνται και συγκρούονται στο εσωτερικό του καλειδοσκοπίου όπου κοιτάζει για να βρει τους στίχους του. Σε αυτούς, δείχνει αποφασιστικός, αμήχανος, κάνει ένα βήμα μπροστά για να τραπεί σε φυγή, οικοδομεί με επιμέλεια την αυτοκαταστροφή του, παλεύει με τον εαυτό του και αναζητά το νόημα εκεί που δεν υπάρχει βεβαιότητα. Σε αυτούς δείχνει όπως είναι: θεληματικός, τίμιος, αντιφατικός ενίοτε, με άλλα λόγια συνεπής. Το ατέλειωτο ταξίδι του προς τον ορίζοντα είναι η αδιάκοπη προσπάθειά του να διανύσει μια απόσταση ακόμα πιο ασαφή και ανησυχητική: αυτήν που τον χωρίζει από τον εαυτό του. Έτσι λοιπόν, σε τόπους της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, σε αλλόκοτα μέρη όπως η Αρχαία Νινευή ή το αινιγματικό «Γεωγραφικό Πλάτος των Ίππων», ο Χουάνβι Πικέρας άναβε ανέκαθεν τις πυρές της ποίησής του, ύψωνε προς τον ουρανό τα σήματα καπνού του. Εάν τα βιβλία του έχαιραν του εγκωμίου και του επαίνου, είναι επειδή τα έγραψε πιστεύοντας στον πόνο του, αγκαλιάζοντάς τον, με την πεποίθηση ότι υπάρχει νερό εφ όσον υπάρχει η δίψα του. Πέδρο Ολάγια. Αθήνα, Μάρτιος

5 Y leemos, leemos, o más bien escuchamos una voz errante, beduina, desamparada, cantándonos sus sueños de insomne, llevando a cuestas el saco de carbón de la nostalgia de la vida como fue, como podría haber sido. Escuchamos a un niño arrojando palabras al camino para no perderse, para encontrar la senda del retorno, al acecho de rumbos aéreos, pidiendo puertos, recorriendo tierras remotas, tasmanias del alma. Es un aldeano errante que va de isla en isla, isla él mismo, buscando venturas soberanas. Se arrodilla ante el altar del horizonte. Y escribe poemas urgentes, que luego corrige durante años como si fueran rumbos, distancias, caminos de odisea. Hace fábula de su itinerario encantado, de su sed obsesiva (Fragmento del prólogo de Carlos Edmundo de Ory para su libro La latitud de los caballos, Hiperión, Madrid, 1999) ~ «Και διαβάζουμε, διαβάζουμε ή, μάλλον, ακούμε μια περιπλανώμενη -σαν βεδουίνος- φωνή, αβοήθητη, να μας τραγουδάει τα όνειρα της αγρύπνιας της, κουβαλώντας στις πλάτες τον σάκο με τους άνθρακες της νοσταλγίας της ζωής όπως βιώθηκε, όπως θα μπορούσε να έχει βιωθεί. Ακούμε ένα παιδί να πετάει λέξεις στον δρόμο για να μην χαθεί, για να βρει τον δρόμο της επιστροφής, κυνηγώντας αέρινες πορείες, λιμάνια, διατρέχοντας μακρινούς τόπους, Τασμανίες της ψυχής. Είναι ένας περιπλανώμενος χωρικός που πηγαίνει από νησί σε νησί, νησί ο ίδιος, γυρεύοντας υπέρτατες περιπέτειες. Γονατίζει μπροστά στον βωμό του ορίζοντα. Και γράφει κατεπείγοντα ποιήματα που, αργότερα, διορθώνει επί χρόνια λες και ήτανε πορείες, αποστάσεις, ατραποί της Οδύσσειας. Μετατρέπει σε μύθο τη μαγεμένη διαδρομή του, την εμμονική του δίψα» (Απόσπασμα απ τον πρόλογο του Carlos Edmundo de Ory για το βιβλίο του La latitud de los caballos, Hiperión, Madrid, 1999) Juan Vicente Piqueras Χουάν Βιθέντε Πικέρας Historia de la sed Ιστορία της δίψας A Carola Στην Κάρολα Traducción de Costas Vrajnós, salvo los poemas Billete de ida o vuelta, Íntimos animales, El sol que no hay y Poema que es otro, traducidos por Costantinos Paleologos. Τη μετάφραση έχει κάνει ο Κώστας Βραχνός εκτός από τα ποιήματα Billete de ida o vuelta, Íntimos animales, El sol que no hay και Poema que es otro, που έχει μεταφράσει ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. 8 9

6 MANCHAS DE VOZ Estas son las antiguas herramientas: la paciencia indecisa y mineral como mi calavera que ahora apoyo en la palma de la mano, el lápiz y el papel que fueron árbol y conservan aún vocación vertical de tronco el uno y el otro la frescura de la savia, el blanco cegador de los veranos en la cal de las casas de mi aldea, en las plegarias secas de las copas. Estas son las temidas herramientas: las velas de los verbos, la memoria y esta mesa que es nave, nido, madre en cuyo seno duermen el lápiz y el papel, la aldea hundida y la tinta que es sangre de animales marinos. Estas son las sencillas herramientas y éste el viento inventado: la tímida tormenta de un aliento y las palabras, manchas de voz sobre el papel, faros de voz en medio del océano. ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΦΩΝΗΣ Τούτα είναι τα αρχαία εργαλεία: η υπομονή, διστακτική και ορυκτή σαν το κρανίο μου που τώρα βαστάω στην παλάμη του χεριού μου, το μολύβι και το χαρτί που ήταν δέντρο και ακόμη διατηρούν κάθετη κλίση του κορμού το ένα και τη φρεσκάδα του χυμού, το άλλο το εκτυφλωτικό λευκό του θέρους στον ασβέστη των σπιτιών του χωριού μου, στις ξερές προσευχές των κλαριών. Τούτα είναι τα φοβερά εργαλεία: τα πανιά των ρημάτων, η μνήμη και το τραπέζι αυτό που ναι πλοίο, φωλιά, μητέρα που στο στήθος της κοιμούνται το μολύβι και το χαρτί, το βυθισμένο χωριό και το μελάνι, αίμα θαλάσσιων ζώων. Τούτα είναι τα απλά εργαλεία και αυτός ο φανταστικός άνεμος: η δειλή καταιγίδα μιας πνοής και οι λέξεις, στίγματα φωνής πάνω στο χαρτί, φάροι φωνής στο μέσον του ωκεανού

7 BENDICIÓN Benditos los que sólo lloran solos los que hablan lenguas muertas los que creen en dioses aún no aparecidos y se quedan dormidos sobre el atlas (los labios en Ceilán la nariz en Angola) benditos los que huyen los que dicen que no y se van silbando los tontos los inútiles los otros los que no opinan nada sobre nada los que sufren por no saber mentir benditos los que aman y están solos los que no tienen prisa ni lugar los que no dicen nada los que se van sin más explicaciones ΕΥΛΟΓΙΑ Μακάριοι όσοι μονάχα κλαίνε μονάχοι όσοι μιλούν γλώσσες νεκρές όσοι πιστεύουν σε θεούς που ακόμη δεν φανήκαν και αποκοιμιούνται πάνω στον άτλαντα (τα χείλη στην Κεϋλάνη η μύτη στην Αγκόλα) μακάριοι όσοι τρέπονται σε φυγή όσοι λεν όχι και φεύγουν σφυρίζοντας οι χαζοί οι άχρηστοι οι άλλοι όσοι δεν έχουν γνώμη για τίποτε όσοι υποφέρουν που δεν ξέρουν να ψεύδονται μακάριοι όσοι αγαπούν και είναι μόνοι όσοι δεν έχουν βιασύνη ούτε τόπο όσοι δεν λένε τίποτα όσοι φεύγουν χωρίς παραπέρα εξηγήσεις 12 13

8 VÍSPERA DE QUEDARSE Todo está preparado: la maleta, las camisas, los mapas, la fatua esperanza. Me estoy quitando el polvo de los párpados. Me he puesto en la solapa la rosa de los vientos. Todo está a punto: el mar, el aire, el atlas. Sólo me falta el cuándo, el adónde, un cuaderno de bitácora, cartas de marear, vientos propicios, valor y alguien que sepa quererme como no me quiero yo. El barco que no existe, la mirada, los peligros, las manos del asombro, el hilo umbilical del horizonte que subraya estos versos suspensivos Todo está preparado: en serio, en vano. ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΡΙΝ ΝΑ ΜΕΙΝΩ Όλα είναι έτοιμα: η βαλίτσα, τα πουκάμισα, οι χάρτες, η φρούδα ελπίδα. Τινάζω τη σκόνη απ τα βλέφαρά μου. Στο πέτο έβαλα το ρόδο των ανέμων. Όλα είναι έτοιμα: η θάλασσα, ο αέρας, ο άτλαντας. Μόνο το πότε μου λείπει, το προς τα πού, ένα ημερολόγιο πλοίου, ναυτικοί χάρτες, ούριοι άνεμοι, κουράγιο και κάποιος να ξέρει να μ αγαπά όπως εγώ δεν μ αγαπώ. Το πλοίο που δεν υπάρχει, το βλέμμα, οι κίνδυνοι, τα τρομαγμένα χέρια, το ομφάλιο νήμα του ορίζοντα που υπογραμμίζει αυτούς τους αποσιωπητικούς στίχους Όλα είναι έτοιμα: σοβαρά, μάταια

9 VIA 4 Hay trenes que no acaban de llegar y trenes como el tiempo que nunca se detienen. Hay trenes que son dudas y trenes que no existen y tomamos. Trenes entre paréntesis, guardagujas en medio del desierto. Hay trenes inventados por la espera y trenes que atraviesan, vacíos y atrevidos, los desiertos que somos, piel adentro. Como ángeles enfermos gimen su sed los huesos deseando el agua mineral del horizonte. Hay trenes blancos como el luto chino, como el insomnio, música de huellas. Esqueletos de tren, radiografías de infancias felizmente fallecidas. Hay trenes que chirrían en los huesos y trenes transparentes que atraviesan el cielo como el tiempo, como aves que nunca anidan, nunca se detienen. ΓΡΑΜΜΗ 4 Υπάρχουν τρένα που δε λεν να φτάσουν και τρένα σαν τον χρόνο που ποτέ δεν σταματούν. Υπάρχουν τρένα-αμφιβολίες και τρένα ανύπαρκτα, που παίρνουμε. Τρένα σε παρένθεση, κλειδούχοι στη μέση της ερήμου. Υπάρχουν τρένα που εφηύρε η προσμονή και τρένα που διασχίζουν, άδεια και τολμηρά, τις ερήμους που είμαστε, μέσα απ το πετσί μας. Σαν άρρωστοι άγγελοι σκούζουν τη δίψα τους τα κόκαλα λαχταρώντας το μεταλλικό νερό του ορίζοντα. Υπάρχουν τρένα λευκά σαν το κινέζικο πένθος, σαν την αγρύπνια, μουσική από ίχνη. Σκελετοί τρένων, ακτινογραφίες μιας παιδικής ηλικίας που πέθανε ευτυχισμένη. Υπάρχουν τρένα που τρίζουν στα κόκαλα και τρένα διάφανα που διασχίζουν τον ουρανό σαν τον χρόνο, σαν πουλιά που ποτέ δεν φωλιάζουν, ποτέ δεν σταματούν

10 SÍSIFO SIN EMBARGO Es triste que el destino de un hombre sea Sísifo, que hayamos de llevar sobre los hombros la misma piedra siempre, que parece ya nuestro pensamiento, y tropecemos en ella tantas veces como vidas quisiéramos tener y sin embargo. Es triste trepar riscos cargados de razón y dejarla caer al alcanzar la cumbre para después volver al mismo error un día y otro, como el alma al vicio, condenados a ser, sedientos, quienes somos: quienes quisimos ser y sin embargo. Es triste repetirse como la misma historia, dar vueltas a la noria, día y noche, moliendo una manera de ser y de mirar que te lleva a sufrir y a hacer sufrir. Llevo mi piedra en mí, mi pensamiento, y dentro yo, esperando ser tallado, esculpido, salvado y sin embargo. Ο ΣΙΣΥΦΟΣ ΩΣΤΟΣΟ Θλιβερό η μοίρα ενός ανθρώπου να ναι ο Σίσυφος, να πρέπει στους ώμους να κουβαλάμε την ίδια πέτρα πάντοτε που μοιάζει με τη σκέψη μας, και να σκοντάφτουμε πάνω της τόσες φορές όσες ζωές θα θέλαμε να έχουμε κι ωστόσο. Θλιβερό να σκαρφαλώνουμε κατσάβραχα φορτωμένοι λογική και να την αφήνουμε να πέφτει σα φτάνουμε στην κορυφή για να ξαναπέσουμε μετά στο ίδιο σφάλμα ξανά και ξανά, όπως γυρνά η ψυχή στο πάθος, καταδικασμένοι να μαστε, διψασμένοι, αυτοί που είμαστε: αυτοί που θελήσαμε κι ωστόσο. Θλιβερό να επαναλαμβανόμαστε σαν την ίδια ιστορία, να γυρνάμε τον μύλο, μέρα και νύχτα, αλέθοντας έναν τρόπο ζωής και μια οπτική που μας κάνει να πονάμε και να προκαλούμε πόνο. Κουβαλάω την πέτρα μέσα μου, η σκέψη μου, και μέσα εγώ, προσμένοντας να λαξευτώ, να σκαλιστώ, να λυτρωθώ κι ωστόσο

11 PLEGARIA DEL DESCREÍDO Lo importante es rezar, no importa a quién, que las preguntas sean las plegarias del pensamiento, planten su semilla en nuestra soledad, y no haya paz que, a fuerza de insistir, sea capaz de no existir, no tenga más remedio que acudir a la voz de quien la llama. Que dios no exista, acaso es razón para no creer en él? Dios es el nombre de la sed, el sino y la querencia de esta soledad en que ambos consistimos. De nadie hablo con dios, de dios con nadie. Lo escribo con cuidado y con minúscula. Yo soy ateo y laico cada día. Pero hay noches amnióticas en que mi alma reza de rodillas no importa a quién, pregunta, espera, pide. Y mi alma arrodillada es una vela a cuya luz, en cuya noche, escribo. ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΑΠΙΣΤΟΥ Σημασία έχει να προσεύχεσαι, δεν έχει σημασία σε ποιον, οι ερωτήσεις να ναι οι προσευχές της σκέψης, να φυτεύουν τον σπόρο τους στη μοναξιά μας, και να μην υπάρχει γαλήνη που, επιμένοντας, να ναι ικανή να μην υπάρχει, να μην μπορεί να κάνει αλλιώς παρά να σπεύδει στη φωνή αυτού που την καλεί. Το ότι δεν υπάρχει θεός είναι, άραγε, λόγος να μην πιστεύουμε σ αυτόν; Θεός είναι το όνομα της δίψας, η μοίρα και ο νόστος αυτής της μοναξιάς που μέσα της υπάρχουμε κι οι δύο. Για κανένα δεν μιλώ με τον θεό, για τον θεό με κανέναν. Προσεχτικά και με μικρό το γράφω. Εγώ είμαι άθεος και λαϊκός κάθε μέρα. Αλλά υπάρχουν νύχτες αμνιακές που η ψυχή μου προσεύχεται γονυπετής δεν έχει σημασία σε ποιον, ρωτάει, ελπίζει, ζητάει. Και η γονατιστή ψυχή μου είναι κερί που στο φως του, στη νύχτα του, γράφω

12 NECESITO HERIDAS Yo necesito heridas para ser quien soy, flechas y fechas que se claven en mí, dolor sin causa para poder quejarme de mi destino, pena pretendida, martirio amado, sed de sangre, gozo de morir a mis manos enemigas que me desean muerto para amarme y desde mí me atacan y convierten mi terror en trinchera y mi tristeza en estrategia para derrotarme. Yo necesito heridas para ver con ellas ojos rojos- la batalla en que perezco a manos de mí mismo. ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ ΠΛΗΓΕΣ Εγώ χρειάζομαι πληγές για να μαι αυτός που είμαι, βέλη και ημερομηνίες να καρφώνονται πάνω μου, πόνο δίχως αιτία για να κλαίω τη μοίρα μου, βάσανο δήθεν, αγαπημένο μαρτύριο, δίψα για αίμα, απόλαυση του να πεθαίνω στα χέρια του εχθρού μου που με θέλουν νεκρό για να μ αγαπάνε και μου ορμάνε από μέσα μου και κάνουν τον τρόμο μου χαράκωμα και τη λύπη μου στρατηγική για να με νικήσουν. Εγώ χρειάζομαι πληγές για να δω μ αυτές -κόκκινα μάτια- τη μάχη όπου πεθαίνω στα ίδια μου τα χέρια. POEMA QUE ES OTRO Me equivoqué de vida y la que llevo está escrita por nadie en una lengua que yo no comprendo. Cierro el libro y los ojos. No quiero ver la luz de lo negado. Como quien se equivoca de tren en otro libro me he equivocado de vida y no sé adónde me lleva esta sucesión de errores. ΠΟΙΗΜΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟ Σα διάλεγα ζωή, έκανα λάθος κι αυτή που κάνω είναι γραμμένη από κανέναν σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνω. Κλείνω το βιβλίο και τα μάτια. Δεν θέλω να δω το φως των όσων μου έχουν αρνηθεί. Όπως αυτός που, σ άλλο βιβλίο, σα παίρνει τραίνο κάνει λάθος, σα διάλεγα ζωή έκανα λάθος και δεν ξέρω πού με πάνε τούτα τ απανωτά λάθη

13 ÍNTIMOS ANIMALES Un hombre es una playa donde hay huellas de animales que ignora o no recuerda qué miedo los guiaba, adónde iban, como él que pasea solitario por otra playa que parece cierta pero es tal vez el pecho de un ahogado héroe cuyo respiro fue horizonte coronado de nombres, velas, aves. Huellas que han olvidado que un día fueron pasos y hoy son curiosidad, pálpito, página. ΟΙΚΕΙΑ ΖΩΑ Ένας άντρας είναι μια παραλία όπου υπάρχουν ίχνη από ζώα που αγνοεί ή δεν θυμάται ποιος φόβος τα οδηγούσε, πού πήγαιναν, σαν τον ίδιο που περιδιαβαίνει μοναχικός σε άλλη παραλία που μοιάζει αληθινή αλλά μπορεί και να είναι το στήθος ενός πνιγμένου ήρωα που η ανάσα του υπήρξε ορίζοντας στεφανωμένος με ονόματα, ιστία, πουλιά. Ίχνη που έχουν λησμονήσει πως κάποια μέρα υπήρξαν βήματα και σήμερα είναι περιέργεια, προαίσθημα, σελίδα. SUEÑO DE NÁUFRAGOS Vimos bailar las horas que no nos verán juntos en medio de la noche, faros fatuos, desde el mar donde estábamos ahogándonos. Vimos cómo sus brazos eran llamas, sus manos nos llamaban y sus pies maldecían la tierra que nunca alcanzaríamos, la arena de nosotros en la isla cansada de esperar. No fue posible. Vimos arder las horas y luego despertamos y ya no había horas ni faros ni manera de comprobar que no estábamos muertos. ΟΝΕΙΡΟ ΝΑΥΑΓΩΝ Είδαμε να χορεύουν οι ώρες που δεν θα μας δουν μαζί στη μέση της νύχτας, άχρηστους φάρους, από τη θάλασσα όπου πνιγόμασταν. Είδαμε πώς τα μπράτσα τους ήτανε φλόγες, τα χέρια τους μας καλούσαν και τα πόδια τους βλαστημούσαν τη γη που ποτέ δεν θα φτάναμε, την άμμο από μας τους ίδιους στο νησί που κουράστηκε να περιμένει. Δεν ήταν δυνατόν. Είδαμε να καίνε οι ώρες και ύστερα ξυπνήσαμε και δεν υπήρχαν πια ώρες ούτε φάροι ούτε τρόπος να επαληθεύσουμε πως δεν ήμασταν νεκροί

14 TUTTO È ORMAI No existe el tiempo. Nubes sin nosotros, brújulas que nos vieron pasar desorientados como asombradas sombras, fugitivos, con arrogancia y prisa por morir, robando cada día a cada día un poco de calor, un espejismo, para después la noche, la escarcha y no entender que el tiempo es sólo el mar mal entendido. TUTTO È ORMAI Δεν υπάρχει ο χρόνος. Σύννεφα δίχως εμάς, πυξίδες που μας είδαν να περνάμε αποπροσανατολισμένοι σαν έκπληκτες σκιές, φυγάδες, αλαζόνες και βιαστικούς να πεθάνουμε, κλέβοντας κάθε μέρα απ την κάθε μέρα λίγη ζεστασιά, έναν αντικατοπτρισμό, για αργότερα τη νύχτα, την παγωνιά και χωρίς να καταλαβαίνουμε πως ο χρόνος είναι απλά η παρεξηγημένη θάλασσα. INSTRUCCIONES PARA CRUZAR EL DESIERTO Para cruzar este íntimo desierto hace falta coraje, tiempo, ganas de no perder la vida preparando un viaje que jamás emprenderemos, un camello leal, un compañero lo mismo, un mapa vano, un turbante, una brújula, diez cajas de bombones (recuerdo de Occidente) y una chilaba azul... qué más? Un libro que haga las veces de Corán, de Biblia, de Torah y Tao y tenga las páginas en blanco o esté escrito en una lengua que nadie comprenda. Hace falta una cierta confianza en la sed, una mirada limpia, y un cuaderno de notas que los días son largos, lentos, y las noches tristes, y no hay tienda ni tribu ni dios que asista en tanta soledad. Para cruzar este íntimo desierto hace falta querer, tener que, decidir echarse a andar y no mirar atrás, no cejar, no tener otro remedio. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΣΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΕΡΗΜΟ Για να διασχίσουμε αυτή τη μύχια έρημο χρειάζεται θάρρος, χρόνος, όρεξη να μη χάσουμε τη ζωή μας ετοιμάζοντας ένα ταξίδι που δε θα κάνουμε ποτέ, μια πιστή καμήλα, το ίδιο κι ένας σύντροφος, ένας μάταιος χάρτης, ένα τουρμπάνι, μια πυξίδα, δέκα κουτιά σοκολατάκια (ενθύμιο από τη Δύση) μια γαλάζια κελεμπία...τι άλλο; Ένα βιβλίο που είναι μαζί Κοράνι, Βίβλος, Τορά και Ταό και να χει τις σελίδες του λευκές ή να ναι γραμμένο σε μια γλώσσα που κανείς δεν καταλαβαίνει. Χρειάζεται μια κάποια εμπιστοσύνη στη δίψα, μια καθαρή ματιά κι ένα σημειωματάριο γιατί οι μέρες είναι μεγάλες, αργές, και οι νύχτες θλιβερές, και δεν υπάρχει σκηνή ούτε φυλή ούτε θεός να συντρέξει σε τόση μοναξιά. Για να διασχίσουμε αυτή τη μύχια έρημο χρειάζεται να θέλουμε, να πρέπει, να αποφασίσουμε να πάρουμε τους δρόμους και να μη κοιτάξουμε πίσω, να μην παραιτηθούμε, μην μπορούμε να κάνουμε αλλιώς

15 LÁZARO SE NIEGA A RESUCITAR Un día oí unas voces que venían de afuera. Por fin voces de afuera, pensé, voces de otros que llevan la luz dentro y que la dicen, que me llegan del aire y no de mí. Voces que al acercarse eran susurros. Pasos que se pararon delante de mi puerta. Alguien dijo: Aquí yace, como si lo leyese. Callaron los demás. Una voz me llamó: Lázaro, dijo, levántate y anda. Yo la reconocí pero fingí no oírla. Me acordé de Jonás. Me quedé quieto. Pensé: preferiría no hacerlo, no salir nunca de aquí. Conozco demasiado bien el mundo. Allá afuera, lo sé, acecha el mal amor, su amarga miel, su engaño, su amenaza. Levántate de ti. Sal de tu tumba. Pero yo detestaba los milagros. Y además le tenía demasiado cariño a mi vida de muerto. Dejé pasar los años. Ahora espero una voz que me llame, que me diga lo que tengo que hacer, lo que deseo. Ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΑΡΝΕΙΤΑΙ Ν ΑΝΑΣΤΗΘΕΙ Μια μέρα άκουσα φωνές που έρχονταν απ έξω. Επιτέλους, φωνές απ έξω, σκέφτηκα, φωνές άλλων που έχουν το φως μέσα τους και που το λένε, που έρχονται απ τον αέρα, όχι από μένα. Φωνές που καθώς πλησίαζαν ήταν ψίθυροι. Βήματα που σταμάτησαν μπροστά στην πόρτα μου. Κάποιος είπε: Ενθάδε κείται, λες και το διάβαζε. Σιώπησαν οι υπόλοιποι. Μια φωνή με κάλεσε: Λάζαρε, είπε, έγειρε και ύπαγε. Την αναγνώρισα, μα έκανα πως δεν την άκουσα. Θυμήθηκα τον Ιωνά. Στάθηκα ακίνητος. Σκέφτηκα: θα προτιμούσα να μην το κάνω, ποτέ να μην βγω από δώ μέσα. Γνωρίζω υπερβολικά καλά τον κόσμο. Εκεί έξω, το ξέρω, καραδοκεί ο κακός έρωτας, το πικρό του μέλι, η πλάνη του, η απειλή του. Εγέρθητι. Δεύρο έξω από μνημείο σου. Εγώ όμως μισούσα τα θαύματα. Κι έπειτα, είχα αγαπήσει πολύ αυτή τη ζωή του πεθαμένου. Άφησα να περάσουν τα χρόνια. Τώρα περιμένω μια φωνή να με καλέσει, να μου πει τι πρέπει να κάνω, τι επιθυμώ

16 FERVOR Y DUDA Todo lo dado a luz, todo lo alzado a llama, lo que crece de la tierra y se eleva hacia el cielo sea humo, árbol, canción, mirada o criaturatiene algo de plegaria. Yo fui la de mi madre. Qué le quiso pedir a Dios conmigo? ΘΕΡΜΗ ΚΑΙ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ Ό,τι ήρθε στο φως, ό,τι υψώθηκε σε φλόγα, ό,τι φυτρώνει από τη γη κι ανεβαίνει στον ουρανό κι αν είν καπνός, δέντρο, τραγούδι, βλέμμα ή πλάσμαέχει κάτι από προσευχή. Εγώ ήμουν η προσευχή της μάνας μου. Τι θέλησε να ζητήσει απ το Θεό μέσα από μένα; BILLETE DE IDA O VUELTA Al nacido en aldea lo cría el horizonte y se lo lleva un tren cualquiera cualquier tarde. Su sencillo equipaje es una certidumbre: que la vida está lejos. Pasa su adolescencia mirando mapas, nubes, gimiendo geografías, arrodillado ante la diosa Irse. Hasta que un día dado toma un tren y se va en busca de su voz remota, y de su madre, de la que huye para poder ser y ha ido a la estación a despedirlo, saca un pañuelo blanco y se enjuga las lágrimas, se suena, se abandona ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΝΑ ΠΑΣ Ή ΝΑ ΕΡΘΕΙΣ Όποιον γεννιέται σε χωριό τον μεγαλώνει ο ορίζοντας και τον παίρνει μαζί του κάποιο τρένο οποιοδήποτε οποιοδήποτε απόγευμα. Μόνη του αποσκευή είναι μια βεβαιότητα: πως η ζωή είναι μακριά. Περνά την εφηβεία του κοιτώντας χάρτες, σύννεφα, νοσταλγώντας με πόνο μακρινά τοπία, γονατιστός μπροστά στη θεά Φυγή. Μέχρι που κάποια μέρα παίρνει ένα τρένο και φεύγει γυρεύοντας την απόμακρη φωνή του, και τη μάνα του, από την οποία δραπετεύει για να μπορέσει να υπάρξει και έχει πάει στο σταθμό για να τον αποχαιρετήσει, βγάζει ένα άσπρο μαντίλι και σκουπίζει τα δάκρυά της, φυσάει τη μύτη της, εγκαταλείπεται 30 31

17 a su papel de madre abandonada mientras el tren se aleja y la va convirtiendo en un punto a lo lejos, en un copo de culpa que le pide: regresa. Y él ve volar olivos, viñas, toros, otras aldeas, días, años, nubes en la pantalla de la ventanilla. Atraviesa países y paisajes. Echa de menos lo que no hallará. Y vive huyendo de su porvenir, tropezando en su piedra cada día, avergonzado de sentir nostalgia de todo lo que quiso abandonar. Volver o no volver: es la cuestión, se dice, y no es verdad, pues no existe un allí adonde volver ni un aquí donde decidir quedarse. Sólo el temblor del tren donde lo escribe. Aún no ha llegado a nada y sin embargo le da vueltas a un verbo: volver, volver, volver... Repite la palabra hasta que olvida lo que significa, no sólo la palabra sino estar pronunciándola así, una y otra vez. La vida es sólo ida pero él cree en la vuelta. Y volverá a una aldea que ya no será suya. Y volverá a lugares que ya no reconozca, στο ρόλο της εγκαταλελειμμένης μάνας τη στιγμή που το τρένο απομακρύνεται και την μετατρέπει σε μακρινό σημείο σε νιφάδα ενοχής που τον εκλιπαρεί: γύρνα. Και εκείνος βλέπει να πετούν ελιές, αμπέλια, ταύροι, άλλα χωριά, μέρες, χρόνια, σύννεφα στην οθόνη του παράθυρου. Διασχίζει χώρες και τοπία. Νοσταλγεί όλα όσα δεν θα συναντήσει. Και ζει δραπετεύοντας από το μέλλον του, σκοντάφτοντας κάθε μέρα στην πέτρα του, νιώθοντας ντροπή που νοσταλγεί όλα εκείνα που θέλησε να εγκαταλείψει. Να γυρίσει κανείς ή να μη γυρίσει: ιδού η απορία, λένε, και δεν είναι αλήθεια, αφού δεν υπάρχει ένα εκεί όπου να επιστρέψει ούτε ένα εδώ όπου να αποφασίσει να μείνει. Μόνο το τρέμουλο του τρένου όπου αυτά γράφονται. Ακόμα δεν έχει φτάσει πουθενά αλλά, παρ όλα αυτά, στο μυαλό του στριφογυρνάει ένα ρήμα: γυρνάω, γυρνάω, γυρνάω Επαναλαμβάνει τη λέξη μέχρι που ξεχνάει τι σημαίνει, όχι μόνο η λέξη αλλά το να την προφέρει έτσι, ξανά και ξανά. Η ζωή είναι μόνο πήγαινε αλλά αυτός πιστεύει στο έλα. Και θα επιστρέψει σ ένα χωριό που δεν θα είναι πια δικό του. Και θα επιστρέψει σε μέρη που πια δεν θα αναγνωρίζει, 32 33

18 hasta que ya no sepa nada de sí ni adónde ni por qué está volviendo, y volver se convierta en un vuelo sin nido, en vicio melancólico. Hasta que un día vuelva a un funeral que pondrá fin a lo que no lo tiene. Al nacido en aldea lo cría el horizonte y se lo lleva el tren una tarde cualquiera hacia un mar de otro mundo, hacia un lugar que no tiene estación o una estación que no tiene lugar. Es ya el tren, en su treno, en su latido, quien repite volver volver volver, y él oye el verbo el verbo el verbo que se va haciendo carne, que se va haciendo tarde. Y de repente alguien le dice que ha llegado a su destino, que es final de trayecto. Sale del tren vacío a una estación desierta. Al final del andén ve a su madre que agita aquel pañuelo como si se estuviese despidiendo y en cambio está esperándolo desde hace cuántos años. Comprende que ha llegado a una ciudad de la que nadie ha regresado nunca. Los trenes, ya sin él, siguen y seguirán yendo y viniendo. μέχρι που δεν θα ξέρει πια τίποτα ούτε για τον εαυτό του ούτε για το πού ούτε γιατί επιστρέφει, και η επιστροφή θα μετατραπεί σε φτερούγισμα δίχως φωλιά, σε μελαγχολική διαστροφή. Μέχρι να γυρίσει κάποια μέρα σε μια κηδεία που θα δώσει τέλος σε αυτό που δεν έχει τέλος. Όποιον γεννιέται σε χωριό τον μεγαλώνει ο ορίζοντας και τον παίρνει μαζί του το τρένο ένα απόγευμα οποιοδήποτε προς μια θάλασσα ενός άλλου κόσμου, προς ένα τόπο που δεν έχει σταθμό ή ένα σταθμό που δεν έχει τόπο. Είναι πλέον το τρένο, στο θρήνο του, στον παλμό του, αυτό που επαναλαμβάνει γυρνάω γυρνάω γυρνάω, και εκείνος ακούει ο λόγος, ο λόγος, ο λόγος που γίνεται σιγά-σιγά σάρκα, που γίνεται σιγά-σιγά αργά. Και ξαφνικά κάποιος τού λέει πως έφτασε στον προορισμό του, πως είναι το τέλος της διαδρομής. Βγαίνει από το άδειο τρένο σ έναν έρημο σταθμό. Στο τέλος της αποβάθρας βλέπει τη μάνα του που κουνάει εκείνο το μαντίλι σαν να τον αποχαιρετούσε ενώ, αντίθετα, τον προσμένει εδώ και τόσα χρόνια. Καταλαβαίνει ότι έχει φτάσει σε μια πόλη από την οποία κανείς δεν επέστρεψε ποτέ. Τα τρένα, δίχως αυτόν πια, συνεχίζουν και θα συνεχίσουν να πηγαίνουν και να έρχονται

19 MENOS YO ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΜΕΝΑ Tú eres bella. Yo te amo. Te amo y miro el mundo. Te amo y miro el mar. Te amo y todo es mío. Menos yo. Εσύ είσαι όμορφη. Εγώ σ αγαπώ. Σ αγαπώ και κοιτάζω τον κόσμο. Σ αγαπώ και κοιτάζω τη θάλασσα. Σ αγαπώ και όλα είναι δικά μου. Εκτός από μένα. NAVE DE NOSOTROS ΤΟ ΕΜΕΙΣ ΚΑΡΑΒΙ Ya no hay antes. Ya no hay peros. Ya no hay cuándo. Sólo hay tú. Δε υπάρχει πια πριν. Δεν υπάρχει πια όμως. Δεν υπάρχει πια πότε. Υπάρχει μόνο εσύ. Tú, la que tenía que llegar. La que me esperaba mientras yo la buscaba. La que yo esperaba mientras tú me buscabas. Ya no hay nada. Ya no hay nunca. Ya no hay no. Ahora todo es un sí. El amor es el mar. Nos mece en su corazón. Nos lleva quién sabe adónde en la nave de nosotros. Y nosotros no tiene miedo de nuestros miedos. Εσύ, αυτή που έπρεπε να φτάσει. Αυτή που με περίμενε ενώ την έψαχνα. Αυτή που περίμενα ενώ με έψαχνες. Δεν υπάρχει πια τίποτα. Δεν υπάρχει πια ποτέ. Δεν υπάρχει πια όχι. Τώρα όλα είναι ένα ναι. Ο έρωτας είναι η θάλασσα. Μας λικνίζει στην καρδιά του. Μας πηγαίνει ποιος ξέρει πού στο καράβι που είμαστε εμείς οι ίδιοι. Και το εμείς δεν φοβάται τους φόβους μας

20 ANIMAL DE AMOR Como un animal de amor jadeo tras de ti, huelo tus huellas, les pregunto a los ciegos si te han visto, a los mudos les digo que me digan de ti. Abrazo el aire, beso el cielo, canto con voz descalza rumbos que me lleven a ti, que a mi te traigan. Pierdo el respeto al miedo. Doy zarpazos a mi dolor. Como una bestia en celo jadeo tras de ti, huelo tus huellas. Soy tu animal de amor. ΖΩΟ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ Σαν ένα ζώο του έρωτα λαχανιάζω ξοπίσω σου, μυρίζω τα χνάρια σου, ρωτάω τους τυφλούς αν σε είδανε, λέω στους μουγκούς να μου πούνε για σένα. Αγκαλιάζω τον αέρα, φιλάω τον ουρανό, τραγουδάω με φωνή ξυπόλυτη σκοπούς να με πάνε σε σένα, να σε φέρουν σε μένα. Χάνω τον σεβασμό στον φόβο. Μπήγω τα νύχια στον πόνο μου. Σαν ζώο σε οίστρο λαχανιάζω ξοπίσω σου, μυρίζω τα χνάρια σου. Το ζώο σου είμαι του έρωτα. EL SOL QUE NO HAY Miras la luna. Te da su luz. Yo te miro. Me das la tuya. Estamos solos en medio del mar en la más alta y más profunda noche y nos alumbra el sol que no hay. Ο ΗΛΙΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ Κοιτάς το φεγγάρι. Σου δίνει το φως του. Εγώ σε κοιτώ. Μου δίνεις το δικό σου. Είμαστε μόνοι καταμεσής στη θάλασσα στην πιο ψηλή και πιο βαθιά νύχτα και μας φωτίζει ο ήλιος που δεν υπάρχει