Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 623 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2017 (OR. en) 13715/17 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: POSEIDOM 4 POSEICAN 1 POSEIMA 1 REGIO 105 PECHE 410 ENER 415 FISC 238 EDUC 386 PROCIV 88 COMPET 705 RELEX 913 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 26 Οκτωβρίου 2017 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2017) 623 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 623 final. συνημμ.: COM(2017) 623 final 13715/17 sa DGG 2B EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, COM(2017) 623 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ {SWD(2017) 349 final} EL EL

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι εννέα εξόχως απόκεντρες περιφέρειες Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Μαρτινίκα, Μαγιότ, Ρεϊνιόν και Άγιος Μαρτίνος (Γαλλία), Κανάριοι Νήσοι (Ισπανία), Αζόρες και Μαδέρα (Πορτογαλία) αποτελούν τεράστιο πλεονέκτημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Εμπλουτίζουν οικονομικά, πολιτιστικά και γεωγραφικά την ΕΕ. Της παρέχουν στρατηγική πρόσβαση στις θάλασσες, καθώς και φυσικά πλεονεκτήματα, ειδικότερα δε το 80 % της βιοποικιλότητάς της. Ωστόσο, ο απομακρυσμένος χαρακτήρας, το μικρό μέγεθος, η τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή και, για τις περισσότερες απ αυτές, ο νησιωτικός τους χαρακτήρας 1 δημιουργούν προκλήσεις για την ανάπτυξή τους και δυσχεραίνουν την ένταξή τους στην εσωτερική αγορά. Η ιδιαίτερη κατάσταση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών αναγνωρίστηκε από το 1999 από τις Συνθήκες της ΕΕ και, από το 2009, βάσει του άρθρου 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να επωφελούνται από ειδικά μέτρα σε βασικές πολιτικές της ΕΕ σε τομείς όπως η γεωργία, η συνοχή και ο ανταγωνισμός. Μεταξύ του 2014 και του 2020 τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) και ένα ειδικό καθεστώς σχετικά με μέτρα για τη γεωργία (ο κανονισμός POSEI) 2 παρέχουν σχεδόν 13,3 δισ. EUR στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες σημαντική πηγή επενδύσεων και νέων θέσεων εργασίας. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει δύο ειδικά κονδύλια στους τομείς της περιφερειακής ανάπτυξης και της αλιείας για την αντιστάθμιση των πρόσθετων δαπανών που αντιμετωπίζουν οι εν λόγω περιφέρειες λόγω της ιδιαίτερης κατάστασής τους 3. Επιπροσθέτως, εφαρμόζονται ειδικοί κανόνες για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες σε τομείς όπως οι κρατικές ενισχύσεις 4, όσον αφορά τις λειτουργικές και τις επενδυτικές ενισχύσεις, καθώς και στη φορολογία και τα τελωνεία, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητά τους. Αυτή η σημαντική δημόσια στήριξη από την ΕΕ συμβάλλει στην ανάπτυξη υποδομών, στην παροχή υπηρεσιών για τον πληθυσμό, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην επένδυση στην εκπαίδευση και στις δεξιότητες, καθώς και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Συμβάλλει επίσης στη βελτίωση και στη διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής προβαίνει σε απολογισμό της εφαρμογής των μέτρων που προτάθηκαν στη στρατηγική του 2012 και παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. 1 Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες είναι όλες νησιά, με εξαίρεση τη Γαλλική Γουιάνα. 2 Programme d'options Spécifiques à l'éloignement et Insularité (POSEI) - Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 228/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Μαρτίου 2013, για τον καθορισμό ειδικών μέτρων για τη γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ένωσης και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 247/2006 του Συμβουλίου (ΕΕ L 78 της , σ. 23). 3 Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες επωφελούνται από ειδική πρόσθετη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από καθεστώς αποζημίωσης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). 4 Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ. Η μεταρρύθμιση των κρατικών ενισχύσεων του 2014, καθώς και η πρόσφατη μεταρρύθμιση του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία, λαμβάνουν υπόψη την κατάσταση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Για τις εν λόγω περιφέρειες θα ισχύουν πλέον έκτακτοι κανόνες όσον αφορά τις λειτουργικές και επενδυτικές ενισχύσεις σε όλους τους τομείς, καθώς και άλλες ρυθμίσεις για τα ειδικά καθεστώτα ενισχύσεων. 2

4 Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, παρά την πρόοδο που έχουν σημειώσει με την πάροδο των ετών, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, οι οποίες αυξάνονται περαιτέρω λόγω της παγκοσμιοποίησης και της κλιματικής αλλαγής. Η ανάπτυξή τους είναι εύθραυστη. Οι περισσότερες απ αυτές πρέπει να επενδύσουν σε βασικές υποδομές όπως δρόμοι, δίκτυα ύδρευσης και εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων και η οικονομία τους εξαρτάται από περιορισμένο αριθμό οικονομικών τομέων 5. Οι περιορισμοί τους, συμπεριλαμβανομένου του απομακρυσμένου χαρακτήρα τους, συνεπάγονται επιπλέον δαπάνες για τις επιχειρήσεις τους, πρωτίστως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), πράγμα που παρεμποδίζει την πλήρη συμμετοχή τους στην ενιαία αγορά. Τα τελευταία έτη οι εξελίξεις στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών προκαλούν ανησυχία: αύξηση του ποσοστού ανεργίας, που είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική μεταξύ των νέων, και, σε ορισμένες απ αυτές, αύξηση της παράτυπης μετανάστευσης και κοινωνικές κρίσεις. Στις εν λόγω περιφέρειες, μεταξύ 40 % και 55 % των νέων είναι άνεργοι. Σε ορισμένες από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, η απόκλιση όσον αφορά το επίπεδο ανάπτυξης, τον πλούτο και τις οικονομικές και κοινωνικές ευκαιρίες μεταξύ αυτών των περιφερειών και της ηπειρωτικής Ευρώπης παραμένει κρίσιμη. Επίσης, οι καταστροφές που προκάλεσαν οι τυφώνες τον Σεπτέμβριο του 2017 ιδίως στον Άγιο Μαρτίνο ρίχνουν νέο φως στον ευάλωτο χαρακτήρα των συγκεκριμένων εδαφών, καθώς είναι πιθανή η συχνότερη εκδήλωση ακραίων καιρικών συνθηκών στο μέλλον. Υπάρχει σαφής ανάγκη για ενίσχυση των προσπαθειών προκειμένου να δοθεί στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες η δυνατότητα να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της συμμετοχής τους στην ΕΕ και να τιθασεύσουν την παγκοσμιοποίηση. Απαιτείται πιο αποφασιστική και καλύτερα προσαρμοσμένη προσέγγιση, ώστε να δημιουργηθεί ευνοϊκό πλαίσιο για την ανάπτυξή τους και να δοθούν ίσες ευκαιρίες στους πολίτες τους. Παρότι μοιράζονται ορισμένες κοινές προκλήσεις, διαφέρουν μεταξύ τους και κάθε εξόχως απόκεντρη περιφέρεια έχει τις δικές της ιδιαίτερες ανάγκες. Οι πολιτικές απαντήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα στοιχεία αυτά. Επιπλέον, δεν εναπόκειται στην ΕΕ να δώσει όλες οι λύσεις στις προκλήσεις των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Αρμόδια για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των αντίστοιχων εξόχως απόκεντρων περιφερειών τους, ιδίως σε βασικούς τομείς όπως η υγεία και η εκπαίδευση, είναι πρωτίστως τα κράτη μέλη. Αλλά και οι ίδιες οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για να αξιοποιήσουν το ενδογενές αναπτυξιακό δυναμικό τους. Παράλληλα, σε επίπεδο ΕΕ θα πρέπει να παρασχεθεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο για να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος αυτών των προσπαθειών και να εξακολουθήσουν να συνεκτιμώνται τα συμφέροντα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών σε τομείς που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ, όπως το εμπόριο. Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής για την ενίσχυση της ανάπτυξης των εξόχως απόκεντρων περιφερειών αξιοποιώντας στο έπακρο τα πλεονεκτήματά τους και βελτιστοποιώντας τις ευκαιρίες που παρέχονται από τους νέους τομείς ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Αυτό συνεπάγεται, ειδικότερα, την ευρύτερη αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων και των αναγκών τους. Επίσης, απαιτεί την ανάληψη συγκεκριμένων και συντονισμένων δράσεων σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο, καθώς και από τις ίδιες τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες (λεπτομερής κατάλογος δράσεων παρατίθεται στο παράρτημα). Και συνεπάγεται ενισχυμένη εταιρική σχέση μεταξύ των εν λόγω περιφερειών, των κρατών μελών τους και των οργάνων της ΕΕ. 5 Η γεωργία και η αλιεία συνεισφέρουν υπερδιπλάσιο ποσοστό στην οικονομία των εξόχως απόκεντρων περιφερειών σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ: 3,8 % της προστιθέμενης αξίας των εν λόγω περιφερειών έναντι ποσοστού 1,6 % σε επίπεδο ΕΕ. 3

5 Αυτή η νέα προσέγγιση βασίζεται στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την εφαρμογή της προηγούμενης στρατηγικής 6, καθώς και στην εκτεταμένη ανταλλαγή απόψεων με εκπροσώπους των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του 4ου φόρουμ σχετικά με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, που πραγματοποιήθηκε στις Μαρτίου Αξιοποιεί τις προτάσεις που υπέβαλαν οι εν λόγω περιφέρειες στον πρόεδρο της Επιτροπής, καθώς και τις συνεισφορές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 7 και τα κράτη μέλη. Κάθε πρωτοβουλία που έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις θα ακολουθεί δεόντως τις ετήσιες δημοσιονομικές διαδικασίες και δεν μπορεί να προδικάζει το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο μετά το Νέα διακυβέρνηση βασιζόμενη σε ισχυρή εταιρική σχέση Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, αν και αποτελούν μέρος της ΕΕ και της ενιαίας αγοράς, διαφέρουν από πολλές απόψεις. Σύμφωνα με τη νέα, προδραστική προσέγγισή της, η Επιτροπή θα λαμβάνει καλύτερα υπόψη τις ανάγκες τους και θα προωθεί ενωσιακές πολιτικές που είναι πιο κατάλληλες για την κατάστασή τους, εξασφαλίζοντας ότι η ιδιαιτερότητά τους θα αντανακλάται στις πρωτοβουλίες της, όπου ενδείκνυται. Αυτό συνεπάγεται την προσαρμογή των πολιτικών της ΕΕ στην κατάστασή τους, πράγμα στο οποίο αποσκοπούν πολλές από τις δράσεις που προτείνονται στην παρούσα ανακοίνωση, χωρίς να υπονομεύεται η συνοχή της έννομης τάξης της Ένωσης. Αυτό σημαίνει την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της αντιμετώπισης των εξόχως απόκεντρων περιφερειών ως ευρωπαϊκών περιφερειών, με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν απ αυτό, και της αναγνώρισης του ειδικού γεωπολιτικού και οικονομικού πλαισίου τους. Η συγκεκριμένη προσέγγιση λαμβάνει υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Δεκεμβρίου του , στην οποία διασαφηνίζεται το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 349 της ΣΛΕΕ. Η Επιτροπή, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου 9, και ιδίως τις διαδικασίες της σχετικά με τις εδαφικές επιπτώσεις, θα αξιολογεί όλες τις σημαντικές επιπτώσεις στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, ώστε να προσαρμόζει δεόντως τα προγραμματιζόμενα μέτρα πολιτικής και να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα μετριασμού, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Ο εντοπισμός και η ανάλυση των εν λόγω επιπτώσεων, καθώς και η αξιολόγηση των επιπτώσεων της υφιστάμενης νομοθεσίας στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, εξαρτώνται από την ύπαρξη αξιόπιστων στοιχείων και από τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών που διαθέτουν την καλύτερη γνώση των ιδιαιτεροτήτων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Συνεπώς, η Eurostat και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες ενθαρρύνονται να συνεργαστούν ώστε βελτιώσουν την αξιοπιστία των στοιχείων τους και να τελειοποιήσουν τις στατιστικές τους, οι οποίες σήμερα δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως τις ιδιαιτερότητες των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, πράγμα που συνεπάγεται τον κίνδυνο μεροληπτικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να συμμετέχουν στους μηχανισμούς διαβούλευσης και ανατροφοδότησης της Επιτροπής, προκειμένου να εκφράζουν τις απόψεις τους και να παρέχουν στοιχεία για τις επιπτώσεις στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. 6 COM(2012) 287 final της Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6ης Ιουλίου 2017 [2013/2178(INI)], εισηγητής: Younous Omarjee, και ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 27ης Απριλίου 2017 [2016/2016(INI], εισηγήτρια: Ulrike Rodust. 8 Απόφαση C-132/14 του Δικαστηρίου, της 15ης Δεκεμβρίου

6 Η εκτίμηση των επιπτώσεων στις εν λόγω περιφέρειες είναι ιδιαιτέρως σημαντική όταν η ΕΕ συνάπτει και αναθεωρεί διεθνείς συμφωνίες. Τα συμφέροντα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών μπορεί να είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε ορισμένες εμπορικές ή αλιευτικές συμφωνίες. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται συνεχής ενημερωτικός διάλογος και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των περιφερειών σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες ενθαρρύνονται να εκφράζουν τα συμφέροντα και τις ιδιαίτερες ανησυχίες τους μέσω όλων των διαθέσιμων εργαλείων, όπως οι διαβουλεύσεις που διεξάγονται στο πλαίσιο των εκτιμήσεων επιπτώσεων για την έναρξη διαπραγματεύσεων για εμπορικές συμφωνίες και οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων στη βιώσιμη ανάπτυξη που διενεργούνται κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Εκτός από τα υφιστάμενα μέσα για να εκφράσουν οι περιφέρειες τα συμφέροντά τους, η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια ad-hoc πλατφόρμα που θα επιτρέπει στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και στους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς να ανταλλάσσουν ευκολότερα απόψεις σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάραξης και εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ. Αυτό θα επιτρέψει στην Επιτροπή, όταν προκύπτουν συγκεκριμένα ζητήματα, να παρουσιάζει πρωτοβουλίες που αξιοποιούν καλύτερα τα πλεονεκτήματά τους και ανταποκρίνονται στις ανησυχίες τους. Και αναμένεται να συμβάλει στην επανεξέταση της αποτελεσματικότητας των συναφών επιτόπιων πολιτικών της ΕΕ καθώς και στον εντοπισμό ευκαιριών ανάπτυξης. Η εν λόγω πλατφόρμα θα προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των εθνικών αρχών και των αρχών των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, καθώς και άλλων σχετικών παραγόντων. Πέρα από την ύπαρξη μιας ευρείας πλατφόρμας που θα συγκεντρώνει όλες τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, η Επιτροπή θα αναλάβει επίσης δράση για να στηρίξει μεμονωμένες περιφέρειες που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα ζητήματα. Όταν μια εξόχως απόκεντρη περιφέρεια εντοπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα που απαιτεί την από κοινού δράση των σχετικών ενδιαφερόμενων φορέων, η Επιτροπή θα δημιουργεί, κατά περίπτωση, μια ειδική ομάδα δράσης για την αντιμετώπιση του εν λόγω προβλήματος και την παροχή βοήθειας μέσω κατάλληλων μέτρων. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Δημιουργία ad-hoc πλατφόρμας για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα συμφέροντα και τις ανησυχίες των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, με τη συμμετοχή της Επιτροπής, των εθνικών αρχών και των αρχών των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, καθώς και άλλων σχετικών παραγόντων δρομολόγηση ειδικών ομάδων δράσης για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών μιας εξόχως απόκεντρης περιφέρειας, κατά περίπτωση διασφάλιση του ότι οι ανησυχίες και τα συμφέροντα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών λαμβάνονται δεόντως υπόψη στις εκτιμήσεις επιπτώσεων και στις αξιολογήσεις πολιτικών συνέχιση της απόδοσης ιδιαίτερης προσοχής στα ευαίσθητα προϊόντα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στο πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες συνεργασία με τα κράτη μέλη για να ενισχυθεί η συμμετοχή των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στις διαπραγματεύσεις σχετικά με την αλιεία. 5

7 2. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΞΟΧΩΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν μοναδικά πλεονεκτήματα, τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν καλύτερα για προηγμένη έρευνα και καινοτομία αιχμής σε τομείς όπως η βιοοικονομία 10 ή η κλιματική αλλαγή, καθώς και σχετικά με μέτρα για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μέσω της δοκιμής λύσεων χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις μεταφορές και ενεργειακά αποδοτικών λύσεων. Στα φυσικά πλεονεκτήματά τους περιλαμβάνονται ειδικότερα: η πλούσια βιοποικιλότητα παράγοντας προφύλαξης από τις θύελλες και τις πλημμύρες, βάση για κρίσιμους οικονομικούς τομείς, όπως ο τουρισμός, η αλιεία, η δασοκομία και η γεωργία, καθώς και για αναπτυσσόμενους τομείς, όπως τα φυσικά βιολογικά προϊόντα, η βιοϊατρική και τα καλλυντικά σημαντικές αποκλειστικές οικονομικές ζώνες που παρέχουν ευκαιρίες για την ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας και αναδεικνύουν τις εν λόγω περιφέρειες σε σημαντικούς παράγοντες της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών η τοποθεσία και το κλίμα, τα οποία ενδείκνυνται για δραστηριότητες στους τομείς του διαστήματος και της αστροφυσικής η εγγύτητα με τις αγορές τρίτων χωρών, γεγονός που διευκολύνει τις συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων του εμπορίου και των επενδύσεων. Επιπλέον, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν αξιόλογα κοινωνικά πλεονεκτήματα: πλούσια πολιτιστική κληρονομιά η οποία, σε συνδυασμό με τη βιοποικιλότητα και το φυσικό τους τοπίο, τις καθιστά ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς ευρωπαϊκή τεχνογνωσία, η οποία προσφέρει στέρεη βάση για τις επιχειρήσεις τους, καθώς και ποιοτική εκπαίδευση. Τα εν λόγω πλεονεκτήματα θα πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και επιχειρηματικών ευκαιριών οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους σε τομείς όπου έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως επισημαίνεται στις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσής τους, καθώς και σε παραδοσιακές δραστηριότητες που είναι σημαντικές για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες να διερευνήσουν τις δυνατότητες κατάλληλης μεικτής χρηματοδότησης για επιχορηγήσεις και χρηματοδοτικά μέσα, με συνδυασμό διαφόρων εθνικών, περιφερειακών και ευρωπαϊκών πηγών χρηματοδότησης. Για να εκμεταλλευτούν τα πλεονεκτήματά τους και να βελτιστοποιήσουν την ανάπτυξή τους μέσω νέων ευκαιριών, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τη διαθέσιμη χρηματοδοτική στήριξη, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων. Επιπλέον, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις δυνατότητες που προσφέρουν ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών και η Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων. Η Επιτροπή θα αναλάβει την ακόλουθη δράση: Θέσπιση, σε συνεργασία με τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ειδικής πρωτοβουλίας, μεταξύ άλλων μέσω συμβουλευτικής υποστήριξης από τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών, για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, προκειμένου να ενισχυθεί η πρόσβασή τους στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων. 10 Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοοικονομία COM(2012) 60 της

8 Γαλάζια οικονομία Μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία αναμένεται να συμβάλει στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη όλων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Επί του παρόντος, η πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση είναι άνιση. Αν και η ένταση των δραστηριοτήτων είναι διαφορετική σε κάθε περιφέρεια, τα μοντέλα ανάπτυξης και οι ελλείψεις είναι παρόμοια. Οι παραδοσιακοί θαλάσσιοι και ναυτιλιακοί τομείς, όπως η αλιεία 11, η ναυτιλία, ο παράκτιος τουρισμός και ο τουρισμός με κρουαζιερόπλοια, συμβάλλουν στην εξασφάλιση θέσεων εργασίας για τον τοπικό πληθυσμό, ενώ δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς νέοι τομείς όπως οι θαλάσσιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η υδατοκαλλιέργεια και η γαλάζια βιοτεχνολογία. Η ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό και επενδύσεις. Για παράδειγμα, η σωστή διαχείριση της αλιείας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του εισοδήματος των τοπικών αλιέων, με παράλληλη αξιοποίηση των πόρων σε βιώσιμα επίπεδα. Η αύξηση των τουριστικών ροών θα μπορούσε να συνοδεύεται από μέτρα εξοικονόμησης νερού και από την ανάπτυξη μονάδων αφαλάτωσης που θα λειτουργούν με ανανεώσιμη ενέργεια, ώστε να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση για νερό 12. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν θαλάσσιοι πόροι για την ανάπτυξη γαλάζιας βιοτεχνολογίας πέραν των υφιστάμενων εξειδικευμένων αγορών ειδικότερα, θα μπορούσαν να αυξηθούν τα έργα που χρησιμοποιούν φύκια για την παραγωγή καλλυντικών, τροφίμων ή βιοκαυσίμων. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να θεσπίσουν στρατηγικές γαλάζιας οικονομίας για να βελτιώσουν τις συνέργειες μεταξύ των δημόσιων πολιτικών και επενδύσεων και θα πρέπει να διευκολύνουν την πρόσβαση των μικροεπιχειρηματιών σε χρηματοδότηση μέσω μικροπιστώσεων και χρηματοδοτικών μέσων (όπως δάνεια και ταμεία εγγυήσεων). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τη συλλογή επιστημονικών δεδομένων και την παροχή στήριξης για την αλιεία και τη θαλάσσια έρευνα, να θεσπίσουν μέτρα διαχείρισης της αλιείας και να διερευνήσουν, όπου είναι εφικτό, τη δυνατότητα να έχουν δικαίωμα αλιείας εντός ζώνης 100 μιλίων μόνο τα σκάφη που είναι νηολογημένα στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες 13. Θα πρέπει επίσης να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας η Επιτροπή θα εντάξει το εν λόγω θέμα στην ημερήσια διάταξη των σχετικών συμφωνιών συνεργασίας και οικονομικών συμφωνιών με τρίτες χώρες. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Εξέταση ειδικών μέτρων (συμπεριλαμβανομένου καθεστώτος αποζημίωσης) για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στο πλαίσιο των νέων προγραμμάτων της ΕΕ, προκειμένου να στηριχθούν η βιώσιμη ανάπτυξη της αλιείας και άλλοι τομείς της γαλάζιας οικονομίας Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν κυρίως μικρά αλιευτικά σκάφη. Αλιευτικοί στόλοι βιομηχανικής αλιείας και μεγάλων αποστάσεων έχουν επίσης τη βάση τους στις περιφέρειες αυτές και προμηθεύουν με πρώτες ύλες τις σημαντικές τοπικές βιομηχανίες επεξεργασίας αλιευμάτων. 12 COGEA et al., Realising the potential of the Outermost Regions for sustainable blue growth, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, την τροποποίηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1954/2003 και (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2371/2002 και (ΕΚ) αριθ. 639/2004 και της απόφασης 2004/585/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 354 της , σ. 22). 14 Αξιοποίηση, μεταξύ άλλων, των πορισμάτων της έκθεσης GOCEA et al. του 2017, βλ. υποσημείωση 12. 7

9 όσον αφορά την αλιευτική ικανότητα του στόλου, αξιολόγηση, έως το τέλος του 2018, του ισχύοντος συστήματος εισόδου/εξόδου 15 και πρόταση τροποποιήσεων, κατά περίπτωση συνεκτίμηση των ειδικών αναγκών των εξόχως απόκεντρων περιφερειών κατά την προκήρυξη των προσκλήσεων για τη στήριξη της γαλάζιας οικονομίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας διερεύνηση της δυνατότητας χορήγησης κρατικών ενισχύσεων για την κατασκευή νέων σκαφών στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες υπό όρους που να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της αλιείας. Γεωργία και αγροτική ανάπτυξη Η γεωργία και η αγροτική ανάπτυξη αποτελούν σημαντικό μέρος της οικονομίας των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Το γεωργικό καθεστώς της ΕΕ για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες (POSEI) και τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, που αντιπροσωπεύουν από κοινού το ήμισυ του συνόλου των πιστώσεων για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων 16, συμβάλλουν στον εκσυγχρονισμό της γεωργικής παραγωγής με βιώσιμο τρόπο καθώς και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας του τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής. Επιπλέον, τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης στηρίζουν δράσεις για την αποκατάσταση, τη διατήρηση και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας στη γεωργία και στη δασοκομία και προωθούν την οικονομική ανάπτυξη των αγροτικών περιφερειών. Από κοινού με τις ευρωπαϊκές συμπράξεις καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας στηρίζουν την έρευνα και την καινοτομία. Επιπλέον, οι αναθεωρημένοι κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων και ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία 17, ο οποίος καλύπτει πλέον και τη γεωργία, θα καταστήσουν ευκολότερη τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων στον εν λόγω τομέα, επιτρέποντας την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να προωθήσουν τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, καθώς και τη χρήση και ανάπτυξη των εργαλείων διαχείρισης κινδύνων (ασφάλιση έναντι των οικονομικών απωλειών, αμοιβαία κεφάλαια, σταθεροποίηση των εισοδημάτων) που παρέχονται από τον κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) 18. Θα πρέπει επίσης να αυξήσουν τον αριθμό των αναγνωρισμένων κοινοτικών ή εθνικών συστημάτων ποιότητας για τα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα, να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή γεωργών και ομάδων γεωργών στα εν λόγω συστήματα και 15 Για κάθε χώρα της ΕΕ προβλέπεται όριο αλιευτικής ικανότητας του στόλου. Όσον αφορά τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, προβλέπεται ειδικό λεπτομερές σύστημα αλιευτικής ικανότητας του στόλου στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1380/2013. Η είσοδος νέων αλιευτικών σκαφών στον στόλο επιτρέπεται μόνο αφού αφαιρεθεί η ίδια αλιευτική ικανότητα. 16 Η κοινή γεωργική πολιτική προβλέπει τη χορήγηση 6,1 δισ. EUR στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες μεταξύ 2014 και Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1084 της Επιτροπής, της 14ης Ιουνίου 2017, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014 όσον αφορά τις ενισχύσεις για τις λιμενικές και αερολιμενικές υποδομές, τα όρια κοινοποίησης για τις ενισχύσεις για τον πολιτισμό και τη διατήρηση της κληρονομιάς και για τις ενισχύσεις για αθλητικές υποδομές και πολυλειτουργικές ψυχαγωγικές υποδομές, καθώς και τα καθεστώτα περιφερειακών ενισχύσεων λειτουργίας για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 702/2014 όσον αφορά τον υπολογισμό των επιλέξιμων δαπανών (ΕΕ L 156 της , σ. 1). 18 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου (ΕΕ L 347 της , σ. 487). 8

10 να στηρίξουν την προώθηση των συγκεκριμένων προϊόντων, μεταξύ άλλων μέσω του λογότυπου των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στις αγορές της ΕΕ και στις διεθνείς αγορές 19. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Επιδίωξη της συνέχισης του κανονισμού POSEI 20, με την επιφύλαξη των προβλεπόμενων διαπραγματεύσεων για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο επιδίωξη της διατήρησης των ειδικών διατάξεων για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στο Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Βιοποικιλότητα Η βιοποικιλότητα στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες αποτελεί μοναδική κληρονομιά για την Ευρώπη και τον κόσμο. Αρκετοί οικονομικοί τομείς των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, συμπεριλαμβανομένων του τουρισμού, της αλιείας, της δασοκομίας και της γεωργίας, εξαρτώνται άμεσα από τη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, τα υγιή οικοσυστήματα παρέχουν ζωτικής σημασίας αγαθά στην κοινωνία όπως, για παράδειγμα, καθαρό αέρα και νερό, και συμβάλλουν στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στον μετριασμό των επιπτώσεών της. Η κοινή γεωργική πολιτική της ΕΕ παρέχει σχετική στήριξη επιστρατεύοντας διάφορα μέσα όπως μέτρα για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα ή παροχή στήριξης για βιώσιμη διαχείριση των δασών, με τη συγχρηματοδότηση του ΕΓΤΑΑ. Επιπλέον, από το 2010, η πρωτοβουλία BEST 21 προωθεί την προστασία της βιοποικιλότητας και τη βιώσιμη χρήση των υπηρεσιών οικοσυστήματος στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη μέσω έργων μικρού μεγέθους που αποσκοπούν στην αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων. Από το 2012, αρκετά έργα για τη βιοποικιλότητα στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες χρηματοδοτήθηκαν επίσης στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού μέσου για το περιβάλλον (LIFE). Επιπλέον, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και τα οικεία κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργάζονται με εταίρους από τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη και τις χώρες Αφρικής-Καραϊβικής-Ειρηνικού για την προώθηση κοινών στόχων σχετικά με τη βιοποικιλότητα στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών. Η Επιτροπή θα αναλάβει την ακόλουθη δράση: Με βάση την πείρα που αποκτήθηκε από την πρωτοβουλία BEST, διερεύνηση της παροχής ειδικής στήριξης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης χρήσης των υπηρεσιών οικοσυστήματος 22, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη στο πλαίσιο των νέων ενωσιακών προγραμμάτων. 19 Κανονισμός (EE) αριθ. 1144/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014, σχετικά με τις ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης που αφορούν τα γεωργικά προϊόντα και εφαρμόζονται στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου (ΕΕ L 317 της , σ. 56). 20 Βλ. υποσημείωση Προαιρετικό σχέδιο για τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη της Ένωσης 22 Επί του παρόντος, αυτά χρηματοδοτούνται μέσω της πρωτοβουλίας BEST. 9

11 Κυκλική οικονομία Η κυκλική οικονομία αποτελεί ελπιδοφόρο τομέα ανάπτυξης για τη στήριξη της ενδογενούς ανάπτυξης στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Η επίσπευση της μετάβασης σε κυκλική οικονομία είναι ιδιαιτέρως σημαντική σ αυτά τα μικρά και απομακρυσμένα εδάφη, τα οποία βασίζονται σε εισαγόμενους πόρους. Η διαχείριση των αποβλήτων μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα απαιτητική λόγω των περιορισμένων υποδομών επεξεργασίας των αποβλήτων και λόγω της έλλειψης οικονομιών κλίμακας για τη συλλογή, επεξεργασία και ανακύκλωση των αποβλήτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω του αυξανόμενου πληθυσμού και των περιόδων αιχμής του εποχικού τουρισμού που δημιουργούν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων. Ως εκ τούτου, αρκετές εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στέλνουν τα απόβλητά τους στην ενδοχώρα. Η επιδίωξη της κυκλικής οικονομίας παρέχει επίσης επιχειρηματικές ευκαιρίες και προωθεί την καινοτομία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι λύσεις που αναπτύσσονται από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σε άλλες περιφέρειες που αναζητούν αποτελεσματική χρήση των πόρων, συμπεριλαμβανομένων των νησιών. Ορισμένες εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν αναπτύξει ορθές πρακτικές και μεθόδους όπως η χρήση βιολογικών αποβλήτων ως κομπόστ στα δημόσια πάρκα των Καναρίων Νήσων, η χρήση μορίων μπανάνας στα βιολογικά καλλυντικά στη Μαρτινίκα και η ανάπτυξη αναστρέψιμου συστήματος ανανεώσιμης ενέργειας για παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στη Μαδέρα. Τα κράτη μέλη και οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να αναλύσουν το δυναμικό της κυκλικής οικονομίας για τη δημιουργία ανάπτυξης και απασχόλησης στις περιφέρειες αυτές και να προσδιορίσουν έργα προτεραιότητας συμπεριλαμβανομένου του βιώσιμου τουρισμού. Θα πρέπει να βελτιώσουν την ενδεδειγμένη διαχείριση των αποβλήτων, ώστε να αυξηθούν η χωριστή συλλογή των αποβλήτων, η ανάπτυξη τοπικών δυνατοτήτων λιπασματοποίησης βιολογικών αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, η επισκευή και η ανακύκλωση, καθώς και να ενθαρρυνθεί η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων. Θα πρέπει να βελτιώσουν περαιτέρω την προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών, μεταξύ των οποίων η βιολογική γεωργία και οι μέθοδοι βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων στη γεωργία και στη δασοκομία, με τη χρήση των μέσων της κοινής γεωργικής πολιτικής. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Πρόταση θέματος έργου στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας LIFE για τα απόβλητα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων που αντιμετωπίζουν οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στήριξη αυτών των περιφερειών, ώστε να αποτελέσουν τόπους δοκιμής για πιλοτικά έργα της κυκλικής οικονομίας, ιδίως στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE διερεύνηση του ενδεχομένου θέσπισης διατάξεων για τη διευκόλυνση της μεταφοράς αποβλήτων από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες προς γειτονικές χώρες για επεξεργασία μέσω της αναθεώρησης του κανονισμού για τις μεταφορές αποβλήτων, η οποία προβλέπεται να πραγματοποιηθεί έως την 31η Δεκεμβρίου

12 Κλιματική αλλαγή Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες είναι ιδιαιτέρως ευάλωτες σε μια σειρά από συγκεκριμένες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στην αύξηση της στάθμης της θάλασσας και σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ο τυφώνας Irma που έπληξε τον Άγιο Μαρτίνο 23. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορεί να προσφέρει βοήθεια, μεταξύ άλλων μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ 24, το οποίο παρέχει στήριξη για την ανοικοδόμηση των περιφερειών που έχουν πληγεί από καταστροφές, προβλέπει ειδικές διατάξεις για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, οι οποίες επιτρέπουν τη χορήγηση χρηματοδότησης από χαμηλότερο κατώτατο όριο ζημιών. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τη δραστηριοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στο πλαίσιο της γενικότερης αξιολόγησης του Ταμείου, που θα ολοκληρωθεί το Τα κράτη μέλη και οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να επικαιροποιούν τακτικά τις ειδικές ανάγκες, τους κινδύνους και τα τρωτά σημεία των εξόχως απόκεντρων περιφερειών που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο περιφερειακών ή εθνικών προσεγγίσεων όσον αφορά τα ζητήματα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της διαχείρισης του κινδύνου καταστροφών, συμπεριλαμβάνοντας πιθανά μέτρα προσαρμογής. Θα πρέπει να υποστηρίξουν τη διεξαγωγή ασκήσεων, την κατάρτιση και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, μεταξύ άλλων σε τομείς που αφορούν την πρόληψη και την ετοιμότητα και, κατά περίπτωση, να επιδιώξουν τη συμμετοχή γειτονικών χωρών των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Ενίσχυση της διάστασης των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στον μηχανισμό της ΕΕ για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE), συμπεριλαμβάνοντας την ετοιμότητα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων ως νέο πεδίο πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας δρομολόγηση προπαρασκευαστικού σχεδίου για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες το 2019 σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες ενσωμάτωση των ειδικών προκλήσεων προσαρμογής των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στην επανεξέταση της στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή, του Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος: «Climate change, impacts and vulnerability in Europe 2016» (Κλιματική αλλαγή, επιπτώσεις και τρωτότητα στην Ευρώπη το 2016): 24 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 311 της , σ. 3). 25 Στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: 11

13 Ενέργεια Συχνά οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες επωφελούνται από καλύτερους πόρους ανανεώσιμης ενέργειας σε σύγκριση με εκείνους της ηπειρωτικής Ευρώπης. Ωστόσο, οι πόροι αυτοί δεν αξιοποιούνται πλήρως λόγω τεχνικών, οικονομικών και νομοθετικών φραγμών 26. Λόγω της μη σύνδεσής τους με τα ηπειρωτικά δίκτυα ενέργειας, οι περισσότερες εξόχως απόκεντρες περιφέρειες εξαρτώνται ακόμη από δαπανηρές εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: αυτό απαιτεί επίσης επιδότηση για την αγορά πετρελαίου διαφορετικά, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας θα ήταν υπερβολικά υψηλές. Λαμβανομένων υπόψη των συχνά περιορισμένων ενεργειακών συστημάτων τους, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν το δυναμικό να υπογραμμίσουν τον ρόλο τους ως πρωτοπόρων στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια με την εφαρμογή βιώσιμων ενεργειακών λύσεων. Η αύξηση της ενεργειακής αυτάρκειας των εξόχως απόκεντρων περιφερειών θα τους αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη από την άποψη της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της δημιουργίας τοπικών θέσεων εργασίας, ενώ, παράλληλα, θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες δημιούργησαν το 2014 ένα «ενεργειακό δίκτυο», προκειμένου να συνεργαστούν για βιώσιμες ενεργειακές λύσεις, και οι περισσότερες απ αυτές δοκιμάζουν και αναπτύσσουν επιλογές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αλλά απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες και επενδύσεις, ιδίως στις θαλάσσιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (θαλάσσια θερμική ενέργεια, ενέργεια κυμάτων, υπεράκτια αιολική ενέργεια) σε συνδυασμό με καινοτόμες τεχνολογίες αποθήκευσης, καθώς και εφαρμογή τεχνολογιών αυξημένης ενεργειακής απόδοσης και λύσεων για καθαρές μεταφορές, που όλα έχουν σημαντικές δυνατότητες για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες μπορούν πράγματι να δοκιμάσουν βιώσιμα ενεργειακά συστήματα και να προωθήσουν τις τοπικές ενεργειακές κοινότητες και τις κοινότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως αυτές τις δυνατότητες μόνο αν τα αντίστοιχα κράτη μέλη προσαρμόσουν την οικεία νομοθεσία στις ανάγκες τους. Ειδικότερα, οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπουν στα κράτη μέλη να προβλέπουν καθεστώτα στήριξης για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, τα οποία λαμβάνουν υπόψη το πραγματικό κόστος της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αντί των εθνικών τιμών αναφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η νομοθεσία και τα συστήματά τους στηρίζουν την ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την ενεργειακή απόδοση σ αυτές τις περιφέρειες (π.χ. διοργάνωση δημοπρασιών ειδικά για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, τοπικά φορολογικά καθεστώτα, ανάπτυξη δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και ικανότητα αποθήκευσης). Οι εθνικές διατάξεις σχετικά με την ενεργειακή απόδοση στον κατασκευαστικό κλάδο, οι οποίες μεταφέρουν στο εθνικό δίκαιο την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων 27, είναι δυνατόν να προσαρμόζονται ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές συνθήκες 28. Επιπλέον, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο όσον αφορά τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, σύμφωνα με την πρωτοβουλία για καθαρή ενέργεια για τα νησιά 26 Βλ. την έκθεση εμπειρογνωμόνων, του 2017, σχετικά με την ενέργεια στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες: 27 Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 2010, για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (ΕΕ L 153 της , σ. 13). 28 Σύμφωνα με το άρθρο 1 της εν λόγω οδηγίας. 12

14 της ΕΕ 29, η οποία δρομολογήθηκε με τη δέσμη μέτρων για καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους. Με τη στήριξη της ΕΕ, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες επενδύουν επίσης στη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσής τους. Δεδομένου μάλιστα ότι οι μεταφορές αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο από το ήμισυ της κατανάλωσης ενέργειας, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες αρχίζουν να προωθούν την ηλεκτρική κινητικότητα. Η ενεργειακή νομοθεσία της ΕΕ, στην οποία περιλαμβάνονται ορισμένες από τις πρόσφατες προτάσεις 30, προσφέρει ευκαιρίες και κίνητρα για να καταστούν οι εν λόγω περιφέρειες ενεργειακά αυτάρκεις. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να διοργανώσουν εκστρατείες ενημέρωσης του πληθυσμού και των τοπικών κοινοτήτων σχετικά με την απόδοση των επενδύσεων στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και στην ενεργειακή απόδοση. Η Επιτροπή θα αναλάβει την ακόλουθη δράση: Συνεκτίμηση, εντός της ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο, μέσω της πρωτοβουλίας «Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της ΕΕ», των ορθών πρακτικών που αναπτύσσονται από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. 3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες έχουν θεσπίσει στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης 31 για τη στήριξη των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία στο πλαίσιο των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης για την περίοδο Οι εν λόγω στρατηγικές εντοπίζουν τα θετικά στοιχεία και τους ελπιδοφόρους τομείς που πρέπει να διερευνηθούν, λαμβανομένων υπόψη των πλεονεκτημάτων και των περιορισμών κάθε περιφέρειας, ιδίως του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεών τους, του χαμηλού αριθμού ερευνητών και της περιορισμένης προσφοράς υπηρεσιών στήριξης. Οι εν λόγω στρατηγικές επιτρέπουν στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες να επικεντρώσουν τις επενδύσεις τους σε βασικές περιφερειακές πρωτοβουλίες και σε τομείς με μεγάλες δυνατότητες, και να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, επιχειρήσεων και περιφερειακών κυβερνήσεων. Οι εν λόγω στρατηγικές θα πρέπει να αξιολογούνται τακτικά, με τη συμμετοχή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, προκειμένου να επαναπροσανατολίζονται οι προτεραιότητες σύμφωνα με την τεχνολογική πρόοδο και την εμφάνιση νέων αγορών. Έρευνα και καινοτομία Η έρευνα και η καινοτομία, καθώς και οι μεταφορές τεχνολογίας, είναι καίριας σημασίας για να μπορέσουν οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες να πρωτοστατήσουν σε πολλούς ελπιδοφόρους τομείς. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες φιλοξενούν ερευνητικά κέντρα παγκόσμιας εμβέλειας και επιχειρησιακά κέντρα, όπως το Ινστιτούτο Αστροφυσικής στις Καναρίους Νήσους και το Κέντρο 29 Πολιτική δήλωση της 18ης Μαΐου 2017 που υπεγράφη από την Επιτροπή και 14 κράτη μέλη της ΕΕ (Κροατία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία) Βλ. ανακοίνωση με τίτλο «Ενίσχυση της καινοτομίας στις περιφέρειες της Ευρώπης: στρατηγικές για μια ανθεκτική, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», COM(2017) 376 final της

15 Διαστήματος στη Γουιάνα, ή διοργανώνουν διεθνείς εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου για θέματα όπως η βιοποικιλότητα 32. Πειραματίζονται με αναδυόμενες δραστηριότητες που συνδέονται με την ωκεάνια ζωή, την ηφαιστειολογία, την ενέργεια και την τηλεϊατρική. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες είναι σε άριστη θέση να επωφελούνται από τις εμπορικές αγορές για διαστημικές δραστηριότητες και πρέπει να αξιοποιούν τις νέες ευκαιρίες που παρουσιάζονται εν προκειμένω. Αυτό περιλαμβάνει τη διευρυνόμενη αγορά των μικροδορυφόρων, που επιδιώκει την ικανοποίηση αυξανόμενων αναγκών, ιδίως στους τομείς της βιντεοσκόπησης κοντινού διαστήματος, των δορυφόρων χαμηλής τροχιάς ή των τηλεπικοινωνιών. Σύμφωνα με τη διαστημική στρατηγική για την Ευρώπη που θεσπίστηκε το 2016, η Επιτροπή θα υποστηρίξει την αφομοίωση από την αγορά, που περιλαμβάνει συνοδευτικές δραστηριότητες όπως η πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια και κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου. Θα στηρίξει επίσης τη συγκέντρωση της ζήτησης των ευρωπαϊκών εκτοξευτών για τα προγράμματα Galileo και Copernicus. Ωστόσο, η συμμετοχή των περισσότερων εξόχως απόκεντρων περιφερειών στα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής και θα μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, πρέπει να αναληφθεί δράση σε διάφορα επίπεδα, μεταξύ άλλων μέσω της συμμετοχής στη διεθνή συνεργασία στο πλαίσιο των εν λόγω προγραμμάτων. Ως πρώτο βήμα, θα θεσπιστεί μια ειδική δράση συντονισμού και στήριξης με προϋπολογισμό 4 εκατ. EUR στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας «Ορίζοντας 2020» για την περίοδο , προκειμένου να ενισχυθεί η συμμετοχή των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στο ερευνητικό πρόγραμμα της ΕΕ και η προβολή των δικών τους ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας και των προτεραιοτήτων της έξυπνης εξειδίκευσης με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων τους. Αυτό θα βοηθήσει επίσης να διερευνηθούν οι ειδικές προκλήσεις τους στις οποίες θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις η έρευνα και η καινοτομία. Η εν λόγω δράση θα επιτρέψει τη χαρτογράφηση των ικανοτήτων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στους οικείους τομείς ερευνητικής εμπειρογνωσίας και, στη βάση αυτή, τον συνδυασμό δυνητικών Ευρωπαίων και διεθνών εταίρων, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η ικανότητά τους. Επίσης, θα τους παράσχει στήριξη στη σύσταση κοινοπραξιών για την κατάρτιση προτάσεων έργων. Κι αυτό θα πρέπει να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τον σχεδιασμό του μελλοντικού προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ για την έρευνα, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η αποτελεσματική συμμετοχή τους. Επιπλέον, για να επιταχυνθούν η έρευνα και η καινοτομία, οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και τα κράτη μέλη τους θα πρέπει να αξιολογήσουν τις ανάγκες των εν λόγω περιφερειών για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν σημεία επαφής σε κάθε εξόχως απόκεντρη περιφέρεια, τα οποία θα συνδέονται με τα εθνικά σημεία επαφής, για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις ευκαιρίες έρευνας και τη διοργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Δρομολόγηση ειδικής δράσης συντονισμού και στήριξης (με προϋπολογισμό 4 εκατ. EUR) στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας «Ορίζοντας 2020» για την περίοδο , προκειμένου να ενισχυθούν οι ικανότητες συμμετοχής των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στο πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα απόδοση ιδιαίτερης προσοχής στα πλεονεκτήματα και στις ιδιαίτερες ανάγκες των εξόχως 32 Διεθνή συνέδρια για τη βιοποικιλότητα, Ρεϊνιόν (2008), Γουαδελούπη (2014) 14

16 απόκεντρων περιφερειών κατά την κατάρτιση των μελλοντικών προγραμμάτων-πλαισίων της ΕΕ για την έρευνα. Απασχόληση, εκπαίδευση και κατάρτιση Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες συγκαταλέγονται μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, ιδίως μεταξύ των νέων 33. Η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, παρέχει στήριξη σε άτομα από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες προκειμένου να προσαρμόσουν τις δεξιότητές τους σε νέα συστήματα παραγωγής και τεχνολογίες, ιδίως στην ψηφιοποίηση της οικονομίας, μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και μέσω της πρωτοβουλίας για την απασχόληση των νέων. Στη Ρεϊνιόν, για παράδειγμα, το E2C (École de la 2 ème chance) αναπτύσσει τις προσωπικές ικανότητες, την αυτονομία και την αυτοπεποίθηση μειονεκτούντων ατόμων στο πλαίσιο συνεργασίας με επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο προγράμματος στη Γαλλική Γουιάνα το οποίο επιδιώκει τους ίδιους στόχους, νέοι του τοπικού πληθυσμού συμμετείχαν για ένα έτος σε εργασίες κατασκευής για τους σκοπούς του έργου Ariane στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστήματος. Αλλά, θα πρέπει να ενισχυθούν σαφώς οι προσπάθειες εφοδιασμού των φοιτητών και των εργαζομένων αυτών των περιφερειών με τα κατάλληλα προσόντα σε σημαντικούς τομείς όπως η γαλάζια, η πράσινη ή η ψηφιακή οικονομία, ώστε να βρίσκουν θέσεις εργασίας στην περιφέρειά τους ή εκτός αυτής. Η αύξηση της κινητικότητας εκπαιδευόμενων και προσωπικού στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, ιδίως στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+, θα αποφέρει πολλά οφέλη στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για τους νέους να συμμετάσχουν και να στηρίξουν τις κοινότητες, αναπτύσσοντας, παράλληλα, δεξιότητες και αποκτώντας πολύτιμη ανθρώπινη και επαγγελματική πείρα. Στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η Επιτροπή θα προωθήσει περαιτέρω τις υπάρχουσες ευκαιρίες για κινητικότητα και ανάπτυξη ικανοτήτων μέσω στοχευμένων εκστρατειών ευαισθητοποίησης που θα διοργανώνονται σε στενή συνεργασία με τους εθνικούς φορείς. Έχει ήδη αυξήσει σημαντικά τη χρηματοδοτική στήριξη για τους συμμετέχοντες που ταξιδεύουν από και προς τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες από την έναρξη του Erasmus+ και μετά, και θα αναπροσαρμόσει περαιτέρω την εν λόγω στήριξη, αρχίζοντας από τις προσκλήσεις για το Επιπλέον, για το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης θα ισχύουν οι ειδικοί κανόνες χρηματοδότησης για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες που ισχύουν και στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+. Αυτό συνεπάγεται αυξημένη στήριξη όσον αφορά τα έξοδα μετακίνησης για τους συμμετέχοντες που έρχονται από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες ή πηγαίνουν σ αυτές. Η Επιτροπή θα διερευνήσει επίσης τις δυνατότητες επέκτασης της περιφερειακής συνεργασίας Erasmus+ στους σχετικούς τομείς για περαιτέρω ενθάρρυνση της κινητικότητας μεταξύ των εξόχως απόκεντρων περιφερειών και των γειτονικών τρίτων χωρών. Τα κράτη μέλη και οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες θα πρέπει να εξετάσουν την ενίσχυση ή τη θέσπιση συστημάτων, ενδεχομένως παρόμοιων με το γαλλικό «Διεθνές Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης», τα οποία θα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να τοποθετούν προσωρινά νέους υποψηφίους στο εξωτερικό. 33 Μεταξύ 17 και 27 % στη Μαρτινίκα, στη Γαλλική Γουιάνα, στη Γουαδελούπη, στη Ρεϊνιόν, στις Καναρίους Νήσους και στη Μαγιότ. Το ποσοστό ανεργίας των νέων υπερβαίνει το 40 % σε όλες τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και το 50 % στις Καναρίους Νήσους και στη Μαγιότ (Eurostat 2016) καθώς και στη Μαδέρα (Eurostat 2014). 15

17 Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Εντατικοποίηση των προσπαθειών προώθησης του Erasmus+ στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένου του Erasmus Pro, που είναι σχεδιασμένο για να προωθεί την κινητικότητα για τους μαθητευόμενους αύξηση της χρήσης των υπαρχουσών δυνατοτήτων και ενθάρρυνση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών να εκμεταλλευτούν καλύτερα τα εν λόγω συστήματα κινητικότητας και να ενισχύσουν τις μαθησιακές ανταλλαγές μεταξύ αυτών των περιφερειών και τρίτων χωρών καλύπτοντας την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση προώθηση του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης για τους νέους στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και διευκόλυνση της κινητικότητάς τους, ώστε να τους δοθούν νέες ευκαιρίες, να υποστηριχθούν όσοι έχουν ανάγκη, καθώς και να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στην τοπική τους αγορά εργασίας ενίσχυση της συνεργασίας με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες προκειμένου να βελτιωθεί η χρήση των διαθέσιμων πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων, ώστε να προωθηθούν ιδίως η απασχολησιμότητα και οι δεξιότητες των νέων, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της στήριξης για επιτυχή μέτρα όπως η Service Militaire Adapté στα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα Ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα και ενιαία αγορά Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, οι αγορές των οποίων είναι μικρές, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις ανταλλαγές με την Ευρώπη και αντιμετωπίζουν έντονο ανταγωνισμό από τους γείτονές τους. Ωστόσο, σε πολλούς τομείς όπως η ενέργεια, η βιοτεχνολογία, η τεχνολογία πληροφοριών και οι υπηρεσίες, η τεχνογνωσία και οι ικανότητές τους θα πρέπει να τους επιτρέπουν να ανταγωνίζονται εντός των περιφερειακών αγορών τους. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες χρειάζεται να ενισχύσουν περαιτέρω την ικανότητα των επιχειρήσεών τους να δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά και διεθνώς, να αποκομίζουν τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης και να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ευκαιρίες εμπορικών συναλλαγών στις γεωγραφικές περιοχές τους. Η Επιτροπή θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις: Εξέταση των ιδιαίτερων αναγκών των επιχειρήσεων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στο πλαίσιο νέων καθεστώτων στήριξης των ΜΜΕ (τρέχον πρόγραμμα «COSME»), ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους στις διεθνείς αγορές προώθηση της συμμετοχής επιχειρηματιών από εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και εκτίμηση των επιπτώσεων πιθανής επέκτασης του προγράμματος «Erasmus για νέους επιχειρηματίες» σε γειτονικές χώρες βάσει πιλοτικού σχεδίου το οποίο θα επιτρέπει τις ανταλλαγές μεταξύ επιχειρηματιών από την ΕΕ και τρίτες χώρες. Πρόσβαση στον ψηφιακό κόσμο Η σύνδεση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών με την ηπειρωτική Ευρώπη, τους γείτονές τους και τον υπόλοιπο κόσμο μέσω κατάλληλων και αξιόπιστων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, καθώς 16