Μυθιστόρημα. δράμα ή σύνταγμα (δραματικόν) ή πάθος ερωτικόν, ή κωμωδία. fabula ή mimus ή argumentum. ρομάντζο (romans, romant, roman, romanz, romance)

Transcript

1 Μυθιστόρημα Αρχαίοι όροι: δράμα ή σύνταγμα (δραματικόν) ή πάθος ερωτικόν, ή κωμωδία fabula ή mimus ή argumentum Νεότεροι όροι: ρομάντζο (romans, romant, roman, romanz, romance) νουβέλα (novel, novella), Βοκκάκιος, Δεκαήμερο (Boccaccio, Il Decameron, c ), (βλ. Pasolini, 1971 και αδελφοί Taviani, 2015) Θερβάντες, Υποδειγματικές Νουβέλες (Cervantes, Novelas Ejemplares, 1613) ? Ενιαία λογοτεχνική μορφή? Διακειμενικό Παραστασιακό πλαίσιο? Αναχρονιστική χρήση των όρων «μυθιστόρημα», νουβέλα, ρομάντζο Γεωγραφική ποικιλότητα σκηνικό καταγωγή μυθιστοριογράφων Χαρίτων Αφροδισιάς Καρίας Ξενοφών Εφέσιος Απουλήιος Μάδαυρα Βόρειας Αφρικής Αχιλλέας Τάτιος Αλεξάνδρεια Αιγύπτου Ιάμβλιχος Συρία Λουκιανός Κομμαγηνή Συρίας Ηλιόδωρος Έμεσα (Homs) Συρίας

2 5 ελληνικά και 2 λατινικά Μυθιστορήματα - Χαρίτων, Τὰ περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρόην (8 βιβλία): c. 50 μ.χ. - Ξενοφών Εφέσιος, Tὰ κατ Ἀνθίαν καὶ Αβροκόμην (5 βιβλία): μέσα 2ου αι. μ.χ? - Λόγγος, Τὰ κατὰ Δάφνιν καὶ Χλόην (4 βιβλία): c μ.χ. - Αχιλλέας Τάτιος, Τὰ κατὰ Λευκίππην καὶ Κλειτοφῶντα (8 βιβλία): c. 120 μ.χ. (νωρίτερα?) - Ηλιόδωρος, Αἰθιοπικά (10 βιβλία): αρχές με μέσα 3ου ή όψιμος 4ος αι. μ.χ. Petronius, Satyrica: 1ος αι. μ.χ. (απόσπ.) Apuleius, Metamorphoses (11 βιβλία): c. 124 c. 170 Αποσπασματικά ή σε επιτομή [ανωνύμου] Νίνος: 1ος αι. π.χ [ανωνύμου] Μητίοχος και Παρθενόπη: 1ος αι. μ.χ. [ανωνύμου] Ιόλαος: 1ος αι. μ.χ. [ανωνύμου] Σεσόγχωσις: 1ος-3ος αι. μ.χ. Ιάμβλιχος, Βαβυλωνιακά (Τα περί Σινωνίδα και Ροδάνην): μ.χ. Λούκιος Πατρεύς, Μεταμορφώσεων λόγοι διάφοροι (Φώτ. Βibl. Cod. 129) μ.χ.? Σύγκριση με [Λουκιανού] Λούκιος ή Όνος και Metamorphoses Απουλήιου (c )

3 Φώτιος, Βibl. Cod. 129 Ἀνεγνώσθη Λουκίου Πατρέως μεταμορφώσεων λόγοι διάφοροι. Ἔστι δὲ τὴν φράσιν σαφής τε καὶ καθαρὸς καὶ φίλος γλυκύτητος φεύγων δὲ τὴν ἐν λόγοις καινοτομίαν, εἰς ὑπερβολὴν διώκει τὴν ἐν τοῖς διηγήμασι τερατείαν, καὶ ὡς ἄν τις εἴποι, ἄλλος ἐστὶ Λουκιανός. Οἱ δέ γε πρῶτοι αὐτοῦ δύο λόγοι μόνον οὐμετεγράφησαν Λουκίῳ ἐκ τοῦ Λουκιανοῦ λόγου ὃς ἐπιγέγραπται «Λοῦκις ἢ Ὄνος» ἢ ἐκ τῶν Λουκίου λόγων Λουκιανῷ. Ἔοικε δὲ μᾶλλον ὁ Λουκιανὸς μεταγράφοντι, ὅσον εἰκάζειν τίς γὰρ χρόνῳ πρεσβύτερος, οὔπω ἔχομεν γνῶναι. Καὶ γὰρ ὥσπερ ἀπὸ πλάτους τῶν Λουκίου λόγων ὁ Λουκιανὸς ἀπολεπτύνας καὶ περιελὼν ὅσα μὴ ἐδόκει αὐτῷ πρὸς τὸν οἰκεῖον χρήσιμα σκοπόν, αὐταῖς τε λέξεσι καὶ συντάξεσιν εἰς ἕνα τὰ λοιπὰ συναρμόσας λόγον, «Λοῦκις ἢ Ὄνος» ἐπέγραψε τὸ ἐκεῖθεν ὑποσυληθέν. Γέμει δὲ ὁ ἑκατέρου λόγος πλασμάτων μὲν μυθικῶν, ἀρρητοποιΐας δὲ αἰσχρᾶς. Πλὴν ὁ μὲν Λουκιανὸς σκώπτων καὶ διασύρων τὴν Ἑλληνικὴν δεισιδαιμονίαν, ὥσπερ κἀν τοῖς ἄλλοις, καὶ τοῦτον συνέταττεν. Ὁ δὲ Λούκιος σπουδάζων τε καὶ πιστὰς νομίζων τὰς ἐξ ἀνθρώπων εἰς ἀλλήλους μεταμορφώσεις τάς τε ἐξ ἀλόγων εἰς ἀνθρώπους καὶ ἀνάπαλιν καὶ τὸν ἄλλον τῶν παλαιῶν μύθων ὕθλον καὶ φλήναφον, γραφῇ παρεδίδου ταῦτα καὶ συνύφαινεν. Λολλιανός, Φοινικικά: 2ος αι. μ.χ. Αντώνιος Διογένης, Τὰ ὑπὲρ Θούλην ἄπιστα: αρχές με μέσα δεύτερου αι. μ.χ. (max. 3 ος αι.) Petronius, Satyrica: 1ος αι. μ.χ. απόσπ. (cf. Cena Trimalchionis)

4 Βίος και Πράξεις Αλεξάνδρου του Μακεδόνου Μυθιστόρημα του Αλέξανδρου (Ψευδο-Καλλισθένης, μετά τον 2 ο μ.χ. αι.) Historia Apollonii regis Tyri: (πιθ. τον 5 ο ή 6 ο αι. μ.χ.) Αληθή Διηγήματα Λουκιανού. Μυθιστορηματικές τάσεις Α. Περιπετειώδες ερωτικό μυθιστόρημα - ιδεαλιστικό μυθιστόρημα (ideal novel) Β. Μη ιδεαλιστικό μυθιστόρημα Φανταστικό/ουτοπικό/ταξιδιωτικό μυθιστόρημα Αντιφάνης από την Βέργη (c. 400 π.χ.) Κτησίας: Περσικά, Ινδικά (c. 400 π.χ.), Ἡγησιάναξ, 3 ος -2 ος αι. π.χ., Τρωϊκά, Λιβυκά Ευήμερος από την Μεσσήνη (c.300 π.χ.) Αντώνιος Διογένης Τὰ ὑπὲρ Θούλην ἄπιστα (?) Ιαμβούλος (c. 100 π.χ.), Απουλήιος, Metamorphoses Λολλιανός, Φοινικικά Ιάμβλιχος, Βαβυλωνιακά Γ. Μυθιστορήματα που βασίζονται στον Τρωϊκό μύθο Dictys Cretensis, Ephemeris belli Troiani (6 Βιβλία), ίσως 4 ο αι. μ.χ Dares Phrygius, Historia de excidio Troianorum, πριν από 5 ο αι.

5 Ελληνικά πρότυπα? Δ. Ιστορικό μυθιστόρημα Μυθιστόρημα του Νίνου (1 ος π.χ) [Νίνος και Σεμιραμίς] Τύποι μυθιστορημάτων Τα Αληθή Διηγήματα