ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κοσμάς Νικολόπουλος

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κοσμάς Νικολόπουλος ΘΕΜΑ: "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΟΤΑ Α' ΒΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΑΥΤΟΥ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΔΗΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ" Σπουδάστρια: Μπίλλια Αικατερίνη ΑΘΗΝΑ 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... 4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ABSTRACT ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΕΣΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ... 9 Α Μ ΕΡΟ Σ: ΘΕΩΡΙΑ Ο Π ΡΟ ΫΠΟΛΟ ΓΙΣΜ Ο Σ Τ Ω Ν Ο ΤΑ Α Β Α Θ Μ Ο Υ ΕΝΝΟΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΙΣΧΥΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ) ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ ΝΕΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΣΟΔΑ ΕΞΟΔΑ ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ ΕΚ Τ ΕΛ Ε ΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜ Ο Υ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ ΟΙΚΟΘΕΝ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΕΝΤΟΛΗ ΠΛΗΡΩΜΗ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Τ ΑΜ ΙΑΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜ Ο Σ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΧΡΗΜ Α ΤΟ Ο ΙΚ Ο ΝΟ Μ ΙΚ Ο Ι ΔΕΙΚ Τ Ε Σ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ

3 Β Μ ΕΡΟ Σ: Μ ΕΛ Ε ΤΗ ΠΕΡ ΙΠ Τ Ω ΣΗ Σ ( ΔΗ Μ Ο Σ Κ ΙΛ Κ ΙΣ) Γ ΕΝ ΙΚ Α ΣΤ Ο ΙΧ Ε ΙΑ ΓΙΑ ΤΟ Ν ΔΗΜ Ο Κ ΙΛ Κ ΙΣ Ο Π ΡΟ ΫΠΟΛΟ ΓΙΣΜ Ο Σ ΤΟ Υ Ο ΙΚ Ο ΝΟΜ ΙΚΟΥ ΕΤΟ ΥΣ 2008 ΤΟ Υ ΔΗΜ Ο Υ Κ ΙΛ Κ ΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΨΗΦΙΣΗ, ΕΓΚΡΙΣΗ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ο ΤΑΜ ΙΑ Κ Ο Σ ΑΠ Ο Λ Ο ΓΙΣΜ Ο Σ ΤΟ Υ Ο ΙΚ Ο ΝΟΜ ΙΚ Ο Υ ΕΤ Ο Υ Σ ΤΟ Υ ΔΗΜ Ο Υ Κ ΙΛ Κ ΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΨΗΦΙΣΗ, ΕΓΚΡΙΣΗ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Σ ΥΓΚΡΙΣΗ ΔΕΙΚ Τ Ω Ν Π ΡΟ ΫΠΟΛΟ ΓΙΣΜ Ο Υ Κ Α Ι ΑΠΟΛΟ ΓΙΣΜ Ο Υ ΔΗΜ Ο Υ Κ ΙΛ Κ ΙΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΑ ΔΗΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ Β) ΒΙΒΛΙΑ Γ) ΑΡΘΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΑΓΓΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Δ) ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΧΑΡΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Π 1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Π 2. ΤΑΜΙΑΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΑΕ Ανώνυμη Εταιρία ΑΦΜ Αριθμός Φορολογικού Μητρώου ΒΔ Βασιλικό Διάταγμα ΒΙΠΕ Βιομηχανική Περιοχή ΔΕΥΑ Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης & Αποχέτευσης ΔΟΥ Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία ΔΣ Δημοτικό Συμβούλιο ΕΑΔ Έκθεση Ανάληψης της Δαπάνης ΕΠΕ Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης ΚΑ Κωδικός Αριθμός Προϋπολογισμού ΚΑΠ Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι ΚΔΚ Κώδικας Δήμων & Κοινοτήτων ΚΕΔΕ Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ΚΕΔΚΕ Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση Ν. Νόμος ΝΔ Νομοθετικό Διάταγμα ΝΠΔΔ Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ΝΠΙΔ Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου Οικον. Οικονομικό έτος ΟΤΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Παρ. Παράγραφος ΠΕΠ Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΔ Προεδρικό Διάταγμα ΠΔΕ Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΠΟΕ Παρελθόντα Οικονομικά Έτη ΣΑΤΑ Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΣΟΕΛ Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών ΤΕΔΚ Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων ΤΠκΔ Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ΧΕΠ Χρηματικό Ένταλμα Πληρωμής 4

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η οικονομική ανάλυση με τη χρήση χρηματοοικονομικών δεικτών αποτελεί κυρίως εργαλείο των ιδιωτικών επιχειρήσεων για την μέτρηση της αποδοτικότητας τους. Πλέον όμως επιβάλλεται η χρήση αυτών και από τον δημόσιο τομέα ώστε να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα. Αυτό το εργαλείο το χρειάζονται και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) για να εντοπίσουν και να προσπαθήσουν να επιλύσουν τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Η παρούσα εργασία προβαίνει στην οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού και των Αποτελεσμάτων εκτέλεσης αυτού (Απολογισμού) του οικονομικού έτους 2008 του Δήμου Κιλκίς με την χρήση χρηματοοικονομικών δεικτών. Αρχικά παρουσιάζεται ένα θεωρητικό μέρος που καλύπτει θέματα όπως τον νέο τύπο Προϋπολογισμού, την διαδικασία εκτέλεσης αυτού και τον Ταμιακό Απολογισμό. Στην συνέχεια αναλύονται οι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την οικονομική ανάλυση του Δήμου Κιλκίς. Έπειτα ακολουθεί η μελέτη περίπτωσης, όπου δίνονται κάποια γενικά στοιχεία για τον Δήμο και στην συνέχεια ξεκινάει η οικονομική ανάλυση πρώτα του Προϋπολογισμού και μετά του Απολογισμού αυτού. Εν συνεχεία, υπολογίζονται οι δείκτες του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού και γίνεται προσπάθεια ώστε να ερμηνευθούν οι αποκλίσεις μεταξύ αυτών και να βρεθούν οι αιτίες και τα λάθη που έγιναν. Τέλος, αναφέρονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν μετά από την οικονομική ανάλυση του Δήμου Κιλκίς. ABSTRACT Financial analysis with the use of financial indices is a tool especially used by private enterprises to measure their efficiency. But nowadays, this tool is necessary for the public sector too, in order useful conclusions to be derived. Financial indices should be adopted also by Local Government Organizations (LGO) in order to detect and try to solve financial problems that they are confronted with. This paper analyzes the Budget of the Municipality of Kilkis for the year 2008, as well as its Financial Report of the same year with the use of financial indices. The first part of the paper is theoretical and analyzes matters such as the new legislation about municipalities financial Budgeting and their Financial Report. In the next chapter there is a theoretical analysis about the financial indices that are used for the economic analysis of the Municipality of Kilkis. After this part, the case study is presented. Firstly, some general facts about the city of Kilkis are given and then follows the economic analysis of the Budget and the Financial Report. The financial indices are firstly estimated for 5

6 the Budget and secondly for the Report. An attempt is made to interpret the deviations between them and try to find the incorrect actions that are made from the Municipality when planning its Budget. The study ends with the conclusions that arise through the economic analysis of the Municipality of Kilkis. 6

7 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η άσκηση σωστής οικονομικής διοίκησης στην σύγχρονη εποχή απαιτεί τη χρήση διαφόρων εργαλείων μεταξύ των οποίων ο Προϋπολογισμός και η ανάλυση οικονομικών καταστάσεων βάση χρηματοοικονομικών δεικτών για την διεξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Σχεδόν σε κάθε οικονομική μονάδα ανεξαρτήτως κατηγορίας (βιομηχανική, εμπορική, δημόσια, μη κερδοσκοπική) χρησιμοποιείται ο Προϋπολογισμός για την επίτευξη των στόχων της μονάδας. Στον Δημόσιο τομέα και κατ επέκταση στον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η έννοια του Προϋπολογισμού έχει μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της Κεντρικής Διοίκησης. Επίσης, οι χρηματοοικονομικοί δείκτες στην οικονομική ανάλυση είναι απαραίτητοι, καθώς συνοψίζουν με πολύ συστηματικό τρόπο μεγάλο όγκο χρηματοοικονομικών δεδομένων. 1.1 ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού του οικονομικού έτους 2008 του Δήμου Κιλκίς με τη χρήση κατάλληλων χρηματοοικονομικών δεικτών. 1.2 ΣΤΟΧΟΣ Στόχος της εργασίας είναι ο εντοπισμός των αποκλίσεων μεταξύ των δεικτών του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού του Δήμου Κιλκίς και η ερμηνεία αυτών, ώστε να βρεθούν οι αιτίες που δημιουργούν αυτές τις αποκλίσεις. 1.3 ΜΕΣΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Το μέσο που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση αυτής της εργασίας ήταν κυρίως το λογιστικό πρόγραμμα EXCEL της εταιρίας Microsoft Office. Με την βοήθεια του EXCEL υπολογίσθηκαν οι διάφοροι δείκτες και δημιουργήθηκαν τα αντίστοιχα γραφήματα (πίτες, ραβδογράμματα κτλ.) Επίσης χρησιμοποιήθηκε και το WORD για την δημιουργία κάποιων διαγραμμάτων στο θεωρητικό κομμάτι της εργασίας (πχ. διαδικασία βεβαίωσης εσόδων κτλ.). 1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Όσον αφορά την μεθοδολογία διεκπεραίωσης αυτής της εργασίας, αρχικά έγινε αναζήτηση πηγών (βιβλία, άρθρα, ίντερνετ) σχετικά με τον Προϋπολογισμό και τον 7

8 Απολογισμό των ΟΤΑ Α βαθμού καθώς και των αριθμοδεικτών, για την συγγραφή του θεωρητικού μέρους. Έπειτα για την μελέτη περίπτωσης πήγα από τον Δήμο Κιλκίς (από όπου και κατάγομαι) και πήρα τον Προϋπολογισμό, τον Απολογισμό και όλες τις σχετικές αποφάσεις που τα συνοδεύουν για το οικονομικό έτος Στη συνέχεια ήμουν σε συνεχή επικοινωνία με την υπάλληλο του Δήμου Κιλκίς που χειρίζεται όλα τα σχετικά με τον Προϋπολογισμό, την κα Σπανού Ελευθερία, η οποία με βοήθησε πάρα πολύ στην εργασία μου και ήταν πρόθυμη να μου δώσει οποιαδήποτε πληροφορία ζητούσα. Μετά την συλλογή των απαραίτητων στοιχείων (και εφόσον ολοκλήρωσα το θεωρητικό κομμάτι), ξεκίνησα την οικονομική ανάλυση και τον υπολογισμό των δεικτών με τη χρήση του EXCEL. Έπειτα προσπάθησα να απεικονίσω τα πιο σημαντικά στοιχεία με τη χρήση γραφημάτων (πίτες, ραβδόγραμματα κτλ.) για να είναι η εργασία πιο ευανάγνωστη. Τέλος, κατέληξα σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τα λάθη που έγιναν κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού του Δήμου Κιλκίς και γι αυτό υπήρχαν αρκετές αποκλίσεις μεταξύ δεικτών Προϋπολογισμού και Απολογισμού. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον επιβλέποντα καθηγητή μου, κ. Κοσμά Νικολόπουλο, για την πολύτιμη βοήθειά του καθ όλη την διάρκεια εκπόνησης αυτής της εργασίας. Η καθοδήγησή του και οι συμβουλές που μου προσέφερε, ήταν πολύ χρήσιμα εργαλεία όχι μόνο για την κατάρτιση της παρούσας εργασίας, αλλά γενικότερα για την κατανόηση της έννοιας του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού των ΟΤΑ, κάτι το οποίο πιστεύω θα με βοηθήσει πολύ στην μετέπειτα επαγγελματική μου πορεία. 1.5 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο λόγος επιλογής του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού του οικονομικού έτους 2008, συνίσταται στο ότι για το οικον. έτος 2009 υπάρχει εγκεκριμένος Προϋπολογισμός αλλά δεν έχουμε έγκριση του Απολογισμού του οικον. έτους 2009, αφού ο Απολογισμός του έτους αυτού θα κατατεθεί μέχρι 30/5/2010 στην Δημαρχιακή Επιτροπή και μπορεί να προελεγχθεί με την εξάντληση των προβλεπόμενων προθεσμιών μέχρι 31/07/2010 και να εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι 5/10/2010. Ομοίως, ο λόγος που δεν επιλέχθηκε το οικον. έτος 2010, είναι ότι υπάρχει μεν εγκεκριμένος Προϋπολογισμός, όμως αυτός βρίσκεται υπό εκτέλεση και έτσι δεν μπορούμε να έχουμε τα Αποτελέσματα Εκτέλεσης αυτού, για τις απαιτούμενες συγκρίσεις. Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την οικονομική ανάλυση του Δήμου Κιλκίς επιλέχθηκαν με κριτήριο να συνάδουν με την λειτουργία ενός ΟΤΑ Α 8

9 βαθμού. Σύμφωνα με το άρθρο 165 παρ. 2 του ΚΔΚ, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών καθορίζονται οι δείκτες αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ, οι οποίοι συνοδεύουν τον Προϋπολογισμό, τον Απολογισμό και τον Ισολογισμό. Επειδή η εν λόγω Υπουργική Απόφαση δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα, γίνεται χρήση δεικτών σύμφωνα με τους παραδεκτούς κανόνες της οικονομικής επιστήμης. Στην συγκεκριμένη εργασία, γίνεται χρήση 11 δεικτών που θεωρούμε ότι συνάδουν με τους ΟΤΑ και από τους οποίους μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τα οικονομικά δεδομένα αυτών. 1.6 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Η παρούσα εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι θεωρητικό και περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια. Μετά από το πρώτο κεφάλαιο που είναι η εισαγωγή ακολουθεί το δεύτερο κεφάλαιο που περιλαμβάνει στοιχεία για τον Προϋπολογισμό των ΟΤΑ Α βαθμού, όπως διαδικασία κατάρτισης και ψήφισης, έλεγχος, συνάρτηση με τα επιχειρησιακά προγράμματα των Δήμων καθώς και την δομή του νέου τύπου Προϋπολογισμού. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού, δηλαδή στις διαδικασίες βεβαίωσης και είσπραξης των εσόδων, πληρωμής δαπανών (έγκριση-εκκαθάριση-εντολή-πληρωμή) και στον έλεγχο των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Το τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζει το περιεχόμενο του Ταμιακού Απολογισμού, καθώς και την διαδικασία σύνταξης και έγκρισης αυτού. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται οι δείκτες που θα χρησιμοποιηθούν στην μελέτη περίπτωσης του Δήμου Κιλκίς. Το δεύτερο μέρος αποτελεί την μελέτη περίπτωσης της εργασίας, δηλαδή την οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού του Δήμου Κιλκίς, με τη χρήση δεικτών. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται γενικά στοιχεία για τον Δήμο (πληθυσμός, ασχολίες κατοίκων, οργανισμοί του Δήμου κτλ.). Το έβδομο κεφάλαιο αναλύει τον Προϋπολογισμό και εντοπίζει κάποια δημοσιονομικά λάθη. Επίσης εδώ υπολογίζονται και οι δείκτες του Προϋπολογισμού. Τα ίδια γίνονται στο όγδοο κεφάλαιο αλλά για τον Απολογισμό του Δήμου. Στο ένατο κεφάλαιο, γίνεται εκτενής σύγκριση του κάθε δείκτη όπως υπολογίσθηκε στον Προϋπολογισμό με αυτόν που υπολογίσθηκε στον Απολογισμό. Τέλος στο δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από την οικονομική ανάλυση του Δήμου Κιλκίς. Στο παράρτημα παρατίθενται ο Ισολογισμός και ο Απολογισμός του Δήμου, οι οποίοι δίνονται μόνο σε έντυπη μορφή καθώς το μηχανογραφικό σύστημα του Δήμου Κιλκίς δεν διέθετε την δυνατότητα ηλεκτρονικής παράδοσής τους. 9

10 Α ΜΕΡΟΣ: ΘΕΩΡΙΑ 2. Ο ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΤΑ Α ΒΑΘΜΟΥ 2.1 ΕΝΝΟΙΑ Ο Προϋπολογισμός αποτελεί θεμελιώδη έννοια του Δημόσιου Λογιστικού, με τον οποίο καθορίζεται το ετήσιο δημοσιονομικό πρόγραμμα δράσης. Σύμφωνα με τον Ν.3463/06 και το ΒΔ 17-5/ , ο Προϋπολογισμός των ΟΤΑ Α Βαθμού είναι η διοικητική απόφαση με την οποία προσδιορίζονται τα έσοδα και τα έξοδα για ένα οικονομικό έτος, τα οποία κατατάσσονται σε ειδικούς λογαριασμούς κατά κεφάλαια και άρθρα. Ο Προϋπολογισμός των Δήμων και Κοινοτήτων περιέχει εξουσιοδότηση για την είσπραξη των εσόδων που εγγράφονται στον Προϋπολογισμό και νομιμοποιεί την εκτέλεση των δαπανών μέσω των εγγεγραμμένων σε αυτών πιστώσεων (Σαββαΐδου, 2009). 2.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Σύμφωνα με το άρθρο 159 του Ν.3463/06 (νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων), αρμόδια για την σύνταξη του Προϋπολογισμού είναι η Δημαρχιακή Επιτροπή, η οποία πρέπει να αιτιολογεί την κάθε εγγραφή σε αυτόν. Μετά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, η Δημαρχιακή Επιτροπή υποβάλλει στο Δημοτικό Συμβούλιο το σχέδιο αυτού, το αργότερο μέχρι το τέλος του μηνός Οκτωβρίου του προηγούμενου έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός. Βέβαια στην πράξη η Οικονομική Υπηρεσία είναι αυτή που συντάσσει το σχέδιο του Προϋπολογισμού, καθώς πρόκειται για μια δύσκολη εργασία που απαιτεί πολλές γνώσεις και οικονομικά στοιχεία, κάτι που διαθέτει η Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου (Νικολόπουλος, ). Πρέπει επίσης να έρθει σε επαφή με όλες τις Υπηρεσίες του Δήμου για να συγκεντρωθούν οι εκτιμήσεις για το ύψος των εσόδων και των δαπανών από κάθε υπηρεσία ξεχωριστά. Η αιτιολόγηση της κάθε εγγραφής, από την Δημαρχιακή Επιτροπή, αποτελεί την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 159 του ΚΔΚ, το Δημοτικό Συμβούλιο οφείλει μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός μηνός από τη λήψη της απόφασης της Δημαρχιακής Επιτροπής, δηλαδή μέχρι τέλη Νοεμβρίου, να ψηφίσει τον Προϋπολογισμό σε ειδική συνεδρίαση και να τον υποβάλλει μέσα σε 10 ημέρες για έγκριση στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας, ο οποίος έχει 20 ημέρες για την επικύρωση αυτού (Άρθρο 149 ΚΔΚ). Η ειδική συνεδρίαση σημαίνει ότι αποκλειστικό θέμα σ αυτήν την 10

11 συνεδρίαση θα είναι η ψήφιση του Προϋπολογισμού του Δήμου. Αυτό γίνεται για να έχουν τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου πολύ χρόνο για να συζητήσουν σε βάθος το προτεινόμενο σχέδιο από την Δημαρχιακή Επιτροπή. Κατά την συζήτηση του Προϋπολογισμού, τίθενται στο Συμβούλιο, χρηματοοικονομικοί και άλλοι δείκτες που εξάγονται από την Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου, οι οποίοι θα καθορισθούν με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, κατά τις διατάξεις του άρθρου 165 παρ.2 του ΚΔΚ. Η απόφαση αυτή μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί και έτσι γίνεται χρήση δεικτών σύμφωνα με τους γενικά παραδεκτούς κανόνες της οικονομικής επιστήμης, που όμως συνάδουν για τους ΟΤΑ (Νικολόπουλος, ). Αν το σχέδιο του Προϋπολογισμού δεν καταρτιστεί και δεν υποβληθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι τέλος Οκτωβρίου ή ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μεριμνήσει για την σύγκλιση αυτού μέχρι τέλος Νοεμβρίου, το Συμβούλιο συνέρχεται αυτοδίκαια την πρώτη Κυριακή του Δεκέμβρη και προχωρεί στην σύνταξη και ψήφιση του Προϋπολογισμού. Αν παρόλα αυτά το Δημοτικό Συμβούλιο δεν συντάξει και ψηφίσει τον Προϋπολογισμό, συνέρχεται αυτοδίκαια την δεύτερη Κυριακή του Δεκεμβρίου και προχωρεί στην σύνταξη και ψήφιση αυτού και αυτή η διαδικασία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί οπωσδήποτε μέχρι την 31 Δεκεμβρίου. Κατ εξαίρεση, ορίζεται ότι η ψήφιση του Προϋπολογισμού του έτους που ακολουθεί αυτού της διενέργειας δημοτικών και κοινοτικών εκλογών, μπορεί να γίνει μέχρι την 28 η Φεβρουαρίου του έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός. Η μη τήρηση των προθεσμιών ψήφισης του Προϋπολογισμού αποτελεί σοβαρή παράβαση καθήκοντος και υπάρχουν αστικές και πειθαρχικές ευθύνες των αιρετών οργάνων. Βέβαια η παραβίαση αυτών δεν επιφέρει ακυρότητα του Προϋπολογισμού, αν αυτός συντάχθηκε καθυστερημένα, διώκονται όμως πειθαρχικά τα αρμόδια όργανα για παράλειψη καθήκοντος. Τουλάχιστον δύο μήνες πριν την λήξη του οικονομικού έτους και πριν την ψήφιση του Προϋπολογισμού, το Δημοτικό Συμβούλιο καταρτίζει το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου, για το επόμενο έτος, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα έργα που πρόκειται να πραγματοποιηθούν, εντός του επόμενου έτους, και το ύψος της απαιτούμενης δαπάνης (Καραγιλάνης, 2004). Τα έργα που αναγράφονται στο τεχνικό πρόγραμμα, εγγράφονται στον Προϋπολογισμό με τις αντίστοιχες πιστώσεις και ένα έργο που δεν έχει συμπεριληφθεί στο τεχνικό πρόγραμμα δεν μπορεί να εγγραφεί στον Προϋπολογισμό και άρα να εκτελεσ τεί. Επίσης, το Δημοτικό Συμβούλιο, πριν την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, αποφασίζει για τυχόν αναπροσαρμογή των τελών και φορών, έτσι ώστε να 11

12 συμπεριληφθούν τα έσοδα αυτά στον Προϋπολογισμό. Τα έσοδα από ανταποδοτικά τέλη και δικαιώματα, θα πρέπει να καλύπτουν υποχρεωτικά τις δαπάνες των αντίστοιχων υπηρεσιών, αλλά να μην υπερβαίνουν το ύψος των δαπανών αυτών, γιατί στην περίπτωση αυτή υποκρύπτεται φορολογία (Νικολόπουλος, ). Μια συνοπτική κατάσταση του Προϋπολογισμού, όπως ψηφίσθηκε από το Συμβούλιο, δημοσιεύεται σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα ή, αν τέτοια δεν υπάρχει, σε εφημερίδα που εκδίδεται στα όρια του νομού που εδρεύει ο δήμος ή η κοινότητα. Μ αυτόν τον τρόπο η όλη διαδικασία συνάδει και με την Αρχή της Δημοσιότητας του Προϋπολογισμού, όπως ορίζεται στο Δημοσιονομικό Δίκαιο. Η κατάσταση αυτή αποστέλλεται για δημοσίευση μετά τον έλεγχο και την έγκριση του Προϋπολογισμού από την οικεία Περιφέρεια. Η παράλειψη δημοσίευσης της συνοπτικής κατάστασης του Προϋπολογισμού στον τοπικό τύπο, δεν επηρεάζει το κύρος της απόφασης του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, με την οποία ψηφίστηκε ο Προϋπολογισμός. 2.3 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ Σύμφωνα με τα άρθρα 25 παρ.1 του Ν.3202/03 και 158 παρ.1 του νέου ΚΔΚ, οι δαπάνες των Δήμων και των Κοινοτήτων διακρίνονται σε υποχρεωτικές και προαιρετικές. Κατά προτεραιότητα στον Προϋπολογισμό, εγγράφονται οι υποχρεωτικές δαπάνες, οι οποίες αφορούν (Νικολόπουλος, ): Έξοδα Παράστασης, αποζημίωση μελών δημοτικού/κοινοτικού συμβουλίου, έξοδα κίνησης των προέδρων των τοπικών συμβουλίων. Αποδοχές προσωπικού. Παροχές σε είδος για την προστασία των εργαζομένων. Γραφική ύλη, έντυπα, βιβλία υπηρεσιών, δαπάνη ΔΕΗ/ ύδρευσης, ταχυδρομικά τέλη, καύσιμα. Μισθώματα ακινήτων που χρησιμοποιούνται για τις δημοτικές υπηρεσίες. Έξοδα βεβαίωσης και είσπραξης. Τοκοχρεολύσια δανείων. Έξοδα ασφάλισης οχημάτων υποχρεωτικής από τον Νόμο. Ετήσιες εισφορές υπέρ των συνδέσμων Δήμων και Κοινοτήτων. Δαπάνες υλοποίησης των συμβάσεων διαδημοτικής συνεργασίας και των προγραμματικών συμβάσεων. 12

13 Επιχορηγήσεις ΝΠΔΔ που ιδρύει ο Δήμος, ως προς το ποσό που αναγράφεται στην οικεία συστατική πράξη. Δαπάνες για την εκτέλεση τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων και για την εξόφληση των εκκαθαρισμένων οφειλών. Εισφορές που επιβάλλονται με ειδικούς νόμους. Αυτές οι δαπάνες εγγράφονται και εκτελούνται κατά προτεραιότητα στον Προϋπολογισμό, σε αντίθεση με τις λοιπές προαιρετικές δαπάνες που θα γραφτούν στον Προϋπολογισμό, μόνο εφόσον υπάρχει αδιάθετο υπόλοιπο από τα εγγεγραμμένα έσοδα. Ομοίως κατά προτεραιότητα εγγράφονται στον Προϋπολογισμό, οι υποχρεωτικές εισφορές που επιβάλλονται με ειδικούς νόμους. Για τον προσδιορισμό του ύψους των εσόδων του Προϋπολογισμού λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που βεβαιώθηκαν (βεβαιωθέντα), και για τον προσδιορισμό των εξόδων τα ποσά για τα οποία έχουν εκδοθεί εντολές πληρωμής (ενταλθέντα) (Σαββαΐδου και συν, 2008). 2.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ο Προϋπολογισμός και η εισηγητική έκθεση της Δημαρχιακής Επιτροπής αποστέλλονται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας στην οποία ανήκει ο Δήμος, μαζί με τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου που αφορούν την αναπροσαρμογή των φόρων, των τελών,των δικαιωμάτων και των εισφορών, καθώς επίσης και την απόφαση έγκρισης του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 10 ημερών από την ψήφισή τους. Στην αρχή, ελέγχονταν μόνο οι υποχρεωτικές δαπάνες που θα έπρεπε να έχουν εγγραφεί στον Προϋπολογισμό. Όμως επειδή αυτή ήταν μία από τις αιτίες κατάρτισης πλασματικών Προϋπολογισμών, με τις διατάξεις του άρθρου 25, παρ.10 του Ν.3202/03, διευρύνθηκε το περιεχόμενο του ελέγχου, μέσα στα όρια της τυπικής εξουσιοδότησης και πάντοτε στα πλαίσια της συνταγματικά κατοχυρωμένης οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ (Νικολόπουλος, 2004). Με τον έλεγχο διαπιστώνεται αν κατά την σύνταξη του Προϋπολογισμού, τηρήθηκαν οι αρχές της ακρίβειας, της σαφήνειας, της ορθότητας και της ειλικρίνειας και εντοπίζονται πλασματικοί Προϋπολογισμοί. Αν διαπιστώσει ο Γενικός Γραμματέας ότι δεν έχουν εγγραφεί στον Προϋπολογισμό οι υποχρεωτικές δαπάνες ή τα έσοδα που επιβάλλονται υποχρεωτικά από τον νόμο, ή ότι έχουν εγγραφεί έσοδα ή έξοδα τα οποία δεν προβλέπονται από τον νόμο, ή ότι το ύψος των 13

14 εσόδων υπερβαίνει χωρίς καμία αιτιολογία τις αποδόσεις του προηγούμενου οικονομικού έτους, καλεί το Συμβούλιο να αναδιαμορφώσει κατάλληλα τον Προϋπολογισμό, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 30 ημερών. Σε περίπτωση αποπομπής του Προϋπολογισμού, θα πρέπει το Δημοτικό Συμβούλιο να συνεδριάσει εκ νέου (σε ειδική συνεδρίαση) και να προσαρμόσει τον Προϋπολογισμό στις παρατηρήσεις του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. Αν η προθεσμία των 30 ημερών παρέλθει άπρακτη και ο Δήμος δεν συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της Περιφέρειας για την αναμόρφωση του Προϋπολογισμού, τότε τα αρμόδια όργανα του ΟΤΑ υποπίπτουν σε σοβαρή παράβαση καθήκοντος και υπέχουν ανεξάρτητα από τυχόν ποινική ευθύνη, αστική και πειθαρχική ευθύνη. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης (και επειδή δεν ορίζεται τι θα συμβεί), η ορθότερη άποψη συνίσταται στην ακύρωση αυτών των αποφάσεων των ΟΤΑ από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, αν διαπιστωθεί ότι δεν είναι νόμιμες (άρθρο 162 παρ.3 ΚΔΚ). Μετά τον έλεγχο και την έγκριση του Προϋπολογισμού από την Περιφέρεια, επιστρέφονται στον Δήμο μαζί με την επικυρωτική απόφαση δύο θεωρημένα αντίτυπα των προϋπολογιστικών πινάκων. Το ένα διαβιβάζεται στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τους ΟΤΑ που υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο των δαπανών τους και το δεύτερο διαβιβάζεται στον δημοτικό ταμία για την εκτέλεση αυτού, αλλά και για την υποβολή του στο Ελεγκτικό Συνέδριο μαζί με τα λοιπά δικαιολογητικά του ταμιακού απολογισμού του έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός. Οι υπόλοιπες υπηρεσίες για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού χρησιμοποιούν αντίγραφα αυτού. Σύμφωνα με τον Νόμο ο όρος έγκριση σημαίνει έλεγχος από πλευρά νομιμότητας αλλά και σκοπιμότητας. Όμως ο έλεγχος σκοπιμότητας έχει καταργηθεί για τους ΟΤΑ και συνεπώς γίνεται μόνο έλεγχος νομιμότητας από την Περιφέρεια. Οπότε ουσιαστικά ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας δεν εγκρίνει, αλλά επικυρώνει την απόφαση του Συμβουλίου με την οποία ψηφίστηκε ο Προϋπολογισμός (Νικολόπουλος, ). 2.5 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΙΣΧΥΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Η ισχύς του Προϋπολογισμού συμπίπτει με το ημερολογιακό έτος (1 η Ιανουαρίου- 31 η Δεκεμβρίου) και αυτό συμπίπτει με το οικονομικό έτος. Σε περίπτωση καθυστέρησης ψήφισης ή έγκρισης του Προϋπολογισμού του νέου οικονομικού έτους, μετά την 31 η Δεκεμβρίου ή με την νόμιμη κατάρτιση και ψήφιση αυτού μετά την ανωτέρω ημερομηνία (όταν υπάρχουν εκλογές), υπάρχει διάταξη έτσι ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λειτουργία των ΟΤΑ. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 160 του νέου 14

15 ΚΔΚ, ώσπου να αρχίσει να ισχύει ο νέος Προϋπολογισμός και πάντως όχι αργότερα από το τέλος Μαρτίου του επόμενου οικονομικού έτους, ισχύει ο Προϋπολογισμός του έτους που έχει λήξει, πλασματικά ως Προϋπολογισμός του νέου οικονομικού έτους, όμως για την πληρωμή μόνο: Των υποχρεωτικών δαπανών του άρθρου158, παρ 1, ΚΔΚ Των δαπανών που γίνονται για ειδικούς σκοπούς, βάσει διάταξης νόμου, κατόπιν αποφάσεων χρηματοδότησης από την κρατική διοίκηση, καθώς και αυτών που γίνονται στο πλαίσιο της υλοποίησης εγκεκριμένων έργων ή δράσεων, τα οποία συγχρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν περάσει το τρίμηνο, απαγορεύεται να γίνει οποιαδήποτε δαπάνη με βάση τον Προϋπολογισμό του περασμένου έτους, εκτός αυτών που αφορούν τις αποδοχές προσωπικού και την καταβολή των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών. Οι περιορισμοί για την πληρωμή μόνο των υποχρεωτικών δαπανών δεν έχουν ισχύ για το έτος που ακολουθεί των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών, καθώς εκεί ο Προϋπολογισμός μπορεί νομίμως να καταρτισθεί μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, οπότε μέχρι τότε πληρώνεται οποιαδήποτε δαπάνη με βάση τον Προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους και όχι μόνο οι υποχρεωτικές δαπάνες. Οι περιορισμοί ισχύουν μόνο για τον μήνα Μάρτιο σε περίπτωση που δεν έχει ακόμη καταρτισθεί ή εγκριθεί ο Προϋπολογισμός. Και εδώ, εφόσον περάσει το τρίμηνο απαγορεύεται να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε δαπάνη εκτός από τις αποδοχές του προσωπικού και τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εισφορές (Σαββαΐδου και Καραγιλάνης, 2010). 2.6 ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ) Σύμφωνα με το άρθρο 8 του ΒΔ 17-5/ , κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους απαγορεύεται η μεταφορά πιστώσεων από κεφάλαιο σε κεφάλαιο και από άρθρο σε άρθρο του Προϋπολογισμού. Όμως επειδή δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν από το προηγούμενο οικονομικό έτος όλες οι δαπάνες της επόμενης χρήσης, υπάρχει εξαίρεση στο ανωτέρω άρθρο και προβλέπεται η δυνατότητα μεταφοράς πιστώσεων με αναμόρφωση του Προϋπολογισμού. Η αναμόρφωση γίνεται μέσα από τον Κωδικό Αριθμό 9111 «Αποθεματικό». Πρόκειται για το ποσό που εγγράφεται στον Προϋπολογισμό για την αναπλήρωση πιστώσεων που κατά την διάρκεια της χρήσης θα αποδειχθούν ανεπαρκείς ή για την δημιουργία νέων πιστώσεων που δεν είχαν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό κατά την 15

16 κατάρτισή του. Είναι μια πλασματική πίστωση και δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5% του συνόλου των τακτικών εσόδων που εγγράφονται στον Προϋπολογισμό. Αναμόρφωση μπορεί να γίνει: Για την εγγραφή νέων εσόδων για τα οποία δεν υπήρχε πρόβλεψη στον αρχικό Προϋπολογισμό (πχ. έκτακτες επιχορηγήσεις, επιχορηγήσεις ΠΔΕ, δωρεές κτλ.). Για την αύξηση προϋπολογισθέντων εσόδων, η απόδοση των οποίων υπερβαίνει σημαντικά τα ποσά που είχαν αρχικά προβλεφθεί (πχ. λόγω έντασης εισπράξεων, διεύρυνσης φορολογικής βάσης κτλ.). Για την εγγραφή νέων πιστώσεων που κρίνονται απαραίτητες ή για την ενίσχυση ανεπαρκών πιστώσεων λόγω απρόβλεπτων μεταβολών. Για κατάργηση ορισμένου έργου (επειδή δεν προλαβαίνει για παράδειγμα να εκτελεστεί), και διάθεση της πίστωσης μόνο για την εκτέλεση άλλου έργου (Άρθρο 161 παρ.1 ΚΔΚ). Σύμφωνα με την παρ.2 του ίδιου άρθρου, κατά το τελευταίο τρίμηνο του οικονομικού έτους επιτρέπεται να διατεθεί ποσό έως το 50% από τις πιστώσεις που έχουν εγγραφεί για έργα που δεν πρόκειται να εκτελεστούν, για την πληρωμή υποχρεωτικών δαπανών. Αυτό το 50% δεν μπορούσε να προέρχεται από πιστώσεις που προβλέπονται από τη ΣΑΤΑ, καθώς οι πιστώσεις της ΣΑΤΑ διατίθενται αποκλειστικά για έργα. Πλέον με το άρθρο 36 παρ.1 του Ν.3801/09, ορίζεται ότι κατά το τελευταίο τρίμηνο μπορεί να διατεθεί ποσοστό μέχρι 12% από τη ΣΑΤΑ για τη πληρωμή λειτουργικών δαπανών. Γενικά, το γεγονός ότι απαγορεύεται η κατάργηση έργου με τη διάθεση της πίστωσης αυτής σε λειτουργικές δαπάνες, βοηθάει στην μείωση του φαινόμενου κατάρτισης μεγάλων τεχνικών προγραμμάτων για λόγους εντυπωσιασμού (Νικολόπουλος, ). Για την εκτέλεση νέων έργων που δεν είχαν προβλεφθεί αρχικά. Για την εγγραφή πίστωσης για την πληρωμή υποχρεώσεων ΠΟΕ ή για την ενίσχυση αυτής από διαφορές που προκύπτουν με βάση την διαμόρφωση των πραγματικών υποχρεώσεων που προέκυψαν μετά το κλείσιμο του οικονομικού έτους. Για την ορθή εγγραφή των απαιτήσεων εφόσον προκύπτει διαφορά από το ποσό που είχε προϋπολογισθεί αρχικά σε σχέση με τα πραγματικά εισπρακτέα υπόλοιπα, έτσι όπως διαμορφώθηκαν μετά το κλείσιμο του οικονομικού έτους. Για τη διαμόρφωση του πραγματικού χρηματικού υπολοίπου στο τέλος της χρήσης σε σχέση με αυτό που είχε προϋπολογισθεί αρχικά. 16

17 Σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ.5 του Ν.3536/2007, προβλέπεται ρητά ο έλεγχος από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, εκτός από τον Προϋπολογισμό και των αναμορφώσεων αυτού, συνοδευμένες από τις εισηγήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών που θα αιτιολογούν αυτές τις αναμορφώσεις. Ο Γενικός Γραμματέας θα πρέπει να ελέγξει την νομιμότητα αυτών μέσα σε 10 ημέρες (από 20 ημέρες που ισχύει για τις λοιπές αποφάσεις). Αυτός ο έλεγχος είναι απαραίτητος καθώς μπορεί ο Προϋπολογισμός, έτσι όπως διαμορφώνεται κατά την διάρκεια του έτους, να διαφέρει αρκετά από αυτόν που είχε υποβληθεί αρχικά στην Περιφέρεια για έλεγχο. Οι αναμορφώσεις θα πρέπει να είναι περιορισμένες σε αριθμό και να αντιμετωπίζουν έκτακτες ανάγκες. Οι συνεχείς τροποποιήσεις δείχνουν πλασματική κατάρτιση του Προϋπολογισμού ή μη ορθές προβλέψεις ή ότι δεν υπάρχει σταθερό πρόγραμμα δράσης του Δήμου. Επιπροσθέτως, με τις επαναλαμβανόμενες αναμορφώσεις αλλάζει συνεχώς ο τυπικός και ουσιαστικός χαρακτήρας του Προϋπολογισμού, έτσι όπως αυτός ψηφίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο και εγκρίθηκε από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας (Νικολόπουλος, ). 2.7 ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ Σύμφωνα με το άρθρο 203 του νέου ΚΔΚ, οι ΟΤΑ άνω των κατοίκων υποχρεούται στην εκπόνηση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 205 του ΚΔΚ, η εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου και μπορεί να αναθεωρείται κάθε διετία. Ουσιαστικά πρόκειται για τον προγραμματισμό του κάθε Δήμου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Σύμφωνα και με το Συμβούλιο της Ευρώπης, η τοπική αυτοδιοίκηση προκειμένου να αναπτυχθεί θα πρέπει να κάνει πολυετή προσέγγιση (multi-annual approach), κατά τη διάρκεια εκπόνησης του Προϋπολογισμού και όχι μόνο για τον επόμενο χρόνο έτσι ώστε να συμβαδίζουν οι στόχοι της κεντρικής διοίκησης με αυτούς της τοπικής αυτοδιοίκησης (Council of Europe - Steering Committee on Local and Regional Democracy, 2002). Το τετραετές επιχειρησιακό πρόγραμμα εξειδικεύεται σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης κάθε έτους. Οι Δήμοι πρέπει να καταρτίζουν το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης τους μαζί με τον ετήσιο Προϋπολογισμό, έτσι ώστε να λαμβάνεται υπόψη ο προγραμματισμός του Δήμου και οι ανάγκες αυτού και να είναι εφικτή η πραγματοποίηση των δράσεων μέσα στο επόμενο έτος (Καλλιαντάσης και συν, 2009). 17

18 Σύμφωνα με το άρθρο 4, παρ.1 και 2 του ΠΔ 185/07, η Δημαρχιακή Επιτροπή καταρτίζει το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης και το Δημαρχιακό Συμβούλιο το εγκρίνει μαζί με τον ετήσιο Προϋπολογισμό. Στην πράξη βέβαια, επειδή χρειάζονται πολλά στοιχεία που δεν τα έχει η Δημαρχιακή Επιτροπή, η Υπηρεσία Προγραμματισμού του Δήμου συντάσσει το σχέδιο του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης (αφού λάβει υπόψη της τις γραπτές εισηγήσεις των Υπηρεσιών του Δήμου) και το υποβάλλει στην Δημαρχιακή Επιτροπή. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει Υπηρεσία Προγραμματισμού στον Δήμο, ο Δήμαρχος ορίζει με απόφασή του, είτε την Τεχνική Υπηρεσία, είτε την Οικονομική Υπηρεσία του οικείου ΟΤΑ. Λόγω της πιλοτικής εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του Δήμου μπορούσε να καταρτιστεί και μετά την ψήφιση του Προϋπολογισμού, κατά τη διάρκεια της χρήσης που αφορούσε αυτός. Για παράδειγμα για το οικονομικό έτος 2009, ενώ ο Προϋπολογισμός θα έπρεπε να ψηφιστεί μέχρι τέλη Νοεμβρίου 2008, το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης μπορούσε να καταρτιστεί μέχρι 29 Μαΐου Επειδή όμως ολοκληρώθηκε η πιλοτική εφαρμογή τους, πλέον οι ΟΤΑ θα πρέπει να καταρτίζουν το Ετήσιο Πρόγραμμά Δράσης τους, μαζί με τον ετήσιο οικονομικό Προϋπολογισμό. Οπότε για το οικονομικό έτος 2010, το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης θα πρέπει να καταρτισθεί μέχρι τέλη Οκτωβρίου 2009 μαζί με τον Προϋπολογισμό. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό, έτσι ώστε να είναι δυνατή η υλοποίησή του. Αν υπάρχουν διογκωμένα ή εξωπραγματικά ποσά σε αυτό, τότε δεν θα μπορούν να ενταχθούν στον Προϋπολογισμό ή κι αν μπορέσουν ο Προϋπολογισμός θα είναι πλασματικός. Γι αυτόν τον λόγο πριν την κατάρτιση του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, θα πρέπει η Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου μαζί με την Υπηρεσία Προγραμματισμού αλλά και την Διοίκηση, να καθορίσουν με ακρίβεια τα όρια εντός των οποίων πρέπει να καταρτισθεί ο Προϋπολογισμός και το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης της κάθε Διεύθυνσης (Νικολόπουλος, ). 2.8 ΝΕΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Με την υπ αριθμ. 7028/2004 ΚΥΑ των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης και Οικονομίας & Οικονομικών, καθορίσθηκε ο νέος τύπος του Προϋπολογισμού των ΟΤΑ Α βαθμού. Ο νέος τύπος Προϋπολογισμού, ισχύει για τους Προϋπολογισμούς οικονομικού έτους 2005 και μετά. Οι τροποποιήσεις για την προσαρμογή του Προϋπολογισμού σε νομοθετικές μεταβολές, δεν θα γίνονται πλέον με Προεδρικό Διάταγμα, αλλά με Κοινή Υπουργική Απόφαση. Αυτό αποτελεί σημαντική καινοτομία καθώς 18

19 το περιεχόμενο του Προϋπολογισμού θα μπορεί χωρίς γραφειοκρατικές καθυστερήσεις να τροποποιείται και να συμβαδίζει με την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης δίνεται έμφαση στον ρόλο του Προϋπολογισμού ως εργαλείο προγραμματισμού και οικονομικού σχεδιασμού (Καραγιλάνης, 2004). Οι ΟΤΑ θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην κατάρτιση των Προϋπολογισμών τους, ώστε οι προβλέψεις τους να συμβάλλουν όχι μόνο στην ομαλή λειτουργία των υπηρεσιών τους αλλά και στην αποτελεσματική εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους. Ο νέος τύπος Προϋπολογισμού των ΟΤΑ ενσωματώνει τις θεσμικές αλλαγές που σημειώθηκαν στα έσοδα και στα έξοδα των ΟΤΑ και ταυτόχρονα προσαρμόζει το περιεχόμενό του στις απαιτήσεις του νέου Κλαδικού Διπλογραφικού Λογιστικού Σχεδίου των ΟΤΑ (ΠΔ 315/99, ΚΥΑ 4604/05) (Σαββαΐδου και συν, 2008). Στοχεύει στην θέσπιση ενός σύγχρονου λογιστικού-διαχειριστικού συστήματος των ΟΤΑ, το οποίο θα διευκολύνει την λειτουργία τους και ταυτόχρονα θα κατοχυρώνει την διαφάνεια και τον έλεγχο. Η ΚΥΑ 7028/2004 έχει εφαρμογή στους δήμους και στις κοινότητες, στα δημοτικάκοινοτικά ιδρύματα, στα δημοτικά-κοινοτικά ΝΠΔΔ και στους συνδέσμους των ΟΤΑ. Δεν έχει υποχρεωτική εφαρμογή στα ΝΠΙΔ της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή στην Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ), στις τοπικές ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΕΔΚ), στις Αστικές Εταιρίες και τα Κοινωφελή Ιδρύματα των ΟΤΑ, καθώς και στις δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις και στις ΔΕΥΑ. Όλα αυτά τα νομικά πρόσωπα διέπονται ως προς τον Προϋπολογισμό τους από ειδικές για αυτά διατάξεις. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ΚΥΑ 7028/2004 έχει πολλά λάθη που δείχνουν μεγάλη προχειρότητα κατά την κατάρτισή της (Νικολόπουλος, ). Για παράδειγμα, υπάρχουν εγγραφές εσόδων και δαπανών που παρόλο που υπάρχει πρόβλεψη νόμου δεν αναφέρονται στην ΚΥΑ 7028/2004 και ούτε στην ΚΥΑ 64871/2007 που αποτελεί τροποποίηση της προηγούμενης. Επιπλέον, κάποιες εγγραφές αναφέρονται με λανθασμένους κωδικούς, όπως για παράδειγμα στην ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ ΙΙ με βάση την πηγή προέλευσης, στα «0 ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ» οι κατηγορίες εμφανίζονται λανθασμένα με τους κωδικούς 1,2,3 κλπ. αντί του ορθού 01,02,03 κλπ. Ακόμη πολλές φορές κάποιες εγγραφές εμφανίζονται με διαφορετική διατύπωση από αυτήν που είναι η σωστή (όπως πχ οι ΚΑ 41 και 42). Τα λάθη είναι αρκετά και θα απαιτούνταν πολλές σελίδες για την καταγραφή όλων αυτών ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ο Προϋπολογισμός των ΟΤΑ διακρίνεται σε δύο μέρη (Καλλιαντάσης και συν, 2009): 19

20 1) Προϋπολογισμός Εσόδων 2) Προϋπολογισμός Δαπανών Τα ποσά που αναγράφονται σε αυτά τα δύο μέρη θα πρέπει να είναι ίσα (ισοσκελισμένα). Συνοπτικά, ο νέος τύπος Προϋπολογισμού των ΟΤΑ Α βαθμού εμφανίζεται παρακάτω: ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΤΑ Α ΒΑΘΜΟΥ 0-ΤΑΚΤΙΚΑ 1-ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟΔΑ 2-ΕΣΟΔΑ ΠΟΕ ΠΟΥ ΒΕΒΑΙΩΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ 3-ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ ΔΑΠΑΝΕΣ 6-ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ 7-ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 8-ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΠΟΕ- ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ- ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 9-ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ 4-ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΡΙΤΩΝ- ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΩΝ 5-ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΤΟΥΣ Διάγραμμα 1: Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (Καλλιαντάσης και συν, 2009 σελ 103) ΕΣΟΔΑ Οι επιμέρους κατηγορίες των εσόδων περιλαμβάνουν (Καραγιλάνης, 2004): Τακτικά έσοδα (0): Πρόσοδοι από ακίνητη περιουσία, έσοδα από κινητή περιουσία, έσοδα από ανταποδοτικά τέλη και δικαιώματα και παροχή υπηρεσιών, φόροι και εισφορές, έσοδα από επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες, λοιπά τακτικά έσοδα. 20

21 Έκτακτα έσοδα (1): Έσοδα από εκποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας, έκτακτες επιχορηγήσεις για κάλυψη λειτουργικών δαπανών, επιχορηγήσεις για επενδύσεις, δωρεές-κληρονομιές-κληροδοσίες, προσαυξήσεις-πρόστιμα-παράβολα, λοιπά έκτακτα έσοδα. Έσοδα παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) που βεβαιώνονται για πρώτη φορά (2): Έσοδα ΠΟΕ τακτικά, έσοδα ΠΟΕ έκτακτα. Εισπράξεις από δάνεια και απαιτήσεις από παρελθόντα οικονομικά έτη (ΠΟΕ) (3): Εισπράξεις από δάνεια, εισπρακτέα υπόλοιπα από βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα έτη. Εισπράξεις υπέρ του Δημοσίου και Τρίτων και Επιστροφές Χρημάτων (4): Εισπράξεις υπέρ δημοσίου και τρίτων (προς απόδοση), επιστροφές χρημάτων. Χρηματικό Υπόλοιπο (5): Χρηματικό Υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης ΕΞΟΔΑ Οι επιμέρους κατηγορίες των εξόδων περιλαμβάνουν (Καραγιλάνης, 2004): Λειτουργικές Δαπάνες χρήσης (6): Αμοιβές και έξοδα προσωπικού, αμοιβές αιρετών και τρίτων, παροχές τρίτων, φόροι-τέλη, λοιπά γενικά έξοδα, πληρωμές για την εξυπηρέτηση δημόσιας πίστης, δαπάνες προμήθειας αναλωσίμων, πληρωμές για μεταβιβάσεις εισοδημάτων σε τρίτους, λοιπά έξοδα. Επενδύσεις (7): Αγορές κτιρίων, τεχνικών έργων και προμήθειες παγίων, έργα, μελέτες, έρευνες, πειραματικές εργασίες και ειδικές δαπάνες, τίτλοι πάγιας επένδυσης (συμμετοχές σε επιχειρήσεις). Πληρωμές ΠΟΕ, λοιπές αποδόσεις και προβλέψεις (8): Πληρωμές υποχρεώσεων ΠΟΕ, λοιπές αποδόσεις, προβλέψεις μη είσπραξης εισπρακτέων υπολοίπων βεβαιωμένων κατά τα παρελθόντα οικονομικά έτη, εντός του οικονομικού έτους. Αποθεματικό (9): Ποσό διαθέσιμο για αναπλήρωση των ανεπαρκών πιστώσεων και για τη δημιουργία νέων μη προβλεπόμενων στον Προϋπολογισμό. Το αποθεματικό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 5% του συνόλου των τακτικών εσόδων που είναι γραμμένα στον Προϋπολογισμό ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ Σύμφωνα με την ΚΥΑ 7028/04, η μορφή του Προϋπολογισμού είναι σε κάθετες στήλες, επτά στο σύνολο, όπως φαίνονται διαμορφωμένες στον παρακάτω πίνακα (αν πρόκειται για παράδειγμα για τον Προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 2008): 21

22 Πίνακας 1: ΜΟΡΦΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΤΟΣ 2007 ΒΕΒΑΙΩΘΕΝΤΑ- ΚΩΔ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΕΝΤΑ ΕΝΤΑΛΘΕΝΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2008 ΨΗΦΙΣΘΕΝΤΑ ΕΓΚΡΙΘΕΝΤΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΕΝΤΑ Το περιεχόμενο αυτών των στηλών αποτελείται από (Νικολόπουλος, ): -1 η στήλη: Κωδικοί αριθμοί. Από τον πρωτοβάθμιο μέχρι τους τεταρτοβάθμιους. Όλες οι εγγραφές στον Προϋπολογισμό γίνονται στον τεταρτοβάθμιο κωδικό. -2 η στήλη: Απέναντι σε κάθε τεταρτοβάθμιο, αναγράφεται ο τίτλος του εσόδου ή της δαπάνης (περιγραφή). -3 η στήλη: Τα ποσά των προϋπολογισθέντων εσόδων και δαπανών κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος, όπως τελικά διαμορφώθηκαν (διαμορφωθέντα). -4 η στήλη: Τα ποσά των βεβαιωθέντων εσόδων και των ενταλθέντων δαπανών του προηγούμενου οικονομικού έτους, όπως αυτά προκύπτουν από τα λογιστικά βιβλία του ΟΤΑ, κατά τον χρόνο της κατάρτισης του Προϋπολογισμού (βεβαιωθέντα-ενταλθέντα). -5 η στήλη: Τα ποσά των ψηφισθέντων εσόδων και δαπανών από το Δημοτικό Συμβούλιο, του έτους του οποίου αφορά ο Προϋπολογισμός (ψηφισθέντα). -6 η στήλη: Τα ποσά των εγκριθέντων εσόδων και δαπανών από την οικεία Περιφέρεια του έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός (εγκριθέντα). -7 η στήλη: Τα έσοδα και οι δαπάνες όπως διαμορφώθηκαν μετά από κάθε αναμόρφωση (τροποποίηση) του Προϋπολογισμού (διαμορφωθέντα). 3. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού γίνεται με τα εξής βήματα (Καλλιαντάσης και συν, 2009): Σχετικά με τα έσοδα, οι φάσεις αναλύονται ως εξής: 1. Βεβαίωση 2. Είσπραξη Σχετικά με τα έξοδα, οι φάσεις αναλύονται ως εξής: 1. Ανάληψη Δαπάνης 2. Διάθεση (Ψήφιση) Πίστωσης 3. Ανάθεση Εκτέλεσης Δαπάνης 4. Εκκαθάριση Δαπάνης 5. Εντολή Πληρωμής 6. Πληρωμή 22

23 3.1 ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ Σύμφωνα με το άρθρο 3 του ΒΔ 17/5-15/6/1959, βεβαίωση εσόδου ονομάζεται η εκκαθάριση της απαίτησης του Δήμου ή της Κοινότητας και ο προσδιορισμός του οφειλόμενου ποσού αυτής, του οφειλέτη, του είδους του εσόδου και την αιτία της οφειλής. Η διαδικασία βεβαίωσης των εσόδων περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα όπως έχουν διαμορφωθεί στο παρακάτω διάγραμμα: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΙΤΛΩΝ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΤΑΛΟΓΩΝ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟ ΜΕ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΤΑΜΙΑ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΕΚΔΟΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΕΣ Διάγραμμα 2: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΕΣΟΔΩΝ 23

24 Αρμόδιο όργανο για την κατάρτιση βεβαιωτικών καταλόγων, εφόσον ο νόμος δεν προβλέπει διαφορετική ρύθμιση, είναι: για τις Κοινότητες ο Πρόεδρος και ο Γραμματέας για τους Δήμους με πληθυσμό κάτω των κατοίκων ο Δήμαρχος και ένας ή δύο υπάλληλοι, που ορίζονται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τους λοιπούς Δήμους η Οικονομική Υ πηρεσία. Η διαδικασία βεβαίωσης των εσόδων (Θεοδώρου, 2007) περιλαμβάνει τα εξής στάδια, όπως φαίνονται στο παραπάνω διάγραμμα: -Συγκέντρωση τίτλων βεβαίωσης Αρχικά συγκεντρώνονται οι «τίτλοι βεβαίωσης» των εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα κλπ. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του ΒΔ 17-5/ , «Τίτλος βεβαίωσης» είναι κάθε έγγραφο που αποδεικνύει ή απλά βεβαιώνει την οφειλή προς τους ΟΤΑ, όπως για παράδειγμα: τελεσίδικες αποφάσεις δικαστηρίων, πειθαρχικές αποφάσεις, καταλογιστικές αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καταλογιστικές αποφάσεις των αρμοδίων αρχών, δηλώσεις φορολογουμένων, χρεωστικές ομολογίες οφειλετών Δήμων και Κοινοτ ήτων κτλ. -Σύνταξη καταλόγων Τα στοιχεία των τίτλων βεβαίωσης καταχωρούνται σε καταλόγους ή καταστάσεις και αποτελούν τους «βεβαιωτικούς καταλόγους» ή «βεβαιωτικές καταστάσεις». Η διαφορά των δύο, είναι ότι στις καταστάσεις καταχωρούνται οφειλές που αποστέλλονται αμέσως στον δημόσιο ταμία για είσπραξη αφού δεν υπόκεινται σε ένδικα μέσα (πχ. Έσοδα από καταδικαστικές αποφάσεις). Ενώ στους καταλόγους καταχωρούνται οφειλές όπως πχ. βεβαιώσεις φόρων, που κοινοποιούνται με αποδεικτικό στον φορολογούμενο, για την πιθανή άσκηση ένδικων μέσων μέσα σε 60 ημέρες. Τα στοιχεία που περιλαμβάνουν οι κατάλογοι είναι: Ο τίτλος της αρχής που τον συντάσσει. Ο αριθμός του τίτλου είσπραξης. Η αρμόδια ΔΟΥ που θα βεβαιώσει τον κατάλογο (εφόσον δεν υπάρχει ταμιακή υπηρεσία). Το επώνυμο, το όνομα, το πατρώνυμο, το ΑΦΜ, το επάγγελμα, την διεύθυνση επαγγέλματος και κατοικίας του οφειλέτη και εφόσον πρόκειται για εταιρείες, την 24

25 επωνυμία, την έδρα και τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα με τις διευθύνσεις τους. Το είδος του εσόδου και το οφειλόμενο ποσό. Ο αριθμός των δόσεων που μπορεί να εξοφληθεί και η ημερομηνία λήξης κάθε μιας από αυτές (εάν προβλέπεται τμηματική καταβολή). -Γνωστοποίηση αποσπάσματος στον φορολογούμενο με απόδειξη Απόσπασμα του βεβαιωτικού καταλόγου κοινοποιείται στους φορολογούμενους και ταυτόχρονα καλούνται εγγράφως να ασκήσουν, σε περίπτωση διαφωνίας τους, μέσα σε 60 ημέρες, ένδικα μέσα κατά της εγγραφής τους στον κατάλογο. -Υπογραφή βεβαιωτικών καταλόγων Εφόσον περάσουν οι ημερομηνίες για την άσκηση προσφυγής, οι κατάλογοι υπογράφονται από τον Δήμαρχο ή τον Πρόεδρο της κοινότητας, τον προϊστάμενο της αρμόδιας για την βεβαίωση υπηρεσίας και τον υπάλληλο που τους συνέταξε και σφραγίζονται με την σφραγίδα του Δήμου ή της Κοινότητας και αποτελούν πλέον τον νόμιμο τίτλο είσπραξης των βεβαιωθέντων εσόδων και η εγγραφή σε αυτούς είναι οριστική. -Αποστολή καταλόγου στον ταμία Οι βεβαιωτικοί κατάλογοι, συντάσσονται σε 3 αντίτυπα και αποστέλλονται στο δημοτικό ταμείο ή στην αρμόδια ΔΟΥ (για τους ΟΤΑ που δεν έχουν δική τους ταμιακή υπηρεσία). -Έλεγχος καταλόγων Ο δημοτικός ταμίας ελέγχει τους καταλόγους. -Έκδοση «Αποδεικτικού παραλαβής εισπρακτέων εσόδων» Ο δημοτικός ταμίας μέσα σε 1 μήνα από την παραλαβή των βεβαιωτικών καταλόγων, εκδίδει χωριστό τριπλότυπο «Αποδεικτικό παραλαβής εισπρακτέων εσόδων» για κάθε βεβαιωτικό κατάλογο. 25

26 -Καταχώρηση στο Βιβλίο Εισπρακτέων Εσόδων Η ταμειακή βεβαίωση του εσόδου συντελείται μετά την καταχώριση από τον δημοτικό ταμία του «Αποδεικτικού παραλαβής εισπρακτέων εσόδων» στο Βιβλίο Εισπρακτέων Εσόδων. -Παράδοση αντιγράφων στην υπηρεσία βεβαίωσης και το λογιστήριο Αντίγραφο του αποδεικτικού παραλαβής αποστέλλεται στην υπηρεσία που έστειλε τον τίτλο και στο λογιστήριο. -Ατομικές ειδοποιήσεις και γενικές προσκλήσεις Ο δημοτικός ταμίας ή η αρμόδια ΔΟΥ έχει ένα μήνα από την μέρα που βεβαιώθηκε ο κατάλογος, για να αποστείλει ατομική ειδοποίηση στους οφειλέτες. Η ατομική ειδοποίηση πρέπει να περιλαμβάνει τον τίτλο της αρχής που την συντάσσει, τα στοιχεία του οφειλέτη, το είδος και το ποσό του χρέους, το οικονομικό έτος στο οποίο ανήκει το χρέος, τον αριθμό και την ημερομηνία του τριπλότυπου αποδεικτικού παραλαβής εισπρακτέων εσόδων και την ημερομηνία πληρωμής του χρέους. Αν το χρέος καταβάλλεται σε δόσεις αναγράφονται αναλυτικά οι δόσεις και η ημερομηνία πληρωμής τους. Η μη αποστολή ατομικής ειδοποίησης ή η αποστολή με ατέλειες έχει ως συνέπεια την πειθαρχική ευθύνη του Προϊσταμένου του Δημοτικού Ταμείου. Ο οφειλέτης μπορεί να ασκήσει ανακοπή κατά της ατομικής ειδοποίησης. Δεν αποστέλλεται ατομική ειδοποίηση για οφειλές που στηρίζονται σε συμβάσεις ή δικαστικές αποφάσεις, οι οποίες ορίζουν ρητά τον χρόνο πληρωμής της οφειλής. Σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ, ο δημοτικός ταμίας εκτός από τις ατομικές ειδοποιήσεις, αποστέλλει και «Ειδικές προσκλήσεις», με τις οποίες καλούνται οι οφειλέτες να εξοφλήσουν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους, ως τελευταία ειδοποίηση πριν την εφαρμογή αναγκαστικών μέτρων είσπραξης. -Παράδοση αντιγράφου καταλόγου στους εισπράκτορες Ο ταμίας παραδίδει με απόδειξη αντίγραφα των βεβαιωτικών καταλόγων στους εισπράκτορες του ΟΤΑ, ώστε να προβούν στην είσπραξη αυτών. 26

27 3.2 ΟΙΚΟΘΕΝ ΒΕΒΑΙΩΣΗ Οίκοθεν βεβαίωση πραγματοποιείται όταν (Νικολόπουλος, 2004): Η είσπραξη των δημοτικών φόρων είναι ταυτόχρονη με την υποβολή δήλωσης του υπόχρεου, πριν περιέλθουν στο ταμείο οι βεβαιωτικοί κατάλογοι, χωρίς δηλαδή να έχει γίνει ταμειακή βεβαίωση του εσόδου. Όταν η βεβαίωση και η είσπραξη συμπίπτουν. Η βεβαίωση στις παραπάνω περιπτώσεις γίνεται με την έκδοση «Υπηρεσιακού Βεβαιωτικού Σημειώματος». Στην οίκοθεν βεβαίωση, ο δημότης-υπόχρεος προσέρχεται να πληρώσει το οφειλόμενο ποσό στην υπηρεσία είτε αποδεχόμενος τα ποσά που έχουν υπολογιστεί από το γραφείο εσόδων, είτε δηλώνοντας ο ίδιος τα στοιχεία για τον υπολογισμό της οφειλής του. Το γραφείο εσόδων εκδίδει το Υπηρεσιακό Βεβαιωτικό Σημείωμα το οποίο είναι τριπλότυπο. Το ένα αντίτυπο παραμένει στην υπηρεσία και τα άλλα δύο τα καταθέτει ο οφειλέτης στον εισπράκτορα μαζί με την πληρωμή της οφειλής του. Ο εισπράκτορας εκδίδει διπλότυπο είσπραξης και επισυνάπτει το ένα αντίτυπο του υπηρεσιακού σημειώματος μαζί του και επιστρέφει το τρίτο αντίτυπο στον εκδότη του Υπηρεσιακού Βεβαιωτικού Σημειώματος. Στο τέλος κάθε μήνα, συντάσσεται βεβαιωτική κατάσταση με όλα τα Υπηρεσιακά Βεβαιωτικά Σημειώματα και αποστέλλεται στο ταμείο. Ο ταμίας αφού τα ελέγξει εκδίδει Αποδεικτικό Παραλαβής Εισπρακτέων Εσόδων, το οποίο καταχωρεί στο Βιβλίο Εισπρακτέων Εσόδων και εκδίδει Γραμμάτιο Είσπραξης. 3.3 ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ Είναι η εξόφληση των οφειλών προς τον Δήμο. Η είσπραξη των εσόδων γίνεται από την ταμειακή υπηρεσία του δήμου ή από την ΔΟΥ που υπάγεται ο Δήμος ή η Κοινότητα. Σύμφωνα με το άρθρο 167 του νέου ΚΔΚ, για την είσπραξη των εσόδων των Δήμων και Κοινοτήτων, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) (Σαββαΐδου και Καραγιλάνης, 2010). Με επιταγές εξοφλούνται υποχρεωτικά οφειλές άνω των 500 για εταιρίες και 1000 ανά δημότη. Η είσπραξη γίνεται με έκδοση διπλοτύπων και γραμματίων είσπραξης. Στην πράξη οι διαδικασίες είσπραξης των εσόδων παρουσιάζουν καθυστερήσεις και αδυναμίες που οφείλονται κυρίως σε πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ελλειμμάτων στους Δήμους. Δεν υπάρχει επαρκής έλεγχος για την είσπραξη των οφειλών των ΟΤΑ και έτσι πολλές οφειλές παραμένουν ανείσπρακτες για μεγάλα χρονικά 27

28 διαστήματα. Αυτές μεταφέρονται στα επόμενα οικονομικά έτη και πολλές φορές δημιουργούν πλασματικούς Προϋπολογισμούς καθώς πρόκειται για έσοδα που πολύ δύσκολα θα εισπραχθούν. Γι αυτό θα πρέπει οι ΟΤΑ να λαμβάνουν τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης έγκαιρα και χωρίς κωλυσιεργίες. 3.4 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ Η εγγραφή συγκεκριμένης πίστωσης στον Προϋπολογισμό δεν συνεπάγεται και την έγκριση για την πραγματοποίηση δαπανών σε βάρος αυτής. Για να πραγματοποιηθεί η δαπάνη απαιτείται προηγουμένως να συνταχθεί η Έκθεση Ανάληψης Δαπάνης και να ψηφισθεί η πίστωση από τα αρμόδια όργανα. Με το όρο ανάληψη δαπάνης νοείται η διοικητική πράξη με την οποία γεννάται η υποχρέωση του δημοσίου (άρθρο 21 παρ.1 του Ν.2362/95) (Θεοδώρου, 2009). Η πληρωμή των δαπανών από τους ΟΤΑ ακολουθεί τη διαδικασία (Καλλιαντάσης και συν, 2009) που φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα: ΕΓΚΡΙΣΗ -ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΑΠΑΝΗΣ -ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗΣ -Σύνταξη έκθεσης ανάληψης δαπάνης (ΕΑΔ) -Υπογραφή ΕΑΔ -Έλεγχος- Θεώρηση -Εντολή διενέργειας ή εισήγηση προς ΔΣ -Διάθεση (Ψήφιση) Πίστωσης -Ανάθεση Εκτέλεσης Δαπάνης ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ -Εκκαθάριση Δαπάνης ΕΝΤΟΛΗ -Έκδοση Χρηματικού Εντάλματος Πληρωμής -Δικαιολογητικά -Ενημέρωση Βιβλίων -Αποστολή Χρηματικού Εντάλματος στον ταμία ΠΛΗΡΩΜΗ -Έλεγχος Χρηματικού Εντάλματος από τον ταμία -Έγγραφη ειδοποίηση δικαιούχου -Εξακρίβωση στοιχείων -Πληρωμή -Ενημέρωση Βιβλίων Διάγραμμα 3: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ (Καλλιαντάσης και συν, 2009 σελ 120) 28

29 3.4.1 ΕΓΚΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΗΣ Αρχικά συντάσσεται η Έκθεση Ανάληψης Δαπάνης (ΕΑΔ) από την αρμόδια δημοτική υπηρεσία που θα κάνει την δαπάνη (άρθρο 13 ΒΔ 1959). Για κάθε δαπάνη συντάσσεται ξεχωριστή ΕΑΔ (Γκόντορας και Μπέλλος, 2003 Α ). Η ΕΑΔ θα πρέπει να περιέχει: Το είδος και την αιτία της δαπάνης. Τον αριθμό της ΕΑΔ. Το απαιτούμενο ποσό της δαπάνης αριθμητικώς και ολογράφως. Τις γενικές ή ειδικές διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή αποφάσεων στους οποίους στηρίζεται η δαπάνη. Το οικονομικό έτος που αφορά. Το κεφάλαιο και το άρθρο του Προϋπολογισμού (Κωδικός Αριθμός) που βαρύνει η δαπάνη. Την αρχική πίστωση που έχει εγγραφεί στον Προϋπολογισμό του Δήμου και στον συγκεκριμένο κωδικό αριθμό. Τη διαμόρφωση του ποσού με βάση τις αναμορφώσεις του Προϋπολογισμού. Το συνολικό ποσό που έχει αφαιρεθεί με προηγούμενη ΕΑΔ. Το ποσό που απομένει, μετά από αυτή, στην πίστωση. Το ποσό που αφορά η συνταχθείσα ΕΑΔ. Το ποσό που απομένει, μετά από αυτή την ΕΑΔ, στην πίστωση. Αυτό το ποσό πρέπει να είναι θετικό, διότι αν είναι αρνητικό σημαίνει υπέρβαση της πίστωσης που έχει εγγραφεί στον Προϋπολογισμό και στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η δαπάνη οπότε δεν συντάσσεται ΕΑΔ. Η ΕΑΔ, μετά την σύνταξή της, υπογράφεται από τον Δήμαρχο και τον Διευθυντή διάθεσης της πίστωσης και αποστέλλεται στην λογιστική υπηρεσία. Εκεί αφού ελεγχθεί η νομιμότητα της δαπάνης και διαπιστωθεί ότι υπάρχει διαθέσιμη πίστωση στον Προϋπολογισμό, καταχωρείται στο Βιβλίο Αναλαμβανομένων Υποχρεώσεων και εγκρίνεται. Ο προϊστάμενος της λογιστικής υπηρεσίας, σύμφωνα με το άρθρο 14, παρ.1, οφείλει με προσωπική του ευθύνη, να αρνηθεί αιτιολογημένα και εγγράφως την έγκριση της ΕΑΔ στις ακόλουθες περιπτώσεις: Αν η δαπάνη είναι προδήλως παράνομη, δηλαδή δεν προβλέπεται από διάταξη νόμου ή δεν εξυπηρετεί τον σκοπό του ΟΤΑ (πχ. Δαπάνη για αγορά ακριβών αυτοκινήτων για τον Δήμο). 29

30 Αν η δαπάνη δεν μπορεί να καλυφθεί από το διαθέσιμο υπόλοιπο ποσό της πίστωσης του Προϋπολογισμού. Αν η δαπάνη χρεώθηκε σε λάθος Κωδικό Αριθμό. Μετά την ανάληψη της δαπάνης με την ΕΑΔ, απαιτείται η διάθεση (ψήφιση) της πίστωσης από τα αρμόδια όργανα (Θεοδώρου, 2009). Με την ψήφιση του Προϋπολογισμού, δεν αποφασίζεται και η διάθεση των πιστώσεων αλλά προσδιορίζεται το πρόγραμμα μέσα στο οποίο θα γίνει η διαχείριση των οικονομικών του Δήμου. Δεν σημαίνει ότι επειδή μια δαπάνη αναγράφεται στον Προϋπολογισμό, υπάρχει και υποχρέωση για ανάλωσή της. Αυτό εξαρτάται από την ροή των εσόδων στο ταμείο του εκάστοτε ΟΤΑ. Τα όργανα που είναι υπεύθυνα για την ψήφιση των πιστώσεων φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 2:ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΣΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ ( -τελευταία επίσκεψη 26/05/2010) ΟΡΓΑΝΟ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Δημαρχιακή Επιτροπή Δημοτικό Συμβούλιο Δήμαρχος Χωρίς απόφαση οργάνου ΕΙΔΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ Όλες οι δαπάνες για τις οποίες δεν είναι αρμόδιο άλλο όργανο (άρθρο 103 παρ.2γ του νέου ΚΔΚ) Εορτές - εκδηλώσεις, τιμητικές διακρίσεις Έξοδα κίνησης σε συμβούλους, δήμαρχο Επιχορηγήσεις συλλόγων, ενίσχυση απόρων, τουριστική προβολή Επικοινωνίες Απρόβλεπτες ζημίες Αποδοχές προσωπικού έξοδα παραστάσεως έξοδα κίνησης εισπρακτόρων μισθώματα ακινήτων υποχρεωτικές εισφορές - δαπάνες Η ΕΑΔ και η διάθεση (ψήφιση) της πίστωσης είναι δύο ξεχωριστές ενέργειες παρόλο που υπάρχει σύγχυση αυτών των δύο εννοιών στους ΟΤΑ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ΕΑΔ εκφράζει την ανάληψη της δαπάνης λογιστικά και η ψήφιση την εκφράζει νομικά (Νικολόπουλος, ). 30

31 Στη συνέχεια ακολουθεί η ανάθεση εκτέλεσης της δαπάνης. Η ανάθεση εκτέλεσης γίνεται είτε με απευθείας ανάθεση είτε με διαγωνισμό, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τα χρηματικά όρια που καθορίζονται για κάθε περίπτωση ξεχωριστά ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ Έπειτα από όλα αυτά, ακολουθεί η εκκαθάριση της δαπάνης, σύμφωνα με τα άρθρα του ΒΔ 17-5/ Διενεργείται από την αρμόδια υπηρεσία του ΟΤΑ ή από τον αρμόδιο υπάλληλο για εκκαθάριση. Σύμφωνα με το άρθρο 20 του παραπάνω ΒΔ, εκκαθάριση δαπάνης είναι η πράξη με την οποία αναγνωρίζεται η οφειλή του ΟΤΑ ως νομίμως αναληφθείσα και υφιστάμενη (αν δεν έχει δηλαδή παραγραφεί) και προσδιορίζεται το ποσό αυτής (Γκόντορας και Μπέλλος, 2003 Α ). Σύμφωνα με τον Ν.2362/95, κατά την εκκαθάριση ελέγχονται τα δικαιολογητικά της δαπάνης και συγκεκριμένα διαπιστώνεται αν η δαπάνη προβλέπεται από τον Νόμο (ή εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες ή τους σκοπούς της υπηρεσίας), αν αναλήφθηκε νόμιμα, αν υπάρχουν όλα τα δικαιολογητικά, αν υπέπεσε σε παραγραφή και αν υπάρχουν παρατυπίες στην υλοποίηση. Συνεπώς η εκκαθάριση της δαπάνης για τους ΟΤΑ συνίσταται διαγραμματικά ως εξής: ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΟΡΙΖΕΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΔΑΠΑΝΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥ Διάγραμμα 4: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ 31

32 3.4.3 ΕΝΤΟΛΗ Μετά την εκκαθάριση της δαπάνης, η λογιστική υπηρεσία εκδίδει τον τίτλο πληρωμής της δαπάνης, δηλαδή το Χρηματικό Ένταλμα Πληρωμής (ΧΕΠ) (Θεοδώρου, 2009). Το ΧΕΠ υπογράφεται από τον Δήμαρχο και τον προϊστάμενο της λογιστικής υπηρεσίας. Υπόλογοι καθίστανται και οι δύο. Το ΧΕΠ αποτελείται από δύο ίδια μέρη (στέλεχος και κύριο ένταλμα), στα οποία πρέπει να αναγράφονται τα παρακάτω στοιχεία: Την υπηρεσία που το εξέδωσε. Τον αύξων αριθμό του χρηματικού εντάλματος. Το οικονομικό έτος στο οποίο ανάγεται η δαπάνη. Τον Κωδικό Αριθμό του Προϋπολογισμού σε βάρους του οποίου εκδίδεται το ΧΕΠ και ο πλήρης τίτλος αυτού. Τον λογαριασμό (τακτικά έσοδα, έκτακτα ανειδίκευτα έσοδα, έκτακτα ειδικευμένα έσοδα) από τα έσοδα του οποίου θα πληρωθεί το ΧΕΠ. Το ταμείο που πρέπει να πληρώσει το ΧΕΠ (ταμειακή υπηρεσία ή μέσω της ΔΟΥ). Το ονοματεπώνυμο του δικαιούχου και το ΑΦΜ του. Αν πρόκειται για νομικό πρόσωπο, το ΧΕΠ εκδίδεται στο όνομα του νομικού προσώπου και όχι στο όνομα του εκπροσώπου του. Την αιτία πληρωμής, η οποία πρέπει να είναι σαφής και πλήρης, ώστε να διευκολύνει τους ελέγχους. Η ασάφεια μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει την αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων. Το πληρωτέο ποσό αριθμητικώς και ολογράφως. Τις κρατήσεις υπέρ τρίτων. Τον αριθμό και το είδος των δικαιολογητικών που επισυνάπτονται σ αυτό. Τα δικαιολογητικά πρέπει να είναι πρωτότυπα και να μη φέρουν αλλοιώσεις. Την ημερομηνία έκδοσης του ΧΕΠ. Για τους ΟΤΑ που είναι υποχρεωμένοι να τηρούν και το Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο των ΟΤΑ αναγράφεται και ο λογαριασμός της Γενικής Λογιστικής. Έπειτα, τα ΧΕΠ καταχωρούνται στα βιβλία της λογιστικής υπηρεσίας (Ημερολόγιο και Καθολικό) και αποστέλλονται στο ταμείο. Εάν μείνουν ανεξόφλητα μέχρι τη λήξη του οικονομικού έτους ακυρώνονται και μεταφέρονται στο νέο οικονομικό έτος. Στην περίπτωση που ο Δήμος υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο των δαπανών του από το Ελεγκτικό Συνέδριο, τα ΧΕΠ εκδίδονται σε δύο σειρές: 32

33 -ΣΕΙΡΑ Α : Δαπάνες που εξαιρούνται του προληπτικού ελέγχου (άρθρο 169 παρ.2 ΚΔΚ). Αφού εκδοθούν αυτά τα ΧΕΠ διαβιβάζονται άμεσα στο ταμείο για πληρωμ ή. -ΣΕΙΡΑ Β : Δαπάνες που υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο (άρθρο 169 παρ.2 ΚΔΚ). Αυτά τα ΧΕΠ διαβιβάζονται πρώτα στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου για θεώρηση και αφού πάρουν την έγκριση πηγαίνουν στο ταμείο για πληρωμή ΠΛΗΡΩΜΗ ΔΑΠΑΝΗΣ Για τους ΟΤΑ που δεν υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο, ο δημοτικός ταμίας αφού παραλάβει τα ΧΕΠ, προβαίνει, με προσωπική του ευθύνη, σε έλεγχο νομιμότητας (να προβλέπεται η δαπάνη από διάταξη νόμου και να υπάρχει εγγεγραμμένη πίστωση στον Προϋπολογισμό) και κανονικότητας αυτών (να υπάρχουν όλα τα δικαιολογητικά της δαπάνης και να μην έχει υποπέσει σε παραγραφή). Αν έχει αντιρρήσεις γνωστοποιεί στον Δήμαρχο τους λόγους. Αν ο Δήμαρχος απορρίψει εγγράφως τους λόγους αμφισβήτησης το ένταλμα εκτελείται, δηλαδή πληρώνεται. Έπειτα αποστέλλονται τα ΧΕΠ στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου για έλεγχο κατά προτεραιότητα. Για τους ΟΤΑ που υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο, εφόσον ο Επίτροπος θεωρήσει τα ΧΕΠ, ο δημοτικός ταμίας δεν ασκεί κανένα έλεγχο αλλά η Ταμιακή Υπηρεσία ειδοποιεί τους δικαιούχους εγγράφως για τα χρηματικά εντάλματα που έχουν εκδοθεί στο όνομά τους, προκειμένου να διενεργηθεί η εξόφληση αυτών. (Άρθρο 28 παρ. 3 ΒΔ 17-5/ ). Ο ταμίας πρέπει να εξακριβώσει τα στοιχεία της ταυτότητας του δικαιούχου και των λοιπών δικαιολογητικών νομιμοποίησης αυτού (στοιχεία εκπροσώπου εάν πρόκειται για ΑΕ, ΕΠΕ, φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα). Στη συνέχεια γίνεται η εξόφληση των ΧΕΠ με τους εξής τρόπους (Νικολόπουλος, ): Απευθείας από το ταμείο του Δήμου με μετρητά ή με επιταγές σύμφωνα με τα ισχύοντα χρηματικά όρια. Πληρωμή μέσω τράπεζας με μεταφορά στον λογαριασμό του δικαιούχου. Με σύσταση παρακαταθήκης στο ΤΠκΔ. Εξόφληση με τραπεζική επιταγή. Με συμψηφισμό απαιτήσεων. Έπειτα ενημερώνονται τα βιβλία του Δήμου. Ο ταμίας για κάθε ΧΕΠ που εξοφλεί εκδίδει απόδειξη που υπογράφει ο δικαιούχος και επισυνάπτεται στο ΧΕΠ. Τέλος σφραγίζει το ΧΕΠ με την σφραγίδα «ΕΞΟΦΛΗΘΗΚΕ». 33

34 3.5 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν.3202/2003, το άρθρο 11 του Ν.3250/2004 και το άρθρο 18 παρ.9 του Ν.3320/2005, οι δαπάνες των ΟΤΑ Α βαθμού με πληθυσμό άνω των 5000 κατοίκων, υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει την θεώρηση των ΧΕΠ πριν από την εξόφλησή τους και εκτείνεται και στον έλεγχο των συμβάσεων πριν την υπογραφή τους, όταν αυτές οι συμβάσεις υπερβαίνουν το (Ν.3310/2005). Ο προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δαπανών των ΟΤΑ συνολικά παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα: ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΥΠΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΕΜΠΙΠΤΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Διάγραμμα 5: ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ Ο προληπτικός έλεγχος διακρίνεται σε τυπικό και παρεμπίπτοντα έλεγχο. Ο τυπικός έλεγχος διακρίνεται σε έλεγχο νομιμότητας, κανονικότητας και ουσιαστικό έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση πάντως απαγορεύεται ρητά η άσκηση ελέγχου σκοπιμότητας των δαπανών. (Σαββαΐδου 2009). Ο έλεγχος νομιμότητας αφορά στην εξακρίβωση: Ύπαρξης πρόβλεψης της δαπάνης από ουσιαστική διάταξη Νόμου. Ύπαρξης εγγραφής στον Προϋπολογισμό σχετικής πίστωσης για την συγκεκριμένη δαπάνη. 34

35 Ο έλεγχος κανονικότητας αφορά στον αν τηρήθηκαν οι διαδικασίες νόμιμης ανάληψης της δαπάνης (διενέργεια διαγωνισμών, τήρηση χρηματικών ορίων απευθείας ανάθεσης εκτέλεσης έργου, κατατμήσεις έργων κτλ.), αν επισυνάπτονται όλα τα νόμιμα δικαιολογητικά που απαιτούνται και τέλος αν η δαπάνη έχει υποπέσει σε παραγραφή. Ο ουσιαστικός έλεγχος σχετίζεται με το ουσιαστικό μέρος της δαπάνης. Κάποια από τα πράγματα που εξετάζονται είναι η υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και η ακρίβεια των πραγματικών στοιχείων των δικαιολογητικών (Μπαλτά, 2010). Ο παρεμπίπτων έλεγχος αφορά όλα τα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν μέσα από τον έλεγχο αυτής της δαπάνης. Παρόλο που απαγορεύεται ρητά ο έλεγχος σκοπιμότητας της εντελλόμενης δαπάνης, πολλές φορές έχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις ως προς την έμμεση άσκηση ελέγχου σκοπιμότητας όταν ο Επίτροπος προβαίνει σε αξιολόγηση περί της εξυπηρέτησης του σκοπού του ΟΤΑ από την διενέργεια ορισμένης δαπάνης, προκειμένου να προβεί στην θεώρησή της (Σαββαΐδου, 2009). Σε όλα αυτά θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία έτσι ώστε να μην γίνονται παρανομίες αλλά από την άλλη πλευρά να μην θίγεται και η ανεξαρτησία των ΟΤΑ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει με κάθε τρόπο να προστατεύεται η αρχή της τοπικής αυτοδιοίκησης (the principle of local self-government) (Council of Europe - Steering Committee on Local and Regional Democracy, 1999). Εκτός από τον προληπτικό έλεγχο, διενεργείται και κατασταλτικός έλεγχος των ΟΤΑ από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με το άρθρο 24 του Ν.3202/2003 και περιλαμβάνει έλεγχο των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων. Ο κατασταλτικός έλεγχος συνίσταται σε έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας των πράξεων διαχειρίσεως που δεν έχουν ελεγχθεί με τον προληπτικό έλεγχο. Σε αντίθεση με τον προληπτικό έλεγχο που συνίσταται μόνο στον έλεγχο των δαπανών, ο κατασταλτικός έλεγχος αφορά το σύνολο της διαχειρίσεως, δηλαδή τον έλεγχο των δαπανών, τον έλεγχο της βεβαίωσης και είσπραξης των εσόδων και τον έλεγχο της διαχείρισης της περιουσίας των ΟΤΑ. Κύριο αντικείμενο αυτού είναι η ορθή και σύμφωνα με τους κανόνες του ισχύοντος λογιστικού συστήματος τήρηση και ενημέρωση των λογαριασμών, ώστε να υπάρχει ακρίβεια στις οικονομικές πράξεις. Ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών είναι δειγματοληπτικός και διενεργείται επιτοπίως. 35

36 4. ΤΑΜΙΑΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ο Ταμιακός Απολογισμός διαμορφώνεται από τα οικονομικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την εκτέλεση του Προϋπολογισμού (Σαββαΐδου και συν, 2008). 4.1 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ Σύμφωνα με το άρθρο 163 του ΚΔΚ, μετά τη λήξη του οικονομικού έτους, ο ταμίας προβαίνει στην κατάρτιση του Ταμιακού Απολογισμού. Το αργότερο μέχρι το τέλος Μαΐου, του επόμενου οικονομικού έτους από αυτό που αφορά ο Απολογισμός, πρέπει ο ταμίας να υποβάλλει τον Απολογισμό στην Δημαρχιακή Επιτροπή, διαμέσου του Δημάρχου. Η Δημαρχιακή Επιτροπή μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 2 μηνών από τότε που παρέλαβε τα απολογιστικά στοιχεία, δηλαδή το αργότερο μέχρι τέλη Ιουλίου προβαίνει στον προέλεγχο του Απολογισμού σε ειδική συνεδρίαση. Μέσα σε 5 ημέρες από τη λήψη της απόφασης, δηλαδή το αργότερο μέχρι 5 Αυγούστου, υποβάλλει τον Απολογισμό μαζί με εισηγητική έκθεση, στο Δημοτικό Συμβούλιο για έγκριση. Το Δημοτικό Συμβούλιο μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 2 μηνών αφότου παρέλαβε τον Απολογισμό, δηλαδή το αργότερο μέχρι 5 Οκτωβρίου, αποφασίζει για την έγκριση αυτού. Μέσα το πολύ σε 1 μήνα, δηλαδή το αργότερο μέχρι 5 Νοεμβρίου, ο Ταμιακός Απολογισμός υποβάλλεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο μαζί με όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά και η υποβολή του ανακοινώνεται στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας. Οι ανωτέρω αναφερόμενες ημερομηνίες ανάγονται σε εξάντληση των οριζόμενων προθεσμιών. Εννοείται ότι η διαδικασία μπορεί να γίνει και σε συντομότερο χρονικό διάστημα. Αν για παράδειγμα, ο δημοτικός ταμίας διαβιβάσει τον Απολογισμό στις 20/5 (αντί της καταληκτικής ημερομηνίας 30/5), τότε η δημαρχιακή επιτροπή έχει δύο μήνες από τότε που τον παρέλαβε (δηλαδή μέχρι 20/7) για να κάνει τον έλεγχο αυτού. Αν κάνει τον έλεγχο στις 15/6 και διαβιβάσει τον Απολογισμό σε 5 ημέρες (20/6) στο Δημοτικό Συμβούλιο, τότε εκείνο έχει 2 μήνες από τότε για τον εγκρίνει (δηλαδή μέχρι 20/8). Έστω ότι τον εγκρίνει 20/8, οπότε μέχρι 20/9 (ένα μήνα) πρέπει να έχει διαβιβάσει τον Απολογισμό στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Οπότε εδώ παρατηρούμε ότι ενώ η καταληκτική ημερομηνία, με την εξάντληση όλων των προβλεπόμενων προθεσμιών, είναι η 5/11, η διαδικασία ολοκληρώνεται στις 20/9. 36

37 4.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Τα στοιχεία που περιέχει ο Ταμιακός Απολογισμός αναφέρονται σε κάθετες στήλες όπως φαίνονται διαμορφωμένες στα παρακάτω διαγράμματα: -Ως προς τα έσοδα: Πίνακας 3: ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ ΤΑΜΙΑΚΟΥ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΣΟΔΩΝ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) ΚΑ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛ ΑΝΑΜΟΡ ΠΡΟΥΠΟΛ ΒΕΒΑΙΩΘ ΔΙΑΓΡΑΦΕ ΕΙΣΠΡΑΧΘ ΕΙΣΠΡΑΚΤ ΕΣΟΔΟΥ ΕΣΟΔΟΥ ΟΓΙΣΘ. ΦΩΣΕΙΣ ΟΓΙΣΘ. ΕΝΤΑ ΝΤΑ ΕΝΤΑ ΥΠΟΛ. ΕΣΟΔΑ ΠΡΟΫΠΟΛ ΟΠΩΣ ΕΣΟΔΑ ΕΣΟΔΑ ΟΓΙΣΜΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦ (6)-(7)-(8) ΩΘΗΚΑΝ (3)+(4) -Ως προς τα έξοδα: Πίνακας 4: ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ ΤΑΜΙΑΚΟΥ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΞΟΔΩΝ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) ΚΑ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛ ΑΝΑΜΟΡ ΠΡΟΥΠΟΛ ΕΝΤΑΛΘΕ ΠΛΗΡΩΘΕ ΠΛΗΡΩΤ. ΑΔΙΑΘ. ΥΠΕΡΒ. ΔΑΠΑΝΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΟΓΙΣΘ. ΦΩΣΕΙΣ ΟΓΙΣΘ. ΝΤΑ ΝΤΑ ΥΠΟΛ. ΠΙΣΤ. ΠΙΣΤ. ΕΞΟΔΑ ΠΡΟΫΠΟΛ ΟΠΩΣ ΟΓΙΣΜΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦ (6)-(7) (5)-(6) (6)-(5) ΩΘΗΚΑΝ (3)+(4) Στο τέλος του Ταμιακού Απολογισμού υπάρχει η ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ όπου εμφανίζονται (Νικολόπουλος, ): Στα ΕΣΟΔΑ το χρηματικό υπόλοιπο του προηγούμενου οικονομικού έτους που μεταφέρθηκε στη νέα χρήση, τα εισπραχθέντα μέσα στη χρήση τακτικά και έκτακτα έσοδα χωριστά καθώς και το σύνολο των εσόδων. Στα ΕΞΟΔΑ τα πληρωθέντα έξοδα κατά τη διάρκεια της χρήσης για λειτουργικές δαπάνες και επενδύσεις χωριστά, τα λοιπά πληρωθέντα έξοδα και το χρηματικό υπόλοιπο (εισπραχθέντα-πληρωθέντα) της διαχείρισης που μεταφέρεται στο νέο οικονομικό έτος. Το σύνολο των εσόδων και των δαπανών θα πρέπει να είναι ίσα. 37

38 Οι Δήμοι με πληθυσμό άνω των 5000 κατοίκων ή με τακτικά έσοδα άνω του , υποβάλλουν στο Δημοτικό Συμβούλιο, εκτός του Ταμιακού Απολογισμού, και τον Ισολογισμό του Δήμου μαζί με τα Αποτελέσματα Χρήσεως (καθώς εφαρμόζουν παράλληλα με το λογιστικό των Δήμων, και το Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο των ΟΤΑ) (Καραγιλάνης, 2004). Ο Ισολογισμός και τα Αποτελέσματα Χρήσης του Δήμου, πριν την υποβολή τους στο ΔΣ, ελέγχονται από έναν Ορκωτό Ελεγκτή-Λογιστή, ο οποίος ορίζεται κατά τον μήνα Οκτώβριο του έτους που αφορά η προς έλεγχο χρήση, με απόφαση του ΔΣ (Ν.3693/2008). Για τον έλεγχο των καταστάσεων του Δήμου, ο Ορκωτός Ελεγκτής εφαρμόζει τους κανόνες ελεγκτικής που ακολουθεί το ΣΟΕΛ (Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών), οι οποίοι συμφωνούν με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. Στο Πιστοποιητικό Ελέγχου ο Ορκωτός Ελεγκτής αναφέρει αν ο Δήμος εφάρμοσε σωστά το Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο των ΟΤΑ και αν τηρήθηκαν οι διατάξεις του ΚΔΚ. Επίσης περιλαμβάνει παρατηρήσεις που αναφέρονται σε ανεπάρκειες που επηρεάζουν σημαντικά την ακρίβεια των αριθμών των οικονομικών καταστάσεων. Ο Ορκωτός Ελεγκτής θα πρέπει να καταρτίσει και την Έκθεση Ελέγχου, που θα περιλαμβάνει τα όσα προέκυψαν από τον έλεγχό του, παραθέτοντας και τις αναγκαίες υποδείξεις. Η Έκθεση Ελέγχου υποβάλλεται στο Δημοτικό Συμβούλιο και κοινοποιείται στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας. Σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 163 του νέου ΚΔΚ, μετά την έγκρισή τους, απαιτείται δημοσίευση συνοπτικής κατάστασης του Απολογισμού, του Ισολογισμού και των Αποτελεσμάτων Χρήσης του Δήμου (μαζί με το πιστοποιητικό ελέγχου του Ορκωτού Ελεγκτή-Λογιστή), σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα, ή αν δεν υπάρχει τέτοια, σε εφημερίδα η οποία εκδίδεται στα όρια του νομού που εδρεύει ο Δήμος. 5. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Η Χρηματοοικονομική Επιστήμη στα πλαίσια των διαδικασιών Προγραμματισμού, Οργάνωσης, Διαχείρισης και Ελέγχου μιας Οικονομικής Μονάδας, παρέχει διάφορα εργαλεία, μεταξύ των οποίων και οι οικονομικοί αριθμοδείκτες. Το σύγχρονο χρηματοοικονομικό μάνατζμεντ προστάζει την χρήση αυτών, για την διεξαγωγή συμπερασμάτων και την δημιουργία προτάσεων για την επίλυση των προβλημάτων που τυχόν θα προκύψουν. Η μέθοδος των δεικτών είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις περιπτώσεις που ο αναλυτής δεν έχει στη διάθεσή του λεπτομερείς πληροφορίες για τις συνθήκες 38

39 χρηματοοικονομικής λειτουργίας των εξεταζόμενων οργανισμών. Οι δείκτες συνοψίζουν με συστηματικό τρόπο μεγάλο αριθμό χρηματοοικονομικών δεδομένων, την εξέλιξη των οποίων θέλουμε να εξετάσουμε (Ευθύμογλου και Λαζαρίδης, 2000 Α ). Οι οικονομικοί δείκτες είναι σχέσεις/συσχετίσεις μεταξύ μεγεθών λογιστικής ή στατιστικής φύσης με στόχο την ανάλυση της κατάστασης του οργανισμού. Σίγουρα οι ΟΤΑ αποτελούν μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς οπότε οι στόχοι τους διαφέρουν από μια επιχείρηση που στόχο έχει τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Παρόλα αυτά, η χρήση δεικτών και άλλων εργαλείων της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης, απαιτείται να γίνεται και από τους ΟΤΑ, καθώς έτσι θα διασφαλίσουν την υλοποίηση μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στόχων. Επίσης μπορούν να εντοπιστούν πολλά προβλήματα και να δοθούν λύσεις σ αυτά. Κάποια ακόμη πλεονεκτήματα των δεικτών είναι ότι: Δίνουν πληροφόρηση στους δημότες σχετικά με την χρήση των δημοτικών πόρων και την δημιουργία ωφελειών προς αυτούς. Οι πολίτες δεν χρειάζεται να διαβάσουν τεράστια κείμενα για να πληροφορηθούν για την πορεία του Δήμου τους αλλά μέσα σε 2 σελίδες έχουν όλη την πληροφόρηση που χρειάζονται. Δίνουν πληροφόρηση στους χρηματοδότες. Οι ΟΤΑ πλέον έχουν πολλές πηγές χρηματοδότησης, όπως ευρωπαϊκά προγράμματα, ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων, ιδιωτικές τράπεζες κτλ. Η πληροφόρηση μέσω των δεικτών μπορεί να βοηθήσει προς την εύρεση πηγών χρηματοδότησης. Για τον υπολογισμό των δεικτών των ΟΤΑ τα οικονομικά μεγέθη λαμβάνονται από το Λογιστικό των ΟΤΑ, τον Ισολογισμό, τα Αποτελέσματα Χρήσης, τους λογαριασμούς γενικής και αναλυτικής λογιστικής, τα λογιστικά και στατιστικά στοιχεί α των ΟΤΑ (Καραγιλάνης, 2004). Επίσης στην ανάλυση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλα στοιχεία, όπως το μέγεθος του Δήμου, την γεωγραφική θέση του, την οργάνωση των υπηρεσιών κλπ. Σύμφωνα με το άρθρο 165 παρ. 2 του ΚΔΚ, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών καθορίζονται οι δείκτες αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ, οι οποίοι συνοδεύουν τον Προϋπολογισμό, τον Απολογισμό και τον Ισολογισμό. Επειδή η εν λόγω Υπουργική Απόφαση δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα, γίνεται χρήση δεικτών σύμφωνα με τους παραδεκτούς κανόνες της οικονομικής επιστήμης. Παρακάτω θα γίνει ανάλυση κάποιων δεικτών που συνάδουν με τους ΟΤΑ και από τους οποίους μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τα οικονομικά δεδομένα ενός ΟΤΑ (Νικολόπουλος, ), (Καραγιλάνης, 2004), (Καλλιαντάσης και συν, 2009). Είναι οι ίδιοι δείκτες που θα 39

40 χρησιμοποιηθούν στην μελέτη περίπτωσης για την ανάλυση των οικονομικών στοιχείων του Δήμου Κιλκίς. Αρχικά παρουσιάζεται το περιεχόμενο των όρων που χρησιμοποιούνται παρακάτω στους δείκτες: Πίνακας 5: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ (Ομάδα 0) ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟΔΑ (Ομάδα 1) ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ (Ομάδα 0, Υποκατηγορία 211, Υποκατηγορία 321, Υποκατηγορία 511) ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ (Ομάδα 1, Υποκατηγορία 221, Υποκατηγορία 322, Υποκατηγορία 512) ΙΔΙΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ (Ομάδα 0 μείον κατηγορία 06, Υποκατηγορία 211, Υποκατηγορία 321, Υποκατηγορία 511) -Θεσμοθετημένοι πόροι υπέρ των ΟΤΑ (ΚΑΠ) για λειτουργικές δαπάνες -Εισοδήματα Κινητής και Ακίνητης Περιουσίας -Έσοδα από Ανταποδοτικά τέλη και Δικαιώματα -Έσοδα από φόρους, τέλη και εισφορές -Έσοδα από τοπικά δυνητικά τέλη και εισφορές -Έσοδα από δωρεές, κληροδοτήματα και κληρονομιές -Έσοδα από εκποίηση περιουσιακών στοιχείων -Έκτακτες επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες -Έσοδα από επιχορηγήσεις για επενδύσεις (ΠΔΕ, ΣΑΤΑ, ΠΕΠ, ΘΗΣΕΑΣ κλπ.) -Προσαυξήσεις-Πρόστιμα-Παράβολα -Τακτικά Έσοδα -Τακτικά Έσοδα ΠΟΕ που βεβαιώθηκαν και εισπράχθηκαν για πρώτη φορά στο τρέχον έτος -Εισπρακτέα Υπόλοιπα από βεβαιωθέντα τακτικά έσοδα σε προηγούμενα έτη -Χρηματικό Υπόλοιπο από Τακτικά Έσοδα -Έκτακτα Έσοδα - Έκτακτα Έσοδα ΠΟΕ που βεβαιώθηκαν και εισπράχθηκαν για πρώτη φορά στο τρέχον έτος -Εισπρακτέα Υπόλοιπα από βεβαιωθέντα έκτακτα έσοδα σε προηγούμενα έτη -Χρηματικό Υπόλοιπο από Έκτακτα Έσοδα - Τακτικά Έσοδα εκτός από τις Επιχορηγήσεις - Τακτικά έσοδα ΠΟΕ - Εισπρακτέα υπόλοιπα από βεβαιωθέντα τακτικά έσοδα σε προηγούμενα έτη - Χρηματικό Υπόλοιπο από Τακτικά Έσοδα 40

41 ΙΔΙΑ ΕΣΟΔΑ (Ομάδα 0 μείον Κατηγορία 06, Ομάδα 1 μείον Κατηγορίες 12 και 13, Ομάδα 2 μείον το Είδος του Εσόδου 2212, Ομάδα 3 μείον Κατηγορία 31 και μείον το Είδος του Εσόδου 3222, Ομάδα 5) ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ (Κατηγορίες 06, 12, 13) ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ (Ομάδες: 0, 1, 2, 3, 4, 5) ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΔΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ) (Ομάδα 6) ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΞΟΔΑ (Ομάδες: 6, 7, 8 μείον Κατηγορία 85) -Τακτικά Έσοδα εκτός από τις Επιχορηγήσεις -Έκτακτα Έσοδα εκτός από τις Επιχορηγήσεις -Έσοδα ΠΟΕ εκτός από τα Έκτακτα Ειδικευμένα Έσοδα ΠΟΕ -Εισπρακτέα υπόλοιπα προηγούμενων ετών εκτός από δάνεια και τις έκτακτες ειδικευμένες απαιτήσεις -Χρηματικό Υπόλοιπο -Τακτικές Επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες -Έκτακτες επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες -Επιχορηγήσεις για επενδύσεις -Τακτικά Έσοδα -Έκτακτα Έσοδα -Έσοδα ΠΟΕ -Εισπράξεις από δάνεια και απαιτήσεις από ΠΟΕ -Εισπράξεις υπέρ του δημοσίου και τρίτων -Χρηματικό Υπόλοιπο -Αμοιβές και έξοδα προσωπικού -Αμοιβές αιρετών και τρίτων -Παροχές τρίτων -Φόροι- τέλη -Λοιπά γενικά έξοδα -Πληρωμές για την εξυπηρέτηση δημόσιας πίστεως -Δαπάνες προμήθειας αναλωσίμων -Πληρωμές για Μεταβιβάσεις εισοδημάτων σε τρίτους -Λοιπά έξοδα. -Έξοδα Χρήσης -Επενδύσεις -Πληρωμές ΠΟΕ και Αποδόσεις μείον τις Προβλέψεις μη Είσπραξης 41

42 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΟΣΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ (Ομάδα 7) ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΟΕ (Κατηγορία 81) ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ (Κατηγορία 32) ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ (Κατηγορία 60) ΤΟΚΟΧΡΕΟΛΥΣΙΑ (Κατηγορία 65) - Αγορές κτιρίων, τεχνικών έργων και προμήθειες παγίων -Έργα -Μελέτες, έρευνες, πειραματικές εργασίες και ειδικές δαπάνες -Τίτλοι πάγιας επένδυσης (συμμετοχές σε επιχειρήσεις). Πληρωμές Υποχρεώσεων ΠΟΕ (Ενταλθέντα -Πληρωθέντα) +(μη ενταλματοποιηθέντα παραστατικά) Εισπρακτέα Υπόλοιπα (Απαιτήσεις) ΠΟΕ (Βεβαιωθέντα Εισπραχθέντα) Αμοιβές και Έξοδα Προσωπικού Πληρωμές για την εξυπηρέτηση δημοσίας πίστεως 5.1 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Δείχνει το ποσοστό συμμετοχής των τακτικών εσόδων στο σύνολο των εσόδων του Δήμου. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη τόσο μεγαλύτερη είναι η αυτοδυναμία του Δήμου καθώς στηρίζεται σε τακτικά έσοδα. Τα τακτικά έσοδα είναι προβλέψιμες πηγές εσόδων και έτσι ο Δήμος μπορεί να κάνει πολύ καλύτερο προγραμματισμό. Αντίθετα, τα έκτακτα έσοδα επειδή δεν επαναλαμβάνονται κάθε έτος (εκτός από την ΣΑΤΑ που μπορεί να συμπεριλαμβάνεται στα έκτακτα έσοδα αλλά λειτουργεί ως τακτική επιχορήγηση), δημιουργούν δυσκολίες στον οικονομικό σχεδιασμό. Ταυτόχρονα όμως η συρρίκνωση των εκτάκτων εσόδων μπορεί να φανερώνει μειωμένη επενδυτική δραστηριότητα, καθώς οι επιχορηγήσεις για επενδύσεις (ΣΑΤΑ) συμπεριλαμβάνονται στα έκτακτα έσοδα. 42

43 5.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Δείχνει το ποσοστό συμμετοχής των εκτάκτων εσόδων στο σύνολο των εσόδων του Δήμου. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή αυτού του δείκτη τόσο περισσότερο εξαρτάται ο ΟΤΑ από μη ελεγχόμενες πηγές εσόδων σε ετήσια βάση. Συνεπώς υπάρχει μικρή δυνατότητα αυτόνομου προγραμματισμού και δράσης. 5.3 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Εκφράζει το ποσοστό συμμετοχής των επιχορηγήσεων (τακτικών και εκτάκτων) του Δήμου στο σύνολο των εσόδων του. Όσο αυξάνει η τιμή του δείκτη, τόσο περισσότερο περιορίζεται η αυτοδυναμία του Δήμου και αυξάνει η εξάρτησή του από επιχορηγήσεις. Βέβαια από την άλλη, μια μικρή τιμή αυτού του δείκτη μπορεί να δείχνει αδυναμία του Δήμου για προγραμματισμό, σχεδιασμό και απορρόφηση επιχορηγήσεων από ευρωπαϊκές και εθνικές πηγές για την πραγματοποίηση έργων και δράσεων. 5.4 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΙΔΙΑ ΕΣΟΔΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Εκφράζει το ποσοστό συμμετοχής των ιδίων εσόδων του Δήμου στο σύνολο των εσόδων. Όσο αυξάνει αυτός ο δείκτης, τόσο μικρότερη είναι η εξάρτηση του ΟΤΑ από τις τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις και από άλλα έσοδα (πχ. Δάνεια) και έτσι έχει την δυνατότητα να κάνει έναν αποτελεσματικό οικονομικό προγραμματισμό. 43

44 5.5 ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΙΔΙΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Είναι η σχέση που δείχνει το ποσοστό συμμετοχής των ιδίων τακτικών εσόδων στο σύνολο των τακτικών εσόδων. Όσο αυξάνεται η τιμή του δείκτη τόσο αυξάνεται η ανεξαρτησία του Δήμου από τις χρηματοδοτήσεις της Κεντρικής Διοίκησης και έτσι μπορεί να προγραμματίζει τις οικονομικές του υποχρεώσεις με βάση τοπικές πηγές εσόδων. 5.6 ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΔΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΞΟΔΑ Δείχνει τι ποσοστό των συνολικών εξόδων αποτελούν οι λειτουργικές δαπάνες του Δήμου. Υψηλές τιμές του δείκτη, φανερώνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων έχει διατεθεί για έξοδα χρήσης και έτσι δεν έχουν γίνει πολλές επενδύσεις (έργα, αγορές παγίων κτλ.). Μπορεί επίσης να σημαίνει ιδιαίτερα υψηλό λειτουργικό κόστος και άρα σπατάλη πόρων, κάτι όμως που θα προκύψει από εξέταση και άλλων δεικτών. Από την άλλη βέβαια, μπορεί να σημαίνει και «αφοσίωση» του ΟΤΑ στην παροχή υπηρεσιών. 5.7 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΟΣΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΞΟΔΑ Δείχνει τι ποσοστό των συνολικών εξόδων έχει διατεθεί σε έργα και επενδύσεις. Υψηλές τιμές δείχνουν την βούληση του ΟΤΑ για επενδυτικές επιλογές. Επίσης μπορεί να υποδηλώνουν πως ο ΟΤΑ βρίσκεται σε στάδιο ταχείας ανάπτυξης, όπου χρειάζεται για παράδειγμα η δημιουργία υποδομών. Από την άλλη, οι υψηλές τιμές μπορεί να οφείλονται είτε σε δραστικά περιορισμένα λειτουργικά έξοδα, είτε σε ανυπαρξία παροχής υπηρεσιών. 44

45 5.8 ΔΕΙΚΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΟΕ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΞΟΔΑ Εκφράζει το ποσοστό των ΧΕΠ που δεν έχουν εξοφληθεί ως προς το σύνολο των πληρωθέντων εξόδων. Όσο αυξάνει αυτός ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερες είναι οι υποχρεώσεις του Δήμου προς τρίτους. 5.9 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Εκφράζει το ποσοστό των ανείσπρακτων εσόδων ως προς το σύνολο των εισπραχθέντων εσόδων. Όσο μεγαλύτερος αυτός ο δείκτης τόσο αυξάνονται οι απαιτήσεις του Δήμου από τρίτους ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Δείχνει το ποσοστό των τακτικών εσόδων που διατίθενται για την κάλυψη του κόστους μισθοδοσίας. Όσο υψηλότερος είναι αυτός ο δείκτης, τόσο περισσότερα χρήματα από τα τακτικά έσοδα του ΟΤΑ δεσμεύονται για την κάλυψη του κόστους απασχόλησης. Ενώ αντίθετα όσο μικρότερη είναι η τιμή αυτού του δείκτη, τόσο αυξάνεται η δυνατότητα του ΟΤΑ για υλοποίηση επενδύσεων, άσκηση κοινωνικής πολιτικής κ.α. Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν.2307/95, η ανώτερη επιτρεπτή τιμή που μπορεί να εμφανίζει ο δείκτης αυτός είναι το 0,5 (50%). 45

46 5.11 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΤΟΚΟΧΡΕΟΛΥΣΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Δείχνει το ποσοστό των τακτικών εσόδων που προορίζεται για την κάλυψη των τοκοχρεολυτικών δόσεων. Τα τοκοχρεολύσια προέρχονται από δάνεια που έχει συνάψει ο ΟΤΑ με πιστωτικά ιδρύματα του εσωτερικού (κυρίως από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων) ή του εξωτερικού, προκειμένου να καλύψει λειτουργικές και επενδυτικές δαπάνες. Αυτός ο δείκτης βοηθάει στην ορθολογική διαχείριση των οικονομικών του ΟΤΑ και στην λήψη αποφάσεων. Αυτό συμβαίνει γιατί μέσω του δείκτη μπορεί να εκτιμηθεί αν ο Δήμος ανταπεξέρχεται στις τοκοχρεωλυτικές του υποχρεώσεις. Όσο αυξάνεται η τιμή του δείκτη τόσο αυξάνεται το ποσοστό των τακτικών εσόδων που καλύπτει τις τοκοχρεολυτικές δόσεις και έτσι μειώνεται το ποσοστό των τακτικών εσόδων που προορίζεται για λειτουργικές δαπάνες. Βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα τοκοχρεολύσια μπορεί να αφορούν δάνεια για λειτουργικές δαπάνες ή για την κάλυψη επενδυτικών αναγκών. Στην μεν πρώτη περίπτωση επιβαρύνεται ο Δήμος, στην δεύτερη όμως θα υπάρξει απόσβεση μέσα από την ωφέλεια της επένδυσης. Επίσης μέσα από αυτόν τον δείκτη, φαίνεται η δανειοληπτική ικανότητα του ΟΤΑ. Πρόκειται για ένα από τα βασικά κριτήρια που χρησιμοποιούν τα πιστωτικά ιδρύματα για να αξιολογήσουν τα αιτήματα των ΟΤΑ προς δανειοδότηση. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη, τόσο μειώνεται και η πιστοληπτική του ικανότητα. 46

47 Β ΜΕΡΟΣ: Μελέτη Περίπτωσης (Δήμος Κιλκίς) 6. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΚΙΛΚΙΣ Ο Δήμος Κιλκίς ανήκει στο Νομό Κιλκίς που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Ελλάδας και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Καταλαμβάνει διοικητική έκταση 323,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα και έχει πληθυσμό κατοίκους (απογραφή 2001) ( τελευταία επίσκεψη 28/05/2010). Πληθυσμιακά αντιπροσωπεύει το 28% του πληθυσμού του Νομού. Την δεκαετία , ο Δήμος Κιλκίς παρουσίασε εντυπωσιακή αύξηση που έφθασε το 28,2%. Έτσι ο Δήμος Κιλκίς παρουσιάζει μια δυναμική σημαντικά ενισχυμένη τόσο σε σχέση με τον νομό όσο και με την περιφέρεια ( τελευταία επίσκεψη 25/05/2010 ). Όσον αφορά την οικονομία, ο πρωτογενής τομέας, αποτελεί το σημαντικότερο οικονομικό τομέα. Η γεωργία, ωστόσο φαίνεται να υστερεί έναντι της κτηνοτροφίας, με σημαντικότερο υποκλάδο την αγελαδοτροφία. Στον δευτερογενή τομέα, υπάρχει μια ώθηση προς την μεταποίηση, η οποία ενισχύθηκε ιδιαίτερα, λόγω της χωροθέτησης το 1982 της Βιομηχανικής Περιοχής (ΒΙΠΕ) στο Σταυροχώρι. Η ίδρυση και η λειτουργία της ΒΙΠΕ, τα κατά καιρούς αναπτυξιακά κίνητρα και η μικρή απόσταση από την Θεσσαλονίκη (48 χιλιόμετρα), υπήρξαν και συνεχίζουν να είναι καθοριστικοί παράγοντες για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Στις αρχές και ως τα μέσα της δεκαετίας του 90, υπήρξε μια φθίνουσα πορεία αρκετών επιχειρήσεων και το κλείσιμο πολλών κυρίως λόγω μεταφοράς τους σε γειτονικές χώρες (Σκόπια, Βουλγαρία) όπου το κόστος παραγωγής είναι χαμηλότερο ( &lang=el - τελευταία επίσκεψη 20/05/2010). Στα τέλη αυτής της δεκαετίας η φθίνουσα αυτή πορεία αρχίζει να αναστρέφεται, με την ίδρυση νέων μονάδων. Σήμερα στη ΒΙΠΕ είναι εγκατεστημένες περίπου 35 βιομηχανίες και βιοτεχνίες, στις οποίες απασχολούνται περισσότεροι από 2000 εργαζόμενοι. Στον τριτογενή τομέα και ειδικότερα τον κλάδο του εμπορίου, στο Δήμο Κιλκίς συγκεντρώνεται περίπου το 40% της εμπορικής δραστηριότητας του Νομού. Πρόκειται ουσιαστικά για τις εμπορικές επιχειρήσεις της πόλης του Κιλκίς. Ο κλάδος του εμπορίου εμφανίζει ιδιαίτερη δυναμικότητα τα τελευταία χρόνια. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι στην πόλη του Κιλκίς υπάρχουν περίπου, 700 εμπορικές επιχειρήσεις. 47

48 Ο Δήμος Κιλκίς προέκυψε από την συνένωση των πρώην ΟΤΑ Βαπτιστού, Καστανιών, Κιλκίς, Κρηστώνης, Λειψυδρίου, Μεγάλης Βρύσης, Μελανθίου, Μεσιανού, Σταυροχωρίου, και Χωρυγίου (σχέδιο «Καποδίστριας»- Ν.2539/1997) ( - τελευταία επίσκεψη 31/05/2010). Η σημερινή μορφή του Νομού Κιλκίς μετά από τις συνενώσεις του σχεδίου «Καποδίστρια» φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 6: ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΙ ΔΗΜΟΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ ( τελευταία επίσκεψη 20/05/2010) ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΙ ΔΗΜΟΙ ΝΟΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ ΕΚΤΑΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΔΡΑ (ΣΤΡΕΜΜ.) ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ Δ. ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗ Δ. ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΚΑΜΠΑΝΗ Δ. ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ Δ. ΔΟΪΡΑΝΗΣ ΔΡΟΣΑΤΟ Δ. ΕΥΡΩΠΟΥ ΕΥΡΩΠΟΣ Δ. ΚΙΛΚΙΣ ΚΙΛΚΙΣ Δ. ΚΡΟΥΣΣΩΝ ΤΕΡΠΥΛΟΣ Δ. ΜΟΥΡΙΩΝ ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΟΥΡΙΩΝ Δ. ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗΣ ΜΙΚΡΟΚΑΜΠΟΣ Δ. ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ Δ. ΧΕΡΣΟΥ ΧΕΡΣΟ Κ. ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΛΙΒΑΔΙΑ ΣΥΝΟΛΟ

49 Παρακάτω φαίνεται πως διαμορφώνεται ο χάρτης του Νομού Κιλκίς: Χάρτης 1: ΝΟΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ ( - τελευταία επίσκεψη 20/05/2010) Τώρα με την πρόταση του σχεδίου «Καλλικράτη», οι Δήμοι που θα προκύψουν στο Νομό Κιλκίς θα είναι μόνο δύο ( τελευταία επίσκεψη 31/05/2010 ): 49

50 1. Δήμος Κιλκίς με έδρα το Κιλκίς αποτελούμενος από τους δήμους Κιλκίς, Κρουσσών, Χέρσου, Πικρολίμνης, Μουριών, Γαλλικού και Δοϊράνης, οι οποίοι καταργούνται. 2. Δήμος Παιονίας με έδρα το Πολύκαστρο και ιστορική έδρα τη Γουμένισσα αποτελούμενος από τους δήμους Πολυκάστρου, Ευρωπού, Αξιούπολης, Γουμένισσας και τη κοινότητα Λιβαδιών, οι οποίοι καταργούνται. Πίνακας 7: ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ Ν. ΚΙΛΚΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ "ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ" ( τελευταία επίσκεψη 31/05/2010) 50

51 Η μορφή του Νομού Κιλκίς που θα αποτελείται πλέον από δύο δήμους φαίνεται στον παρακάτω χάρτη: Χάρτης 2: ΝΟΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ "ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ" ( τελευταία επίσκεψη 31/05/2010) 51