Ελλάδα και Θαλάσσιος Τουρισμός

Transcript

1 Ομιλία Poseidonia Forum Ελλάδα και Θαλάσσιος Τουρισμός Mοναδική ελπίδα διάσωσης της βιομηχανίας του Ελληνικού θαλάσσιου τουρισμού αποτελεί η λήψη άμεσων μέτρων από την ηγεσία του Υπουργείου Ναυτιλίας και ένας γενικός σχεδιασμός από την Πολιτεία. Τέλος ο παραπάνω εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου πρέπει να συνοδεύεται με στοχευμένες παρεμβάσεις και από αναπτυξιακού χαρακτήρα βελτίωση των υποδομών και του συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού του Ελληνικού θαλάσσιου τουρισμού. Αυτό ήταν το τέλος της ομιλίας μου από αυτο το βήμα δύο χρόνια πριν, στα πλαίσια του πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου για τον Θαλάσσιο Τουρισμό. Αυτή είναι και η αρχή της σημερινής ομιλίας μου. Τι έχει αλλάξει στα δύο αυτά χρόνια; Νομοθετικά, ακόμα τίποτα!! Παρόλα αυτά πρέπει να αναγνωρίσουμε οτι για πρώτη φορά, η Ελληνική Πολιτεία και οι συναρμόδιοι Υπουργοί, πρόσφατα έδειξαν ενδιαφέρον και καλή πρόθεση να ανασύρουν τον Ελληνικό θαλάσσιο τουρισμό από το βάθος της θάλασσας, όπου κοιμάται τα τελευταία 4 χρόνια και να τον επαναφέρουν στην ηγετική θέση που του ταιριάζει σύμφωνα με την ιστορία του και τα γεωγραφικά πλεονεκτήματα της χώρας. Με πρωτοβουλία του Υπουργού Ναυτιλίας ετοιμάζεται ένα σχέδιο νόμου με σκοπό την κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμό της σχετικής νομοθεσίας που αφορά τα σκάφη αναψυχής. Για να υπάρξει εκσυγχρονισμός όμως και επανάκαμψη αυτής της, σημαντικής για τη χώρα, οικονομικής δραστηριότητας χρειάζεται τόσο η πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα όσο και η βούληση των ίδιων των πολιτών και των επαγγελματιών του χώρου, να αποδεχθούν δηλαδή την πρόοδο, να αποδεσμευτούν από τις πρακτικές και τις δεσμεύσεις του παρελθόντος, την αδιαφορία για το συλλογικό συμφέρον, τον προστατευτισμό και τη γραφειοκρατία και να προχωρήσουν στην αναβίωση της πανάρχαιας αυτής δραστηριότητας στον φυσικό της χώρο προς όφελος των ιδίων αλλά και των μελλοντικών γεννεών.

2 Ενα από τα ζητήματα που χρειάζεται άμεσο εκσυγχρονισμό και εναρμόνιση με την Κοινοτική Νομοθεσία και έχει θεωρηθεί «taboo» κατά καιρούς, είναι το «cabotage». Ισως είναι κάποια «μαγεία» που έχει η λέξη, ίσως πολλές φορές η παρερμηνεία της έννοιας δημιουργεί ανάμικτα συναισθήματα στους ανθρώπους σαν κάτι να θέλουν να αποφύγουν. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια απλούστατη διαδικασία, την οποία έχουν υιοθετήσει σχεδόν όλες οι χώρες της Ε.Ε. και βασίζεται στην πρωταρχική ιδέα του Κοινοτικού Δικαίου για την ελεύθερη κίνηση των αγαθών και των υπηρεσιών. Αφού δεν υπάρχουν πλέον σύνορα εντός της Ε.Ε. οι υπηρεσίες εκναύλωσης επαγγελματικών σκαφών αναψυχής υπό Κοινοτική Σημαία και Πλοιοκτησία, μπορούν, με ελάχιστες διατυπώσεις, να παρέχονται οπουδήποτε εντός του ενιαίου Κοινοτικού χώρου. Οι περισσότερες χώρες το έχουν θεσπίσει και το τηρούν από καιρό. Τα Ελληνικά επαγγελματικά σκάφη αναψυχής είναι γνωστό οτι σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, κινούνται και δραστηριοποιούνται σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε. επιλέξουν με σημαντικό μάλιστα όφελος, απολαμβάνοντας τις ίδιες σχεδόν παροχές που έχουν στην Ελλάδα. Αντίθετα, τα υπό Κοινοτική σημαία και πλοιοκτησία σκάφη άλλων χωρών εμποδίζονται σημαντικά, από διάφορες γραφειοκρατικές και συχνά παράλογες ρυθμίσεις, να λειτουργήσουν στη χώρα μας και συγκεκριμένα να ξεκινήσουν και να τελειώσουν ναύλους εδώ, σε τέτοιο βαθμό που τελικά τα αναγκάζει να απέχουν από οποιαδήποτε δραστηριότητα εντός των Ελληνικών υδάτων εκτός από την διέλευση. Αυτό στερεί προφανώς από την Ελλάδα το «homeporting» και όλες τις οφέλειες που προκύπτουν από αυτό. Στερεί επίσης σημαντικές θέσεις εργασίας από τα λιμάνια, από τα πληρώματα, από τις επιχειρήσεις προμήθειας και συντήρησης τέτοιων σκαφών, στερεί μεγάλο μέρος επισκεπτών και υψηλής ποιότητας τουριστών από το να έρθουν στην Ελλάδα, στερεί σημαντικά εισοδήματα από όλους τους Ελληνες σήμερα που τα χρειάζονται περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Και η Ελλάδα είναι ο φυσικός χώρος του θαλάσσιου τουρισμού, λόγω κλίματος αλλά και φυσικής ομορφιάς. Γι αυτό η επιθυμία των Κοινοτικών Επαγγελματικών σκαφών να βρίσκονται και να δραστηριοποιούνται εδώ είναι τεράστια και για πολλά χρόνια ανικανοποίητη. Φανταστείτε την Ελβετία να απαγορεύει ή να εμποδίζει τους τουρίστες να πάνε για...σκι!! Ποιόν άλλον θα ζημίωνε εκτός από τον εαυτό της; Είναι προφανές οτι η άρση των απαγορεύσεων είναι πλέον απαραίτητη. Οι αγγυλώσεις του παρελθόντος δεν μπορούν να εμποδίσουν την

3 εξέλιξη. Και είναι επίσης προφανές οτι, αν οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., κάνοντας χρήση της «αρχής της αμοιβαιότητας», απαγορεύσουν ή θέσουν αντίστοιχους περιορισμούς στα υπό Ελληνική σημαία επαγγελματικά σκάφη αναψυχής, θα αναγκαστούμε να «συρθούμε» σε προσαρμογή με το Κοινοτικό δίκαιο για να αποφύγουμε τον αποκλεισμό των σκαφών μας εντός των Ελληνικών υδάτων. Η ζημιά όμως τότε θα είναι τεράστια. Και δεν απέχουμε πολύ από μια τέτοια εξέλιξη. Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν το κάνουμε, γιατί δεν αίρουμε όλα τα γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία συνιστούν επί της ουσίας «cabotage» για τη δραστηριοποίηση των κοινοτικών σκαφών στα ελληνικά ύδατα. Ποιός είναι ο αντίλογος; Τι μας εμποδίζει και στερεί τη χώρα απο την ανάπτυξη και τα τεράστια έσοδα που συνεπάγεται η ρύθμιση αυτής της δραστηριότητας; Υπάρχει η άποψη οτι θα «αφανιστούν» τα Ελληνικά επαγγελματικά σκάφη και θα μεταπηδήσουν σε άλλες Κοινοτικές σημαίες γιατί θεωρούν οτι το καθεστώς λειτουργίας τους θα είναι ευνοικότερο. Θα έχουν λένε πιθανόν κάποιες διαφορές στις συνθέσεις του πληρώματος και λιγότερες εργοδοτικές εισφορές, αρα λιγότερα έξοδα συντήρησης. Υπάρχει επίσης η άλλη άποψη, ότι εξαιτίας της εικαζόμενης μετεγγραφής των Ελληνικών επαγγελματικών σκαφών αναψυχής σε άλλες Κοινοτικές σημαίες θα χαθούν και θέσεις εργασίας από τα Ελληνικά πληρώματα. Υπάρχει ακόμη και η άποψη ότι οι «κακοί» ξένοι θα έρθουν στην Ελλάδα και θα «εκτοπίσουν» τα Ελληνικά επαγγελματικά σκάφη παίρνοντας την δουλειά τους. Και θεωρούν ότι αυτές είναι επαρκείς και εύλογες αιτίες για να συνεχιστεί η «παρεμπόδιση» των επαγγελματικών Κοινοτικών σκαφών και τουριστών να έρθουν στην Ελλάδα. Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί και άλλες παρόμοιες απόψεις προς την κατεύθυνση αυτή. Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε τα γεγονότα, την πραγματική κατάσταση του Ελληνικού θαλάσσιου Τουρισμού σήμερα: Ο στόλος των Ελληνικών επαγγελματικών σκαφών αναψυχής αποτελούταν από ένα σημαντικό αριθμό σκαφών που εμφανίζονταν ως «επαγγελματικά» χωρίς στην ουσία να χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό, κάνοντας χρήση των περιθωρίων που παρείχε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο, ας μην ξεχνάμε, εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα αφού κανείς δεν κατάφερε να το αλλάξει. Τα σκάφη αυτά, μέχρι πριν την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, απέφεραν «έσοδα ιδιωτικών σκαφών» τόσο στο κράτος όσο και στα επαγγέλματα που

4 δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Ουτε τουρίστες όμως έφερναν στη χώρα, ούτε πραγματικές θέσεις εργασίας έδιναν σε πληρώματα, ούτε φόρους «ιδιωτικής χρήσης» πλήρωναν. Με την επέλευση της κρίσης, σε συνδυασμό με καταστροφικές και «εκδικητικές» αλλά και νομικά αβάσιμες νομοθετικές παρεμβάσεις χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα, σημαντικός αριθμός αυτού του είδους των «επαγγελματικών» σκαφών αναψυχής είτε έφυγαν απο την Ελλάδα προς «αγνωστα λιμάνια» όπου παραμένουν μέχρι να υπάρξει ένα σύγχρονο και δίκαιο νομοθετικό πλαίσιο είτε, πολύ λιγότερα, κατόρθωσαν να πληρώσουν τον οφειλόμενο ΦΠΑ και τις λοιπές εκκρεμείς φορολογικές υποχρεώσες τους και έγιναν και «τύποις» ιδιωτικά. Τέλος, ένας οχι μικρός αριθμός τέτοιων σκαφών έχει παραμείνει εγκλωβισμένος στο υπάρχον καθεστώς αναμένοντας επίσης νομοθετική διευθέτηση του ζητήματος. Ολα αυτά τα σκάφη, που θεωρούνταν «στα χαρτιά» επαγγελματικά ούτε επηρρεάζονται ούτε ενδιαφέρονται για το «cabotage» ή την άρση των περιορισμών διακίνησης Κοινοτικών σκαφών διότι ποτέ δεν τους αφορούσε επαγγελματικά. Τα «πραγματικά» επαγγελματικά Ελληνικά σκάφη, ο σωστός αριθμός των οποίων θα φανεί όταν και αν καθαρίσει το Ελληνικό Νηολόγιο από τα παραπάνω «μή πραγματικά», δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν απο τα αντίστοιχα Κοινοτικά. Ουτε οι ελάχιστες (λόγω Κοινοτικής εναρμόνισης) διαφορές στις συνθέσεις πληρωμάτων είναι ικανές να πείσουν τους ιδιοκτήτες να λειτουργούν υπό άλλη Κοινοτική σημαία, απεμπολώντας τα υπόλοιπα πλεονεκτήματα της Ελληνικής (φορολογικό καθεστώς κλπ.) ούτε οι «κακοί» ξένοι θα τους εκτοπίσουν όπως και οι ίδιοι δεν εκτόπισαν τους αντίστοιχους ξένους όταν πραγματοποιούν ναύλους στο εξωτερικό. Οσο για την ανησυχία των πληρωμάτων, είναι προφανές οτι και αν ακόμη οι Ελληνες πλοικτήτες άλλαζαν σημαία, πάλι Ελληνικά πληρώματα θα είχαν αλλά και οτι ο μεγάλος στόλος των Κοινοτικών επαγγελματικών που θα καταπλέυσει στην Ελλάδα οχι μόνο δεν απειλεί τις θέσεις εργασίας αλλά όσα σκάφη μείνουν λιμενισμένα στην Ελλάδα, μόνιμα ή περιοδικά, θα χρειαστούν άμεσα θέσεις εργασίας που θα καλυφθούν απο την τοπική αγορά και σε καμμία περίπτωση απο αλλοδαπά πληρώματα που δεν θα θέλουν να διαχειμάζουν στην Ελλάδα, μακρυα από τις οικογένειές τους. Αυτό βέβαια απαιτεί και παράλληλη ανάπτυξη ενός σχεδίου για τις μαρίνες, γιατί τα Κοινοτικά επαγγελματικά σκάφη δεν αρκεί μόνο να έρθουν αλλά χρειάζεται, και το επιθυμούν

5 άλλωστε, να παραμείνουν στην Ελλάδα, αν το περιβαλλον είναι πλέον φιλικό προς τη δραστηριότητά τους. Αν λάβουμε υπόψη ακόμη δύο γεγονότα, οτι δηλαδή τα περισσότερα «πραγματικά» Ελληνικά επαγγελματικά σκάφη αγοράζονται κατά κανόνα με δανεισμό και οτι η Ελληνική Τραπεζική αγορά θα αργήσει ακόμη να ξαναπροσφέρει τέτοιου είδους τραπεζικά προιόντα, είναι προφανής η δυσκολία ανάπτυξης του Ελληνικού Επαγγελματικού σκάφους αναψυχής χωρίς την βοήθεια του νομοθέτη αλλά και χωρίς την βοήθεια της άφιξης των αντίστοιχων Κοινοτικών που μπορούν να συμπαρασύρουν και τα Ελληνικά, με την άνοδο του κύκλου εργασιών και την εξέλιξη της σχετικής δραστηριότητας που συνεπάγεται την προσέλευση περισσότερων τουριστών. Ταυτόχρονα, θα βελτιωθεί και το συγκεκριμένο τουριστικό προιόν που η ελλάδα προσφέρει στους τουρίστες. Σχετικά με τα επαγγελματικά σκάφη αναψυχής υπό μη Κοινοτική σημαία και πλοιοκτησία, το Κοινοτικό Δίκαιο είναι σαφές, σε όλες πλέον τις χώρες: Δεν επιτρέπεται η έναρξη και το τέλος ναύλου εντός χώρας της Ε.Ε. Η ρύθμιση είναι προφανής αφού το αντίθετο θα αποτελούσε την πραγματική έννοια του αθέμιτου ανταγωνισμού ανάμεσα σε ένα σκάφος που δεν πληρώνει κανένα φόρο, δεν καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές στα πληρώματά του, δεν υπάγεται στις ρυθμίσεις των διεθνών συμβάσεων εργασίας, δεν ελέγχεται επαρκώς για τα σωστικά μέσα και την κατάσταση του σκάφους και το οποίο προσφέρει εμφανώς χαμηλότερους ναύλους απέναντι σε ένα Κοινοτικό που επειδή πληροί όλες τις παραπάνω προδιαγραφές που του αυξάνουν το κόστος λειτουργίας, δεν μπορεί να το ανταγωνιστεί θεμιτά. Αν οι Κοινοτικές χώρες αποφασίσουν στο μέλλον να θέσουν συγκεκριμένες προδιαγραφές με τις οποίες μή Κοινοτικά επαγγελματικά σκάφη αναψυχής θα μπορούν να δραστηριοποιούνται στον ενιαίο Κοινοτικό χώρο, μπορεί και η Ελλάδα να προσαρμόσει ανάλογα τη νομοθεσία της. Το Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με το θαλάσσιο τουρισμό δεν χρειάζεται όμως εκσυγχρονισμό και εναρμόνιση με το Κοινοτικό Δίκαιο, μόνο ως προς το θέμα του cabotage. Απαιτείται μεγαλύτερη τόλμη και αποφασιστική αλλαγή πορείας προς την ανάπτυξη, σε περισσότερα και ίσως κρισιμότερα ζητήματα που απειλούν την ίδια την ύπαρξή του.

6 Το αν θα πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω εναπόκειται, για άλλη μια φορά στην πολιτική βούληση και την πυγμή των κυβερνώντων αλλά και στον οικονομικό πατριωτισμό όλων των κοινωνικών εταίρων, που εμπλέκονται σ αυτήν την δραστηριότητα. Ελπίζω την επόμενη φορά που θα ξαναβρεθώ σ αυτό το βήμα, να συζητάμε πλέον για τον βαθμό ανάπτυξης του παγκόσμιου θαλάσσιου τουρισμού και όχι για τον τρόπο επιβίωσής του. Γιάννης Μαρκογιάννης