ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ

Transcript

1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΑ Απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποδοτική και ασφαλή λειτουργία του Εργαστηρίου είναι η στελέχωσή του με το κατάλληλο προσωπικό και η ύπαρξη της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής. Για να αποδώσει ένας εργαστηριακός εκπαιδευτικός στο διδακτικό του έργο, θα πρέπει να διαθέτει τα κατάλληλα προσωπικά χαρακτηριστικά, να είναι γνώστης του αντικειμένου που πρόκειται να διδάξει και να έχει τις αναγκαίες παιδαγωγικές γνώσεις, καθώς και γνώσεις ψυχολογίας, ώστε να γίνεται κάθε φορά η κατάλληλη επιλογή μεθόδων και μέσων ανάλογα με την φύση των σπουδαστών και το αντικείμενο της διδασκαλίας. Η οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε ένα εργαστήριο προϋποθέτει την γνώση από την πλευρά των καθηγητών, όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω και περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων καθηγητών και σπουδαστών, καθώς και άλλων παραγόντων που υπεισέρχονται στην πραγματοποίηση της διδασκαλίας (π.χ. θέματα ασφάλειας εργασίας). Στη σύνταξη του παρακάτω κειμένου ελήφθει υπ όψιν ο Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του ΤΕΙ Πειραιά, και ιδιαιτέρως τα άρθρα 24, 25 και ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 2.1 Τα εργαστήρια παρέχουν εκπαιδευτικές και ερευνητικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, με σκοπό την προώθηση της γνώσης και της εκπαίδευσης. Για να αξιοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις του εκπαιδευτικού προσωπικού, η Γ.Σ. του Τμήματος, στο οποίο ανήκει το εργαστήριο, καταρτίζει τον «Κανονισμό Λειτουργίας του Εργαστηρίου» (Κ.Λ.Ε.). Ο Κ.Λ.Ε. προσδιορίζει τις λειτουργίες του εργαστηρίου και καθορίζει γραπτώς τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις σε αυτό του Υπεύθυνου Εργαστηρίου, του Ε.Π. του Ε.Τ.Π. και των σπουδαστών. Η Γ.Σ. είναι δυνατόν να αναθέσει την εκπόνηση του Κανονισμού Λειτουργίας του Εργαστηρίου σε επιτροπή μελών Ε.Π. του Τμήματος, η οποία μπορεί να συνεργάζεται και με εξειδικευμένα μέλη Ε.Π. άλλου Τμήματος του Τ.Ε.Ι. ή άλλου Τ.Ε.Ι. ή Πανεπιστημίου. Το εκπαιδευτικό, ερευνητικό και ειδικό τεχνικό προσωπικό των εργαστηρίων και οι σπουδαστές οφείλουν να τηρούν τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις και τις διαδικασίες που ορίζει ο Κανονισμός. 2.2 Οι χώροι του εργαστηρίου Οι χώροι του εργαστηρίου είναι καθαροί και τακτοποιημένοι και είναι σχεδιασμένοι ώστε να υπάρχει: α. Κατάλληλη θερμοκρασία και υγρασία. β. Μέριμνα για την αποφυγή σκόνης. γ. Επαρκείς πηγές ενέργειας και παροχών. δ. Προστασία από τις ενεργειακές διακυμάνσεις. ε. Παθητική και Ενεργητική πυροπροστασία.

2 στ. Ασφάλεια κατά πλημμύρας και άλλων φυσικών καταστροφών. 2.3 Ο εργαστηριακός εξοπλισμός Ο εργαστηριακός εξοπλισμός διακρίνεται σε αμιγώς εργαστηριακό εξοπλισμό και σε βοηθητικό εργαστηριακό εξοπλισμό. Στον δεύτερο κατατάσσονται τα γραφεία, οι πάγκοι και τα έπιπλα, τα μέσα διδασκαλίας και τα πολυμέσα. α. Ολες οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο για ασκήσεις και πειράματα είναι κατάλληλες για τον σκοπό που θα χρησιμοποιηθούν, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. β. Οι συσκευές είναι εγκατεστημένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν, να καθαρισθούν και να επισκευασθούν. γ. Ο εξοπλισμός είναι σε άριστη λειτουργική κατάσταση. δ. Οι επικίνδυνες χημικές και ραδιενεργές ουσίες φυλάσσονται, χρησιμοποιούνται, μεταφέρονται και απορρίπτονται σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. 3. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Στη λειτουργία και Οργάνωση του Εργαστηρίου συμμετέχουν ο Υπεύθυνος Τομέα, ο Υπεύθυνος Εργαστηρίου, οι Υπεύθυνοι Εργαστηριακών Μαθημάτων, οι Καθηγητές Εργαστηρίων, το Ειδικό Τεχνικό Προσωπικό και οι Αμοιβόμενοι Σπουδαστές Βοηθοί Εργαστηρίων. 3.1 Υπεύθυνος Τομέα Ο Υπεύθυνος Τομέα συντονίζει το εκπαιδευτικό έργο που διεξάγει ο Τομέας, μέριμνα για τον εφοδιασμό των σπουδαστών με τα ανάλογα εκπαιδευτικά βοηθήματα, προτείνει, με εισήγηση του Υπεύθυνου εργαστηρίου, τις προδιαγραφές και τις προμήθειες εργαστηριακού εξοπλισμού, φροντίζει για γραφική ύλη, για τις φροντιστηριακές ασκήσεις και εξετάσεις μαθημάτων, εποπτεύει και καθοδηγεί το έργο των μελών του Ε.Τ.Π. που υπηρετεί στον Τομέα, ελέγχει την καθημερινή παρουσία τους και συντάσσει έκθεση με πρόταση για την μονιμοποίησή τους, συγκαλεί τη Γ.Σ., καταρτίζει την ημερησία διάταξη, προεδρεύει στις εργασίες της, εισηγείται τα διάφορα θέματα και φροντίζει για την εκτέλεση των αποφάσεών της. 3.2 Υπεύθυνος Εργαστηρίου Ο Υπεύθυνος Εργαστηρίου μέριμνα κυρίως, ώστε το εργαστηριακό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο του εργαστηρίου να εξυπηρετεί και να υποστηρίζει επαρκώς το εφαρμοζόμενο πρόγραμμα σπουδών και τους προδιαγραμμένους ερευνητικούς στόχους του Τμήματος. Συνεργάζεται με τον Υπεύθυνο του Τομέα και το εκπαιδευτικό και τεχνικό προσωπικό του εργαστηρίου για τον καθορισμό του είδους, του περιεχομένου και του επιπέδου των εργαστηριακών ασκήσεων καθώς και για την επίλυση των σχετικών τεχνικών προβλημάτων που έχουν σχέση με το συνολικό έργο του εργαστηρίου. Στο πλαίσιο αυτό: α. Εξασφαλίζει την πληρότητα του εργαστηρίου σε χώρους, υποδομές, εξοπλισμό, ασφάλεια, προσωπικό και εκπαίδευση προσωπικού.

3 β. Εξασφαλίζει ότι το περιεχόμενο επίπεδο εκπαίδευσης και έρευνας ανταποκρίνεται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες. γ. Είναι υπεύθυνος για την τήρηση του Κανονισμού Λειτουργίας του Εργαστηρίου. δ. Είναι υπεύθυνος για την καλή λειτουργία και την ηλεκτρονική καταγραφή στοιχείων του εξοπλισμού του εργαστηρίου. ε. Εισηγείται στη Γ.Σ. του Τομέα για την προμήθεια εργαστηριακού εξοπλισμού και υλικών. στ. Είναι υπεύθυνος για την ηλεκτρονική τήρηση των αρχείων του εργαστηρίου. 3.3 Υπεύθυνοι Εργαστηριακών Μαθημάτων Οι Υπεύθυνοι Εργαστηριακών Μαθημάτων: α. Επιβλέπουν, σε συνεργασία με τον Υπεύθυνο Εργαστηρίου, την εγκατάσταση του εξοπλισμού, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή. β. Λειτουργούν τον εργαστηριακό εξοπλισμό και ελέγχουν την τήρηση του βιβλίου συντήρησης για κάθε συσκευή, στο οποίο καταγράφονται επισκευές, βλάβες, ρυθμίσεις, αναβαθμίσεις ή άλλες σχετικές ενέργειες. γ. Μεριμνούν, σε συνεργασία με τον Υπεύθυνο Εργαστηρίου, ώστε να τηρούνται οι λειτουργικές διαδικασίες του εργαστηρίου. δ. Συντάσσουν κανόνες ασφαλούς λειτουργίας του εργαστηρίου 3.4 Καθηγητές Εργαστηρίων Οι καθηγητές που διδάσκουν τα εργαστηριακά μαθήματα (Καθηγητές Εργαστηρίων) έχουν την ευθύνη της διδασκαλίας, της επίδειξης του τρόπου εργασίας, της επίβλεψης κατά την εκτέλεση της εργασίας και της διαδικασίας αξιολόγησης των μαθητών. Στα εργαστήρια, όπου λειτουργούν μηχανήματα με κινούμενα μέρη, γίνεται χρήση ηλεκτρικής ενέργειας και χρησιμοποιούνται εύφλεκτες και τοξικές ουσίες, ο κίνδυνος ατυχήματος είναι μεγάλος. Πρώτο καθήκον του καθηγητή είναι η ασφάλεια εργασίας. Στο πρώτο μάθημα της χρονιάς διανέμεται ο έγγραφος κανονισμός λειτουργίας του εργαστηρίου, που αναφέρεται στην ενημέρωση των σπουδαστών για τους στόχους του μαθήματος, για τον τρόπο λειτουργίας του εργαστηρίου, για τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις τους, για την μέθοδο αξιολόγησης που θα εφαρμοστεί, για τον τρόπο παρουσίασης των αποτελεσμάτων της εργασίας τους, για τους γενικούς κανόνες ασφαλούς εργασίας και αφιερώνεται χρόνος για την επεξήγησή του. Αλλά και κάθε εργαστηριακή μέρα ο καθηγητής πρέπει να ενημερώνει τους σπουδαστές για τον τρόπο ασφαλούς λειτουργίας και τους επιμέρους κινδύνους κατά την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργαστηριακής άσκησης, που προβλέπει το πρόγραμμα. Καθήκον του καθηγητή είναι η ορθή ενημέρωση των σπουδαστών για τους κινδύνους που μπορεί να παρουσιαστούν στο εργαστήριο, τον τρόπο αντιμετώπισής τους, καθώς επίσης και μία σειρά ενεργειών έτσι ώστε: - Ολοι οι σπουδαστές να γνωρίζουν πού βρίσκεται το τηλέφωνο. Τα τηλέφωνα ανάγκης (πυροσβεστική, πρώτες βοήθειες) θα είναι γραμμένα σε εμφανές σημείο δίπλα στην τηλεφωνική συσκευή. - Όλοι οι σπουδαστές να γνωρίζουν την χρήση των πυροσβεστήρων και την διαδικασία εκκένωσης του εργαστηρίου σε περίπτωση πυρκαγιάς. Είναι απαραίτητο να γίνεται κατά καιρούς άσκηση ετοιμότητας.

4 - Οι σπουδαστές να διδαχτούν τους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος και τα μέτρα ασφάλειας. - Οι σπουδαστές θα γνωρίζουν όλους τους διακόπτες παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος και κυρίως την θέση του γενικού διακόπτη. - Ο καθηγητής δεν εγκαταλείπει ποτέ το εργαστήριο και επιβλέπει την εργασία των σπουδαστών. Διδάσκει στους σπουδαστές την ορθή χρήση των εργαλείων και συσκευών. Η ορθή χρήση είναι συγχρόνως και η ασφαλής χρήση. - Ο καθηγητής ελέγχει τα μηχανήματα, τις συσκευές, τα όργανα και τα εργαλεία του εργαστηρίου, για να βεβαιωθεί ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια. - Ο καθηγητής φροντίζει ώστε σε κάθε μηχάνημα του εργαστηρίου να υπάρχει πίνακας που θα εξηγεί τον ασφαλή τρόπο λειτουργίας του μηχανήματος. - Ο καθηγητής εξηγεί την σημασία των σημάτων που πρέπει να υπάρχουν στο εργαστήριο καθώς και τον κώδικα χρωμάτων. - Οι σπουδαστές θα χρησιμοποιούν τα κατάλληλα μέσα προστασίας π.χ. ποδιές, γάντια, γυαλιά κ.λ.π. - Οι σπουδαστές θα διατηρούν το εργαστήριο σε τάξη και καθαριότητα. Το τακτοποιημένο και καθαρό εργαστήριο είναι και ασφαλές εργαστήριο. Για να εξασφαλιστεί ορθολογική και οικονομική χρήση του εξοπλισμού καθήκον του καθηγητή είναι: - Να ενημερώσει τους σπουδαστές για την δαπάνη προμήθειας κάθε μηχανήματος, συσκευής, οργάνου ή εργαλείου που χρησιμοποιούν, ώστε να εκτιμήσουν την αξία τους και να τα διαφυλάσσουν. - Να βεβαιωθεί ότι οι σπουδαστές έχουν όλες τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με την χρήση του εργαστηριακού εξοπλισμού πριν αρχίσουν την άσκηση. Ετσι περιορίζεται ο κίνδυνος ατυχήματος αλλά και φθοράς του εξοπλισμού. - Να ελέγχει στο τέλος της άσκησης τον εργαστηριακό εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε και να εντοπίζει τις αιτίες τυχόν απωλειών ή ζημιών. 3.5 Ειδικό Τεχνικό Προσωπικό Κάθε μέλος του Ε.Τ.Π. εργάζεται σύμφωνα με το εβδομαδιαίο ωράριο που προβλέπεται από τις οικείες διατάξεις, με βάση τα ειδικά του προσόντα και τον προσδιορισμό των καθηκόντων που του ανατέθηκαν. Εχει συνεχές ωράριο εργασίας, εκτός από ειδικές περιπτώσεις που καθορίζονται με απόφαση του Συμβουλίου του Τμήματος. Ο Υπεύθυνος του Τομέα είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο κατά την εκτέλεση των εργασιών που έχουν ανατεθεί στα μέλη του Ε.Τ.Π. Τον έλεγχο τήρησης του ωραρίου ασκεί επίσης ο Υπεύθυνος του Τομέα, ο οποίος ενημερώνει για κάθε απουσία τον Προϊστάμενο του Τμήματος. Ειδικότερα το μέλος του Ε.Τ.Π.: α. Επικουρεί στην προετοιμασία (προετοιμάζει τα υλικά και τα διάφορα παρασκευάσματα που απαιτούνται) και την ανάπτυξη των μαθημάτων, των πειραμάτων, των φροντιστηρίων και των πρακτικών και εργαστηριακών ασκήσεων και το σχετικό με αυτά έργο των μελών Ε.Π..

5 β. Αναλαμβάνει την διακίνηση του εργαστηριακού εξοπλισμού, ετοιμάζει παραγγελίες υλικών αν είναι αναγκαίο γ. Είναι υπεύθυνο για την καλή συντήρηση των χώρων και των υποδομών του εργαστηρίου. δ. Τηρεί τα βιβλία συντήρησης του εξοπλισμού, είναι υπεύθυνο και εποπτεύει την συντήρηση του εξοπλισμού, την μεταφορά συσκευών και τις μετακομίσεις εργαστηρίου. ε. Προγραμματίζει, χειρίζεται και συντηρεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άλλα επιστημονικά όργανα. στ. Εξυπηρετεί τη λειτουργία της βιβλιοθήκης του εργαστηρίου. ζ. Το Ε.Τ.Π. μπορεί να συμμετέχει στις επιτηρήσεις σε εξετάσεις μαθημάτων του οικείου Τμήματος, καθώς και σε κάθε είδους επιτροπές που συγκροτούνται στο πλαίσιο του Τμήματος. 3.6 Αμοιβόμενοι σπουδαστές βοηθοί εργαστηρίων Στα Εργαστήρια μπορεί να απασχολούνται αμοιβόμενοι σπουδαστές βοηθοί εργαστηρίων, με απασχόληση 10 ωρών/εβδομάδα. Ο σπουδαστής βοηθός εργαστηρίου επικουρεί την εκπαιδευτική διαδικασία, φροντίζει για την προετοιμασία των εργαστηριακών ασκήσεων, φροντίζει για την καλή λειτουργία και συντήρηση των οργάνων, συσκευών και μηχανημάτων και γενικά εκτελεί τις εργασίες που του αναθέτει το Ε.Π. και Ε.Τ.Π. 4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Η αναλογία διδασκομένων προς διδάσκοντες εξαρτάται από την φύση του εργαστηρίου, τον βαθμό επικινδυνότητας των εργασιών που εκτελούνται, τον βαθμό ωριμότητας των σπουδαστών και τον τρόπο οργάνωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μια λογική σχέση, σύμφωνα με διεθνώς αποδεκτά πρότυπα, είναι ένας Καθηγητής Εργαστηρίου για κάθε έξι σπουδαστές και ένας τεχνικός ή παρασκευαστής (Ε.Τ.Π.) για κάθε Εργαστήριο. Το εκπαιδευτικό προσωπικό επικουρείται και από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Ολοι οι σπουδαστές εκ περιτροπής μπορούν να αναλάβουν ορισμένα καθήκοντα και έτσι, εκτός από την βοήθεια που προσφέρουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, αποκτούν γνώση και υπευθυνότητα. α. Υπεύθυνος ασφάλειας Ενημερώνεται από τον Καθηγητή Εργαστηρίου για τους κινδύνους που εγκυμονεί η λειτουργία του εργαστηρίου και τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισής τους. Φροντίζει ώστε οι ασκούμενοι να εφαρμόζουν τα μέτρα ασφάλειας και επεμβαίνει όπου είναι αναγκαίο. β. Υπεύθυνος καθαριότητας Φροντίζει για την τάξη και καθαριότητα στο χώρο του εργαστηρίου. Επιθεωρεί τους πάγκους εργασίας μετά το τέλος του μαθήματος και κάνει συστάσεις στους μαθητευόμενους, αν είναι αναγκαίο, έτσι ώστε ο χώρος εργασίας μετά το τέλος της άσκησης να παραδοθεί τακτοποιημένος και καθαρός.

6 Είναι φανερό ότι, ανάλογα με την φύση και τις ιδιαιτερότητες του εργαστηρίου, μπορεί να υπάρξουν και άλλες υπεύθυνες θέσεις για τους εκπαιδευόμενους. Κατά την πραγματοποίηση της εκπαίδευσης στο εργαστήριο οι σπουδαστές μπορούν να εργάζονται α. Ατομικά β. Χωρισμένοι σε ομάδες γ. Ολοι οι σπουδαστές, ατομικά ή ομαδικά εργαζόμενοι, να εκτελούν ταυτόχρονα την ίδια άσκηση σε μια ορισμένη εργαστηριακή μέρα. δ. Όλοι οι σπουδαστές, ατομικά ή ομαδικά εργαζόμενοι, να εκτελούν τις ασκήσεις που προβλέπονται από το πρόγραμμα κυκλικά. Ετσι την ίδια εργαστηριακή μέρα εκτελούνται παράλληλα, διαφορετικές ασκήσεις. Οταν οι σπουδαστές εργάζονται ατομικά, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει για τον καθένα ο αναγκαίος εξοπλισμός και το εκπαιδευτικό προσωπικό επαρκεί για να καλύψει την ανάγκη επίβλεψης, αποκτούν καλύτερη γνώση και υπευθυνότητα, γιατί ο κάθε μαθητής είναι υποχρεωμένος μόνος του να κάνει όλους τους αναγκαίους χειρισμούς για την εκτέλεση της άσκησης. Οταν οι σπουδαστές εργάζονται σε ομάδες δύο ή περισσότερων ατόμων, υπάρχει ο κίνδυνος, κάποιοι από αυτούς να παραμείνουν απλοί θεατές της όλης διαδικασίας και έτσι να μην αποκομίσουν γνώσεις και εμπειρία. Οταν όμως η ομάδα εργάζεται με την συμμετοχή όλων (αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί με την σωστή επίβλεψη από την πλευρά των Καθηγητών Εργαστηρίων), αναπτύσσεται πνεύμα συνεργασίας, πράγμα που είναι επιθυμητό. Η εργασία των σπουδαστών σε ομάδες, πολλές φορές επιβάλλεται από τις συνθήκες, όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος ο κατάλληλος αριθμός διδακτικού προσωπικού ή η αναγκαία ποσότητα εργαστηριακού εξοπλισμού. Οταν όλοι οι σπουδαστές εκτελούν ταυτόχρονα την ίδια εργαστηριακή άσκηση, η απαίτηση σε διδακτικό προσωπικό είναι μικρότερη και η διαδικασία επίβλεψης ευκολότερη. Επίσης, μπορεί κατά την έναρξη του μαθήματος, να γίνει σύντομη ανάπτυξη των απαιτούμενων γνώσεων για την πραγματοποίηση της άσκησης, καθώς και επίδειξη της διαδικασίας εκτέλεσης της άσκησης. Η μέθοδος αυτή είναι η κατάλληλη, όταν το επίπεδο γνώσεων των σπουδαστών για το συγκεκριμένο αντικείμενο είναι χαμηλό και είναι εύκολο να εφαρμοστεί, όταν η φύση του εργαστηρίου δεν απαιτεί δαπανηρό εξοπλισμό. Οταν οι ασκήσεις εκτελούνται κυκλικά υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη σε διδακτικό προσωπικό και η διαδικασία επίβλεψης είναι δυσκολότερη. Η μέθοδος αυτή συνήθως εφαρμόζεται, όταν η φύση του εργαστηρίου είναι τέτοια που απαιτεί πολλά και δαπανηρά μηχανήματα και συσκευές. Επίσης η εφαρμογή αυτής της μεθόδου προϋποθέτει, ικανοποιητικό επίπεδο γνώσεων και υψηλό βαθμό προετοιμασίας, από την πλευρά των σπουδαστών. Οταν οι σπουδαστές εργάζονται σε ομάδες, σε κάθε ομάδα καλό είναι να τοποθετείται ως επόπτης εργασίας, ένας σπουδαστής μέλος της ομάδας. Ολοι οι σπουδαστές κάθε ομάδας θα αναλάβουν διαδοχικά την θέση του επόπτη μία ή περισσότερες φορές κατά την διάρκεια του εξαμήνου, σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει καταρτίσει ο καθηγητής του εργαστηρίου. Ετσι ενισχύεται το πνεύμα υπευθυνότητας και συνεργασίας και εξασφαλίζεται η πειθαρχημένη εργασία μέσα στην ομάδα. Οι βασικές αρμοδιότητες του επόπτη εργασίας είναι:

7 α. Παραλαμβάνει τα όργανα, τις συσκευές, τα εργαλεία και το υλικό που θα χρησιμοποιήσει η ομάδα του κατά την εργαστηριακή άσκηση που πρόκειται να εκτελεστεί. β. Αναφέρει στον καθηγητή εργαστηρίου κάθε περίπτωση κακής λειτουργίας οργάνων ή συσκευών και ανωμαλίες κατά την εκτέλεση της άσκησης. γ. Επιβλέπει στη συντήρηση και τον καθαρισμό των οργάνων και συσκευών που χρησιμοποίησε η ομάδα του και στον καθαρισμό και τακτοποίηση του πάγκου εργασίας. δ. Επιστρέφει τα υλικά που παρέλαβε και επισημαίνει ενδεχόμενες βλάβες οργάνων και συσκευών καθώς και τυχόν φθορές του εργαστηριακού υλικού. 5. ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Ο Υπεύθυνος Εργαστηριακού Μαθημάτος, εκτός από τις οδηγίες σχετικά με την λειτουργία του εργαστηρίου και τα μέτρα ασφαλείας που θα δώσουν προφορικά στους σπουδαστές οι καθηγητές των εργαστηρίων, συντάσσει και κανόνες ασφαλούς λειτουργίας του εργαστηρίου που αναρτόνται στον πίνακα ανακοινώσεων του εργαστηρίου ή σε άλλο εμφανές σημείο, ώστε όλοι οι σπουδαστές να λάβουν γνώση. Είναι φανερό ότι οι κανόνες ασφαλούς λειτουργίας του εργαστηρίου εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την φύση και τις ιδιαιτερότητες του κάθε εργαστηρίου. Ένα γενικό σχέδιο μπορεί να είναι το παρακάτω: - Να μπαίνεις στο εργαστήριο φρόνιμα, με τάξη και χωρίς καθυστέρηση. - Η ασφάλεια προηγείται οτιδήποτε άλλου. - Απαγορεύεται το κάπνισμα και η κατανάλωση ποτών ή τροφίμων εντός του εργαστηριακού χώρου. - Να εργάζεσαι στην προκαθορισμένη θέση και να μην ενοχλείς τους συμφοιτητές σου. - Να χρησιμοποιείς πάντοτε το κατάλληλο όργανο για κάθε εργασία. Οι πρόχειρες λύσεις δημιουργούν προβλήματα ασφάλειας και δεν εξασφαλίζουν έγκαιρη και σωστή εργασία. - Να διατηρείς τα μηχανήματα, τις συσκευές, τα όργανα και τα εργαλεία σε καλή κατάσταση, σαν να ήταν δικά σου. - Μη μιλάς ποτέ στον χειριστή οποιουδήποτε οργάνου ή μηχανήματος. - Μην ενεργείς ποτέ ριψοκίνδυνα. - Η ασφαλής εργασία προϋποθέτει καλό αερισμό και επαρκή φωτισμό. Αν εξαρτάται από εσένα, φρόντισε να τον εξασφαλίσεις. - Μην παίζεις με την ασφάλεια των άλλων. Μην κάνεις φάρσες και αστεία, είναι επικίνδυνο. - Μη σπαταλάς υλικά και χρόνο και τα δύο κοστίζουν πολύ. - Φρόντισε πάντα η δουλειά σου να είναι σωστή. - Αν δεν είσαι σίγουρος για κάτι ζήτησε την βοήθεια των συμφοιτητών σου και του καθηγητή σου. - Αν για κάποιο πείραμα απαιτείται χρόνος που υπερβαίνει το εργαστηριακό δίωρο ή τρίωρο (πχ ξήρανση, ΒΟD 5 κλπ), να επικολλάς στη συσκευή σημείωμα με την ένδειξη «Πείραμα σε εξέλιξη», το όνομα του υπεύθυνου καθηγητή, την ημέρα και ώρα έναρξης του πειράματος και την προβλεπόμενη ημέρα και ώρα ολοκλήρωσής του.

8 - Το μέρος που εργάζεσαι πρέπει, όταν τελειώσεις την εργασία σου να το αφήσεις καθαρό και σε τάξη. Το καθαρό και τακτοποιημένο εργαστήριο είναι ασφαλές εργαστήριο. - Πριν φύγεις από το εργαστήριο αξιολόγησε τον εαυτόν σου ως προς την τήρηση του κανονισμού λειτουργίας του εργαστηρίου. Για να εξασφαλιστεί η συνειδητή εφαρμογή των κανόνων ασφαλούς λειτουργίας του εργαστηρίου, είναι σημαντικό η κάθε οδηγία να συνοδεύεται και από τις κατάλληλες επεξηγήσεις. Για παράδειγμα η οδηγία «Μη ρίχνεις νερά ή λάδια στο δάπεδο του εργαστηρίου. Αν συμβεί κάτι τέτοιο καθάρισέ τα αμέσως», πρέπει να συνοδεύεται και από την επεξήγηση: «Υπάρχει κίνδυνος να γλιστρήσει κάποιος, να πέσει κάτω και να χτυπήσει ή να πέσει πάνω στον χειριστή κάποιου μηχανήματος και να προκαλέσει ατύχημα». 6. ΝΟΜΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Οι Καθηγητές Εργαστηρίων είναι υπεύθυνοι απέναντι στον νόμο για οποιοδήποτε ατύχημα συμβεί στο εργαστήριο, όπως ο εργοδότης ή ο μηχανικός ασφάλειας σε οποιοδήποτε εργασιακό χώρο. Αν συμβεί κάποιο ατύχημα στο εργαστήριο, ο Καθηγητής Εργαστηρίου έχει νομικές ευθύνες στην περίπτωση που δεν εκτέλεσε σωστά τα καθήκοντά του. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες τέτοιες περιπτώσεις. Ο Καθηγητής Εργαστηρίου έχει νομική ευθύνη αν: - Δεν ενημέρωσε τους σπουδαστές για τα μέτρα ασφάλειας που πρέπει να εφαρμόζουν. - Δεν έχει διαθέσιμα τα μέσα προστασίας που χρειάζονται ανάλογα με την φύση του εργαστηρίου π.χ. πυροσβεστήρες, γάντια, γυαλιά, μάσκες κ.λ.π. Σε περίπτωση που τα μέσα προστασίας δεν υπάρχουν, ο καθηγητής θα πρέπει να κάνει σχετική αναφορά στην προϊσταμένη του αρχή. Αν υπάρχει η αναφορά αυτή, οι νομικές ευθύνες βαρύνουν την προϊσταμένη του αρχή. - Τα μέσα προστασίας υπάρχουν, αλλά ο καθηγητής δεν ενημέρωσε τους σπουδαστές, πότε και πώς πρέπει να τα χρησιμοποιούν. - Δεν επιβλέπει τους σπουδαστές κατά την εκτέλεση της άσκησης ή εγκαταλείπει το εργαστήριο. - Δεν τηρεί γραπτές αναφορές για ατυχήματα που έχουν συμβεί. - Δεν ελέγχει αν τα μηχανήματα λειτουργούν σωστά και έχουν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας, π.χ. γείωση. Γενικά ο Καθηγητής Εργαστηρίου είναι υπεύθυνος για οποιοδήποτε ατύχημα συμβεί στον εργαστηριακό χώρο, αν αποδειχθεί ότι το ατύχημα προήλθε από δική του παράλειψη ή λανθασμένη ενέργεια. Ο Υπεύθυνος του Τομέα Ε. Φουντουκίδης