5 ο Δημοτικό Σχολείο Μεσολογγίου

Transcript

1 γγγγ 5 ο Δημοτικό Σχολείο Μεσολογγίου Ε τάξη Υπεύθυνος προγράμματος : Μπαούρδας Γεώργιος [1] Σχολική δραστηριότητα Περιβαλλοντικής Αγωγής Σχολικό έτος :

2 5ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Ε ΤΑΞΗΣ: Αναγνώστου Νικόλαος Αχτύπης Πέτρος Κουτρόπουλος Χρίστος Μάγαλου Κωνσταντίνα Μπέκος Απόστολος Ξανθοπούλου Ειρήνη Πανόπουλος Δημήτρης Παπαθανασίου Δήμητρα Παπαθανασίου Χάρης Πρασσάς Νικόλαος Σωτηρίου Δεμερτζή Μίνα Τσαπάρας Νικόλαος ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Μπαούρδας Γεώργιος (ΠΕ70) [2]

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Στόχοι πραγράμματος 5 Συσχετισμός-συμβατότητα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και τα Α.Π.Σ 6 Μεθοδολογικά εργαλεία- τρόπος εργασίας..7 Πεδία σύνδεσης με τα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων ΑΠΣ- ΔΕΠΠΣ.8 Δραστηριότητα ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας και ανίχνευσης εναλλακτικών αντιλήψεων των μαθητών 9 Μυθολογία και Αχελώος..10 Ο Αχελώος και τα αδέρφια του.. 11 Αχελώος και Ηρακλής.24 Εχινάδες και Ηρακλής...28 Μύθοι και Αχελώος(ερμηνεία)...32 Σύντομο ιστορικό «βιογραφικό».35 Αχελώος και θρησκεία Ο ποταμός-θεός(αρχαία μνημεία).37 Μοναστήρια-βυζαντινά μνημεία 40 Μοναστήρια Ασπροπόταμου και δυτικών παραπόταμων 40 Μοναστήρια Ταυρωπού και ανατολικών παραπόταμων.43 Μοναστήρια σε Ευρυτανία και Αιτωλοακαρνανία..47 Γεωγραφική απεικόνιση της θέσης των μοναστηριών..49 Η πανίδα του ποταμού.49 Ιχθυοπανίδα-μεγάλα αρθρόποδα-ερπετά.49 [3]

4 Ορνιθοπανίδα εκβολών 55 Ορνιθοπανίδα πηγών και άνω ρου 59 Θηλαστικά 62 Η χλωρίδα του Αχελώου 64 Στίχοι για τον Αχελώο.66 Γεωμορφολογία περιοχής 72 Ο Αχελώος ως πηγή ζωής και ανάπτυξης.77 Αγγίζοντας το ποτάμι..82 Κάποιες σκέψεις μας για το ποτάμι.90 Φύλλα εργασίας 94 Αξιολόγηση 96 Βιβλιογραφία..97 [4]

5 ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ: 1. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΟΥΜΕ: 1.1.Να γνωρίσουμε-<<αγγίξουμε>> το μεγάλο ποτάμι. 1.2.Να αναγνωρίσουμε τη διαχρονική σημασία του ποταμού στην ποιοτική ανθρώπου και οικοσυστημάτων γύρω απ αυτόν. επιβίωση 1.3.Να κατανοήσουμε το ρόλο του ποταμού στη γεωμορφολογία της περιοχής και την πολιτισμική ανάπτυξη. 1.4.Να γνωρίσουμε τη σημασία των μεγάλων έργων στην ανάπτυξη της περιοχής και τη συμβολή τους στην Ελληνική οικονομία 1.5.Να ανακαλύψουμε τη σημασία της αειφόρου ανάπτυξης. 1.6.Να γνωρίσουμε οικοσυστήματα που διαμορφώνει γύρω του ο Αχελώος. ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ: 2. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ: 2.1.Να εξοικειωθούμε περισσότερο στη χρήση εκπαιδευτικών λογισμικών. 2.2.Να αναπτύξουμε περαιτέρω την συγγραφική μας ικανότητα. 2.3.Να αναπτύξουμε συνεργατικές-επικοινωνιακές ικανότητες. 2.4.Να αναπτύξουμε κριτική ικανότητα κατά την έρευνα και οργάνωση νέας γνώσης και πληροφοριών. 2.5.Να εξοικειωθούμε με την «ψηλάφηση» του φυσικού περιβάλλοντος. ΣΤΑΣΕΩΝ- ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ: 3. ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΟΤΙ ΘΑ ΠΕΤΥΧΟΥΜΕ: 3.1.Να συνειδητοποιήσουμε την εξάρτηση της ύπαρξης του ανθρώπου από την ύπαρξη των οικοσυστημάτων. 3.2.Να διακρίνουμε ως μόνη αναπτυξιακή οδό με μακροχρόνια θετικά αποτελέσματα, όχι μόνο σε μεγάλα έργα άλλα και σε προσωπικές μας μικρές ή μεγάλες δραστηριότητες, την αειφορία. 3.3.Να διαμορφώσουμε θετική στάση απέναντι στην δυνατότητα του συνομιλητή-συνανθρώπου μας να έχει διαφορετική άποψη από εμάς. 3.4.Να αποδεχτούμε τις επιλογές της φύσης. [5]

6 ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ-ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ Δ.Ε.Π.Π.Σ. ΚΑΙ ΤΑ Α.Π.Σ. Σύμφωνα με τις γενικές αρχές της εκπαίδευσης η εκπαιδευτική διαδικασία, εκτός των άλλων,πρέπει : -- να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές για την αναγκαιότητα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και την υιοθέτηση ανάλογων προτύπων συμπεριφοράς. -- να προετοιμάσει τους μαθητές για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας. Σύμφωνα με τους βασικούς στόχους του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών (Α.Π.Σ.) ορισμένες δεξιότητες διαχέονται σε περισσότερα γνωστικά αντικείμενα και γι αυτό θεωρούνται απαραίτητες για την αποτελεσματική μάθηση. Σπουδαιότερες από αυτές,μεταξύ άλλων, είναι: -- η δεξιότητα /ικανότητα χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης και επικοινωνίας με στόχο αφενός την εξεύρεση,ανάλυση, αξιολόγηση και παρουσίαση πληροφοριών και αφετέρου την προστασία από την «πληροφοριακή ρύπανση». -- η δεξιότητα συνεργασίας με άλλα άτομα σε ομαδικές εργασίες. -- η αξιοποίηση γνώσεων και η υιοθέτηση αξιών κατάλληλων για τη διαμόρφωση προσωπικής άποψης στη λήψη αποφάσεων. (σελ & 3739,Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ.,Φ.Ε.Κ. τεύχος Β αρ. φύλλου 303/ ) [6]

7 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΡΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ [7]

8 ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΣ- ΔΕΠΠΣ: [8]

9 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Το κατάλληλο συναισθηματικό κλίμα επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή του μαθητή στην αμοιβαία μάθηση της γνωστικής μαθητείας και στη συλλογική αλληλεπιδραστική μάθηση. Η αποτίμηση της προϋπάρχουσας γνώσης, η ανίχνευση των γνωστικών δυσκολιών και των αναπαραστάσεων των μαθητών, καθώς και η ενημέρωση για το σκοπό και τους στόχους του θέματος επιτυγχάνεται με την ακόλουθη δραστηριότητα ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας και ανίχνευσης εναλλακτικών αντιλήψεων. Δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να προβληματιστούν, να επιλέξουν και να απορρίψουν μεταξύ λέξεων και φράσεων.στόχος, η επιλογή εκείνων που έχουν σχέση με τον Αχελώο και γενικότερα με τους σκοπούς του προγράμματος. Αυτό γίνεται σε ομάδες ώστε να υπάρξει συζήτηση και πιθανή διαφωνία μεταξύ των μελών, κάτι που θα οδηγήσει σε εντονότερο ενδιαφέρον για το ποιος εντόπισε το σωστό κατά τη διάρκεια των επόμενων δραστηριοτήτων. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Από τις παρακάτω λέξεις και φράσεις καταγράφουμε σε μια στήλη εκείνες που σίγουρα έχουν σχέση με το θέμα της εργασίας μας και σε μια δεύτερη εκείνες που ίσως να είναι σχετικές. Τις υπόλοιπες τις αγνοούμε. Ποτάμι-δέντρο-εργοστάσιο-πλακάκια-δρόμοςηλεκτρική ενέργεια-φράξος-ηρακλής-πίνακαςαυτοκίνητο-άσπρος-άρτα-αρκούδα-χωράφιχελώνα-φίδι-πέστροφα-τριχωνίδα-κιμωλίαμοναστήρι-διονύσιος Σολωμός Αχελώος- μύθος-φράγμα-νερό-θεσσαλία-θράκη- Τούρκοι-Γερμανοί-Ιταλοί-οικοσύστημα- Κλεισούρα-Αγία Ελεούσα-βάτραχος-παπί- πελαργός-όρνιο-οξιά-νησί-εχινάδες-οινέας- Αγραφιώτης-οικονομία-σπατάλη-ύδρευσηάρδευση-εκπαιδευτικό λογισμικό θρανίοθρόνος-αμάλθεια-δηιάνειρα-θυμώνωπροστασία-ποίημα-τραγούδι-σεβασμόςαειφόρος-κράτος-παραπόταμος-λίμνη-μεγάλα έργα - εκτροπή των νερών-τουριστική αξιοποίηση-θα πάμε εκδρομή-θα πάμε εκπαιδευτική επίσκεψη-ταυρωπός-αξιός. [9]

10 ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΧΕΛΩΟΣ Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες δραματοποιούν με το δικό τους τρόπο μύθους που έχουν σχέση με το ποτάμι. Στην προσπάθεια αυτή επιδιώκουμε να καινοτομήσουμε δημιουργώντας βιωματικά ένα ιδιόμορφο είδος κόμικ. Ο Αχελώος και τα αδέρφια του. Ηρακλής και Αχελώος. Αχελώος και Εχινάδες. Μέσα από του μύθους και την ερμηνεία τους αντιλαμβανόμαστε τη σχέση του ανθρώπου με το ποτάμι και πώς αυτή διαμόρφωσε συμπεριφορές και αντιλήψεις. «ΑΧΕΛΩΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ ΦΟΒΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΠΛΩΘΗΚΕ ΠΑΝΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ» [10]

11 Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ Μια φορά κι ένα καιρό ήταν τρία αγαπημένα αδέρφια. Λάτρευαν τα γλυκά νερά, τα χιόνια και τις πηγές και γι αυτό αποφάσισαν να κατοικήσουν πάνω στα ψηλά βουνά όπου η άφθονη βροχή και το αφράτο-κατάλευκο χιόνι έπεφταν ασταμάτητα σχεδόν όλο το χρόνο. Η ΠΙΝΔΟΣ ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ Για εκείνους η οροσειρά της Πίνδου,η ραχοκοκαλιά της Ελλάδας, ήταν το ιδανικό μέρος. H τροφή τους, τα παιχνίδια τους, ο ύπνος [11]

12 τους,η μέρα και η νύχτα τους ήταν αυτό το διαφανές υγρό που δίνει ζωή σε όλη τη χλωρίδα και την πανίδα του γαλάζιου πλανήτη μας. Ο μεγάλος αδελφός ονομαζόταν Άσπρος ή Αχελώος.Ένιωθε υπέροχα να τσαλαβουτάει μέσα σε λάκκους και ρυάκια στρωμένα με άσπρα ολόλευκα βότσαλα και πέτρες. Ήταν μεγαλόσωμος,έπινε και δεν χόρταινε πότε.ήθελε όλο το νερό για τον εαυτό του. «Οι πεδιάδες και οι κάμποι έχουν ζέστη,ήπιο κλίμα και τη θάλασσα κοντά τους» βροντοφώναζε στους άλλους αδελφούς του και συμπλήρωνε, «δεν έχουν ανάγκη από τα χιόνια και τις βροχές των βουνών μας». Τα άλλα δύο αδέρφια του, ο σοβαρός και ήρεμος Άρτος(Άραχθος) και η πανέμορφη Σαλαπριά (Πηνειός), διαφωνούσαν μα δεν τολμούσαν να φέρουν αντίρρηση. Εκείνοι πίστευαν ότι έπρεπε να μοιράσουν και σε άλλους, που υπέφεραν από τη δίψα,το αγαθό που είχαν σε αφθονία. Έτσι,άνθρωποι,ζώα και φυτά θα τους ευγνωμονούσαν για πάντα ενώ οι ίδιοι θα πραγματοποιούσαν υπέροχα ταξίδια σε μέρη άγνωστα και μακρινά. Μάλιστα, είχαν κρυφή ελπίδα να φτάσουν κάποτε στη θάλασσα.εκεί ήξεραν ότι θα συναντήσουν όλους τους μακρινούς τους συγγενείς που ακούραστοι γέμιζαν τους ωκεανούς και κάπου -κάπου τους έστελναν μηνύματα αγάπης μέσα από τα σύννεφα Σας αγαπάμε!!! Αφήστε λίγο από το νεράκι που σας στέλνουμε να ποτίσει τους κάμπους και να αραιώσει την αλμύρα της θάλασσας Ο κύκλος του νερού: ΘΑΛΑΣΣΑ->ΕΞΑΤΜΙΣΗ->ΣΥΝΝΕΦΟ->ΒΡΟΧΗ->ΠΟΤΑΜΙ->ΘΑΛΑΣΣΑ. [12]

13 Ο Άσπρος είχε κατά βάθος καλοσύνη και αγάπη. Η μεγάλη του δύναμη όμως τον είχε κάνει σκληρό και αχόρταγο. Πίστευε μάλιστα ότι δεν έπρεπε να επιτρέψει στους δύο άλλους να κάνουν οτιδήποτε απ αυτά που σκέφτονταν, διότι έτσι θα κινδύνευε να χαθεί η παντοδυναμία της οικογένειάς τους. Κάποιες φορές, που άφηνε να μαλακώσει η καρδιά του, συλλογιζόταν ότι,αν κάποτε ξεκινούσαν το ταξίδι για τη θάλασσα, έπρεπε να κινήσουν όλοι μαζί,με τις δυνάμεις τους ενωμένες. Με τον τρόπο αυτό θα νικούσαν εύκολα τα σκληρά βράχια της Πίνδου και θα έφτιαχναν μια μεγάλη εύφορη κοιλάδα στο πέρασμά τους. Μάλιστα σε κάποιες συζητήσεις, που σπάνια γίνονταν μεταξύ τους,τόνιζε ότι το καλύτερο μέρος να εκβάλλουν ήταν μια μικρή θάλασσα νότια, εκεί που τέλειωναν τα βουνά. Ήταν στη χώρα των Αιτωλών και δεν ανήκε σε κανένα μεγάλο πέλαγος. Αυτό άρεσε πολύ στον Αχελώο,επειδή εύκολα θα μπορούσαν να γλυκαίνουν τα αλμυρά νερά αλλά και να μικραίνουν την έκτασή τους δημιουργώντας νέες παράλιες πεδιάδες. Όλα αυτά θεωρούσε πως δεν θα μπορούσαν να τα πετύχουν σε κάποιο από τα μεγάλα πελάγη, το Ιόνιο ή το Αιγαίο. Οι άλλοι προσποιούνταν ότι συμφωνούν μαζί του προσδοκώντας μήπως κάποτε πειθόταν να αποφασίσει έστω κι αυτή την πολύ δύσκολη διαδρομή. Μάταια όμως, αφού ο Άσπρος γρήγορα εγκατέλειπε όλες αυτές τις σκέψεις και εγκλωβιζόταν στις αχόρταγες επιθυμίες του. Ο καιρός περνούσε κι ενώ όλα φαίνονταν ήρεμα και γαλήνια, όπως πάντα, οι μικρότεροι είχαν πάρει τις παράτολμες αποφάσεις τους «Δεν αντέχω άλλο. Θέλω να συναντήσω το Ιόνιο,το πέλαγος που μας στέλνει τις βροχές» ψιθύριζε ο καλοκάγαθος Άρτος. «Το απέραντο Αιγαίο θέλω να δω, τη θάλασσα του βοριά που ναι πατέρας του χιονιού» σιγοψέλιζε η χαριτωμένη Σαλαπριά. Η όμορφη κοπέλα, όμως, δεν φανέρωνε την πραγματική της επιθυμία. Ήθελε να φτάσει [13]

14 στον Όλυμπο για να συναντήσει κάποιον από τους θεούς, να διαβεί τα κατάφυτα Τέμπη και να δώσει ζωή στον διψασμένο κάμπο. IONIO ΕΔΩ ΘΑ ΜΕΙΝΕΤΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ.ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΜΑΣ!!! AΙΓΑΙΟ Ο ΑΣΠΡΟΣ ΑΡΤΟΣ ΣΑΛΑΠΡΙΑ «Πρέπει να τους μεθύσω ένα βράδυ κι όταν τους πάρει ο ύπνος να ξεκινήσω το περιπετειώδες ταξίδι μου», σκέφτηκε και δεν άργησε να βάλει σε εφαρμογή το σχέδιό της. Έτσι μια παγωμένη νύχτα,που χιόνιζε ασταμάτητα,ανέβηκαν όλοι μαζί στην περιοχή Περιστέρι για να πιουν και να γλεντήσουν. [14]

15 ΑΔΕΡΦΙΑ, ΤΕΤΟΙΟ ΓΛΕΝΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΞΑΝΑΓΙΝΕΙ!!! ΔΕΝ ΠΑΩ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΑΠΟΨΕ ΑΥΤΟΙ ΔΕ ΜΕΘΑΝΕ ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ!!! Ο Άσπρος ήπιε τόσο πολύ ώστε δεν κατάλαβε για πότε τον πήρε ο ύπνος. Ο Άραχθος πολύ γρήγορα βρέθηκε κι εκείνος στην γλυκιά αγκαλιά του Μορφέα. Η Σαλαπριά στην αρχή ξάπλωσε δίπλα τους αλλά πολύ σύντομα, ξάγρυπνη, κοίταζε το γλυκοχάραμα της Ανατολής XΡΡΡΡΡΡ.. ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ.. ΠΟΣΟ ΜΑΚΡΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ; ΘΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΩ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΑΝ ΚΑΙ ΑΓΑΠΟΥΣΕ ΠΟΛΥ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΗΣ, ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΟΤΙ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΤΗΣ ΑΛΛΑΞΕΙ ΓΝΩΜΗ. [15]

16 ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ.ΚΑΝΩ ΤΟ ΣΩΣΤΟ..ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΙΧ ΙΧ ΙΧ..ΙΧ ΙΧ ΤΟ ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΕΤΟΙΜΑΖΕ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΛΥΠΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΖΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΜΟΥ ΑΔΕΡΦΙΑ ΚΑΙ ΑΦΟΥ ΤΟΥΣ ΕΙΔΕ ΓΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ ΣΑΣ ΥΠΟΣΧΟΜΑΙ ΟΤΙ ΘΑ ΝΙΩΘΕΤΕ ΠΑΝΤΑ ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ. ΑΡΧΙΣΕ ΤΟ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΕΣ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ! [16]

17 ΑΑΑΑΑ!!! ΔΕΝ ΠΕΡΑΣΕ ΠΟΛΛΗ ΩΡΑ ΚΑΙ Ο ΝΕΑΡΟΣ ΑΡΑΧΘΟΣ ΛΟΥΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΛΥΚΟΧΑΡΑΜΑ ΑΝΟΙΞΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΗΚΕ ΤΟ ΞΗΜΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ. ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ!!! ΑΜΕΣΩΣ ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΨΑΧΝΕΙ ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΗΝ ΑΔΕΡΦΗ ΤΟΥ,ΠΟΥ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ,ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΔΕΝ ΧΩΡΙΖΑΝ ΠΟΤΕ,ΟΥΤΕ ΜΕΡΑ ΟΥΤΕ ΝΥΧΤΑ ΠΡΕΠΕΙ, ΑΝ ΔΕΝ ΤΗΝ ΒΡΩ,ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΩ ΚΙ ΕΓΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΤΑΞΙΔΙ! ΚΟΙΤΑΞΕ ΠΡΟΣ ΒΟΡΡΑ ΚΑΙ ΝΟΤΟ,ΠΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΔΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΟΤΙ Η ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ ΣΑΛΑΠΡΙΑ ΕΙΧΕ ΦΥΓΕΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ.ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΑΝ ΠΟΥΘΕΝΑ. ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΤΗΝ ΒΡΕΙ Ή ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ [17]

18 ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ; XΡΡΡΡΡΡ! ΜΕΓΑΛΕ ΑΔΕΡΦΕ ΜΟΥ ΦΕΥΓΩ.ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΚΙ ΕΣΥ ΚΑΠΟΤΕ ΘΑ ΑΦΗΣΕΙΣ ΤΑ ΝΕΡΑ ΣΟΥ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΖΩΗ ΣΤΟΥΣ ΔΙΨΑΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΜΠΟΥΣ ΚΑΙ ΜΑΖΙ ΘΑ ΓΛΥΚΑΙΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΛΜΥΡΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ!!! Ο ΑΡΤΟΣ Ή ΑΡΑΧΘΟΣ ΤΕΛΙΚΑ ΚΑΤΗΦΟΡΙΣΕ ΔΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΥΘΗΚΕ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΟΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΛΠΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ. ΜΑΛΙΣΤΑ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΕΚΕΙ ΚΟΝΤΑ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΠ ΑΥΤΟΝ Η ΞΑΚΟΥΣΤΗ «ΑΡΤΑ».ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΒΕΒΑΙΑ,ΟΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΜΑΘΕ ΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΔΕΡΦΗ ΤΟΥ Ή ΠΗΡΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟ [18]

19 ΑΑΑΑΑ!! ΠΩΣ ΤΟΛ- ΜΗΣΑΝ; ΗΤΑΝ ΣΧΕΔΟΝ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΟΤΑΝ Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΣΗΚΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ ΤΟΥ.ΑΜΕΣΩΣ...ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΟΤΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΤΟΝ ΕΙΧΑΝ ΕΓΚΑΤΑ - ΛΕΙΨΕΙ. ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΔEN TON ΥΠΑΚΟΥΣΑΝ ΑΝ ΤΟΥΣ ΒΡΩ ΘΑ ΤΟ ΜΕΤΑΝΙΩΣΟΥΝ ΠΙΚΡΑ!!! ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΣΠΑΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΛΥΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΥΡΩ ΤΟΥ. ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ. ΕΓΩ ΘΑ ΕΧΩ ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΙ ΑΥΤΟΙ ΜΟΝΟ ΣΤΑΓΟΝΕΣ!!! [19]

20 ΠΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ; ΘA EINAI AΡΑΓΕ ΜΑΖΙ; MHΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ....ΠΑΡΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΔΡΟΜΟ; ΑΦΟΥ ΗΡΕΜΗΣΕ, ΚΑΘΙΣΕ ΝΑ ΣΚΕΦΘΕΙ ΤΙ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙ. ΘΑ ΠΑΩ ΝΑ ΤΟΥΣ ΒΡΩ! ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΧΑΘΕΙ ΣΤΑ ΚΑΚΟΤΡΑΧΑΛΑ ΒΟΥΝΑ. ΤΕΛΙΚΑ ΠΗΡΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΦΑΣΗ.ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΣΕ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥΣ. ΑΡΑΧΘΕΕΕ! ΣΑΛΑΠΡΙΑΑΑ! ΞΕΧΥΘΗΚΕ ΛΟΙΠΟΝ ΒΟΥΙΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΒΟΓΚΩΝΤΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΥΣΒΑΤΑ ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΦΩΝΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ.ΤΑΛΑΙΠΩΡΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΟΛΛΕΣ ΜΕΡΕΣ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΕΙΔΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ. ΕΤΣΙ [20]

21 ΚΟΝΤΟΣΤΑΘΗΚΕ ΚΑΙ ΜΟΝΟΛΟΓΗΣΕ Μ ΑΥΤΟΥΣ ΔΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΙΠΟΤΕ.ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΩ ΠΑΛΙ ΔΥΝΑΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΩ ΤΟΝ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΕΓΔΟΒΑ. Ο ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΓΔΟΒΑΣ Ή ΤΑΥΡΩΠΟΣ ΗΤΑΝ 2 ΑΛΛΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ.ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΟΛΑ ΜΑΖΙ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΗΤΑΝ ΣΧΕΔΟΝ 3000.Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΗΘΕΛΕ ΟΠΩΣΔΗΠΟ- ΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Ο ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΟΣ ΑΠ ΟΛΑ ΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ. ΑΝ ΕΝΩΝΟΤΑΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΔΥΟ ΘΑ ΠΕΤΥ - ΧΑΙΝΕ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΤΟΥ. ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΤΟ,ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ, ΚΑΙ ΑΡΧΗΓΕΕΕΕ!!! ΑΠΟΦΑΣΙΣΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΚΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΝΑ ΠΑ ΜΕ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ!!! ΖΗΤΩΩΩ!! ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΟΥ! ΔΕΝ ΑΡΓΗΣΕ ΝΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙ. ME TON AXEΛΩΟ ΜΑΖΙ, ΔΕΝ ΜΑΣ ΦΟΒΙΖΕΙ ΤΙΠΟΤΑ. ΜΗΠΩΣ ΤΕΛΙΚΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΜΕ ΠΟΥΘΕΝΑ; Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΝΕΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ. [21]

22 ΣΙΓΑ ΜΗ ΣΑΣ ΚΑΝΩ ΤΗ ΧΑΡΗ!!! ΟΠΑ!!! ΚΑΛΟ ΔΡΟΜΟ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑ ΤΡΙΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΙΛΗΣΑΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥΣ, ΗΠΙΑΝ,ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΑΝ ΚΑΙ ΧΟΡΕΨΑΝ.ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΠΕΡΝΟΥΣΑΝ ΥΠΕΡΟΧΑ. ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΩΝ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ ΔΕΝ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΝΑ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ ΑΣΠΡΟΥ.ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΔΥΟ ΑΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΘΕΛΩ ΕΓΩ ΘΑ ΓΙΝΕΙ!!! ΟΤΑΝ ΑΠΟΦΑΣΙΣΩ ΕΓΩ, ΤΟΤΕ ΘΑ ΦΥΓΟΥΜΕ!!! ΕΤΣΙ ΑΡΧΙΣΑΝ ΦΑΣΑΡΙΕΣ. ΚΑΙ «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ». ΖΖΖΖΖ!!! Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΠΑΡΑΣΥΡΘΗΚΕ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΔΥΝΑΜΗ.ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΚΟΣ ΑΛΛΑ ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΑΓΡΙΕΥΕ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ.ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΕ ΛΟΙΠΟΝ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ,ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΦΟΡΑ, ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ ΚΡΥΦΑ. [22]

23 Ο Αγραφιώτης άρχισε να διασχίζει τα Άγραφα όρη, δυτικά της Πίνδου. Ο Μέγδοβας τράβηξε ανατολικά με κατεύθυνση το Καρπενήσι. Υποσχέθηκαν ο ένας στον άλλο να συναντηθούν λίγο πριν τη θάλασσα ενώνοντας τα νερά τους. Άφησαν και ένα μήνυμα στο μεγάλο τους αδερφό. Ανέφεραν ότι του είχαν μεγάλο σεβασμό και γι αυτό το λόγο άφησαν σ εκείνο,αν ήθελε, τα βουνά στην κεντρική Πίνδο να τα διασχίσει και να ξανασυναντηθούν κάποτε. Ο Αχελώος κατάλαβε το λάθος του. Αυτή τη φορά δεν σκέφτηκε εγωιστικά. Αποφάσισε να κάνει ό,τι του πρότειναν τα αδέρφια του και βάζοντας όλη του τη δύναμη ακολούθησε το δύσκολο δρόμο προς το νότο ελπίζοντας να τους βρει. ΣΥΓΓΝΩΜΗ!!! ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΝΑ ΜΗΝ ΜΑΣ ΞΕΓΕΛΑΣΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΦΟΡΑ ΘΑ ΠΑΨΩ ΝΑ ΦΕΡΟΜΑΙ ΕΓΩΙΣΤΙΚΑ.ΜΑΖΙ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ! Η ΙΣΧΥΣ ΕΝ ΤΗ ΕΝΩΣΕΙ. [23]

24 ΑΧΕΛΩΟΣ ΚΑΙ ΗΡΑΚΛΗΣ Ο Αχελώος με τα αδέρφια του,αγαπημένοι πλέον, προχώρησαν προς τη γη των Αιτωλών και Ακαρνάνων. Εκεί έδωσαν τα νερά τους, δημιούργησαν εύφορες εκτάσεις και αγαπήθηκαν από τους λαούς. Πολλές αξιόλογες πόλεις υπήρχαν στις περιοχές απ όπου κυλούσε το περήφανο ποτάμι. Μια πολύ ισχυρή και ξακουστή ήταν εκείνη της Καλυδώνας. Έφτασε σε μεγάλη δόξα στα χρόνια του βασιλιά Οινέα. Τη φήμη της στα πέρατα του κόσμου ενίσχυε και η ομορφιά της Δηιάνειρας, κόρης του βασιλιά. Η πανέμορφη γυναίκα είχε πολλούς μνηστήρες. Την εποχή εκείνη ο Αχελώος ήταν βασιλιάς της Πλευρώνας. Ενδιαφέρθηκε λοιπόν κι εκείνος γι αυτήν και ζήτησε να την κάνει γυναίκα του. Ο Οινέας δεν ήθελε να δώσει το κορίτσι σε κάποιον, που σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών αρκετές φορές εμφανιζόταν με τρεις απαίσιες μορφές. Άλλοτε γινόταν ταύρος, άλλοτε φίδι και σπάνια τέρας με κεφάλι ταύρου,που απ την πυκνή γενειάδα του τρέχανε άφθονα νερά. Ούτε η κόρη επιθυμούσε αυτό το γάμο και προτιμούσε να πεθάνει. Τέρμα στο μαρτύριο της ήρθε να δώσει ο ημίθεος Ηρακλής που εμφανίστηκε και τη διεκδίκησε για τον εαυτό του. Το δίλλημα ήταν δύσκολο για τον καλόβολο βασιλιά. ΟΧΙΙΙΙΙ!!! Χμμ!!! ΟΙΝΕΑ,ΘΕΛΩ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΣΟΥ ΚΑΙ ΜΗ ΤΟ ΠΟΛΥ- ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ. Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΖΗΤΑ ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΔΗΙΑΝΕΙΡΑΣ. [24]

25 ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟΣ! ΞΑΚΟΥΣΤΕ ΒΑΣΙΛΙΑ ΟΙΝΕΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΣΟΥ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ,ΜΟΝΟ ΑΝ ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΚΙ ΕΚΕΙΝΗ! ΠΟΛΥ ΣΥΝΤΟΜΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΚΑΙ Ο ΗΡΑΚΛΗΣ! ΑΑΑΑΑΑΑ!!! ΘΕΛΩ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ; ΘΑ ΜΕ ΦΑΕΙ Η ΓΚΡΙΝΙΑ ΤΗΣ! ΤΟ ΒΡΗΚΑ.ΘΑ ΜΟΝΟΜΑΧΗ- ΣΟΥΝ. ΤΟ ΕΝΑ ΚΕΡΑΤΟ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ ΕΙΝΑΙ ΡΑΓΙΣΜΕΝΟ. ΑΝ ΚΑΤΑΦΕΡΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΠΑΣΕΙ Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΩΘΗΚΑΜΕ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΣΟΥ ΠΑΛΙΟΤΕΡΑΣ!!! ΑΑΑΧΧΧ!! ΠΩ-ΠΩ ΕΙΝΑΙ ΑΝΙΚΗΤΟΣ ΑΣΕ ΤΟ ΚΕΡΑΤΟ ΜΟΥ ΚΑΤΩ.ΘΑ ΣΕ ΣΥΝΤΡΙΨΩ ΕΧΩ ΤΣΑΚΙΣΕΙ ΒΟΥΝΑ ΚΙ ΕΧΩ ΠΝΙΞΕΙ ΤΗ ΜΙΣΗ ΕΛ- ΛΑΔΑ ΕΓΩ ΡΕΕΕ!!!! [25]

26 ΝΑΙΑΙΑΙ!!! ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΕΙΧΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΓΚΗ ΤΟ ΚΕΡΑΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΓΕΙ ΥΔΑΤΙΝΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΣΕ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΜΠΟΥΣ ΟΧΙΙΙ!!! Η ΜΑΧΗ ΚΡΑΤΗΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΩΡΕΣ ΧΩΡΙΣ ΝΙΚΗΤΗ.ΟΜΩΣ ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΕΞΙΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ ΝΑ ΤΟΥ ΚΟΨΕΙ ΤΟ ΡΑΓΙΣΜΕΝΟ ΚΕΡΑΤΟ...ΕΤΣΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΗΚΕ ΝΑ ΤΟ ΖΗΤΗΣΕΙ ΠΙΣΩ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ ΤΟ ΚΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΜΑΛΘΕΙΑΣ. ΘΑ ΣΟΥ ΔΩΣΩ ΤΟ ΚΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΦΘΟΝΙΑΣ ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΜΟΥ ΔΩΣΕΙΣ ΠΙΣΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ. ΠΟΛΕΜΗΣΕΣ ΙΣΑΞΙΑ ΜΑΖΙ ΜΟΥ.ΘΑ ΔΕΧΘΩ ΤΗΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΘΑ ΠΑΡΕΙΣ ΠΙΣΩ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΚΕΡΑΣ. ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΔΙΝΕΙΣ ΖΩΗ ΣΕ ΤΟΠΟΥΣ,ΦΥΤΑ, ΖΩΑ,ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.ΘΑ ΖΕΙΣ ΟΝΟΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙ ΞΑΚΟΥΣΤΟΣ ΑΧΕΛΩΕ ΓΙΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ. ΕΥΧΟΜΑΙ ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΣΑΣ ΝΑ ΔΟΞΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΩΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ.ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ ΔΗΙΑΝΕΙΡΑ. ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ. [26]

27 ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΧΗ ΜΟΥ! ΘΑ ΤΗΝ ΚΑΝΩ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ. ΩΩ!!..ΤΙ ΕΥΓΕΝΕΙΑ!!!...ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΚΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΜΑΛΘΕΙΑΣ ΘΑ ΕΧΩ ΠΑΝΤΑ ΑΦΘΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ. ΩΡΑΙΑ ΜΟΥ ΚΥΡΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΘΑ ΕΙΜΑΙ ΔΙΚΟ ΣΑΣ!!! [27]

28 ΕΧΙΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΑΧΕΛΩΟΣ Ο ατίθασος ποταμός για χιλιάδες χρόνια κυλά ανάμεσα από την δύσβατη Πίνδο,διατρέχει εύφορες πεδιάδες και μεταφέρει προσχωσιγενή υλικά δημιουργώντας νέα εδάφη. Όμορφες κοπέλες αμέτρητες φορές συγκεντρώνονταν στις παρόχθιες περιοχές θαυμάζοντας τη δύναμη και τη επιβλητικότητά του. Πολλές απ αυτές ήταν υποψήφιες νύφες (Ναϊάδες) που πάντα επιθυμούσαν το γάμο (που η Δηιάνειρα τόσα έκανε για να αποφύγει). Ο Αχελώος όμως ποτέ δεν παντρεύτηκε καμιά τους,μόνο του άρεσε να τις βλέπει να τον θαυμάζουν και να τον περιποιούνται. Κάποτε οι Ναϊάδες ΜΕΓΑΛΟ έκαναν ΤΡΑΠΕΖΙ μεγάλο ΚΑΙ ΚΑΛΕΣΑΝ τραπέζι ΟΛΟΥΣ και ΤΟΥΣ κάλεσαν ΑΓΡΟΤΙΚΟΥΣ όλους ΘΕΟΥΣ τους ΚΑΠΟΤΕ ΟΙ ΝΑΪΑΔΕΣ ΕΚΑΝΑΝ αγροτικούς θεούς. ΟΙ ΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΗΤΑΝ ΠΟΛΛΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΕΦΤΑΣΑΝ ΠΟΛΥ ΓΡΗΓΟΡΑ ΠΑΝΤΟΥ [28]

29 ΟΙ ΝΑΊΑΔΕΣ ΔΕΝ ΚΑΛΕΣΑΝ ΣΤΟ ΓΛΕΝΤΙ ΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ.ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΞΕΧΑΣΑΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΗΘΕΛΑΝ ΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΥΝ ΝΑ ΖΗΛΕΨΕΙ ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΔΙΑΛΕΞΕΙ ΑΚΟΜΗ ΚΑΠΟΙΑ ΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ.ΟΜΩΣ ΠΟΛΥ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΤΑΛΑΒΑΝ ΟΤΙ ΕΚΑΝΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ.Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΟΤΑΝ ΤΟ ΕΜΑΘΕ,ΟΡΓΙΣΤΗΚΕ ΠΟΛΥ. [29]

30 ΔΕ ΘΑ ΤΟ ΞΑΝΑΚΑΝΟΥΜΕ! ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΜΗ ΜΑΣ ΠΕΙΡΑΞΕΙΣ! ΔΕΝ ΞΕΡΕΤΕ ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΑ ΒΑΛΑΤΕ! Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΡΧΙΣΕ ΜΙΑ -ΜΙΑ ΝΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΣΕ ΕΧΙΝΑΔΕΣ ΔΗΛΑΔΗ ΝΗΣΙΔΕΣ. ΝΗΣΙΑ ΘΑ ΓΙΝΕΤΕ ΜΗΗΗΗ!!! ΜΗ ΜΑΣ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ ΑΥΤΟ!! ΣΚΟΡΠΙΣΜΕΝΕΣ ΜΕΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΘΑ ΕΙΣΤΕ ΓΙΑ ΑΙΩΝΕΣ [30]

31 ΚΑΙ ΚΑΠΟΤΕ, ΑΝ ΣΑΣ ΣΥΓΧΩΡΕΣΩ,.ΘΑ ΣΑΣ ΕΝΩΣΩ ΠΑΛΙ ΜΕ ΤΗ ΣΤΕΡΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΟΛΟΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ ΟΤΙ Η ΦΥΣΗ,ΒΟΥΝΑ,ΚΑΜΠΟΙ, ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΑΙ ΠΟΤΑΜΙΑ ΞΕΡΟΥΝ ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ. ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΣΕΒΕΣΤΕ ΑΛΛΙΩΣ ΘΑ ΕΧΕΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΜΑΖΙ ΜΟΥ. [31]

32 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΧΕΛΩΟΣ (ΕΡΜΗΝΕΙΑ) Οι αρχαίοι Έλληνες θεοποιούσαν και έδιναν διάφορες μορφές στα ποτάμια. Άλλοτε θεωρούνταν αγαθοεργείς και σωτήριες δυνάμεις, φορείς ζωής και δραστηριότητας και άλλες φορές δυνάστες και καταστροφείς των ανθρωπίνων έργων. ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ ΜΕ ΣΩΜΑ ΔΥΝΑΤΟΥ ΑΝΔΡΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΠΟΔΙΑ ΟΥΡΑ ΨΑΡΙΟΥ-ΦΙΔΙΟΥ Μύθοι για τους ποταμούς υπήρξαν πολλοί όπως και αυτοί που καταγράψαμε για τον Αχελώο. Οι άνθρωποι διέκριναν πάντα τη διαφορά του από τους άλλους ποταμούς: Οι φιδωτοί του ελιγμοί και η ελικοειδής πορεία του θύμιζαν κίνηση φιδιού. Τα αφρισμένα και μανιασμένα νερά του, κατά την πορεία που διαγράφει ανάμεσα στα βουνά του έδωσαν μια εικόνα άγρια και ένα «χαρακτήρα» δύστροπο. [32]

33 Οι πολλοί και μεγάλοι παραπόταμοί του τον έκαναν στη συνείδηση των ανθρώπων μεγάλο αδερφό με πολλά μικρότερα αδέρφια, που τους επέβαλλε τις απόψεις του κι εκείνα πάντα επεδίωκαν την ελευθερία τους. Η επινόηση για τη διαμάχη Ηρακλή Αχελώου φανερώνει τις δύσκολες σχέσεις μεταξύ Αιτωλών και Ακαρνάνων. Ο ποταμός με τις προσχώσεις του αλλοίωνε τη γραμμή των συνόρων,οπότε οι δύο λαοί αναγκάζονταν να πολεμούν τακτικά προκειμένου να χαράζουν νέα σύνορα. [33]

34 Η νίκη του Ηρακλή σε συνδυασμό με το «κέρας της Αμάλθειας» συμβολίζουν πιθανόν την τιθάσευση (ήττα) του νερού με αναχώματα και αυλάκια και τη δημιουργία γόνιμης,ποτιστικής γης (γη ευφορίας) στην παραχελωίτιδα περιοχή. Οι Εχινάδες,μικρά βραχώδη νησάκια στις εκβολές του ποταμού,με τις προσχώσεις και τα φερτά υλικά έγιναν ένα με τη στεριά. Αυτό εξελίχθηκε σε μια διαρκή, διαχρονική ένωση- «πάντρεμα»- εδαφών(υποψήφιες νύφες) με τη βοήθεια του Αχελώου(περιζήτητος γαμπρός). Υπάρχουν πολλοί ακόμη μύθοι και παραλλαγές,που προφορικά ή γραπτά έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και πηγάζουν από το θαυμασμό και το φόβο των ανθρώπων για τον ποταμό. Εμείς προσπαθήσαμε με τον δικό μας τρόπο να παρουσιάσουμε κάποιους, συνδέοντάς τους χρονικά,ώστε να αναδείξουμε τη σχέση του μύθου και πραγματικών γεγονότων. ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ [34]

35 ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ-«ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ» Ο ποταμός στους αρχαίους-ειδωλολατρικούς λαούς προκαλούσε δέος και λατρεύτηκε σαν θεός. Είχε άφθονο νερό και επέκτεινε συνεχώς το επιβλητικό του δέλτα. Η σανσκριτικής καταγωγής ρίζα της λέξης "Αχ" σημαίνει "πολύ νερό" (ίδια ρίζα έχουν η Αχερουσία, ο Αχέροντας και ο Άραχθος). ΕΠΙΒΛΗΤΙΚΟ ΔΕΛΤΑ Στους μεσαιωνικούς χρόνους ο ποταμός πήρε το όνομα Aσπροπόταμος ή Άσπρος γιατί τα νερά του έχουν ένα λευκό, θολό χρώμα που προέρχεται από την άργιλο, την οποία μεταφέρει από τη γεωλογική ζώνη του φλύσχη την οποία διαρρέει στην οροσειρά της Πίνδου. O Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Tσελεμπί έγραφε το 1668 στο έργο του "Tαξιδιωτικά", για τον Aχελώο: "Στη λίμνη χύνεται ένα κρυστάλλινο ποτάμι που λέγεται: Aκ- Σου (Aσπρόνερο). Tα νερά του είναι διαυγή σαν τα μάτια του πουλιού γερανός. Aπ' αυτό προμηθεύονται νερό για τις ανάγκες τους οι ντόπιοι". Tο 1803, ο S.L.S. Bartholdy γράφει στις "Ταξιδιωτικές Εντυπώσεις" του: "Ανάμεσα στα πλέον ξακουστά ποτάμια της Eλλάδας, ελάχιστα απ' αυτά είναι πράγματι ωραία, γιατί, πρωτίστως, σε πολλά μέρη, οι όχθες είναι γυμνές χωρίς καθόλου πρασινάδα. O Aχελώος, ο βασιλιάς της Aκαρνανίας, είναι ο μόνος, που με το πλάτος του και την ορμητικότητά του, παρουσιάζει ένα θέαμα επιβλητικό. H κοίτη στην οποία κυλά το νερό του μπορεί στις εποχές των βροχών να φτάνει σε πλάτος το ένα τέταρτο του γερμανικού μιλίου. Το χρώμα του είναι ασπριδερό και τα αφρισμένα νερά του μοιάζουν σαν να τους έριξαν μέσα κιμωλία - από εδώ προήλθε και το όνομα Ασπροπόταμος, που έχει σήμερα". Στις όχθες του αναπτύχθηκαν από την αρχαιότητα πλήθος πολιτισμοί που τα ίχνη τους, όπως φρούρια, οικισμοί, πλακόστρωτα μονοπάτια, πέτρινα τοξωτά γεφύρια, σώζονται μέχρι σήμερα. Η περιοχή που διαρρέει στον άνω ρου του αποτέλεσε εστία ενός ορεινού πολιτισμού. Υπήρξε καταφύγιο ανυπότακτων και εξεγερμένων. Κρύβει μικρές και μεγάλες ιστορίες από την εποχή των κλεφτών και των αρματολών μέχρι και την εποχή της αντίστασης στην κατοχή και του εμφύλιου πολέμου. [35]

36 ΑΣΠΡΟ ΠΟΤΑΜΟΣ Tα παλιότερα χρόνια, ο Aσπροπόταμος κατέβαινε ασυγκράτητος από την οροσειρά της Πίνδου φθάνοντας ανεμπόδιστος μέχρι το δέλτα των εκβολών του και τις λιμνοθάλασσες στις ακτές του Ιονίου. Η παροχή του υπολογίζεται ότι έφθανε τα 2,5-3,5 δις κ.μ. νερού το χρόνο. Σήμερα πηγάζει στην Ήπειρο, στις νότιες πλαγιές του όρους Περιστέρι.Ρέει παράλληλα με τον κύριο ορεινό όγκο της Πίνδου,δυτικά του θεσσαλικού κάμπου και του Καρπενησίου. Διασχίζει τον κάμπο του Αγρινίου και διανύοντας μία διαδρομή 200 χλμ. και πλέον, χύνεται εκεί που ο Πατραϊκός κόλπος συναντά το Ιόνιο πέλαγος. Είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Από τα νερά του αρδεύονται περί τα στρέμματα γεωργικής γης.τροφοδοτείται από τα νερά των ρεμάτων και ποταμών Άσπρος, Λεπενίτσα, Ξεροπλατάνια, Βακαριώτη, Βασαλάκα, Καπραλία, Νέγκρη, Κούτσουρο, Καλή Πηγή, Παφρώνη, Βατακιάδα, Καμπουργιανίτικο, Πλατανιάς, Αγραφιώτη, Μέγδοβα, Λεπιανίτη, Γρανιτσιώτη, Ζαμπατορέματος, Ίναχο και μέσω της διώρυγας Διμήκου δέχεται τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Τριχωνίδας και Λυσιμαχίας. Έχει υποστεί ουσιαστικές αλλοιώσεις από την κατασκευή των 4 Υδροηλεκτρικών φραγμάτων για την παραγωγή ενέργειας (Κρεμαστών, Καστρακίου, Ταυρωπού και Στράτου) αλλά και από εκείνα της Μεσοχώρας και Συκιάς ( από το οποίο σχεδιάζεται να γίνει και η εκτροπή μέσω σήραγγας νερού προς τη Θεσσαλία) που είναι για άρδευση. ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΤΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΟΥ [36]

37 ΑΧΕΛΩΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΘΕΟΣ(ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ) Όπως είδαμε και σε προηγούμενες ενότητες οι άνθρωποι σε όλη τους την ιστορική διαδρομή οικοδόμησαν πολιτισμούς στις παρόχθιες περιοχές συνδεδεμένους άμεσα με τον Αχελώο. Στην προσπάθειά τους να τον «κατανοήσουν» και ταυτόχρονα να ικανοποιήσουν την διαρκή αναζήτηση για μια ανώτερη δύναμη,πολύ ισχυρότερη της ανθρώπινης, θεοποίησαν τον ποταμό. Αυτό συνέβαινε μέχρι την εξάπλωση του χριστιανισμού που έστρεψε την αναζήτηση της ψυχής σε ένα προσωπικό Θεό, δημιουργό και ρυθμιστή της φύσης και των δυνάμεών της. Σε όλη αυτή την προχριστιανική περίοδο οι αρχαίοι λαοί και κυρίως οι αρχαίοι Έλληνες μέσα στα παραποτάμια οικοσυστήματα λάτρεψαν τον ποταμό-θεό τους και ανήγειραν επιβλητικά μνημεία που εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα παρ όλη τη φθορά του χρόνου. Όλα κατασκευάστηκαν αρμονικά δεμένα με το φυσικό περιβάλλον, δείχνοντας σε εμάς τους νεοέλληνες ότι η αειρορία υπήρξε οδηγός των προγόνων μας. Αρχαίες πόλεις τόποι λατρείας του ποταμού (χτισμένες στις όχθες του) ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΡΑΤΟΣ (Μεσογειακή και Παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης ) [37]

38 ΟΙΝΙΑΔΕΣ-ΘΕΑΤΡΟ (Μεσογειακή ζώνη βλάστησης ) ΟΙΝΙΑΔΕΣ-ΝΕΩΡΙΑ [38]

39 Αρχαίες πόλεις τόποι λατρείας του ποταμού (χτισμένες σε γειτονικές περιοχές) ΔΟΛΟΠΕΣ-ΑΠΕΡΑΝΤΟΙ-ΑΓΡΑΙΟΙ (Ζώνη Ψυχρόβιων Κωνοφόρων) ΑΡΧΑΙΑ ΠΛΕΥΡΩΝΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΛΥΔΩΝΑ Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης [39]

40 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ- ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ Ένα οδοιπορικό με το νου και τη φαντασία στα δύσβατα μονοπάτια στις παρόχθιες περιοχές του Αχελώου μας βοηθά να ανακαλύψουμε και μια άλλη πτυχή της αδιάκοπης σχέσης των ανθρώπων, τόσο με το υγρό στοιχείο όσο και με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, που αναπτύχθηκε γύρω απ αυτό. Τη φαντασία μας ταξιδεύει μια σειρά εικόνων-φωτογραφιών.μοναστήρια και εκκλησίες χτισμένα με κόπο,αγάπη και προσευχή δένουν αρμονικά με το τοπίο. Βοήθησαν για αιώνες την πνευματική και ψυχική ανάταση των πιστών και είναι ένδειξη της προσπάθειας τους,μέσα από την επαφή με το απόκρημνο της Πίνδου,να προσεγγίσουν το άγνωστο του Θεού. Δίνεται η ευκαιρία να διακρίνουμε δείγματα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Καθολικά (ναοί των μοναστηριών) σε ρυθμό Βασιλικής, Βασιλικής με τρούλο και Σταυροειδούς με Τρούλο ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας παρουσιάζοντας την εξέλιξη της βυζαντινής ναοδομίας. Η πλούσια ποικίλη χλωρίδα που περιβάλλει τα κτίσματα και το μεγάλο ποτάμι μάς βοηθά να διακρίνουμε τρεις τουλάχιστον ζώνες βλάστησης της πατρίδας μας. Από τις πηγές και κατά την ροή του ανάμεσα στην Πίνδο θαυμάζουμε τη μεγαλοπρέπεια των ψυχρόβιων κωνοφόρων και λιγότερο της υποαλπικής και παραμεσογειακής ζώνης. Όταν ο Αχελώος απελευθερώνεται στη γη της Αιτωλοακαρνανίας κυριαρχεί η παραμεσογειακή και μεσογειακή ζώνη. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΩΝ Στις πηγές του ποταμού, στην Κρανιά Καλαμπάκας, ο επισκέπτης θα συναντήσει την Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Δολιανών. Έχει 13 τρούλους και αποτελεί έναν από τους πιο αξιόλογους βυζαντινούς ναούς της Ελλάδας. Κτίσθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα σε ρυθμό βασιλικής με τρία κλίτη. Αρχικά λειτούργησε ως μοναστήρι αλλά εγκαταλείφθηκε το Εξωτερικά μπορεί κανείς να διακρίνει ανάγλυφες παραστάσεις, κάτι που συναντάμε και σε άλλες εκκλησίες της περιοχής. Ο ναός έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο από το Υπ. Πολιτισμού. Ζώνη Ψυχρόβιων Κωνοφόρων [40]

41 Νοτιοδυτικά του χωριού Ανθούσα, σε απόσταση τριών χιλιομέτρων, υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας (1799) δίπλα στον Ασπροπόταμο που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής. Πάνω από τον γυναικωνίτη υπάρχει το παρεκκλήσι στη μνήμη του Τιμίου Προδρόμου. Σήμερα το μοναστήρι έχει κηρυχθεί διατηρητέο. Ζώνη Ψυχρόβιων Κωνοφόρων Στην είσοδο του χωριού Χαλίκι υπάρχει το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία (1835) και ο ναός τού άλλοτε μοναστηρίου της μεταμόρφωσης του Σωτήρος (1783). Γύρω από τους ναούς υπάρχουν τα ερείπια των κελιών των μοναχών. Στην πλατεία του χωριού εντυπωσιάζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (1725) η οποία έχει τρίκλιτο νάρθηκα με γυναικωνίτη και περιλαμβάνει και το παρεκκλήσι του Αγ. Δημητρίου. Επίσης του ίδιου αιώνα είναι και ο ναός του Αγ. Γεωργίου που βρίσκεται απέναντι από το χωριό. Ζώνη Ψυχρόβιων Κωνοφόρων [41]

42 Σε υψόμετρο 800μ., σε μία πανέμορφη τοποθεσία των Αγράφων, νοτιοδυτικά του χωριού Δρακότρυπα του Δήμου Μουζακίου βρίσκεται η Ι.Μονή Αγίας Τριάδας. Η σημερινή Μονή είναι κτίσμα του 1758, στη θέση παλαιότερης Μονής. Το Καθολικό είναι περικαλλής ναός αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα, αθωνικού τύπου, με Νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Κατά την Τουρκοκρατία πέρασαν από αυτό σπουδαίοι Έλληνες, υπήρξε καταφύγιο για πολλούς αγωνιστές του 1821, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Γ. Καραϊσκάκης και ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης Σε μία μικρή επιφάνεια της ράχης του Φράξου, 300 με 400 μέτρα πάνω από την απόκρημνη δεξιά όχθη του Αχελώου, απέναντι από το χωριό Πετρωτό (παλιά Λιάσκοβο) και σε απόσταση 2 ωρών με τα πόδια από το χωριό Πηγές (παλιά Βρεστενίτσα) και το δημόσιο δρόμο Άρτας - Καρδίτσας, είναι χτισμένο το ιστορικό μοναστήρι του Σέλτσου ή Σέλτζου ή της Παναγίας της Σελτσιώτισσας, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Μονή Σέλτσου οφείλει τη φήμη της στην ιστορική μάχη που έγινε στην περιοχή τον Απρίλη του 1804 μεταξύ των στρατευμάτων του Αλή Πασά και των Σουλιωτών και στον ηρωισμό και την αυτοθυσία των τελευταίων, οι οποίοι, όπως στο Ζάλογγο, προτίμησαν το θάνατο και το γκρέμισμα στον Αχελώο από την αιχμαλωσία και την ατίμωση. Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης [42]

43 Κοντά στο χωριό Κουμπουριανά, μέσα σε δύσβατο τόπο, διακρίνουμε την Ι. Μονή Παναγίας Σπηλαιωτίσσης(16 ος αιώνας). Είναι κτισμένη στην εξοχή ενός βράχου σε υψόμετρο 800μ. Είναι σαν να έχει κρεμαστεί από τον απότομο βράχο και προκαλεί δέος στον προσκυνητή. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες του Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης έκανε συχνά πολεμικές συσκέψεις και συμβούλια στην Ιερά Μονή αφού η θέση της είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Η επαναστατική κυβέρνηση στα 1867 είχε την έδρα της στην Ιερά.Μονή. Μεταξύ Ζώνης Ψυχρόβιων Κωνοφόρων και Παραμεσογειακής ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΑΥΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΩΝ Η Ι. Μονή Παναγίας Πελεκητής, επιβλητικό μεταβυζαντινό μνημείο, είναι κτισμένη επάνω σε ένα απότομο και υψηλό βράχωμα (1400μ.), ένα χλμ. βορειοδυτικά του χωριού Καρύτσα(Λίμνη Πλαστήρα). Η παράδοση λέει ότι το όνομα "Πελεκητή" οφείλεται στο ότι για να μπορέσει το Μοναστήρι να οικοδομηθεί στον σχεδόν κατακόρυφο βράχο, χρειάστηκε πρώτα να πελεκηθεί ο βράχος με ξύλινα εργαλεία ύστερα από υπόδειξη της Παναγίας, που παρουσιάστηκε στο όνειρο των μαστόρων λέγοντας: «Θα πελεκήσεις το βράχο με το κοπίδι και θα φτιάξεις μια εκκλησία την οποία θα ονομάσεις Παναγία Πελεκητή». Ζώνη Ψυχρόβιων Κωνοφόρων [43]

44 Η Μονή Πέτρας(1553) βρίσκεται τέσσερα περίπου χλμ. βορειοδυτικά του χωριού Καταφύγι (δυτικά της λίμνης Πλαστήρα). Το όνομα της οφείλεται σ' έναν πολύ μεγάλο εκτεταμένο βράχο, που πέφτει απότομα μέσα στο πράσινο μιας μεγάλης δασικής έκτασης, ενώ παράλληλα δημιουργεί ένα ίσιωμα, πάνω στο όποιο είναι κτισμένο το Μοναστήρι. Στα πόδια σχεδόν αυτού του βράχου, ανατολικά, σχηματίζεται μια μεγάλη φυσική σπηλιά, πού στην είσοδο της υπάρχουν σημεία λάξευσης. Εκεί, κατά την παράδοση, βοσκοί της περιοχής αντίκρισαν την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά. Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης Η Ι. Μονή Κορώνης πήρε την ονομασία της από την τοποθεσία που βρίσκεται. Σαν Κορώνα αγναντεύει από ψηλά τον εύφορο κάμπο της Θεσσαλικής γης από ύψος 800μ. περίπου και βρίσκεται δίπλα στην ανατολική πλευρά της λίμνης Πλαστήρα. Η Μονή χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Κομνηνό Β, στις αρχές του 12ου αιώνα, όταν βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο η εικόνα της Παναγίας της Κορώνης. Απέχει 22χλμ. από την πόλη της Καρδίτσας. Μεταξύ Ζώνης Ψυχρόβιων Κωνοφόρων και Παραμεσογειακής [44]

45 Λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό Μορφοβούνι (βόρεια της λίμνης)βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 600μ. Ο ναός είναι αθωνίτικου τύπου, όπως οι περισσότερες Μονές της ευρύτερης περιοχής. Στις εισόδους του μοναστηριού θα δούμε λιθανάγλυφες παραστάσεις. Χτίστηκε το 1858 καθώς αναγράφεται και στην είσοδο της Μονής. Το 1943 το μεγαλύτερο τμήμα του μοναστηρίου πυρπόλησαν Ιταλοί κατακτητές. Από την καταστροφή αυτή γλίτωσε μόνο η εκκλησία. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές εργασίες συντήρησης της Μονής, η οποία γιορτάζει τη Δευτέρα της Πεντηκοστής. Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ Το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας της Τατάρνας στην Ευρυτανία βρίσκεται σε μια κατάφυτη περιοχή, που εισχωρεί μέσα στην ανατολική όχθη της μεγάλης τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών. Η Ευρυτανία συνδεόταν στα παλαιά χρόνια με τον Βάλτο, χάρη σε ένα γεφύρι που άφησε εποχή: το γεφύρι της Τατάρνας. Ήταν ένα θαύμα τεχνικής, της εποχής της Τουρκοκρατίας. Τώρα αυτό το γεφύρι βρίσκεται βαθιά βυθισμένο μέσα στα νερά της λίμνης. Ένα νέο γεφύρι στην ίδια θέση, αλλά ψηλότερα, στήθηκε λίγο πριν φθάσουν τα νερά της λίμνης. Η παράδοση τοποθετεί την ίδρυση του Μοναστηριού στις αρχές του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα στο Υπάρχουν ερείπια στην θέση «Παληομονάστηρο». Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης [45]

46 Το μοναστήρι τις Παναγίας του Λιγοβιτσίου βρίσκεται πάνω από τη λίμνη Οζερός. Είναι γνωστό για την πνευματική του ιστορία, για τη συμβολή του στον απελευθερωτικό αγώνα του Γένους το 1821 και για το ρόλο που διαδραμάτισε για την παιδεία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Σήμερα ανακαινισμένο, έχει ένα ξεχωριστό ρόλο στην λειτουργική, την παιδευτική και πνευματική ζωή του τόπου. Ζώνη Παραμεσογειακής βλάστησης Απέναντι από το βυζαντινό φρούριο, στο λοφίσκο που υψώνεται ανατολικά του Αγγελόκαστρου βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του Παντοκράτορα, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Το μοναστήρι είναι ονομαστό για τα κειμήλια που διαθέτει, λειψανοθήκες και σταυρούς ευλογίας. Το 1746 το καθολικό «ανακαινίστηκε εκ βάθρων από φιλόθεους Αιτωλούς», όπως σημειώνεται στην εντυπωσιακή κεφαλαιογράμματη κτητορική επιγραφή. Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης [46] ς Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης

47 Το μοναστήρι της Παναγιάς της Λεσινιώτισσας βρίσκεται στον κάμπο του Λεσινίου εκεί που στην αρχαιότητα ήταν η λίμνη Κυνία. Είναι ρυθμού βασιλικής και διαιρείται σε ιερό, κυρίως ναό και νάρθηκα. Το νησάκι Λεσίνι, που διάλεξε μόνη για κατοικία της η Παναγία η «Λεσινιώτισσα», είναι τόσο όμορφο, τόσο επιβλητικό, τόσο μαγευτικό, ώστε, όταν πρωτοπατήσει κανείς εκεί το πόδι του, ιδίως την άνοιξη, που οργιάζει η βλάστηση και πνίγεται κυριολεκτικά μέσα στην πρασινάδα, νοιώθει να αιχμαλωτίζεται από μια μυστηριώδη και ανεξήγητη μυστικοπάθεια, αισθάνεται να βυθίζεται μέσα σ' ένα ηδονικό μεθύσι. Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης Ζώνη Μεσογειακής βλάστησης Μέσα από τις εικόνες που είδαμε, καθώς ς και τη μικρή περιγραφή, έχουμε ένα δείγμα της πλούσιας χλωρίδας και του Ζώνη ποικίλου Μεσογειακής ανάγλυφου βλάστησης που περιβάλλει τον Αχελώο. Το τοπίο μας προκαλεί με της εναλλαγές της βλάστησης,την ποικιλία των χρωμάτων,την αρχιτεκτονική των κτισμάτων και τον πλούσιο κάθετο διαμελισμό. Γίνεται ακούσια αφορμή για το σχεδιασμό και την υλοποίηση εξορμήσεων αναψυχής στη φύση. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ Για μία αποτύπωση της γεωγραφικής θέσης όλων των παραπάνω μοναστηριών δημιουργήσαμε με τη βοήθεια εκπαιδευτικών λογισμικών ένα σχεδιάγραμμα. Σε αυτό γίνεται προσπάθεια να απεικονίσουμε όλο το ρου του ποταμού από βορρά προς νότο και πού είναι χτισμένα τα μοναστήρια γύρω του. Ξεκινήσαμε με τον Ασπροπόταμο (δυτικά) και Μέγδοβα ή Ταυρωπό (ανατολικά) και καταλήξαμε με τον Αχελώο, όταν οι δύο παραπόταμοι συναντιούνται. Επιπλέον σχεδιάσαμε τις μεγάλες τεχνητές λίμνες και καταγράψαμε κάποιες μεγάλες πόλεις ώστε να έχουμε ένα καλύτερο γεωγραφικό προσανατολισμό. [47]

48 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΑΥΡΩΠΟΥ ΜΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΤΑΥΡΩΠΟΥ Μ Α Ο Σ Ν Π Α Ρ Σ Ο Τ Π Η Ο Ρ Τ Ι Α Α Μ Ο Υ ΠΛΑ- ΣΤΗ- ΡΑ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΜΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΑΧΕΛΩΟΥ ΛΙΜΝΗ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ [48]

49 Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ Από τα 147 είδη θηλαστικών της Ευρώπης, 116 είδη ζουν στη χώρα μας. Από τα 474 κύρια είδη πτηνών του ευρωπαϊκού χώρου 450 είδη έχουν καταγραφεί στη χώρα μας. Zουν ακόμη 16 είδη αμφιβίων και 58 είδη ερπετών. Επίσης η ελληνική ιχθυοπανίδα των γλυκών νερών πρέπει να θεωρηθεί ως μια από τις πιο πλούσιες της Ευρώπης αφού περιλαμβάνει 79 είδη αυτόχθονων πρωτογενών ψαριών των γλυκών νερών που ζουν στα ποτάμια και στις λίμνες μας. Τέλος, ο αριθμός των ασπόνδυλων είναι άγνωστος, αν και πρέπει να κυμαίνεται ανάμεσα στις 20 με 30 χιλιάδες είδη. Στις περιοχές που ρέει ο Αχελώος συναντάμε τα περισσότερα από τα είδη της πανίδας μας. Αυτό συμβαίνει διότι το ποτάμι περνάει και παράλληλα διαμορφώνει ποικίλα οικοσυστήματα. Δάση σε διαφορετικές ζώνες βλάστησης,αγροτικές περιοχές, λιμνοθάλασσες, φράγματα, πολύμορφο ανάγλυφο είναι οι κυριότεροι παράγοντες που συντελούν στην ποικιλομορφία χλωρίδας και πανίδας μέσα και γύρω του. Μια σειρά εικόνων μας δίνει τη δυνατότητα να θυμηθούμε, αναγνωρίσουμε ή δούμε για πρώτη φορά κάποια είδη του ζωικού βασιλείου αυτού του υπέροχου ποτάμιου οικοσυστήματος. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ-ΜΕΓΑΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ-ΕΡΠΕΤΑ ΠΕΣΤΡΟΦΑ ΓΟΥΛΙΑΝΟΣ ΚΑΛΑΜΙΘΡΑ ΚΟΚΚΙΚΟΦΤΕΡΑ [49]

50 ΓΛΗΝΊ ΜΠΡΙΑΝΑ ΣΤΡΩΣΙΔΙ ΓΟΒΙΟΣ ΓΟΥΡΝΑΡΑ ΒΕΛΟΝΙΤΣΑ [50]

51 ΠΟΤΑΜΟΚΕΦΑΛΟΣ ΛΙΑΡΑ ΜΠΡΙΑΝΕΣ ΛΑΥΡΑΚΙ ΚΥΠΡΙΝΟΣ- ΓΡΙΒΑΔΙ ΧΕΛΙ [51]

52 ΑΣΠΡΟΨΑΡΟ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΚΟΡΈΓΟΝΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΧΕΛΩΝΑ ΠΟΤΑΜΟΥ [52]

53 ΝΕΡΟΦΙΔΟ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ ΚΑΒΟΥΡΙΑ ΠΟΤΑΜΙΣΙΑ ΛΟΦΙΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΤΩΝΑΣ ΝΕΡΟΦΙΔΟ [53]

54 ΣΑΛΑΜΑΝΔΡΑ ΚΙΤΡΙΝΟΜΠΟΜΠΙΝΑ ΧΕΛΩΝΑ ΣΠΙΤΟΦΙΔΟ ΟΧΙΑ ΔΕΝΤΡΟΓΑΛΙΑ ΤΥΦΛΙΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΑΥΡΑ [54]

55 ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΕΚΒΟΛΩΝ ΣΦΥΡΙΧΤΑΡΙ ΓΚΙΣΑΡΙ ΛΕΠΤΟΜΥΤΑ ΠΕΤΡΟΤΡΙΛΙΔΑ ΑΒΟΚΕΤΑ ΘΑΛΑΣΣΟΣΦΥΡΙΧΤΗΣ ΝΕΡΟΧΕΛΙΔΟΝΟ ΓΕΛΟΓΛΑΡΟΝΟ [55]

56 ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΚΙΡΚΙΝΕΖΙ ΚΟΡΜΟΡΑΝΟΣ ΧΑΛΚΟΚΟΤΑ ΜΙΚΡΟΓΑΛΙΑΝΤΡΑ ΚΑΛΑΜΟΚΑΝΑΣ [56]

57 ΛΕΥΚΟΤΣΙΚΝΙΑΣ ΚΡΥΠΤΟΤΣΙΚΝΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΤΣΙΚΝΙΑΣ ΜΑΥΡΟΓΥΠΑΣ ΘΑΛΑΣΣΑΕΤΟΣ ΟΡΝΙΟ ΣΠΙΖΑΕΤΟΣ ΛΕΥΚΟΠΕΛΑΡΓΟΣ [57]

58 ΨΑΛΙΔΙΑΡΗΣ ΤΣΙΦΤΗΣ ΚΙΡΚΙΡΙ ΚΥΝΗΓΟΠΑΠΙΑ ΠΡΑΣΙΝΟΚΕΦΑΛΗ ΒΑΡΒΑΡΑ ΤΣΙΧΛΑ ΠΕΤΡΟΚΟΤΣΥΦΑΣ [58]

59 ΒΡΑΧΟΤΣΟΠΑΝΑΚΟΣ ΚΑΡΓΙΑ KOΡΑΚΙ ΜΑΥΡΟΤΣΙΡΟΒΑΚΟΣ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΡΟΥ ΜΑΥΡΟΤΣΙΚΛΙΤΑΡΑ ΝΑΝΟΤΣΙΚΛΙΤΑΡΑ [59]

60 ΜΕΣΟΤΣΙΚΛΙΤΑΡΑ ΒΑΣΙΛΑΕΤΟΣ ΧΡΥΣΑΕΤΟΣ ΣΑΪΝΙ ΟΡΕΙΝΗ ΠΕΡΔΙΚΑ ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ ΦΑΣΑ ΑΗΔΟΝΙ [60]

61 ΣΠΙΝΟΣ ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ ΚΟΥΚΟΣ ΜΠΟΥΦΟΣ ΜΠΕΚΑΤΣΑ [61]

62 ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΑΡΚΟΥΔΑ ΛΥΚΟΣ ΤΣΑΚΑΛΙ ΑΣΒΟΣ ΑΛΕΠΟΥ ΚΟΥNΑΒΙ ΑΓΡΙΟΓΟΥΡΟΥΝΟ ΣΚΙΟΥΡΟΣ [62]

63 ΖΑΡΚΑΔΙ ΛΙΓΚΑΣ ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ ΛΑΓΟΣ ΝΥΦΙΤΣΑ ΒΙΔΡΑ ΑΓΡΙΟΓΙΔΟ ΑΓΡΙΟΓΑΤΟΣ [63]

64 Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ Εκτός από την πλούσια πανίδα των περιοχών γύρω αλλά και μέσα στα άλλοτε κρυστάλλινα και άλλοτε θολά νερά του ποταμού,η παραποτάμια χλωρίδα είναι εξίσου σημαντική και εντυπωσιακή. Οκτώ δάση έλατου, οξιάς, πεύκου και δρυός αποτελούν το λεγόμενο Δασικό Σύμπλεγμα Ασπροποτάμου, ένα από τα ωραιότερα δασικά συμπλέγματα της χώρας. Σημαντική παρουσία έχουν οι ιτιές που επιλέγουν τις όχθες του Αχελώου για να αναπτυχθούν ενώ επίσης συναντώνται η κρανιά, ο πλάτανος, η καρυδιά, η βελανιδιά, η κερασιά και η κορομηλιά. Ο κύριος θάμνος είναι ο κέδρος. Από τα βότανα ξεχωρίζουν το τσάι, το σαλέπι, η τσουκνίδα, η ρίγανη, ο ίταμος,ο κρόκος κ.α. Αρκετά από τα βότανα έχουν αποδεδειγμένες θεραπευτικές ιδιότητες. Στις εκβολές οι παραποτάμιες δενδροσυστάδες συνιστούν ένα ακόμη σημαντικό από οικολογική άποψη βιότοπο αλλά και ένα μεγάλης αισθητικής αξίας τοπίο. Τα υδρόφυλλα δάση από ιτιές, φτελιές, πλατάνια είναι σε χιλιάδες στρέμματα στην παραχελωίτιδα γη και βρίθουν από άγρια ζωή. Οι εκτεταμένοι αλμυρόβαλτοι αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό των εκτάσεων του υγρότοπου. Ένα υγρόφιλο πεδινό δάσος από τα λίγα που έχουν διασωθεί στη χώρα μας σχηματιζόμενο κυρίως από Νερόφραξο (Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa) βρίσκεται στην περιοχή Λεσινίου, εκεί που για χιλιάδες χρόνια βρισκόταν η αρχαία λίμνη Κυνία. Ανάμεσα στα δένδρα υπάρχουν μικρά έλη όπου ζουν διάφορα αμφίβια, νεροφίδες κ.λ.π. ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΙΤΙΑ ΦΤΕΛΙΑ [64]

65 ΑΡΜΥΡΙΚΙ ΛΕΥΚΑ ΦΡΑΞΟΣ ΔΑΣΟΣ ΦΡΑΞΟΥ ΕΛΑΤΑ ΜΑΥΡΗ ΠΕΥΚΗ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ΚΕΡΑΣΙΑ [65]

66 ΣΤΙΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ Σε αυτή την ενότητα οι μαθητές κάναμε μια έρευνα για να βρούμε τραγούδια ή ποιήματα που έχουν σχέση με το ποτάμι. Αυτά μπορεί να έχουν ως κύριο θέμα τον Αχελώο ή απλά να γίνεται μια αναφορά στο όνομά του. ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ «Κακορίζικοι, πού πάτε του Αχελώου μες τη ροή και πιδέξια πολεμάτε από την καταδρομή» ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Στίχος 105 του ΕΘΝΙΚΟΥ ΥΜΝΟΥ [66]

67 ΚΑΤΩ ΣΤΟΝ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟ Στίχοι: Παραδοσιακό Μουσική: Παραδοσιακό Κάτω στον άσπρο ποταμό κάνει ο Γιωργής χωράφι, με τις μωρέ με τις χρυσές αλιμαριές, με τις χρυσές αλιμαριές (και) με τ ασημένιο αλέτρι. Κανείς μωρέ, κανείς δεν του θυμήθηκε, κανείς δεν τον θυμήθηκε ψωμί για να του πάει, κι η κό.. μωρέ κι η κόρη που τον αγαπά η κόρη που τον αγαπά παίρνει ψωμί και πάει [67]

68 ΕΝΑΣ ΠΑΣΑΣ ΔΙΑΒΑΙΝΕΙ Στίχοι: Παραδοσιακό Μουσική: Παραδοσιακό Ένας πασάς διαβαίνει κι άλλος έρχεται στα Τρίκαλα πηγαίνουν μες στον χασαπά Στα Τρίκαλα πηγαίνουν μες στον χασαπά γυρεύουν τους γερόντους τους Τρικαλινούς Γυρεύουν τους γερόντους τους Τρικαλινούς γυρεύουν τους παπάδες τ Ασπροπόταμου Γυρεύουν τους παπάδες τ Ασπροπόταμου γυρεύουν τον Δημάκη απ την Καστανιά Γυρεύουν τον Δημάκη απ την Καστανιά Δημάκης τρώει και πίνει στα ψηλά βουνά [68]

69 ΕΓΕΡΑΣΑ ΣΤΗΝ ΚΛΕΦΤΟΥΡΙΑ Δημοτικό-κλέφτικο Εγέρασα μωρέ παιδιά, στα κλεφτολημερά μου, με τους παλιούς συντρόφους μου, παιδιά τ ασπροποτάμου βάστα καημένη κλεφτουριά! Αηδόνια και παγώνια να μη λαλήσετε, κοιμάται ο καπετάνιος, μην το ξυπνήσετε [69]

70 ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ ΦΥΛΑΞΕ ΤΟ (ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ) Νάνι νάνι το μωρό μου νάνι νάνι το χρυσό μου. Ώσπου να' ρθει η μάνα του απ' τα ξύλα,το νερό κι απ τον Άσπρο ποταμό να του φέρει λουλουδάκια και μοσχογαριφαλάκια. Έλα ύπνε απ' τα βουνά Κι απ' τα κρύα τα νερά, έλα ύπνε απ' το κλαράκι να υπνώσεις το παιδάκι. Έλα ύπνε ύπνωσέ το Παναγιά μου φύλαξέ το [70]

71 ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΟ(ΠΑΛΙΑΚΟ). Βουνά μου Συρρακιώτικα βουνά τ' Ασπροποτάμου τους κλέφτες τι τους κάματε τους Σαρακατσαναίους στα χειμαδιά τους στείλαμε να παν να ξεχειμάσουν [71]

72 ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ (βλέπε: ) Ο Αχελώος για χιλιάδες χρόνια διασχίζει την οροσειρά της Πίνδου. Μέσα στα δύσβατα βουνά χάραξε την κοίτη του και οι αλλαγές στην πορεία του από βορρά προς νότο είναι μικρές αφού το δύσκολο ανάγλυφο τις περιορίζει αρκετά.(χάρτης 1) Χάρτης 1 Όταν το ποτάμι ξεφεύγει από τον ορεινό όγκο, ελευθερώνεται στην κεντρική Αιτωλοακαρνανία σε μια μικρή πεδιάδα ανάμεσα στις λίμνες Λυσιμαχία και Οζερός.(χάρτης 2) ΟΖΕΡΟΣ ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ ΑΧΕΛΩΟΣ χάρτης 2 [72]

73 Έρευνες και γεωλογικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι πριν χιλιάδες χρόνια στην περιοχή αυτή υπήρχε μια πολύ μεγάλη λίμνη στην οποία χύνονταν τα νερά του ποταμού. Εκεί εναπόθετε προσχώσεις από τα φερτά υλικά που μετέφερε με τα θολά του νερά.(χάρτης 3) ΑΧΕΛΩΟΣ ΛΕΚΑΝΗ-ΛΙΜΝΗ ΠΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩ- ΝΕ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ χάρτης 3 Το νερό εκείνης της λίμνης έβρισκε διέξοδο προς τη θάλασσα μέσα από τα στενά(φαράγγι) της Κλεισούρας (εκεί που σήμερα βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας Ελεούσας).Εκείνη την εποχή ορεινός όγκος έφραζε το σημείο που σήμερα ρέει το ποτάμι προς τη θάλασσα -μεταξύ Αρακύνθου και Ακαρνανικών βουνών.(χάρτης 4) ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ χάρτης 4 [73]

74 Μετά από έντονες γεωλογικές μεταβολές (σεισμοί, κατολισθήσεις, διάβρωση) και εφόσον υπήρξαν μεγάλες καθιζήσεις εδαφών διαμορφώθηκε ο σημερινός ρους του Αχελώου και η μεγάλη λίμνη άρχισε να μειώνει τη στάθμη της. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα ο μεγάλος όγκος του νερού κατευθύνθηκε στη θάλασσα και απέμεινε αξιόλογη ποσότητα σε τέσσερα σημεία. Έτσι δημιουργήθηκαν οι 4 λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Οζερός και Αμβρακία.(χάρτες 5,6,7,8) χάρτης 5 χάρτης 6 4 ΛΙΜΝΕΣ χάρτης 7 χάρτης 8 [ Πριν συνεχίσουμε την προσπάθεια παρουσίασης της δημιουργίας του σημερινού δέλτα του ποταμού,είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι οι παραπάνω καθώς και κάποιοι επόμενοι χάρτες εστιάζουν μόνο σε αλλαγές του ανάγλυφου της περιοχής που έχουν σχέση με τον Αχελώο. Είναι βέβαιο ότι τέτοιες αλλαγές είχαμε και στην ανατολική πλευρά της Αιτωλοακαρνανίας (Εύηνος, Μόρνος )]. Η γεωλογική ηλικία του δέλτα είναι σχετικά μικρή.σχηματίστηκε από εναποθέσεις μέσα στα τελευταία χρόνια. Όταν ο νέος ρους [74]

75 (χάρτης 5) έψαξε τη θάλασσα ( π.χ.),εκείνη βρισκόταν 100 μέτρα χαμηλότερα από τη σημερινή της στάθμη. Επομένως το ποτάμι συνέχιζε την πορεία του πολύ δυτικότερα προς το Ιόνιο(χάρτης 9). χάρτης 9 Καθώς έλιωναν οι πάγοι, Ο ΧΑΡΤΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΟ (ΕΩΣ ΤΟ π.χ.). Η ΣΤΑΘΜΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΗΤΑΝ 100 ΜΕΤΡΑ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΑ ΑΠ ΟΤΙ ΣΗΜΕΡΑ. Ο ΑΧΕΛΩΟΣ, ΕΦΟΣΟΝ Η ΞΗΡΑ ΕΙΧΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΚΤΑΣΗ, ΣΧΗΜΑΤΙΖΕ ΔΕΛΤΑ ΣΧΕΔΟΝ ΣΤΟ ΜΕΣΟ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ- ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ. Γύρω στο 4000 π.χ. η στάθμη της θάλασσας έφτασε τα σημερινά επίπεδα. Οι λόφοι του δέλτα(νότιες Εχινάδες) περιβάλλονταν από ρηχά νερά. Ο Αχελώος εξέβαλλε ανάμεσα στους λόφους της περιοχής των Σταμνών και στρεφόταν νοτιοανατολικά με κλάδους προς το σημερινό Αιτωλικό (χάρτης 10). ΑΙΤΩΛΙΚΟ ΕΧΙΝΑΔΕΣ ΝΗΣΟΙ [75] χάρτης

76 Μέχρι το 1200 π.χ. δημιουργήθηκε πεδιάδα στην περιοχή του Αιτωλικού και το δέλτα μεταφερόταν νοτιοανατολικά σχηματίζοντας αμμονησίδες και γενικότερα τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού. Παράλληλα το ποτάμι στρεφόμενο δυτικότερα εναπόθετε προσχώσεις γύρω από τις Εχινάδες. Αυτό συνεχίστηκε με πολλές μικροαλλαγές στη ροή και στις εκβολές, μέχρι να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση(χάρτες 11,12,13,14). Χάρτης 11 Χάρτης 12 Χάρτης 13 Χάρτης 14 Μετά το 1950 το φυσικό οικοσύστημα της ροής του Αχελώου μετατρέπεται σε απόλυτα ανθρωπογενές. Ο ποταμός εγκλωβίστηκε σε όλο του το μήκος με αναχώματα,αποστραγγιστικά και εγγειοβελτιωτικά έργα. Μια σειρά φραγμάτων δεν επιτρέπουν στα φερτά προσχωσιγενή υλικά να φτάσουν στις εκβολές και να συνδράμουν στη δημιουργία νέων εδαφών. Ο άνθρωπος κατάφερε να σταματήσει σε λίγα χρόνια μια φυσική εξέλιξη χιλιάδων ετών με αμφίβολα μελλοντικά αποτελέσματα. [76]

77 Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΩΣ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το νερό είναι η ζωή. Ο πλανήτης μας αποδεικνύει ότι ζωντανοί οργανισμοί μπόρεσαν να αναπτυχθούν μόνο σ αυτόν εξαιτίας της ύπαρξης του υγρού στοιχείου. Είναι λοιπόν φυσιολογικό ότι όσο πιο κοντά βρισκόμαστε στο νερό τόσο πιο εκτεταμένη θα είναι η χρήση του από τον άνθρωπο και η βιοποικιλότητα της περιοχής. Το ίδιο ισχύει και με τον Αχελώο. Από την πρώτη στιγμή που άρχισε να ορίζεται η ροή του,οι άνθρωποι έκαναν κάθε προσπάθεια να αρδεύσουν και υδρεύσουν περιοχές με την πολύτιμη βοήθειά του. Μικρά ή μεγαλύτερα υδραγωγεία, τεχνητά αναχώματα (μικρές λίμνες)που οδηγούσαν το νερό με φυσική ροη στα χωράφια, νεροτριβές, υδρόμυλοι και πολλές άλλες χρήσεις συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τόπου και την καλύτερη ζωή των κατοίκων. Όλα αυτά με την πρόοδο της τεχνολογίας έφεραν σημαντικά θετικά αποτελέσματα στην τοπική και εθνική μας οικονομία. Θα προσπαθήσουμε να αναφέρουμε με συντομία κάποια από αυτά. α)φράγμα λίμνης πλαστήρα: Σχηματίστηκε το 1959 στην αρχή του ποταμού Ταυρωπού ή Μέγδοβα με αφορμή ιδέα του στρατιωτικού και πολιτικού Νικολάου Πλαστήρα. ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΛΙΜΝΗ [77]

78 Σήμερα τη διαχείριση του φράγματος έχει αναλάβει η ΔΕΗ. Το νερό χρησιμοποιείται για άρδευση,ύδρευση και ηλεκτροπαραγωγή. Λ Ι Μ Ν Η Π Ε Ρ Ι Ο Χ Η Π Ο Υ Φ Ρ Α Γ Μ Α Α Ρ Δ Ε Υ Ε Ι Οικονομικά στοιχειά: - έχει υδροηλεκτρικό εργοστάσιο ισχύος 129,9MWatt. - υδροδοτεί την πόλη της Καρδίτσας μαζί με 38 κωμοπόλεις και χωριά του νομού. - αρδεύει το θεσσαλικό κάμπο (περίπου στρέμματα). -υπάρχουν στις όχθες της πάνω από 70 τουριστικές επιχειρήσεις που απασχολούν άμεσα ή έμμεσα περισσότερους από 1000 εργαζόμενους ενώ οι επισκέπτες φτάνουν τους ετησίως. β)περιοχές άνω ρου(έως τη λίμνη Κρεμαστών): Οι περιοχές αυτές είναι δύσβατες. Γύρω από το ποτάμι υπάρχουν αρκετά μικρά χωριά, που από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μπόρεσαν να συντηρηθούν με τα νερά του. Εκτός απ αυτό, η «προσφορά» του Αχελώου στον ορεινό όγκο της Πίνδου είναι σημαντικότατη για την πατρίδα μας. Η μεγάλη ιστορική πορεία των Ελλήνων συνάντησε πολλούς εχθρικούς λαούς.ο [78]

79 Ασπροπόταμος και οι παραπόταμοι του αμέτρητες φορές συνέβαλαν, σαν φυσικό εμπόδιο, σε νίκες κατά των λαών αυτών. γ)φράγμα-λίμνη Κρεμαστών :Βρίσκεται ανάμεσα στους νομούς Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Κατασκευάστηκε το Είναι το ψηλότερο χωμάτινο φράγμα της Ευρώπης και αποτελεί σπουδαίο επίτευγμα για την Ελλάδα. Έλυσε πολλά προβλήματα του εξηλεκτρισμού της χώρας μας. Οικονομικά στοιχειά: Έχει εγκατεστημένες 4 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με συνολική ισχύ 440 MW. Επίσης υπάρχουν ιχθυοκαλλιέργειες σε πλωτά κλουβιά με κυπρίνο και αμερικανική πέστροφα. ΣΗΜΕΙΟ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ [79]

80 δ)φράγμα-λίμνη Καστρακίου: Το υδροηλεκτρικό φράγμα Καστρακίου κατασκευάστηκε το Είναι το τρίτο κατά σειρά φράγμα του Αχελώου. Το ύψος του φράγματος είναι 95 μέτρα και το μήκος του 530. Με την κατασκευή του φράγματος δημιουργήθηκε η τεχνητή λίμνη του Καστρακίου. 4 ΜΟΝΑΔΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Οικονομικά στοιχειά: Έχει εγκατεστημένες 4 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με συνολική ισχύ 320 MW. Υδροδοτεί την πόλη του Αγρινίου ενώ στόχος είναι να καλύψει τις ανάγκες σε πόσιμο νερό πληθυσμού άνω των κατοίκων. ΣΗΜΕΙΟ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ [80]

81 ε)φράγμα-λίμνη Στράτου: Βρίσκεται βόρεια του Αγρινίου και δυτικά του χωριού Στράτος, από όπου πήρε και το όνομά του. Κατασκευάστηκε το 1989 και δημιούργησε την τεχνητή λίμνη Στράτου, την τέταρτη κατά σειρά τεχνητή λίμνη του Αχελώου. Ανήκει στα χωμάτινα λιθόρριπτα φράγματα. ΦΡΑΓΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ Οικονομικά στοιχειά: -Υπάρχει υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που διαθέτει τέσσερις μονάδες ηλεκτρικής παραγωγής, συνολικής ισχύος 150 MW. -Υπάρχει ταμιευτήρας μικρού αρδευτικού φράγματος, κάτω από το φράγμα Στράτου που αρδεύει περιοχές της κεντρικής Αιτωλοακαρνανίας, -Ο ταμιευτήρας έχει παραχωρηθεί στην Ελληνική Ομοσπονδία Θαλάσσιου Σκι και εκεί λειτουργούν σήμερα εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίου Σκι που συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. - [81]

82 ΣΗΜΕΙΟ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΑΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς επισκεφθήκαμε κάποια σημεία του Αχελώου. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε παραποτάμια οικοσυστήματα και το ρόλο τους στην ανάπτυξη των γύρω περιοχών. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΦΡΑΓΜΑ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ( ) [82]

83 [83]

84 ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ- ΓΕΦΥΡΑ ΓΟΥΡΙΑΣ( ) [84]

85 [85]

86 ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΟ ΔΑΣΟΣ ΦΡΑΞΟΥ-ΛΕΣΙΝΙ( ) [86]

87 [87]

88 [88]

89 [89]

90 ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ Προσπαθήσαμε μέσα από την μικρή αυτή εργασία να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό για την περιοχή μας αλλά και για όλη τη Ελλάδα είναι το μεγάλο αυτό ποτάμι. Ό,τι ζήσαμε και ερευνήσαμε αυτούς τους μήνες ήταν μοναδικά. Μας έπεισαν ότι οι επιλογές της φύσης είναι οι καλύτερες και ο άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει αξιόλογο πολιτισμό μόνο αν τις λαμβάνει υπόψη του. Αν οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες κατανόησαν το άστατο της κοίτης του Αχελώου πέτυχαν σίγουρα πιο ειρηνική συνύπαρξη και καλύτερες σοδειές. Αν οι αγωνιστές-υπερασπιστές των παραποτάμιων περιοχών ανά τους αιώνες εκτίμησαν τι σημαίνει «πολύ νερό»,απότομα φαράγγια, ελώδεις περιοχές, τότε αξιοποίησαν τον Αχελώο νικώντας τον εχθρό. Αν οι καλλιεργητές μελέτησαν μακροπρόθεσμα το ανάγλυφο του εδάφους,τις υπερχειλίσεις,την ποσότητα του νερού σε κάθε εποχή του χρόνου, τότε εξασφάλισαν σταθερή αγροτική ανάπτυξη. Αν οι τεχνίτες ερεύνησαν την κοίτη, τότε κατασκεύασαν στο σωστό μέρος γεφύρια και δρόμους με μεγάλη αντοχή στο χρόνο. Αν η ΔΕΗ συνεκτίμησε το περιβαλλοντικό κόστος,την απόδοση των επενδύσεων της,την μακροπρόθεσμη επιτυχία των έργων με τις λιγότερες επιπτώσεις στα παραποτάμια οικοσυστήματα,τότε προσέγγισε την αειφόρο ανάπτυξη. Πολλά τέτοια «αν» υπάρχουν και σήμερα και είναι απαραίτητο οι άνθρωποι που παρεμβαίνουν στη φύση να τα μελετήσουν σε συνεργασία με επιστήμονες, για να κάνουν το καλύτερο για τη σημερινή και για τις επόμενες γενιές. Για τον Αχελώο τα τελευταία χρόνια σχεδιάστηκαν δύο μεγάλες παρεμβάσεις. Η εκτροπή ποσότητας των νερών του Ασπροπόταμου προς το θεσσαλικό κάμπο για άρδευση και η πώληση του νησιού Οξειά (που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το δέλτα) για τουριστική αξιοποίηση. Η δεύτερη μάλιστα πραγματοποιήθηκε και πολύ σύντομα αρχίζουν τα έργα. Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τα δύο αυτά θέματα εκφράζοντας κάποιες σκέψεις. Για να δούμε το θέμα της εκτροπής ακολουθήσαμε τα παρακάτω βήματα: 1.Οι μαθητές μελέτησαν στο σπίτι ένα κείμενο με τα επιχειρήματα των δύο πλευρών, υπέρ ή κατά του έργου. (ενότητα 3 στο ακόλουθο άρθρο: ). Εκτός αυτού του κειμένου ο καθένας ελευθέρα μπορούσε να διερευνήσει τις δύο απόψεις και από άλλες πηγές. [90]

91 2.Αναλύσαμε το κείμενο στην τάξη προσπαθώντας να μην επηρεαστούν οι μαθητές υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης, αν και ως Αιτωλοακαρνάνες υπήρχε ένα θετικό ρεύμα προς στα μειονεκτήματα. Κατά την ανάλυση έγιναν επεξηγήσεις σε άγνωστες λέξεις και φράσεις και προβολή μέσω λογισμικών οπτικοποίησης (Goggle Earth) των έργων και των περιοχών που επηρεάζονται από αυτά. 3.Σε επόμενη συνάντηση οι μαθητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (μειονεκτήματαπλεονεκτήματα) και προσπάθησαν να υποστηρίξουν τις απόψεις τους. 4.Τέλος συντάξαμε το παρακάτω κείμενο: Πιστεύουμε ότι για το θέμα της εκτροπής πρέπει: --πρώτα από κάθε άλλη ενέργεια να ερευνηθεί αν αξιοποιούνται με το καλύτερο τρόπο τα νερά του Πηνειού, που έχει φυσική ροή προς τη Θεσσαλία. --να ερευνηθεί αν οι καλλιέργειες του θεσσαλικού κάμπου είναι οι καταλληλότερες για τις ποσότητες νερού που διαθέτει η περιοχή. Αν είναι υπερβολικά υδρόφιλες ίσως πρέπει να αλλάξουν. ΕΡΓΑ ΕΚΤΡΟΠΗΣ -- να εκτιμηθεί αν αξίζει το κόστος που θα υπάρξει στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον της Πίνδου και Αιτωλοακαρνανίας σε σχέση με το όφελος στην αγροτική παραγωγή της Θεσσαλίας. --να μελετηθεί και ερευνηθεί αν ο φυσικός ρους του ποταμού θα συνεχίσει μετά την εκτροπή να συντηρεί τα υπέροχα και μοναδικά παραποτάμια οικοσυστήματα. [91]

92 --να ερευνηθεί αν το δέλτα του Αχελώου θα συνεχίσει να υπάρχει (έστω κι αν δεν επεκτείνεται πλέον εξαιτίας των φραγμάτων) ή θα αρχίσει να συρρικνώνεται και οι περιοχές του να κατακλύζονται από τη θάλασσα. --αν τελικά αυτή υλοποιηθεί, να διοχετευθεί τόση ποσότητα νερού στη Θεσσαλία ώστε να μην δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα στις ποσότητες της φυσικής ροής του ποταμού και στο ανάγλυφο(του εδάφους) της περιοχής των έργων(άρα μικρότερα φράγματα). Για τη μελέτη του θέματος της πώλησης του νησιού Οξειά ακολουθήσαμε την εξής διαδικασία: 1.Με τη αξιοποίηση του λογισμικού Google Earth δημιουργήσαμε ένα βίντεο.στο οποίο παρουσιάζεται μια εικονική πτήση πάνω και γύρω από την Οξειά. Με τη μέθοδο αυτή μπορέσαμε να δούμε όλη την περιοχή της νότιας Αιτωλοακαρνανίας, το δέλτα του ποταμού, τη γεωγραφική θέση της Οξειάς,το ανάγλυφό της και τη βλάστηση που συντηρεί. 2.Οι μαθητές με αφορμή το βίντεο και τον προβληματισμό που αυτό θέτει στο τέλος του «Οξειά ένα ΑΓΡΙΟ νησί; ή. Ένα ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ νησί:» συζήτησαν και διατύπωσαν τις απόψεις τους. 3. Τέλος συντάξαμε το παρακάτω κείμενο: Πιστεύουμε ότι για το θέμα της πώλησης του νησιού πρέπει: --να αναπτυχθεί τουριστικά μόνο αν παραμείνει «πράσινο». --να υλοποιηθούν τα σχέδια ανάπτυξής του μόνο αν δεν γίνει καμία παρέμβαση στο γειτονικό δέλτα-εκβολές του Αχελώου. --να πραγματοποιηθούν ανθρώπινες παρεμβάσεις μόνο αν προστατευθεί όσο είναι δυνατόν η πανίδα του νησιού(όρνια, χελώνες καρέτα-καρέτα κ.α.) --αν και ιδιωτικό,να υπάρχει εποπτεία και έλεγχος του κράτους και κατά την διάρκεια των έργων και κατά τη λειτουργία τους ως τουριστικών(και μόνο) χώρων. ΟΞΕΙΑ ΜΟΥ- ΑΔΕΛΦΟΥΛΑ ΜΟΥ,ΤΗΝ ΤΥΧΗ ΣΟΥ ΖΗΛΕΥΩ!!! Η ΤΥΧΗ ΜΟΥ ΘΑ ΝΑΙ ΚΑΛΗ, ΜΟΝΟ ΑΝ ΜΕΙΝΩ «ΖΩΝΤΑΝΗ»! [92]

93 Οι μαθητές της Ε Τάξης του 5 ου Δημοτικού Σχολείου Μεσολογγίου μέσα από την εργασία αυτή καταφέραμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον Αχελώο,καταλάβαμε τη μεγάλη και διαχρονική σημασία που έχει για τον τόπο μας και για ολόκληρη την Ελλάδα και τέλος, κατανοήσαμε ότι πρέπει να αξιοποιούνται με έργα ανάπτυξης οι φυσικοί πόροι χωρίς καταστροφή του περιβάλλοντος (αειφόρος ανάπτυξη). Τρέξαμε παίξαμε, μάθαμε,γελάσαμε, είδαμε, δημιουργήσαμε, καταγράψαμε και καταλήξαμε ότι: -«ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΠΟΤΑΜΙ ΔΙΑΛΕΞΕ ΠΟΥ ΘΑ ΕΚΒΑΛΛΕΙ, ΑΧΕΛΩΟΣ Τ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ, ΜΕΓΑ ΤΟ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑ ΤΟΥ» [93]

94 ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι μαθητές μέσα από κάποια φύλλα εργασίας μπορούν να αξιολογήσουν τις γνώσεις τους για το θέμα με το οποίο ασχολήθηκαν. Στόχος η κατάκτηση ενός ανώτερου επιπέδου μάθησης. Φύλλο εργασίας 1. (Ctrl+κλικ πάνω στην εικόνα) Φύλλο εργασίας 2. (Ctrl+κλικ πάνω στην εικόνα) [94]