Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

Transcript

1 Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

2 Ποτάμι είναι το ρεύμα γλυκού νερού που κινείται από τα ψηλότερα (πηγές) προς τα χαμηλότερα μέρη της επιφάνειας της Γης (πεδινά) και χύνεται στις θάλασσες (σχηματίζοντας Δέλτα). Απότοσύνολοτου νερού της Γης μόνο το 2,61% είναι γλυκό. Και από αυτό μόνο το 0,02% αντιστοιχεί στις λίμνες και τα ποτάμια (το υπόλοιπο σε πάγους, υπέδαφος και ατμόσφαιρα).

3 Τα ποτάμια της Ελλάδας είναι μικρά σε σύγκριση με άλλες χωρών. Ακολουθούν τη διεύθυνση των κοιλάδων και χύνονται στις ελληνικές θάλασσες. Γενικά, είναι αβαθή και ορμητικά, κανένα δεν είναι πλωτό και μόνο σε ορισμένα σημεία του Έβρου και του Λουδία μπορούν να κυκλοφορήσουν λέμβοι. Τα μεγαλύτερα ποτάμια που διαρρέουν την Ελλάδα είναι ο Έβρος και ο Αξιός. Και οι δύο, όμως, πηγάζουν από το έδαφος γειτονικών χωρών, οέβροςαπότηβουλγαρίακαιο Αξιός από τη F.Y.R.O.M., ενώ το μήκος τους στον ελληνικό χώρο είναι περιορισμένο. Το μεγαλύτερο από τα ποτάμια που πηγάζουν από το εσωτερικό της χώρας είναι ο Αλιάκμονας, που διασχίζει τη Δυτική Μακεδονία και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο. Σημαντικά οικοσυστήματα και υγροβιότοποι έχουν σχηματιστεί τόσο κατά μήκος όσο και στις εκβολές πολλών ποταμών. Πολλοί από αυτούς είναι ιδιαίτερα γνωστοί και προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες. Ας δούμε τα ποτάμια της Ελλάδας πατώντας εδώ

4 Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά πατώντας εδώ Ας περιηγηθούμε στα ποτάμια της Ελλάδας πατώντας εδώ

5 Τα δομικά στοιχεία των ποταμών

6 Εκβολή είναι το παράκτιο τελικό τμήμα ενός ποταμού. Τα επιφανειακά στρώματα του νερού στις εκβολές είναι ποτάμιας προέλευσης (γλυκά) και κατευθύνονται προς τη θάλασσα, ενώ τα στρώματα του βυθού είναι θαλάσσιας προέλευσης με ψηλότερη αλατότητα. Το αλμυρό νερό είναι βαρύτερο από το γλυκό νερό με αποτέλεσμα να σχηματίζει μια σφήνα κάτω από αυτό κατά μήκος της κοίτης. Η ανάμιξη γλυκού και αλμυρού νερού εξαρτάται από τις παλιρροιακές συνθήκες, τους ανέμους και τις εκβαλλόμενες ποσότητες νερού. Σ' αυτά τα συστήματα, τα θρεπτικά συστατικά ουσιαστικά παγιδεύονται, με συνέπεια οι εκβολές να παρουσιάζουν συχνά ευτροφισμό. Επίσης, επειδή οι περισσότερες εκβολές είναι αβαθείς, φθάνει αρκετό φως στο βυθό με αποτέλεσμα η βλάστηση να είναι άφθονη. Πολλά είδη υδρόβιων οργανισμών βρίσκουν σ αυτά τα συστήματα άφθονη τροφή. Το περιβάλλον είναι ευνοϊκό για το γόνο ψαριών και γενικά είναι από τις πιο παραγωγικές περιοχές. Ας δούμε την εκβολή ενός ποταμού πατώντας εδώ

7 Αρκετές φορές συμβαίνει τα νερά ενός ποταμού, ιδιαίτερα αν είναι αρκετά μεγάλος, να διακλαδίζονται πριν την εκβολή και να καταλήγουν στην θάλασσα σε σχήμα δέλτα (Δ). Τότε ονομάζουμε το σημείο εκβολής του ποταμού δέλτα. Πολλά από τα δέλτα ποταμών αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα. Σε αυτά συναντώνται πλήθος φυτών και ζώων, ενώ πολλά είδη προτιμούν τα δέλτα, όπου η τροφή είναι άφθονη, για την αναπαραγωγή τους. Αλλά και πολλοί άνθρωποι ζουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα δέλτα του κόσμου. Ο κυριότεροςλόγοςπουτα δέλτα είναι τόσο πλούσια και εύφορα είναι το γεγονός ότι τα νερά των ποταμών στην πορεία τους προς τα δέλτα παρασύρουν χώμα που το εναποθέτουν στην εκβολή των ποταμών με την μορφή λάσπης, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες μαζί με αυτό. Όσο περνούν τα χρόνια τόσο μεγαλώνουν και τα δέλτα με αυτόν τον τρόπο. Αυτή, όμως, είναι μία διαδικασία της οποίας τα αποτελέσματα είναι ορατά με την πάροδο αιώνων. Ας περιηγηθούμε στο δέλτα του ποταμού Αξιού πατώντας εδώ

8 Συμβολή είναι το σημείο συνάντησης δύο ή περισσότερων ποταμών. Συνήθως αναφέρεται στο σημείο όπου ένας παραπόταμος συναντάει τον κύριο ποταμό. Ας δούμε μια συμβολή ποταμών πατώντας εδώ Παραπόταμος είναι ένα υδάτινο ρεύμα ή ποταμός που συμβάλλει με κάποιον μεγαλύτερο ποταμό. Ο παραπόταμος σε αντίθεση με τον ποταμό δεν εκβάλλει στην θάλασσα ή σε λίμνη. Ο παραπόταμος μπορεί να είναι ποτάμι μήκους πολλών χιλιόμετρων ή κάποιος χείμαρρος που καταλήγει σε κάποιον μεγαλύτερο ποταμό μετά από σύντομη πορεία. Ας δούμε κάποιους παραπόταμους πατώντας εδώ

9 Το σημείο στο οποίο γεννιέται ένας ποταμός ονομάζεται πηγή. Μερικά ποτάμια πηγάζουν από παγετώνα. Όταν λιώνει, τα νερά του σχηματίζουν ρυάκια. Σε χαμηλότερες περιοχές σχηματίζεται η αρχική κοίτη του ποταμού. Πολλά ποτάμια ξεκινούν από κοιλότητες που γεμίζουν νερό και σχηματίζουν έλη, νερόλακους ή λίμνες. Άλλοι ποταμοί ξεκινάνε σαν ορεινές πηγές. Το νερό της βροχής μπορεί να συγκεντρωθεί πάνω από αδιαπέρατα πετρώματα κάτω από το έδαφος. Όπου τα αδιαπέρατα πετρώματα πλησιάζουν την επιφάνεια του εδάφους δημιουργείται μια ορεινή πηγή. Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα φρέαρ, (υπόγειο πηγάδι) ή απότην ένωση κάποιων χειμάρρων. Ας δούμε τις πηγές του Αροάνιου ποταμού πατώντας εδώ και την πηγή του Λάδωνα ποταμού πατώντας εδώ.

10 Ως λίμνη νοείται ο υγροβιότοπος που αποτελείται από μάζες νερού, γλυκού ή αλμυρού, συγκεντρωμένες σε κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες και χωρίς άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Αν και δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί με ακρίβεια πόσο νερό χρειάζεται για να χαρακτηριστεί λίμνη, ωστόσο πρέπει να αποκλειστούν οι πολύ περιορισμένες ποσότητες νερού καθώς και οι εκτεταμένες ποσότητες νερού μικρού βάθους όπως π.χ ταέλη. Στα υγρά κλίματα οι λίμνες έχουν σχεδόν πάντα γλυκό νερό ενώ στα ξηρά κλίματα η ισχυρή εξάτμιση κάνει τα νερά των λιμνών να εμπλουτίζονται σε άλατα οπότε προκύπτουν οι αλμυρές λίμνες. Στις λίμνες περιλαμβάνονται και αυτές που δημιουργούνται τεχνητά με την κατασκευή φραγμάτων. Τα νερά των λιμνών προέρχονται από τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα αλλά κι από τις πηγές που αναβλύζουν μέσα σ' αυτές και από τα υδάτινα ρεύματα που εκβάλλουν σε αυτές. Ας δούμε τις λίμνες της Ελλάδας πατώντας εδώ Ας περιηγηθούμε στις λίμνες της Ελλάδας πατώντας εδώ

11 Ας δούμε φωτογραφίες ποταμιών της Ελλάδας από ψηλά πατώντας εδώ Εργασίες σχετικές με τα ποτάμια: Φύλλο Εργασίας 1.doc Φύλλο Εργασίας 2.doc Φύλλο Εργασίας 3.doc Ας δούμε την αξία του νερού στη ζωή μας και γιατί δεν πρέπει να το σπαταλάμε αλόγιστα πατώντας εδώ Ας παίξουμε ένα παιχνίδι με τα ποτάμια της Ελλάδας πατώντας εδώ