ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2009) 518 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (EΚ) αριθ. 2320/2002 ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕ ΙΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ EL EL

3 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (EΚ) αριθ. 2320/2002 ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕ ΙΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ 1 Η παρούσα έκθεση καλύπτει την περίοδο από 1 Ιανουαρίου έως 31 εκεµβρίου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 2008 αποτέλεσε σηµαντικό στάδιο στη διαµόρφωση αποτελεσµατικού καθεστώτος ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας από έκνοµες ενέργειες στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ήταν έτος διδαγµάτων, ριζικής επανεξέτασης µε βάση την πενταετή πείρα εφαρµογής και ελέγχου του καθεστώτος που υιοθετήθηκε το 2002 µετά τις τροµοκρατικές επιθέσεις της 9ης Σεπτεµβρίου. Ήταν επίσης έτος έντονης διεθνούς συνεργασίας και περαιτέρω τεχνολογικής ανάπτυξης. Η διαδικασία επανεξέτασης έδειξε ως επί το πλείστον θετική τάση. Οι κύριες νοµοθετικές απαιτήσεις ήταν ευνόητες και εφαρµόσθηκαν ορθά σε γενικές γραµµές στους ευρωπαϊκούς αερολιµένες. Τα επίπεδα συµµόρφωσης εξακολούθησαν αν και µε αργούς ρυθµούς να σηµειώνουν πρόοδο και αρκετά κράτη µέλη ενίσχυσαν το δυναµικό τους που είναι αρµόδιο για την παρακολούθηση της συµµόρφωσης. Ωστόσο, έγινε επίσης αντιληπτό ότι ορισµένες διατάξεις έπρεπε να αναπροσαρµοσθούν, ώστε να γίνουν κατανοητές από όλους, να αντιµετωπισθούν οι υπάρχουσες ελλείψεις ή να ληφθούν υπόψη άλλες εξελίξεις. Τα συστήµατα επιθεώρησης χρειάζονταν και αυτά βελτίωση. Η αντίδραση της Κοινότητας σε νέες και καινοφανείς απειλές δοκιµάσθηκε επίσης µετά τη σοβαρή διαταραχή που προκάλεσε το 2006 η προειδοποίηση για τροµοκρατική απόπειρα µε τη χρήση υγρών εκρηκτικών. Αποτέλεσµα ήταν να ενταθούν οι προσπάθειες συνεργασίας µε κατασκευαστές και διεθνείς εταίρους για την καθιέρωση διαδικασιών ελέγχου ασφαλείας. Συνετέλεσε στην επίτευξη συµφωνίας µε τρίτες χώρες για τις διαδικασίες αναγνώρισης. Η ΕΕ επέδειξε πάντοτε τη βούληση και την ικανότητά της να συµβάλει αποτελεσµατικά στην ευκολότερη διακίνηση των επιβατών και στην εξεύρεση διεθνών λύσεων. Τέλος, γεγονός θεµελιώδες για την όλη διαδικασία ήταν ότι αναγνωρίσθηκε η ανάγκη για µεγαλύτερη διαφάνεια. Οι περιορισµοί πρόσβασης σε µεγάλο µέρος της νοµοθεσίας εφαρµογής κρίθηκαν υπερβολικοί, καθώς οι αρµόδιοι δεν µπορούσαν να έχουν τα αναγκαία στοιχεία για τη λήψη τεκµηριωµένων αποφάσεων. Για το λόγο αυτό, αναπροσαρµόσθηκαν αµέσως οι αρχικές διατάξεις και η δέσµευση εξασφάλισης ενδεδειγµένων επιπέδων πρόσβασης στο µέλλον. Συνολικά, το 2008 ήταν έτος σηµαντικής προόδου για τη διαµόρφωση ώριµου περιβάλλοντος ασφάλειας στην πολιτική αεροπορία. Τα κράτη µέλη, ο αεροπορικός κλάδος και οι κατασκευαστές έδειξαν σοβαρά τη δέσµευσή τους να εργασθούν από κοινού για την εξεύρεση λύσεων στο θέµα της ασφάλειας και την ελαχιστοποίηση των προβληµάτων για το επιβατικό κοινό. Ωστόσο, µετά από δώδεκα µήνες, κανείς δεν έχει την άποψη ότι δεν χρειάζεται πλέον να γίνει τίποτε. 1 ΕΕ L 355 της , σ. 1. EL 2 EL

4 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ 1. Γενικά Βάσει του κανονισµού 2320/2002, η Επιτροπή πρέπει να πραγµατοποιεί επιθεωρήσεις για να εξακριβώνει το επίπεδο συµµόρφωσης των κρατών µελών µε τις νοµικές διατάξεις για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας από έκνοµες ενέργειες. Η Ελβετία περιλήφθηκε και αυτή στο πρόγραµµα, ενώ στη Νορβηγία και την Ισλανδία οι επιθεωρήσεις πραγµατοποιούνται από την εποπτική αρχή της ΕΖΕΣ µε βάση τις ίδιες ακριβώς διατάξεις. Υπάρχουν τρεις τύποι επιθεωρήσεων: από την αρµόδια εθνική αρχή, από τον αερολιµένα και παρακολούθηση για την εκτίµηση των διορθωτικών µέτρων σε περίπτωση ελλείψεων. Οι επιθεωρήσεις αυτές εκτελούνται από οµάδα της Επιτροπής απαρτιζόµενη από 11 επιθεωρητές ασφάλειας, οι οποίοι συνεργάζονται µε τους εθνικούς επιθεωρητές που έχουν ορίσει τα κράτη µέλη. Συνοπτικό διάγραµµα όλων των µέχρι σήµερα επιθεωρήσεων της Επιτροπής, όπου γίνεται διαχωρισµός από τις επιθεωρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2008, επισυνάπτεται στο παράρτηµα Επιθεωρήσεις από τις αρµόδιες εθνικές αρχές Κάθε κράτος µέλος πρέπει να ορίσει αρµόδια αρχή για το συντονισµό και την παρακολούθηση του εθνικού του προγράµµατος ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας. Η Επιτροπή επιθεώρησε 9 αρµόδιες αρχές κατά τη διάρκεια του Οι επιθεωρήσεις περιλάµβαναν αξιολόγηση του εθνικού προγράµµατος ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, του προγράµµατος ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας της εθνικής αρχής και της εφαρµογής του, του εθνικού προγράµµατος εκπαίδευσης και των προγραµµάτων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας του αερολιµένα και των αεροπορικών εταιρειών. 7 από τις 9 αρχές είχαν ήδη υποβληθεί σε επιθεώρηση από την Επιτροπή. Από τις επιθεωρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν το 2008 αποδείχθηκε ότι υπάρχουν υψηλά πρότυπα σε 5 κράτη µέλη και εύλογα πρότυπα σε 2 κράτη µέλη για τα υπόλοιπα όµως 2 οι εκθέσεις δεν ήταν ικανοποιητικές. Τα εθνικά προγράµµατα ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας κάλυπταν ορθά εν γένει τις νοµικές απαιτήσεις, παρά τις κάποιες παραλείψεις και παρωχηµένες παραποµπές. Οι διατάξεις για τους µικρούς αερολιµένες, για τους οποίους είχε ζητηθεί εξαίρεση µε βάση τον κανονισµό, είχαν σχετικά συχνά παραλειφθεί από τα εθνικά προγράµµατα ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, όπως και ορισµένες απαιτήσεις για τις εµπορευµατικές αεροµεταφορές. Η συχνότητα παρακολούθησης και η πρόβλεψη ελέγχων ασφάλειας στο πλαίσιο του ορισµού του όρου συχνά είχαν παραλειφθεί από τα εθνικά προγράµµατα ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας. Ορισµένα εθνικά προγράµµατα εκπαίδευσης στην ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας δεν περιλάµβαναν κατάλληλες διατάξεις για τη γενική ευαισθητοποίηση και τη σχετική εκπαίδευση. Οι περισσότερες αδυναµίες ωστόσο σχετίζονταν µε την ικανότητα διαπίστωσης και οµαλής αντιµετώπισης των ελλείψεων. Κοινή διαπίστωση, ακόµη και στα κράτη µέλη µε τις καλύτερες επιδόσεις, ήταν η έλλειψη ελέγχων ασφάλειας, ο µικρός αριθµός δοκιµών και η ελλιπής παρακολούθηση. Πολύ σοβαρότερη περίπτωση, αλλά πολύ πιο σπάνια, ήταν ότι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι υπήρχαν αερολιµένες που δεν είχαν επιθεωρηθεί καθόλου για EL 3 EL

5 µεγάλο χρονικό διάστηµα ή οι επιθεωρήσεις ήταν σύντοµες και µη συχνές ή τα διορθωτικά µέτρα καθυστερούσαν σηµαντικά. Σχεδόν όλα τα προγράµµατα ασφάλειας των αερολιµένων ήταν επικαιροποιηµένα και υπό παρακολούθηση από τα κράτη µέλη. Η παρακολούθηση των προγραµµάτων ασφάλειας των αεροπορικών εταιρειών φάνηκε λιγότερο αυστηρή, και ειδικά των αεροπορικών εταιρειών που έχουν την έδρα τους εκτός της ΕΕ. Οι έλεγχοι έδειξαν ότι οι εν λόγω εταιρείες δεν ακολουθούν όλες τις απαιτήσεις, ακόµη και όταν η αρµόδια αρχή τις έχει επικυρώσει. 3. Αρχικές επιθεωρήσεις αερολιµένων Κατά τη διάρκεια του 2008 πραγµατοποιήθηκαν 10 αρχικές επιθεωρήσεις, τα ευρήµατα των οποίων ήταν σε µεγάλο βαθµό παρεµφερή µε εκείνα προηγούµενων επιθεωρήσεων. Ωστόσο, τα αποτελέσµατα σε τέσσερα πεδία που έχουν κριθεί εν γένει ως τα πιο σηµαντικά για να διατηρηθεί η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας (ασφάλεια αερολιµένα, ασφάλεια αεροσκαφών, επιβατών, χειραποσκευών και παραδιδόµενων αποσκευών) σηµείωσαν κάποια βελτίωση, αν και η βελτίωση δεν βασίζεται εντελώς στην πράξη. (Κάθε χρόνο θα επιλέγονται διαφορετικοί αερολιµένες, ώστε να µην είναι δυνατή η άµεση σύγκριση µεταξύ τους.) Εάν ληφθεί υπόψη µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, κάθε χρόνο σηµειώθηκε πρόοδος σε αυτά τα σηµαντικά πεδία, µε επίπεδα συµµόρφωσης από 50% το 2004 σε 78% το Τα πιο αδύναµα πεδία στους 10 αερολιµένες που επιθεωρήθηκαν το 2008 ήταν ο έλεγχος πρόσβασης και ο έλεγχος ασφάλειας προσωπικού. Σε γενικές γραµµές, τα πρότυπα συµµόρφωσης των αεροπορικών εταιρειών ήταν λιγότερο αυστηρά από εκείνα των αερολιµένων, αν και παρατηρήθηκε γενική βελτίωση µεταξύ 2007 και Τα πεδία στα οποία χρειάσθηκε µεγαλύτερη προσπάθεια ήταν η έρευνα και ο έλεγχος αεροσκαφών και η προστασία αεροσκαφών. Η συµµόρφωση µε τις διατάξεις για τους επιβάτες και τις χειραποσκευές ήταν εν γένει υψηλή, αν και αναφέρθηκαν σε ορισµένους αερολιµένες σοβαρές ελλείψεις οφειλόµενες στον ανθρώπινο παράγοντα. Η συµµόρφωση στο πεδίο του ελέγχου ασφάλειας των παραδιδόµενων αποσκευών ήταν εξαιρετικά υψηλή, σχετικά δε µε πολλές διατάξεις δεν αναφέρθηκε καµία έλλειψη. 4. Επαναληπτικές επιθεωρήσεις Στο πλαίσιο παρακολούθησης της εφαρµογής των προτύπων από την Επιτροπή και κάλυψης των ελλείψεων στην πράξη µάλιστα εκείνων που σχετίζονται µε αερολιµένες όπου έχουν διαπιστωθεί ορισµένες σοβαρές ελλείψεις η Επιτροπή πραγµατοποιεί επιθεώρηση παρακολούθησης. Πραγµατοποιήθηκαν 8 τέτοιες επιθεωρήσεις στους αερολιµένες της ΕΕ κατά τη διάρκεια του Τα ευρήµατα έδειξαν ότι λήφθηκαν περισσότερα µέτρα αντιµετώπισης των ελλείψεων µέχρι τη διενέργεια επαναληπτικής επιθεώρησης σε σύγκριση µε τα προηγούµενα έτη. Ωστόσο, δεν αντιµετωπίσθηκαν κατάλληλα ορισµένες σοβαρές ελλείψεις (περίπου το 13% των ελλείψεων που διαπιστώθηκαν) µέχρι την επιστροφή των επιθεωρητών της Επιτροπής. Σε γενικές γραµµές, οι ελλείψεις που ήταν δυνατόν να καλυφθούν µε διαρθρωτικές αλλαγές αντιµετωπίσθηκαν πολύ αποτελεσµατικά, ενώ εκείνες ιδίως στις οποίες υπεισερχόταν ο ανθρώπινος παράγοντας παρέµειναν άλυτες. 5. Ανοικτοί φάκελοι, περιπτώσεις του άρθρου 15 και κίνηση δικαστικών προσφυγών Για κάθε επιθεώρηση καταρτίζεται φάκελος, ο οποίος παραµένει ανοικτός µέχρις ότου η Επιτροπή µείνει ικανοποιηµένη από τα διορθωτικά µέτρα που λήφθηκαν. Ο φάκελος κανονικά κλείνει µε βάση τις εκθέσεις προόδου και τις σχετικές διαβεβαιώσεις της αρµόδιας EL 4 EL

6 αρχής, εκτός εάν κριθεί αναγκαία επιθεώρηση παρακολούθησης. Το 2008 σηµειώθηκε ιδιαίτερη επιτυχία στο κλείσιµο φακέλων, καθώς έληξαν ικανοποιητικά 36 υποθέσεις. Συνολικά, 15 φάκελοι επιθεώρησης αρµοδίων αρχών και 16 φάκελοι επιθεώρησης αερολιµένων παρέµειναν ανοικτοί στα τέλη του έτους. Το άρθρο 15 του κανονισµού 1486/ ενεργοποιείται όταν η έλλειψη συµµόρφωσης κρίνεται αρκετά σοβαρή ώστε να υφίσταται σηµαντική απειλή για όλη την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας στην Κοινότητα. Στις περιπτώσεις αυτές, ειδοποιήθηκαν όλες οι υπόλοιπες αρµόδιες αρχές. Μία διαδικασία που είχε κινηθεί βάσει του άρθρου 15 τον Οκτώβριο του 2007 παρέµεινε ανοιχτή µέχρι τον Ιούλιο του 2008, χωρίς να προκύψει πάντως νέα τέτοια υπόθεση. Κατά τη διάρκεια του 2008, η Επιτροπή έκλεισε 2 διαδικασίες παράβασης που είχε κινήσει το 2007 και κίνησε 4 άλλες, σε γενικές γραµµές για ανεπαρκή παρακολούθηση και έλλειψη εθνικών επιθεωρητών. Η µία από αυτές τις διαδικασίες παράβασης έκλεισε σε διάστηµα µηνών, οι άλλες 3 όµως παρέµειναν ανοιχτές έως τα τέλη του έτους. 6. Αξιολογήσεις από τα ίδια τα κράτη µέλη Με βάση το άρθρο 6 του κανονισµού 1217/ της Επιτροπής, τα κράτη µέλη οφείλουν να υποβάλλουν έκθεση κατά τα τέλη Φεβρουαρίου κάθε χρόνο, µε αντικείµενο τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης της συµµόρφωσης σε εθνικό επίπεδο κατά την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον εκέµβριο του προηγούµενου έτους. Σε ορισµένες εθνικές εκθέσεις του 2008 αναφέρθηκε µικρός αριθµός ανθρωποωρών παρακολούθησης, αστοχίες κάλυψης όλων των απαιτήσεων, έλλειψη ελέγχων ασφάλειας ή ανεπαρκής παρακολούθηση. Όπως και τα προηγούµενα έτη, στις εκθέσεις αναφέρθηκε υψηλότερος βαθµός συµµόρφωσης σε σύγκριση µε τις επιθεωρήσεις της Επιτροπής, σε γενικές γραµµές όµως διαπιστώθηκαν οι ίδιες ελλείψεις. Για πρώτη φορά, ακολουθήθηκε για τη σύνταξη όλων των εκθέσεων ο µορφότυπος της Επιτροπής. ΜΕΡΟΣ ΕΥΤΕΡΟ Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1. Γενικά Από την έκδοση του κανονισµού (EΚ) 2320/2002, η Επιτροπή συνεργάσθηκε συστηµατικά µε τα κράτη µέλη και τον κλάδο για να εκπονήσει και, εν ανάγκη, να αναθεωρήσει τις νοµικές διατάξεις που διέπουν την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας. Το 2008 χαρακτηρίσθηκε από ιδιαίτερα έντονη δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια της οποίας προστέθηκαν νέες διατάξεις ή τροποποιήθηκαν υπάρχουσες, κείµενα αναδιατυπώθηκαν σε κατάλληλη νοµική µορφή, πραγµατοποιήθηκε ριζική αναθεώρηση όλης της νοµοθετικής δέσµης µε βάση την πείρα των τελευταίων πέντε ετών. 2. Νοµοθεσία που έχει εκδοθεί ή προτείνεται Νοµοθετικές εξελίξεις κατά τη διάρκεια του 2008: 2 3 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1486/2003 της Επιτροπής για τον καθορισµό των διαδικασιών διεξαγωγής των επιθεωρήσεων της Επιτροπής στο πεδίο της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, ΕΕ L 213 της , σ. 3. Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1217/2003 της Επιτροπής για τη θέσπιση κοινών προδιαγραφών για τα εθνικά προγράµµατα ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, ΕΕ L 169 της , σ. 44. EL 5 EL

7 έκδοση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 23/ για τη προβολή εικόνων αντικειµένων απειλής (TIP) έκδοση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 358/ για την άρση του περιορισµού του µεγέθους των χειραποσκευών έκδοση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 820/ και της απόφασης (EΚ) αριθ. 4333/ για την αντικατάσταση και την κατάργηση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 622/ έκδοση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 300/2008 9, ο οποίος είναι ο νέος κανονισµός πλαίσιο που θα αντικαταστήσει τον κανονισµό (EΚ) αριθ. 2320/2002 όταν καταργηθεί τον Απρίλιο του 2010 τροποποίηση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 820/2008 για να επιτραπούν εξαιρέσεις από περαιτέρω έλεγχο ασφάλειας των αφορολόγητων υγρών ειδών που πωλούνται σε 6 αερολιµένες της Κροατίας ολοκλήρωση των εργασιών σύνταξης νέων νοµοθετηµάτων για την αντικατάσταση των κανονισµών (EΚ) αριθ. 1217/2003 (εθνικά προγράµµατα ποιοτικού ελέγχου) και (EΚ) αριθ. 1486/2003 (επιθεωρήσεις κρατών µελών από την Επιτροπή) ολοκλήρωση των εργασιών σύνταξης νέας νοµοθεσίας «δευτέρου επιπέδου», η οποία θα τοποθετείται µεταξύ του κανονισµού (EΚ) αριθ. 300/2008 και την προγραµµατιζόµενη νέα νοµοθεσία εφαρµογής 10 και το σηµαντικότερο, εντατικές εργασίες για την εκπόνηση νέου αναλυτικού εκτελεστικού κανονισµού και απόφασης για την αντικατάσταση του κανονισµού (EΚ) αριθ. 820/2008 της Επιτροπής και της απόφασης (EΚ) αριθ. 4333/2008 από τον Απρίλιο του Τα νοµοθετήµατα εκπονήθηκαν σε 8 συνεδριάσεις της ρυθµιστικής επιτροπής ασφάλειας της αεροπορίας, στην οποία εκπροσωπούνται όλα τα κράτη µέλη και η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Ελβετία, 8 συνεδριάσεις της συµβουλευτικής οµάδας του κλάδου για την ασφάλεια της αεροπορίας, όπου συµµετέχουν φορείς εκπροσώπησης αερολιµένων, αεροπορικών εταιρειών, εταιρείες αεροπορικής µεταφοράς εµπορευµάτων και χειριστών, και σε ορισµένες εστιασµένες συνεδριάσεις της οµάδας εργασίας όπου συµµετείχαν κράτη µέλη και ο κλάδος Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 23/2008 της Επιτροπής, της 11ης Ιανουαρίου 2008, για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 622/2003 της Επιτροπής σχετικά µε τον καθορισµό µέτρων για την εφαρµογή των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αεροµεταφορών, ΕΕ L 9 της , σ. 12. Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 358/2008 της Επιτροπής, της 22ας Απριλίου 2008, για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 622/2003 της Επιτροπής σχετικά µε τον καθορισµό µέτρων για την εφαρµογή των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αεροµεταφορών, ΕΕ L 111 της , σ. 5. Κανονισµός (EΚ) αριθ. 820/2008 της Επιτροπής, της 8ης Αυγούστου 2008, για καθορισµό µέτρων για την εφαρµογή των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αεροµεταφορών. ΕΕ L 221 της , σ. 8. εν έχει δηµοσιευθεί στην Επίσηµη Εφηµερίδα. Κανονισµός (EΚ) αριθ. 622/2003 της Επιτροπής για καθορισµό µέτρων για την εφαρµογή των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αεροµεταφορών, ΕΕ L 89 της , σ. 9. Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 300/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 11 Μαρτίου 2008, ΕΕ L 97 της , σ. 72. Νέος κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 272/2009 της Επιτροπής της 2ας Απριλίου 2009 για τη συµπλήρωση των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας από έκνοµες ενέργειες που προβλέπονται στο παράρτηµα του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 300/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, ΕΕ L 91 της , σ. 7. EL 6 EL

8 Πραγµατοποιήθηκαν επίσης και άλλες ανεξάρτητες συνεδριάσεις ειδικά για τα υγρά εκρηκτικά. 3. Προσθήκη λεπτοµερειών και τροποποίηση Όσον αφορά συγκεκριµένα όσα έχουν επιτευχθεί, η προσθήκη νέων λεπτοµερειών στις υπάρχουσες διατάξεις αποτέλεσε σχετικά µικρό µέρος του νοµοθετικού προγράµµατος κατά τη διάρκεια του Μόνον ένας νέος κανονισµός, ο κανονισµός (EΚ) αριθ. 23/2008 για την προβολή εικόνων αντικειµένων απειλής (TIP) δηµοσιεύθηκε στις αρχές του έτους, καθώς το αντίστοιχο έργο είχε στην πραγµατικότητα ολοκληρωθεί το (Το TIP είναι ένα σύστηµα που παράγει ηλεκτρονική εικόνα των αντικειµένων απειλής µέσα σε αποσκευές βοηθώντας στην εκπαίδευση του προσωπικού και στη στόχευσή του). Η νοµοθεσία για την ασφάλεια της αεροπορίας αναπροσαρµόσθηκε µε δύο τροποποιήσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η παρούσα έκθεση, µε µία από τις οποίες καταργήθηκε προγραµµατιζόµενη διάταξη, ενώ µε την άλλη χορηγήθηκε νέα εξαίρεση. Η κατάργηση στον κανονισµό (EΚ) αριθ. 358/2008 αφορούσε τον προγραµµατιζόµενο περιορισµό του µεγέθους των χειραποσκευών που είχε συµφωνηθεί µετά την απόπειρα µε τη χρήση υγρών εκρηκτικών τον Αύγουστο του 2006, διότι στη συνέχεια κρίθηκε άσκοπος, ενώ µε τη νέα εξαίρεση επιτρέπονται στα σηµεία ανταπόκρισης στην ΕΕ τα αφορολόγητα υγρά είδη που πωλούνται σε 6 αερολιµένες της Κροατίας, κατάλογος δε αυτών περιλήφθηκε στο παράρτηµα του κανονισµού (EΚ) αριθ. 820/ Αλλαγή του νοµικού µέσου Επειδή παρατηρήθηκε νοµικό πρόβληµα 11 όσον αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες, η Επιτροπή επανεκτίµησε τα στοιχεία της νοµοθεσίας περί ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, τα οποία στο παρελθόν απαγορευόταν να δηµοσιοποιούνται. Η Επιτροπή αποφάσισε να δηµοσιεύσει νέο κανονισµό στην Επίσηµη Εφηµερίδα για να διευκολυνθεί η πληροφόρηση του κοινού, ιδίως όσον αφορά τα απαγορευµένα είδη. 5. Νέο πλαίσιο και δέσµη µέτρων εφαρµογής Το εν λόγω πλαίσιο απαίτησε χωρίς αµφιβολία τον περισσότερο χρόνο και τις µεγαλύτερες προσπάθειες στη θέσπιση νοµοθεσίας από πλευράς των κρατών µελών, του κλάδου και της Επιτροπής. Ο νέος κανονισµός πλαίσιο, (EΚ) αριθ. 300/2008, µε τον οποίο τον Απρίλιο του 2010 καταργείται και αντικαθίσταται ο κανονισµός (EΚ) αριθ. 2320/2002, δηµοσιεύτηκε τον Μάρτιο του Οι εργασίες για το δεύτερο και τρίτο επίπεδο των κανόνων εφαρµογής και τα νέα νοµοθετήµατα για τις επιθεωρήσεις έφθασαν σε προωθηµένο στάδιο κατά τα τέλη του έτους. Το δεύτερο επίπεδο 12 έχει ως αντικείµενο το πλαίσιο µε, µεταξύ άλλων, την καταγραφή των τεχνικών ελέγχου ασφάλειας που είναι δυνατόν να χρησιµοποιούνται για επιβάτες, αποσκευές ή εµπορεύµατα, κατηγορίες των απαγορευµένων ειδών και κριτήρια για τη σύναψη συµφωνιών µε τρίτες χώρες. Με βάση τα θετικά αποτελέσµατα των δοκιµών (βλ. µέρος τρίτο) η Επιτροπή αρχικά πρότεινε να περιληφθούν διατάξεις που επιτρέπουν τη χρήση εξοπλισµού σωµατικού ελέγχου, σύµφωνα µε παραµέτρους που δεν έχουν καθορισθεί ακόµη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πάντως έκρινε ότι, πριν εγκρίνει τις διατάξεις αυτές, πρέπει να αντιµετωπισθούν ορισµένα θέµατα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, την υγεία και την προστασία δεδοµένων. Η Επιτροπή τροποποίησε αναλόγως το σχέδιο νοµοθεσίας για να αρθεί η πιθανότητα αυτή, µέχρι την ολοκλήρωση µελέτης Υπόθεση ΕΚ, C-345/06, υπόθεση Heinrich όπως αποκαλείται. Βλέπε υποσηµείωση 10 EL 7 EL

9 Το τρίτο επίπεδο θα προβλέπει λεπτοµερείς απαιτήσεις εφαρµογής, θα αφορά δε θέµατα υπερβολικά δαπανηρών διατάξεων σε ορισµένα πεδία της ισχύουσας µονοθεσίας και τα κενά στην ασφάλεια σε άλλα πεδία. Μεταξύ των θεµάτων που συζητήθηκαν ήταν οι δυνατότητες τροποποίησης των απαιτήσεων έρευνας και ελέγχου των αεροσκαφών, η κατάργηση της υποχρεωτικής υποβολής από τις αεροπορικές εταιρείες προγραµµάτων ασφάλειας προς έγκριση από τα κράτη µέλη, η κατάρτιση επικαιροποιηµένου και διεθνώς συµφωνηµένου καταλόγου απαγορευµένων ειδών, η διαµόρφωση λεπτοµερέστερων κανόνων για τα εφόδια τροφοδοσίας και καθαρισµού και η κατάστρωση πολιτικών για την πρόσληψη και την εκπαίδευση προσωπικού. ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΟΚΙΜΕΣ, ΜΕΛΕΤΕΣ, ΠΙΛΟΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ 1. οκιµές Τα κράτη µέλη µπορούν να πραγµατοποιούν οποτεδήποτε δοκιµές νέου εξοπλισµού και µεθοδολογιών, εφόσον τις συνδυάζουν µε τις υπάρχουσες νοµοθετικές απαιτήσεις. Εάν οι δοκιµές αυτές συνεπάγονται την αντικατάσταση αυτών των απαιτήσεων από νέες τεχνικές µεθόδους ή διαδικασίες, πρέπει προηγουµένως να ζητήσουν την έγκριση της Επιτροπής, η δε δοκιµή πρέπει να έχει διάρκεια 30 µηνών κατ ανώτατο όριο. Το 2008 πραγµατοποιήθηκαν λίγες τέτοιες δοκιµές. Πρόκειται για τη χρήση σαρωτών σώµατος χιλιοστοµετρικών κυµάτων και οπισθοσκέδασης, για τον έλεγχο ασφάλειας επιβατών και προσωπικού, και σκύλων για τον έλεγχο ασφάλειας των παραδιδόµενων αποσκευών και εµπορευµάτων. Πραγµατοποιήθηκαν επίσης µελέτες µε αντικείµενο την αποτελεσµατικότητα του ελέγχου ασφάλειας των φορητών υπολογιστών µέσα σε χειραποσκευές, σε διάκριση µε την ισχύουσα απαίτηση να αφαιρούνται από τις χειραποσκευές. Τα αποτελέσµατα των δοκιµών µε σκύλους οδήγησαν την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να συµφωνήσουν ότι πρέπει να θεσπισθεί νοµοθεσία για τους όρους χρήσης τους. Οι δοκιµές που αφορούσαν τους φορητούς υπολογιστές εγκαταλείφτηκαν, καθώς δεν οδήγησαν σε τεκµηριωµένα αποτελέσµατα. 2. Μελέτες Πραγµατοποιήθηκαν δύο µελέτες για λογαριασµό της Επιτροπής κατά τη διάρκεια της συγκεκριµένης περιόδου, η µία µε αντικείµενο τη χρήση σκύλων για τον έλεγχο ασφάλειας επιβατών και εµπορευµάτων και η άλλη τους ανθρώπινους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση του ελέγχου ασφάλειας. Με βάση τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στις µελέτες αυτές θεσπίσθηκαν ορισµένες διατάξεις στο κεφάλαιο για την εκπαίδευση του νέου νοµοθετικού σχεδίου και τροφοδοτήθηκαν οι συζητήσεις στην οµάδα εργασίας για τη χρήση σκύλων. 3. Πιλοτικά µέτρα Επιπλέον, η Επιτροπή ολοκλήρωσε τις εργασίες της για την πιλοτική βάση δεδοµένων για εµπορεύµατα, σκοπός της οποίας είναι η ασφαλής αεροπορική διακίνηση εµπορευµάτων. Οι εργασίες θεωρήθηκαν επιτυχείς και άρχισε ένα έργο για τη δηµιουργία βάσης δεδοµένων υποχρεωτικής χρήσης, υπό την αιγίδα και τη διαχείριση της Επιτροπής. ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΙΕΘΝΕΙΣ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ 1. Γενικά EL 8 EL

10 Η Επιτροπή συµµετέχει τακτικά στις συζητήσεις για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας από έκνοµες ενέργειες µε διεθνείς φορείς και τρίτες χώρες σε διµερή και πολυµερή βάση. Κατά τον τρόπο αυτό δηµιουργούνται δυνατότητες γνωστοποίησης της βέλτιστης πρακτικής, συλλογικής εµπειρογνωσίας και εξεύρεσης σφαιρικών λύσεων των προβληµάτων ασφάλειας. 2. ιεθνείς φορείς Η Επιτροπή συµµετέχει τακτικά στις συνεδριάσεις της οµάδας ασφάλειας της αεροπορίας (AvSec) της ιεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας ( ΟΠΑ), όπου υποβάλλει έγγραφα και συνεργάζεται στενά µε άλλα µέλη για τη διαµόρφωση στρατηγικών, ειδικά µε αντικείµενο σήµερα το πρόβληµα των υγρών ειδών. Η Επιτροπή συνεργάσθηκε επίσης µε ορισµένες τρίτες χώρες κυρίως µε τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία προκειµένου να επιτευχθεί κοινή θέση, ή η υποβολή κοινών εγγράφων, στη ΟΠΑ. Σε διµερή βάση, η Κοινότητα ήλθε σε συµφωνία µε τη ΟΠΑ για ένα µνηµόνιο συνεργασίας σχετικά µε τις επιθεωρήσεις, µε σκοπό να µειωθούν οι επιθεωρήσεις της ΟΠΑ στην Ευρώπη, τις οποίες καλύπτουν ήδη τα εθνικά προγράµµατα επιθεώρησης και τα προγράµµατα επιθεώρησης της Επιτροπής. Είναι καλή επίσης η συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή ιάσκεψη Πολιτικής Αεροπορίας (ECAC), καθώς η Επιτροπή συµµετέχει στις συνεδριάσεις της τεχνικής επιχειρησιακής οµάδας και της εκπαιδευτικής επιχειρησιακής οµάδας της ECAC. Τα συµπεράσµατα στα οποία κατέληξαν οι εν λόγω οµάδες µετά από περαιτέρω συζήτηση στη ρυθµιστική επιτροπή ενσωµατώθηκαν στο προσχέδιο νοµοθεσίας εφαρµογής και στον χάρτη πορείας για τα υγρά είδη. 3. Τρίτες χώρες Οι υπόλοιπες διµερείς προσπάθειες µε τρίτες χώρες χωρίζονται ουσιαστικά σε δύο κατηγορίες: τις εργασίες για τη σύναψη συµφωνιών αεροµεταφορών µε έναν ενδιάµεσο σταθµό και τις προετοιµασίες για τις εξαιρέσεις υγρών ειδών. Οι εργασίες για τη σύναψη συµφωνιών αεροµεταφορών µε έναν ενδιάµεσο σταθµό έχουν προοδεύσει κυρίως µε τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν υψηλά πρότυπα ασφάλειας παρεµφερή µε εκείνα της ΕΕ. Το 2008 συστάθηκε µια οµάδα συνεργασίας ΕΕ-ΗΠΑ στις µεταφορές, η οποία θα συζητεί σχετικά θέµατα και συνέκρινε λεπτοµερώς τα µέτρα που εφαρµόζονται στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι σηµαντικές διαφορές είναι λίγες και τα κράτη µέλη έδειξαν µεγάλο ενδιαφέρον για την επίτευξη συµφωνίας. Πρωτόκολλο για αµοιβαίες επιθεωρήσεις αερολιµένων ισχύει ήδη: 12 εθνικοί επιθεωρητές από κράτη µέλη της ΕΕ έχουν εκπαιδευθεί από την Transport Security Administration (Υπηρεσία Ασφάλειας των Μεταφορών (TSA)) για να παρίστανται ως παρατηρητές στις επιθεωρήσεις τους και επιθεωρητές της TSA έλαβαν µέρος µε τους ίδιους όρους σε επιθεωρήσεις της Επιτροπής. Η Επιτροπή εξακολούθησε επίσης να σηµειώνει πρόοδο σε συµφωνίες σχετικά µε τα αφορολόγητα υγρά είδη και µπόρεσε να συστήσει την εξαίρεση αφορολόγητων ειδών που πωλούνται σε αερολιµένες της Κροατίας, όπως προαναφέρθηκε. Κάποια πρόοδος έχει σηµειωθεί µε άλλες τρίτες χώρες, χωρίς όµως να επιτευχθεί εγκαίρως συµφωνία σε όλες τις απαιτήσεις ώστε να προγραµµατισθεί επιθεώρηση πριν τα τέλη του ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Το θέµα της χρηµατοδότησης της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας τέθηκε κατ επανάληψη στις συζητήσεις που αφορούσαν τα µέτρα ασφάλειας. Τα κράτη µέλη έχουν εν γένει την άποψη ότι ο κλάδος πρέπει να καλύπτει το κόστος, καθώς έχει την ελευθερία να το µετακυλήσει στους επιβάτες, ενώ ο κλάδος και ορισµένα µέλη του Ευρωπαϊκού EL 9 EL

11 Κοινοβουλίου υποστηρίζουν τη µεγαλύτερη κρατική συµβολή. Στο πλαίσιο της έγκρισης του νέου κανονισµού πλαισίου (EΚ) αριθ. 300/2008, η Επιτροπή ανέλαβε να εκπονήσει έκθεση 13 επί του θέµατος. Στην εν λόγω έκθεση θα καθορίζονται οι αρχές που θα αποτελέσουν τη βάση για µελλοντική νοµοθετική πρωτοβουλία. ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Το πρόγραµµα εργασίας της Επιτροπής για το 2009 περιλαµβάνει: οριστικοποίηση της νέας νοµοθεσίας εφαρµογής, εξεύρεση καλύτερων τρόπων αντιµετώπισης των απειλών από υγρά εκρηκτικά, προώθηση συµφωνιών αεροµεταφορών µε έναν ενδιάµεσο σταθµό µε τρίτες χώρες, συνέχιση του προγράµµατος επιθεωρήσεων (µε τη συµµετοχή παρατηρητών σε ορισµένες επιθεωρήσεις στις ΗΠΑ), συνδροµή προς τα κράτη µέλη για τη βελτίωση και την εναρµόνιση των εθνικών προγραµµάτων ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, ανάλυση των αποτελεσµάτων µελετών και εξέταση της πλέον κατάλληλης προσέγγισης στο θέµα της χρηµατοδότησης της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Μολονότι το 2008 υπήρξε η νοµοθετική δραστηριότητα έντονη, οι νοµοθετικές αλλαγές ήταν λίγες. Κατ αυτόν τον τρόπο τα κράτη µέλη είχαν την ευκαιρία να παγιώσουν την πρόοδο που σηµείωσαν τα προηγούµενα έτη, ειδικά σε ό,τι αφορά τις πιο πρόσφατες διατάξεις, όπως αυτές για τα εµπορεύµατα. Ταυτόχρονα, η συνοχή των αποτελεσµάτων των επιθεωρήσεων βοήθησε την Επιτροπή να εντοπίσει τις αδυναµίες και να αναλύσει τα αίτια. Έτσι, πρότεινε την αναγκαία νέα νοµοθεσία ή εντόπισε πεδία µελλοντικής µελέτης ή έρευνας. Επίσης, τα νοµικά προβλήµατα που προέκυψαν αφορούσαν κυρίως τη διαφάνεια, την επικοινωνία µε το κοινό και τη δηµιουργία ευκαιριών για συζήτηση. υστυχώς, υπήρξαν διακοπές στο πρόγραµµα εργασίας λόγω µεγάλων νέων τροµοκρατικών απειλών σε ευρωπαϊκούς αερολιµένες ή ανακάλυψης νέων τροµοκρατικών τεχνικών που µπορούν να απειλήσουν την πολιτική αεροπορία. Ταυτόχρονα, η ενδεχόµενη απειλή από υγρά εκρηκτικά ενδυνάµωσε τη διεθνή συνεργασία και τους δεσµούς µε τους κατασκευαστές. Έτσι αναµένεται να διευκολυνθεί η διαµόρφωση ενός αδιάλειπτου ασφαλούς περιβάλλοντος στην πολιτική αεροπορία για το επιβατικό κοινό που µετακινείται µεταξύ ηπείρων, ενώ παράλληλα αναµένεται να διευρυνθούν οι γνώσεις των νοµοθετικών οργάνων όσον αφορά τις µελλοντικές δυνατότητες της τεχνολογίας. Συνολικά, το 2008 ήταν έτος πολύ σκληρής εργασίας και µεγάλης προόδου. Ήταν το έτος κατά τη διάρκεια του οποίου τέθηκαν τα θεµέλια του καθεστώτος ασφάλειας της αεροπορίας για την επόµενη δεκαετία. 13 COM(2009) 30 τελικό της EL 10 EL

12 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Επιθεωρήσεις της Επιτροπής ανά κράτος µέλος µέχρι τις Κράτος µέλος Πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο 01/ /2008 (συµπεριλαµβανοµένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Συνολικό πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο (συµπεριλαµβανοµένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Αυστρία 0 6 Βέλγιο 2 6 Βουλγαρία 1 2 Κύπρος 0 4 Τσεχική ηµοκρατία 1 4 ανία 1 6 Εσθονία 0 3 Φινλανδία 2 6 Γαλλία 1 8 Γερµανία 2 10 Ελλάδα 1 9 Ουγγαρία 1 3 Ιρλανδία 0 5 Ιταλία 2 9 Λετονία 0 3 Λιθουανία 0 3 Λουξεµβούργο 0 4 Μάλτα 0 2 Κάτω Χώρες 2 6 Πολωνία 1 6 Πορτογαλία 2 5 Ρουµανία 1 2 Σλοβακία 0 3 Σλοβενία 1 7 EL 11 EL

13 Ισπανία 1 4 Σουηδία 1 6 Ηνωµένο Βασίλειο 3 10 Ελβετία ΣΥΝΟΛΟ Επιθεωρήσεις της εποπτικής αρχής ΕΖΕΣ µέχρι τις Κράτος ΕΟΧ ΕΖΕΣ Πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο 01/ /2008 (συµπεριλαµβανοµένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Συνολικό πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο (συµπεριλαµβανοµένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Ισλανδία 1 5 Νορβηγία 4 23 ΣΥΝΟΛΟ Η Επιτροπή έχει την αρµοδιότητα να εκτελεί επιθεωρήσεις στην Ελβετία µε βάση τη διµερή συµφωνία EΕ-Ελβετίας. EL 12 EL