Φωνές υπέρ της ενιαίας Γενοκτονίας των Χριστιανικών Λαών της Τουρκίας

Transcript

1 EΦHMEPIΔEΣ ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ Tαχ. Γραφείο ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ Aριθμός Άδειας (X+7) EKΔOTΩN ΠEPIOΔIKA ENTYΠO KΛEIΣTO AP. AΔEIAΣ 1067/96 KΩΔIKOΣ 2966 ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ «ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ» ΕΤΟΣ 53ο - ΑΡΙΘ. ΦΥΛ. 411 ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 ΓΡΑΦΕΙΑ: ΣKOYΦA 71A & MAΣΣAΛIAΣ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: FAX: ΕΝΩΣΙΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ Φωνές υπέρ της ενιαίας Γενοκτονίας των Χριστιανικών Λαών της Τουρκίας Δυναμώνουν οι φωνές που απαιτούν την ενιαία αντιμετώπιση της Γενοκτονίας ολόκληρου του Ελληνισμού της Ανατολής χωρίς α- ποκλεισμούς και διαιρέσεις, ως απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο για τη διεθνή αναγνώριση του Ελληνικού Ολοκαυτώματος στη Μ. Ασία, αλλά και για τη διεκδίκηση της συγγνώμης από την πλευρά των Τούρκων. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι ε- κείνη του ποντιακής καταγωγής αρχιμ. π. Σεραφείμ Ατματζίδη, Προσκυνηματική Εκδρομή στην ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: Γραφεία Ενώσεως Σμυρναίων, Σκουφά 71α - Αθήνα, τηλεφ Μνημείο το σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη Σεπτεμβρίου 2011 καθηγουμένου της Ι. Μονής Παναγίας Σουμελά. οι απόψεις του οποίου αναρτήθηκαν στην Ιστοσελίδα «Amen.gr». Εν τω μεταξύ το Αρμενικό Κοινοβούλιο ζητά την καταδίκη της Γενοκτονίας των Χριστιανικών Λαών στην Τουρκία και απευθύνει έκκληση προς τα Κοινοβούλια ανά τον κόσμο να λάβουν θέση. ΣΕΛ. 3 Μνημείο κηρύχθηκε, με ο- μόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) του υπουργείου Πολιτισμού, το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για ένα τριώροφο κτήριο στη συμβολή των οδών Αποστόλου Παύλου και Αγίου Δημητρίου (φωτογραφία), στο οποίο φέρεται να γεννήθηκε το 1881 ο δημιουργός της σύγχρονης Τουρκίας, και το οποίο στεγάζει σήμερα το τουρκικό προξενείο. Σε αντίθεση πάντως με την επίσημη άποψη, κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Κεμάλ γεννήθηκε στη Χρυσαυγή Λαγκαδά, όπου ζούσε ένας αδελφός της μητέρας του, και όλη αυτή η ιστορία για «το ροζ σπίτι» της Θεσσαλονίκης δεν είναι παρά έ- να μεγάλο παραμύθι που δημιουργήθηκε για ευνόητους λόγους. Το φερόμενο ως σπίτι του Μουσταφά Κεμάλ παραχωρήθηκε το 1935 από το δήμο Θεσσαλονίκης στο τουρκικό κράτος, μετατράπηκε σε μουσείο και αποτελεί τόπο «προσκυνήματος» για τους Τούρκους αξιωματούχους, αλλά και για τους απλούς τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας. Διαμαρτύρεται η ΟΠΣE για την απόφαση. Σελ. 16 ΔΙΑΚΟΠΕΣ Λόγω της ετήσιας άδειας του προσωπικού, τα Γραφεία και η Βιβλιοθήκη της Ενώσεως Σμυρναίων θα παραμείνουν κλειστά από 1 31 Αυγούστου Κατά το διάστημα των διακοπών ο αυτόματος τηλεφωνητής στον αριθμ θα δέχεται τα μηνύματά σας και θα φροντίσουμε να σας απαντήσουμε το ταχύτερο δυνατόν. Η πρώτη εκδήλωση για τη νέα σωματειακή χρονιά θα συμπέσει με τον εορτασμό της μνήμης του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και θα πραγματοποιηθεί στις 11 Σεπτεμβρίου. Θα εκδοθεί σχετική ανακοίνωση. ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!!!

2 Νοστιμιές και Γεύσεις της Σμύρνης Επιμέλεια: ΙΩΑΝΝΑ ΤΖΑΝΟΥΔΑΚΗ ΣΑΛΙΑΓΚΟΙ (Σαλιγκάρια) Προέλευση: Θοδώρα Παργιανουδάκη Χρύσα Αραμπατζή, Σμύρνη Υλικά: 1 κιλό σαλιγκάρια ξανθά (μικρά) 1 κιλό ξερά κρεμμύδια, κομμένα φετούλες με το χέρι 1/2 κιλό ώριμες τομάτες ή 400 γραμ. τοματάκια κονσέρβας 1 κ.σ. πελτέ τομάτας 1,5 φ.τ. λάδι 1 κ.γ. ζάχαρη αλάτι (1 κ.σ.), πιπέρι (αρκετό) 4-5 φύλλα δάφνης 6-7 μπαχάρια 1-2 σκελίδες σκόρδο χοντροκομμένες (προαιρετικά) Εκτέλεση: Πλένουμε καλά τα σαλιγκάρια και με μια οδοντογλυφίδα ή άλλο μυτερό αντικείμενο, ακουμπάμε το σώμα τους, εξετάζοντας αν είναι ζωντανά. Όσα δεν αντιδρούν (μάζεμα προς τα μέσα), τα πετάμε. Τα βάζουμε σε τρυπητό ή καλαθάκι, ρίχνοντας ενδιάμεσα ρίγανη ή θυμάρι (αν είναι κλαδί τόσο το καλύτερο) και κομμένα ωμά μακαρόνια (όχι αλεύρι γιατί κολλάει και βγαίνει δύσκολα). Τα σκεπάζουμε καλά (με βάρος) από πάνω για να μη φύγουν. Επαναλαμβάνουμε το ίδιο δύο φορές ακόμη μέσα σε μια εβδομάδα. Απαραίτητα κάθε φορά το πλύσιμο και η δοκιμή. Ο κίνδυνος δηλητηρίασης από σαλιγκάρι που δεν είναι ζωντανό, είναι πολύ σοβαρός. Η διαδικασία της τροφής επί μια βδομάδα, έχει σκοπό να αποβάλουν ό,τι έφαγαν πριν τα αγοράσουμε. Χαρακτηριστικό είναι οι άσπρες ακαθαρσίες τους. Στο τέλος της εβδομάδας τα πλένουμε πάλι και τα αφήνουμε χωρίς τροφή, να βγάλουν τα σώματά τους όσο γίνεται έξω. Στη συνέχεια τα ρίχνουμε σε κατσαρόλα με νερό που βράζει με λίγο αλάτι. Τα βράζουμε περίπου 15 λεπτά ξαφρίζοντάς τα και τα στραγγίζουμε. Μόλις κρυώσουν, κόβουμε με κοφτερό μαχαιράκι, το κέντρο από τη ράχη του κελύφους. Αυτό γίνεται για να διευκολύνει την έξοδο του σώματος, όταν το τρώμε... ρουφώντας! Στη συνέχεια τα πλένουμε καλά 2-3 φορές, μέχρι να μη μένουν καθόλου κομματάκια από σπασμένο κέλυφος. Κόβουμε τα κρεμμύδια με το χέρι σε φετούλες και τα μαραίνουμε στην κατσαρόλα με λίγο νερό στην αρχή και στη συνέχεια με το λάδι. Βάζουμε και τα υπόλοιπα υλικά εκτός από τα σαλιγκάρια που τα προσθέτουμε με προσοχή μετά τις πρώτες βράσεις της σάλτσας. Τα αφήνουμε να ψηθούν σε μέτρια φωτιά για περίπου δύο ώρες, μέχρι να μείνουν με το λάδι τους. Όπως τα περισσότερα λαδερά φαγητά, είναι πιο νόστιμα την επόμενη μέρα, γιατί έχουν προλάβει να απορροφήσουν τις γεύσεις των υλικών. Σερβίρονται και κρύα. AΠΟ ΤΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ Στη λατρευτή μας κόρη Μαίρη Γκικάκη, το γένος Κ. Σολομωνίδη ανακηρυχθείσα με Άριστα και τόνο διδάκτορα της Κλασσικής Αρχαιολογίας του Julius-Maximilians- Έγγραφο με αριθ / της τοποτηρητείας της Ιεράς Μητροπόλεως Σμύρνης με το οποίο βεβαιώνεται ότι «ο Δημήτριος Κονίδης του Δημητρίου ενορίας Αγίας Αικατερίνης (Σμύρνης) αφίχθη εκ της αιχμαλωσίας του προ 7 ημερών τυγχάνει πρόσφυξ». Η βεβαίωση υπογράφεται από τον τοποτηρητή αρχιμ. Βασίλειο Παπαδόπουλο, τον κατόπιν τιτουλάριο επίσκοπο Σελευκείας (1926), ύστερα μητροπολίτη Γιαννιτσών και Γουμενίσσης ( ) και τέλος μητροπολίτη Φλωρίνης, ( ). (Φωτοτυπημένο αντίγραφο, προσφορά κ. Θεόδωρου Πελεκάνου). O ΑΝΤ. ΒΑΡΔΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ Στις 5 Μαΐου στο γραφείο του δημάρχου Κηφισιάς, κ. Νίκου Χιωτάκη, παρουσία του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου, των αντιδημάρχων Κηφισιάς, φίλων και συνεργατών του ορκίστηκε ως δημοτικός σύμβουλος, ο αρχιτέκτων μηχανικός κ. Αντώνης Βάρδας, ε- πίλεκτο μέλος της Ενώσεως Σμυρναίων. Με α- πόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, ο κ. Βάρδας κέρδισε την 25η έ- ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΔΩΡΕΕΣ Εις μνήμην του ζωγράφου θείου της ΚΩΣΤΑ ΛΙΝΑΚΗ, η κ. Καλλιόπη Σαρκίρη κατέθεσε 40 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Εις μνήμην της μητέρας της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ Π. ΠΕΖΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ, η κ. Ευδοκία Οικονομοπούλου προσέφερε 50 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Εις μνήμην ΣΠΥΡΟΥ, ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ και ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΑΡΑΡΑ, η κ. Ελευθερία Παραρά Ανυφαντή προσέφερε 50 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Ο κ. Θάνος Κωνσταντινίδης προσέφερε 50 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Ο κ. Δημήτριος Καλαϊτζής προσέφερε 70 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Η κ. Αικατερίνη Κωνσταντινίδου προσέφερε 50 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Εις μνήμην της μητέρας της ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ, η κ. Ελένη Καρκαζή προσέφερε 200 ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. Εις μνήμην της ζωγράφου και καθηγήτριας ΜΑΡΙΑΣ Π. ΣΠΕΝΤΖΑ, τα αδέλφια της Χαράλαμπος και Σάββας Π. Σπέντζας, Θώπη Τεγοπούλου και Κάτυ Δασκαλοπούλου προσέφεραν ευρώ υπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων. δρα της πλειοψηφούσας παράταξης του Νίκου Χιωτάκη από την κ. Μαρία Μπούρα, λαμβάνοντας σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου 11 επί πλέον ψήφους, οι οποίες δεν του είχαν καταμετρηθεί εξ αρχής. Ο κ. Βάρδας, ο οποίος ήδη διανύει την τρίτη τετραετία ως δημοτικός σύμβουλος Κηφισιάς, ορίσθηκε από το δήμαρχο αντιδήμαρχος για θέματα Πολεοδομίας. Universitaet Wuerzburg Γερμανίας της ευχόμεθα ολόψυχα θερμά συγχαρητήρια, καλήν και γόνιμον σταδιοδρομία. Οι γονείς Ευάγγελος και Ευαγγελία Γκικάκη Διμηνιαία έκδοση της «ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ» Γραφεία: Σκουφά 71A & Mασσαλίας Αθήνα Τηλ.: Fax: Ensmyrn@otenet.gr EKΔOTHΣ: Ευάγγελος Τσίρκας ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Νίκος Βικέτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ-ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Κορίνα Σπηλιώτη ΠAPAΓΩΓH: PRESS LINE Μάγερ Αθήνα Τηλ.: Ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν απόψεις των συγγραφέων και δεν απηχούν κατ ανάγκη θέσεις της εφημερίδας ή της Ενώσεως Σμυρναίων. 2 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

3 Αρχιμ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, καθηγούμενος Ι. Μονής Παναγίας Σουμελά «Ομόνοια, αγάπη και σεβασμός» Σ ε άρθρο του με τον τίτλο «Μια σκέψη για το θέμα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού», που α- ναρτήθηκε στην ιστοσελίδα A- men.gr, ο αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Ατματζίδης, καθηγούμενος της Ι. Μονής Παναγίας Σουμελά, επισημαίνει μεταξύ άλλων τα εξής αξιοσημείωτα: Εάν θέλουμε κι εμείς σήμερα να ομολογήσουμε ή καλύτερα να ομολογούμε καθημερινά τον σεβασμό και την τιμή στα πρόσωπα των προγόνων μας, δεν φτάνει η απλή ετήσια αναφορά μας μέσα από μία θεία Λειτουργία, ένα μνημόσυνο και μία ομιλία ή και κάποιες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Καλά όλα αυτά, αλλά ό- χι αρκετά. Δεν είναι καθόλου ι- κανά να πείσουν τους υπευθύνους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και κυρίως για την διεκδίκηση της συγγνώμης από την πλευρά των τάχα φίλων Τούρκων. Χρειάζεται ομόνοια και αγάπη μεταξύ μας. Πρέπει να ενωθούμε εν ομονοία και α- γάπη, και αμέσως μετά να μελετήσουμε σωστά, να ενημερωθούμε αληθινά, να έχουμε πνεύμα ενότητας, διάθεση θυσίας, υ- πέρβαση του εγώ (εμείς) κι έτσι αγωνιζόμενοι να προσπαθήσουμε έξω από ίδια συμφέροντα να πετύχουμε τα ποθούμενα και πολλά, πολλά άλλα, για να αναπαύσουμε τις ψυχές όχι μόνων των χαμένων Ποντίων προγόνων μας, αλλά και όλων των υπολοίπων δηλαδή του πλέον του αδικοχαμένων αδελφών μας. Με τον τρόπο αυτό και ομολογώντας από κοινού όλοι μας, την διάθεση να υπερβούμε τον σημερινό φτωχό τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης του ζητήματος, είμαστε βέβαιοι πως θα φτάσουμε προσωπικά ο καθένας και εν συνόλω όλοι να χαρούμε βλέποντας το όνειρο να γίνεται πραγματικότητα. ( ) Ας ευχηθούμε να μας δίνει φωτισμό ο καλός Θεός για να μπορέσουμε να δούμε το ζήτημα για το οποίο προσπαθούμε κι αγωνιζόμαστε. Να επιτευχθούν όλοι οι στόχοι μας κατανοώντας σε βάθος το θέμα της Γενοκτονίας το οποίο δεν αφορά μόνον εμάς τους Ποντίους, αλλά και τους Μικρασιάτες και τους Αρμενίους και τους Ασσυρίους. «Μας περιμένουν οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι. Ένα ιστορικό γεγονός»[12]. Μακάρι να γίνουν Ο αρχιμ. Σεραφείμ Ατματζίδης, καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο (Φωτογραφία από το Amen.gr). τελικά αυτοί η αιτία να κατακτήσουμε την ιστορία, οδηγούμενοι εξαιτίας τους στην ομόνοια, την αγάπη και τον σεβασμό. Ο νοών...νοείτω Έκκληση του Αρμενικού Κοινοβουλίου για την αναγνώριση της ενιαίας Γενοκτονίας του Δρ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Θ. ΜΕΪΧΑΝΕΤΣΙΔΗ ΗΑρμενική Εθνοσυνέλευση αποδίδει τον ο- φειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων των γενοκτονιών που διεπράχθησαν από την Οθωμανική Τουρκία κατά την περίοδο , αναφέρει σχετικό μήνυμα-διακήρυξη του Προέδρου της Αρμενικής Εθνοσυνέλευσης κ. Χόβικ Αβραχαμιάν με αφορμή την 96η επέτειο μνήμης της Αρμενικής Γενοκτονίας, μεταδίδουν ασσυριακά και αρμενικά ειδησεογραφικά πρακτορεία. Από τα τέλη ήδη του 19ου αιώνα, αλλά ιδιαιτέρως κατά τις αρχές του 20ού αιώνα, οι τουρκικές αρχές διέπραξαν σειρά γενοκτονικών πράξεων κατά του γηγενούς χριστιανικού πληθυσμού, δηλαδή των Αρμενίων, των Ασσυρίων/Αραμέων και των Ελλήνων. Το εγκληματικό αυτό πρόγραμμα των τουρκικών αρχών είχε ως στόχο την αλλοίωση της τοπικής εθνο-θρησκευτικής δημογραφίας, καθώς επίσης και την καταστροφή, κλοπή και σύληση της πνευματικής, πολιτιστικής και υλικής κληρονομιάς των λαών αυτών. Η Αρμενική, Ασσυριακή/ Αραμαϊκή και Ελληνική Γενοκτονία δεν έχουν ακόμη τύχει καθολικής αναγνώρισης, γεγονός το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση σειράς γενοκτονιών σε διάφορα μέρη του κόσμου. Οι διάδοχες της οθωμανικής αυτοκρατορίας τουρκικές αρχές αρνούνται τις διαπραχθείσες από τους προκατόχους τους γενοκτονίες και διαστρεβλώνουν τα ιστορικά γεγονότα. Για χάρη, λοιπόν, της ι- στορικής δαικαιοσύνης και την πρόληψη νέων γενοκτονιών, το Αρμενικό Κοινοβούλιο καλεί τα κοινοβούλια ανά τον κόσμο να αναγνωρίσουν τη Γενοκτονία των Αρμενίων, Ασσυρίων/Αραμέων και Ελλήνων, η οποία διαπράχθηκε στην Τουρκία στις αρχές του 20ού αιώνα. Το Αρμενικό Κοινοβούλιο εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς όλους τους διεθνείς παράγοντες και τα κράτη τα οποία έ- χουν αναγνωρίσει την Αρμενική Γενοκτονία, καθώς και άλλες παρόμοιες τραγωδίες άλλων λαών, απευθύνοντας συνάμα έκκληση προς την κυβέρνηση και την εθνοσυνέλευση της Τουρκίας να απομακρύνουν κάθε νομικό και πολιτικό κώλυμα, το ο- ποίο εμποδίζει την τουρκική κοινωνία να ερευνήσει το παρελθόν της, ειδικότερα στο ζήτημα των γενοκτονιών, και την ευθύνη της Τουρκίας για το έ- γκλημα αυτό κατά της ανθρωπότητας. Η αναγνώριση του εγκλήματος αυτού από μέρους της Τουρκίας θα συμβάλει στην αποκατάσταση της ιστορικής δικαιοσύνης, αλλά και στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και καλών γειτονικών σχέσεων μεταξύ των ε- μπλεκομένων κρατών και στην πρόληψη παρομοίων εγκλημάτων στο μέλλον, αναφέρει μεταξύ άλλων η Προεδρική Διακήρυξη της Αρμενικής Εθνοσυνέλευσης Ιστορική αναδρομή Ως γνωστόν, κατά την τελευταία ιστορική περίοδο της οθωμανικής τουρκικής αυτοκρατορίας, δηλαδή μεταξύ των ετών 1913 και 1923, η σουλτανική κυβέρνηση, υπό την τριανδρία των Νεοτούρκων πασάδων Εμβέρ, Τζεμάλ και Ταλάατ - κατόπιν (Συνέχεια στη σελ. 15) MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

4 Τι δεν πήγε καλά; Μία κριτική προσέγγιση των πολεμικών επιχειρήσεων στη Μ. Ασία κατά την περίοδο * Από τον Αντιστράτηγο ε.α. ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΤΣΙΡΚΑ, Πρόεδρο της Ενώσεως Σμυρναίων Τη Δευτέρα 30 Μαΐου 2011 στις 7.00 το απόγευμα η «Ενωσις Σμυρναίων» οργάνωσε στη Βιβλιοθήκη της διάλεξη με ομιλητή τον πρόεδρό της, αντιστράτηγο ε.α. κ. Ευάγγελο Τσίρκα και το θέμα αυτό του τίτλου μας. Στην ομιλία του ο στρατηγός Τσίρκας ασχολήθηκε μόνο με λάθη και κριτική των δεδομένων από την παρουσία μας στην Μικρά Ασία, για το τί έ- γινε ή τί δεν έγινε που οδήγησε στην καταστροφή και τον ξεριζωμό του Ελληνισμού από την αρχαία κοιτίδα του, χωρίς να εισέλθει σε κριτική της υ- ψηλής στρατηγικής της εποχής, όπως αν ήταν σωστή η απόφαση να αποβιβαστούμε στη Σμύρνη, ή να αποστείλουμε εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία, αντί να ενισχύσουμε των αγώνα των Ποντίων, ή γιατί δεν οχυρώθηκε αμυντικά α- πό τους Έλληνες η χερσόνησος της Ερυθραίας ή γιατί ο ελληνικός πολεμικός στόλος δεν προστάτευσε τη Σμύρνη και τον πληθυσμό της από τη σφαγή του Κεμάλ. Αναφέρθηκε αναλυτικά στα κατά την κρίση του δέκα μεγάλα μοιραία λάθη που διαπράχθηκαν από την πολιτική εξουσία και τη στρατιωτική ηγεσία της εποχής. Περιληπτικά αναφέρουμε πιο κάτω τα δέκα αυτά λάθη, όπως καταγράφτηκαν, στην διάλεξη του ομιλητή. Πρώτο λάθος: Οι εκλογές Ο Ελ. Βενιζέλος, προσπάθησε να επιτύχει νέα λαϊκή εντολή, πριν την έναρξη των επιχειρήσεων. Διαψεύσθηκε από το αποτέλεσμα των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου Η προσφυγή στις εκλογές του καταλογίζεται από πολλούς, μεταξύ των οποίων και ο ομιλών, ως μεγάλο λάθος. Πολιτικά παιχνίδια με πολεμικές επιχειρήσεις σε εξέλιξη δεν παίζονται. Δεύτερο λάθος: Η επάνοδος του Κωνσταντίνου Το δημοψήφισμα της 22ας Νοεμβρίου 1920, με το οποίο ο βασιλέας επανήλθε στην Ελλάδα. Τρίτο λάθος: Η βασιλική οικογένεια σε στρατιωτικό ρόλο Γνωστή η απειθαρχία του βασιλόπαιδος Ανδρέου, ως Διοικητού του Β Σώματος Στρατού, για την οποία παραπέμφθηκε αργότερα σε δίκη, αποτάχθηκε και εξορίστηκε. Τέταρτο λάθος: Η πολιτική αστάθεια Η πολιτική εξουσία, που προέκυψε από τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, δεν είχε ξεκαθαρισμένη στρατηγική. Η α- τολμία της επέφερε την απώλεια χρόνου έξι μηνών και ε- πέτρεψε στον Κεμάλ να ισχυροποιηθεί πολιτικά και κυρίως στρατιωτικά. Πέμπτο λάθος: Τα πολιτικά πάθη - κομματικοποίηση στρατιωτικών στελεχών Τα έντονα πολιτικά πάθη και το αμοιβαίο μίσος που δημιουργήθηκαν μεταξύ των βενιζελικών και βασιλικών. Έκτο λάθος: Λάθη στρατηγικής και τακτικής Μη ενημέρωση της πολιτικής εξουσίας από τη στρατιωτική ηγεσία για την πραγματική στρατιωτική κατάσταση και τα όρια των στρατιωτικών δυνατοτήτων. Το πεζικό της ΧΙΙ Μεραρχίας διερχόμενο το Σαγγάριο κατά την αποχώρηση [Αχρονολόγητη] (Από το βιβλίο του Νικολάου Ι. Μέρτζου, Η Μικρασιατική Εκστρατεία. Φωτογραφίες Θεοδώρου Νικολέρη, εκδ. «Ερωδιός», Θεσσαλονίκη 2008, σ. 179). Έβδομο λάθος: Καθυστέρηση έναρξης επιχειρήσεων Η Στρατιά στις επιχειρήσεις της προς ανατολάς αιφνιδιάστηκε από την αντίδραση των Τούρκων στο πεδίο των επιχειρήσεων και δεν επιτεύχθηκε ο σκοπός των επιχειρήσεων, η καταστροφή δηλαδή των τουρκικών δυνάμεων. Ογδοο λάθος: Η συνέχιση των επιχειρήσεων προς Άγκυρα Το βάθος της επιχείρησης, η επέκταση των γραμμών εφοδιασμού και υποστήριξης και τα πιθανά ενδεχόμενα εκ της εξελίξεως των επιχειρήσεων δεν είχαν μελετηθεί. Ο ελλιπής ανεφοδιασμός και οι απώλειες μαχητών, χωρίς δυνατότητα αναπλήρωσής τους, υπονόμευσαν την αντοχή του στρατεύματος. Ένατο λάθος: Η ακατάλληλη στρατιωτική η- γεσία Η εκλογή ως αρχιστρατήγου του Αντιστρατήγου Γ. Χατζανέστη, ιδιόρρυθμου στρατιωτικού ηγέτη δεν ήταν η κατάλληλη για την περίσταση. 4 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

5 Δέκατο λάθος: Παραμονή του πολεμικού στρατηγείου της Στρατιάς στη Σμύρνη. Το Στρατηγείο της Στρατιάς Μ.Α. παρέμεινε στη Σμύρνη, καθ όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να χάσει τον έλεγχο στο Θέατρο των Επιχειρήσεων Καταλήγοντας ο ομιλητής τόνισε: «Οι δικές μας παραλήψεις, προσωπικές αντιπαραθέσεις και φιλοδοξίες, σε συνδυασμό με τη στάση συμφερόντων των συμμαχικών δυνάμεων, συντέλεσαν στην καταστροφή και τον ξεριζωμό μας από την Μικρά Ασία. Εγένοντο τεράστια λάθη και από τους βασιλικούς και τους βενιζελικούς πολιτικούς ε- κείνης της εποχής, που φθάσανε μέχρι το άκρο, μέχρι δηλαδή την εθνική προδοσία (όρα Γουδή). Αλλά και η στρατιωτική η- γεσία δεν απέφυγε τα λάθη, α- κόμη και στο τακτικό πεδίο. Για την αναγνώριση και δικαίωση της ανδρείας κα των θυσιών του ελληνικού στρατού παρατίθεται η δήλωση του Κεμάλ στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση της Άγκυρας το 1923: «στη Μικρά Ασία δεν ηττήθηκε ο γενναίος ελληνικός στρατός, αλλά η πολιτική του ηγεσία. Τιμωρία της Τουρκίας, δεν έ- γινε ποτέ. Να θυμίσω στο σημείο αυτό τις συνεχώς αυξανόμενες αξιώσεις της Τουρκίας στην Κύπρο και την Ελλάδα, τη συμπεριφορά της προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Εκκλησία της Κύπρου, και τις α- ξιώσεις της στο Αιγαίο και την Δυτική Θράκη.» * Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Ενώσεως Σμυρναίων ( ΜΑΡΙΑ Π. ΣΠΕΝΤΖΑ: «Έφυγε» μια μεγάλη καλλιτέχνης με στέρεες μικρασιατικές ρίζες Μια ζωγράφος με αναγνωρισμένη προσφορά, καταξιωμένο έργο και πάμπολλες διακρίσεις, η Μαρία Σπέντζα έ- φυγε από κοντά μας στις 14 Ιουνίου 2011, σε ηλικία 86 ετών. Στην κηδεία της, στο Α Νεκροταφείο Αθηνών την αποχαιρέτησαν με οδύνη συγγενείς, φίλοι, συνεργάτες και μαθητές της. Επικηδείους εκφώνησαν ο καθηγητής Μάνος Στεφανίδης, ο γεν. γραμματέας της Ενώσεως Σμυρναίων Νίκος Βικέτος και ο αδελφός της εκλιπούσης ομοτ. καθηγητής Σάββας Σπέντζας, ενώ το ψήφισμα που εξέδωσε το Δ.Σ. του Κοινωφελούς Ιδρύματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Μυστρά «Δέησις Παράσχου και Αριστέας Σπέντζας» διάβασε ο δρ Χρήστος Μπαλόγλου. Η Μαρία Σπέντζα γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου είχαν καταφύγει πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι γονείς της, ο Περγαμηνός πατέρας της, Παράσχος Σπέντζας και η Σμυρνιά μητέρα της, Αριστέα Σπέντζα, το γένος Χατζηστεφάνου. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Ι. Μόραλη και στη συνέχεια παρακολούθησε τα μαθήματα των Δ. Πικιώνη και Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα στην Αρχιτεκτονική, ενώ παράλληλα Η Μαρία Π. Σπέντζα σε εγκάρδια συνομιλία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια στην Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου (2008). Στη μέση η διευθύντρια του Μουσείου Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα. Δεξιά: Η Μαρία Π. Σπέντζα (σημειώνεται με βέλος) σε εκδρομή της Σχολής Καλών Τεχνών (Τάξη Γιάννη Μόραλη) το (Φωτογραφία από το αρχείο Έλλης Σολομωνίδου). με υποτροφία του Εθνικού Ιδρύματος μελέτησε τη λαϊκή ζωγραφική και την αγιογραφία της Μυτιλήνης. Από το 1956 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2010 οργάνωσε άπειρες ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αποσπώντας μεγάλες διακρίσεις. Δικό της έργο η τοιχογραφία 450 μέτρων πομπηιανού ρυθμού που κοσμεί το περιστύλιο και το πρόπυλο του Ζαππείου Μεγάρου. Έργα της κοσμούν την Εθνική Πινακοθήκη, την Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, και των Δήμων Νικαίας, Καλαμάτας, Κέρκυρας, Μολύβου Λέσβου, Ρόδου, του Μακεδονικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, του Μουσείου Βορρέ και πολλές ιδιωτικές συλλογές τόσο στην Ελλάδα, ό- σο και στο εξωτερικό Εργάσθηκε σε σκηνικά και κοστούμια για τις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Εθνικού Θεάτρου, επιμελήθηκε αφίσες του ΕΟΤ, ε- φιλοτέχνησε βιβλία και μακέτες για έντυπα. Ως καθηγήτρια δίδαξε στις Σχολές Δοξιάδη, στα ΚΑΤΕΕ και στα μετέπειτα ΤΕΙ από το 1969 μέχρι το 1994, οπότε συνταξιοδοτήθηκε. Για την προσφορά της στην Τέχνη και τον Πολιτισμό τιμήθηκε το 2002 από το Δήμο Αθηναίων, ενώ για το σύνολο του έργου της βραβεύτηκε το 2006 από την Ένωση Σμυρναίων. Πρέπει να τονιστεί ότι η Μαρία Σπέντζα ανήκε σ εκείνη την κατηγορία των δημιουργών που αποστρέφονταν την προβολή και την κάθε είδους δημοσιότητα, μολονότι είχε στο ενεργητικό της πάμπολλες επαινετικές κρίσεις όχι μόνο κορυφαίων τεχνοκριτικών αλλά και δημοσιογράφων για το έργο της. Στα αδέλφια της, και στα α- νήψια της, η «Μικρασιατική Ηχώ» απευθύνει τα ειλικρινή της συλλυπητήρια. MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

6 Η Μικρασιατική Εκστρατεία μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου του Νίκου Βασιλικού Φωτογραφία από το Μικρασιατικό Μέτωπο με τον Νίκο Βασιλικό (καθισμένος δεξιά) και συμπολεμιστές του. (Από το περιοδ. Θασιακά, τ. ΙΑ [ ], Καβάλα 2004, σ. 109). Π ολλοί από τους πολεμιστές της Μικρασιατικής Εκστρατείας κράτησαν ημερολόγιο της πορείας τους μαζί με το χρονικό των μαχών στις οποίες έλαβαν μέρος στα αιχμηρά οροπέδια της Ανατολίας. Αρκετά από τα ημερολόγια αυτά έχουν δημοσιευθεί, α- πό τους ίδιους ή τους απογόνους τους. Η «Μικρασιατική Ηχώ» παρουσιάζει σήμερα το Ημερολόγιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας του Νίκου Βασιλικού (πατέρα του γνωστού συγγραφέα Βασίλη Βασιλικού), που δημοσιεύθηκε μαζί με τα Πρακτικά της Δίκης των Έξι στα 1992 από τον εκδοτικό οίκο Γνώση και αναδημοσιεύθηκε στον 11 ο τόμο του περιοδικού Θασιακά (έκδοση της Θασιακής Ένωσης Καβάλας) το έτος 2004 με επιμέλεια Κωνσταντίνου Χιόνη. Ο Νίκος Βασιλικός ( ) υπήρξε διαπρεπής δικηγόρος της Θεσσαλονίκης και διετέλεσε βουλευτής Καβάλας στη βραχύβια Βουλή του 1936, που ως γνωστόν διαλύθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά. Ένθερμος υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου είχε καταδικασθεί εις θάνατον για τη συμμετοχή του στο κίνημα του 1935, ποινή που μετετράπη σε φυλάκιση 5 ε- τών. Δεν έπαυσε ποτέ να αρθρογραφεί για νομικά και κοινωνικά θέματα σε τοπικές εφημερίδες και περιοδικά. Στρατεύτηκε το Φεβρουάριο του 1920 και υπηρέτησε στη Μεραρχία Αρχιπελάγους με την ο- ποία έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες μέχρι το Σαγγάριο. Έζησε έτσι όλη την ηρωική περιπέτεια της Μικρασιατικής Εποποιΐας μέχρι την καταστροφή του Αυγούστου του Ασφαλώς η πολιτική των μετά τον Νοέμβριο του 1920 κυβερνήσεων και η ανικανότητα της στρατιωτικής ηγεσίας θα συνετέλεσαν αποφασιστικά στις μετέπειτα πολιτικές του επιλογές. Είχε όμως μέσα του το συγγραφικό δαιμόνιο (που βεβαίως μεταδόθηκε στο γιό του Βασίλη Βασιλικό ) και αυτό ήταν που τον έσπρωξε να κρατάει λεπτομερείς σημειώσεις σε ολόκληρη τη μάχιμο υπηρεσία του. Τις σημειώσεις αυτές τις επεξεργάστηκε αρχικά το καλοκαίρι του 1923 στην πατρίδα του τη Θάσο και αργότερα, το 1935, όταν βρισκόταν στη φυλακή μετά την καταδίκη του, τις διατύπωσε σε καθαρογραμμένο χειρόγραφο, που το χάρισε στις στο γυιό του, γνωστό ή- δη πεζογράφο, σαν δώρο για την επέτειο των γενεθλίων του. Πίσω από τις γραμμές του η- μερολογίου του Νίκου Βασιλικού διαφαίνονται δύο τάσεις. Η μία είναι η προσπάθεια να διασώσει την προσωπικότητά του μέσα στη μάζα των συναδέλφων του και μέσα στην ισοπεδωτική στρατιωτική πειθαρχία και α- νωνυμία. Ή άλλη είναι η θέλησή του να υπάρξει ένα κείμενο ( ένα scriptum ) που θα διασώσει τις εκτιμήσεις του για τα συμβαίνοντα καθώς και τα σκληρά βιώματα του πολέμου και να τα κάνει γνωστά πρώτα στους απογόνους του, ίσως δε και στις επόμενες γενεές. Γιατί στην πραγματικότητα κάθε συντάκτης προσωπικού ημερολογίου κλείνει μέσα σε ένα μπουκάλι ένα γράμμα, ένα κομμάτι του εαυτού του, και το πετάει στα κύματα, μήπως και φτάσει στην άλλη ακτή του ωκεανού και το διαβάσει κάποιος άγνωστος παραλήπτης. Ο Νίκος Βασιλικός, όπως προείπαμε, ήταν προικισμένος με το τάλαντο του συγγραφέα. Είναι πολλές οι σελίδες του η- μερολογίου του που το μαρτυρούν. Στον Πρόλογο του ημερολογίου του γράφει : «Στις λίγες και πεταχτές αυτές γραμμές, που αναδίδουν του μπαρουτιού την έντονη μυρουδιά, της μάχης τον παταγώδη σάλαγον, του κανονιού τον βροντερό βρυχηθμόν, του λαβωμένου την απέλπιδα οδύνη και του μελλοθάνατου τη σπαρακτική κραυγή, ας μη ζητήσει κανείς, παρασυρόμενος από την αφέλειαν που προκαλεί η άγνοια και η απειρία, της φιλολογίας τη βελούδινη γλώσσα και της φαντασίας τη θέλγουσα διακόσμησιν. Η τραχιά στρατιωτική μου ζωή σύρει την πένα μου σε σκίτσα, σκηνές και εικόνες ποτισμένες από βαθύτατον ρεαλισμόν ανάμικτο με πόνον και παράπονο, γιατί και ο πόλεμος που τα εδημιούργησε δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια καίουσα σκληρή πραγματικότης, που στη φλόγα της δεν θερμαίνει (δυστυχώς!) αλλά καίει τη φαντασία και της πλέον ρομαντικής ψυχής. Υπηρέτης και εγώ μιας κακής υ- ποθέσεως έκαυσα το πολυτιμότερον μέρος της ζωής μου εις τον βωμόν ενός αμφιβόλου ιδανικού. Το δε μοναδικό τούτο α- πόκτημα της πολυχρονίου εκστρατείας Αφιερώ Στην Μνήμη την αγία των πεσόντων φίλων συμπολεμιστών, των οποίων τα ηρωικά κόκαλα σκεπάζει η Μικρασιατική Γη, που ραντίσθηκε και απ το δικό μου άλικο αίμα». Ο Νίκος Βασιλικός βιώνοντας τις αλλοπρόσαλλες διαταγές των ηγητόρων της ηρωικής αλλά άτυχης εκστρατείας σχολιάζει με ειρωνεία τη διαταχθείσα υ- ποχώρηση του εκστρατευτικού σώματος από το Γόρδιο, στις παρυφές του Σαγγαρίου: «Υποχώρησις γενομένη κατόπιν ολοσχερούς αποτυχίας των αντικειμενικών μας σκοπών και ισχυράς εχθρικής πιέσεως χαρακτηρίζεται με πρωτοφανή κυνικότητα ως «παλινδρομική κίνησις», καθώς η άτακτος υποχώρησις του παρελθόντος Μαρτίου εχαρακτηρίσθη ως «επιτρεπτικός ε- λιγμός». Ώ αθάνατον ελληνικόν λεξικόν! Πόσον ευτυχώς είσαι πλούσιον ώστε να είναι εύκολον εις τους Κυβερνήτας μας να χαρακτηρίζουν όπως αυτοί θέλουν κάθε αποτυχίαν και γκάφα των». Όταν η στρατιωτική του μονάδα φτάνει στο Σαγγάριο ο συντάκτης του ημερολογίου σημειώνει: «21 Αυγούστου. Ημέρα εικοστή πρώτη. Η πείνα κατάστασις μόνιμος. Η ζέστη κατά την ημέρα και το ανυπόφορο κρύο κατά την νύκτα, η δίψα η ανηλεής, η ψείρα η ενοχλητική που ρουφά άπληστα και το ολίγον αίμα που μου απέμεινε από 6 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

7 τας πολυημέρους κακουχίας και ταλαιπωρίας, τας θλίψεις και τας αγωνίας μ έχουν εξαντλήσει τας δυνάμεις. Καθόσον περνούν οι μέρες της τριβής και του θανάτου, τόσον εκλείπουν και οι τελευταίες ελπίδες μας περί εισόδου εις την Άγκυραν. Το μοναδικόν γέρας 11 ολοκλήρων η- μερών, προσπαθειών αιματηρών, ήτο η πέραν του ποταμού προέλασις κατά 5 μόνον χιλιόμετρα. [ ] Κατεβαίνοντας προς τον ποταμόν με τον φίλον μου Ν. Γαλάτουλαν διασχίζομεν το πεδίον της μάχης των προηγουμένων ημερών. Το φάσμα της φθοράς και του θανάτου απαίσιον πλανάται ακόμη υπέρ τα εγκαταλελειμμένα χαρακώματα. Σύννεφα μαύρα από μύγες α- πομυζούν τα πτώματα των πολεμιστών, οι οποίοι παραμορφωμένοι φρικωδώς κοιμούνται μακαρίως τον αιώνιον. Πτώματα τυμπανιαία και αποσυντεθειμένα, μαλλιά νεανικά φυλλοροούντα, ενώ το ανθρώπινον λίπος λιπαίνει την μητέρα Γην. Κάλυκες οβίδων, κάλυκες ό- πλων και πολυβόλων, εδώ κατά σωρούς εγκατελελειμμένα όπλα, οπλοπολυβόλα, ξίφη και μπαλάσκαι, πιο πέρα εις το χείλος το αιματοβαφές ενός χαρακώματος σύμπλεγμα τραγικόν νεκρών Ελλήνων και Τούρκων, τους οποίους ήνωσεν ο θάνατος εις αδελφικόν εναγκαλισμόν, ό- λα μαζί παρουσιάζουν ζοφεράν συνθετικήν εικόνα της ανθρωπίνης βαρβαρότητος που προκαλεί την φρίκην και τον αποτροπιασμόν. Επιταχύνω το βήμα και αποστρέφω μετ αγανακτήσεως το βλέμμα από την οικτρότητα της μακαβρίου περιοχής, όπου ο θάνατος ακόμη ορχείται μεθυσθείς από το άφθονον νεανικόν ανθρώπινον αίμα, καταρώμενος τους υπαιτίους της ασκόπου αυτής ανθρωποσφαγής. Και όμως, ολίγας μόνον εκατοντάδας μέτρων πιο πέρα το κανόνι μαίνεται και το πολυβόλον γαζώνει αλύπητα εξαποστέλλοντας τον θάνατον εις ανθρωπίνας υπάρξεις». Όταν τον Αύγουστο του 22 το μέτωπο καταρρέει, ο Νίκος Βασιλικός αφήνει την πένα του να ξεσπάσει: «Άνανδροι αξιωματικοί» γράφει «αντί να επιβληθούν και να συγκρατήσουν όσους ή- το δυνατόν να συγκρατηθούν, ε- κάλπαζον και αυτοί τρέμοντες και ωχροί εκ του φόβου, με την φρίκην και τον τρόμον ζωγραφισμένα εις τα πρόσωπά των, α- νίκανοι όχι μόνον να επιβληθούν, αλλ ούτε λέξιν να προφέρουν Συρφετός ανθρώπινος, ποταμός ακατάσχετος. Η τραγική εικών ενός στρατού προ ολίγον ακόμη νικηφόρου και δαφνοστεφούς και ήδη συντετριμμένου και πανικοβλήτου. Αρκούσαν ολίγοι πυροβολισμοί χωρικών για να τρέψουν σε φυγή φάλαγγα ανδρών». Το ημερολόγιο του Νίκου Βασιλικού είναι πολύτιμο επειδή παράλληλα με την εξιστόρηση των πολεμικών γεγονότων, χρωματίζει τις περιγραφές του με την προσωπική του ματιά. Τη συγκίνηση που νιώθει ο ίδιος κατορθώνει και τη μεταδίδει στον αναγνώστη με τις λεπτομέρειες της «μικρής ιστορίας» (της petite histoire ), της καθημερινής τραγικότητας, που με γλαφυρό ύφος και ικανό λεξιλογικό πλούτο αποτυπώνει στο ημερολόγιό του. Το κείμενο του ημερολογίου πλαισιώνεται από ανέκδοτες ενδιαφέρουσες φωτογραφίες. Θα άξιζε κάποτε να μελετηθούν αντιστικτικά και συγκριτικά όλα αυτά τα πολεμικά ημερολόγια των πολεμιστών που διασώθηκαν από την ένδοξη και πολύπαθη Μικρασιατική Εκστρατεία, για να προσθέσουν τον υ- ποκειμενικό, τον ορμέμφυτο τόνο, με τον οποίο οι απλοί στρατιώτες - μαχητές σχολίαζαν τα καθημερινά γεγονότα τής εκστρατείας αυτής, σε αντιπαραβολή με την ψυχρή περιγραφή των κειμένων της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού. Ελευθέριος Σμυρναίος ΝΕΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ Στις 20 Μαρτίου 2011 έγιναν οι αρχαιρεσίες του Συλλόγου Μικρασιατών Νομού Καβάλας για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου και Εξελεγκτικής Επιτροπής. Το Δ.Σ. που εξελέγη συγκροτήθηκε σε σώμα η σύνθεση του οποίου έχει ως εξής: Πρόεδρος: Μανώλης Ζαχαρόπουλος. Αντιπρόεδρος: Κυριάκος Λυκουρίνος. Γραμματέας: Σοφία Τσίγκου. Ταμίας: Πέτρος Χαρέλης. Μέλη: Αθηνά Κωνσταντινίδου, Νίτσα Κυρκούδη, Κώστας Μανάφης, Εριφύλη Χίζαρη και Αφροδίτη Πανταζή. Στις 13 Απριλίου 2011 έλαβε χώρα η Εκλογική Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών προς ανάδειξη των μελών των καταστατικών της οργάνων για τη περίοδο Το εκλεγέν Διοικητικό Συμβούλιο συγκροτήθηκε σε σώμα στις 18/4/2011 με την ακόλουθη σύνθεση: Λαμπίδης Αντ., Πρόεδρος. Γεωργοπούλου Μαργ., Αντιπρόεδρος, Βασιαγεώργης Νικ., Γεν. Γραμματέας. Ισαακίδης Θεοδ., Ειδ. Γραμματέας. Τζαμκιράνης Θεμιστ., Ταμίας. Λημνίδου Μαρκ., Έφορος. Κεχαγιαδόπουλος Γεωργ., Κουβαράς Φοίβος, Παχόπουλος Θεμιστ., Μέλη. Από την Ετήσια Γενική Συνέλευση του Πανελληνίου Συνδέσμου Ποντίων Εκπαιδευτικών, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 7 Μαΐου 2011 στη Θεσσαλονίκη, προέκυψε νέο Δ.Σ. με διετή θητεία. Η σύνθεση του είναι η ε- ξής: Πρόεδρος: Παυλίδης Αντώνης. Γεν. Γραμματέας: Χαριτίδου Γεωργία. Α Αντιπρόεδρος: Πελαγίδης Στάθης. Β Αντιπρόεδρος: Ανθόπουλος Κώστας. Ταμίας: Αβραμίδης Κώστας. Μέλη: Αμαραντίδης Νίκος, Καϊλάρης Γιάννης, Καμενίδης Χρήστος, Κουμλίδου Κατερίνα, Πανικίδης Χάρης, Χατζηθεοδωρίδης Βασίλης. Υστερα από τη Γενική Συνέλευση της Ενώσεως Σπάρτης Μ. Ασίας της 11ης Μαΐου 2011 και τις επακολουθήσασες αρχαιρεσίες το νεοκλεγέν Διοικητικό Συμβούλιο για τη 2/ετία: καταρτίσθηκε σε σώμα, ως εξής: Πρόεδρος: Χάρης Σαπουντζάκης. Αντ/δρος Α : Ηλίας Μωραλόγλου. Αντ/δρος Β : Νίκος Χατόγλου. Γεν. Γραμματέας: Λουκάς Χριστοδούλου. Ειδ. Γραμματέας: Δημήτρης Μωραλόγλου. Ταμίας: Ξένια Παλλιόγλου. Αναπλ. Ταμίας: Βασιλεία Ζαχαράκη. Έφορος: Κοσμάς Χατόγλου. Υπεύθ. Δημ. Σχέσεων: Βλαδίμηρος Καϊσερλόγλου. Σύμβουλοι: Όμηρος Ακιανίδης και Στάθης Ουλκέρογλου. Προς τα Μέλη και τους Φίλους της Ενώσεως Σμυρναίων Εάν διαθέτετε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) σας παρακαλούμε θερμά να μας ενημερώσετε στη διεύθυνση ensmyrn@otenet.gr Mας βοηθάτε να επικοινωνούμε μαζί σας σε ηλεκτρονική μορφή ταχύτερα και χωρίς τα έξοδα που απαιτεί η συνηθισμένη αλληλογραφία. MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

8 Η Σμύρνη στο μυθιστόρημα του Ιακ. Πιτζιπιού «Η ορφανή της Χίου» Του ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ Γ. ΓΑΒΡΙΗΛ Έ να από τα πρώτα μυθιστορήματα που γράφτηκαν και τυπώθηκαν αμέσως μετά την Επανάσταση του 1821 στην ανεξάρτητη πια Ελλάδα είναι και το «Η Ορφανή της Χίου ή Ο Θρίαμβος της Αρετής» του Χιώτη δασκάλου και συγγραφέα Ιάκωβου Πιτζιπιού. Εκδόθηκε το 1839 στην Ερμούπολη της Σύρου 1 και κυκλοφόρησε μετά το «Λέανδρος» του Παναγιώτη Σούτσου και το «Ο Εξόριστος του 1831» του Αλέξανδρου Σούτσου 2. Πρόκειται για ένα ρομαντικό έργο «γεμάτο αφάνταστες περιπέτειες, ραδιουργίες, φαρμακώματα, μονομαχίες, δολοφονίες και που είχε την τιμή να τυπωθεί πάρα πολλές φορές ί- σαμε σήμερα και να διαβαστεί πολύ από τον ελληνικό λαό» 3. Ο Πιτζιπιός εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές του ρομαντισμού στο μυθιστόρημα του, ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στο συναίσθημα, στο απόλυτο, στο υπερβολικό, στο ιδανικό και προπάντων στο φανταστικό 4. Το μυθιστόρημα ξεκινά χαρακτηριστικά με επίκληση του συγγραφέα στην «παντοδύναμη Φαντασία», την οποία παρακαλεί: «Πέμψον μικράν ακτίνα του λαμπρού φωτός σου, και ενίσχυσον το αδύνατον μου πνεύμα, διά να δυνηθώ να συνάψω εις ι- στορίαν τα παράδοξα συμβάντα των δύο εραστών πατριωτών μου, της ορφανής Ευλαλίας και του πολύπαθους Αλεξάνδρου» 5. Η υπόθεση του μυθιστορήματος είναι η ακόλουθη : Η Ευλαλία και οι γονείς της γλίτωσαν από τη σφαγή της Χίου και κατέφυγαν στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Εκεί όμως η μικρή κοπέλα έμεινε ορφανή και την ανέλαβε η θεία της Λωξάνδρα, η ο- ποία την κακομεταχειριζότανε 6 και προσπαθούσε να καρπωθεί την περιουσία που της άφησαν οι γονείς της. Κάποια στιγμή η Λωξάνδρα και ο άντρας της αποφάσισαν να ε- γκατασταθούν οικογενειακά στη Σμύρνη, όπου η Ευλαλία γνώρισε και ερωτεύτηκε τον «ειλικρινή» Αλέξανδρο. Η κακή θεία της όμως έκανε το παν για να χωρίσει το πα- Σμύρνη. Άποψη από τη θάλασσα, Kelly s New and Universal English Dictionary. (Αρχείο Πέτρου Μεχτίδη). ράφορα ερωτευμένο ζευγάρι, με τραγικό αποτέλεσμα των μηχανορραφιών της να ακολουθήσει μια σειρά απίθανων περιπετειών των δύο εραστών και περιπλανήσεών τους σε διάφορες πόλεις και νησιά του Αιγαίου και Ιονίου Πελάγους, στην Κωνσταντινούπολη, στη Συρία, στην Αίγυπτο, στην Κρήτη, στην Περσία, στον Ευφράτη και στη Μεσοποταμία, στην Κύπρο, ως και στο μακρινό Αλγέρι, όπου οι δυο άτυχοι νέοι πουλήθηκαν από πειρατές ως σκλάβοι. Χωρισμοί, απόπειρες αυτοκτονιών, παρεξηγήσεις, αναζητήσεις, συναντήσεις, αναγνωρίσεις, καθώς και αναχωρήσεις και ε- πιστροφές στη Σμύρνη διαδέχονται η μία την άλλη με ασθματικούς ρυθμούς, ως το τελικό ευτυχισμένο α- ντάμωμα του ζευγαριού. Μπορεί οι ήρωες του μυθιστορήματος του Πιτζιπιού να περιπλανήθηκαν σε όλα εκείνα τα μέρη που αναφέραμε πιο πάνω, φαίνεται ό- μως ότι ο Χιώτης συγγραφέας σε ε- λάχιστα από αυτά πάτησε το πόδι του και για τα περισσότερα δε γνώριζε παρά μόνο το όνομα τους. Από τα όσα γράφει έχουμε κάποιες ενδείξεις ότι είχε επισκεφτεί ίσως την περιοχή της Αμάσειας 7, την Κωνσταντινούπολη 8, την Κέρκυρα 9 και σίγουρα τη Νάξο και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου που βρίσκεται πολύ κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού 10. Φυσικά δίνει ακριβείς πληροφορίες για την πατρίδα του τη Χίο 11 και πάνω απ' όλα μιλά για τη Σμύρνη που μοιάζει να γνωρίζει καλά. Οι απλές αναφορές του Πιτζιπιού στη Σμύρνη είναι πολλές και διάχυτες σε όλο το μυθιστόρημα, αλλά δυστυχώς είναι λίγες εκείνες που περιέχουν κάπως λεπτομερή και πιο ουσιαστικά στοιχεία για την πόλη, τη ζωή σ' αυτήν και για τη γύρω περιοχή της. Έτσι, πιο συγκεκριμένα, στον τόμο Α', στη σ. 46 αναφέρει ένα «αγροκήπιον κείμενον δύο ώρας μακράν της πόλεως Σμύρνης, πλησίον του (αραιού χωρίου, εις το οποίον οι Ασιανοί έδωκαν τόσον δικαίως την ονομασίαν Εράσμιον Χωρίον (Σ ε β δ ί - Κ ι ο ΐ) 12. Προς το αρκτικόν μέρος του αγροκηπίου ίσταντο υψηλά βουνά, των οποίων αι κορυφαί εχάνοντο εις τα νέφη, οι δε α- νώμαλοι πρόποδες εσχημάτιζον χαρίεντας ανθοστόλιστους λόφους, διαχωριζομένους από ποικιλόσχημους ρύακας κρυσταλλωδών υδάτων. Προς δε το ανατολικόν, εκτείνετο πυκνόν δάσος κατάφυτον από σειράς αειθαλλών δένδρων, τα ο- ποία απείχον απ' αλλήλων κατά διαστήματα σχεδόν Γεωμετρικής ι- σότητας, ως να εμιμήθη η φύσις την τέχνην. Το δάσος τούτο διεχώριζε το αγροκήπιον από το χωρίον και προχωρούν αρκτικώς καθ' όλον τον ορίζοντα της οράσεως, εσχημάτιζε καταπράσινον σύνορον μεταξύ ε- αυτού και των κυανών ουρανών». Στη σελ.58 του Α' τόμου ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος Αλέξανδρος, βρίσκεται απομονωμένος στο αγρόκτημα του Σεβδί- Κιοΐ και ο αγαπημένος του φίλος Στέφανος του φέρνει από την πόλη αυτές τις συνταρακτικές ειδήσεις: «Το θανατηφόρον δρέπανον της πανώλης θερίζει καθ' όλην την Σμύρνην. Οι κάτοικοι της διεσκορπίσθησαν η μήτηρ μου και η αδελφή μου έρχονται αύριον εδώ. Ο Φίλιππος ανεχώρησε χθες και επήγε να προφυλαχθή εις την Χίον». Λίγο πιο κάτω, στη σελ. 60, μαθαίνουμε την ευχάριστη εξέλιξη αυτών των γεγονότων: «Τα κυνικά καύματα του Ιουλίου εστόμωσαν το θανατηφόρον δρέπανον της πανώλης, και ο εραστής της Κορνηλίας Φίλιππος επέστρεψεν εις την Σμύρνην. Η Κορνηλία το έμαθε και κατήντησεν άφευκτος η από το αγροκήπιον μετά της μητρός της αναχώρησις». Στη σελ. 89 του Β' τόμου, η ηρωίδα του έργου Ευλαλία, μετά από πολλές περιπέτειες, ταξιδεύει γυρίζοντας από τη Λήμνο στη Σμύρνη και εμείς διαβάζουμε: «Την ακόλουθον ημέραν της διηγήσεως ταύτης την οποίαν έκαμεν η Ευλαλία προς τον Αν-δρέαν, οι ναύται είδον περί την μεσημβρίαν τους Δύο- Αδελφούς, το υψηλότερον βουνόν της Σμύρνης την επαύριον έρριψαν την άγκυραν εις τον λιμένα της, τρεις ώρας μετά την ανατολήν του Ηλίου». Οι ναύτες θα πρέπει από πολύ μακριά, ίσως παραπλέοντας τη Μυτιλήνη, να είδαν στο βάθος του κόλπου της Σμύρνης την υψηλότερη κορυφή του όρους Δύο Αδέλφια και να χάραξαν έτσι τη ρότα του καραβιού. Η πρωτεύουσα της Ιωνίας βρίσκεται πράγματι α- νατολικότερα από αυτό το βουνό και ανάμεσα τους υπάρχει το όρος Τρεις Αδελφές 13. Στις σελ. 93, 94 του Β' τόμου ο Πιτζιπιός περιγράφει το μνημόσυνο στην Αγία Φωτεινή του Αλέξαν- 8 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

9 δρου που υποτίθεται ότι πνίγηκε σε ναυάγιο στα ανοικτά της Κέρκυρας 14. Από τις πολλές λεπτομέρειες της αφήγησης καταλαβαίνουμε ότι ο συγγραφέας θα πρέπει να είχε παρακολουθήσει στην ίδια εκκλησία μια αντίστοιχη πραγματική τελετή. «Μετά δεκαπέντε ημέρας ο Στέφανος προσεκάλεσε τους φίλους του και τους του Αλεξάνδρου εις τον ναόν της Αγίας Φωτεινής, όπου διέταξε να ψαλθή το μνημόσυνον του μακαρίτου φίλου του. Η Ευλαλία είχε παρατήσει προ ημερών τα λαμπρά Ασιατικά φορέματα της, και ενεδύθη απλούν μάλινον κατάμαυρον φόρεμα, το οποίον εσκέπαζεν όλον της το σώμα, τους δε μαύρους βόστρυχος της έκρυψεν υπό ο- μόχρωον πλατύν μανδύαν, όστις ε- σκέπαζε τον λαιμόν και όλην την κεφαλήν της, πλην των οφθαλμών, της ρινός και του στόματος, και έπιπτεν επί της ράχης της. Με την πένθιμον ταύτην στολήν ε- ξέβη δια πρώτην φοράν από την οικίαν, διά να υπάγη κατ' εκείνην την ημέραν εις την εκκλησίαν, συνωδευμένη υπό της Σεβαστής όλη σχεδόν η Σμύρνη ίστατο προσεκτική εις τα παράθυρα, εις τους δρόμους, έξω και ένδον του ναού διά να την (δη. Πλην αυτή δεν είδεν άλλο τι, ει μη το τέμενος της εκκλησίας, και την μέσην του εδάφους, όπου ήτον εξηπλωμένος πολύτιμος Περσικός τάπης, επάνω του οποίου έκειτο χάλκινος μεγάλος δίσκος, εμπεριέχων τα κόλυβα, τα οποία έμελλον να διαμοιρασθώσι μετά το μνημόσυνον εις τον λαόν, εις ανάπαυσιν και συγχώρεσιν της ψυχής του μακαρίτου. Τα κόλυβα ταύτα ήσαν εστολισμένα με ζακχαρωμενα αμύγδαλα και διάφορα αρωματικά καρυκεύματα ποικίλων χρωμάτων, δι' ων παριστώντο επί του δίσκου πένθιμα δένδρα, και τοιαύτα άλλα σχήματα. Εις δε το κέντρον εφαίνετο εσχηματισμένον εκ καρυκευμάτων μαύρου χρώματος, το αρχικόν στοιχείον του ονόματος του Αλεξάνδρου. Εις τας τεσσάρας άκρας του τάπητος ίσταντο ισάριθμα χρυσά κηροπήγια, επί των οποίων έκαιον λευκαί υψηλαί λαμπάδες περιτειλιγμέναι με κατάμαυρον σκέπην. Εις το τέλος της ακολουθίας οι ιερείς εσχημάτισαν ημικύκλιον τριγύρω των κολύβων, και ήρχισαν έκαστος κατά τάξιν να δέηται υπέρ της ψυχής του θανόντος, αναφερών ρητώς το όνομα του Αλεξάνδρου- κατά την αδιάκοπον ταύτην επανάληψιν του ερασμίου τούτου ονόματος, η ανθρώπινος φύσις δεν ηδυνήθη να κρύψη την αδυναμίαν της ουσίας της, και οι οφθαλμοί της Ευλαλίας έχυσαν τινα δάκρυα χρεωστούμενα εις τον τελευταίον αυτής αποχωρισμόν από των κοσμικών αναμνήσεων. Τα κόλυβα εμοιράζοντο και ο λαός εφώναζε κατ' επανάληψιν τας συνήθεις ευχάς «ο Θεός συγχωραίσοι τον, ο Θεός αναπαύσοι την ψυχήν του»...καθ' ην ώραν η Σεβαστή έκρινεν εύλογον ν' απόσπαση την αθλίαν ορφανήν από τας πικράς ταύτας α- ναμνήσεις- την έσειρε λοιπόν από την χείρα, και εξελθούσαι αμφότεραι διά της όπισθεν θύρας της Εκκλησίας, έ- φθασαν εις την οικίαν των». Αν και τα αποσπάσματα που παραθέσαμε πιο πάνω δε θα μπορούσανε με κανένα τρόπο να θεωρηθούν επαρκή, ώστε να καταφέρει κάποιος να πάρει μια ιδέα για τη λογοτεχνική αξία του μυθιστορήματος του Πιτζιπιού, εντούτοις και μόνον η χρήση της καθαρεύουσας 15 και το εμφανώς σχολαστικό και πομπώδες ύφος είναι ικανά να αποθαρρύνουν το σύγχρονο αναγνώστη να επιχειρήσει να διαβάσει ολόκληρο το έργο, του οποίου και η δομή είναι για την αισθητική της εποχής μας παράδοξη. Το κείμενο χωρίζεται σε μέρη και κεφάλαια και η ροή του λόγου διακόπτεται συχνά στο τέλος των κεφαλαίων από στιχουργήματα, τα οποία ο συγγραφέας συνήθως αποκαλεί υπερφίαλα ωδές 16. Παραθέτουμε εδώ ένα μικρό δείγμα της πολύ συζητήσιμης ποιητικής ικανότητας του Πιτζιπιού. Για λόγους οικονομίας του χώρου έχουμε παραλείψει από τις ε- πτά στροφές του ποιήματος τη 2 η, την 3 η και την 4 η. Η επιλογή της συγκεκριμένης «ωδής» 17 έγινε, επειδή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτική αλλά και γιατί η τελευταία στροφή της αναφέρεται στη Σμύρνη, δυστυχώς, όμως, με τρόπο τελείως απροσδόκητο και ανοίκειο: Στον ορίζοντα μόλις εφάνη Της πικρός μου ζωής η χαρά, Και ευθύς ως καπνός διελύθη, Μετεβλήθη εις πάθη σκληρά!... Την αγάπην μου το5ρα, κιθάρα, Ή την μαύρην πληγήν μου λαλείς; Την πληγήν μου ποσώς δεν πραϋνεις! Την αγάπην προς τι ενοχλείς; Η αγάπη μου σ' άλλον εδόθη!... Να ελπίσω λοιπόν δεν μπορώ! Της δε μαύρης πληγής μου στον άδην Θεραπείαν να 'βρω καρτερώ)! Εξαλείψου απ' την μνήμην μου Σμύρνη!... Ποια ημέρα και ώρ' αποφράς, Εις το χώμα σου μ' έρριψ' αδίκως; Κι εις τοιαύτας φρικτάς συμφοράς!... Η τελευταία αυτή στροφή με τον υπερβολικό της τόνο αιφνιδιάζει τον αναγνώστη, ο οποίος στη σελίδα 22 του πρώτου τόμου έχει ή- δη πληροφορηθεί ότι, μετά την καταστροφή της Χίου την Άνοιξη του 1822 από τους Τούρκους, πάρα πολλοί Χιώτες βρήκαν καταφύγιο και φιλοξενία στην πρωτεύουσα της Ιωνίας. Μεταξύ αυτών εμφανίζεται να εγκαθίσταται στη Σμύρνη και ο επίσης Χιώτης ήρωας του μυθιστορήματος του Πιτζιπιού Αλέξανδρος. Εξάλλου είναι βέβαιο ότι και η οικογένεια του συγγραφέα, ολόκληρη ή τουλάχιστον ένα μέρος της, κατέφυγε στη Σμύρνη ή στη γύρω περιοχή της, πολύ πιθανόν στο Σεβδί-Κιοΐ 18. Παρ' όλες τις εμφανείς ατέλειες της «Ορφανής της Χίου», που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην α- δυναμία του Πιτζιπιού να αφομοιώσει δημιουργικά τις αρχές και τα χαρακτηριστι-κά του Ευρωπαϊκού ρομαντισμού 19, αλλά οπωσδήποτε και στα 170 χρόνια που μας χωρίζουν από την εποχή της συγγραφής του έργου, η «Ορφανή» κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Είναι, όπως είπαμε και πιο πάνω, το τρίτο μυθιστόρημα που γράφτηκε και εκδόθηκε στην ανεξάρτητη Ελλάδα και το πρώτο που α- ναφέρεται σχετικά εκτεταμένα στη Σμύρνη. Θα ήταν πάντως αδιανόητο να γίνει οποιαδήποτε σύγκριση με άλλα μεταγενέστερα σμυρναϊκού περιεχομένου και ενδιαφέροντος λογοτεχνικά έργα, και ειδικά με το κορυφαίο μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου» 20. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Εκ της Τυπογραφίας Γεωργίου Πολυμερή. Ο Πιτζιπιός αφιέρωσε το έργο του «Τη Μεγαλειοτάτη Πρώτη Βααιλίσση της Αναγεννηθείσης Ελ-λάδος Αμαλία». 2. Ο «Λέανδρος» εκδόθηκε το 1834 στο Ναύπλιο και το «Ο Εξόριστος του 1831» κυκλοφόρησε το 1835 στην Αθήνα. Δες και: Αθανασόπουλος Ευ., Κοκκινάκη Ειρ., Μπίστα Πολυξένη (2006), Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ Βουτιερίδης, Ηλίας (1966), Σύντομη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Βιβλιοπωλείο Α. Παπαδήμα, Β' Έκδοση, σ Το αντίτυπο του μυθιστορήματος του Πιτζιπιού που έχουμε στην κατοχή μας και επεξεργαστήκαμε είναι της πρώτης έκδοσης του βιβλίου, δηλαδή του Παρίσης, Ιωάννης, Παρίσης, Νικήτας (2002), Λεξικό ΛογοτεχνικοΊν Όρων. Αθήνα: ΟΕΛΒ, Γ' Έκδοση, σ Η επίκληση αυτή είναι μια φλύαρη απομίμηση της αντίστοιχης του Ομήρου προς τη Μούσα στους πρώτους στίχους της Οδύσσειας. 6. Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που θυμίζουνε το παραμύθιτης Σταχτοπούτας. 7. Μιλά για το χωριό Νισάν, δίνοντας κάποιες χαρακτηριστικε'ς πληροφορίες (Τόμος Α', σελ. 11). Η Αμάσεια βρίσκεται στον Πόντο. 8. Παραθέτει μερικά στοιχεία για το Φανάρι, μιλά για ορισμένους Φαναριώτες, για την ηγεμονική οικία του Μουρούζη, για τον περίφημο Μεγάλο Βεζύρη Καρά-Μουοταφά (Τόμος Β', σελ. 10, 11), για την ακτή του Τουρκικού Νατ'στάθμου (Τόμος Β', σ. 66). 9. Τόμος Β', σ. 58, Τόμος Β', σ. 96 κ.ε. 11. Τόμος Α', σελ. 1-9 και υποσημειώσεις των σελίδιυν 1, 3 και Το Σεβδί-Κιοΐ βρίσκεται νότια της Σμύρνης. Σήμερα είναι προάστιο της Σμύρνης και πολύ κοντά του έχει κατασκευαστεί το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της Ιωνίας. 13. Πολύ καλός χάρτης του κόλπου της Σμύρνης υπάρχει στο λεύκωμα του Πέτρου Μεχτίδη Όμορφες χώρες, χώρες ελληνικές (Αθήνα 2007, εκδόσεις Μεταίχμιο. σ. 66). 14 Τόμος Β', σ. σ Η καθαρεύουσα εθεωρείτο από τους ρομαντικούς ως η μοναδική κατάλληλη για την τέχνη γλώσσα (Παρίσης, Ιω., Παρίσης, Νικ., ό.π., σ. 163). 16. Οι ωδές έχουν πάντα σοβαρό θέμα, επίοημο και μεγαλοπρεπή χαρακτήρα, αυστηρό, σεμνό και υψηλό ύφος (Παρίσης, Ιω., Παρίσης, Νικ., ό.π, σ. 210), χαρακτηριστικά που όμως δεν υ- πάρχουν στα στιχουργήματα του Πιτζιπιού. 17. Τόμος Β', σ. 54, Ο Πιτζιπιός κατά την εποχή της καταστροφής της Χίου ήταν 22 χρονών. Γεννήθηκε το 1800 και πέθανε το Ο ρομαντισμός κυριαρχεί στη νεοελληνική λογοτεχνία στην περίοδο ως απομίμηση του ευρωπαϊκού. Δε γεννήθηκε από πραγματικές α- νάγκες των Ελλήνων και. δε διατήρησε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα που είχε την Ευρώπη (Παρίσης, Ιω., Παρίσης, Νικ., ό.π., σ. 163, 164). 20. Δες το άρθρο της Κικής Δημοπούλου (2004) «Η Σμύρνη στο Έργο του Κοσμά Πολίτη. Από την Eroïca... στου' Χατζηφράγκου'». Στο: Πυλαρινός, Θεοδ. (επιμ.), Η Λογοτεχνία στη Μικοά Ασία Αθήνα: Εκδόσεις Ενώσεως Σμυρναίων. MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

10 Η Αλατσατιανή Παναγιά, ιστορικό μνημείο της Τουρκίας* Τoυ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΝΤΑΡΑ Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος χοροστατεί στον εσπερινό που εψάλη στον ιστορικό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα. Δίπλα του, ο μικρασιατικής καταγωγήςμητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου κ. Ανδρέας. (Φωτογραφία: Νικόλαος Μαγγίνας από το Amen.gr). Βαρθολομαίος: «Οι καλύτερες μέρες είναι μπροστά μας» Μήνυμα ελπίδας ότι θάρθουν καλύτερες μέρες, απηύθυνε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, μιλώντας προς τους απογόνους των Αλατσατιανών προσφύγων από την Κρήτη, την Αθήνα και τα νησιά του Αιγαίου που έσπευσαν να πλαισιώσουν τον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας κατά το προσκύνημά του στο ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα. Ο κ. Βαρθολομαίος επισκέφτηκε τα Αλάτσατα στις 28 Μαΐου, το απόγευμα, χοροστάτησε στον Εσπερινό που ε- ψάλη στον ναό της Παναγίας, τέλεσε τρισάγιο υπέρ α- ναπαύσεως των ψυχών υπέρ πάντων των Αλατσατιανών που αναπαύονται στη πόλη αυτή. Στην ομιλία του προς προσκυνητές ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε: «Δεν η- μπορώ παρά να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον ά- γιο Θεό για τη μεγάλη αυτή ημέρα που μας χάρισε. Πολλά πράγματα όπως και η λειτουργία μας στην Παναγία Σουμελά πριν από λίγα μόνο χρόνια ήσαν αδιανόητα και ανέλπιστα και μας φαίνονταν απρόσιτοι ευσεβείς πόθοι. Σήμερα είναι ευφρόσυνες και ευτυχείς πραγματικότητες. Γι αυτό έχουν δίκαιο όσοι δεν απογοητεύονται, δεν α- πελπίζονται, δεν αποθαρρύνονται, αλλά επιμένουν, αισιοδοξούν, ελπίζουν, καρτερούν, προσεύχονται. Γρηγορείτε και προσεύχεσθε. Ο κόσμος αλλάζει. Οι καλύτερες μέρες είναι μπροστά μας». Μ έσα στο καλοκαίρι του 2010 μας ήρθε η πολύ ευχάριστη είδηση για την οριστική πλέον σωτηρία του ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα της Ερυθραίας. Η γνωστή σε πάρα πολλούς Νεοερυθραιώτες Αλατσατιανή Παναγιά, η μητρόπολη των Αλατσάτων, ανακηρύχθηκε επισήμως ως ιστορικό μνημείο της Τουρκίας, έπαψε να λειτουργεί ως τζαμί και επισκευάζεται με ταχείς ρυθμούς, αποκαλύπτοντας τα κρυμμένα μυστικά της. Η εκκλησιά αυτή ήταν η πρώτη από τις τρεις μεγάλες εκκλησιές των Αλατσάτων. Χτίστηκε στη σημερινή της μορφή το 1833, με ντόπια λευκή πέτρα, μετά την πυρπόληση του προηγούμενου μικρού ναού το 1821, ως αντίποινα για την επανάσταση των Ελλήνων. Πρόκειται για μια πολύ χαρακτηριστική εκκλησιά της ύστερης Τουρκοκρατίας, σημαντικό έργο του περίφημου Σμυρνιοτηνιακού μάστορα Στράτου Καλονάρη, ο οποίος εργάστηκε μαζί με το γιο του Μανόλη στις Κυκλάδες και στην περιοχή της Σμύρνης, χτίζοντας πολλούς ναούς (Παναγία της Τήνου, Βαγγελίστρα του Τσεσμέ, Παναγιά της Κάτω Παναγιάς, Παναγιά Βουρλιώτισσα κ.ά.). Έχει το σχέδιο τρίκλιτης βασιλικής μεγάλων διαστάσεων, με υπερυψωμένο το κεντρικό τμήμα της στέγης και πολλά παράθυρα. Δυο σειρές από έξι μαρμάρινες μονοκόμματες κολόνες χωρίζουν το ναό σε τρία κλίτη. Το κεντρικό είναι διπλάσιο σχεδόν από τα άλλα. Στα δυτικά, τρεις μεγάλες θύρες (μία για κάθε κλίτος) οδηγούν στον κυρίως ναό. Περιβάλλεται από ένα περίστωο με γυναικωνίτη που στηρίζουν εξωτερικά 10 μαρμάρινες κολόνες. Από την κτητορική επιγραφή του ναού, που αποκαλύφθηκε α- κέραιη στη θέση της πάνω από την κεντρική θύρα πριν από μερικά χρόνια, μαθαίνουμε ότι ο ναός χτίστηκε μέσα σε ένα χρόνο, το 1833, υπό την επιτροπεία των χατζη-τζανή Ντιλμπόη, χατζη-δημήτρη Σπανούδη και χατζη-δημήτρη Μιχαήλου. Ο κοινός λαός των Αλατσάτων έβαλε τους κόπους και τις δαπάνες για την ανέγερση, ενώ ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Κρήνης Μακάριος έδωσε μονάχα τις ευχές του. Το σουλτανικό φιρμάνι της ανέγερσης επέτυχε ο Τσεσμελής καπταν-νικολής Λιας (ή Ηλιάδης ή Τουρκολιάς), που είχε καλές σχέσεις με υψηλόβαθμους Τούρκους αξιωματούχους. Ωραίες αλατσατιανές παραδόσεις σχετικές με το κτίσιμο του ναού διασώθηκαν μέχρι σήμερα από γριές Αλατσατιανές της Νέας Ερυθραίας. Τις κολόνες του ναού, λέει η Ευανθία Τζανή, τις ηύρανε στον πάτο της θάλασσας, πολύ μακριά από τα Αλάτσατα, κοντά στα Ντεμερτζιλιά, και τις έβγαλαν νησιώτες βουτηχτάδες. Ήταν πανάλαφρες σαν μπαμπάκι, γιατί βοηθούσε η Παναγιά στην α- νέλκυση και τη μεταφορά τους. Επίσης, άλλα μάρμαρα έφεραν από τις αρχαιότητες του Λυθριού, και τα μουλάρια, λέει, πήγαιναν μοναχά τους στον τόπο για το φόρτωμα, χωρίς ν αγκομαχούνε με το βαρύτατο φορτίο τους. Η ίδια περιγράφει με θαυμαστό τρόπο πώς ο Τουρκολιάς έκοψε τα κοντά σκοινιά με τη σουλτανική βούλα, που του είχαν δώσει ως δείγμα των διαστάσεων του ναού, και τα μάτισε με άλλα μακρύτερα σκοινιά, χωρίς να επηρεάσει τις σουλτανικές σφραγίδες. Έτσι μεγάλωσε κατά πολύ τις διαστάσεις του ναού. «Αλάκερο φέσι γιομάτο χρουσές λίρες και μαλαματικά» έ- στειλαν οι Αλατσατιανοί στην Ιταλία, για να τα χύσουν οι μαστόροι μέσα στο μέταλλο της καμπάνας που παρήγγειλαν για την Παναγιά, για να ναι γλυκόλαλη και ν ακούγεται ίσαμε την Αγριλιά, το Ρεΐσντερέ και τα Λίτζια κι ακόμα μακρύτερα, σαν χτυπά, μου χε πει πολλές φορές η Κλεονίκη Τζοανάκη. Το έξοχο κι εντυπωσιακό τέμπλο του ναού, από τα ωραιότερα στο είδος του, σε ρυθμό νεοκλασικό, φιλοτεχνήθηκε σε τηνιακό μάρμαρο το , από τον Τηνιακό μαρμαρά Ιωάννη Χαλεπά, πατέρα του περίφημου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά και στοίχισε 750 χρυσές λίρες. Οι Χαλεπάδες με το συνεργείο τους είχαν δουλέψει σε πολλές εκκλησίες της Ερυθραίας και της Ιωνίας, μα δυστυχώς το μόνο άρτια σωζόμενο έργο τους στη Μικρασία είναι το τέμπλο της Αλατσατιανής Παναγιάς. Ο ναός κατέστη το εκκλησιαστικό, κοινοτικό και εθνικό κέντρο της ερυθραιώτικης πόλης. Στο πανηγύρι της Μεσοσπορίτισσας (21 Νοεμβρίου) έσπευδαν χιλιάδες προσκυνητές από ολόκληρη την Ερυθραία, τη Χίο και από τα χωριά της Σμύρνης ακόμη. Οι περιπέτειες του ναού από το 1922 είναι πολλές. Εκείνον τον καταραμένο Σεπτέμβρη του 22, η Παναγιά έγινε για μέρες ο Γολγοθάς των Αλατσατιανών και των Ρεϊσντεριανών. Χιλιάδες γυναικόπαιδα αναζήτησαν σωτηρία μέσα στην εκκλησιά, πριν διωχτούν για πάντα από τον τόπο τους. Κάθε βράδυ Τούρκοι στρατιώτες ξεδιάλεγαν τις ωραιότερες κοπέλες και τις βίαζαν μέσα στο ιερό, μπροστά στα μάτια όλων των άλλων. Όσες αντιστέκονταν, σφάζονταν επί τόπου, ενώ 10 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

11 Παναγία η Αλατσατιανή. Το εξωτερικό του ναού, Ιούλιος (Φωτογραφία: Μαριάννα Μαστροσταμάτη). Παναγία η Αλατσατιανή. Λεπτομέρεια του τέμπλου, Ιούλιος (Φωτογραφία: Μαριάννα Μαστροσταμάτη). άλλες απαγόμενες κάθε νύχτα, εξαφανίζονταν μυστηριωδώς. Στο πηγάδι πίσω από το ιερό του ναού δεκάδες Αλατσατιανές έπεσαν και πνίγηκαν, οι μεν για να μην υποστούν το βιασμό και οι δε επειδή βιάστηκαν. Το πηγάδι από τότε σφραγίστηκε και δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε. Οι Τούρκοι, από την Κρήτη, την Ανατ. Μακεδονία και τη Βοσνία που ήρθαν πρόσφυγες στα Αλάτσατα, γκρέμισαν τις άλλες δυο εκκλησίες (Αγ. Τριάδα και Άγ. Κων/νο) και πούλησαν τα οικοδομικά υλικά τους. Επειδή όμως δεν υπήρχε στα Αλάτσατα μεγάλο τζαμί, αφού το κατοικούσαν Έλληνες κι ελάχιστοι Τούρκοι, μετέτρεψαν το 1938 την εκκλησία των Εισοδίων, που βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της πόλης, σε τέμενος, για να εξυπηρετούνται οι λιγοστοί νέοι κάτοικοι. Κατεδάφισαν επίσης ό- λα τα κοινοτικά κτήρια που υ- πήρχαν ολόγυρα στον περίβολο (καμπαναριό, δημογεροντία, ε- πιτροπείο, Σχολή Αλατσάτων κ. ά.) και δημιούργησαν στο δυτικό περίστωο πολλά μικρά καταστήματα, που με τα νοίκια τους συντηρούσαν το τζαμί. Μετέφεραν την κεντρική είσοδο στο βόρειο τοίχο του ναού και το 1953 προσέθεσαν στη βορειοδυτική γωνία του ναού ένα μιναρέ. Τα ασπρόμαυρα βολάκια της δυτικής αυλής, με τα υπέροχα γεωμετρικά σχήματα και το δικέφαλο αετό (έργα νησιωτών μαστόρων το ), διατηρήθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση, αλλά τα τελευταία χρόνια φθάρηκαν επικίνδυνα. Στο εσωτερικό ο ναός υπέστη αρκετές αλλαγές. Το ιερό έγινε αποθήκη. Όλες οι φορητές εικόνες καταστράφηκαν και όσες υπήρχαν πάνω στο μαρμάρινο τέμπλο καλύφθηκαν με φρικώδη χρώματα, κόκκινα και πράσινα. Τα μεγάλα μαρμάρινα εικονοστάσια και οι κίονες του κυρίως ναού βάφτηκαν με πράσινες και γκρίζες λαδομπογιές. Οι νέοι χρήστες έσπασαν τις γλυπτές μορφές των αγγέλων κι ασβέστωσαν τα χριστιανικά σύμβολα (σταυρούς, χριστογράμματα, δισκοπότηρο κλπ.) στο τέμπλο. Στο νότιο τοίχο του ναού δημιουργήθηκε το μιχράμπ (το μουσουλμανικό ιερό), με κατεύθυνση προς τη Μέκκα. Σήμερα η μαρτυρική πόλη των Αλατσάτων είναι μια από τις πιο τουριστικές της Ιωνίας. Οι επισκέπτες, Τούρκοι, Έλληνες και ξένοι, είναι χιλιάδες κάθε χρόνο, ενώ οι πιστοί του Μωάμεθ είναι πλέον ελάχιστοι σ αυτή τη μικρή πόλη. Το τζαμί της Παναγιάς δε δέχεται πια πολλούς Μουσουλμάνους για το ναμάζι (προσευχή). Καμιά δεκαριά γέροντες και πολλά κατηχούμενα πιτσιρίκια είναι οι τωρινοί πιστοί του. Η τουρκική κυβέρνηση, για λόγους τουριστικής προβολής και για λόγους πολιτικούς, θέλοντας να δείξει προς τα έξω έ- να πιο «ευρωπαϊκό» πρόσωπο, ανεξίθρησκο τάχα και «πολιτισμένο», αποφάσισε να ανακηρύξει ιστορικό μνημείο το ναό των Εισοδίων και να προβεί σε εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του κτηρίου. Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Δήμο Αλατσάτων, ανέλαβε αυτή τη δουλειά και ανέθεσε το έργο σε ειδικούς αρχαιολόγους, συντηρητές κ.ά. του Πανεπιστημίου Σμύρνης και των αρμοδίων υ- πηρεσιών του Υπουργείου. Για τις θρησκευτικές ανάγκες τέθηκε και πάλι σε λειτουργία το μικρό τζαμί του Χατζή Μεμίς αγά (του 18 ου αι.), που βρίσκεται στις νότιες ακρινές συνοικίες, μεταξύ Μπατζακέικων και Νταλακλήδικων, και που μέχρι τώρα ήταν υπό εγκατάλειψη. Αυτό που θα αντικρίσει ο σημερινός επισκέπτης της Παναγιάς μας δεν έχει παρά μόνο μικρή σχέση μ εκείνο που θα έ- βλεπε μέχρι πριν από ένα χρόνο. Σήμερα ο ναός κυριολεκτικά λάμπει, αποκαλυμμένος σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Μια ματιά στις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε θα σας πείσει. Απομακρύνθηκαν όλα τα μαγαζιά και οι ψευτοκατασκευές που τα εξυπηρετούσαν. Αναδείχθηκε όλη η δυτική πλευρά του ναού στην αρχική της κατάσταση. Αποκαλύφθηκαν σχεδόν όλες οι εικόνες στο ανώτερο τμήμα του τέμπλου. Νεοαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, είναι έργα του διάσημου Καλυμνιού αγιογράφου Σακελλάρη Μαγκλή, ο οποίος αγιογράφησε πολλές εκκλησίες της Δυτικής Ερυθραίας και των νησιών. Ξεχωρίζουν για την ωραία τους τέχνη οι τρεις Εβραίοι Πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, πάνω από την ωραία πύλη, πλαισιωμένοι από τις προτομές των Δώδεκα Αποστόλων μέσα σε μετάλλια. Μόνη παραφωνία και πολύ έντονη μάλιστα αποτελεί ένα φαντεζί χρυσομουσταρδί χρώμα, με το οποίο έβαψαν πολλά σημεία του τέμπλου. Είναι χρώμα άκομψο, σκληρό και παλιότερα φαίνεται ότι δεν υπήρχε ούτε σ αυτή την απόχρωση ούτε και στο βαθμό που χρησιμοποιήθηκε σήμερα. Οι εργασίες συνεχίζονται και σύντομα θα έχουμε τη μεγάλη χαρά να επισκεπτόμαστε και να θαυμάζουμε την όμορφη ερυθραιώτικη εκκλησιά. Καιρός είναι πλέον οι σύλλογοι των Αλατσατιανών να δράσουν και να συνεννοηθούν με το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο για να γίνει μια λειτουργία στην Παναγιά, μνημόσυνο στους σφαγμένους Ερυθραιώτες και στους πρόσφυγες που επέζησαν, αλλά δεν ξαναείδαν τη γενέθλια γη τους. Ας σημειωθεί ότι από τις 69 ε- νοριακές εκκλησίες και τα 254 παρεκκλήσια που υπήρχαν ώς το 1922 στην ιωνική Ερυθραία, παραμένουν όρθιες σήμερα μόνο 5 όλες κι όλες: ο Άη-Χαράλαμπος του Τσεσμέ («πολιτιστικό» κέντρο), η Παναγιά η Γουρνά στην Αγιά-Παρασκευή (τζαμί), ο Άη-Γιώργης στον Γκιούλμπαξε (τζαμί), ο Άη-Γιώργης ο Αρφανός στα Βουρλά (αποθήκη) και η Αλατσατιανή Παναγιά, που τις ξεπερνά όλες στη λαμπρότητα και στην καλλιτεχνία. *Το κείμενο στάλθηκε στη «Μ. Ηχ.» το φινόπωρο του MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

12 ΣΤΗΝ ΠΕΡΑΜΟ ΤΗΣ ΚΥΖΙΚΟΥ Τα πρώτα βήματα της κατάδυσης Από το «ΒΗΜΑ» της Κυριακής η είδηση που ακολουθεί θα προκαλέσει σίγουρα δικαιολογημένη υπερηφάνεια στους όπου γης Περαμιώτες και στους απογόνους τους. Με αφορμή τη γοητεία της καταδυτικής επιδεξιότητας και τόλμης που παρακολουθήσαμε πρόσφατα στη Λίμνη της Βουλιαγμένης, ο γνωστός δημοσιογράφος και ιστορικός του Αθλητισμού Πέτρος Ν. Λινάρδος α- ποκαλύπτει από τη στήλη του Ενστάσεις και Προτάσεις ότι το άθλημα των καταδύσεων, που στους Ολυμπιακούς του 2004, χάρισε στη χώρα μας ένα χρυσό μετάλλιο με το δίδυμο Μπίμη Συρανίδη, αποτελούσε ένα «πολύ αξιοσύστατο δείγμα της λαϊκότητας της κατάδυσης στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο» χάρις στα παιδιά της Κυζικηνής Περάμου. «Στην Κύζικο, σημαντική εστία του Μικρασιατικού Ελληνισμού, και συγκεκριμένα στην κοινότητα της Περάμου τα Ελληνόπουλα της περιοχής «έπαιζαν» το καβάκι» γράφει ο κ. Λινάρδος, αντλώντας πληροφορίες α- πό το κλασικό έργο του Γεωργίου Αυγερινού Σγουρίδη για την ιδιαίτερη πατρίδα του, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1968 από το δραστήριο Σύλλογο Περαμίων Κυζικηνών της Αττικής. «Δηλαδή, συνεχίζει ο κ. Λινάρδος, τη βουτιά από ψηλό βράχο στη θάλασσα. Κάτι συνηθισμένο και σ άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη». Και συμπληρώνει: «Αλλά ά- γνωστο πώς, πιθανότατα από την έμφυτη στον νέο αθλούμενο, δίχως κανονισμούς και άλλες τεχνικές επιταγές, τάση εμπλουτισμού της αλκής του, κάνουν πέφτοντας στο νερό μια ολόκληρη στροφή του σώματος που ονομάτιζαν «Κατσκαμπίνα». Ακόμη έδιναν ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο, δεξιοτεχνικό, που θα έμπαιναν τα χέρια και το κεφάλι στο νερό. Κι αυτά ίσως και προτού οι καταδύσεις ενταχθούν στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ, το 1904, με κωμικές παράλληλες φιγούρες και βέβαια ρατσιστική επίδειξη της λευκής φυλής». Ε.Σ. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ Μικρασιάτισσα Μάνα, η γυναίκα του αγώνα Στη Μικρασιάτισσα Μάνα ήταν α- φιερωμένη η εκδήλωση που οργάνωσε στις 18 Μαΐου 2011 ο Μικρασιατικός Σύλλογος Καισαριανής, στην αίθουσα τελετών του Δημαρχείου, με κεντρική ομιλήτρια την πρόεδρο του Συλλόγου κ. Στέλλα Σαρρηπαναγιώτου-Λήλου. Στην ομιλία της η πρόεδρος αναφέρθηκε στη θέση της Μικρασιάτισσας Μάνας στην οικογένεια και στην κοινωνία και τόνισε πως τις α- ποφράδες ημέρες του 1922 και στην προσφυγιά αυτή η Μάνα «αναγκάστηκε να δείξει τη δύναμή της για να στηρίξει την οικογένειά της». Η κ. Σαρρηπαναγιώτου επισήμανε τη γενικότερη προσφορά της Μικρασιάτισσας Μάνας, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου και είπε πως δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η Μάννα πρωταγωνίστησε στους αγώνες κατά του φασισμού και του ναζισμού. «Μέσα από τα προσφυγόσπιτα ξεπήδησαν πολλές αγωνίστριες που δε δίστασαν μέχρι να θυσιάσουν και την ίδια τους τη ζωή», είπε για να συμπληρώσει με έμφαση: «Ο ρόλος της Μικρασιάτισσας Μάνας ήταν καταλυτικός ως δυναμικός συντελεστής διαμόρφωσης της νεότερης ελληνικής ιστορίας και των κοινωνικών αλλαγών». Στο καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωση πήρε μέρος με μικρασιάτικα τραγούδια η χορωδία του 1ου ΚΑΠΗ Καισαριανής. Ποιήματα α- φιερωμένα στη Μικρασιάτισσα Μάνα διάβασαν οι κυρίες Νίκη Στραβαρίδου και Όλγα Χατζηλιά. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο δήμαρχος Καισαριανής Αντώνης Καμπάκας, οι πρώην δήμαρχοι Σπύρος Τζόκας και Γιώργος Κατημερτζής, εκπρόσωποι των δημοτικών παρατάξεων, εκπρόσωποι προσφυγικών οργανώσεων και ο επίτιμος πρόεδρος του Μικρασιατικού Συλλόγου Καισαριανής και εκπρόσωποι σωματείων και οργανώσεων. Σε όλους τους παρευρισκόμενους προσφέρθηκαν μικρασιατικά εδέσματα που παρασκεύασαν κυρίες, μέλη του Μικρασιατικού Συλλόγου Καισαριανής. Ο όμιλος παραδοσιακών χορών του Μικρασιατικού Συλλόγου Καισαριανής (Φωτογραφία από το Mikrasiatis.gr). Εκδήλωση των Συλλαίων στη Θεσσαλονίκη Στις 4 Ιουνίου πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις της νεοσύστατης Ένωσης Συλλαίων. Μια αντιπροσωπεία από Συλλαίους της Αθήνας συναντήθηκε το μεσημέρι στον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο της συμπρωτεύουσας με Συλλαίους της Βορείου Ελλάδος με σκοπό την αλληλογνωριμία μεταξύ τους και την ανταλλαγή απόψεων για τους στόχους του συλλόγου τους. Ακολούθησε συνεστίαση κατά την οποία κυριάρχησε πνεύμα συναδέλφωσης και συγκίνησης, αφού συναντήθηκαν συγγενείς που δεν είχαν ξανασυναντηθεί ποτέ μεταξύ τους και φίλοι που είχαν αρκετές δεκαετίες να συνομιλήσουν. Το απόγευμα στην αίθουσα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, απήυθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Ένωσης Συλλαίων κ. Τάκης Σαλκιτζόγλου, η υπεύθυνη του Τομέα Φεστιβάλ Μικρασιατικών Χορών στην Καισαριανή Για τέταρτη κατά σειρά χρονιά οργανώθηκε στις 8 Μαΐου 2011 στην Καισαριανή (πλατεία Διακοσίων Ηρώων) το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κα Γεωργία Χριστοδούλου - Τερζή. και ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Καππαδοκικών Σωματείων κ. Γερασιμίδης. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η ομιλία στη Ο καθηγητής Αθαν. Καραθανάσης επιδεικνύει παλαιά φωτογραφία της Σύλλης του Ικονίου, την οποία του προσέφερε ο μικρός Βασίλης Τερζής, που διακρίνεται σε πρώτο πλάνο ντυμένος με την παραδοσιακή ανδρική στολή της Σύλλης. Μικρασιατικών Χορών με πρωτοβουλία του Κέντρου Μικρα- (Συνέχεια στη σελ. 13) διάλεκτο της Σύλλης του αειθαλούς κ. Αντ. Εκμετζόγλου. Στη συνέχεια ο κύριος ομιλητής της βραδιάς κ. Αθανάσιος Καραθανάσης, καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ανέπτυξε το θέμα της ομιλίας του που ήταν «Καππαδοκίας Εγκώμιον». Προηγουμένως, το ίδιο πρωινό, η επίτιμος Δ/ντρια του Λαογραφικού Μουσείου Μακεδονίας - Θράκης κα Γλυκ. Μελίδου - Κεφαλά, Συλλαία και αυτή, είχε ξεναγήσει τους Αθηναίους στο Μουσείο αυτό, του οποίου μέχρι πρό τινος ήταν η οργανώτρια και διευθύντριά του. Η επιτυχία της εκδήλωσης, που σημειωτέον ήταν η δεύτερη (η πρώτη είχε λάβει χώρα το Νοέμβριο του 2009 ) ήρθε να επικυρώσει τους δεσμούς των απογόνων των προσφύγων από τη Σύλλη του Ικονίου, που είναι εγκατεσπαρμένοι σε ολόκληρη την Ελλάδα. 12 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

13 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ Το Λύκειο στο Βόλο και τη Σμύρνη Από την εκδήλωση για τα 100 χρόνια του Λυκείου Ελληνίδων στη Ν. Ιωνία Βόλου. Η μουσειοπαιδαγωγός κ. Μαρία Σπανού παρουσιάζει την ανακοίνωσή της για το Λύκειο του Βόλου. Δεξιά, η συντονίστρια της εκδήλωσης, εκπαιδευτικός κ. Χρυσούλα Κοντογεωργάκη (Φωτογραφία: Δημήτρης Κωνσταντάρας). Δύο από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς φορείς της Μαγνησίας, το Λυκείου Ελληνίδων Βόλου και η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών «Ίωνες» συνέπραξαν στη διοργάνωση μεγάλης πολιτιστικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 30 Μαΐου 2011, το βράδυ, στο «Μεταξουργείο» της Ν. Ιωνίας με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση του Λυκείου Ελληνίδων στην Αθήνα. Η εκδήλωση άρχισε τραγούδια της Σμύρνης από την παιδική χορωδία των Ιώνων και εν συνεχεία με το μουσικο-χορευτικό δρώμενο «Τα μπαλάκια του Μπουρνόβα», που επιμελήθηκαν οι κυρίες Άννα Αϊβατζόγλου και Αργυρώ Μάμαλη Κοπάνου. Ακολούθησαν δύο επίκαιρες ομιλίες της μουσειοπαιδαγωγού κ. Μαρίας Σπανού για το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου και το προσφυγικό ζήτημα» και του γεν. γραμματέα της Ενώσεως Σμυρναίων κ. Νίκου Βικέτου για τις απαρχές της γυναικείας χειραφέτησης στη Σμύρνη και την ίδρυση Λυκείου Ελληνίδων στην πρωτεύουσα της Ιωνίας. Η εκδήλωση έκλεισε με χορούς της Μ. Ασίας από το χορευτικό τμήμα του Λυκείου Ελληνίδων Βόλου. Ο συντονισμός και η παρουσίαση του προγράμματος έγιναν από την κ. Χρυσούλα Κοντογεωργάκη, εκπαιδευτικό και πρόεδρο του νεοσύστατου περιφερειακού τμήματος Αλμυρού του Λυκείου Ελληνίδων Βόλου. Φεστιβάλ χορών στην Καισαριανή (Συνέχεια από τη σελ. 12) σιατικού Πολιτισμού του Δήμου Καισαριανής. Στο φετινό Φεστιβάλ συμμετείχαν χορευτικά συγκροτήματα από το Σύλλογο Περαμίων Κυζικηνών, την Ένωση Μικρασιατών Θήβας, την Εύξεινο Λέσχη Αχαρνών Μενιδίου «Ο καπετάν Ευκλείδης» και το Μικρασιατικό Σύλλογο Καισαριανής, τα οποία καταχειροκροτήθηκαν από ένα ενθουσιώδες κοινό. Την εκδήλωση, που παρουσίασε η ηθοποιός Ευδοκία Σουβατζή, προλόγισε ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, δημοτικός σύμβουλος Κώστας Αναγνωστάκης, ενώ ο δήμαρχος Καισαιριανής Αντώνης Καμπάκας, στο σύντομο χαιρετισμό του και επανέλαβε τη δέσμευση του για την ίδρυση του «Σπιτιού του Μικρασιάτη». Στα μέλη των χορευτικών ομάδων, στους χοροδιδασκάλους και στους προέδρους των συλλόγων που πήραν μέρος στο Φεστιβάλ απονεμήθηκαν αναμνηστικά διπλώματα. Το τέλος της εκδήλωσης έδωσε το σύνθημα για ν αρχίσει ένα ξέφρενο πανηγύρι στο οποίο συμμετείχαν όλα τα χορευτικά συγκροτήματα και πολλοί από τους θεατές που είχαν κατακλύσει τη μεγάλη πλατεία της Καισαριανής. ΣΤΗ ΛΕΜΕΣΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Έκθεση Βιβλίου για το Μικρασιατικό Ελληνισμό Πραγματοποιήθηκε από το Σύνδεσμο Μικρασιατών Κύπρου στις 27 και στο Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Πάνος Σολομωνίδης» της Λεμεσού, Έκθεση και Αγορά Βιβλίου για το Μικρασιατικό Ελληνισμό. Τα εγκαίνια τέλεσε η Πρόεδρος των Εκδοτών Κυπριακού Βιβλίου κ. Βούλα Κοκκίνου. Χαιρετισμό απηύθυνε η πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου κ. Μόνα Σαββίδου - Θεοδούλου και μίλησε η προϊσταμένη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών Δήμου Λεμεσού δρ Νάτια Αναξαγόρου με θέμα «Λογοτεχνία της μνήμης και του τραύματος από Κύπριους μικρασιατικής καταγωγής». Διαβάστηκαν κείμενα από τους συγγραφείς Πάνο Ιωαννίδη, Γιάννη Σπανό, Κλείτο Ιωαννίδη, Νάσα Παταπίου, Μόνα Σαββίδου - Θεοδούλου, Μαρία Περατικού Κοκαράκη, Νόρα Νατζαριάν, τους λογοτέχνες Ειρένα Αδαμίδου - Ιωαννίδου και Νίκο Ορφανίδη καθώς και την ηθοποιό Άντρη Ευμήδου. Στην ομιλία της η δρ Νάτια Αναξαγόρου τόνισε: «Το υπό παρουσίαση έργο των εννέα λογοτεχνών, αν και αποτελεί ένα μικρό, μόνο, corpus από την ευρύτερη κυπριακή μνημονική συγγραφική κοινότητα, είναι παρ όλα αυτά, αντιπροσωπευτικό μιας ποιοτικής παραγωγής, που θα μπορούσε ν αποτελέσει οργανικό τμήμα της νεοελληνικής κοινότητας της μνήμης και του τραύματος. Όλοι οι συγγραφείς έχουν Κύπριοι συγγραφείς με καταγωγή από τη Μ. Ασία στην Εκθεση για το μικρασιατικό βιβλίο που οργανώθηκε στη Λεμεσό. βραβευθεί με σημαντικές διεθνείς ή πανελλήνιες διακρίσεις και το έργο τους ήδη κυκλοφορεί σε μεταφράσεις, ενώ η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τέσσερα Κρατικά Βραβεία Ποίησης (στους Νίκο Ορφανίδη, Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου και Νάσα Παταπίου, η οποία απέσπασε επίσης Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το ερευνητικό-ιστορικό της έργο) και Πεζογραφίας (στον Πάνο Ιωαννίδη, στον οποίο επιδόθηκε, για τη συνολική προσφορά του, το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών της Κυπριακής Δημοκρατίας)». Η «Μ. Ηχ.» σε μορφή pdf Kάντε κλικ στο μενού «Μικρασιατική Ηχώ» στην Ιστοσελίδα της Ενώσεως Σμυρναίων και θα έχετε στη διάθεσή σας την ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας μας εντελώς δωρεάν. MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

14 BIBΛΙΟγραφικά ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μ. ΝΙΓΔΕΛΗΣ Καππαδοκία... Περί δικαίου το ανάγνωσμα Εκδ. «Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού», χ.χ., σελ. 175 Οπολυγραφότατος Κων/νος Νίγδελης προσπάθησε με το πόνημά του αυτό να συλλέξει και να περισώσει στοιχεία από το Δίκαιο του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Έργο δυσχερές και πρωτότυπο, αφού καμία άλλη σχετική εργασία δεν αποτολμήθηκε μέχρι σήμερα. Ο συγγραφέας έσκυψε πάνω σε διάσπαρτες πηγές και σε γενικά έργα που αφορούν την Καππαδοκία, τόπο της καταγωγής του και αντικείμενο της πολυετούς ενασχόλησής του. Η αλίευση κανόνων δικαίου, γραπτού ή εθιμικού, εδραζόμενου σε διατάξεις του θετού οθωμανικού δικαίου ή σε εθιμικούς κανόνες που ετηρούντο από τους Ρωμιούς με την συνείδηση ότι α- ποτελούν δικαιικούς κανόνες, (ιδιαίτερα στο οικογενειακό δίκαιο που τελούσε υπό την εποπτεία της Εκκλησίας, βάσει των γνωστών προνομίων της) αποτελεί πάντοτε μέγα ζητούμενο της Ιστορίας του Δικαίου των Ελλήνων. Είναι γνωστό ότι διαρκούσης της Επανάστασης εκδόθηκαν ό- χι μόνο Συντάγματα, αλλά και ειδικότεροι κώδικες ( π.χ. το Απάνθισμα των Εγκληματικών με διατάξεις ποινικού δικαίου, και η Εγκληματική Διαδικασία με δικονομικές διατάξεις ) στο πεδίο όμως του Αστικού Δικαίου προσέτρεχαν στους νόμους των αειμνήστων βυζαντινών αυτοκρατόρων και στην Εξάβιβλο του Αρμενόπουλου. Η περισυλλογή των εθίμων, που ήταν πολυποίκιλα και διάσπαρτα σε μια χώρα με τόσο μεγάλο γεωγραφικό διαμελισμό, αποτέλεσε αργότερα αντικείμενο του νομομαθούς Μάουρερ, μέλους της Αντιβασιλείας του Όθωνα. Η Μικρά Ασία όμως ήταν τμήμα της οθωμανικής επικράτειας. Ο συγγραφέας, ερανιστής των κανόνων του Δικαίου των Ελλήνων, της Καππαδοκίας, προσπάθησε να αντλήσει τις πηγές του από έγγραφες αλλά και προφορικές μαρτυρίες, οι οποίες όμως χρήζουν επιβεβαιώσεως εάν ίσχυσαν γενικώς ή μερικώς και κυρίως εάν ενυπήρχε σε αυτές μακρά ομοιόμορφη χρήση συνοδευόμενη α- πό καθολική συνείδηση δικαίου αναγκαστικού. Το έργο του κ. Νίγδελη ξεκινά και ορθώς α- πό τους Κώδικες του οθωμανικού δικαίου και τη διάρθρωση των οθωμανικών δικαστηρίων, εις τα οποία υπάγονταν και οι Έλληνες ως υπήκοοι της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εξετάζει όμως και την αρμοδιότητα των Δημογεροντιών των Ελληνικών Κοινοτήτων στην επίλυση των διαφορών μεταξύ των ραγιάδων και επεκτείνεται περισσότερο στους κανόνες οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου, όπου οι ελληνικές κοινότητες είχαν μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία για να τηρούν τους πατροπαράδοτους κανόνες που συμβιβάζονταν με την φυλετική και θρησκευτική διαφορετικότητά τους. Η περαιτέρω έρευνα και εμβάθυνση στον τελευταίο αυτό τομέα θα μας διαφωτίσει για το νομικό καθεστώς των υπόδουλων όλης της Μικράς Ασίας. Άλλωστε στα αρχεία του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών απόκεινται εγκατεσπαρμένες πολύτιμες σχετικές πληροφορίες, όπως π.χ. οι Σημειώσεις Κληρονομικού Δικαίου του Μ. Καραβοκυρού που επισυνάπτονται στο Σημειωματάριο του καππαδόκη λόγιου Ανάργυρου Χρηστίδη. Τ. Σ. ANAΣΤΑΣΙΟΣ ΣΤ. ΜΥΡΙΛΛΑΣ Το ταξίδι στη Σμύρνη Αθήνα 2011, σελ. 197, τιμή 10 ευρώ. ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Επιμέλεια: Νίκος Χ. Βικέτος (Συλλογικό), Μικρασιατική Σπίθα, Ετήσια Περιοδική Έκδοση της Αδελφότητας Μικρασιατών Νομού Σερρών «Ο Άγιος Πολύκαρπος», τ. 16 ος, Σέρρες Χάρης Εξερτζόγλου, Οι «χαμένες πατρίδες» πέρα α- Ένα ιστορικό μυθιστόρημα με πρωταγωνίστρια τη Σμύρνη. Μια πρωταγωνίστρια που ξεσηκώνει θύελλες αγάπης, ομορφιάς μα και πίκρας, τι πίκρας Θεέ μου, στην ψυχή τού α- ναγνώστη. Ο πατέρας διηγιέται στο γιο του, την ιστορία της οικογένειάς τους που ξεριζώθηκε από τις αξέχαστες πατρίδες. Ο παππούς διηγιέται ο πατέρας στο γιο- έμαθε ότι έβαλαν ένα δρομολόγιο σε καράβι που κάνει ταξίδια στα νησιά και ότι από τη Χίο περνάει για λίγο και α- πέναντι στη Σμύρνη. Και ξεκινά το ταξίδι και ξεκινά μαζί και ο αναγνώστης, το μαγευτικό μα και τόσο πικρό ταξίδι στο χτες, στη Σμύρνη. Τα γεγονότα συγκλονιστικά και τυλιγμένα γλαφυρά με γνώση όχι μόνο της ιστορικής στιγμής, αλλά με λογοτεχνικό περιτύλιγμα, σε παρασύρουν και αισθάνεσαι περήφανος γι αυτό το χτες και τσακισμένος από αυτό το χτες. Ο συγγραφέας χειρίζεται θαυμάσια τη γλώσσα και έτσι δεν είναι απλή εξιστόρηση των γεγονότων οι σελίδες του βιβλίου, που τόσο ζωντανά μάλιστα το στόλισε με δικά του ασπρόμαυρα σκίτσα. Γαλάτεια Γρηγοριάδου Σουρέλη * Κεντρική διάθεση: Εκδ. Σταμούλη, Αβέρωφ 2, Αθήνα πό τη νοσταλγία, εκδ. «Νεφέλη, Αθήνα (Συλλογικό), Το 1922 και οι πρόσφυγες. Μια νέα ματιά., Επιμ. Εισαγ.: Αντώνης Λιάκος, εκδ. «Νεφέλη», Αθήνα Κωνσταντίνος Μ. Νίγδελης, Καππαδοκία Ιάματα και θάματα, Σκίτσα: Βασιλική Ντίνα, εκδ. «Εκπαιδευτικό & Πολιτιστικό Ίδρυμα Ι. Μητροπόλεως Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού», χ.χ. Αναστάσιος Στ. Μυρίλλας, Το ταξίδι στη Σμύρνη, Αθήνα MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

15 Έκκληση του Αρμενικού Κοινοβουλίου για τη Γενοκτονία (Συνέχεια από τη σελ. 3) γερμανικής κυβερνητικής προτροπής και ανοχής, αλλά και τεχνοκρατικής αρωγής Γερμανών στρατιωτικών - αφορμώμενη α- πό τα πολεμικά γεγονότα περί τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και υπό το πρόσχημα αυτών, εφήρμοσε προηγούμενο σχέδιο γενοκτονίας επί του συνόλου των Χριστιανικών πληθυσμών της α- νά την Τουρκική επικράτεια, δηλαδή των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων/ Αραμέων. Το σχέδιο αυτό συνέχισε και ολοκλήρωσε η υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Πασά ( Ατατούρκ ) μετά-οθωμανική Εθνικιστική Κυβέρνηση της Τουρκίας με αποτέλεσμα τον συνολικό εξανδραποδισμό, την καταστροφή και το Ολοκαύτωμα των προαναφερθέντων γηγενών Χριστιανικών ιστορικών λαών της Εγγύς Ανατολίας. Τα γεγονότα κατά των Αρμενίων και των Ασσυρίων/Αραμέων της λεγομένης Μείζονος Αρμενίας, αλλά και κατά των Ελλήνων του Πόντου και της Σμύρνης και της Ιωνίας εν γένει, αποτελούν σημαντικούς σταθμούς στη διαδικασία αυτή εξολόθρευσης και εξανδραποδισμού, ενώ η απαρχή τους ε- ντοπίζεται στις γενοκτονικές διώξεις των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης το με πρώτο αποκορύφωμα τα γενοκτονικά γενονότα κατά των Αρμενίων και των Ασσυρίων/Αραμέων κατά το Υπολογίζεται πως ως αποτέλεσμα του τουρκικού αυτού σχεδίου άνω του 1.5 εκατομμυρίων Αρμενίων, 1 εκατομμυρίου Ελλήνων και Ασσυρίων/Αραμέων, ανδρών και γυναικοπαίδων, απώλεσαν τη ζωή τους και περίπου ίσος αριθμός από επιζήσαντες εξαναγκάσθηκε σε βίαια εξορία από τις από χιλιετιών ιστορικές τους κοιτίδες και εγκατάσταση στην Ελλάδα και αλλού στη Δυτική Ευρώπη, στην Αμερική και στην Αυστραλία. Η Γενοκτονία και το Ολοκαύτωμα αυτό των μη-μουσουλμανικών δηλαδή των Χριστιανικών Λαών της Τουρκίας, α- ποτελεί την πρώτη - αυτού του μεγέθους - γενοκτονία του 20ού αιώνα, η οποία προϋπήρξε, κατά γενική παραδοχή, πρόδρομος και εμπνευστής του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανιστόρησαν ποντιακά δρώμενα και σκόρπισαν συγκίνηση Το έχουμε γράψει και άλλοτε σε τούτη την εφημερίδα πως όσο οι δάσκαλοι τολμούν οι μνήμες α- πό τις πατρίδες της Ανατολής δεν χάνονται! Θα το επαναλάβουμε για άλλη μια φορά με τη αφορμή την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 9 Μαΐου 2011, το βράδυ, στο αμφιθέατρο του Αμερικανικού Κολλεγίου (Deree) της Αγίας Παρασκευής από το 2ο Γυμνάσιο Γλυκών Νερών Αττικής. Με πρωτοβουλία μιας ενθουσιώδους καθηγήτριας με στέρεες μικρασιατικές ρίζες, της κ. Μιράντας Παυλίδου και με τη συμπαράσταση ενός ψυχωμένου παπα-δάσκαλου διευθυντή, του πρωτοπρεσβύτερου π. Σταύρου Γούλα, που φέτος αφυπηρέτησε ύστερα από υπέρ 35χρονη ευδόκιμη θητεία στη δημόσια εκπαίδευση, 28 μαθητές και μαθήτριες του σχολείου δούλεψαν σκληρά για να παρουσιάσουν μια εκδήλωση τιμής και μνήμης για τους «Έλληνες του Πόντου». Τα παιδιά του σχολείου αφού επισκέφτηκαν το Μουσείο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, όπου ξεναγήθηκαν από την κ. Λένα Καλπίδου, άκουσαν ο- μιλίες για το Ελληνισμό του Πόντου από δύο διακεκριμένους ε- ρευνητές, τον ιστορικό δρ. Βλάση Αγτζίδη και τον θεατρικό συγγραφέα Κυριάκο Σαχανίδη και διδάχτηκαν ποντιακούς χορούς από τον λαογράφο και χοροδιδάσκαλο Νικόλαο Ζουρνατζίδη. Η διαδρομή του Ποντιακού Ελληνισμού στο πέρασμα των αιώνων από τους πρώτους α- ποικισμούς μέχρι τη γενοκτονία και το ξεριζωμό, μια πολιτιστική δημιουργία από μικρούς μαθητές που κατέδειξαν τι σημαίνει σεβασμός στην ιστορία, προβλήθηκε με τη βοήθεια βιντεοπροβολέα και ράγισε καρδιές α- πό συγκίνηση. Η ατμόσφαιρα άλλαξε όταν εμφανίστηκαν στη σκηνή του θεάτρου τα χορευτικά συγκροτήματα του σχολείου και του χορευτικού ομίλου «ΣΕΡΡΑ» που χόρεψαν ποντιακούς χορούς κάτω από τους ήχους λύρας του Γιάννη Φωτιάδη. Τραγούδησε η Λιάνα Χαραλαμπίδου, νταούλι έπαιξε ο Περικλής Κατσιώτης Αριστερά: Ποντιακός χορός από μέλη του ομίλου «Σέρρα». Επάνω: Η καθηγήτρια κ. Μιράντα Παυλίδου, υπεύθυνη του προγράμματος «Οι Έλληνες του Πόντου». και πνευστά ο Παντελής Νικολαΐδης. Την εκδήλωση τίμησαν μεταξύ άλλων με την παρουσία τους ο θεοφ. Επίσκοπος Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, εκπρόσωποι της εκπαιδευτικής κοινότητας, με επικεφαλής τον Διευθυντή Β/θμιας Εκπαίδευσης Ανατ. Αττικής κ. Στ. Καπέλλα και της τοπικής αυτοδιοίκησης των Δήμων Αγίας Παρασκευής και Παιανίας. MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

16 Διαμαρτυρία της ΟΠΣΕ για το σπίτι του Κεμάλ H απόφαση του ΚΣΝΜ για την κήρυξη του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ (φωτογραφία) ως μνημείου, προκάλεσε τις διαμαρτυρίες των προσφυγικών οργανώσεων. Σε επιστολή της που απηύθυνε προς τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλο Γερουλάνο, και υπογράφεται από τους κυρίους Αθαν. Λαγοδήμο και Δημ. Κρασσόπουλο, πρόεδρο και γεν. γραμματέα της, α- ντίστοιχα, η Ομοσπονδία Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος (ΟΠΣΕ) αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: «Βεβαίως και είμαστε υπέρμαχοι της σύσφιγξης των σχέσεων μεταξύ των δύο λαών και της καλής γειτονίας αρκεί να τηρούνται και οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις. Όφειλε πρώτα η πολιτική ηγεσία της χώρας να πιέσει και να πείσει την τουρκική κυβέρνηση να αναγνωρίσει, πρώτα απ όλα, την γενοκτονία όλων των Ελλήνων της καθ ημάς Ανατολής και να ζητήσει συγγνώμη και έπειτα να προβεί σε τέτοιες αποφάσεις. Θεωρούμε ότι η αποδοχή του αιτήματος για κήρυξη Μνημείου του τόπου όπου γεννήθηκε ο Μουσταφά Κεμάλ (Αττατουρκ), ο μεγαλύτερος σφαγέας του 20ού αιώνα, θα οδηγήσει σε προσβλητικές προσπάθειες ηρωοποίησης εκείνων των μοιραίων ανθρώπων, θα διαιωνίσει το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και της προσφυγιάς και θα δημιουργήσει μια μόνιμη εστία αντιπαραθέσεων και άγονων συγκρούσεων. Θεωρούμε ότι οι κύκλοι που προωθούν μια τέτοια εξέλιξη υ- ποκινούνται από την αντίληψη του «συνωστισμού στο λιμάνι της Σμύρνης» και έχουν ως στόχο την παλινόρθωση αντιλήψεων ξεπερασμένων και αντιδραστικών». Οι Κωνσταντινουπολίτες στην Ένωση Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων Η Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδιακής Ένωσης Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων (FUEN) στις 3/6/2011, μετά από θετική εισήγηση του Διοικητικού Συμβουλίου της, έκανε αποδεκτό το αίτημα της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών (Οι. Ομ. Κω.) να γίνει μέλος του διεθνούς αυτού οργανισμού. Η FUEN αποτελεί τον μεγαλύτερο οργανισμό εκπροσώπησης των αυτοχθόνων εθνικών μειονοτήτων της Ευρώπης με 87 μέλη μειονότητες σε 32 Ευρωπαϊκές χώρες. Η FUEN ιδρύθηκε το 1949 μαζί με το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η αίτηση της Οι.Ομ.Κω υποβλήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2009 και κατά την διάρκεια της εξέτασης του αιτήματος η Οι.Ομ.Κω παρουσίασε τις δραστηριότητες της, τον Μάιο του 2010 στην προηγούμενη Γ.Σ. της FUEN. Επίσης στα πλαίσια εξέτασης της υποψηφιότητας της Οι.Ομ.Κω πραγματοποιήθηκε επίσκεψη του Προέδρου της FUEN κ.hans Heinrich Hansen τον Δεκέμβριο του 2010 στην Κωνσταντινούπολη μαζί με μέλη του Δ.Σ. της Οι.Ομ.Κω. Η αποδοχή της Οι.Ομ.Κω ως μέλους στον FUEN δίνει την δυνατότητα άμεσων παρεμβάσεων προς το όργανα υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλων διεθνών οργανισμών. «Εκ νεότητός μου» Το νέο βιβλίο του βουλευτή Μάξιμου Χαρακόπουλου Από την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Μάξιμου Χαρακόπουλου. Από αριστερά: ο ηθοποιός Ν. Χύτας, ο βουλευτής της Ν.Δ. Κ. Χατζηδάκης, ο συγγραφέας του έργου M. Χαρακόπουλος, ο δημοσιογράφος Ν. Στέφος και ο αναπλ. υπουργός Πολιτισμού Τ. Χυτήρης. Μπορεί ΠΑΣΟΚ και ΝΔ να μη συμφώνησαν στη Βουλή για τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης, όμως βουλευτές των δύο μεγάλων κομμάτων με πρώτο τον αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. Αντώνη Σαμαρά, τα βρήκαν στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» της Αθήνας με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου «Εκ νεότητός μου» του κ. Μάξιμου Χαρακόπουλου, γραμματέα Πολιτικού Σχεδιασμού της Νέας Δημοκρατίας και βουλευτή Λαρίσης. Για το νέο βιβλίο του Μάξιμου Χαρακόπουλου μίλησαν με θερμά λόγια ο υπουργός Πολιτισμού κ. Τηλέμαχος Χυτήρης και ο βουλευτής της ΝΔ κ. Κωστής Χατζηδάκης, ε- νώ αποσπάσματα των διηγημάτων διάβασε ο ηθοποιός κ. Νίκος Χύτας. Συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Νίκος Στέφος. Το «Εκ νεότητός μου» (εκδ. Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ), είναι το τέταρτο βιβλίο του Θεσσαλού πολιτικού, και όπως συμβαίνει με τα άλλα γραπτά του, έτσι και σ αυτό είναι έ- ντονη η σύνδεσή του συγγραφέα με τη γη της Καππαδοκίας, απ όπου κατάγεται. Γι αυτή την Καππαδοκία άλλωστε και για τους πρόσφυγες του 1922, ο Μάξιμος Χαρακόπουλος αναπτύσσει τα τελευταία χρόνια αξιοσημείωτη δραστηριότητα μέσα και έξω από την Βουλή. Στην παρουσίαση του βιβλίου του, ο συγγραφέας ευχαρίστησε τους ομιλητές και είπε ότι «η πολιτική είναι μια χρονοβόρα και ψυχοφθόρα διαδικασία, από την οποία το διάβασμα και το γράψιμο είναι μ ια απόδραση». Εξήγησε ότι ο τίτλος του βιβλίου είναι δάνειο από το αντίφωνο του Όρθρου «Εκ νεότητός μου π ολλά πολεμεί με πάθη», λέγοντας ότι από τα μαθητικά και φοιτητικά του χρόνια έχει το πάθος της ενασχόλησης με τα κοινά, γιατί πάντα τον εξέφραζε ο στίχος «φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για εμένα χωρίς εμ ένα». Ο κ. Χαρακόπουλος επισήμανε ότι «ιδιαίτερα στις μ έρες μας που υπάρχει οργή και α- πογοήτευση στον κόσμ ο είναι λάθος η ιδιώτευση. Θα πρέπει να είμαστε ενεργοί πολίτες για να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα». 16 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011