«Ειδικά εδώ στην Ελλάδα, πρέπει να παίρνονται διαρκή μέτρα διατήρησης άσβεστης της ιστορικής μνήμης, και προπάντων για τα θέματα των βασανιστηρίων.

Transcript

1

2 Η ταράτσα της οδού Μπουμπουλίνας υπήρξε ένα κολαστήριο, ένας από τους πιο φριχτούς τόπους βασανισμού των αριστερών, των αγωνιστών Λαμπράκηδων, όσων εν γένει αρνήθηκαν να υποταχτούν στο καθεστώς της Δικτατορίας. Πάνω σ αυτή την ταράτσα, όταν γίνονταν τα απάνθρωπα βασανιστήρια, μαρσάριζαν μοτοσικλέτες, για να καλύπτουν τις κραυγές των ανθρώπων που βασανίζονταν, ώστε να μη γίνονται αντιληπτά όσα τεκταίνονταν από όσους βρίσκονταν στις γύρω πολυκατοικίες Όσοι, όμως, ήθελαν, «άκουγαν» Γιατί δεν ακούμε μόνο με τα αυτιά. Σημαντικός βοηθός των αυτιών είναι η καρδιά μας αλλά και η λογική, το μυαλό μας. Ακόμη και σήμερα γίνονται βασανιστήρια, επιστημονικού επιπέδου Δεν πρέπει να εφησυχάσουμε αλλά, αντιθέτως, «να ανησυχήσουμε βαθιά και να χτυπήσουμε τον κώδωνα του κινδύνου, απευθυνόμενοι ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες. Τις ηλικίες, που δε γνώρισαν πολέμους, στρατοδικεία, φυλακές, εξορίες, χούντα και βασανιστήρια, παρά μόνον από τις διηγήσεις, ενώ ένα μεγάλο κομμάτι τους αγνοεί τα σχετικά γεγονότα. Είναι γνωστό ότι οι νέοι, σήμερα, μαθαίνουν ένα μέρος της ζωής από την τηλεόραση, απ' όπου διαμορφώνουν πολλές φορές προτιμήσεις και στιλ ζωής.» «Υπάρχει, λοιπόν, σήμερα και πάλι η ανάγκη να τους ενημερώσουμε για ένα μείζον αποτροπιαστικό θέμα, που πάντα σχετίζεται με πολέμους ή φασιστικές εκτροπές και, που, στο παρελθόν, έκανε αρκετές φορές την ανθρωπότητα να ντρέπεται. Πρόκειται για τα βασανιστήρια.» «Αν τα βασανιστήρια μπορεί να αποτελούν τηλεοπτικά σόου για ορισμένες χώρες, για την Ελλάδα τα βασανιστήρια αποτελούν μια επώδυνη ιστορική μνήμη, που συνδέεται πρώτ' απ' όλα με τον αντικομμουνισμό σε όλες του τις μορφές. Από τη δικτατορία του Μεταξά (ρετσινόλαδο και πάγος) μέχρι τα φρικτά βασανιστήρια της μετεμφυλιοπολεμικής περιόδου στα κολαστήρια της Μακρονήσου, της Γυάρου και αργότερα στην Μπουμπουλίνας, στην Ασφάλεια της Μεσογείων επί χούντας, στο ΕΑΤ - ΕΣΑ, στις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου.» «Θυμίζουμε, πιο πολύ για τους νεότερους, αλλά και για τους μεγαλύτερους υπενθυμίζουμε, πως στην Ελλάδα οι πατριώτες αγωνιστές βασανίστηκαν μαζικά και άγρια στη Μακρόνησο, ενώ από τα Γιούρα πέρασαν συνολικά, σε όλες τις περιόδους λειτουργίας τους, αγωνιστές πολιτικοί κρατούμενοι, πολλοί απ' αυτούς σακατεύτηκαν, άλλοι πέθαναν και άλλοι τρελάθηκαν. Πρέπει να σημειωθεί ότι κατηγορήθηκαν για κοινοί εγκληματίες, που τάχα είχαν διαπράξει φόνους, όπως τους παρουσίαζαν τα τότε εργαστήρια πτωματολογίας.» «Αλλά και κατά τη διάρκεια της χούντας έγιναν φρικτά βασανιστήρια σε βάρος των δημοκρατών που αντιστάθηκαν. Τα βασανιστήρια αυτά αποκαλύφθηκαν στις δίκες των βασανιστών. Από τον Αύγουστο του 1975 μέχρι το Νοέμβριο του 1976, έγιναν έξι δίκες για βασανιστήρια. Η πρώτη και δεύτερη δίκη των βασανιστών του ΕΑΤ - ΕΣΑ, η δίκη για τους βασανιστές του ΕΛΛΗ, η δίκη των βασανιστών της Ασφάλειας Αθηνών στη Χαλκίδα και η δίκη των βασανιστών για τα βασανιστήρια στην Μπουμπουλίνας, όπου λειτουργούσε και η περίφημη «ταράτσα» σαν τόπος βασανιστηρίων. Δεκάδες αγωνιστές κατέθεσαν για τα βασανιστήρια που υπέστησαν από το χουντικό καθεστώς. Ξυλοδαρμοί, φάλαγγα, ηλεκτροσόκ, απομόνωση,

3 παραισθησιογόνα. Από τις δίκες αυτές, πλούσιο υλικό συγκεντρώθηκε, τόσο για τις μεθόδους βασανισμού, όσο και για την εκπαίδευση των ίδιων των βασανιστών.» «Αποκαλύφθηκε ότι αρκετοί από αυτούς είχαν εκπαιδευτεί στην τέχνη των βασανιστηρίων στις Η.Π.Α. Άλλοι εκπαιδεύτηκαν από τη στρατιωτική αστυνομία, την περιβόητη Ε.Σ.Α. Να πώς περιγράφει η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας τη δημιουργία ενός βασανιστή. Μετά τη βασική εκπαίδευση, νεαροί κληρωτοί στρατιώτες από γνωστές αντικομμουνιστικές οικογένειες επιλέγονταν για ειδική εκπαίδευση από τη στρατιωτική αστυνομία. Από περαιτέρω εξονυχιστική εξέταση, ξεχώριζαν εκείνοι που θα εκπαιδεύονταν ως βασανιστές. Αυτή η διάκριση σήμαινε ιδιαίτερα προνόμια, γόητρο, χρήση αυτοκινήτου, βαθμό υπαξιωματικού, έξτρα μισθό και άδειες και μια θέση στην πρωτεύουσα μάλλον, παρά στην επαρχία ή τα σύνορα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς ήταν από επαρχία ή από εργατικές οικογένειες κι έτσι αυτά τα προνόμια και η εγγυημένη θέση στο Δημόσιο μετά την αποστράτευσή τους ήταν ισχυρό κίνητρο για να δεχτούν μια θέση στο επίλεκτο στρατιωτικό σώμα. Στην αρχή δε γνώριζαν τα καθήκοντα αυτού του σώματος. Ένα μεγάλο μέρος της εκπαίδευσής τους αποτελείτο από χτυπήματα που έδιναν κι έπαιρναν από τους συναδέλφους τους. Οι αξιωματικοί που τους εκπαίδευαν τους διέταζαν να τρώνε τις λουρίδες από τους μπερέδες τους, να γονατίζουν και να ορκίζονται υποταγή σε πορτρέτα διοικητών, να κάνουν εξευτελιστικές πράξεις, όπως να προσποιούνται ότι κάνουν έρωτα σε μια γυναίκα μπροστά σε άλλους στρατιώτες. Μετά την ιδεολογική διδασκαλία και ψυχολογική προετοιμασία, τους ανέθεταν στην αρχή να φρουρούν φυλακισμένους, κατόπιν να συλλαμβάνουν υπόπτους και, τέλος, να τους βασανίζουν. Το να διστάζουν να βασανίζουν σήμαινε γελοιοποίηση, περισσότερο ξύλο, απειλές μετάθεσης και απώλειες των προνομίων και απειλές για την οικονομική υπόσταση των οικογενειών τους.» «Ειδικά εδώ στην Ελλάδα, πρέπει να παίρνονται διαρκή μέτρα διατήρησης άσβεστης της ιστορικής μνήμης, και προπάντων για τα θέματα των βασανιστηρίων.» «Πρόσφατα, το νησί Γυάρος, αυτό το σύγχρονο κάτεργο, αναγνωρίστηκε από την κυβέρνηση ως ιστορικό μνημείο. Δε φτάνει αυτό. Η ιστορία της Μακρονήσου, της Γυάρου, του Ε.Α.Τ. Ε.Σ.Α., της Μπουμπουλίνας, της Ασφάλειας, πρέπει να περάσει στα σχολικά βιβλία. Πρέπει τα σχολεία να επισκεφθούν τους χώρους βασανισμού και να μάθουν οι μικροί μαθητές όλη την αλήθεια για τα βάσανα και το αίμα που κόστισε η δημοκρατία στον τόπο μας. Να μάθουν τι ήταν η συκιά του Γλάστρα, τι είναι η φάλαγγα. Να μάθουν για τους νόμους 375 και 509, με βάση τους οποίους σύρθηκαν στα στρατοδικεία, στις φυλακές και στο εκτελεστικό απόσπασμα χιλιάδες αγωνιστές. Και πάνω απ' όλα, να μάθουν ότι αυτά ήταν τα αποτελέσματα της παρέμβασης του ξένου παράγοντα στην Ελλάδα, του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Αυτή η ενημέρωση της νεολαίας θα αποτελέσει και την πιο σοβαρή μορφή αντίστασης στα κάθε λογής τηλεοπτικά παιχνίδια και παραγωγές ή εκτροπές made in USA. Αυτό θα είναι συμβολή στη θωράκιση της δημοκρατίας και της αξιοπρέπειας του λαού μας.» Αποσπάσματα από παρέμβαση του Παπλωματά Κωνσταντίνου, εκπροσώπου του Δ.Σ. της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας στο 4 ο Διεθνές Συμπόσιο κατά της απομόνωσης, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι από τις 16 έως τις 19 Δεκεμβρίου 2005

4 Ο δ ό ς Μ π ο υ μ π ο υ λ ί ν α ς Δημοσιεύθηκε στις 19/01/2009 Συντάκτης: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΑΝΟΥΡΗΣ Σπουδαίο μνημείο της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, κολαστήριο στα χρόνια της δικτατορίας, γραφεία του ΚΚΕ το 80, έδρα του υπουργείου Πολιτισμού από το Το κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας 20-22, έξω απ το οποίο πυροβολήθηκε ο αστυνομικός, Δ. Μαντζούνης, θα λεγε κανείς ότι διατρέχει τη νεότερη ιστορία μας και συνδέεται με πολλές μελανές της σελίδες. Κατά την περίοδο της δικτατορίας, στην «ταράτσα» της οδού Μπουμπουλίνας 18, βασανίστηκαν πολλοί αγωνιστές. Ήταν έδρα της υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Αθηνών. Χτίζεται το 1932, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κυπριανού Μπίρη, μετέπειτα καθηγητή στο Ε.Μ.Π. Το πενταόροφο κτίριο θεωρείται υπόδειγμα «πρώιμου μοντερνισμού», με δύο στοές και τρία εσωτερικά αίθρια, για τον επαρκή φωτισμό και αερισμό των 46 διαμερισμάτων του. Καταλαμβάνει το τετράγωνο μεταξύ των οδών Μπουμπουλίνας, Κουντουριώτη και Ζαΐμη. [ ] Ο πρώτος του ιδιοκτήτης, ο γιατρός Κ. Λογοθετόπουλος, συνδέει το όνομά του με τις δωσιλογικές κατοχικές κυβερνήσεις, καθώς σπούδασε μαιευτική στο Μόναχο και, λίγο πριν από τον πόλεμο, βρέθηκε να διευθύνει το μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» ως πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών. Παντρεμένος με την ανιψιά του στρατάρχη Λιστ, επικεφαλής των δυνάμεων της Βέρμαχτ που επιτίθενται στη χώρα μας, χρηματίζει υπουργός Παιδείας και Υγείας στην κυβέρνηση Τσολάκογλου και πρωθυπουργός από τις 2 Δεκεμβρίου 1942 έως τις 7 Απριλίου Εμπνευστής της επιστράτευσης του 43, που αποτρέπεται από τις κινητοποιήσεις του Ε.Α.Μ. και του Κ.Κ.Ε., το 1944 δραπετεύει στη Γερμανία, ακολουθώντας τα ναζιστικά στρατεύματα. Καταδικάζεται, ερήμην, σε ισόβια, το 1945, εκδίδεται στην Ελλάδα το 1946 και μένει στη φυλακή έως το Πεθαίνει το 1961 σε πλήρη απαξίωση.

5 : Το κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας στεγάζει την διαβόητη Κ.Υ.Π. Τραγική ειρωνεία: Τα σχέδια για κυνηγητό των μελών του Κ.Κ.Ε. προετοιμάζονταν εδώ! Σε κάποιο απ τα γραφεία του εξυφαίνεται, πιθανότατα, η σκευωρία κατά του Νίκου Μπελογιάννη, αλλά και η δολοφονία του άλλοτε μαθητή του ιδιοκτήτη: του ΕΔΑΐτη γιατρού Γρηγόρη Λαμπράκη. Την περίοδο της δικτατορίας η γειτονιά ανατριχιάζει από τις οιμωγές των αντιστασιακών που κρατούνται στη Μπουμπουλίνας 18, έδρα της υποδιεύθυνσης Ασφαλείας και άντρο του Μάλλιου, του Μπάμπαλη, του Λάμπρου. Στην αιματοβαμμένη «ταράτσα» εκατοντάδες αγωνιστές υπομένουν φρικτά βασανιστήρια. Ανάμεσά τους, ο Ανδρέας Λεντάκης και ο Μίκης Θεοδωράκης, που επινοούν έναν κώδικα επικοινωνίας με χτυπήματα στον τοίχο. Τα «τραγούδια του Αντρέα» τα περιγράφουν γλαφυρά: «Χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα τον Αντρέα, μετρώ τους χτύπους τον πόνο μετρώ. Πίσω απ τον τοίχο πάλι θα μαστε παρέα. Τακ-τακ εσύ, τακ-τακ εγώ» : Στα μέσα της δεκαετίας του 80, το Κ.Κ.Ε. αναζητεί ένα κτίριο για να στεγάσει την Κ.Ο. Αθήνας. Η πενταόροφη πολυκατοικία του Μπίρη δίδεται αντιπαροχή. Το Κ.Κ.Ε. την αγοράζει περίπου 100 εκατ. δρχ. Η «εκδίκηση της ιστορίας» έρχεται στα μέσα του 80, οπότε το Κ.Κ.Ε. αναζητεί κτίριο για να στεγάσει την Κομματική Οργάνωση Αθήνας. Η Κ.Υ.Π. έχει μετακομίσει στην οδό Κατεχάκη και η πολυκατοικία μοιάζει ερείπιο. Οι τότε ιδιοκτήτες της τη βγάζουν κυριολεκτικά στο σφυρί. Η ταμπέλα «δίδεται αντιπαροχή» επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. «Αγοράσαμε το κτίριο περίπου 100 εκατ. δρχ. και ξοδέψαμε άλλα 200 εκατ. για την ανακαίνισή του», θυμάται ο γραμματέας της Κ.Ε. του ΣΥΝ, Ν. Χουντής, τότε γραμματέας της Κ.Ο.Α. του Κ.Κ.Ε. Την ανακαίνιση εκείνη επιβλέπει ο πολιτικός μηχανικός, Δημ. Σκαμπάς, μέλος του κόμματος και πρώην δήμαρχος Χαϊδαρίου : Σήμερα στεγάζει τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Αγοράστηκε το 1993 (επί πρωθυπουργίας Κ. Μητσοτάκη) από το Κ.Κ.Ε., έναντι 1,17 δισ. δραχμών. Το 1992, με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη, η Ντόρα Μπακογιάννη προτείνει στο Κ.Κ.Ε. να πουλήσει το κτίσμα στο υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να στεγαστούν εκεί οι κεντρικές του υπηρεσίες. Η συμφωνία κλείνει γρήγορα, με τίμημα το οποίο αλλεπάλληλα δημοσιεύματα της εποχής θεωρούν σκανδαλώδες. Πάντως, στην επιτροπή της Βουλής που εγκρίνει τους ισολογισμούς των κομμάτων για τα έξοδα των εκλογών του 1993, το Κ.Κ.Ε. αναφέρει ότι εισέπραξε από την πώληση του κτιρίου 1,17 δισ. δρχ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΑΝΟΥΡΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

6 Η αναφορά μας στα βασανιστήρια και σε αυτούς που βασάνισαν αλλά και σε όσους βασανίστηκαν δεν υπηρετεί κάποια προσωπική ανάγκη (όσο κι αν αυτό δεν μπορεί τελείως να αποκλειστεί, μια και είναι απολύτως ανθρώπινο ). Είναι, κυρίως, ιστορικό και πολιτικό χρέος, ώστε να μην μείνουν ως μυθεύματα, να μην θεωρηθούν υπερβολές κάποιων θερμόαιμων και αμετανόητων κομμουνιστών Ειδικά στα χρόνια μας, που αναβιώνουν συμπεριφορές και απόψεις και παρελαύνουν από τα κανάλια πρόσωπα και ιδέες, που πολλοί δημοσιογράφοι τα κάνουν να είναι εύπεπτα ειδικά στα αυτιά και στις συνειδήσεις όσων δεν γνωρίζουν Και το εκπαιδευτικό μας σύστημα φροντίζει να διαπλάθει νέους πολίτες που δε γνωρίζουν και που τσουβαλιάζουν στον ίδιο σάκο όλες τις ιδεολογίες και όλους τους εκπροσώπους Ενισχύοντας την άποψή μας, παραθέτουμε παρουσίαση της επανέκδοσης του βιβλίου του Κοροβέση για τα βασανιστήρια επί δικτατορίας Ανθρωποφύλακες χωρίς όρια Μακάρι η επανέκδοση ενός βιβλίου για τα βασανιστήρια επί δικτατορίας στην Ελλάδα να είχε αξία ως ιστορική αποκλειστικά υπενθύμιση. Όμως οι "Ανθρωποφύλακες", του Περικλή Κοροβέση, συνιστούν πάντοτε μια μαρτυρία, με πολιτικό κυρίως ενδιαφέρον. Αν σήμερα -με εξαίρεση τους ισχυρισμούς των "ιστορικών" τύπου Πλεύρη ή Καψάλη- θεωρείται πλέον κοινός τόπος η ύπαρξη χώρων βασανισμού όπως η "Μπουμπουλίνα" ή το ΕΑΤ-ΕΣΑ, η ανάγνωση της κατάθεσης του Κοροβέση προσφέρει, σε όποιον δεν έχει "ιδία εμπειρία", μια συστηματική ανάλυση του μηχανισμού των βασανιστηρίων και του ρόλου τους στην αστυνόμευση της ζωής μιας χώρας. Γιατί η απόδοση των χουντικών εγκλημάτων στην παθογένεια μιας ομάδας βασανιστώντεράτων μπορεί να λειτουργεί καθησυχαστικά, αλλά δεν ερμηνεύει τίποτε. Καθησυχασμένη έμοιαζε, εξάλλου, και η διεθνής κοινή γνώμη, όταν επικράτησε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Έως τη στιγμή που δημοσιεύτηκε, για πρώτη φορά, η επώνυμη και ανατριχιαστική καταγγελία του Κοροβέση στο περιοδικό Look (Μάιος 1969), τα περί βασανιστηρίων αποδίδονταν σε ψίθυρο των ανθελλήνων και δάκτυλο των κομμουνιστών. Οι "σοβαροί" εκπρόσωποι της παγκόσμιας κοινότητας αρνήθηκαν, μέχρι τέλους, να αναγνωρίσουν την αλήθεια των καταγγελιών, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε αλλαγές στην εξωτερική τους πολιτική. Όπως μας θυμίζει το υστερόγραφο του Κοροβέση, ο ερευνητής του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Μαρτί δε βρήκε την ταράτσα της Μπουμπουλίνας, ενώ ο αμερικανός γερουσιαστής Πουσίσκυ "αφού συνομίλησε με εκατοντάδες κρατουμένων, κατέληξε εις το συμπέρασμα ότι αι καταγγελίαι περί βασανιστηρίων και απανθρωπιών ήσαν τελείως αναληθείς και καθαρά μυθεύματα". Το ίδιο ίσχυσε και για τους εγγλέζους βουλευτές που συμμετείχαν στην αποστολή Φρέιζερ. Δεν ήταν λοιπόν ούτε και τότε εύκολο να κινητοποιηθεί η κρυμμένη ευαισθησία των πολιτών σε όλο τον κόσμο. Πολύ περισσότερο, που η δικτατορία είχε στα χέρια της τους συγγενείς και τους φίλους όσων διέφευγαν στο εξωτερικό και διανοούνταν να δώσουν δημοσιότητα στις εμπειρίες τους. Όπως διαβάζουμε σε σχόλιο του επίσημου οργάνου της δικτατορίας, "τα μυθεύματα περί βασανιστηρίων εις την Ελλάδα είναι επινόησις των κομμουνιστών. Η εξεύρεσις "αποδείξεων" δεν είναι και τόσον δυσχερής υπόθεσις. Εάν ένας

7 κομμουνιστής φυλακισθή εις την Ελλάδα και κατόπιν αναχωρήση εις το εξωτερικόν, δεν διστάζει να καταθέση οπουδήποτε ενυπογράφως ότι εβασανίσθη και να περιγράψη μάλιστα με κάθε λεπτομέρεια τα "βασανιστήρια" αρκεί να του υποδειχθή από το κόμμα. Τα ψεύδη όμως αποκαλύπτονται, όπως συνέβη εις την περίπτωσιν κάποιου Π. Κοροβέση, ο οποίος διέδιδεν εις το εξωτερικόν ότι είχε βασανισθή από την "αστυνομίαν των συνταγματαρχών"" ("Ελεύθερος Κόσμος", ). Για να αποδείξει το "ψεύδος", η χουντική ασφάλεια είχε αποσπάσει σχετική επιστολή από τον πατέρα του Π. Κοροβέση... Τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας για τα βασανιστήρια δεν τη φοβήθηκε μόνον η δικτατορία. Λίγες ημέρες μετά τη Μεταπολίτευση, η εφημερίδα "Αθηναϊκή" ανήγγειλε -χωρίς να το γνωρίζει ο συγγραφέας- τη δημοσίευση των "Ανθρωποφυλάκων" σε συνέχειες. Την επομένη, η εφημερίδα ανακοίνωσε την αναβολή της δημοσίευσης, καθώς "σήμερα, με την ορκωμοσία της δημοκρατικής κυβερνήσεως, το βιβλίο εξεπλήρωσε την αποστολή του", οπότε "γιατί να χάνουμε πολύτιμο χώρο;" Τα αμήχανα επιχειρήματα με δυσκολία έκρυβαν την άνωθεν παρέμβασηαπαγόρευση που έγινε, όπως αποκαλύπτει σήμερα ο Κοροβέσης, "διά στόματος του φίλτατού μου κ. Π. Λαμπρία". Βεβαίως η απαγόρευση δεν πέρασε. Η πίεση των αναγνωστών επέβαλε, τελικά, τη δημοσίευση. Η συνέχιση, όμως, και επί δημοκρατίας των περιπετειών του βιβλίου επιβεβαιώνει ότι ακόμη και η απλή αναφορά, πολύ περισσότερο η πλήρης αποκάλυψη, αυτών των μηχανισμών, δεν είναι επιθυμητή από κανένα καθεστώς. (Ελευθεροτυπία, 15/1/1995)

8 Τα βασανιστήρια στην οδό Μπουμπουλίνας Οι βασανιστές συνήθως επέδειξαν μία γνώση του έργου τους ανώτερη από ό,τι μπορεί να υποφέρει ένα ανθρώπινο σώμα. Σε μία άλλη περίπτωση που η Επιτροπή βρήκε ότι είναι αποδεδειγμένη, ο Πέτρος Βλάσσης, ο οποίος συνελήφθη επειδή ήταν μέλος ενός κινήματος νεολαίας της άκρας αριστεράς, περιέγραψε πώς του έδωσαν την φάλαγγα στην αίθουσα του καταιονισμού, στη στέγη του κτιρίου. Ύστερα, τον υποχρέωσαν να σταθεί όρθιος. "Με έκαμαν να τρέχω γύρω-γύρω μέσα σ' ένα κύκλο εκεί μέσα, στο ίδιο δωμάτιο των βασανιστηρίων. Είχαν μετακινήσει λίγο τον πάγκο σε μία πλευρά, και εγώ ήμουν στο κέντρο του κύκλου, ενός κύκλου

9 που τον αποτελούσαν δέκα άτομα. Ο καθένας απ' αυτούς κρατούσε κάτι - ένα ξύλο, ένα μεταλλικό αντικείμενο, ένα σχοινί. Έτσι, για να προστατευτώ από τα κτυπήματα, ήμουν υποχρεωμένος να τρέχω. Κινιόμουν από τη μία πλευρά στην άλλη, έτσι που, όταν έφευγα από ένα άτομο που με είχε κτυπήσει, πλησίαζα ένα άλλο άτομο που τότε με κτυπούσε. Πιστεύω ότι σκοπός αυτής της μεθόδου ήταν να με κάμουν να τρέχω, ώστε η κυκλοφορία να ξαναέλθει στα πόδια μου και να γίνουν πάλι τα πόδια μου ευαίσθητα στον πόνο. Γιατί πιστεύω ότι εξέχασα να σας πω ότι αφού δεχθεί ξυλοδαρμό ενός ορισμένου βαθμού στα πόδια, το βασανιζόμενο πρόσωπο δεν αισθάνεται πια τον πόνο. Είναι σαν το κορμί να έχει γίνει ένα με τον πόνο". (απόσπασμα άρθρου της Sunday Times για τα συμπεράσματα της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης - μαρτυρία του Πέτρου Βλάσση) ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ ΑΠΌ DIADROMESZOIS ΣΤΙΣ 2:26 Π.Μ. ΕΤΙΚΈΤΕΣ ΑΠΟΣΠΆΣΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ

10 Παρουσιάζουμε κριτικές και τοποθετήσεις για ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που κυκλοφορούν σχετικά με τα βασανιστήρια και την ταράτσα στη Μπουμπουλίνας. Αξίζει να πληροφορηθούν τις λεπτομέρειες αυτής της θηριωδίας οι νεότεροι, πριν φύγουν από τη ζωή και οι τελευταίοι εναπομείναντες «επισκεφθέντες» την περίφημη ταράτσα και το κτίριο της Μπουμπουλίνας. Ίσως κάποιοι υποστηρίξουν ότι οι μνήμες είναι ακόμη νωπές, ότι οι διηγήσεις είναι μονόπλευρες, ότι δεν είναι αντικειμενικές. Δανειζόμαστε λόγια της σκηνοθέτιδας Αλίντας Δημητρίου, όπως εκφράστηκαν σε συνέντευξή της με αφορμή το ντοκιμαντέρ της, «Κορίτσια της βροχής» και τους απαντάμε κι εμείς: «Και τι σημαίνει αντικειμενικότητα; Την αντικειμενικότητα τη χρησιμοποιούν οι αντιδραστικοί για να καλύψουν αυτά που θέλουν. Όταν σε στήνουν στον τοίχο, τι είδους αντικειμενικότητα υπάρχει; Αυτό που λέμε αντικειμενικότητα, λοιπόν, ταυτίζεται με τον κυρίαρχο λόγο. Ψυχρά πράγματα, χωρίς πάθος, δηλαδή χωρίς τον πόνο των ανθρώπων οι οποίοι νικήθηκαν. Κάθε άτομο, είτε ιστορικός είναι, είτε καλλιτέχνης, πρέπει να δώσει και το σφυγμό της ιστορίας, το πάθος. Η ιστορία δεν είναι σαν τον ψυχρό υπολογιστή, είναι ανθρώπινος πόνος.» [Η συνέντευξη δόθηκε στο Γιώργο Λαουτάρη] Η ταράτσα της Μπουμπουλίνας Καμπύλης Τάκης, Γιούργος Κωστής ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, 160 σελίδες ISBN: Έτος έκδοσης: Νοέμβριος 2009 Καταστολή και βασανιστήρια στην Ελλάδα του Το βιβλίο περιλαμβάνει ανέκδοτο υλικό από την «Ελληνική Υπόθεση», την καταγγελία εναντίον της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο το 1969 και τον φάκελο «Βασανιστήρια» που είχε εκδώσει η επιθεώρηση Athènes-Presse Libre, το «Τα εμβατήρια και τα λογύδρια εθνικής υπερηφάνειας κράτησαν άλλες τρεις ημέρες. Εκείνο που δεν ανακοινώθηκε τότε ήταν πως η Χούντα αναγκάστηκε σε αποχώρηση, όταν βεβαιώθηκε ότι η χώρα θα αποπεμπόταν από το Συμβούλιο λόγω της συστηματικής καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών θεσμών. Όλα ή σχεδόν όλα είχαν ξεκινήσει δύο χρόνια νωρίτερα, από μία ταράτσα. Και από κει μέσω ενός (μεταξύ άλλων) φιλόξενου σπιτιού στη Γενεύη και μέσω Όσλο η Ελληνική Υπόθεση (όπως ονομάστηκε η προσφυγή κατά της Ελλάδας στο ΣΕ) καταγράφηκε ως ένα από τα σημαντικά βήματα για την πτώση των συνταγματαρχών. Ωστόσο, αυτή η σελίδα της Ιστορίας δεν έχει ακόμη βρει τη θέση που της ανήκει. Ούτε και έχει ερευνηθεί επαρκώς, αν και φέτος συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από τότε. Κι όμως, η Ελληνική Υπόθεση (και οι πρωταγωνιστές της) αποτέλεσε και σε διεθνές επίπεδο σημαντική απόδειξη της δύναμης της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, της αποτελεσματικότητας δημοκρατικών θεσμών (όπως ο Τύπος) και πιθανόν το πρόπλασμα των μετέπειτα κοινωνικών συμμαχιών που άλλαξαν το πρόσωπο της Ελλάδας». Τάκης Καμπύλης, απόσπασμα από την εισαγωγή του.

11 ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΓΡΑΨΑΝ: ΤΖΕΪΜΣ ΜΠΕΚΕΤ "Με φοβίζει που σήμερα δικαιολογούν τα βασανιστήρια" Ο δικηγόρος της Διεθνούς Αμνηστίας, που οδήγησε τη χούντα των συνταγματαρχών στο εδώλιο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταθέτει τις ανησυχίες του. Ο κοσμοπολίτης κ. Τζέιμς Μπέκετ, απόφοιτος του Νομικού Τμήματος του Χάρβαρντ, δεινός σκιέρ, εκπρόσωπος Τύπου του Ύπατου Αρμοστή του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες και κάποτε σεναριογράφος - σκηνοθέτης στο Χόλιγουντ, ζει σήμερα στα περίχωρα του Λος Άντζελες και ασχολείται με την παραγωγή ντοκιμαντέρ με θέμα την οικολογική καταστροφή του πλανήτη. Το Δεκέμβριο του 1967, όμως, έφθανε στην Ελλάδα της χούντας και των συνταγματαρχών ως ερευνητής διμελούς ομάδας της Διεθνούς Αμνηστίας. Σκοπός του ήταν να καταγράψει την ευρεία χρήση βασανιστηρίων από ένα βάναυσο καθεστώς που ήθελε να δίνει την εντύπωση ότι απλώς είχε επαναφέρει την έννομη τάξη. «Αρχικά το θέμα ήταν πώς να πείσεις κάποιον να καταθέσει» λέει ο κ. Μπέκετ για το πώς ξεκίνησε η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας σε μια χώρα που βασάνιζε και καταπίεζε τους πολίτες. Μετά ήρθαν τα πρακτικά ζητήματα: «Να οργανώσουμε τρόπους διαφυγής για να βγουν από την Ελλάδα», για όσους πήραν το ρίσκο να καταθέσουν επώνυμα, συμπληρώνει... Εκείνο τον πρώτο χειμώνα της χούντας ο νεαρός αμερικανός δικηγόρος που έτυχε να είναι νυμφευμένος με Ελληνίδα («ήταν πολύ πιο θαρραλέα από εμένα» λέει για την τότε σύζυγό του) συνόδευε τον πιο έμπειρο Άντονι Μαρέκο, έναν από τους ιδρυτές της Διεθνούς Αμνηστίας, με πρότερη δράση στις δίκες της Νυρεμβέργης. Ο Μαρέκο είχε αναλάβει τις πολιτικές επαφές με τους στρατιωτικούς. Ο Μπέκετ ανέλαβε την έρευνα των περιστατικών και τις επαφές με τα θύματα των βασανιστών. Συνέταξαν δύο μελέτες. Η δεύτερη ονόμαζε τα θύματα. Αυτό οδήγησε στην καταγγελία του δικτατορικού καθεστώτος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στη συνέχεια στην αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης το Ως Αμερικανός πώς είδε την ανάμειξη της χώρας του στα τεκταινόμενα; «Ουσιαστικά υποστήριζαν το καθεστώς, αφού δεν έκαναν καμία προσπάθεια να το καταδικάσουν» λέει, για να σχολιάσει: «Αυτό έχει αλλάξει, βέβαια, τώρα που η ίδια η Αμερική έχει γίνει ένα κράτος-βασανιστής». Πώς συγκρίνεται η μεθοδολογία της χούντας με τους σημερινούς, σύγχρονους, υποτίθεται τρόπους βασανισμών; Ήταν πρωτόγονοι αλλά όχι λιγότερο αποτελεσματικοί» δηλώνει. Αφού αναφέρεται και στις πάλαι ποτέ θηριωδίες των Σοβιετικών, μιλάει πάλι για τη σημερινή Αμερική: «Αυτό που με εκπλήσσει, ως Αμερικανό, είναι ότι αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία δικαιολογούν ανοιχτά τα βασανιστήρια. Και στο Βιετνάμ χρησιμοποιούσαν βασανιστήρια, αλλά πάντα το διέψευδαν». Αυτό που τον ανησυχεί περισσότερο είναι ότι «μεγάλο μέρος του αμερικανικού κοινού τάσσεται υπέρ της χρήσης των βασανιστηρίων. Για μένα είναι απόλυτα παράνομο» τονίζει. «Είναι μέρος της τάσης του ανθρώπου να διαιρεί την υπόλοιπη ανθρωπότητα σε εμάς και σε αυτούς. Και αυτοί δε θεωρούνται καν άνθρωποι» λέει. Αναλογίζεται ότι, τότε που μαχόταν κατά της χούντας, ίσως να ήταν μια αθώα εποχή: «Ήταν απλό: ας επαναφέρουμε τη δημοκρατία στην Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας». Ο κόσμος έχει γίνει πιο επικίνδυνος πλέον, ακόμη και για τους φιλεύσπλαχνους Δυτικούς. «Όταν πήγα στην Ελλάδα, την περίοδο

12 της χούντας, δε φοβόμουν για τη ζωή μου, επειδή είχα αμερικανικό διαβατήριο. Με ένοιαζε για τους άλλους, όχι για τον εαυτό μου» εξηγεί σχετικά με το γεγονός ότι στελέχη του Ο.Η.Ε. και άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων πέφτουν θύματα βίας σε εμπόλεμες περιοχές ανά τον κόσμο. «Το καλό, σήμερα, είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που μιλούν ανοικτά για τα κακά που συμβαίνουν και ότι ο κόσμος είναι συνειδητοποιημένος» καταλήγει. Ο κ. Μπέκετ έρχεται στην Ελλάδα στα τέλη Απριλίου ως επίτιμος ομιλητής στην παρουσίαση του βιβλίου Η ταράτσα της Μπουμπουλίνας- Καταστολή και βασανιστήρια στην Ελλάδα του (εκδόσεις Ποταμός). ΤΟ ΒΗΜΑ, Μενέλαος Τζαφάλιας, Κυριακή 18 Απριλίου 2010