Δημήτριος Γουζέλης, Χάσης, επιμ. Ζ. Χ. Συνοδινός, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα, 1997.

Transcript

1 Κωμωδιογραφία (ανά ιστορικές περιόδους) Επτανησιακό θέατρο Έργα Δημήτριος Γουζέλης, Χάσης, επιμ. Ζ. Χ. Συνοδινός, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα, Θέματα: 1. Ηθογραφία και επιδράσεις του λαϊκού θεάτρου στον Χάση του Δημ. Γουζέλη Βιβλιογραφία 1 ης ενότητας 1. Γιώργος Π. Πεφάνης, «Το Επτανησιακό θέατρο. Μια σύντομη επισκόπηση» και «Μορφές του λαϊκού γέλιου και της καρναβαλικής παράδοσης στον Χάση του Δημητρίου Γουζέλη», στο: Η άμμος του κειμένου. Αισθητικά και Δραματολογικά Θέματα στο Ελληνικό Θέατρο, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, 2008, σ , Θόδωρος Γραμματάς, «Ο Χάσης του Δημήτριου Γουζέλη και το λαϊκό εφτανησιακό θέατρο. Συμβολή στη μελέτη του Λαϊκού Θεάτρου», στο: Νεοελληνικό Θέατρο. Ιστορία Δραματουργία. Δώδεκα μελετήματα, εκδ. Κουλτούρα, Αθήνα, 1987, σ Θόδωρος Γραμματάς, «Φύση και λειτουργία του κωμικού στη εφτανησιακή κωμωδία του ΙΗ αιώνα», στο: Νεοελληνικό Θέατρο. Ιστορία Δραματουργία. Δώδεκα μελετήματα, εκδ. Κουλτούρα, Αθήνα, 1987, σ

2 Ηθογραφική και διδακτική Κωμωδία του 19 ου αιώνα. Η πορεία προς την αστική ηθογραφική κωμωδία στον 19 ο αιώνα Έργα Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός, Κορακιστικά ή Διόρθωσις της ρωμαίικης γλώσσας, εκδ. Μπαρτ & Χιρστ, εν Αθήναις, Δημ. Χ. Βυζάντιος, Βαβυλωνία, επιμ. Σπ. Ευαγγελάτος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Μ. Χουρμούζης, Λεπρέντης, εκδ. Ιθάκη, Αθήνα, Μ. Χουρμούζης, Υπάλληλος, εκδ. Κακουλίδης, Αθήνα, Μ. Χουρμούζης, Ο Τυχοδιώκτης, εκδ. Κακουλίδης, Αθήνα, Δημοσθ. Μισιτζής, Φιάκας, επιμ. Ά. Ταμπάκη, εκδ. Δωδώνη, Μ. Χουρμούζης, Μαλακώφ, επιφυλλίς από την εφ. Αρμονία Κωνσταντινούπολης, Δ.Κ. Βυζάντιος, Η γυναικοκρατία, εκ της τυπογραφίας Ν. Παππαδοπούλου, εν Αθήναις, Δ.Κ. Βυζάντιος, Ο Σινάνης, εκ της τυπογραφίας Ν. Παππαδοπούλου, εν Αθήναις, Άγγελος Βλάχος, Η κόρη του παντοπώλου, εκ του τυπογραφείου Αι Μούσαι, εν Αθήναις, ²1881. Άγγελος Βλάχος, Γαμβρού πολιορκία, στον τόμο: Κωμωδίαι Άγγελου Βλάχου, παρά τοις εκδόταις Άγγελου Καναριώτη Ζ. Γρυπάρη, εν Αθήναις, 1871, σ Ιωάννης Καμπούρογλου, Η εν ώρα γάμου, περ. Παρθενών, από Ιούλιο 1872 έως Αύγουστο Ηλίας Καπετανάκης, Ο γενικός γραμματεύς, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, Ηλίας Καπετανάκης, Η βεγγέρα, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, Δημ. Κορομηλάς, Η τύχη της Μαρούλας, εισ. επιμ. Βασίλη Χ. Μάκη, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, Δημ. Κορομηλάς, Ο θάνατος του Περικλέους, εισ. επιμ. Βασίλης Χ. Μάκης, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, 1984.

3 Δημ. Κόκκος, Η λύρα του γέρο-νικόλα, στον τόμο: Το Κωμειδύλλιο, επιμ. Θ. Χατζηπανταζής, Ερμής, Αθήνα, Δημ. Κόκκος, Ο μπάρμπα-λινάρδος ή Το τέλος της Μαρούλας, στον τόμο: Το Κωμειδύλλιο, επιμ. Θ. Χατζηπανταζής, Ερμής, Αθήνα, Μ. Χουρμούζης, Ο οψίπλουτος, τύποις Βουτυρά και Σίας, εν Κωνσταντινουπόλει, Θέματα 1. Η ένταξη των μολιερικών μεταφράσεων στο ηθογραφικό ρεύμα του 19 ου αιώνα. Σύγκριση του μολιερικού Φιλάργυρου και της διασκευής του από τον Κων. Οικονόμο τον εξ Οικονόμων. 2. Η πολιτική σάτιρα του Μ. Χουρμούζη μέσα από τον Τυχοδιώκτη και τον Υπάλληλο. 3. Το θέμα του γάμου μέσα από τον Λεπρέντη του Μ. Χουρμούζη και την Κόρη του παντοπώλου του Άγγ. Βλάχου. 4. Το ζήτημα του γάμου μέσα από τις κωμωδίες Γαμβρού πολιορκία του Άγγελου Βλάχου και Η εν ώρα γάμου του Ιωάννη Καμπούρογλου. 5. Η διαμόρφωση της ηθογραφίας, έτσι όπως εμφανίζεται στις κωμωδίες Βαβυλωνία του Δ. Βυζάντιου και Η τύχη της Μαρούλας του Δ. Κορομηλά. 6. Ο μολιερικός διδακτισμός στην ελληνική κωμωδία του 19 ου αιώνα. Σύγκριση της Κόρης του παντοπώλου του Άγγ. Βλάχου και των Αξιογέλαστων ξιπασμένων (Γελοίων κομψευόμενων) του Μολιέρου. 7. Το θέμα της προίκας στον Φιάκα του Δημοσθένη Μισιτζή και στην Κόρη του παντοπώλου του Άγγ. Βλάχου. 8. Το ζήτημα του ξαφνικού πλουτισμού στον Οψίπλουτο του Μ. Χουρμούζη και στη Λύρα του γέρο-νικόλα του Δημ. Κόκκου. 9. Η προσπάθεια προσδιορισμού της ταξικής και πολιτισμικής ταυτότητας του νεοέλληνα στην Τύχη της Μαρούλας του Δημ. Κορομηλά και στη Βεγγέρα του Ηλία Καπετανάκη και η μίμηση των ευρωπαϊκών ηθών.

4 10. Η προσπάθεια σκιαγράφησης της σύγχρονης αστικής πραγματικότητας στην ηθογραφική κωμωδία του 19 ου αιώνα, μέσα από τα παραδείγματα της Βεγγέρας του Ηλία Καπετανάκη και του Θανάτου του Περικλέους του Δημ. Κορομηλά. 11. Το ζήτημα της εισβολής των ευρωπαϊκών ηθών στην ηθογραφική κωμωδία του 19 ου αιώνα, μέσα από τα παραδείγματα του Γενικού γραμματέα του Ηλία Καπετανάκη και του Μπαρμπαλινάρδου ή Το τέλος της Μαρούλας του Δημ. Κόκκου. 12. Η θέση της γυναίκας, έτσι όπως φαίνεται μέσα από την κωμωδία Μαλακώφ του Μ. Χουρμούζη. 13. Η θέση της γυναίκας μέσα από τις κωμωδίες Η γυναικοκρατία και Ο Σινάνης του Δ. Βυζάντιου. 3. Μηχανισμοί της φάρσας και του βουλεβάρτου στο μεταίχμιο του 19 ου αιώνα προς τον 20ό Έργα Νικ. Λάσκαρης, Μαλλιά κουβάρια, στον τόμο: Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 2, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, Νικ. Λάσκαρης, Η αντιπενθερίνη, Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 2, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, Νικ. Λάσκαρης, Ο μύλος της έριδος, στον τόμο: Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 3, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, Νικ. Λάσκαρης, Στα στραβά, στον τόμο: Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 3, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, Νικ. Λάσκαρης, Μαύρη παρηγοριά, στον τόμο: Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 3, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, 1924.

5 Νικ. Λάσκαρης, Μεταξύ μας, στον τόμο: Θέατρον Ν. Ι. Λάσκαρη, μετά προλόγου υπό Δ. Π. Ταγκόπουλου, τόμ. 3, εκδ. οίκος Γεωργίου Ι. Βασιλείου, Αθήναι, Θέματα 1. Η πινακοθήκη των τυποποιημένων αστών ηρώων στις κωμωδίες του Λάσκαρη Μαλλιά-κουβάρια & Αντιπενθερίνη. 2. Οι μηχανισμοί του βουλεβάρτου και το ζήτημα των φαρσικών κωμικών παρεξηγήσεων στις μονόπρακτες κωμωδίες του Νικ. Λάσκαρη Μεταξύ μας, Στα στραβά, Μαύρη παρηγοριά, Ο μύλος της έριδος. Βιβλιογραφία 2ης & 3ης ενότητας 1. Θόδωρος Χατζηπανταζής, Το Κωμειδύλλιο, 2 τόμοι, Ερμής, Αθήνα, Θόδωρος Χατζηπανταζής, Η ελληνική κωμωδία και τα πρότυπά της στο 19 ο αιώνα, ΠΕΚ., Ηράκλειο, Δημήτρης Σπάθης, «Έλληνες φιλάργυροι, εχθροί των Φώτων», ανάτυπο από τον τόμο Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού, επιμ. Χρήστος Λούκος, σ Δημήτρης Σπάθης, «Η ελληνική κωμωδία στο τέλος του 19 ου αιώνα», περ. Θεατρικά Τετράδια (Αφιέρωμα Ο Ηλίας Καπετανάκης και η Βεγγέρα), αρ. 9, Ιαν. 1984, σ Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, «Άγγελος Βλάχος: Από τον Μολιέρο στον Λαμπίς», στον τόμο Πρακτικών Β Πανελληνίου Θεατρολογικού Συνεδρίου, με τίτλο Σχέσεις του νεοελληνικού θεάτρου με το ευρωπαϊκό, επιμ. Κ. Γεωργακάκη, Ergo, Αθήνα, 2004, σ Δημήτρης Σπάθης, «Τα πρώτα βήματα της νεοελληνικής κωμωδίας. Η ακτινοβολία του Χουρμούζη και η παρουσία του στο βουλγαρικό θέατρο του 19 ου αιώνα», περ. Ο Πολίτης, τχ. 54, 1982, σ Άννα Ταμπάκη, «Η ελληνική κωμωδία του 19 ου αιώνα και οι ευρωπαϊκές της επιδράσεις» και «Ο Μολιέρος στην Ελλάδα», στον τόμο: Άννα Ταμπάκη, Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επιδράσεις (18 ος 19 ος αι.). Μία συγκριτική προσέγγιση, εκδ. Αφοί Τολίδη, Αθήνα, 1993, σ

6 8. Βάλτερ Πούχνερ, «Οι όψιμες κωμωδίες του Μ. Χουρμούζη», στον τόμο: Β. Πούχνερ, Σταθμίσεις και ζυγίσματα. Δέκα θεατρολογικά μελετήματα, Παπαζήσης, Αθήνα, 2006, σ Θόδωρος Χατζηπανταζής, Από του Νείλου μέχρι του Δουνάβεως, τόμ. Α1 ( ), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, Θόδωρος Χατζηπανταζής, Από του Νείλου μέχρι του Δουνάβεως, τόμ. Β1 ( ), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου, «Πολιτικές μονόπρακτες κωμωδίες του 19 ου αιώνα. Μία πρώτη προσέγγιση», Πρακτικά Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Το ελληνικό θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, 2002, σ Γεωργία Λαδογιάννη, «Η μεταφρασμένη μονόπρακτη κωμωδία του 19 ου αιώνα», Πρακτικά Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Το ελληνικό θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, 2002, σ Ρέα Γρηγορίου, «Ο Δημήτριος Κορομηλάς και η πορεία προς το αστικό δράμα στο νεοελληνικό θέατρο του 19 ου αιώνα», Πρακτικά Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Το ελληνικό θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, 2002, σ Τηλέμαχος Μουδατσάκις, «Η πρόσληψη του Μολιέρου το 19 ο αιώνα στην Ελλάδα. Η περίπτωση των Précieuses ridicules και η διασκευή τους από το Λάκωνα», Πρακτικά Β Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Σχέσεις του νεοελληνικού θεάτρου με το ευρωπαϊκό», επιμ. Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Ergo, Αθήνα, 2004, σ Ρέα Γρηγορίου, «Ο Δ. Κορομηλάς και το ευρωπαϊκό θέατρο της εποχής του», Πρακτικά Β Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Σχέσεις του νεοελληνικού θεάτρου με το ευρωπαϊκό», επιμ. Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Ergo, Αθήνα, 2004, σ Ιωάννα Παπαγεωργίου, «Η καθιέρωση της βουλεβαρδιέρικης κωμωδίας στην αθηναϊκή σκηνή και ο ρόλος του θεάτρου Νεαπόλεως », Πρακτικά Β Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Σχέσεις του νεοελληνικού θεάτρου με το ευρωπαϊκό», επιμ. Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Ergo, Αθήνα, 2004, σ

7 17. Αικατερίνη Κοντεκάκη, «Η Κυβέλη και η μεταγραφή του γαλλικού βουλεβάρτου στην Ελλάδα την περίοδο », Πρακτικά Β Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Σχέσεις του νεοελληνικού θεάτρου με το ευρωπαϊκό», επιμ. Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Ergo, Αθήνα, 2004, σ Αθανάσιος Μπλέσιος, Το θεατρικό έργο του Δ.Κ. Βυζαντίου, Παπαζήσης, Αθήνα, Αρετή Βασιλείου, «Πτωχεία και πλούτος, λιτότης και πολυτέλεια»: ιδεαλιστικοί ορισμοί της ευτυχίας σε δράματα του 19 ου αιώνα», στον τόμο: Αρ. Βασιλείου, Επί ξυρού ακμής. Ιστορικά νεοελληνικού θεάτρου, Παπαζήσης, Αθήνα, 2012, σ Στα όρια της φάρσας, Χαρά Μπακονικόλα (επιμ. μτφρ.), Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, Δήμητρα Τζανάκη, Δούλα και κυρά. Όψεις εθνικισμού: ρόλοι και συμπεριφορές στην Ελλάδα των ρομαντικών χρόνων , Σαββάλας, Αθήνα, Ελένη Φουρναράκη, Εκπαίδευση και αγωγή των κοριτσιών. Ελληνικοί Προβληματισμοί ( ). Ένα ανθολόγιο, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας / Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα, Σιδηρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου, Η μέση εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα ( ), Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας / Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, 2, Αθήνα, Σιδηρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου, «Φρονίμους δεσποινίδας και αρίστας μητέρας. Στόχοι παρθεναγωγείων και εκπαιδευτική πολιτική στον 19 ο αιώνα», Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου «Ιστορικότητα της παιδικής ηλικίας και της νεότητας» (Αθήνα, 1-5 Οκτωβρίου 1984), τόμ. Β, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας / Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα, 1986, σ Ελένη Ελεγμίτου Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, «Εγχειρίδια οικιακής οικονομίας: Παλιές και νέες εκδοχές των γυναικείων καθηκόντων», Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου «Ιστορικότητα της παιδικής ηλικίας και της νεότητας» (Αθήνα, 1-5 Οκτωβρίου 1984), τόμ. Β, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας / Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα, 1986, σ

8 26. Ελένη Βαρίκα, Η εξέγερση των κυριών. Η γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα , Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα, Αλεξάνδρα Μπακαλάκη Ελένη Ελεγμίτου, Η εκπαίδευση εις τα του οίκου και τα γυναικεία καθήκοντα. Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929, Ιστορικό Αρχείο της Ελληνικής Νεολαίας / Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα, Κωνσταντίνος Κυριακός, «Τα έργα του Φεντώ στην ελληνική σκηνή. Από την ελαφρόπετρα της φάρσας στη σπουδή του κωμικού παραλόγου», περ. Θεατρικά Τετράδια, τχ. 53, 2009 (Ο Ζωρζ Φεντώ και Το έξυπνο πουλί), σ Γιώργος Π. Πεφάνης, «Ο σατιρικός λόγος του Μ. Χουρμούζη», στον τόμο: Τοπία της δραματικής γραφής, Ίδρυμα Κώστα & Ελένης Ουράνη, Αθήνα, 2003, σ Επιθεώρηση Έργα Νικ. Λάσκαρης Ηλ. Καπετανάκης, Αι υπαίθριοι Αθήναι, στον τόμο: Ελληνική Θεατρική Επιθεώρηση Τέσσερα κείμενα, τόμ. Α, εισ.-επιμ.-σχολιασμός Λίλα Μαράκα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, Μίκιος Λάμπρος, Λίγο απ όλα, στον τόμο: Η Αθηναϊκή Επιθεώρηση, τόμ. Α1, επιμ. Θ. Χατζηπανταζής Λίλα Μαράκα, Ερμής, Αθήνα, Μπ. Άννινος Γ. Τσοκόπουλος Πολ. Δημητρακόπουλος, Πολεμικά Παναθήναια του 1913, στον τόμο: Ελληνική Θεατρική Επιθεώρηση Τέσσερα κείμενα, τόμ. Β, εισ.-επιμ.-σχολιασμός Λίλα Μαράκα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, Μιλτιάδης Λιδωρίκης, Ρωμέικο, στον τόμο: Ελληνική Θεατρική Επιθεώρηση Τέσσερα κείμενα, τόμ. Β, εισ.-επιμ.-σχολιασμός Λίλα Μαράκα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000.

9 Θέματα 1. Η δομή του είδους της Επιθεώρησης, έτσι όπως φαίνεται μέσα από την αρχική επιθεώρηση Λίγο απ όλα του Μίκιου Λάμπρου 2. Η Αθηναϊκή Επιθεώρηση κι η σκιαγράφηση του άστεως και της επικαιρότητάς του. Εικόνες της Αθήνας και χαρακτηριστικοί αθηναϊκοί τύποι, έτσι όπως εμφανίζονται στην επιθεώρηση Αι υπαίθριοι Αθήναι των Νικ. Λάσκαρη Ηλία Καπετανάκη 3. Η σχέση των Πολεμικών Παναθηναίων του 1913 των Μπ. Άννινου Γ. Τσοκόπουλου Πολ. Δημητρακόπουλου με την Ιστορία. 4. Η σάτιρα της γυναικείας χειραφέτησης, της χαλάρωσης των ηθών, του ύποπτου πλουτισμού και του μοντερνισμού στην επιθεώρηση Ρωμέικο του Μιλτ. Λιδωρίκη. Βιβλιογραφία 4 ης ενότητας 1. Λίλα Μαράκα, «Η ελληνική θεατρική επιθεώρηση ως πολιτικό θέατρο», στο περ. Παράβασις (Επιστημονικό Δελτίο Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Παν/μίου Αθηνών), τόμ. 6, Ergo, Αθήνα, 2005, σ Λίλα Μαράκα, «Ο χορός στην Ελληνική θεατρική Επιθεώρηση: συστατικό, δομικό και λειτουργικό στοιχείο του επιθεωρησιακού θεατρικού θεάματος», στο περ. Παράβασις (Επιστημονικό Δελτίο Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Παν/μίου Αθηνών), τόμ. 7, Ergo, Αθήνα, 2006, σ Θόδωρος Χατζηπανταζής, Η Αθηναϊκή Επιθεώρηση, 3 τόμοι, Ερμής, Αθήνα, Λίλα Μαράκα, «Το θέατρο της Επιθεώρησης στη μεταβατική περίοδο των μέσων της δεκαετίας του 20 και το Ρωμέικο του Μιλτιάδη Λιδωρίκη», Πρακτικά Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου «Το ελληνικό θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, 2002, σ Κωνστάντζα Γεωργακάκη, «Επτά χρόνια φαγούρα Και τώρα τί κάνουμε; Η ελληνική επιθεώρηση στη δικτατορία. Μία πρώτη καταγραφή των παραστάσεων», περ. Παράβασις, τόμ. 8, 2008, σ Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Η εφήμερη γοητεία της Επιθεώρησης, Polaris, Κωνστάντζα Γεωργακάκη, Βίος και πολιτεία μιας γηραιάς κυρίας στην επταετία, Ζήτη, 2015.

10 Η προπολεμική ηθογραφική σάτιρα του 20ού αιώνα Έργα Γρηγ. Ξενόπουλος, Χερουβείμ, στον τόμο: Θέατρο Γρ. Ξενόπουλου, τόμ. 2, εκδ. αφοί Βλάσση, Αθήνα, Γρηγ. Ξενόπουλος, Πολυγαμία, στον τόμο: Θέατρο Γρ. Ξενόπουλου, τόμ. 3, εκδ. αφοί Βλάσση, Αθήνα, Γρηγ. Ξενόπουλος, Ο Πειρασμός, στον τόμο: Θέατρο Γρ. Ξενόπουλου, τόμ. 3, εκδ. αφοί Βλάσση, Αθήνα, Γρηγ. Ξενόπουλος, Το φιόρο του Λεβάντε, στον τόμο: Θέατρο Γρ. Ξενόπουλου, τόμ. 4, εκδ. αφοί Βλάσση, Αθήνα, Γρηγ. Ξενόπουλος, Δεν είμαι εγώ ή Η λογική, στον τόμο: Θέατρο Γρ. Ξενόπουλου, τόμ. 5, εκδ. αφοί Βλάσση, Αθήνα, Παντ. Χορν, Ο Σέντζας, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Π. Χορν, τόμ. Γ, εισ.-επιμ. Έφη Βαφειάδη, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα, Παντ. Χορν, Το μελτεμάκι, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Π. Χορν, τόμ. Δ, εισ.-επιμ. Έφη Βαφειάδη, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα, Τίμος Μωραϊτίνης, Ο άρχοντας του κόσμου, στον τόμο: Άπαντα Τ. Μωραϊτίνη, τόμ. Β, επιμ. ύλης κι έκδοσης Μαρία Τ. Μωραϊτίνη, Αθήνα, χ.χ. Τίμος Μωραϊτίνης, Α μπε σε ντε, στον τόμο: Άπαντα Τ. Μωραϊτίνη, τόμ. Στ, επιμ. ύλης κι έκδοσης Μαρία Τ. Μωραϊτίνη, Αθήνα, χ.χ. Τίμος Μωραϊτίνης, Το μοντέρνο σπίτι, στον τόμο: Άπαντα Τ. Μωραϊτίνη, τόμ. Δ, επιμ. ύλης κι έκδοσης Μαρία Τ. Μωραϊτίνη, Αθήνα, χ.χ. Θεόδωρος Συναδινός, Ο Καραγκιόζης, εκδ. καταστήματα Ακροπόλεως, Αθήναι, Θέματα 1. Η Μιραντολίνα της Λοκαντιέρας του Γκολντόνι κι η Καλιόπη του Πειρασμού του Ξενόπουλου.

11 2. Ο ρόλος των έφηβων κοριτσιών (ενζενύ) στο Χερουβείμ και στο Φιόρο του Λεβάντε του Ξενόπουλου. 3. Το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης στο Μοντέρνο σπίτι του Τίμου Μωραϊτίνη και στο Χερουβείμ του Γρ. Ξενόπουλου. 4. Η σκιαγράφηση της τεχνολογικής εξέλιξης στον Άρχοντα του κόσμου και στο Α μπε σε ντε του Τίμου Μωραϊτίνη. 5. Οι μηχανισμοί της βουλεβαρδιέρικης φάρσας στην Πολυγαμία και στο Δεν είμ εγώ ή Η λογική του Γρ. Ξενόπουλου. 6. Αποκλίσεις από την ηθογραφική φαρσοκωμωδία στον Σέντζα και στο Μελτεμάκι του Π. Χορν. Ο ρόλος της δραματικής σάτιρας Καραγκιόζης του Θ. Συναδινού και η σχέση της με το ιψενικό θέατρο. Σύγκριση του έργου του Συναδινού με το ιψενικό δράμα Ένας εχθρός του λαού. Βιβλιογραφία 5 ης ενότητας 1. Χαρά Μπακονικόλα, «Χρώματα του βωντβίλ στον Ξενόπουλο», στον συλλογικό τόμο: Nulla dies sine linea. Προσεγγίσεις στο έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου, Ίδρυμα Κώστα & Ελένης Ουράνη, Αθήνα, 2007, σ Αρετή Βασιλείου, Εκσυγχρονισμός ή Παράδοση; Το θέατρο πρόζας στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, Μεταίχμιο, Αθήνα, Η μεταπολεμική ηθογραφική φαρσοκωμωδία Έργα Δημήτρης Ψαθάς, Το στραβόξυλο, εκδ. Μαρή, χ.χ. Δημήτρης Ψαθάς, Ο αχόρταγος, Μαρία Ψαθά, Αθήνα, Δημ. Ψαθάς, Φωνάζει ο κλέφτης, Μαρία Ψαθά, Αθήνα, Δημ. Ψαθάς, Ζητείται ψεύτης, Μαρία Ψαθά, Αθήνα, Δημ. Ψαθάς, Ξύπνα Βασίλη, Μαρία Ψαθά, Αθήνα, 1993.

12 Δημ. Ψαθάς, Φον Δημητράκης, Μαρία Ψαθά, Αθήνα, Κώστας Πρετεντέρης, Ο κουνενές, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Κώστας Πρετεντέρης-Ασημάκης Γιαλαμάς, Η κόμησσα της φάμπρικας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Κώστας Πρετεντέρης, Ένας ιππότης για τη Βασούλα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Θέματα 1. Η παρουσίαση της γυναίκας στις κωμωδίες Στραβόξυλο, Ζητείται ψεύτης, Φωνάζει ο κλέφτης του Δημ. Ψαθά και Κουνενές του Κ. Πρετεντέρη. 2. Ο ρόλος της πολιτικής και της Ιστορίας στις κωμωδίες Φον Δημητράκης, Ξύπνα Βασίλη και Ζητείται ψεύτης του Ψαθά. Η σκιαγράφηση των ταξικών διαφορών στις κωμωδίες Η κόμησσα της φάμπρικας των Γιαλαμά-Πρετεντέρη, Αχόρταγος του Δ. Ψαθά και Ένας ιππότης για τη Βασούλα του Πρετεντέρη. Βιβλιογραφία 6 ης ενότητας 1. Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, «Εκ των στυλοβατών του καταστήματος : ο Χρήστος Γιαννακόπουλος, ο Αλέκος Σακελλάριος και η μεταπολεμική κωμωδία», στον τόμο των Πρακτικών του Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου, με τίτλο «Το Ελληνικό Θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ι. Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, σ Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, «Η πολιτική στις κωμωδίες του ελληνικού κινηματογράφου, », περ. Τα Ιστορικά, τχ. 26, 1997, σ Κώστας Γεωργουσόπουλος, «Η ελληνική μεταπολεμική φαρσοκωμωδία: Είδος μεικτό και νόμιμο;», στον τόμο των Πρακτικών του Α Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου, με τίτλο «Το Ελληνικό Θέατρο από τον 17 ο στον 20ό αιώνα», επιμ. Ι. Βιβιλάκης, Ergo, Αθήνα, σ Κωνσταντίνος Κυριακός, «Νεοελληνική δραματουργία», στον τόμο: Από τη σκηνή στην οθόνη. Σφαιρική προσέγγιση της σχέσης του ελληνικού κινηματογράφου με το θέατρο, Αιγόκερως, Αθήνα, 2002, σ

13 5. Στάθης Βαλούκος, «Η φαρσοκωμωδία και το ελληνικό χιούμορ», περ. Διαβάζω (Αφιέρωμα Το χιούμορ), τχ. 124, 31/7/1985, σ Τηλέμαχος Μουδατσάκις, «Μορφές του κωμικού στον πρώιμο ελληνικό κινηματογράφο. Η επιβίωση του λαϊκού αστείου», Β Διεθνής Συνάντηση Λαϊκού Θεάτρου. Πρακτικά, Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, Ζάκυνθος 21-23/11/2003, σ Γιώργος Π. Πεφάνης, «Το θέατρο και η κατοχική Αθήνα», «Σημείωμα αναδρομής στον Αλέκο Σακελλάριο», «Από τα φώτα της ιστορίας στη σκιά του αγάλματος. Για το Ένας ήρως με παντούφλες των Α. Σακελλάριου Χρ. Γιαννακόπουλου», στον τόμο: Τοπία της δραματικής γραφής, Ίδρυμα Κώστα & Ελένης Ουράνη, Αθήνα, 2003, σ Ο Καραγκιόζης Η επίδραση του θεάτρου σκιών στο μεταπολεμικό θέατρο Η επίδραση των σαιξπηρικών κωμωδιών στο μεταπολεμικό θέατρο Έργα Μάρκος Ξάνθος, Ο γάμος του Μπαρμπαγιώργου, στον τόμο: Ο Καραγκιόζης, τόμ. Α, επιμ. Γιώργος Ιωάννου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Μάρκος Ξάνθος, Η μεταμόρφωσις του Καραγκιόζη, στον τόμο: Ο Καραγκιόζης, τόμ. Β, επιμ. Γιώργος Ιωάννου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Αντώνης Μόλλας, Εις τον πύργον των φαντασμάτων, στον τόμο: Ο Καραγκιόζης, τόμ. Β, επιμ. Γιώργος Ιωάννου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Γιώργος Θεοτοκάς, Το κάστρο της Ωριάς, στον τόμο: Θεατρικά Έργα Α. Νεοελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Γιώργος Θεοτοκάς, Όνειρο του Δωδεκάμερου, στον τόμο: Θεατρικά Έργα Α. Νεοελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Γιώργος Θεοτοκάς, Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, στον τόμο: Θεατρικά Έργα Α. Νεοελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Γιώργος Θεοτοκάς, Συναπάντημα στην Πεντέλη, στον τόμο: Θεατρικά Έργα Α. Νεοελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965.

14 Γιώργος Θεοτοκάς, Το τίμημα της λευτεριάς ή Κατσαντώνης, στον τόμο: Θεατρικά Έργα Α. Νεοελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, Βασίλης Ρώτας, Το Πιάνο, στον τόμο: Θέατρο για παιδιά Β. Ρώτα, εκδ. Χ. Μπούρας, χ.χ. Βασίλης Ρώτας, Γραμματιζούμενοι, έκδοση του συγγραφέα, Αθήνα, Βασίλης Ρώτας, Το παραμύθι της ανέμης, Επικαιρότητα, Αθήνα, Ανδρέας Στάικος, Dum spiro spero, στον στον τόμο Φτερά στρουθοκαμήλου, επιμ. Δημήτρης Τσατσούλης, Ελληνικά Γράμματα, Ανδρέας Στάικος, Ελευθερία λόγου, στον τόμο Φτερά στρουθοκαμήλου, επιμ. Δημήτρης Τσατσούλης, Ελληνικά Γράμματα, Γιώργος Σκούρτης, Ο Καραγκιόζης παραλίγο βεζύρης, Καστανιώτης, Αθήνα, Γιώργος Σκούρτης, Ο Καραγκιόζης Καραγκιόζης, Κέδρος, Θέματα Μηχανισμοί της γελοιοποίησης στον Γάμο του Μπαρμπαγιώργου του Μάρκου Ξάνθου. Μηχανισμοί της γελοιοποίησης στη Μεταμόρφωση του Καραγκιόζη του Μάρκου Ξάνθου. Μηχανισμοί της γελοιοποίησης στον Πύργο των φαντασμάτων του Αντώνη Μόλλα. Η επίδραση του θεάτρου σκιών στις κωμωδίες του Γιώργου Θεοτοκά Το Κάστρο της Ωριάς & Όνειρο του Δωδεκάμερου. Η επίδραση του θεάτρου σκιών στην κωμωδία του Γιώργου Θεοτοκά Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας. Η επίδραση του θεάτρου σκιών στο Πιάνο του Βασίλη Ρώτα. Σύγκριση των γυναικείων δραματικών προσώπων στα έργα του Γιώργου Θεοτοκά Συναπάντημα στην Πεντέλη & Το τίμημα της λευτεριάς και στις σαιξπηρικές κωμωδίες Δωδεκάτη νύχτα και Όπως σας αρέσει. Σχέσεις των κωμωδιών Οι Γραμματιζούμενοι του Βασίλη Ρώτα και Κορακιστικά του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού.

15 Η επίδραση της σαιξπηρικής κωμωδίας Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας στην κωμωδία του Βασίλη Ρώτα Παραμύθι της ανέμης. Το ζήτημα της παρενδυσίας στα έργα του Θεοτοκά Το κάστρο της Ωριάς, Συναπάντημα στην Πεντέλη και στο έργο του Βασίλη Ρώτα Το παραμύθι της ανέμης. Η επίδραση του Καραγκιόζη στα έργα του Ανδρέα Στάικου Dum spiro spero και Ελευθερία λόγου. Ο Γιώργος Σκούρτης και το θέατρο σκιών (Ο Καραγκιόζης παραλίγο βεζύρης, Ο Καραγκιόζης Καραγκιόζης) Βιβλιογραφία 7 ης ενότητας 1. Θόδωρος Χατζηπανταζής, Η εισβολή του Καραγκιόζη στην Αθήνα του 1890, Στιγμή, Αθήνα, Γρηγόρης Μ. Σηφάκης, Η παραδοσιακή δραματουργία του Καραγκιόζη, Στιγμή, Αθήνα, Γιάννης Κιουρτσάκης, Καρναβάλι και Καραγκιόζης. Οι ρίζες και οι μεταμορφώσεις του λαϊκού γέλιου, Κέδρος, Αθήνα, ³ Αρετή Βασιλείου, «Ένα μικρό περιθώριο κωμικής αναρχίας : Η επίδραση του θεάτρου σκιών στις κωμωδίες του Γιώργου Θεοτοκά», Νέα Εστία, τχ (Νοέμβριος 2008), σ Θόδωρος Γραμματάς, «Απεικονίσεις της Ιστορίας στο θέατρο του Γιώργου Θεοτοκά», στον τόμο: Για το δράμα και το θέατρο, Εξάντας, Αθήνα, σ Βάλτερ Πούχνερ, «Το παραδοσιακό κοινό του Θεάτρου Σκιών στην Ελλάδα», στον τόμο: Β. Πούχνερ, Ευρωπαϊκή Θεατρολογία. Ένδεκα μελετήματα, Ίδρυμα Γουλανδρή- Χορν, Αθήνα, 1984, σ Μαίρη Μικέ, Μεταμφιέσεις στη νεοελληνική πεζογραφία (19 ος -20ός αι.) 8. Αρετή Βασιλείου, «Βασίλης Ρώτας και Ουίλλιαμ Σαίξπηρ: Ο αγώνας μου μ έναν τιτάνα. Η ιδεολογικοποίηση και ο εκδημοκρατισμός του σαιξπηρικού θεάτρου», στον τόμο: Αρετή Βασιλείου, Επί ξυρού ακμής. Ιστορικά νεοελληνικού θεάτρου, Παπαζήσης, 2012, σ

16 9. Δημήτρης Τσατσούλης, τα προλογικά σημειώματα στον τόμο: Ανδρέας Στάικος, Φτερά στρουθοκαμήλου, επιμ. Δημήτρης Τσατσούλης, Ελληνικά Γράμματα, Γιάννης Κιουρτσάκης, Προφορική παράδοση και ομαδική δημιουργία. Το παράδειγμα του Καραγκιόζη, Κέδρος, Αθήνα, Θέατρο σκιών. Παράδοση και νεωτερικότητα, εισ. επιμ. Στάθης Δαμιανάκος, Πλέθρον, Αθήνα. 12. Οι μεταμορφώσεις του Καραγκιόζη, εισ. μτφρ. Κατερίνα Μυστακίδου, Εξάντας, Karagöz. Το θέατρο σκιών στην Ελλάδα και στην Τουρκία, εισ.-μτφρ.-σχόλια Αικατερίνη Μυστακίδου, Ερμής, Αθήνα, Η παρωδία, η ειρωνεία, ο σαρκασμός, το γκροτέσκο και το μαύρο χιούμορ στο μεταπολεμικό θέατρο (σουρεαλισμός, θέατρο του παραλόγου, κτλ.) Έργα Βασίλης Ζιώγας, Το προξενιό της Αντιγόνης. Η κωμωδία της μύγας, Ερμής, Αθήνα, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ο μπαμπάς ο πόλεμος, στον τόμο: Θέατρο Ιάκωβου Καμπανέλλη, τόμ. Γ, Κέδρος, Αθήνα, 1981, σ Ιάκωβος Καμπανέλλης, Οδυσσέα γύρισε σπίτι, στον τόμο: Θέατρο Ιάκωβου Καμπανέλλη, τόμ. Β, Κέδρος, Αθήνα, σ Παύλος Μάτεσις, Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο, Κέδρος, Αθήνα, Παύλος Μάτεσις, Η τελετή, Καστανιώτης, Αθήνα, Πάρις Τακόπουλος, Τόνοι και πνεύμα ενός ελληνικού τανγκό, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Πάρις Τακόπουλος, Πάρτυ Μαγιού, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Πάρις Τακόπουλος, Βαλς εζιτασιόν, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ

17 Πάρις Τακόπουλος, Ο προτελευταίος των Μόνικιν, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Κώστας Μουρσελάς, Οι φίλοι. Ενυδρείο. Μαχαίρι στο κόκκαλο, Κέδρος, Αθήνα, Κώστας Μουρσελάς, Εκείνος και εκείνος, Κέδρος, Αθήνα, Κώστας Μουρσελάς, Η κυρία δεν πενθεί και άλλες 11 κωμωδίες, Κέδρος Αθήνα, Γιώργος Σκούρτης, Οι νταντάδες, Καστανιώτης, Αθήνα, ²1998. Θέματα Το στοιχείο του γκροτέσκο στα έργα του Βασίλη Ζιώγα Το προξενιό της Αντιγόνης και Η κωμωδία της μύγας. Το στοιχείο της παρωδίας στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη Ο μπαμπάς ο πόλεμος. Το στοιχείο της παρωδίας στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη Οδυσσέα γύρισε σπίτι. Η παρωδία και το γκροτέσκο στο έργο του Παύλου Μάτεσι Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο. Η παρωδία και το γκροστέσκο στο έργο του Παύλου Μάτεσι Η τελετή. Το στοιχείο της παρωδίας στα έργα του Πάρι Τακόπουλου Τόνοι και πνεύμα ενός ελληνικού τανγκό και Πάρτυ Μαγιού. Το στοιχείο της παρωδίας στα έργα του Πάρι Τακόπουλου Βαλς εζιτασιόν και Ο προτελευταίος των Μόνικιν. Σάτιρα, σαρκασμός και ειρωνεία στο έργο του Κώστα Μουρσελά Ενυδρείο. Σάτιρα, σαρκασμός και ειρωνεία στο έργο του Κώστα Μουρσελά Η κυρία δεν πενθεί. Σάτιρα, σαρκασμός και ειρωνεία στο έργο του Κώστα Μουρσελά Εκείνος και εκείνος. Σάτιρα, σαρκασμός και ειρωνεία στο έργο στο έργο του Γιώργου Σκούρτη Οι νταντάδες. Βιβλιογραφία 8 ης ενότητας 1. Βάλτερ Πούχνερ, «Ο Βασίλης Ζιώγας και ο υπερρεαλισμός στο νεοελληνικό θέατρο. Μία πρώτη προσέγγιση στο πρώιμο θεατρικό έργο του», στον τόμο: Β. Πούχνερ, Φιλολογικά και θεατρολογικά ανάλεκτα. Πέντε μελετήματα, Καστανιώτης, 1995, σ

18 2. Βάλτερ Πούχνερ, «Μικρά Καμπανελλικά», στον τόμο: Β. Πούχνερ, Είδωλα και ομοιώματα. Πέντε θεατρολογικά μελετήματα, Νεφέλη, Αθήνα, 2000, σ Κυριακή Πετράκου, «Οι υπερμεγέθεις θεατρικοί ήρωες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων», στον τόμο: Κ. Πετράκου, Θεατρολογικά Miscellanea, Δίαυλος, Αθήνα, 2004, σ Κυριακή Πετράκου, «O Βασίλης Ζιώγας και το fin de siècle», στον τόμο: Κ. Πετράκου, Θεατρολογικά Miscellanea, Δίαυλος, Αθήνα, 2004, σ Χαρά Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, «Το θέατρο του Πάρι Τακόπουλου», στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Γρηγόρης Ιωαννίδης, «Χιούμορ και πολεμική στα δεκαέξι Εγκεφαλικά επεισόδια του Πάρι Τακόπουλου, στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Δημήτρης Τσατσούλης, «Καρναβαλικές αντηχήσεις στο θέατρο του Πάρι Τακόπουλου», στον τόμο: Τα Θεατρικά του Πάρι Τακόπουλου, θεατρολογική επιμέλεια Δημήτρης Τσατσούλης, Α τόμος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σ Κυριακή Πετράκου, «Ο μύθος, η ιστορία και η ανατροπή σε δύο πρώιμα έργα του Καμπανέλλη: Οδυσσέα γύρισε σπίτι και Ο μπαμπάς ο πόλεμος», στον τόμο: Κ. Πετράκου, Θεατρικές (Σ)Τάσεις και πορείες. Δεκαέξι μελετήματα για το νεοελληνικό θέατρο, Παπαζήσης, Αθήνα, 2007, σ Βάλτερ Πούχνερ, Ποίηση και μύθος στα θεατρικά έργα του Βασίλη Ζιώγα. Πανθεϊσμός και φυσιολατρία ως τελεολογικές θεμελιώσεις μιας μυστικιστικής κοσμοθεωρίας. Ερμηνευτικό δοκίμιο, Πολύτροπον, Αθήνα, 2004, σ Γιώργος Πεφάνης, «Το θέατρο του Κώστα Μουρσελά», «Ματ σε μία κίνηση», «Ο πόθος και η εκλογίκευση στο θέατρο του Μουρσελά», «Τρεις εν κλειστώ. Η Κυρία δεν πενθεί του Κ. Μουρσελά. Ερμηνευτική προσέγγιση και αναφορά στο Ρολόι και σε άλλα έργα του συγγραφέα», στον τόμο: Γ. Πεφάνης, Η άμμος του κειμένου. Αισθητικά και δραματολογικά θέματα στο ελληνικό θέατρο, Παπαζήσης, Αθήνα, 2008, σ Δημήτρης Τσατσούλης, Σημεία γραφής κώδικες σκηνής στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο, Νεφέλη, 2007.

19 12. Αρετή Βασιλείου, «Ο τελευταίος πόλεμος: η τελευταία λέξη του Γιώργου Θεοτοκά στον διάλογό του με την αρχαία τραγωδία», στον τόμο: Αρ. Βασιλείου, Επί ξυρού ακμής. Ιστορικά Νεοελληνικού Θεάτρου, Παπαζήσης, 2012, σ Θόδωρος Γραμματάς, Το Ελληνικό θέατρο στον 20ό αιώνα: πολιτισμικά πρότυπα και πρωτοτυπία, τόμ. Α - Β, Εξάντας, Αθήνα, Πλάτων Μαυρομούστακος, Το θέατρο στην Ελλάδα Μία Επισκόπηση, Καστανιώτης, Θόδωρος Χατζηπανταζής, Διάγραμμα Ιστορίας Νεοελληνικού Θεάτρου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, Aliki Bacopoulou-Halls, Modern Greek Theatre: Roots and Blossoms, Diogenis, Athens, Ελένη Βαροπούλου, Το θέατρο στην Ελλάδα. Η παράδοση του καινούργιου , 2 τόμοι, Άγρα, Αθήνα, Βάλτερ Πούχνερ, Τοπία ψυχής και μύθοι πολιτείας. Το θεατρικό σύμπαν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Παπαζήση, Αθήνα, Γιώργος Π. Πεφάνης, Ιάκωβος Καμπανέλλης. Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, Κέδρος, Βάλτερ Πούχνερ, «Φιλολογικές παρατηρήσεις στα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη», στο: Φιλολογικά και θεατρολογικά ανάλεκτα. Πέντε μελετήματα, Καστανιώτης, Αθήνα, 1995, σ Ζωή Βερβεροπούλου, «Το θεατρικό περικείμενο: υπόσταση και λειτουργία στο έργο του Βασίλη Ζιώγα», περ. Νέα Εστία, τχ. 1759, Σεπτ. 2003, σ Γρηγόρης Ιωαννίδης, «Αναφορά στον Βασίλη Ζιώγα. Τα μονόπρακτα», περ. Αντί, τ. 747, 5/10/2001, σ Κώστας Γεωργουσόπουλος, Κλειδιά και κώδικες του θεάτρου, Εστία, Αθήνα, 1984, σ Λιλή Ζωγράφου, «Οι θείοι της Αντιγόνης», περ. Επιθεώρηση Τέχνης, τόμ. ΙΑ, τχ. 62. Μάρτιν Έσσλιν, Το θέατρο του παραλόγου, μτφρ. Μάγια Λυμπεροπούλου, Δωδώνη, Γιώργος Μιχαηλίδης, Νέοι Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς, Κάκτος, 1975.

20 Χάρης Σβαλίγκος, Το μεταφυσικό παράλογο στη θεατρική παρωδία. Διακείμενο και Μύθος, Paulos, Αθήνα, Βασίλης Ζιώγας, «Το στίγμα θέσεως του πρωτοποριακού θεάτρου», περ. Επιθεώρηση Τέχνης, τόμ. ΙΖ, 1963, σ Βασίλης Ζιώγας, «Αντιστροφή της τραγωδίας», περ. Περίτεχνο, τχ. 5, 2000, σ Γενικότερη ενδεικτική βιβλιογραφία περί κωμικού 1. Sigmund Freud, Το ευφυολόγημα και η σχέση του με το ασυνείδητο. Το χιούμορ, μτφρ. Λίνα Σιπητάνου Γιώργος Σαγκριώτης, Πλέθρον, [Φιλολογία FRE] 2. Henri Bergson, Το γέλιο. Δοκίμιο για τη σημασία του κωμικού, μτφρ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, [Θεατρολογία BER / Φιλολογία BER / Φιλοσοφία B / ΒΚΠ ΒΣ BER] 3. Θεόδωρος Καρζής, Η σάτιρα και η παγκόσμια ιστορία της, Καστανιώτης, Αθήνα, Η πολιτισμική ιστορία του χιούμορ, επιμ. Jan Bremmer Herman Roodenburg, μτφρ. Γιώργος Δίπλας, Πολύτροπον, Αθήνα, Moelwyn Merchant, Κωμωδία, μτφρ. Αριστέα Παρίσι, Methuen & Co Ltd., Ερμής, 1980 [ΒΚΠ ΒΣ MER / Θεατρολογία MER / Φιλολογία MER]. 6. Jessica Milner Davis, Φάρσα, μτφρ. Ιουλία Ράλλη Καίτη Χατζηδήμου, Methuen & Co Ltd., Ερμής, 1980, 1984 [ΒΚΠ ΒΣ MIL / Θεατρολογία M / Φιλολογία MIL]. 7. Arthur Pollard, Σάτιρα, μτφρ. Θεοχάρης Παπαμάργαρης, Methuen & Co Ltd., Ερμής, 1984 [BKP BS POL / Θεατρολογία P / Φιλολογία POL]. 8. Mikhail Bakhtin, Rabelais and his World, Indiana University Press, Bloomington, 1984 [αντ αυτού παρουσίαση του Γιάννη Κιουρτσάκη, Καρναβάλι και Καραγκιόζης. Οι ρίζες και οι μεταμορφώσεις του λαϊκού γέλιου, Κέδρος, Αθήνα, ³2002]. 9. Charles Baudelaire, Περί της ουσίας του γέλιου και γενικά περί του κωμικού στις πλαστικές τέχνες, μτφρ. Λίζυ Τσιριμώκου, Άγρα, Αθήνα, 2000 [Φιλολογία BAU]

21 10.Marvin Carlson, Theories of the Theatre, Cornell University Press, Ithaca, Andrew Stott, Comedy, Routledge, London, Μαίρη Μικέ, Μεταμφιέσεις στη νεοελληνική πεζογραφία (19 ος -20ός αι.) 13.Robert Corrigan (ed.), Comedy. Meaning and Form, Chandler Publishing Company, Scranton, Vladimir Jankélévitch, Η Ειρωνεία, Πλέθρον, μτφρ. Μιχάλης Καραχάλιος, Αθήνα, 2005 [Φιλολογία JAN / ΒΚΠ ΒΣ JAN]. 15.D.C. Muecke, Ειρωνεία, μτφρ. Κώστας Πύρζας, Ερμής, Αθήνα, ²2001 [ΒΚΠ ΒΣ M / Θεατρολογία M]. 16.G.G. Sedgewick, Of Irony Especially in Drama, University of Toronto Press, 1967.