Γενικές εξετάσεις 2015 Βιολογία Γ λυκείου γενικής παιδείας

Transcript

1 Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μελλίδης Κ. Πασσιά Α. Θέμα Α Γενικές εξετάσεις 2015 Βιολογία Γ λυκείου γενικής παιδείας Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1. έως Α5. και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. Α1. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα είναι η : α. ελονοσία β. χολέρα γ. σύφιλη δ. πολιομυελίτιδα Α2. Κέντρο αιμοποίησης αποτελεί ο: α. ερυθρός μυελός των οστών β. θύμος αδένας γ. νωτιαίος μυελός δ. πνεύμονας Α3. Το φαινόμενο της βιοσυσσώρευσης μπορεί να προκληθεί από: α. νιτρικά άλατα β. εντομοκτόνο γ. φωσφορικά άλατα δ. αμμωνία Α4. Σε ένα αυτότροφο οικοσύστημα το δεύτερο τροφικό επίπεδο περιλαμβάνει τους: α. παραγωγούς β. καταναλωτές 1ης τάξης γ. καταναλωτές 2ης τάξης δ. αποικοδομητές Α5. Κατά την ταξινόμηση των οργανισμών, πολλά γένη που μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους απ ότι άλλα, συνιστούν: α. μία κλάση β. ένα είδος γ. μία τάξη δ. μία οικογένεια Α1. γ. Α2. α. Α3. β. Α4. β. Α5. δ.

2 2 Φροντιστήρια δυαδικό Θέμα Β Β1. Να αντιστοιχίσετε τον αριθμό καθεμιάς από τις φράσεις της στήλης I με ένα μόνο γράμμα, Α ή Β, της στήλης II. Στήλη I 1. Παράγεται από μύκητες 2. Αποτελεί συστατικό της μη ειδικής άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού. 3. Είναι ένζυμο. 4. Παρεμποδίζει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος στα βακτήρια. 5. Είναι αντιβιοτικό. 6. Διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων. 7. Παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό. 8. Η χρήση της μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων σε αυτήν. Στήλη II Α: Λυσοζύμη Β: Πενικιλίνη Β2. Τι πληροφορίες διαθέτει το γενετικό υλικό ενός ιού; Μονάδες 8 Β3. Να αναφέρετε δύο συνθήκες κάτω από τις οποίες τα βακτήρια σχηματίζουν ενδοσπόρια (μονάδες 2). Ποια τα χαρακτηριστικά των ενδοσπορίων (μονάδες 3) Β4. Ποιες οι συνέπειες της όξινης βροχής; Β5. Η βιολογία, όπως και κάθε άλλη επιστήμη, βασίζεται πάνω σε μερικές θεμελιώδεις γενικεύσεις. Να διατυπώσετε τις θεμελιώδεις γενικεύσεις, στις οποίες βασίζεται η βιολογία. Β1. 1. Β 2. Α 3. Α 4. Β 5. Β 6. Α 7. Α 8. Β Β2. Σελίδα 18 σχολικού βιβλίου: «Το γενετικό υλικό..πολλαπλασιασμός τους» και ο Η.Ι.V. έχει στο γενετικό του υλικό πληροφορίες για τη σύνθεση του ενζύμου αντίστροφη μεταγραφάση Β3. Σελίδα σχολικού βιβλίου: «Ορισμός βακτήρια.. βακτήριο». Β4. Σελίδα 107 σχολικού βιβλίου: «Εξαιτίας του φαινομένου της όξινης βροχής επιφάνεια τους» και ερημοποίηση σελίδα 101 σχολικού βιβλίου. Β5. Σελίδα 120 σχολικού βιβλίου: «Είναι η κυτταρική θεωρία.. προγενέστερος οργανισμός»

3 Φροντιστήρια δυαδικό 3 Θέμα Γ Δίνονται τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4. Γ1. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στον οργανισμό ενός ανθρώπου μετά από μόλυνση που προκλήθηκε για δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τα Γ2. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση του αντιγόνου στον οργανισμό ενός ανθρώπου, τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον εμβολιασμό του από το συγκεκριμένο αντιγόνο (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τα Μονάδες Γ3. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό ενός ανθρώπου, τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον πρώτο εμβολιασμό του (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τα Γ4. Ποιο από τα διαγράμματα 1, 2, 3 και 4 απεικονίζει τη συγκέντρωση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων στον οργανισμό ενός ανθρώπου που μολύνθηκε

4 4 Φροντιστήρια δυαδικό από ένα βακτήριο (μονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τα Γ5. Ένας υγιής ενήλικος άνθρωπος μολύνεται από ένα είδος παθογόνου βακτηρίου. Να εξηγήσετε τρεις πιθανούς λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος αυτός δεν εμφάνισε τα συμπτώματα της ασθένειας. Μονάδες 9 Γ1. Εφόσον ο άνθρωπος μολύνθηκε για δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό ο οργανισμός του διαθέτει κύτταρα μνήμης στο συγκεκριμένο αντιγόνο. Επομένως θα ακολουθήσει δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Στην δευτερογενή απόκριση η παραγωγή αντισωμάτων είναι άμεση, σε υψηλή συγκέντρωση και παραμένουν στον οργανισμό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τα παραπάνω η καμπύλη που πληρεί τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η καμπύλη του διαγράμματος 4. Γ2. Το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ή εξασθενημένους μικροοργανισμούς ή τμήματα τους. Επομένως η συγκέντρωση του αντιγόνου θα είναι υψηλή κατά τη στιγμή της χορήγησης του εμβολίου και θα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου έπειτα από την παραγωγή ειδικών αντισωμάτων που γίνεται τις επόμενες μέρες (εφόσον οι μικροοργανισμοί είναι μικροί και δεν πολλαπλασιάζονται). Σύμφωνα με τα παραπάνω η καμπύλη του διαγράμματος 3 απεικονίζει τη συγκέντρωση του αντιγόνου. Γ3. Το εμβόλιο όπως θα έκανε και ο ίδιος μικροοργανισμός ενεργοποιεί το ανοσοβιολογικό σύστημα να παράγει αντισώματα και κύτταρα μνήμης. Η ανοσοβιολογική απόκριση που ακολουθεί τον εμβολιασμό είναι πρωτογενής καθώς δεν υπάρχει προηγούμενη έκθεση στο ίδιο αντιγόνο και ο οργανισμός δεν διαθέτει κύτταρα μνήμης. Στην πρωτογενή απόκριση χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα για να παραχθούν τα αντισώματα, η συγκέντρωση τους είναι χαμηλή και παραμένουν για μικρότερο χρονικό διάστημα στο αίμα. Το διάγραμμα 1 απεικονίζει όλα τα παραπάνω. Γ4. Τα κυτταροτοξικά Τα λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται μόνο σε περίπτωση κατά τη οποία το αντιγόνο είναι ένα κύτταρο: καρκινικό, μεταμοσχευμένου ιστού ή μολυσμένο από ιό. Εφόσον ο οργανισμός του ανθρώπου μολύνθηκε από βακτήριο η συγκέντρωση των Τ κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων παραμένει σταθερή σε σχέση με το χρόνο. Άρα πρόκειται για το διάγραμμα 2. Γ5. Πιθανοί λόγοι για τους οποίους ο άνθρωπος δεν εμφάνισε συμπτώματα της ασθένειας είναι: 1. Είχε έρθει στο παρελθόν ξανά σε επαφή με φυσικό τρόπο με το συγκεκριμένο βακτήριο. Άρα υπήρχαν κύτταρα μνήμης που ενεργοποιήθηκαν και παράχθηκαν άμεσα ειδικά αντισώματα που εξουδετέρωσαν το βακτήριο και δεν νόσησε σε αυτή τη δευτερογενή απόκριση. 2. Είχε εμβολιαστεί στο παρελθόν για το συγκεκριμένο βακτήριο οπότε πάλι παράχθηκαν ειδικά αντισώματα και μιας και πρόκειται για δευτερογενή απόκριση το άτομο δεν νοσεί. 3. Του χορηγήθηκε ορός με έτοιμα αντισώματα. Αντιμετωπίστηκε δηλαδή με παθητική ανοσίας της οποίας η δράση είναι άμεση αλλά παροδική. Επομένως το άτομο δεν νοσεί. 4. Το βακτήριο να χορηγήθηκε με μορφή εμβολίου (Εναλλακτικά μία άλλη περίπτωση είναι στο άτομο να έχει χορηγηθεί αντιβιοτικό για κάποιο άλλο βακτήριο οπότε να αντιμετωπίζεται και το συγκεκριμένο βακτήριο και να μην εμφανίζονται τα συμπτώματα της ασθένειας).

5 Φροντιστήρια δυαδικό 5 Θέμα Δ Σε ένα μικρό δασικό οικοσύστημα υπάρχουν δέντρα, 25 κουνέλια με ανοιχτό χρώμα τριχώματος, 175 κουνέλια με σκούρο χρώμα τριχώματος και 10 γεράκια στα οποία συνολικά παρασιτούν πρωτόζωα. Δ1. Να σχεδιάζετε την τροφική πυραμίδα πληθυσμού αυτού του δασικού οικοσυστήματος. Δ2. Αν η μέση βιομάζα ενός κουνελιού είναι 1Kg, να υπολογίσετε τη βιομάζα κάθε τροφικού επιπέδου του οικοσυστήματος και να σχεδιάσετε την αντίστοιχη τροφική πυραμίδα (μονάδες 5). Να υπολογίσετε τη μέση βιομάζα που έχει κάθε γεράκι (μονάδες 2). Μονάδες 7 Δ3. Αν μια ασθένεια μειώσει τη βιομάζα των παραγωγών σε 400 Kg. Ποιος είναι ο αριθμός των γερακιών που θα μπορεί να υποστηρίξει το οικοσύστημα; Δίνεται ότι η μέση βιομάζα των γερακιών παραμένει σταθερή. Μονάδες 8 Μια πυρκαγιά καταστρέφει το παραπάνω μικρό δασικό οικοσύστημα. Οι πληθυσμοί όλων των καταναλωτών μεταναστεύουν σε ένα γειτονικό θαμνώδες οικοσύστημα, το οποίο μπορεί να τους υποστηρίξει διατροφικά. Στο οικοσύστημα αυτό το έδαφος είναι ανοιχτόχρωμο σε αντίθεση με το έδαφος του προηγούμενου οικοσυστήματος, που ήταν σκουρόχρωμο. Η γραφική παράσταση στην εικόνα 1 απεικονίζει τη μεταβολή του αριθμού των ανοιχτόχρωμων και των σκουρόχρωμων κουνελιών στο οικοσύστημα μετά τη μετανάστευση. Δ4. Με βάση τη θεωρία της Φυσικής Επιλογής, να ερμηνεύσετε τις μεταβολές των καμπύλων Α και Β στο οικοσύστημα αυτό. Τροφική αλυσίδα: Δέντρα κουνέλια γεράκι πρωτόζωα Δ1. Πρωτόζωα Γεράκι Κουνέλια Δέντρα

6 6 Φροντιστήρια δυαδικό Νκουνελιών=175+25=200 Δ2. 1κουνέλι 1 Kg 200κουνέλια x x=200 Kg Αιτιολόγηση: Σελίδα σχολικού βιβλίου 77«Μόνο το 10% της ενέργειας περνάει στο επόμενο τροφικό επίπεδο.» και αιτιολόγηση βιομάζας. Συνεπώς Βιομάζα Πρωτόζωα 2Kg = 20 Γεράκι 20Kg Βιομάζα γερακιών 100 Kg = 2 Κουνέλι 200Kg Βιομάζα πρωτόζωων 100 Kg Δέντρο 2000Kg Βιομάζα δέντρων 200*10=2000 Kg Πυραμίδα Βιομάζας 10 γεράκια 20Kg 1γεράκι x x=2kg Άρα η μέση βιομάζα γερακιών είναι 2 Kg. Δ3. Η βιομάζα παραγωγών είναι 400Kg. Άρα η βιομάζα των υπολοίπων θα είναι: Πρωτόζωα 0,4 Kg Γεράκια 4Kg Κουνέλια 40Kg Δέντρα 400Kg Η μέση βιομάζα παραμένει 2Kg. Άρα το 1 γεράκι 2Kg x 4Kg x=2 Άρα τα γεράκια που μπορεί να υποστηρίξει το οικοσύστημα είναι 2.

7 Φροντιστήρια δυαδικό 7 Δ4. Ορισμός φυσικής επιλογής σελίδα 129 σχολικό βιβλίο «Η δράση της φυσικής επιλογής είναι τυπικά και χρονικά προσδιορισμένη.άλλη χρονική στιγμή» Ο αριθμός των σκουρόχρωμων κουνελιών ήταν αυξημένος στο αρχικό οικοσύστημα, αφού είχαν το προσαρμοστικό πλεονέκτημα. Χάρη στο σκούρο χρώμα τους ήταν πιο δυσδιάκριτα πάνω στο σκούρο έδαφος του οικοσυστήματος, από τους θηρευτές τους, τα γεράκια. Ως αποτέλεσμα, ζούσαν περισσότερο και αναπαράγονταν, αφήνοντας μεγαλύτερο αριθμό απογόνων και το χαρακτηριστικό τους μεταβιβάζονταν με μεγαλύτερη συχνότητα στις επόμενες γενιές. Αντίθετα τα ανοιχτόχρωμα, διακρινόταν πιο εύκολα από τα γεράκια, τρώγονταν και ο πληθυσμός τους μειωνόταν. Όταν τα ζώα μετανάστευσαν στο γειτονικό οικοσύστημα η δράση της φυσικής επιλογής άλλαξε. Το ευνοϊκό χαρακτηριστικό9 (σκούρο χρώμα)έπαψε πια να είναι ευνοϊκό. Οι φορείς αυτού του χαρακτηριστικού γίνονταν πιο εύκολα αντιληπτοί από τους θηρευτές τους, καθώς έψαχναν τροφή πάνω στο ανοιχτόχρωμο έδαφος. Αντίθετα το ευνοϊκό χαρακτηριστικό το είχαν τώρα τα ανοιχτόχρωμα κουνέλια, που ήταν πιο δυσδιάκριτα πάνω στο ανοιχτόχρωμο έδαφος. Επιβίωναν περισσότερο, αναπαράγονταν και κληροδοτούσαν αυτό το χαρακτηριστικό στους απόγονους τους με μεγαλύτερη συχνότητα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο δικός τους πληθυσμός να αυξάνεται (καμπύλη Α) ενώ των σκουρόχρωμων ( καμπύλη Β) να μειώνεται.