4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/10/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το οίδημα στην περιοχή της φλεγμονής οφείλεται: Α. Στη διάχυση πλάσματος στους γύρω ιστούς Στη συστολή των αιμοφόρων αγγείων Στην έκκριση αντιμικροβιακών ουσιών Στον σχηματισμό του ινώδους 2. Βακτηριοκτόνο δράση έχει/-ουν: Α. Η ισταμίνη Τα αυτοαντισώματα Η λυσοζύμη Τα αλλεργιογόνα 3. Με εκβλάστηση είναι δυνατό να πολλαπλασιάζονται: Α. Οι μύκητες Τα πρωτόζωα Οι ιοί Τα βακτήρια 4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Α. Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ 5. Μηχανισμό μη ειδικής άμυνας αποτελεί/-ούν: Α. Τα λεμφοκύτταρα Τα αντισώματα Σελίδα 1 από 8

2 Τα αυτοαντισώματα Το συμπλήρωμα ΜΟΝΑΔΕΣ 25 ΘΕΜΑ Β Β1. Να αντιστοιχίσετε κάθε όρο της στήλης Ι με έναν όρο από τη στήλη ΙΙ: Στήλη Ι Στήλη ΙΙ Α. Νικοτίνη 1. Καταστολή μικρών πόνων Αιθυλική αλκοόλη 2. Καταρράκτης Ενδορφίνες 3. Απώλεια μνήμης Ισταμίνη 4. Έκκριση αδρεναλίνης Ε. Αυτοαντισώματα 5. Άσθμα Α-4, Β-3, Γ-1, Δ-5, Ε-2 Β2. Να χαρακτηρίστε κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ). i. Η μεθαδόνη είναι μία ναρκωτική ουσία που έχει δράση παρόμοια με την ηρωίνη. ii. Στον μυελό των οστών παράγονται, διαφοροποιούνται και ωριμάζουν τα Τ λεμφοκύτταρα. iii. Οι ιντερφερόνες είναι ένα σύμπλοκο 20 πρωτεϊνών στον ορό του αίματος. iv. Οι λεμφαδένες αποτελούν δευτερογενή λεμφικά όργανα. v. Τα μονοκύτταρα αποτελούν κατηγορία φαγοκυττάρων και προέρχονται από τη διαφοροποίηση των μακροφάγων. vi. Το ινώδες σχηματίζεται από τη δράση των τοξινών στις νευρικές απολήξεις. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 i. ii. iii. iv. v. vi. Λ, Λ, Λ, Σ, Λ, Λ. Σελίδα 2 από 8

3 Β3. Να γράψετε τους ορισμούς: i. Ανοσία ii. Φλεγμονή iii. Ενδοτοξίνες ΜΟΝΑΔΕΣ 9 (3+3+3) Όπως στη θεωρία Β4. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο δρα ο HIV από τη στιγμή της μόλυνσης ενός ατόμου μέχρι τη στιγμή που το άτομο γίνεται φορέας. Όπως στη θεωρία ΘΕΜΑ Γ Γ1. Ένα άτομο μολύνθηκε για πρώτη φορά από τον ιό της ηπατίτιδας Οι βιοχημικές αναλύσεις του αίματός του μετά τη μόλυνση έδειξαν υψηλές συγκεντρώσεις διαφόρων λεμφοκυττάρων, όπως απεικονίζονται στη γραφική παράσταση: Λεμφοκύτταρα Β λεμφοκύτταρα Κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα Χρόνος Σελίδα 3 από 8

4 Α. Να γράψετε τους πιθανούς τρόπους μετάδοσης του ιού της ηπατίτιδας στο άτομο και άλλους ιούς που γνωρίζετε ότι μεταδίδονται με αυτούς τους τρόπους. Με τη σεξουαλική επαφή, με το αίμα και τα παράγωγά του, όπως σε περιπτώσεις μετάγγισης ή χρήσης μολυσμένης σύριγγας. [Το άτομο δεν είναι έμβρυο και άρα δεν αναφέρουμε τη μετάδοση από τη μητέρα σε αυτό.] Να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο ενεργοποιούνται και τον τρόπο με τον οποίο δρουν κατά του ιού τα κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα. Τα κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται από ουσίες που παράγουν τα βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα κατά το 2ο στάδιο της ανοσοβιολογικής απόκρισης, στην περίπτωση που το αντιγόνο είναι κύτταρο. Τα κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα καταστρέφουν τα κύτταρα στόχους, τα οποία στην περίπτωση του συγκεκριμένου ατόμου είναι τα μολυσμένα από τον ιό της ηπατίτιδας κύτταρα του ατόμου. Η δράση των βοηθητικών αλλά και των κυτταροτοξικών Τ λεμφοκυττάρων αποτελεί την κυτταρική ανοσία. Πώς ονομάζονται οι ουσίες που παράγονται από τα Β λεμφοκύτταρα και με ποιον τρόπο συμβάλλουν στην εξουδυετέρωση του ιού; (1+4) Τα Β-λεμφοκύτταρα συνθέτουν στο κυτταρόπλασμά τους και παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους ειδικές πρωτεΐνες (υποδοχείς) που ονομάζονται ανοσοσφαιρίνες ή αντισώματα. Τα αντισώματα συνδέονται με τα αντιγόνα. Η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος έχει ως αποτέλεσμα: 1. την ενεργοποίηση του συμπληρώματος, 2. την αναγνώριση του μικροβίου από τα μακροφάγα με σκοπό την ολοκληρωτική καταστροφή του, 3. την εξουδετέρωση του αντιγόνου. Γ2. Ένας μεταμοσχευμένος ασθενής υποβάλλεται σε ανοσοκαταστολή με τη χορήγηση ειδικού φαρμάκου. Η επιθυμητή ανοσοκαταστολή επιτυγχάνεται όταν η συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα του ασθενή είναι μεγαλύτερη των 10 ng/ml αίματος και μικρότερη των 40 ng/ml αίματος. Σελίδα 4 από 8

5 Συγκέντρωση ανοσοκατασταλτικού φαρμάκου Στη γραφική παράσταση απεικονίζεται η συγκέντρωση της ουσίας αυτής στο αίμα του ασθενή για 15 ημέρες: 40 ng/ml 10 ng/ml ημέρες Α. Να εξηγήσετε για ποιο λόγο είναι αναγκαία η χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων στους μεταμοσχευμένους ασθενείς. Μεταμόσχευση ονομάζεται η μεταφορά ιστών ή οργάνων (μοσχεύματα) από έναν οργανισμό-δότη σε έναν δέκτη, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη για την επιβίωση ενός ατόμου. Στην περίπτωση όμως που τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας των μοσχευμάτων του δότη παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές από αυτά του δέκτη, ενεργοποιείται το ανοσοβιολογικό σύστημα του τελευταίου και το μόσχευμα απορρίπτεται. Σήμερα πραγματοποιείται η επιτυχής μεταφορά μοσχευμάτων και πρόληψη της απόρριψής τους, διότι: επιλέγεται προσεκτικά ο κατάλληλος δότης, ο οποίος πρέπει να έχει όσο το δυνατόν όμοια αντιγόνα ιστοσυμβατότητας με το δέκτη, ώστε να μην προκληθεί ανοσοβιολογική αντίδραση στον δέκτη και απόρριψη του μοσχεύματος. χορηγούνται στον δέκτη φάρμακα που καταστέλλουν τη λειτουργία του ανοσοβιολογικού του συστήματος (ανοσοκατασταλτικά). Στην περίπτωση αυτή όμως, ο δέκτης λόγω της ανοσοκαταστολής γίνεται ευάλωτος στη δράση μικροοργανισμών, με συνέπεια την εμφάνιση ασθενειών. Να εντοπίσετε από τη γραφική παράσταση το χρονικό διάστημα εντός των 15 ημερών που ο ασθενής ήταν ευάλωτος σε μικρόβια και το χρονικό διάστημα που υπήρχε κίνδυνος για το μόσχευμα. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Σελίδα 5 από 8

6 Ο ασθενής ήταν ευάλωτος σε ασθένειες στο διάστημα των 4-7 και ημερών, διότι η συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα του ήταν μεγαλύτερη των 40 ng/ml αίματος, άρα η ανοσοκαταστολή ήταν πολύ υψηλή και το ανοσοβιολογικό του σύστημα δεν αντιδρούσε έναντι των μικροβίων. Αντίθετα στο διάστημα των 0-2 και 8-10 ημερών η συγκέντρωση του φαρμάκου ήταν χαμηλή, μικρότερη των 10 ng/ml αίματος, άρα το ανοσοβιολογικό σύστημα αντιδρούσε με κίνδυνο να αντιδράσει και απέναντι στο μόσχευμα και να το καταστρέψει. Ουσία ορού / μικρόβιο ΘΕΜΑ Δ Η Άννα τραυματίστηκε με αιχμηρό αντικείμενο στο οποίο υπήρχαν ενδοσπόρια ενός μικροβίου. Λίγες ώρες αργότερα χορηγήθηκε στην Άννα ορός για το συγκεκριμένο μικρόβιο. Στο διάγραμμα απεικονίζεται η συγκέντρωση του μικροβίου και η συγκέντρωση των ουσιών του ορού: β α t1 Χρόνος Δ1. Να εξηγήσετε τι είναι ο ορός και ποιος τύπος ανοσίας επιτυγχάνεται με τον ορό. Να γράψετε με ποιους άλλους τρόπους είναι δυνατό να επιτευχθεί αυτός ο τύπος ανοσίας. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 (2+2+2) Σελίδα 6 από 8

7 Ο ορός αποτελεί παθητική ανοσία που επιτυγχάνεται με τεχνητό τρόπο. Ο ορός περιέχει έτοιμα αντισώματα τα οποία έχουν παραχθεί στο σώμα ενός άλλου ατόμου ή ζώου. Η παθητική ανοσία έχει άμεση δράση, αλλά η διάρκειά της είναι παροδική. Παθητική ανοσία επιτυγχάνεται επίσης με τη φυσιολογική μεταφορά αντισωμάτων από: τη μητέρα στο έμβρυο διαμέσου του πλακούντα, από τη μητέρα στο νεογνό διαμέσου του μητρικού γάλακτος. Δ2. Ποια καμπύλη (α, β) αντιστοιχεί στο μικρόβιο και ποια στις ουσίες του ορού; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Η καμπύλη α αντιστοιχεί στο μικρόβιο που εισήλθε αρχικά στον οργανισμό και η καμπύλη β αντιστοιχεί στα αντισώματα του ορού, καθώς αφενός ακολουθεί η χορήγησή τους, αφετέρου υποδεικνύεται από την καμπύλη ότι πρόκειται για μεταφορά ουσιών στον οργανισμό διότι άμεσα παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωσή τους. Δ3. Να εξηγήσετε ποια κατηγορία μικροβίων δημιουργεί ενδοσπόρια, να γράψετε τι είναι τα ενδοσπόρια και να εξηγήσετε εάν ο σχηματισμός ενδοσπορίων αποτελεί τρόπο αναπαραγωγής των μικροβίων αυτών. ΜΟΝΑΔΕΣ 7 (1+5+1) Ενδοσπόρια σχηματίζουν τα βακτήρια. Πολλά βακτήρια σε αντίξοες συνθήκες, όπως ακραίες θερμοκρασίες ή υπό τη δράση ακτινοβολιών, μετατρέπονται σε ανθεκτικές μορφές που ονομάζονται ενδοσπόρια. Πρόκειται για αφυδατωμένα κύτταρα με ανθεκτικά τοιχώματα και χαμηλούς μεταβολικούς ρυθμούς. Τα ενδοσπόρια, όταν βρεθούν σε ευνοϊκές συνθήκες, βλαστάνουν και από κάθε ένα ενδοσπόριο προκύπτει ένα βακτήριο. Τα ενδοσπόρια δεν αποτελούν τρόπο αναπαραγωγής, διότι από ένα βακτήριο προκύπτει ένα ενδοσπόριο, από το οποίο στη συνέχεια προκύπτει ένα βακτήριο. Δ4. Στον χρόνο t1, η Άννα μολύνθηκε πάλι από το ίδιο μικρόβιο, χωρίς ωστόσο να της χορηγηθεί εκ νέου ορός. Να γράψετε εάν κατά τη δεύτερη αυτή μόλυνση ο οργανισμός της Άννας αντιδρά με πρωτογενή ή δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Σελίδα 7 από 8

8 Ο οργανισμός αντιδρά με πρωτογενή ανοσοβιολογική αντίδραση, διότι η χορήγηση αντισωμάτων μέσω του ορού αποτελεί παθητική ανοσία, άμεση αλλά με παροδική δράση. Έτσι, ο οργανισμός της Άννας δεν αντέδρασε κατά την 1η μόλυνση και δεν δημιουργήθηκαν κύτταρα μνήμης. Δ5. Να γράψετε τρεις διαφορές μεταξύ των εμβολίων και των ορών. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 Τα εμβόλια προσδίδουν ενεργητική ανοσία, καθώς ενεργοποιείται το ανοσοβιολογικό σύστημα και ο οργανισμός παράγει μόνος του αντισώματα, οι οροί προσδίδουν παθητική ανοσία, δεν ενεργοποιείται το ανοσοβιολογικό σύστημα διότι τα αντισώματα παρέχονται έτοιμα στον οργανισμό. Τα εμβόλια προσδίδουν μόνιμη ανοσία, διότι δημιουργούνται κύτταρα μνήμης, ενώ οι οροί προσδίδουν παροδική ανοσία, διότι δεν δημιουργούνται κύτταρα μνήμης. Τα εμβόλια αποτελούν προληπτική μέθοδο, καθώς χορηγούνται πριν από τη μόλυνση, ενώ οι οροί αποτελούν μέθοδο θεραπείας ασθενειών, καθώς χορηγούνται ύστερα από πιθανή μόλυνση. [Επιπλέον: Τα εμβόλια περιέχουν μικροοργανισμούς ή τμήματά τους που παράγονται με κατάλληλη επεξεργασία, ενώ οι οροί περιέχουν έτοιμα αντισώματα που παράγονται και απομονώνονται από τον οργανισμό άλλων ατόμων ή ζώων. Η ανοσία που προσδίδουν τα εμβόλια απαιτεί περισσότερο χρόνο την πρώτη φορά, ενώ η ανοσία που προσδίδουν οι οροί είναι άμεση.] Σελίδα 8 από 8