6ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΥΜΝΟΥ Tίτλος προγράμματος : «Το λιμάνι της Καλύμνου»

Transcript

1 6ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΥΜΝΟΥ Tίτλος προγράμματος : «Το λιμάνι της Καλύμνου» Σχ. χρονιά : Υπεύθυνοι εκπ/κοί : Βόλος Δημ., Κακιά Νίκη Σχ. χρονιά : Υπεύθυνοι εκπ/κοί : Ηλιάδου Θαλ., Κουτσουράη Σ. Μαθητές μαθήτριες (επίσκεψη στο καρνάγιο του νησιού) Γραμματούλα Σβύνου, Νομική Νυστάζου, Θέμις Μύτικα, Σαββίνα Πετράκη, Σεβαστή Κουρσιώτη, Διον. Τηλιακός, Αργυρώ Κορφιά, Φανή Τηλιακού, Μιχ. Ζαΐρης, Νικόλας Σατλάνης, Αντώνης Ψυρής, Γιώργος Μακαρούνας Ολυμπίτης, Σαββίνα Πιζάνια, Γιάννης Κουτελλάς, Κώστας Πλάτσης, Θεμελίνα Καμπουράκη, Γιάννης Τριαντάφυλλος, Νικόλας Τρικοίλης Τα παιδιά χώρισαν την εργασία στα ακόλουθα υποθέματα: Ιστορική αναδρομή Επιβατική και εμπορική κίνηση Επαγγέλματα και δραστηριότητες

2 Τα πλοία της γραμμής από τότε μέχρι σήμερα Τραγούδια και κοινωνικά γεγονότα Συνεργάστηκαν με το Δήμο, το Λιμεναρχείο, το Τελωνείο, το Ναυτικό μουσείο της Καλύμνου, καθώς και με πολλούς ναυτικούς και σφουγγαράδες του νησιού! Στο τέλος, δημιούργησαν τη δική τους εφημερίδα, όπου κατέγραψαν πολλά στοιχεία, συνεντεύξεις και τις απόψεις τους! Παραθέτουμε παρακάτω ορισμένα από τα κείμενα των παιδιών: ΚΑΛΥΜΝΟΣ Οι βραχονησίδες της Καλύμνου είναι ένας νησιώτικος μικρόκοσμος του δωδεκανησιακού αρχιπελάγους, διάσπαρτες να συνθέτουν μια αλυσίδα από μικρά και μεγάλα νησιά. Περιλαμβάνει την Ψέριμο, την Καλόλυμνο, την Τέλενδο, τη Νερά, την Πλάτη και μικρές βραχονησίδες. Η Κάλυμνος βρίσκεται βορειοδυτικά της Κω, η έκτασή της είναι 111 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί της Δωδεκανήσου. Πρωτεύουσα είναι η Πόθια που μένουν οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού και βρίσκεται το λιμάνι του νησιού. Η Χώρα, η παλιά πρωτεύουσα του νησιού, ο Βαθύς, το Αργος, ο Πάνορμος, οι Μυρτιές και το Μασούρι είναι κατοικημένες περιοχές. Η αρχαία ονομασία της Καλύδνα, σημαίνει νησί με καλά νερά. ΟΙ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΔΕΣ Οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες ψάρευαν τα σφουγγάρια στα νερά του Αιγαίου, στη Νότια Ακτή της Μ. Ασίας και της Συρίας και στη Β. Αφρική. Χρησιμοποιούσαν τους παραδοσιακούς τρόπους σπογγαλείας ( σκαντάλι, καμάκι, καγγάβα ) και το πλήρωμα κάθε βάρκας,τρία ως δέκα άτομα,αποτελούσε ένα συνεταιρισμό. Οι πρώτοι σφουγγαράδες δεν είχαν καμιά στολή και τεχνικά μέσα. Επεφταν γυμνοί στη θάλασσα στηριζόμενοι στην αντοχή της αναπνοής τους. Η Κάλυμνος απέκτησε μεγάλο στόλο πλοίων που ψάρευαν σφουγγάρια. Ηταν η βασική πηγή πλούτου για το νησί και έδωσε την οικονομική, κοινωνική, πνευματική και πληθυσμιακή ανάπτυξη της Καλύμνου. Δημιουργήθηκε ομάδα μεγαλοπλοιοκτητών και σπογγεμπόρων που έκαναν επενδύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Απ αυτούς ξεχώρισε ο Νικόλαος Βουβάλης, ένας από τους μεγαλύτερους σπογγέμπορους του κόσμου. Η ζωή και ο πολιτισμός της Καλύμνου από την αρχαιότητα ως σήμερα ήταν δεμένη με το σφουγγάρι, γι αυτό και πολύ σωστά η Κάλυμνος ονομάστηκε «το νησί των σφουγγαράδων».γνωστή είναι και η «νόσος των δυτών» και αρκετοί σφουγγαράδες,δυστυχώς, έπαθαν αυτήν την αρρώστια στην προσπάθειά τους να βγουν γρήγορα από το βυθό της θάλασσας στην επιφάνεια. Χρησιμοποιώντας ένα «θάλαμο» ειδικό βρήκαν σωτηρία πολλοί δύτες.

3 Υπάρχουν είδη σφουγγαριών ανάλογα με την κατασκευή του σώματός τους. Το σφουγγάρι είναι ζώο της θάλασσας και όχι φυτό, όπως νομίζουν πολλοί. Στο εμπόριο, ανάλογα με την υφή του, το σχήμα του, την ελαστικότητά του και την αντοχή του, τα χωρίζουν σε 4 κατηγορίες. Τα μελάθια ή φίνα που είναι τα καλύτερα, έχουν σχήμα κυπέλλου, οι πόροι τους είναι μικροί και έχουν μεγάλη ελαστικότητα και απορροφητικότητα. Τα καπάδικα που έχουν σχήμα σφαιρικό, καστανό χρώμα, οι πόροι τους είναι μεγάλοι και έχουν απορροφητική ικανότητα. Τις τσιμούχες που το σχήμα τους είναι πλατύ, έχουν μικρούς πόρους, μικρή απορροφητικότητα και είναι λίγο σκληρά. Τέλος, είναι τα λαγόφυτα που έχουν σχήμα κυπέλλου, η διάμετρός τους φθάνει τα 60 εκ., έχουν λεπτή υφή και οι πόροι τους είναι μικροί. Η ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΦΟΥΓΓΑΡΙΩΝ Το πρώτο πάτημα για να βγει το γάλα από το σφουγγάρια και το πρώτο τους πλύσιμο γίνεται από τους σφουγγαράδες. Οταν στεγνώσουν, τα βάζουν στα τσουβάλια για να τα πουλήσουν. Τα σφουγγάρια που προορίζονται για το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ολλανδία και τις σκανδιναβικές χώρες τα ψαλιδίζουν και βγάζουν τα ψιλά χαλίκια. Για τα σφουγγάρια με προορισμό την Αγγλία ειδικοί εργάτες κάνουν μια ιδιαίτερη επεξεργασία. Αφού τα ψαλιδίσουν, τα περνούν από ελαφρά διάλυση μέσα σε οξύ για να καθαριστούν και να πάρουν κίτρινο χρώμα. Επειτα τα πλένουν στη θάλασσα και τα βάζουν σε ελαφρά διάλυση από περμαγκανάτ και οξαλικό οξύ. Ακολουθεί ένα άλλο οξύ κι ύστερα μπαίνουν σ' ένα μπάνιο με νερό ασβεστωμένο. Τέλος, τα πλένουν στη θάλασσα, τα στεγνώνουν και τα χωρίζουν ανάλογα με την ποιότητα και το μέγεθός τους. Συνέντευξη από τον κ. Χατζηαντωνίου : - Πόσα χρόνια ασχολείστε με τη θάλασσα με την ιδιότητα του ψαρά; - Είμαι στη θάλασσα 15 χρόνια. - Ποια η ευθύνη των ψαράδων για την απαράδεκτη κατάσταση των νερών κοντά στο λιμάνι; - Φταίμε κι εμείς, αλλά φταίνε κι άλλοι που δε μεριμνούν γι αυτή την απαράδεκτη κατάσταση. - Εσείς έχετε πετάξει απόβλητα από τη δουλειά σας στη θάλασσα; - Ολοι πετάμε κάποιες φορές σκουπίδια στη θάλασσα. - Σε τι απόσταση από τα λιμάνια ψαρεύετε;

4 - Πρέπει να βγεις δυο μίλια μακριά. - Τι είδη ψαριών ζουν στα νερά κοντά στα λιμάνια; - Το μπαρμπούνι τσιπούρα, ο κέφαλος, κ.ά. - Είστε ευχαριστημένος με τα χρήματα που βγάζετε από τη δουλειά σας; - Ποτέ κανείς δεν είναι ευχαριστημένος με όσα χρήματα βγάζει από τη δουλειά του. - Πόσο δύσκολη είναι η δουλειά του ψαρά; - Είναι αρκετά δύσκολη. - Ο χρόνος εργασίας; - Οταν φεύγουμε για ψάρεμα δουλεύουμε ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. - Θα μπορούσε οποιοσδήποτε να κάνει τη δουλειά του ψαρά; - Πιστεύω ναι. Θα' ταν καλύτερα όμως να τη μάθει από μικρός. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τα προβλήματα που δημιουργούνται με τη χρήση του δυναμίτη στο ψάρεμα; Είναι γεγονός ότι κάποιοι ψαράδες,δυστυχώς, χρησιμοποιούν το δυναμίτη και κάνουν μεγάλο κακό. Ρίχνουν πρώτα το δόλωμα μέσα στη θάλασσα για να μαζέψουν τα ψάρια και μετά πετάνε στο νερό το δυναμίτη. Σκοτώνονται πάρα πολλά ψάρια καταστρέφοντας το υποθαλάσσιο περιβάλλον. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η θαλάσσια περιοχή που έπεσε ο δυναμίτης δεν έχει ζωή. Δυστυχώς! Στη συνέχεια μας μίλησε για την εμπειρία που είχε με την ανάδυση του αγάλματος η «κόρη της Καλύμνου», αφού με το σκάφος του το έφεραν στην επιφάνεια της θάλασσας πριν λίγα χρόνια. Αυτό το καταπληκτικό έργο που σε λίγο θα στολίζει το νέο μουσείο της Καλύμνου. Επίσκεψη στο καρνάγιο του νησιού Την Τρίτη 21 Μαρτίου το πρωί πήγαμε στο ναυπηγείο του νησιού μας για να εξερευνήσουμε το χώρο και να δούμε από κοντά πώς φτιάχνονται τα καΐκια. Φτάσαμε εκεί με αυτοκίνητα και κατεβήκαμε στη θάλασσα σ' ένα χώρο με μικρά και μεγάλα καΐκια. Κάποιος κύριος μας έδειξε τα εργαλεία που χρειάζονται για να φτιαχτεί ένα σκάφος. Πιο πέρα ένα τεράστιο καΐκι ήταν πάνω σε ξύλινες βάσεις και οι εργάτες δούλευαν για τελειώσουν την κατασκευή του. Σε λίγες μέρες θα το σύρουν στη θάλασσα για να ξεκινήσει τα μεγάλα του ταξίδια. Μια παλιά φωτογραφία στον τοίχο έδειχνε τον τρόπο που τα παλιά χρόνια έριχναν τα σκάφη από το καρνάγιο στη θάλασσα. Πολλοί άντρες γύριζαν ένα βαρύ σιδερένιο εργαλείο που τραβούσε τα καΐκια μέχρι τα νερά της θάλασσας. Εκείνα τα χρόνια φτιάχνονταν πολλά καΐκια στο Λαφάσι. Με το ψάρεμα έβγαζαν το ψωμί τους. Η δουλειά στο καρνάγιο είναι

5 δύσκολη και η τέχνη αυτών των μαστόρων χάνεται σιγά σιγά. Σήμερα οι περισσότεροι νέοι σπουδάζουν και πολύς κόσμος ασχολείται με το εμπόριο και τον τουρισμό. ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Το ναυτικό μουσείο άρχισε να λειτουργεί μετά το Μέσα στο μουσείο υπάρχουν σκανδαλόπετρες που χρησιμοποιούσαν οι δύτες, φωτογραφίες από σημαντικά πρόσωπα, μικρά καϊκάκια, στολές δυτών, σφουγγάρια, κοχύλια και δόντια ψαριών. Το μουσείο το επισκέπτονται συχνά,αλλά περισσότερο οι ξένοι που έρχονται από άλλα μέρη. Τα ευρήματα που υπάρχουν μέσα στο μουσείο τα έδωσαν οικογένειες που τα είχαν στα σπίτια τους από δικούς τους ανθρώπους. Μας ξενάγησε ο υπεύθυνος και μας εξήγησε τα διάφορα αντικείμενα, τις φωτογραφίες και τα θαλασσινά ευρήματα που παρατηρούσαμε. Εντύπωση μας έκαναν τα μεγάλα ψάρια, τα τεράστια σφουγγάρια και τα υλικά που χρησιμοποιούσαν για την επεξεργασία των σφουγγαριών. Στην Κάλυμνο υπάρχουν πολλά αγάλματα εξαιρετικής τέχνης. 29 αγάλματα είναι του γνωστού γλύπτη Μ. Κόκκινου. Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλούν, «η πτερωτή Νίκη», ο Ποσειδώνας, η Σειρήνα, ο Δαφνοστέφης Εφηβος και ο βουτηχτής. Η γοργόνα, έργο της Ειρήνης Κόκκινου, κόρη του Μ. Κόκκινου, ορειχάλκινο άγαλμα στην είσοδο του λιμανιού καλωσορίζει όσους έρχονται στο νησί μας. Ολα αυτά τα έργα είναι εμπνευσμένα από τη μυθολογία ή από τη ζωή των Καλυμνίων. Επίσης ο Σ. Κουτούζης, τον οποίο είχαμε επισκεφθεί στο εργαστήριο του, έχει δημιουργήσει αγάλματα που έχουν πάρει θέση στην πόλη μας.