ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ»

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ» ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΙΤΣΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ ΓΚΟΒΟΣΔΗ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ ΜΑΡΤΙΟΣ

2 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Επαγγελματικές Ασθένειες Κανόνες Ασφαλείας Υποχρεώσεις Εργοδότη Υποχρεώσεις Εργαζόμενου Κυρώσεις Εργατική Νομοθεσία για την Ασφάλεια και την Υγεία των εργαζομένων Θεσμικό πλαίσιο Ιστορική αναδρομή ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο Τεχνικός Ασφαλείας Ο Γιατρός Εργασίας Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας ΦΟΡΕΙΣ Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την υγεία στην Εργασία Το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και ο μήνας Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας Νομαρχιακές Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

4 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ασφάλεια Εργασίας περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που αντιδρούν στη δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων για τη σωματική ακεραιότητα και υγεία κάθε εργαζομένου. Η ασφάλεια εργασίας πρέπει να έχει πρωταρχικό ρόλο σε κάθε δραστηριότητα που αναπτύσσει ο άνθρωπος, είτε ως επαγγελματίας, είτε ως ερασιτέχνης. Πριν από το δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, η ασφάλεια για την εργασία περιοριζόταν στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προφύλαξη του εξοπλισμού και όχι τόσο του ίδιου του ανθρώπου. Σημαντικότατες ήταν ωστόσο τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στα θέματα υγιεινής και ασφάλειας στο εργασιακό περιβάλλον. Η ιστορία του θέματος για την Ελλάδα, ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας του 1910, ενώ στις αρχές της επόμενης δεκαετίας άρχισαν να μπαίνουν τα ουσιαστικά θεμέλια Μετά το 1960 άρχισαν να ενεργοποιούνται διαδικασίες που περιελάμβαναν την υγιεινή και ασφάλεια του εργαζομένου. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι και έχουν οριστεί διαδικασίες για την ασφάλεια, κάτω από νομοθετικά πλαίσια, τα οποία οι επιχειρήσεις που απασχολούν εργαζομένους, αλλά και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, πρέπει να τηρούν ευλαβικά. Είναι γνωστό ότι σε όλες τις μορφές δραστηριοποίησης του ανθρώπου ο κίνδυνος ατυχήματος είναι υπαρκτός. Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 137 της συνθήκης για την Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η βελτίωση της ασφάλειας, της υγιεινής και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία, αποτελεί πρωτεύοντα στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο οποίος δεν πρέπει να τίθεται σε δεύτερη μοίρα εντασσόμενος σε καθαρά οικονομικά κριτήρια. Στο πνεύμα της πιο πάνω διακήρυξης, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης άρχισε να θεσπίζει στη συνέχεια, μέσω οδηγιών, ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλείας για την προώθηση βελτιώσεων κυρίως στο περιβάλλον εργασίας, ώστε να εξασφαλίζεται ένα καλύτερο επίπεδο προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων. Όλα τα προηγούμενα χρόνια οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν αποδοθεί σε ένα αγώνα δρόμου για την εισαγωγή και κύρωση των αντίστοιχων οδηγιών, με 4

5 αποτέλεσμα να έχουμε σήμερα μια από τις αρτιότερες, θεματικά και επιστημονικά, νομοθεσίες στον τομέα που αφορά στην Υγιεινή και την Ασφάλεια των εργαζομένων. Και όμως, τα εργατικά ατυχήματα αντί να μειώνονται, αυξάνονται τόσο σε αριθμό όσο και σε σοβαρότητα. Από τις σχετικές διατάξεις προκύπτει ότι η κάθε επιχείρηση και ο κάθε εργοδότης πρέπει να έχει στη διάθεσή του μια γραπτή μελέτη εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου. Οι βασικοί άξονες μιας ΜΕΕΚ είναι: - αναγνώριση των πιθανών κινδύνων - αξιολόγηση των κινδύνων - αξιολόγηση των λαμβανομένων μέτρων προστασίας και σχετικές προτάσεις. Η ΜΕΕΚ είναι δυνατό να εκπονηθεί είτε από άτομο εντός της επιχείρησης είτε από εξωτερικό συνεργάτη. Ουσιαστικά αποτελεί το αρχικό εργαλείο προσανατολισμού του τεχνικού ασφαλείας. Η ΜΕΕΚ πρέπει να ενημερώνεται ανάλογα με σημαντικές εξελίξεις παρεμβάσεις στο χώρο και τη μεθοδολογία εργασίας (νέα μηχανήματα, νέες γραμμές παραγωγής κ.λπ.) ( 5

6 2. ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Σύμφωνα με την νομοθεσία μας (ν. 551/1915), εργατικό ατύχημα είναι συμβάν που προέρχεται από βίαιο και αιφνίδιο γεγονός κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή της και που προκάλεσε ανικανότητα για εργασία που διαρκεί περισσότερο από 4 μέρες.(αρθρ. 1 ν. 551/1915). Πολλά νομικά θέματα έχουν απασχολήσει τα δικαστήριά μας κατά τον προσδιορισμό της έννοιας του εργατικού ατυχήματος. Τα πιο ενδιαφέροντα είναι: Α) η έννοια του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ συμβάντος και εργασίας. Αυτή έχει σταδιακά διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει και συμβάντα που δε συνδέονται με τον τόπο και το χρόνο εργασίας. Αρκεί να υπάρχει έμμεση σύνδεση με την εργασία. Έτσι ατυχήματα θεωρούνται και αυτά που συμβαίνουν κατά την ώρα της ψυχαγωγίας, την ώρα της διαδρομής από το σπίτι στη δουλειά, ο θάνατος σε τροχαίο εργαζόμενου κατά την εκτέλεση της εργασίας του καθώς κα σε άλλες περιπτώσεις. Πιο πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ως εργατικό ατύχημα και το βίαιο επισυμβάν κατά τη διάρκεια της νόμιμης απεργίας, Β) το θέμα της συνυπαιτιότητας. Ειδικά για την αμέλεια του εργαζόμενου γίνεται δεκτό ότι αυτή δε λαμβάνεται υπόψη, εφόσον ο εργαζόμενος υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. Ο αποκλεισμός της ένστασης συνυπαιτιότητας δεν αφορά την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, Γ) η ανικανότητα μπορεί να συνίσταται σε πνευματική ή ψυχική διαταραχή, Δ) η σχέση ανικανότητας και προϋπάρχουσας ασθένειας δεν αποκλείει την έννοια του ατυχήματος. (Κουκιάδης,Ι.,2006) Το εργατικό ατύχημα μπορεί να γίνει εντός των στενών ορίων πραγματοποίησης της εργασίας είτε και εκτός αυτών των ορίων. Η πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων συνίστανται δηλαδή στη λήψη μέτρων, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα εκδήλωσης εργατικού ατυχήματος. 6

7 Το εργατικό ατύχημα φέρει στον παθόντα πόνο, πιθανές μόνιμες σωματικές βλάβες, ψυχική φθορά, απώλεια αμοιβών κ.λπ., αν βέβαια δεν οδηγήσει σε απώλεια ζωής. Εκτός των παραπάνω, το εργατικό ατύχημα έχει επιπτώσεις και στην επιχείρηση. Τέτοιες επιπτώσεις μπορούν να είναι: το οικονομικό κόστος λόγω αποζημιώσεων, η απώλεια εμπιστοσύνης από τους εργαζομένους, η καταστροφή του εξοπλισμού, διοικητικές κυρώσεις κ.λπ.. Το εργατικό ατύχημα, όπως ήδη φάνηκε, έχει ποικίλες επιπτώσεις, τόσο στο κοινωνικό σύνολο, όσο και στην Εθνική Οικονομία. Οι συνήθεις αιτίες για τις οποίες συμβαίνουν τα εργατικά ατυχήματα σχετίζονται, τόσο με τον ανθρώπινο παράγοντα, όσο και με τις συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος. Στατιστικές μελέτες έδειξαν πως το 85% περίπου των εργατικών ατυχημάτων οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό ήδη σημαίνει ότι τα περισσότερα ή όλα από αυτά τα ατυχήματα θα μπορούσαν να μην είχαν γίνει ποτέ. Οι πράξεις των εργαζομένων που συνήθως γίνονται αιτίες για ένα εργατικό ατύχημα οφείλονται κυρίως στους παρακάτω λόγους: - απειρία, - βιασύνη, αφηρημάδα, αμέλεια, - κακή υγεία, - άγνοια του κινδύνου, υπερβολική αυτοπεποίθηση. Οι εργασιακές συνθήκες αντίστοιχα που μπορούν να οδηγήσουν σε εργατικό ατύχημα μπορούν να είναι: - ανθυγιεινός χώρος (κακός φωτισμός, κακός αερισμός, έλλειψη θέρμανσης κ.λπ.), - ελαττωματικές εγκαταστάσεις, - ελαττωματικά ή φθαρμένα εργαλεία, - έλλειψη τάξης. Τέλος, μία κατηγορία εργατικών ατυχημάτων μπορεί να οφείλεται σε απρόβλεπτα αίτια που προέρχονται κυρίως από φυσικές καταστροφές. ( 7

8 2.1 ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Επαγγελματικές ασθένειες είναι εκείνες οι ασθένειες που προκαλούνται από τις ιδιαίτερες κάθε φορά συνθήκες εργασίας του εργαζομένου. Οι ασθένειες αυτές είναι ξεχωριστές για κάθε κατηγορία εργαζομένων και τις περισσότερες φορές λειτουργούν αθροιστικά, δηλαδή μία κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται από τη διαρκή έκθεση του εργαζομένου σε χώρους και υπό συνθήκες που δεν εξασφαλίζουν την υγιεινή. Σε κάθε περίπτωση εργασίας, που εγκυμονεί τον κίνδυνο της επαγγελματικής ασθένειας, υπάρχουν τα μέσα και τρόποι για να προστατευτεί ο εργαζόμενος και πρέπει να εφαρμόζονται. ( Υπάρχουν όμως ορισμένα τεχνικής φύσης προβλήματα που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα. Για τον προσδιορισμό των επαγγελματικών ασθενειών τρία είναι τα βασικά συστήματα. Ο καθορισμός ενός καταλόγου ασθενειών που απαλλάσσει το θύμα από το βάρος της απόδειξης, η γενική κάλυψη κάθε ασθένειας, οπότε όμως θα πρέπει να αποδειχτεί η σύνδεση της με την εργασία και το μικτό σύστημα. Πρόβλημα παραμένει σε κάθε περίπτωση το κριτήριο επιλογής. Το ερώτημα είναι αν θα πρέπει η ασθένεια να οφείλεται στην εργασία, αν αρκεί το ότι επιδεινώθηκε από την εργασία ή και ότι απλώς έχει κάποια σχέση με την εργασία. Όπως και για τα εργατικά ατυχήματα προβλέπεται και εδώ υποχρεωτική αναγγελία στο Ι.Κ.Α., δικαίωμα έρευνας από αυτό με συμμετοχή και εκπροσώπου της επιθεώρησης εργασίας, και υποχρεωτικές ανακοινώσεις στον Υπουργό Εργασίας των επαγγελματικών ασθενειών του προηγούμενου έτους. Δεν προβλέπεται όμως αυτοτελής υποχρέωση αναγγελίας στην επιθεώρηση εργασίας όπως περί εργατικών ατυχημάτων. (Κουκιάδης, 2006) 8

9 2.2 ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων απαιτεί την πειθαρχία των εργαζομένων σε ειδικούς κανόνες, που σχετίζονται με το συγκεκριμένο χώρο της εργασίας τους, αλλά και με την ίδια την εργασία που πραγματοποιούν. Έτσι, οι συνθήκες ασφαλείας διαφοροποιούνται, για παράδειγμα, ανάμεσα σε ένα χυτήριο ή ένα μηχανουργείο, αλλά υπάρχουν και γενικοί κανόνες που ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις. Τέτοιοι γενικοί κανόνες συνοψίζονται παρακάτω: - Πρέπει να υπάρχει καθαριότητα και τάξη στην εργασία. - Πρέπει να χρησιμοποιούνται τα ατομικά μέσα προστασίας ανά περίπτωση. - Πρέπει να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα εργαλεία κατά περίπτωση εργασίας. - Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση μηχανημάτων ή εξοπλισμού χωρίς γνώση. - Πρέπει να τηρούνται πιστά οι οδηγίες στις σημάνσεις των χώρων εργασίας. - Πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες που εγκυμονούν κινδύνους (αστεία, χειρονομίες κ.λπ.) ( 2.3 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ Ο εργοδότης έχει την ευθύνη για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στην επιχείρησή του. (Ν. 1568/85, οδηγία 89/391/ΕΟΚ) Σε όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα ανεξάρτητα του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας ο εργοδότης έχει υποχρέωση: - Να λαμβάνει κάθε μέτρο που απαιτείται ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι που παρευρίσκονται στους τόπους εργασίας από 9

10 κάθε κίνδυνο που μπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική τους ακεραιότητα. - Να εφαρμόζει κάθε υπόδειξη των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και να διευκολύνει το έργο τους μέσα στην επιχείρηση. - Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. - Να διασφαλίζει την προληπτική και περιοδική επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων εξειδικευμένα, με βάση τους κάθε φορά επαγγελματικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθενται. - Να παίρνει συλλογικά μέτρα προστασίας και πρόληψης επαγγελματικών κινδύνων. - Να ενημερώνει τους εργαζόμενους για τους επαγγελματικούς κινδύνους από την εργασία τους και για τη σχετική νομοθεσία που ισχύει. - Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων στο οποίο να καταχωρούνται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος. ( 2.4 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ Κάθε εργαζόμενος έχει υποχρέωση να εφαρμόζει τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας και να φροντίζει ανάλογα με τις δυνατότητές του, για την ασφάλεια και την υγεία του καθώς και για την ασφάλεια και την υγεία των άλλων ατόμων που επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις του κατά τη διάρκεια της εργασίας σύμφωνα με την εκπαίδευσή του και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη του. Για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων, οι εργαζόμενοι οφείλουν ειδικότερα, σύμφωνα με την εκπαίδευσή τους και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη τους: 1) να χρησιμοποιούν σωστά τις μηχανές, τις συσκευές, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες ουσίες, τα μεταφορικά και άλλα μέσα, 10

11 2) να χρησιμοποιούν σωστά τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που τίθεται στη διάθεσή τους και μετά τη χρήση να τον τακτοποιούν στη θέση του, 3) να μη θέτουν εκτός λειτουργίας, αλλάζουν ή μετατοπίζουν αυθαίρετα τους μηχανισμούς ασφαλείας των μηχανών, εργαλείων, συσκευών, εγκαταστάσεων και κτιρίων και να χρησιμοποιούν σωστά αυτούς τους μηχανισμούς ασφαλείας, 4) να αναφέρουν αμέσως στον εργοδότη ή / και σε όσους ασκούν αρμοδιότητες τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, όλες τις καταστάσεις που μπορεί να θεωρηθεί εύλογα ότι παρουσιάζουν άμεσο και σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς και κάθε έλλειψη που διαπιστώνεται στα συστήματα προστασίας, 5) να συντρέχουν στον εργοδότη και σε όσους ασκούν αρμοδιότητες τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, όσον καιρό χρειαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων των καθηκόντων ή απαιτήσεων, που επιβάλλονται από την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία, 6) να συντρέχουν στον εργοδότη και σε όσους ασκούν αρμοδιότητες τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, όσον καιρό χρειαστεί, ώστε ο εργοδότης να μπορεί να εγγυηθεί ότι το περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς και χωρίς κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία εντός του πεδίου δραστηριότητάς του, 7) οι εργαζόμενοι έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τα σχετικά σεμινάρια ή άλλα επιμορφωτικά προγράμματα σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) 11

12 2.5 ΚΥΡΩΣΕΙΣ Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα, προμηθευτή που παραβαίνει τις διατάξεις και ρυθμίσεις της νομοθεσίας για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας επιβάλλονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις. Διοικητικές Με αιτιολογημένη πράξη του επιθεωρητή εργασίας που διενεργεί τον έλεγχο και ύστερα από προηγούμενη πρόσκληση του εργοδότη για παροχή εξηγήσεων επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις: Α) πρόστιμο. Για καθεμία παράβαση από 146,7 ευρώ μέχρι 8804 ευρώ. Β) προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για χρονικό διάστημα μέχρι έξι (6) μέρες. Γ) οριστική διακοπή. Ο Υπουργός Εργασίας μπορεί ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του αρμόδιου επιθεωρητή εργασίας, να επιβάλλει στους παραβάτες προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι (6) ημερών, ή και οριστική διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης. Ο παραβάτης μπορεί να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της πράξης επιβολής των διοικητικών κυρώσεων ασκώντας προσφυγή, μέσα σε είκοσι (20) μέρες από την κοινοποίηση της διοικητικής πράξης, ενώπιον του διοικητικού Πρωτοδικείου της έδρας της επιθεώρησης εργασίας. Η προσφυγή αυτή είναι απαράδεκτη, εάν δεν κοινοποιηθεί στην αρμόδια επιθεώρηση εργασίας μέσα σε δέκα (10) ημέρες από την άσκησή της. Μετά 12

13 την πάροδο της προθεσμίας για την άσκηση της προσφυγής ή μετά την έκδοση της απόφασης του Πρωτοδικείου, γίνεται διοικητική βεβαίωση του προστίμου από την επιθεώρηση εργασίας και εισπράττεται από την αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.), ως δημόσιο έσοδο. Κατά την επιλογή και επιβολή των παραπάνω διοικητικών ποινών λαμβάνονται υπόψη ιδίως: Α) η αμεσότητα, η σοβαρότητα και η έκταση του κινδύνου, Β) η σοβαρότητα της παράβασης, Γ) η τυχόν επαναλαμβανόμενη μη συμμόρφωση στις υποδείξεις των αρμόδιων οργάνων, Δ) οι παρόμοιες παραβάσεις για τις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις στο παρελθόν, Ε) ο βαθμός υπαιτιότητας Πριν από την επιβολή των παραπάνω διοικητικών κυρώσεων μπορεί να χορηγηθεί εύλογη προθεσμία μέχρι τριάντα (30) ημέρες για συμμόρφωση ή να παραταθεί μία μόνο φορά η προθεσμία και ως δέκα (10) ημέρες, αν κριθεί ότι εκείνη που χορηγήθηκε αρχικά δεν ήταν επαρκής. Η εκτέλεση των διοικητικών κυρώσεων προσωρινής ή οριστικής διακοπής γίνεται από την αρμόδια Αστυνομική Αρχή. Ποινικές Κάθε εργοδότης, κατασκευαστής ή παρασκευαστής, εισαγωγέας ή προμηθευτής, που παραβαίνει με πρόθεση τις διατάξεις της νομοθεσίας για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας του νόμου τιμωρείται με φυλάκιση ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον 293,47 ευρώ ή και με τις δύο αυτές ποινές. Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων από αμέλεια οι δράστες τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι ενός (1) έτους ή με χρηματική ποινή. Η υπόθεση εισάγεται προς εκδίκαση με απευθείας κλήση. Σε περίπτωση αναβολής της δίκης, το Δικαστήριο με απόφασή του ορίζει ρητή δικάσιμο, μέσα σε είκοσι μία (21) ημέρες. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2006) 13

14 2.6 ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Όπως προαναφέρθηκε η αφετηρία όλων των οδηγιών αυτών είναι η οδηγία πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ η οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό μας δίκαιο με το ΠΔ 17/1996 «Μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ». Ακολούθησε η έκδοση των άλλων ειδικών οδηγιών. Πρέπει να τονιστεί ότι οι γενικές διατάξεις οι οποίες θεσπίζονται με την οδηγία πλαίσιο (ΠΔ 17/1996) ισχύουν σε όλες τις επιχειρήσεις και σε όλες τις περιπτώσεις εκτός αν διαφορετικά ορίζεται με ειδικές ρυθμίσεις από άλλες διατάξεις. Όσα μέτρα καθιερώνονται με την οδηγία πλαίσιο ισχύουν σε κάθε περίπτωση, ενώ με τις ειδικές οδηγίες και τις κανονιστικές πράξεις ενσωμάτωσής τους στο εθνικό δίκαιο ορίζονται οι «πρόσθετες» ειδικές κατά περίπτωση διατάξεις. Έτσι λοιπόν αναφέρεται στα ειδικά διατάγματα ότι «Οι διατάξεις των επιμέρους προεδρικών διαταγμάτων ή υπουργικών αποφάσεων εφαρμόζονται επιπλέον των γενικών διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας που ισχύουν κάθε φορά». Επίσης πρέπει να επισημάνουμε ότι όσες ευνοϊκότερες ρυθμίσεις ισχύουν για τους εργαζόμενους με την εθνική νομοθεσία, υπερισχύουν εκείνων που καθορίζονται με τα επιμέρους προεδρικά διατάγματα ή τις υπουργικές αποφάσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην όλη φιλοσοφία θέσπισης των διατάξεων αυτών κυρίαρχα στοιχεία αποτελούν: - η διαβούλευση και συμμετοχή των εργαζομένων - η ενημέρωση και κατάρτιση των εργαζομένων - η εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων Η αρχή ευθύνης του εργοδότη δηλ. η υποχρέωσή του να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων αλλά ακόμη και των τρίτων που παραβρίσκονται στους χώρους εργασίας. 14

15 Στα πλαίσια αυτά ο εργοδότης πρέπει να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, να παρέχει υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης στους εργαζόμενους, να διαθέτει γραπτή εκτίμηση κινδύνου σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις και να μεριμνά για τη ιατρική επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων. ( 2.7 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων αναφέρθηκαν το 1911 με το νόμο ΓπΛΔ / «Περί υγιεινής και ασφάλειας των εργατών και περί ωρών εργασίας» που κωδικοποιήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 25 ης Αυγούστου 1920 «Περί κωδικοποιήσεως των περί υγιεινής και ασφάλειας των εργατών διατάξεων». ( Ιδιαίτερης σημασίας θεωρείται ο Ν.2294/22 με τον οποίο κυρώθηκε η Γ Διεθνής Συνδιάσκεψη Εργασίας της Γενεύης. Το 1934 ψηφίστηκε η πρώτη πραγματικά ολοκληρωμένη διάταξη, αυτό που σήμερα θα ονομαζόταν νόμος πλαίσιο, το ΠΔ της «Περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιομηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων, εργαστηρίων κ.λπ.». Πρόκειται για ένα νομοθέτημα αρκετά πρωτοποριακό για την εποχή του, πρέπει δε να σημειωθεί ότι πολλές από τις διατάξεις του παραμένουν ακόμα σε ισχύ. ( Από το 1920 ξεκίνησε στο Ελληνικό κράτος η δημιουργία νομοθετημάτων που καλύπτουν τομείς της ασφάλειας και υγιεινής των εργαζομένων. Από τότε μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη σειρά νομοθετημάτων για γενικούς ή ειδικούς κανόνες ασφάλειας. Για παράδειγμα το ΠΔ 95/78 που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 47/Α/ , «περί μέτρων υγιεινής και ασφάλειας των απασχολουμένων εις εργασίας συγκολλήσεων». 15

16 Οι φορείς του Ελληνικού κράτους που είναι υπεύθυνοι στον τομέα της υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, είναι το Υπουργείο Εργασίας και το Υπουργείο Βιομηχανίας. Το Υπουργείο Εργασίας ελέγχει μαζί με τα κατά τόπους γραφεία Επιθεώρησης Εργασίας, την τήρηση και εφαρμογή των κανονισμών που ισχύουν, ενώ το Υπουργείο Βιομηχανίας ελέγχει τις βιομηχανικές και παραγωγικές εγκαταστάσεις και έμμεσα συμβάλλει στην ασφάλεια. Τέλος, το Ι.Κ.Α. (Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων) φροντίζει για την περίθαλψη των εργαζομένων από εργατικά ατυχήματα, ελέγχοντας τις σχετικές διαδικασίες. ( Ο πρώτος σημαντικός νομοθετικός σταθμός στα θέματα της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων στην Ελλάδα είναι ο νόμος 1568/1985 «Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζομένων». Με τον νόμο αυτό δίνεται άλλη διάσταση στην αντιμετώπιση και καθιέρωση των θεμάτων αυτών τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο επιχείρησης. Στα θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων πρέπει να συμμετέχουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη τα οποία το καθένα χωριστά έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει. Ο νόμος καινοτόμησε μεταξύ των άλλων θέτοντας τη βάση για τη καθιέρωση οργανωτικών και τεχνικών μέτρων τα οποία είναι απαραίτητα για την αποτελεσματικότερη προώθηση και εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων που θα συμβάλλουν στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών και στη βελτίωση των άλλων μεγεθών των επιχειρήσεων (ανταγωνιστικότητα, παραγωγικότητα κ.λπ.) ( Ο νόμος αυτός ήταν αποτέλεσμα μιας προσπάθειας για τη συγκέντρωση της μέχρι τότε διάσπαρτης νομοθεσίας σχετικά με την ασφάλεια. Με το νόμο αυτό έγινε ένα σημαντικό βήμα προσέγγισης της κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων. Έτσι, καθιερώθηκε ο σημαντικός ρόλος του Τεχνικού Ασφαλείας και του Γιατρού Εργασίας, αλλά και σε περιπτώσεις επιχειρήσεων με πάνω από πενήντα (50) εργαζόμενους προβλέφθηκε η σύσταση Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας των Εργαζομένων(Ε.Υ.Α.Ε.) ( 16

17 Στη συνέχεια με την εξουσιοδότηση του νόμου αυτού εκδόθηκαν προεδρικά διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων κατά περίπτωση κινδύνων ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, για τα διάφορα είδη εργασιών, για την προστασία από συγκεκριμένους παράγοντες κ.λπ.. Παράλληλα κυρώνονται με νόμο και διεθνείς συμβάσεις οι οποίες ενσωματώνονται στο εθνικό δίκαιο. ( Ουσιαστικά μετά το 1992 στην εργατική νομοθεσία για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων μεγάλο και σημαντικό τμήμα αποτελούν οι κανονιστικές πράξεις (κυρίως προεδρικά διατάγματα) με τις οποίες εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο της χώρας μας με τις αντίστοιχες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τις λεγόμενες οδηγίες ελαχίστων προδιαγραφών όπως η οδηγία πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ και οι άλλες ειδικές οδηγίες για τον εξοπλισμό εργασίας, για την προστασία από χημικούς παράγοντες, για την προστασία από φυσικούς παράγοντες, για την προστασία από βιολογικούς παράγοντες, για την προστασία από τα καρκινογόνα, για την προστασία των εργαζομένων σε εκρηκτικές ατμόσφαιρες, για την προστασία από το μόλυβδο, τον αμίαντο, για την προστασία στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια, για την προστασία των νέων, για την προστασία εγκύων γυναικών κ.λπ.. ( Η Ευρωπαϊκή Ένωση προώθησε κοινή νομοθεσία ελαχίστων προδιαγραφών για όλα τα κράτη μέλη καθώς και τον καθορισμό ενός ελαχίστου επιπέδου προστασίας που να απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι των κρατών μελών της Ένωσης ανεξάρτητα από το κράτος στο οποίο μόνιμα εργάζονται ή από το κράτος στο οποίο μετακινούνται και προσωρινά απασχολούνται. ( Τελευταίο νομοθέτημα αποτελεί το ΠΔ 105/1995, που καθορίζει τις ελάχιστες προδιαγραφές για τη σήμανση ασφαλείας και υγείας στην εργασία και για τη χρήση του εξοπλισμού με ασφάλεια, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΟΚ 92/58 και 89/655.( 17

18 Φυσικά στις περιπτώσεις που απαιτείται ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων σε εθνικό επίπεδο για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων προωθήθηκαν και ψηφίστηκαν σχετικοί νόμοι όπως ο Ν.2224/1994, ο Ν. 2639/1998, ο Ν.3144/2003, ο Ν.3227/2004 κ.λπ. ( Την ψήφιση του Ν.1568/85 ακολούθησε μια σειρά ΠΔ τα οποία εξειδίκευσαν, ποσοτικοποίησαν και ανέλυσαν μια σειρά παραμέτρων. Έτσι στα μέσα της δεκαετίας του 90 η κατάσταση από πλευράς νομοθετικού πλαισίου ήταν πολύ καλή, καλύτερη από αυτή αρκετών χωρών της Ε.Ε.. Όμως το πρόβλημα ήταν η εφαρμογή τους. Ακολούθησε μια ριζική αναδιάρθρωση των αρμοδίων υπηρεσιών η οποία οδήγησε στο θεσμό του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) και τις περιφερειακές υπηρεσίες, τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕΠΕΚ) το Τα τελευταία δύο (2) χρόνια έγινε η στελέχωση των ΚΕΠΕΚ τα οποία εδώ και ένα χρόνο περίπου έχουν αρχίσει να προχωρούν στους σχετικούς ελέγχους ξεκινώντας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις και προχωρώντας προς τα κάτω. ( Παράλληλα με τις οδηγίες ελαχίστων προδιαγραφών υπάρχουν και οι σχετικές διατάξεις που αναφέρονται στις προϋποθέσεις για τη διάθεση στην αγορά προϊόντων τα οποία να είναι ασφαλή για τους χρήστες. Έτσι υπάρχουν οι διατάξεις για τη διάθεση στην αγορά μηχανημάτων, εξοπλισμού ατομικής προστασίας, μέσων ατομικής προστασίας κ.λπ.. Παρατηρούμε λοιπόν ότι για μια ολοκληρωμένη και συστηματική αντιμετώπιση των θεμάτων ασφαλείας και υγείας που κυρίως στοχεύουν στην προστασία των εργαζομένων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να γίνεται συνδυασμός τόσο των διατάξεων ασφαλούς χρήσης όσο και των διατάξεων ασφαλούς διάθεσης στην αγορά. Παράλληλα απαιτείται να έχουμε υπόψη μας τις απαιτήσεις των διαφόρων για την ασφάλεια και την υγεία προτύπων τα οποία χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των προϊόντων ή μερικών από αυτά που έχουν καταστεί υποχρεωτικής εφαρμογής. 18

19 Μια άλλη κατηγορία διατάξεων είναι εκείνες που περιέχονται κατά περίπτωση σε διάφορους κανονισμούς όπως στις μεταλλευτικές εργασίες, στις εργασίες στα πλοία (ναυτικό δίκαιο), σε εργασίες όπου υπάρχουν διαφόρων μορφών ακτινοβολίες κ.λπ. ή εκείνες που αναφέρονται στα ειδικά μέτρα τα οποία πρέπει να λαμβάνονται στις επιχειρήσεις κατηγορίας «seveso» κ.λπ.. Αν και η νομοθεσία στην Ελλάδα θεωρείται σε μεγάλο βαθμό επαρκής, εν τούτοις κάποιες διατάξεις συμπληρώνονται ή τροποποιούνται ή ακόμα και καταργούνται από αντίστοιχες νεότερες διατάξεις με αποτέλεσμα λόγω μη ύπαρξης κωδικοποίησης να υπάρχουν δυσκολίες στην εύρεση των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά. Υπάρχουν περιπτώσεις που θεωρείται ότι η Ελλάδα δεν έχει φτάσει ακόμα σε ικανοποιητικό σημείο, όπως εκείνη των προτύπων και της πιστοποίησης φορέων κ.λπ.. Η ενημέρωση του ευρύτερου φάσματος των εμπλεκομένων φορέων ή προσώπων στα θέματα αυτά κρίνεται ανεπαρκής. Παράλληλα η εφαρμογή των σχετικών διατάξεων στο δημόσιο αν και είναι υποχρεωτική, θεωρείται ουσιαστικά ανενεργή. Σε κάποιες περιπτώσεις με την προσθήκη νέων διατάξεων και με το δεδομένο ότι δεν καταργήθηκαν για τις περιπτώσεις αυτές, οι υπάρχουσες προγενέστερες προβλέψεις, παρατηρείται αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων ή και κάποια σύγχυση για την άσκηση αρμοδιοτήτων. Απαιτείται στις περιπτώσεις αυτές να γίνει μια «γενναία» αναδιαμόρφωση των κειμένων διατάξεων ώστε να διευκρινιστούν οι όποιες ασάφειες προκειμένου οι νέοι θεσμοί να εφαρμοστούν αποτελεσματικότερα. Ειδικότερα για την γραπτή εκτίμηση κινδύνου που σε κάθε επιχείρηση πρέπει να υπάρχει, κρίνεται απαραίτητο να τεθούν λεπτομερέστερες ελάχιστες προδιαγραφές προκειμένου η εκτίμηση να ανταποκρίνεται ουσιαστικά στην πραγματική εικόνα και κατάσταση των επιχειρήσεων και να «συμβάλλει» στην 19

20 πραγματική βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε κάθε επιχείρηση. ( Σοβαρό και ουσιαστικό ρόλο στην προώθηση των θεμάτων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων έχει να παίξει η πλευρά των εργαζομένων με τη δραστηριοποίησή τους στα θέματα αυτά όπως προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις. Η εμπειρία των τελευταίων δεκαοκτώ (18) ετών έδειξε ότι ο θεσμός αυτός σημείωσε ελάχιστα ουσιαστικά βήματα. Θα μπορούσε καταρχάς μέσω της εθνικής συλλογικής σύμβασης εργασίας να γίνει αποδεκτή η αναγκαιότητα του θεσμού αυτού και να προβλεφθεί η κάλυψή του με εναλλακτικό τρόπο στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι ειδικά των μικρών επιχειρήσεων δεν συμμετέχουν στο θεσμό αυτό. ( Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, στη λογική της σύγκλισης όλων των διαφορετικών πολιτικών των κρατών μελών (πολιτική για την οικονομία κ.λπ.), αναζητεί συνεχώς, με σχετικές αποφάσεις, τη σύγκλιση και στο τομέα της Υγιεινής και Ασφάλειας. Από ο 1974 μέχρι σήμερα έχουν ληφθεί αρκετές σχετικές αποφάσεις. Η δυσκολία που υπάρχει στην εξασφάλιση της ενιαίας πολιτικής ασφάλειας έγκειται στη διαφορετικότητα της νοοτροπίας και της πρακτικής των κρατών μελών. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει στη μεμονωμένη και αποσπασματική αντιμετώπιση του προβλήματος της υγιεινής και ασφάλειας από κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά, με προφανή αποτελέσματα, ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις των πολυεθνικών εταιρειών, που διατηρούν παραγωγικές μονάδες σε διάφορες χώρες. Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται μια καλύτερη προσέγγιση όλων των κρατών μελών, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένεται να φανούν στο εγγύς μέλλον. ( Πρέπει να τονιστεί ότι, άσχετα με το θεσμικό καθεστώς που ούτως ή άλλως δημιουργεί ασφαλείς συνθήκες, αλλά δεν προστατεύει τον εργαζόμενο από το δικό του λάθος, η ασφάλεια της εργασίας και η πρόληψη του εργατικού ατυχήματος αποτελούν καθήκον και υποχρέωση όλων απέναντι στον εαυτό μας, στην οικογένειά μας και στους συναδέλφους μας. 20

21 3. ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ΓΕ & ΤΑ) Ο Γιατρός Εργασίας και ο Τεχνικός Ασφαλείας αποτελούν λειτουργίες συμβουλευτικές προς τον κάθε εργοδότη, ο οποίος εξακολουθεί να είναι ο αποκλειστικά υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων του. Πρόκειται ουσιαστικά για θεσμούς που εισήχθησαν με στόχο να ωθήσουν τους εργοδότες στο να αναζητήσουν εξειδικευμένες γνώσεις και συμβουλές πάνω στα αντίστοιχα αντικείμενα. Παράλληλα το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει τη δημιουργία εταιρειών παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών ΓΕ και ΤΑ, τις λεγόμενες Εξωτερικές Υπηρεσίες Πρόληψης και Προστασίας (ΕΞΥΠΠ), στις οποίες μπορούν να απευθύνονται επιχειρήσεις για να μισθώνουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Άρα είναι δυνατή η χρήση ΓΕ και ΤΑ είτε μέσω μόνιμης εργασιακής θέσης (μισθωτός), είτε μέσω εξωτερικών συνεργατών, ελεύθερων επαγγελματιών, είτε μέσω των ΕΞΥΠΠ. ( Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όλες οι επιχειρήσεις εφόσον απασχολούν έστω και ένα εργαζόμενο πρέπει να έχουν τεχνικό ασφαλείας. Στις επιχειρήσεις που απασχολούν κατά ετήσιο όρο πάνω από πενήντα (50) εργαζόμενους, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να έχει γιατρό εργασίας. Παραρτήματα, υποκαταστήματα, χωριστές εγκαταστάσεις ή αυτοτελείς εκμεταλλεύσεις εξαρτημένες από την κύρια επιχείρηση, θεωρούνται αυτοτελείς επιχειρήσεις, εφόσον απέχουν μεταξύ τους ή από την κύρια επιχείρηση τόσο, ώστε να δυσχεραίνεται το έργο του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, κατά την απόφαση του Επιθεωρητή Εργασίας στον οποίο μπορεί να προσφύγει κάθε μέρος σε περίπτωση διαφωνίας. Κατά της απόφασης του Επιθεωρητή Εργασίας επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον του κατά τόπο αρμόδιου Ειρηνοδίκη κατά τις διατάξεις της πολιτικής Δικονομίας περί εργατικών διαφορών. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση, πριν από την επιλογή του τεχνικού ασφαλείας ή του γιατρού εργασίας, να γνωστοποιεί στην τοπική Επιθεώρηση 21

22 Εργασίας τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα τους καθώς και την τυχόν απασχόλησή τους σε άλλη επιχείρηση, τα στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της επιχείρησης, τον αριθμό των εργαζομένων και λοιπές συναφείς πληροφορίες. Η σύμβαση πρόσληψης του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας γίνεται εγγράφως και αντίγραφό της κοινοποιείται από τον εργοδότη στην τοπική Επιθεώρηση Εργασίας. Ο εργοδότης, για την αποτελεσματικότερη άσκηση των καθηκόντων του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, θέτει στη διάθεσή τους το αναγκαίο βοηθητικό προσωπικό, χώρους, εγκαταστάσεις, συσκευές και γενικά τα απαραίτητα μέσα και βαρύνεται με όλες τις σχετικές δαπάνες. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να διευκολύνει τον τεχνικό ασφαλείας και το γιατρό εργασίας για την παρακολούθηση μαθημάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης. Ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας υποχρεούνται, κατά την εκτέλεση του έργου τους να συνεργάζονται, πραγματοποιώντας κοινούς ελέγχους των χώρων εργασίας. Ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας οφείλουν, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, να συνεργάζονται με την Ε.Υ.Α.Ε., ή τον αντιπρόσωπο των εργαζομένων. Ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας οφείλουν να ενημερώνουν την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο για κάθε σημαντικό ζήτημα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας στην επιχείρηση και να τους παρέχουν συμβουλές σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Αν ο εργοδότης διαφωνεί με τις γραπτές υποδείξεις και συμβουλές του τεχνικού ασφαλείας ή του γιατρού εργασίας, οφείλει να αιτιολογεί τις απόψεις του και να τις κοινοποιήσει και στην Ε.Υ.Α.Ε. ή στον αντιπρόσωπο. Σε περίπτωση διαφωνίας η διαφορά θα επιλύεται από τον επιθεωρητή εργασίας και μόνο. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) 3.1 Ο ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο Τεχνικός Ασφαλείας είναι ένας ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στους εργαζομένους και στην εργοδοσία στα ζητήματα ασφαλείας. Οι προτάσεις του προς τη διεύθυνση του εκάστοτε εργασιακού χώρου αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν συνθήκες ασφαλείας και υγιεινής για τους εργαζομένους. Πολλές φορές, ο ενδιάμεσος ρόλος του Τεχνικού Ασφαλείας δημιουργεί στους 22

23 εργαζομένους την εικόνα ότι αυτός προσπαθεί να υλοποιήσει την όποια πολιτική ασφάλειας υιοθετεί η εργοδοσία. Από την άλλη μεριά, η εργοδοσία πολλές φορές υποπτεύεται τον Τεχνικό Ασφαλείας για υπερβολικό ζήλοι προστασίας των εργαζομένων. Η πραγματικότητα είναι ότι η θέση του Τεχνικού Ασφαλείας αποτελεί μια νευραλγική θέση, η οποία απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες, σπουδές και υψηλό αίσθημα ευθύνης. ( Ο τεχνικός ασφαλείας παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συμβουλές, γραπτά ή προφορικά, σε θέματα σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφαλείας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο της επιχείρησης, το βιβλίο τεχνικού ασφαλείας, το οποίο σελιδομετρείται και θεωρείται από το αρμόδιο Κέντρο Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕ.Π.Ε.Κ.), ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σε αυτό το βιβλίο. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) Ειδικότερα ο τεχνικός ασφαλείας: 1) συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματισμού, κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων, εισαγωγής νέων παραγωγικών διαδικασιών, προμήθειας μέσων και εξοπλισμού, επιλογής και ελέγχου της αποτελεσματικότητας των ατομικών μέσων προστασίας, καθώς και διαμόρφωσης και διευθέτησης των θέσεων και του περιβάλλοντος εργασίας και γενικά οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας. 2) Ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων, πριν από τη λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας πριν από την εφαρμογή τους και επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και πρόληψης των ατυχημάτων, ενημερώνοντας σχετικά τους αρμόδιους προϊστάμενους των τμημάτων ή τη διεύθυνση της επιχείρησης. 23

24 3) Επιβλέπει τις συνθήκες και συγκεκριμένα: α) επιβλέπει τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευράς υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, αναφέρει στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας, προτείνει μέτρα αντιμετώπισής της και επιβλέπει την εφαρμογή τους, β) επιβλέπει την ορθή χρήση των ατομικών μέσων προστασίας, γ) ερευνά τα αίτια των εργατικών ατυχημάτων, αναλύει και αξιολογεί αποτελέσματα των ερευνών του και προτείνει μέτρα για την αποτροπή παρόμοιων ατυχημάτων, δ) εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφάλειας και συναγερμού για τη διαπίστωση ετοιμότητας προς αντιμετώπιση ατυχημάτων. 4) μεριμνά για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση. Ειδικότερα: α) μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και τους ενημερώνει και καθοδηγεί για την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου που συνεπάγεται η εργασία τους, β) συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή των προγραμμάτων εκπαίδευσης των εργαζομένων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Η άσκηση του έργου του τεχνικού ασφαλείας δεν αποκλείει την ανάθεση σε αυτόν από τον εργοδότη και άλλων καθηκόντων, πέρα από το ελάχιστο όριο ωρών απασχόλησής του ως τεχνικού ασφαλείας. Ο τεχνικός ασφαλείας έχει, κατά την άσκηση του έργου του, ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον εργοδότη και στους εργαζόμενους. Τυχόν διαφωνία του με τον εργοδότη, για θέματα της αρμοδιότητάς του, δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύμβασής του. Σε κάθε περίπτωση η απόλυση του τεχνικού ασφαλείας πρέπει να είναι 24

25 αιτιολογημένη. Ο τεχνικός ασφαλείας έχει υποχρέωση να τηρεί το επιχειρησιακό απόρρητο. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) 3.2 Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο γιατρός εργασίας πρέπει να κατέχει και να ασκεί την ειδικότητα της ιατρικής της εργασίας, όπως πιστοποιείται από τον οικείο Ιατρικό Σύλλογο. Ο γιατρός εργασίας υπάγεται απευθείας στη διοίκηση της επιχείρησης. Ως βοηθητικό προσωπικό του γιατρού εργασίας, μπορούν να προσλαμβάνονται επισκέπτριες αδελφές και επισκέπτες αδελφοί πτυχιούχοι σχολών τετραετούς φοίτησης της ημεδαπής ή ισότιμων της αλλοδαπής ή αδελφές νοσοκόμες και αδελφοί νοσοκόμοι, πτυχιούχοι σχολών μονοετούς φοίτησης της ημεδαπής ή ισότιμων της αλλοδαπής. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) Ο γιατρός εργασίας παρέχει υποδείξεις και συμβουλές στον εργοδότη, στους εργαζομένους και στους εκπροσώπους τους, γραπτά ή προφορικά, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τις γραπτές υποδείξεις ο γιατρός εργασίας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο. Ο εργοδότης λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σε αυτό το βιβλίο. Ειδικότερα ο γιατρός εργασίας συμβουλεύει σε θέματα: α) σχεδιασμού, προγραμματισμού, τροποποίησης της παραγωγικής διαδικασίας, κατασκευής και συντήρησης εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, β) λήψης μέτρων προστασίας, κατά την εισαγωγή και χρήση υλών και προμήθειας μέσων εξοπλισμού, 25

26 γ) φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας, εργονομίας και υγιεινής της εργασίας, της διευθέτησης και διαμόρφωσης των θέσεων και του περιβάλλοντος της εργασίας και της οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας, δ) οργάνωσης υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών, ε) αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους υγείας, προσωρινά ή μόνιμα, καθώς και ένταξης ή επανένταξης μειονεκτούντων ατόμων στην παραγωγική διαδικασία, ακόμη και με υπόδειξη αναμόρφωσης της θέσης εργασίας. Δεν επιτρέπεται ο γιατρός εργασίας να χρησιμοποιείται για να επαληθεύει αν δικαιολογημένα απουσιάζει ο εργαζόμενος που επικαλέστηκε ασθένεια. Ο γιατρός εργασίας προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων σχετικό με τη θέση εργασίας τους, μετά την πρόσληψή τους ή την αλλαγή θέσης εργασίας, καθώς και σε περιοδικό ιατρικό έλεγχο κατά την κρίση του Επιθεωρητή Εργασίας ύστερα από αίτημα της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας των εργαζομένων, όταν αυτό δεν ορίζεται από το νόμο. Μεριμνά για τη διενέργεια ιατρικών εξετάσεων και μετρήσεων παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος σε εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά. Εκτιμά την καταλληλότητα των εργαζομένων για τη συγκεκριμένη εργασία, αξιολογεί και καταχωρεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων, εκδίδει βεβαίωση των παραπάνω εκτιμήσεων και την κοινοποιεί στον εργοδότη. Το περιεχόμενο της βεβαίωσης πρέπει να εξασφαλίζει το ιατρικό απόρρητο υπέρ του εργαζόμενου και μπορεί να ελεγχθεί από τους Υγειονομικούς Επιθεωρητές του Υπουργείου Εργασίας, για την κατοχύρωση των εργαζομένων και του εργοδότη. Επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας της υγείας των εργαζομένων και πρόληψης των ατυχημάτων. Για το σκοπό αυτό: α) επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας και αναφέρει οποιαδήποτε παράλειψη, προτείνει μέτρα αντιμετώπισης των παραλείψεων και επιβλέπει την εφαρμογή τους, β) επεξηγεί την αναγκαιότητα της σωστής χρήσης των ατομικών μέτρων προστασίας, 26

27 γ) ερευνά τις αιτίες των ασθενειών που οφείλονται στην εργασία, αναλύει και αξιολογεί τα αποτελέσματα των ερευνών και προτείνει μέτρα για την πρόληψη των ασθενειών αυτών, δ) επιβλέπει τη συμμόρφωση των εργαζομένων στους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, ενημερώνει τους εργαζόμενους για τους κινδύνους που προέρχονται από την εργασία τους, καθώς και για τους τρόπους πρόληψής τους, ε) παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήματος ή αιφνίδιας νόσου, στ) εκτελεί προγράμματα εμβολιασμού των εργαζομένων με εντολή της Αρμόδιας Διεύθυνσης Υγιεινής της Νομαρχίας, όπου εδρεύει η επιχείρηση. Ο γιατρός εργασίας έχει υποχρέωση να τηρεί το ιατρικό και επιχειρηματικό απόρρητο. Αναγγέλλει μέσω της επιχείρησης στην επιθεώρηση εργασίας ασθένειες των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία. Ο γιατρός εργασίας πρέπει να ενημερώνεται από τον εργοδότη και τους εργαζόμενους για οποιοδήποτε παράγοντα στο χώρο εργασίας που έχει επίπτωση στην υγεία. Η επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων στον τόπο εργασίας δεν μπορεί να συνεπάγεται οικονομική επιβάρυνση γι αυτούς και πρέπει μα γίνεται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας τους. Ο γιατρός εργασίας έχει κατά την άσκηση του έργου του ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον εργοδότη και στους εργαζόμενους. Τυχόν διαφωνία του με τον εργοδότη για θέματα της αρμοδιότητάς του δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύμβασής του, Σε κάθε περίπτωση απόλυση του γιατρού εργασίας πρέπει να είναι αιτιολογημένη. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) 27

28 3.3 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - Στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από πενήντα (50) άτομα οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να συνιστούν Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, αποτελούμενη από εκλεγμένους αντιπροσώπους στην επιχείρηση. - Στις επιχειρήσεις που απασχολούν από είκοσι (20) άτομα και πάνω οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να επιλέγουν εκπροσώπους με ειδική αρμοδιότητα σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας εργασίας. - Στις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από είκοσι (20) άτομα οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να διαβουλεύονται μεταξύ τους και να επιλέγουν με πλειοψηφία εκπρόσωπό τους για την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία.( Παραρτήματα, υποκαταστήματα, χωριστές εγκαταστάσεις ή αυτοτελείς εκμεταλλεύσεις, εξαρτημένες από την κύρια επιχείρηση, θεωρούνται αυτοτελείς επιχειρήσεις, εφόσον η απόσταση μεταξύ τους ή από την κύρια επιχείρηση δικαιολογεί τη λειτουργία ιδιαίτερης επιτροπής υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, ή τον ορισμό ιδιαίτερου αντιπροσώπου, σύμφωνα με απόφαση του επιθεωρητή εργασίας στον οποίο μπορεί να προσφύγει κάθε μέρος σε περίπτωση διαφωνίας. Κατά της απόφασης του επιθεωρητή εργασίας, επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον του αρμόδιου Ειρηνοδίκη κατά τις διατάξεις της πολιτικής Δικονομίας περί εργατικών διαφορών. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) Ο εργοδότης οφείλει να θέτει στη διάθεση των εκπροσώπων των εργαζομένων επαρκή άδεια με αποδοχές, καθώς και τα αναγκαία μέσα, προκειμένου να μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας. Ο χρόνος αυτός δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το 1/3 του ελάχιστου χρόνου απασχόλησης του τεχνικού ασφαλείας. ( 28

29 Η Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, ή ο αντιπρόσωπος είναι όργανο συμβουλευτικό και έχει τις εξής αρμοδιότητες: Α) μελετά τις συνθήκες εργασίας στην επιχείρηση, προτείνει μέτρα για την τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας και συμβάλλει στην εφαρμογή τους από τους εργαζόμενους, Β) σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών ατυχημάτων ή σχετικών συμβάντων, προτείνει τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή επανάληψής τους, Γ) επισημαίνει τον επαγγελματικό κίνδυνο στους χώρους ή θέσεις εργασίας και προτείνει μέτρα για την αντιμετώπισή τους, συμμετέχοντας έτσι στη διαμόρφωση της πολιτικής της επιχείρησης, για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου, Δ) ενημερώνεται από τη διοίκηση της επιχείρησης για τα στοιχεία των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών που συμβαίνουν σε αυτή, Ε) ενημερώνεται για την εισαγωγή στην επιχείρηση νέων παραγωγικών διαδικασιών, μηχανημάτων, εργαλείων και υλικών ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστάσεων σε αυτή, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, Στ) σε περίπτωση άμεσου και σοβαρού κινδύνου καλεί τον εργοδότη να λάβει τα ενδεικνυόμενα μέτρα, χωρίς να αποκλείεται και η διακοπή λειτουργίας μηχανήματος ή εγκατάστασης ή παραγωγικής διαδικασίας, Ζ) μπορεί να ζητάει τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων για θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, μετά από σύμφωνη γνώμη του εργοδότη. Η Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, ή ο αντιπρόσωπος συνεδριάζει με τον εργοδότη ή τον εκπρόσωπό του μέσα στο πρώτο δεκαήμερο κάθε τριμήνου, σε ημέρα και ώρα που ορίζεται από κοινού, για τη διευθέτηση των θεμάτων που ανακύπτουν μέσα στην επιχείρηση και σχετίζονται 29

30 με τις παραπάνω αρμοδιότητες. Στις κοινές συνεδριάσεις μετέχουν ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας της επιχείρησης. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) Πριν από την ημέρα της κοινής συνεδρίασης, η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπος καθορίζει τα θέματα τα οποία θα συζητήσει και τα γνωστοποιεί στον εργοδότη τρεις (3) τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες νωρίτερα. Ο εργοδότης γνωστοποιεί στην Ε.Υ.Α.Ε. ή στον αντιπρόσωπο τα θέματα που επιθυμεί να συζητηθούν στην κοινή συνεδρίαση τρεις (3) τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες πριν από την ημέρα πραγματοποίησής τους. Οι παραπάνω γνωστοποιήσεις απευθύνονται επίσης μέσα στις ίδιες προθεσμίες και προς τον τεχνικό ασφαλείας και τον γιατρό εργασίας της επιχείρησης. Στις συνεδριάσεις αυτές συντάσσονται πρακτικά σε δύο αντίγραφα και κρατούνται το ένα αντίγραφο από τον εργοδότη και το άλλο από την Επιτροπή ή τον αντιπρόσωπο. Η Ε.Υ.Α.Ε. αποτελείται: Α) από 2 μέλη σε επιχειρήσεις με 51 έως 100 εργαζόμενους, Β) από 3 μέλη σε επιχειρήσεις με 101 έως 300 εργαζόμενους, Γ) από 4 μέλη σε επιχειρήσεις με 301 έως 600 εργαζόμενους, Δ) από 5 μέλη σε επιχειρήσεις με 601 έως 1000 εργαζόμενους, Ε) από 6 μέλη σε επιχειρήσεις με 1001 έως 2000 εργαζόμενους, Στ) από 7 μέλη σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 2000 εργαζόμενους. (Μυλωνόπουλος, Μεντής, Μοίρα, 2003) Ο εργοδότης οφείλει να διευκολύνει την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο των εργαζόμενων στην άσκηση των καθηκόντων τους, να ενημερώνει και να παρέχει κάθε στοιχείο που αφορά την επιχείρηση και είναι σχετικό με το έργο της Ε.Υ.Α.Ε. ή του αντιπροσώπου των εργαζομένων. Αν στην επιχείρηση δεν υπάρχουν αντιπρόσωποι ή σύμβουλοι εργαζομένων, που προβλέπονται από νόμο, οι εργαζόμενοι εκλέγουν σε γενική συνέλευση, που συγκαλείται για το σκοπό αυτό κάθε δύο χρόνια, τα μέλη της Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπό τους, για την υγιεινή και ασφάλεια της 30

31 εργασίας, με άμεση και μυστική ψηφοφορία. Η γενική συνέλευση αποτελείται από το σύνολο των εργαζομένων στην επιχείρηση και βρίσκεται σε απαρτία όταν παρίσταται τουλάχιστον το ήμισυ των εργαζομένων σε αυτή. Αν δεν επιτευχθεί αυτή η απαρτία, τότε αρκεί το ένα τρίτο (1/3) των εργαζομένων στην επόμενη συνέλευση. Στην γενική συνέλευση απαγορεύεται να παρίστανται και να ψηφίζουν πρόσωπα που δεν είναι εργαζόμενοι της επιχείρησης. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα να ψηφίσει για τον αντιπρόσωπο ή τα μέλη της Ε.Υ.Α.Ε. και να εκλεγεί στα αξιώματα αυτά. Οι υποψήφιοι για την Ε.Υ.Α.Ε. αναγράφονται σε ενιαίο ψηφοδέλτιο με αλφαβητική σειρά. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα να ψηφίσει από το ψηφοδέλτιο τόσους υποψηφίους, όσους ο αριθμός των μελών της Ε.Υ.Α.Ε. Εκλέγονται οι υποψήφιοι που συγκεντρώνουν τις περισσότερες ψήφους. Σε περίπτωση ισοψηφίας ακολουθεί κλήρωση. Οι αμέσως επόμενοι σε αριθμό ψήφων αναδεικνύονται αναπληρωματικά μέλη. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και προκειμένου για εκλογή αντιπροσώπου υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Για τον υπολογισμό του αριθμού των μελών της Ε.Υ.Α.Ε. λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των εργαζομένων στην επιχείρηση κατά το χρόνο διεξαγωγής της εκλογής. Αίτηση για αναγνώριση ακυρότητας απόφασης γενική συνέλευσης για εκλογές ασκείται στο Ειρηνοδικείο της Περιφέρειας που βρίσκεται η επιχείρηση, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) εργάσιμων ημερών από τη λήξη της Γενικής Συνέλευσης από το ένα πέμπτο (1/5) του αριθμού των εργαζόμενων καθώς και από όποιον έχει προσωπικό έννομο συμφέρον. Οι εκλογές διεξάγονται από τριμελή εφορευτική επιτροπή και εκλέγεται από τη Γενική Συνέλευση των εργαζομένων. Ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής εκλέγεται από τα μέλη της. Η εφορευτική επιτροπή μεριμνά για τη διεξαγωγή των εκλογών, καταμετρά τις ψήφους και ανακηρύσσει τους επιτυχόντες. Τηρεί πρακτικά για τις εκλογές και γνωστοποιεί το αποτέλεσμά τους στους εργαζόμενους, στον εργοδότη και το σωματείο ή τα σωματεία της επιχείρησης. (Μυλωνόπουλος,Μεντής,Μοίρα,2003) 31

32 4.ΦΟΡΕΙΣ 4.1 ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Δ.Ο.Ε.) ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (Δ.Ο.Ε.), κάθε χρόνο παγκοσμίως χάνουν τη ζωή τους περίπου 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αριθμός ο οποίος δείχνει αύξηση του ποσοστού κατά 10% τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα περίπου 270 εκατομμύρια εργαζόμενοι παγκοσμίως έχουν υποστεί μη θανατηφόρο εργατικό ατύχημα, ενώ αντίστοιχα 160 εκατομμύρια υποφέρουν από επαγγελματικές ασθένειες. Το συνολικό κόστος των ατυχημάτων και των ασθενειών αυτών υπολογίζεται ότι ανέρχεται ετησίως σύμφωνα με την Δ.Ο.Ε.- περίπου στο 4% του ακαθάριστου παγκόσμιου προϊόντος. Η Δ.Ο.Ε. έχει καθιερώσει την 28 η Απριλίου ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία», με στόχο την επικέντρωση του διεθνούς ενδιαφέροντος στα θέματα πρόληψης ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Η Ελλάδα έχει ενταχθεί επισήμως από το 2005 στην ομάδα των 100 και πλέον χωρών ανά τον κόσμο που συμμετέχουν ενεργά στις εκδηλώσεις, στο πλαίσιο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Η συγκεκριμένη ημερομηνία επελέγη συμβολικά. Αρχικά καθιερώθηκε από τα συνδικάτα εργαζομένων στην Αμερική και στο Καναδά, εις μνήμην των συναδέλφων τους που έχασαν τη ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα. Η Διεθνής Συνομοσπονδία των Ελεύθερων Συνδικάτων και η Ομοσπονδία Διεθνών Συνδικάτων μετέτρεψαν την ημέρα αυτή σε παγκόσμια εκδήλωση για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία διευρύνοντας το περιεχόμενό της με την έννοια της αειφόρου εργασίας. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (Δ.Ο.Ε.) υιοθέτησε την ημέρα αυτή το 2001 και την καθιέρωσε ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία», προκειμένου να προωθήσει την ιδέα της δημιουργίας και της διαχείρισης μιας κουλτούρας πρόληψης για τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία. 32

33 Στον φετινό εορτασμό δίνεται έμφαση στην αναγνώριση των επαγγελματικών κινδύνων και στην μείωση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών μέσω της καλλιέργειας μιας κουλτούρας πρόληψης. Η πρόληψη αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω των εκτιμήσεων επικινδυνότητας στους χώρους εργασίας με στόχο την ανάδειξη και εφαρμογή της εκάστοτε καταλληλότερης μεθόδου πρόληψης. Για τον σκοπό αυτό η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (Δ.Ο.Ε.) προτείνει την υιοθέτηση μιας στρατηγικής τεσσάρων βημάτων προκειμένου να προσεγγίσουμε την επίτευξη της ασφαλούς εργασίας: 1) Εξάλειψη ελαχιστοποίηση των κινδύνων στο στάδιο της δημιουργίας τους: η καλύτερη αντιμετώπιση των εργασιακών κινδύνων είναι πριν ακόμα αυτοί αναπτυχθούν. Μια επικίνδυνη χημική ουσία μπορεί να αντικατασταθεί με μιαν άλλη λιγότερο επιβλαβή, οι δονήσεις και ο θόρυβος ενός μηχανήματος μπορούν να μειωθούν στο στάδιο του σχεδιασμού του μηχανήματος κ.α. 2) Μείωση των κινδύνων μέσω μηχανολογικών ελέγχων ή άλλων φυσικών προστατευτικών: με απλά μέτρα, όπως την τοποθέτηση προστατευτικών κιγκλιδωμάτων σε χώρους εκσκαφών ή τον σωστό αερισμό χώρων όπου γίνεται χρήση επικίνδυνων ουσιών, μπορούν να μειωθούν αποτελεσματικά οι εργασιακοί κίνδυνοι ακόμα και αν δεν είναι εφικτή η εξάλειψή τους. 3) Εφαρμογή ασφαλών εργασιακών διαδικασιών για την περαιτέρω μείωση των κινδύνων: η οργάνωση και ο σωστός σχεδιασμός είναι ιδιαίτερης σημασίας σε ορισμένα εργασιακά περιβάλλοντα όπου η τήρηση διαδικασιών και η ακριβής εφαρμογή κανονισμών είναι κρίσιμοι παράγοντες για την ασφάλεια των εργαζομένων. Η συντήρηση και ο καθαρισμός μηχανημάτων, για παράδειγμα, χρήζει προσοχής και απομόνωσης για την αποφυγή λανθασμένης εκκίνησης της μηχανής, ενώ η εργασία με ιονίζουσα ακτινοβολία θέλει προσεκτική οργάνωση με μετρητές, φυσικό χωρικό διαχωρισμό και κατάλληλες ενδείξεις. Χορήγηση, χρησιμοποίηση και συντήρηση ατομικών μέσων προστασίας: η χρήση των ατομικών μέσων προστασίας, αν και παρέχει τον μικρότερο βαθμό προστασίας, είναι απαραίτητη και πρέπει να 33

34 4) εφαρμόζεται σωστά ανάλογα με τις απαιτήσεις και τους κινδύνους της κάθε εργασίας. Η στρατηγική που προτείνει η Δ.Ο.Ε. μπορεί να εφαρμοστεί είτε ολόκληρη είτε τμηματικά. Για την επίτευξη όμως ενός ικανοποιητικού επιπέδου ασφάλειας και υγείας στην εργασία είναι απαραίτητη η συμμετοχή και ενεργοποίηση όλων όσων εμπλέκονται στα θέματα αυτά. Οι εργοδότες πρέπει να προβλέπουν τους κινδύνους του εργασιακού χώρου και να μεριμνούν ανάλογα, να εκπαιδεύουν τους εργαζομένους τους και να παρέχουν τα απαραίτητα μέσα προστασίας στο προσωπικό τους. Οι εργαζόμενοι πρέπει αντίστοιχα να εφαρμόζουν τους κανόνες ασφαλείας, να λαμβάνουν τα αντίστοιχα μέτρα και να ενημερώνονται για τους κινδύνους που εγκυμονεί το εργασιακό τους περιβάλλον. Αντίστοιχα και το κράτος δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την εφαρμογή των παραπάνω, μεριμνώντας για την εκπαίδευση και ενημέρωση των εργαζομένων και για την σωστή εφαρμογή μέτρων ασφαλείας από τους εργοδότες. Η επιτυχής εφαρμογή οποιουδήποτε μέτρου πρόληψης και η μέσω αυτού βελτίωση των συνθηκών εργασίας προϋποθέτει την συνεργασία και των τριών παραπάνω: εργοδοτών εργαζομένων κράτους. ( 34