Φυλακή και μισθωτή εργασία δύο συγκοινωνούντα δοχεία

Transcript

1 Φυλακή και μισθωτή εργασία δύο συγκοινωνούντα δοχεία Η γνωστή λαϊκή έκφραση που λέει πως οι «κακοί είναι στη φυλακή», συνήθως χρησιμοποιείται ειρωνικά προς τη χρησιμότητα και την "αξιοπιστία" του θεσμού. Πόσοι όμως μπορούν να φανταστούν μια κοινωνία στην οποία δε θα υπάρχουν σαδιστικοί θεσμοί εγκλεισμού και αποκλεισμού για όσους παραβαίνουν τους κανόνες; Πως οι άνθρωποι θα αντισταθούν σε ένα θεσμό που αυθόρμητα ή εμπειρικά αντιπαθούν, αλλά δεν φαντάζονται πως να το αλλάξουν; Για μας, μια αρχή θα ήταν να ξανασυζητηθεί η κατασκευή της αναγκαιότητας της φυλακής, ως μια αναγκαιότητα που συνδέεται κυρίως με τους κανόνες της επιτήρησης και της τιμωρίας στις σχέσεις εργασίας. Να συζητηθεί δηλαδή η φυλακή όχι μέσα από το μύθο του σωφρονισμού, αλλά ως μηχανισμός υποτίμησης της εργασίας, ως μηχανισμός αναπαραγωγής ταξικών ανισοτήτων, στη σύγχρονή του εκδοχή. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως κάθε φυλακή αναπαράγει και χτίζεται πάνω στις ίδιες σχέσεις που χαρακτηρίζουν κάθε σύστημα εκμετάλλευσης ιεραρχικές-γραφειοκρατικές σχέσεις εξουσίας, βασανιστήρια, καταναγκασμοί, σαδιστική βία, εγκλεισμός, υποτίμηση, αλλοτρίωση και εκμετάλλευση της εργασίας μέσα από την αξιοποίηση νέων τεχνικών και επιστημονικών μεθόδων είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη φυλακή. Τέτοια στοιχεία που συναντάμε άλλωστε σε κάθε θεσμό του καπιταλισμού και στην παραγωγή. Η παρανομοποίηση των μεταναστών. Στις ελληνικές φυλακές η πλειοψηφία των κρατούμενων είναι φτωχοί και εργάτες. Στην περίπτωση μάλιστα των μεταναστών που κρατούνται για μήνες σε «νέες» μορφές φυλακών, όπως η Αμυγδαλέζα, οι κρατήσεις γίνονται μόνο και μόνο επειδή οι κρατούμενοι δεν κατέχουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα. Τα χαρτιά των μεταναστών συνδέονται με την εργασία μέσα από τα ένσημα και την άδεια παραμονής. Έτσι η εργασία (και η ανεργία) δεν αποτελεί κάποιου είδους «δικαίωμα» για αυτούς, αλλά καθήκον το οποίο αν και επιτελούν, παραμένουν αναγκαστικά παράνομοι και πιο ευάλωτοι στην εκμετάλλευση. Αν για παράδειγμα ένας μετανάστης/τρια εργάζεται αλλά δεν έχει άδεια παραμονής, διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο να συλληφθεί, όσο κι αν κατέχοντας άδεια παραμείνει άνεργος για κάποιο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα να μην δικαιούται να ανανεώσει την άδειά του λόγω «λειψών» ενσήμων. Η οικονομία του εγκλήματος Μαζί τους κρατούνται και κάποια αφεντικά της παραοικονομίας, είτε αποτυχημένοι επιχειρηματίες της μαφίας, είτε πετυχημένοι που μέσα από τη φυλακή κάνουν τις μπίζνες αγκαλιά με το μεγάλο αφεντικό της παραοικονομίας, το ίδιο το κράτος. Ναρκωτικά, όπλα, τζόγος, λαθραία, εμπόριο ανθρώπινων σωμάτων, προστασίες και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες, είναι στην πραγματικότητα

2 κερδοφόρες για το κεφάλαιο επιχειρήσεις του αόρατου μεριδίου της ελληνικής οικονομίας. Από αυτή την οικονομία του «εγκλήματος», ωφελούνται πολύ τα ντόπια αφεντικά (άλλα μεγάλα και άλλα πιο μικρά). Θα πρέπει να είναι κανείς φαντασιόπληκτος για να πιστεύει πως οι τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων, υπηρεσιών και σωμάτων διακινούνται κρυφά από το κράτος: η παραοικονομία είναι τομέας της παραγωγής και πέρα από τον μπάτσο για τον οποίο μαθαίνουμε που και που το πως βγάζει το χαρτζιλίκι του, αποτελεί το πεδίο των «χοντρών μπίζνες» που στήνονται από το βαθύ κράτος και την οικονομία του. Όπως σε κάθε τομέα της καπιταλιστικής οικονομίας, έτσι και σε αυτή υπάρχουν ανταγωνισμοί. Έτσι γίνονται κάποιες συλλήψεις, άλλες ως επιλογή οικονομικών προτιμήσεων του κράτους, και άλλες για το ξεκάρφωμα. Πρόσφατα ο επικεφαλής της δίωξης ναρκωτικών του Αγρινίου, συλληφθείς για εμπόριο ναρκωτικών με άλλους δυο μπάτσους, αφέθηκε ελεύθερος, μετά από πολιτική πίεση της ένωσης αξιωματικών της περιφέρειας Δ. Ελλάδας. Στις φυλακές λοιπόν, μπαίνουν και βγαίνουν άνθρωποι με ταξικά κριτήρια: έγκλειστος και βασανισμένος ο μετανάστης εργάτης γιατί δεν του αποδίδονται εργατικά και πολιτικά δικαιώματα, έξω και «στην πούδρα» το αστυνομικό προσωπικό προστασίας - διακίνησης των "αγαθών" της παραοικονομίας. Ένα ειδικό παράδειγμα είναι οι πρόσφατες συλλήψεις των νεοναζί. Μέλη τους ήταν ήδη στη φυλακή ως αποτυχημένοι μαφιόζοι ή χρήσιμοι κι αναλώσιμοι ηλίθιοι της μαφίας (όπως ο πρώην υποψήφιος των ναζήδων, ο εκτελεστής Ρήγας). Από κολαούζοι των αφεντικών, χάρη στην ψήφο του ρατσιστικού όχλου, οι χρυσαυγίτες ονειρεύτηκαν μεγάλο μερίδιο από την πίτας της παραοικονομίας και της κρατικής της διαχείρισης. Για διάφορους λόγους δεν τα κατάφεραν και μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, το κράτος και η μαφία τους απέσυραν με τιμωρία «στον πάγκο», μέχρι νεοτέρας. Τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με την υποτίμηση της εργασίας; Εργατική δύναμη της παραοικονομίας είναι πάλι εργάτες, ντόπιοι και μετανάστες, που (είτε το ξέρουν - είτε όχι) αποτελούν αναλώσιμο υλικό για τις φυλακές ή τα νεκροταφεία, αρκεί να βγαίνουν τα κέρδη των αφεντικών της «αόρατης» παραοικονομίας και του πολιτικού της προσωπικού. Ότι συμβαίνει δηλαδή σε όλο το κοινωνικό εργοστάσιο, σε κάθε μορφή εργασίας, αν και οφείλουμε να πούμε πως το ρίσκο του εργάτη στην παραοικονομία είναι συχνά (αν και όχι πάντα) μεγαλύτερο. Αναπτύσσεται δηλαδή, μια παράλληλη-παράνομη οικονομία όπου οι εργάτες και σ' αυτή τη περίπτωση είναι πάλι οι αποκλεισμένοι. Από το σύνολο των τροφίμων στις ελληνικές φυλακές οι κρατούμενοι για υποθέσεις ναρκωτικών και κάνναβης είναι Συχνά μικροί ντίλερς (χρήστες και αυτοί) χαρακτηρίζονται ως μεγάλοι διακινητές και οδηγούνται στη φυλακή με εξοντωτικές ποινές, ενώ παράλληλα μένουν έξω οι πραγματικοί έμποροι θανάτου και το κράτος συνεχίζει να πουλάει την πρέζα, έχοντας κάνει τη δουλειά του. Είσαστε για φυλακή; Εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορεί στη πιάτσα η ατάκα «είμαστε για φυλακή». Λέγεται συνήθως μεταφορικά λόγω της πολύ άσχημης οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται διάφοροι. Καθώς όμως η καταστολή αυξάνεται και νέες φυλακές χτίζονται, η συγκεκριμένη έκφραση δεν είναι μόνο χιουμοριστική.

3 Οι πρώτοι ψύλλοι έπρεπε να είχαν αρχίσει μπαίνουν σε κάποιους από τη δεκαετία του 90, πολύ πριν την πρόσφατη αύξηση της ανεργίας, την πτώση των μεροκάματων, τη δημιουργία των κέντρων κράτησης για τους μετανάστες και τελικά τη δημιουργία των φυλακών τύπου γ' με τις ειδικές συνθήκες κράτησης. Η άφθονη και ευάλωτη εργατική δύναμη απαιτεί μια ορθολογική διαχείριση για τα συμφέροντα της «αγοράς» και μια ισχυροποίηση του νομικού οπλοστασίου του κράτους ανάλογη με την αύξηση του απειλούμενου με καταστολή εργατικού δυναμικού. Με μισθούς και συντάξεις πείνας, επισφαλή εργασία μέχρι τα βαθιά γεράματα, κατάργηση της πρόσβασης σε κοινωνική ασφάλιση και υγεία για μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, δεν είναι καθόλου περίεργο που στο στόχαστρο μπαίνουν και οι μικροοφειλέτες, τα πρώην μικρά αφεντικά (στυλοβάτες του συστήματος), αυτοί που δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό και τώρα χρωστάνε στην εφορία. Παρά τις εξαγγελίες του υπουργείου για αυτόφωρα είναι αδύνατο να ρυθμιστούν ποινικά οι φορολογούμενων με ληξιπρόθεσμα χρέη. Και σ αυτή τη περίπτωση όμως στήνεται ακόμα ένα πανηγύρι (πέρα από αυτό της «de facto» υποτίμησης της εργασίας, αφού υπό τον φόβο της φυλακής ο οποιοσδήποτε θα δούλευε για χαμηλότερο μεροκάματο) αυτό του ανοίγματος των κατασχέσεων για την πρώτη κατοικία και λοιπών περιουσιακών στοιχείων. Η απόσπαση δηλαδή των βασικών μέσων επιβίωσης για περεταίρω εργατική υποτίμηση. Νέες φυλακές για πολλούς, νέα κέρδη για τους λίγους και ελεεινούς Όλο και περισσότερες φυλακές χτίζονται καθώς όλο και περισσότεροι είναι οι έγκλειστοι των «σωφρονιστικών ιδρυμάτων» (Σύμφωνα με το υπουργείο δικαιοσύνης, την 1 η Νοεμβρίου 2014 αυτοί ανέρχονται σε , με τον αριθμό των θέσεων να ανέρχεται σε για όλα τα καταστήματα κράτησης, ενώ στη πραγματικότητα ο αριθμός των θέσεων είναι γύρω στις 3500). Λογικό δεν είναι, με τέτοια αυξανόμενη «ζήτηση», που κάποιοι θέλουν τη δημιουργία ιδιωτικών φυλακών (όπως ήδη συμβαίνει στις ΗΠΑ) ώστε να δουλεύουν οι έγκλειστοι χωρίς μεροκάματο για σωφρονισμό; Δημοσιογράφοι και κράτος μιλάνε για την «πάταξη του εγκλήματος» στοχοποιώντας ολόκληρες κοινωνικές ομάδες (απεργούς, επισφαλώς εργαζόμενους,μετανάστες, μικροοφειλέτες του δημοσίου, άστεγους, οροθετικούς) ή αντιστεκόμενους ανθρώπους (αναρχικούς, διαδηλωτές, κόσμο από τα εργατικά ή τα περιβαλλοντικά κινήματα) με σκοπό την περιθωριοποίηση και την καταστολή τους. Η υποτίμηση της εργασίας και η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής πάνε πακέτο με την αύξηση των φυλακών και τη διεύρυνση των λόγων για τους οποίους μπορείς να βρεθείς «μέσα». Για όσους αντιστέκονται ή δεν ταιριάζουν στο νέο ελληνικό καπιταλισμό, υπάρχει πλέον και η «φυλακή μέσα στη φυλακή», οι φυλακές τύπου Γ ή όποια άλλη παραλλαγή τους μπορεί να υπάρξει μεσοπρόθεσμα, με άλλη ονομασία. Σε αυτό το σκηνικό, η φυλακή είναι πάντα και μια ευκαιρία κερδοφορίας. Εκτός του μισθού που διασφαλίζει σε μπάτσους, εισαγγελείς, δικαστές και άλλες σωφρονιστικές δυνάμεις, όταν χτίζεται μια φυλακή γλεντάνε διάφορες εργολαβίες. Ήδη έχουμε ακούσει και διαβάσει εισηγήσεις ειδικών του κράτους για ιδιωτικές φυλακές με εθελοντική εργασία μέσα στη φυλακή. Ή και για εργασία προφυλακισμένων ή κρατούμενων έξω από τη φυλακή με «βραχιόλι γεω-

4 εντοπισμού» το οποίο προτείνεται ως εναλλακτικός σωφρονισμός, ενώ πρόκειται για νέα μορφή δουλείας. Καθόλου περίεργο λοιπόν που το «βραχιολάκι» προτείνεται ακόμα και για πλημμελήματα (πρόκειται για το ακριβό βραχιολάκι το οποίο πουλά ιδιωτική εταιρία και το πληρώνει απ την τσέπη του ο κρατούμενος). Ποιο αφεντικό δε θα ήθελε ακόμα πιο τζάμπα, ευάλωτους και υπάκουους εργάτες; Επίλογος Η σύγχρονη μορφή της φυλακής είναι αντανάκλαση του καπιταλιστικού καταμερισμού της εργασίας και θα καταστραφεί μόνο αν καταστραφεί και το ευρύτερο σύστημα που τη χρειάζεται. Αυτό δε σημαίνει ότι οι αγώνες ενάντια στις φυλακές είναι μερικοί, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Είναι από τους πιο σημαντικούς, γιατί χτυπάνε έναν από τους κατασταλτικούς άξονες του συστήματος καταπίεσης και εκμετάλλευσης που αναπαράγει ταυτόχρονα ιδεολογία, φόβο, υποταγή και αποδοχή. Οι αγώνες των κρατούμενων είναι ρωγμές στο σύνολο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η μάχη αυτή δίνεται σημείο προς σημείο, ακόμα και στις τεχνολογικές καινοτομίες της επιτήρησης. Σε όσους δεν αρέσει ο γεω-εντοπισμός ας ρίξουν μια ματιά στην τσέπη τους, στο κινητό τους. Για όσους έχουν την «τύχη» να εργάζονται, για παράδειγμα, το αφεντικό μπορεί να τους γεω-εντοπίσει οποιαδήποτε στιγμή, να τους πει «έπεσε δουλειά, έλα εδώ ότι και αν κάνεις». Είναι σημαντικό να εντοπίζει κανείς τη φυλακή στους θεσμούς και στις σχέσεις γύρω του. Και κυρίως στη εργασία, στην αρχιτεκτονική της, την χρονομέτρηση της, την κρατική οργάνωση της ανεργίας, τις διάφορες μορφές επιτήρησης, τιμωρίας και αποκλεισμού μέσα και έξω από τη φυλακή. Τούτη η κατανόηση είναι προϋπόθεση για να καταστραφεί κάθε υποδομή και ιδεολογία του εγκλεισμού στην κοινωνία και να ενισχυθούν οι αγώνες των κρατούμενων, μέχρι τη καταστροφή και το ξεπέρασμα των φυλακών και κάθε συστήματος εκμετάλλευσης και καταπίεσης. Η σημερινή εκδήλωση γίνεται στα πλαίσια της Αναρχικής καμπάνιας Διεθνιστικής Αλληλεγγύης «Τρεις Γέφυρες». Πρώτη γέφυρα: Αλληλεγγύη στον ευρωπαϊκό νότο Κατάληψη Rosa Nera (Χανιά), Μάρτιος 2015