ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2018 ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ-ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ. Σύνοψη: Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων εξετάζονται τα εξής διδακτικά αντικείμενα: α) όροι και χαρακτηριστικά του νατουραλιστικού κινήματος, β) η εξέλιξη της ρωσικής δραματογραφίας και σκηνικής ζωής κατά το 19 ο αιώνα (Αλεξάντρ Γκριμπογιέντοφ, Νικολάι Γκόγκολ, Αλεξάντρ Οστρόφσκι, Ιβάν Τουργκένιεφ, Άντον Τσέχοφ, Λεβ Τολστόι, Μαξίμ Γκόρκι), γ) το κοινωνικό και ψυχολογικό δράμα: η πανευρωπαϊκή ακτινοβολία της δραματουργίας του Ίψεν και η νατουραλιστική δημιουργική περίοδος του έργου των Αύγουστου Στρίντμπεργκ και Γκέρχαρτ Χάουπτμαν, δ) οι Γάλλοι σατιριστές της αστικής τάξης (Ευγένιος Λαμπίς, Ζορζ Κουρτελίν, Ζορζ Φεντό) και η αγγλική κωμωδία ηθών (Όσκαρ Ουάιλντ και Τζορτζ Μπέρναρ Σο),ε) η εμφάνιση και καθιέρωση της σκηνοθετικής τέχνης. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: 1 Η ΕΝΟΤΗΤΑ Ι. Γενική επισκόπηση του δεύτερου μισού του 19 ου αιώνα στην Ευρώπη. Πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά συμφραζόμενα. Επιστήμες και Τέχνες. Οι επιδράσεις στη δραματουργία και τη σκηνική τέχνη. ΙΙ. Αρχές του νατουραλιστικού κινήματος και το αίτημα του κριτικού ρεαλισμού. Συγκριτική εξέταση με τα χαρακτηριστικά του νεοκλασικισμού και του ρομαντικού κινήματος. Το θεωρητικό και θεατρικό έργο του Εμίλ Ζολά. ΙΙΙ. Εργοβιογραφικά πορτρέτα των παρακάτω θεατρικών συγγραφέων: Αλεξάντερ Γκριμπογιέντοφ, Νικολάι Γκόγκολ, Λεβ Τολστόι, Άντον Τσέχοφ, Μαξίμ Γκόρκι, Λεονίντ Αντρέγιεφ, Ερρίκος Ίψεν, Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Γκέοργκ Μπίχνερ, Γκέρχαρτ Χάουπτμαν, Φρανκ Βέντεκιντ, Όσκαρ Ουάιλντ, Τζορτζ Μπέρναρ Σο, Τζο Μίλιγκτον Σινγκ, Αλέξανδρος Δουμάς υιός, Ευγένιος Λαμπίς, Ζορζ Φεντό, Αλφρέντ Ζαρί, Εδμόνδος Ροστάν, Μορίς Μάτερλινκ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: 2 Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑΣ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ Η γυναικεία σεξουαλικότητα υπό το φως του νατουραλισμού και του κριτικού ρεαλισμού. (Νέες) αναγνώσεις των συμπεριφορών εμβληματικών θεατρικών ηρωίδων: Τερέζ Ρακέν του Ζολά, Η κυρία με τις καμέλιες (Μαργαρίτα Γκωτιέ) του Δουμά, Δεσποινίς Ζιλί του Στρίντμπεργκ, Το επάγγελμα της κυρίας Ουόρεν του Τζορτζ Μπέρναρ Σο. Τα φύλα σε κρίση και σύγκρουση στην εργογραφία του Ερρίκου Ίψεν και του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Το κουκλόσπιτο, Έντα Γκάμπλερ, Ο μικρός Έγιολφ του Ίψεν. Δεσποινίς Ζιλί και Ο πατέρας του Στρίντμπεργκ. Κάντιτα του Τζορτζ Μπέρναρ Σο και Το κουκλόσπιτο: μια διακειμενική προσέγγιση. Το δημόσιο και το ιδιωτικό στην εργογραφία του Ίψεν. Θεατρικά κείμενα: Βρικόλακες, Ένας εχθρός του λαού, Τα στηρίγματα της κοινωνίας. O παραλογικός κόσμος των αστών του Ευγένιου Λαμπίς και του Ζορζ Φεντό. Θεατρικά κείμενα. Ευγένιου Λαμπίς: Το κοινό ταμείο, Ο πολυφίλητος Σελιμάρ, Στάχτη στα μάτια, Εγώ, Υπόθεση της Οδού Λουρσίν, Φίλησε με Φολβλίλ, Οι τρεισευτυχισμένοι. Ζορζ Φεντό: Ένα καπέλο από ψάθα Ιταλίας, Η Κυρία του Μαξίμ, Κούκου, Ο κύριος πάει κυνήγι, Γεύμα με κυρίες περιωπής, Μπανιέρα για τρεις, Ξενοδοχείο ο παράδεισος, Η μακαρίτισσα μητέρα της κυρίας, Το καθάρσιο του Μπέμπη. Παραλλαγές της εικόνας του αποσυνάγωγου. Θεατρικά κείμενα: Στον μεγάλο δρόμο του Τσέχοφ, Βόιτσεκ του Μπίχνερ, Στο βυθό του Γκόρκι, Υφαντές του Χάουπτμαν. Το πορτρέτο του «αντιήρωα» στη ρωσική δραματουργία του 19 ου αιώνα. Θεατρικά κείμενα: Ο επιθεωρητής του Γκόγκολ, Συμφορά από το πολύ μυαλό του Γκριμπογιέντοφ, Ένας μήνας στην εξοχή του Τουργκένιεφ, Ο γλάρος, Πλατόνοφ και Ιβάνοφ του Τσέχοφ. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων θα προβληθούν αποσπάσματα από τις παρακάτω κινηματογραφημένες παραστάσεις, τηλεοπτικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες Παραγωγές από τη Διεθνή Σκηνή (Επιλογή). Ερρίκος Ίψεν: Το κουκλόσπιτο (Λι Μπρούερ). Έντα Γκάμπλερ [1]

2 (Τόμας Οστερμάγιερ). Άντον Τσέχοφ: Ο Βάνια στο Μπρόντγουεϊ (1993, Λουί Μαλ), Ο βυσσινόκηπος (1999, Μ. Κακογιάννης). Αύγουστος Στρίντμπεργκ: Δεσποινίς Τζούλια (2014, Λιβ Ούλμαν). ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. Στη βιβλιοθήκη του Τμήματος και στον «Φάκελο του Μαθήματος» θα είναι διαθέσιμα τα εξής: Α. «Το Θέατρο της Δευτέρας». Παραστάσεις θεατρικών έργων και τηλεοπτικές παραγωγές που αναφέρονται σε θεατρικά έργα της δραματολογικής περιόδου του Μαθήματος (Επιλογή): 1. Παντρολογήματα. 2. Οι παίχτες. 3. Το ημερολόγιο ενός τρελού. 4. Ο γλάρος. 5. Θείος Βάνιας. 6. Οι βλαβερές συνέπειες του γάμου [σύνθεση μονόπρακτων]. 7. Η γειτονιά του Τσέχοφ [Νότης Περγιάλης, διασκευή διηγημάτων]. 8. Ο εχθρός του λαού. 9. Νόρα ή Το κουκλόσπιτο. 10. Η σημασία να είναι κανείς σοβαρός. 11. Ερωτικό γαϊτανάκι. 12. Θεϊκά λόγια. 13. Πριν από το ηλιοβασίλεμα. 14. Λεντς. 15. Ψύλλοι στ αυτιά. 16. Το ψάθινο καπέλο. 17. Ξενοδοχείο ο παράδεισος. 18. Το λεβεντόπαιδο της Ιρλανδίας. 19. Λεντς. 20. Ο πατέρας. 21. Η καταιγίδα. 22. Λευκές νύχτες. 23. Βάσσα Ζελεσνόβα. 24. Οι μικροαστοί. ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ: ΙΣΤΟΡΙΑ/ΘΕΩΡΙΑ & ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ Διανεμημένες, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, φωτοτυπίες σημειώσεων και άρθρα [θα διατίθενται και σε ηλεκτρονική μορφή]. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ: Κυριακός, Κωνσταντίνος. Ρωσικό θέατρο και ελληνική σκηνή, Αθήνα: Αιγόκερως, Νίκολ, Αλλαρντάις. Παγκόσμια Ιστορία Θεάτρου. Από τον Αισχύλο ως τον Ανούιγ [Τόμος Γ : «Από το μεσαιωνιστικό δράμα στο υλιστικό» (σ ). Τόμος Δ : «Ο θρίαμβος του ρεαλισμού» (σ ) και «Μπαίνοντας στον εικοστό αιώνα». Κεφάλαιο Β : «Το άπλωμα του ρεαλιστικού στοιχείου» (σ )], μτφρ. Μαρία Οικονόμου, Αθήνα: εκδόσεις Σμυρνιώτη [επανέκδοση], χ.χ. Μποζίζιο, Πάολο. Ιστορία του θεάτρου. Β Τόμος, μτφρ. & επιμέλεια Ελίνα Νταρακλίτσα, δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση, Αθήνα: Αιγόκερως, Fisher-Lichte, Erika. Ιστορία ευρωπαϊκού θεάτρου και δράματος. Από το ρομαντισμό μέχρι σήμερα, μτφρ. Γιώργος Σαγκριώτης, Αθήνα: Πλέθρον, Kott, Jan. Ένα θέατρο ουσίας, μτφρ. Έλενα Πατρικίου & Ελένη Παπάζογλου, Αθήνα: εκδόσεις Χατζηνικολή, Πλωρίτης, Μάριος. Πρόσωπα του νεότερου δράματος, Αθήνα: Γαλαξίας, Πλωρίτης, Μάριος. Ο Γκόγκολ και η κοινωνική σάτιρα, Κ.Θ.Β.Ε.: σειρά διαλέξεων περιόδου , Θεσσαλονίκη Furst Lilian & P. Skyline. Νατουραλισμός, μτφρ. Λία Μεγάλου, Αθήνα: Ερμής. Η γλώσσα της κριτικής, Ζολά, Εμίλ. Κείμενα για την κριτική και το θέατρο, εισαγωγή-μτφρ. Χαρά Μπακονικόλα- Γεωργοπούλου & Ξένια Γεωργοπούλου, Αθήνα: «εκδόσεις του εικοστού πρώτου», Αθήνα ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ: ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ Οι φοιτητές θα πρέπει να μελετήσουν απαραίτητα τα έργα που συνοδεύονται από αστερίσκο. Γαλλική και γαλλόφωνη δραματουργία 1. Αλέξανδρος Δουμάς υιός: Η κυρία με τις καμέλιες (1850). 2. Εμίλ Ζολά: Τερέζα Ρακέν*(1873). 3. Εζέν Σκριμπ: Μονομαχία γυναικών 4. Ευγένιος Λαμπίς: Το κοινό ταμείο (1864). Η υπόθεση της οδού Λουρσίν (1857). 5. Ζορζ Κουρτελίν: Μπουμπουρός. 6. Ζορζ Φεντό: Ο κύριος πάει κυνήγι (1892). Κούκου (1896). 7. Εδμόνδος Ροστάν: Οι ρομαντικοί (1894). Σιρανό ντε Μπερζεράκ (1898), Αετηδεύς. 8. Μορίς Μάτερλινγκ: Ο θάνατος του Τενταζίλ (1894). 9. Αλφρέντ Ζαρί: Ο βασιλιάς Ιμπί (1894). Ρωσική δραματουργία 10. Αλεξάντρ Πούσκιν: Μικρές τραγωδίες (1835). Μπορίς Γκοντουνόφ (1824). 11. Αλεξάντερ Γκριμπογιέντοφ: Συμφορά από το πολύ μυαλό (1824). 12. Νικολάι Γκόγκολ: Ο επιθεωρητής* (1836). Παντρολογήματα (1842). Οι παίκτες (1843). 13. Ιβάν Τουργκένιεφ: Ένας μήνας στην εξοχή (1855). 14. Αλεξάντρ Οστρόφσκι: Η μπόρα (1859). Το ημερολόγιο ενός απατεώνα (1868). [2]

3 15. Λεβ Τολστόι: Το κράτος του ζόφου (1886). 16. Μαξίμ Γκόρκι: Στο βυθό (1902). 17. Άντον Τσέχοφ: Στη δημοσιά (1884). Πλατόνοφ (1881). Ιβάνοφ (1887). Ο γλάρος* (1896). Θείος Βάνιας* (1898). Οι τρεις αδελφές*(1900). Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού* (1902). Ο βυσσινόκηπος* (1904). Σκανδιναβική δραματουργία 18. Ερρίκος Ίψεν: Το κουκλόσπιτο* (1879). Βρικόλακες* (1881). Ένας εχθρός του λαού (1882). Έντα Γκάμπλερ* (1890). Ιωάννης Γαβριήλ Μπόργκμαν (1896). Πέερ Γκυντ (1867). Pόσμερσχολμ (1886). 19. Αύγουστος Στρίντμπεργκ: Ο πατέρας* (1887). Δεσποινίς Ζιλί* (1888). Οι δανειστές (1888). Η πιο δυνατή (1889). Παίζοντας με την φωτιά (1892). Μητρική στοργή (1892). Εγκλήματα και εγκλήματα (1899). Ο χορός του θανάτου (1900). Ο παρίας (1889). Μπροστά στο θάνατο (1892). Πάσχα (1900). Ο πελεκάνος* (1907). Η καταιγίδα (1907). 20. Σέντερμπεργκ, Γιάλμαρ: Γερτρούδη (1907). Γερμανική και γερμανόφωνη δραματουργία 21. Γκέοργκ Μπίχνερ: Ο θάνατος του Δαντών (1832). Λεόντιος και Λένα (1833). Βόιτσεκ* (1834). 22. Γκέρχαρντ Χάουπτμαν: Υφαντές (1893). Η Χανέλε πάει στον παράδεισο (1894). Ρόζα Μπερντ (1903). 23. Φρανκ Βέντεκιντ : Το ξύπνημα της άνοιξης (1891). Λούλου. Το πνεύμα της γης (1895). 24. Άρθουρ Σνίτσλερ: Ο κύκλος του έρωτα 25. Χέρμαν Σούντερμαν: Η τιμή (1888). Βρετανική δραματουργία 26. Όσκαρ Ουάιλντ: Η σημασία να είναι κανείς σοβαρός* (1895). Σαλώμη (1895). 27. Τζορτζ Μπέρναρ Σο: Ο άνθρωπος και τα όπλα (1894). Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν (1902). Ιρλανδική δραματουργία 28. Τζον Μίλιγκτον Σινγκ: Καβαλάρηδες στη θάλασσα (1904). ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Henry James, Το στρίψιμο της βίδας, μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, Αθήνα: Άγρα, Όσκαρ Ουάιλντ, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ, μτφρ. Δώρα Στυλιανίδου, Αθήνα: Εκάτη, Αντόν Τσέχοφ, Επιλογή των κάτωθι διηγημάτων: Ο αρχιερέας, Αφήγηση ενός αρχικηπουρού. Ο Βάνια, Ο Γούσεβ, Οι εχθροί, Το βιολί του Ρότσιλδ, Θλίψις, Καστάνκα, Καλά ξεμπερδέματα, Με το κάρο, Οι οικότροφοι, Πασχαλιάτικη νύχτα, Η προίκα, Το φιλί, Ο φοιτητής, Ψαρίσιος έρωτας. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ (ΕΠΙΛΟΓΗ) ΒΕΝΤΕΚΙΝΤ, ΦΡΑΝΚ. Λούλου, Μια τραγωδία τεράτων, μτφρ. Πέτρος Μάρκαρης, βιβλίοπρόγραμμα παράστασης «Ανοιχτού Θεάτρου», θεατρική περίοδος ΒΕΝΤΕΚΙΝΤ, ΦΡΑΝΚ. Το ξύπνημα της άνοιξης, μτφρ. Πέτρος Μάρκαρης, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης «Ανοιχτού Θεάτρου», θεατρική περίοδος ΓΚΟΓΚΟΛ, ΝΙΚΟΛΑΪ. Ο επιθεωρητής. Τα παντρολογήματα, μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, Αθήνα: Γκοβόστης, χ.χ. ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Μικροαστοί. Δραματικό σκίτσο σε τέσσερις πράξεις, μετάφραση από το ρωσικό Κώστα Μερτβάγου, Αθήνα: Γκοβόστης, χ.χ. ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Στο βυθό, μτφρ. Γιώργος Σεβαστίκογλου, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, αρ. 73, ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Ο Γεγκόρ Μπουλιτσόφ και άλλοι, πρόλογος-μτφρ. Αντώνης Βογιάζος, Αθήνα: Θεμέλιο ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Οι βάρβαροι. Σκηνές από μια επαρχιακή πόλη, μτφρ. Από το ρωσικό Αθηνά Σαραντίδη, Αθήνα: Γκοβόστης, χ.χ. ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Οι εχθροί. Σκηνές από μια επαρχιακή πόλη, μτφρ. Αθηνά Σαραντίδη, Αθήνα: Γκοβόστης, χ.χ. ΓΚΟΡΚΙ, ΜΑΞΙΜ. Οι παραθεριστές. Θεατρική διασκευή Πέτερ Στέιν-Μπότο Στράους, μτφρ. Άννα Βαρβαρέσου Τζόγια, Δωδώνη Μικρή Θεατρική Βιβλιοθήκη, αρ. 4, ΓΚΡΙΜΠΟΓΙΕΝΤΟΦ, ΑΛΕΞΑνΔΡΟΣ. Συμφορά από το πολύ μυαλό, μτφρ.-εισαγωγή Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Αθήνα: Δωδώνη, αρ. 108, [3]

4 ΔΟΥΜΑΣ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΙΟΣ. Η κυρία με τις καμέλιες, διασκευή Πέτρος Ζούλιας, Αθήνα: Εξάντας, ΖΟΛΑ, ΕΜΙΛ. Τερέζ Ρακέν, μτφρ. Κλαίρη Μητσοτάκη, Αθήνα: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Βρυκόλακες, μτφρ. Γ.Ν. Πολίτης, Αθήνα: Δωδώνη, ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Ένας εχθρός του λαού, μτφρ. Πέλος Κατσέλης, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, αρ. 72, ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Έντα Γκάμπλερ, μτφρ. Γ.Ν. Πολίτης, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Η κυρά της θάλασσας, μτφρ. Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, Αθήνα: Γρηγορόπουλος / Βιβλιοθήκη θιάσου Αντιγόνης Βαλάκου [1964]. ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Η κωμωδία του έρωτα, μτφρ. Ανδρέας Καραντζώνης, Νικόδημος, χ.χ. ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Ρόσμερσχολμ (Άσπρα άλογα), μτφρ. Μαρία Αδάμ, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης Θεατρικού Οργανισμού «Φάσμα», θεατρική περίοδος ΙΨΕΝ, ΕΡΡΙΚΟΣ. Το κουκλόσπιτο, μτφρ. Λέων Κουκούλας, Αθήνα: Γκοβόστης, χ.χ. ΛΑΜΠΙΣ, ΕΥΓΕΝΙΟΣ. Ο πολυφίλητος Σελιμάρ, μτφρ. Ιάνης Λο Σκόκο, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, ΛΑΜΠΙΣ, ΕΥΓΕΝΙΟΣ. Το κοινό ταμείο, μτφρ. Ανδρέας Στάικος, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης Κ.Θ.Β.Ε., θεατρική περίοδος ΣΟ, ΤΖΟΡΤΖ-ΜΠΕΡΝΑΡ. Ο άνθρωπος και τα όπλα, μτφρ. Ζέττα Μπέλλου, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, χ.χ. ΣΟ, ΤΖΟΡΤΖ-ΜΠΕΡΝΑΡ. Τo επάγγελμα της κυρίας Γουώρρεν, μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, Αθήνα: εκδόσεις Γκοβόστη, χ.χ. [1946]. ΜΠΥΧΝΕΡ, ΓΚΕΟΡΓΚ. Βόιτσεκ, μτφρ. Κοραλία Σωτηριάδου, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης θεάτρου του Νέου Κόσμου, Θεατρική Περίοδος ΜΠΥΧΝΕΡ, ΓΚΕΟΡΓΚ. Λεόντιος και Λένα, μτφρ. Κυριακή Σπανού, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης Κ.Θ.Β.Ε., θεατρική περίοδος ΜΠΥΧΝΕΡ, ΓΚΕΟΡΓΚ. Λέντς, μτφρ. ΟΣΤΡΟΦΣΚΙ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΓΙΕΒΙΤΣ. Η μπόρα. Δράμα σε δυο μέρη, μτφρ. Αθηνά Σαραντίδη, Θέατρο 66, σελ ΟΥΑΪΛΝΤ, ΌΣΚΑΡ. Ο σοβαρός κύριος Ερνέστος [Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός], επιπόλαιη κωμωδία για σοβαρούς ανθρώπους, μτφρ. Μάριος Πλωρίτης, Θέατρο 69, σελ ΟΥΑΪΛΝΤ, ΌΣΚΑΡ. Σαλώμη, μτφρ. Δημήτρης Μαυρίκιος, Αθήνα: Καστανιώτης ΣΝΙΤΣΛΕΡ, ΑΡΘΟΥΡ. Ο μοναχικός δρόμος, μτφρ. Κώστας Γαλανάκης, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης «Ανοιχτού Θεάτρου», θεατρική περίοδος Schnitzler, Arthur. Έρωτες, μτφρ. Γιώργος Δεπάστας, Αθήνα: Νεφέλη ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Ο χορός του θανάτου, μτφρ. Στέλιος Γούτης, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Δεσποινίς Τζούλια, μτφρ. Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, Αθήνα: Νεφέλη, ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Ο Πατέρας, μτφρ. Ανδρέας Μαραγκός, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Παίζοντας με τη φωτιά, μτφρ. Κοραλία Σωτηριάδου, βιβλίοπρόγραμμα «Νέα Σκηνή Τέχνης» / «Θέατρο του Νέου Κόσμου», ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Μητρική στοργή και άλλα δράματα [Μπροστά στο θάνατο, Το πρώτο προμήνυμα], μετάφρασις από το σουηδικό Ι. Ε. Χρυσάφη, Εν Αθήναις: Εκδοτικός Οίκος «Ελευθερουδάκης» Α.Ε., ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Εγκλήματα και Εγκλήματα, μτφρ. Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης «Αμφιθέατρο», θεατρική περίοδος ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Η γυναίκα του κυρίου Μπενγκτ, μτφρ. Ιάκωβος Δρόσος, βιβλίοπρόγραμμα Θεατρικού Οργανισμού «Νέος Λόγος», ΤΟΥΡΓΚΕΝΙΕΦ, ΙΒΑΝ. Ένας μήνας στην εξοχή, μτφρ. Αλέξης Σολομός, Αθήνα: Δωδώνη, αρ. 112, ΤΟΥΡΓΚΕΝΙΕΦ, ΙΒΑΝ. Το ξένο ψωμί. Δράμα εις πράξεις δύο, εν Αθήναις: Εκδοτικός οίκος Γεωργίου Δ. Φέξη, ΤΣΕΧΟΦ, ΑΝΤΟΝ. Η επέτειος και άλλα μονόπρακτα [Η αρκούδα, Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού, Πρόταση γάμου], μτφρ. Βασίλης Ντινόπουλος, Αθήνα: Πατάκης Τα μικρά κλασικά, αρ. 64, [4]

5 ΤΣΕΧΟΦ, ΑΝΤΟΝ. Τόμος Α : Ο γλάρος, Θείος Βάνιας, Πρόταση γάμου, Η αρκούδα. Τόμος Β : Οι τρεις αδελφές, Ο βυσσινόκηπος, Ο γάμος, Το κύκνειο άσμα, μτφρ. Λυκούργος Καλλέργης, Αθήνα- Γιάννινα: Δωδώνη, αρ. 97 και 98, ΤΣΕΧΟΦ, ΑΝΤΟΝ. Ιβάνωφ. Δράμα σε τέσσερις πράξεις, μετάφραση Αθηνάς Σαραντίδη, Θέατρο 67, σελ ΤΣΕΧΟΦ, ΑΝΤΟΝ. Στη δημοσιά, μτφρ. Χρήστος Παπαδημούλης, Εκκύκλημα, 8-9 (Ιούλιος- Δεκέμβριος 1985), ΦΕΝΤΟ, ΖΟΡΖ. Κούκου, απόδοση Μάριος Πλωρίτης, Αθήνα: Καστανιώτης, ΧΑΟΥΠΤΜΑΝ, ΓΕΡΑΡΔΟΣ. Ρόζα Μπερντ. Η Χανέλλα πάει στον Παράδεισο, μετάφραση απ τα Γερμανικά Β. Ρώτα, Αθήναι: Εκδοτικός οίκος Γεωργίου Παπαδημητρίου, ΧΑΟΥΠΤΜΑΝ, ΓΚΕΡΧΑΡΤ. Οι υφαντές, μτφρ.-εισαγωγή Γιώργος Μούστρης, Αθήνα: Δωδώνη, αρ. 21, ΧΑΟΥΠΤΜΑΝ, ΓΚΕΡΧΑΡΤ. Μιχαήλ Κράμερ, Δράμα εις τέσσαρες πράξεις, μετάφρασις Ειρήνη Νικ. Λούβαρι, Θεσσαλονίκη: Τυπογραφείον Ιωάννου Κουμένου, χ.χ. ΣΕΝΤΕΡΜΠΕΡΓΚ, ΓΙΑΛΜΑΡ. Γερτρούδη, μτφρ. Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, Αθήνα: Νεφέλη, ΒΑΣΙΚΗ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία 1. Ιστορίες Θεάτρου και λεξικά Νίκολ, Αλλαρντάις. Παγκόσμια Ιστορία Θεάτρου. Από τον Αισχύλο ως τον Ανούιγ [Τόμος Γ : «Από το μεσαιωνιστικό δράμα στο υλιστικό» (σ ). Τόμος Δ : «Ο θρίαμβος του ρεαλισμού» (σ ) και «Μπαίνοντας στον εικοστό αιώνα». Κεφάλαιο Β : «Το άπλωμα του ρεαλιστικού στοιχείου» (σ )], μτφρ. Μαρία Οικονόμου, Αθήνα: εκδόσεις Σμυρνιώτη [επανέκδοση], χ.χ. Πινιάρ, Ρομπέρ. Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Κώστας Ζαρούκας, Αθήνα: Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, Χάρτνολ Φύλις. Ιστορία του θεάτρου [Κεφάλαια: 9 («Το θέατρο του 19ου αιώνα», σ ), 10 («Το θέατρο του 19ου αιώνα συνέχεια», σ ), 11 («Ίψεν, Τσέχωφ και Το Θέατρο των Ιδεών», σ )], μτφρ. Ρούλα Πατεράκη, Αθήνα: Υποδομή, Μποζίζιο, Πάολο. Ιστορία του θεάτρου. Β Τόμος, μτφρ. & επιμέλεια Ελίνα Νταρακλίτσα, δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση, Αθήνα: Αιγόκερως, Fisher-Lichte, Erika. Ιστορία ευρωπαϊκού θεάτρου και δράματος. Από το ρομαντισμό μέχρι σήμερα, μτφρ. Γιώργος Σαγκριώτης, Αθήνα: Πλέθρον, Hartnoll Phyllis & Peter Found (επιμέλεια). Λεξικό του θεάτρου. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μτφρ. Νίκος Χατζόπουλος, Αθήνα: Νεφέλη, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό (συλλογικό), Εκδοτική Αθηνών. Ξενόγλωσση βιβλιογραφία Brockett, Oscar G. History of the Theatre. Seventh Edition, London Allyn & Bacon, 1995 Drama Criticism. Gale Group Inc., Freedley, George & John A. Reeves. A History of the Theatre, New York: Crown Publishers, Griffiths, Trevor R. & Carole Woodis. Bloomsbury Theatre Guide, Kennedy, Dennis (ed.). The Oxford Encyclopedia of Theatre and Performance, Volumes 1-2, Oxford University Press, Kolin, Philip C. (ed.). American Playwrights since A Guide to Scholarship Criticism and Performance, New York: Greenwood Press, Mc Graw, Hill. Encyclopedia of World Drama. A International Reference Work. In Four Volumes, Magill, Frank N. Masterplots Drama Series, Pasadena California-Englewood -Cliffs -New Jersey: Salem Press, Μagill, Frank N. Masterplots 2. Dramα Series, Pasadena California-Englewood -Cliffs / New Jersey: Salem Press, Rudin, Don. The World Encyclopedia of Contemporary Theatre. Volume 1 Europe, London-New York: Routledge, Vinaver, Michel (sous la direction de). Écritures Dramatiques. Essais d analyse de textes de théâtre, Actes Sud, [5]

6 Wheatley, Christopher J. (ed.). Dictionary of Literary Biography.Volume 228. Twentieth- Century American Dramatists. Second Series, The Gale Group: A Bruccoli Clark Layman Book, Συλλογές άρθρων και μελετών Βαροπούλου, Ελένη. Το ζωντανό θέατρο. Δοκίμιο για τη σύγχρονη σκηνή, Αθήνα: Άγρα, Kott, Jan. Ένα θέατρο ουσίας, μτφρ. Έλενα Πατρικίου & Ελένη Παπάζογλου, Αθήνα: εκδόσεις Χατζηνικολή, Μινωτής, Αλέξης. Εμπειρική θεατρική παιδεία, Αθήνα: «Οι Εκδόσεις των φίλων», Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χαρά. Οπτικές και προοπτικές του δράματος, Αθήνα: Σμίλη, Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χαρά. Θέματα και πρόσωπα του σύγχρονου δράματος, Αθήνα: εκδόσεις Πατάκη, Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χαρά. Πτυχές του ευρωπαϊκού δράματος, Αθήνα: Επτάλογος, Πλωρίτης, Μάριος. Πρόσωπα του νεότερου δράματος, Αθήνα: Γαλαξίας, Πούχνερ, Βάλτερ. Ευρωπαϊκή θεατρολογία, Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Πούχνερ, Βάλτερ. Ευρωπαϊκή θεατρολογία, Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Πούχνερ, Βάλτερ. Η πρόσληψη της γαλλικής δραματουργίας στο νεοελληνικό θέατρο (17ος-20ος αιώνας). Μια σφαιρική προσέγγιση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Σολομός, Αλέξης. Θεατρικό τετράδιο, Αθήνα: Δίφρος, Σολομός, Αλέξης. Ηλικία του θεάτρου, Αθήνα: Δίφρος, Τερζάκης Άγγελος. Πριν την αυλαία, Αθήνα: εκδόσεις. Καστανιώτη, Χουρμούζιος, Αιμίλιος. Ερωτήματα προς τη σφίγγα, Αθήνα: «Οι Εκδόσεις των φίλων», (Κριτικές) Βιογραφίες Αβίλοβα, Λύντια. Ο Τσέχοφ στη ζωή μου, μτφρ. Μέλπω Αξιώτη, Αθήνα: Κέδρος, Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος. Περισσότερη ελευθερία. Ο Τσέχοφ (βιογραφική μυθιστορία), Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή, Ellmann, Richard. Όσκαρ Ουάιλντ, μτφρ. Ελεάννα Πανάγου, Αθήνα: εκδόσεις Πατάκη, Έρενμπουργκ, Ηλίας. Ο κόσμος του Τσέχοφ, μτφρ. Ξεν. Καράκαλου, Αθήνα: εκδόσεις Μαρή, Laffit, Sophie. Ο Τσέχοφ. Από τη ζωή και το έργο του, μτφρ. Μανώλης Σκουλούδης, Αθήνα: Δίφρος, D Amico, S. Ερρίκος Ίψεν, Αθήνα Τρουαγιά Ανρί. Τσέχοφ, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, Αθήνα: Libro, Τρουαγιά, Ανρί. Γκόρκι, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, Αθήνα: Libro, Τσβάιχ, Στέφαν. Λέων Τολστόι, μτφρ. Κ. Μερεναίος, Αθήνα: εκδόσεις Γκοβόστη, χ.χ. Χόλαντ, Μέρλιν. Όσκαρ Ουάιλντ. Η ζωή και το έργο του, μτφρ. Νίκος Ταξ. Δαρβανέλλος, Αθήνα: εκδόσεις Ψυχογιός, Βιβλία-προγράμματα παραστάσεων «Αμφι-Θέατρο»: Στρίντμπεργκ, Αύγουστος, Εγκλήματα και εγκλήματα, θεατρική περίοδος «Ανοιχτό Θέατρο»: Wedekind Frank, Λούλου, θεατρική περίοδος «Ανοιχτό Θέατρο»: Wedekind Frank, Το ξύπνημα της άνοιξης, θεατρική περίοδος «Ανοιχτό Θέατρο»: Τσέχωφ, Πλατόνωφ, θεατρική περίοδος «Η σκηνή»: Γκριμπογιέντοφ, Αλεξάντερ, Συμφορά από το πολύ μυαλό, θεατρική περίοδος «Θέατρο Εξαρχείων»: Ίψεν, Ερρίκος, Αρχιμάστορας Σόλνες, θεατρική περίοδος «Θέατρο της Άνοιξης»: Τσέχοφ Άντον, Ο Βυσσινόκηπος, θεατρική περίοδος «Θέατρο του Νέου Κόσμου» / «Νέα Σκηνή Τέχνης»: Μπύχνερ, Γκέοργκ, Βόιτσεκ, θεατρική περίοδος «Θέατρο του Νέου Κόσμου» / «Νέα Σκηνή Τέχνης»: Στρίντμπεργκ, Αύγουστος, Παίζοντας με τη φωτιά, θεατρική περίοδος «Θέατρο του Νέου Κόσμου» / «Νέα Σκηνή Τέχνης»: Τσέχοφ, Άντον Π., Ο Γλάρος, θεατρική περίοδος «Νέα Σκηνή»: Τσέχοφ, Άντον, Ο θείος Βάνιας, θεατρική περίοδος ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας: Τσέχοφ, Άντον, Ο Βυσσινόκηπος, θεατρική περίοδος Εθνικό Θέατρο: Ίψεν Ερρίκος, Πέερ Γκυντ, θεατρική περίοδος [6]

7 Θεατρική Εταιρεία «Δόλιχος» / ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης: Γκόγκολ, Νικολάι, Παντρολογήματα, θεατρική περίοδος Θεατρική Εταιρεία «Πράξη»: Τσέχοφ, Άντον, Ο Γλάρος, θεατρική περίοδος Θεατρικός Οργανισμός «Δρώμενα»: Τσέχοφ, Άντον, Ο γλάρος, θεατρική περίοδος Θεατρικός Οργανισμός «Μορφές»: Ίψεν, Χένρικ, Η αγριόπαπια, θεατρική περίοδος Θεατρικός Οργανισμός «Φάσμα»: Ίψεν, Χένρικ, Βρικόλακες, θεατρική περίοδος Θεατρικός Οργανισμός «Φάσμα»: Ίψεν, Χένρικ, Ρόσμερχολμ, θεατρική περίοδος Κ.Θ.Β.Ε.: Λαμπίς, Ευγένιος, Το κοινό ταμείο, θεατρική περίοδος Κ.Θ.Β.Ε.: Μπύχνερ, Γκέοργκ, Λεόντιος και Λένα, θεατρική περίοδος Αφιέρωμα περιοδικών Διαβάζω: «Ρεαλισμός-Νατουραλισμός», αρ. 250 / «Εμίλ Ζολά», αρ. 97 / «Ερρίκος Ίψεν», αρ. 181 / «Άντον Τσέχοφ», αρ. 169 / «Όσκαρ Ουάιλντ», αρ. 152 / «Λέων Τολστόι», αρ. 200 / «Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι», αρ. 131 / Θεατρικά Τετράδια: «Το θέατρο του Ίψεν», αρ. 17 / Δεκέμβριος «O Ζώρζ Φεντώ και το Έξυπνο πουλί», αρ. 53 / Οκτώβριος Νέα Εστία: «Ερρίκος Ίψεν», αρ. 705 / «Άντον Τσέχοφ», αρ. 785 / «Τζ. Μπέρναρ Σο», αρ. 562 / «Λέων Τολστόι», αρ. 19 [43] / και αρ. 801 / και αρ / Νέοι Πρωτοπόροι: «Μαξίμ Γκόρκι», αρ. 6 / Μάιος Επιλεκτική ειδική βιβλιογραφία 6.1. Γενικά μελετήματα Berlin, Isaiah. Οι ρίζες του ρομαντισμού, μτφρ. Γ. Παπαδημητρίου, Αθήνα: Scripta, Πολίτη-Μαρμαρινού, Ελένη & Βίκυ Πάτσιου. Ο νατουραλισμός στην Ελλάδα. Διαστάσεις, μετασχηματισμοί, όρια, Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας, Μεταίχμιο, Furst Lilian & P. Skyline. Νατουραλισμός, μτφρ. Λία Μεγάλου, Αθήνα: Ερμής. Η γλώσσα της κριτικής, Ζολά, Εμίλ. Κείμενα για την κριτική και το θέατρο, εισαγωγή-μτφρ. Χαρά Μπακονικόλα- Γεωργοπούλου & Ξένια Γεωργοπούλου, Αθήνα: «εκδόσεις του εικοστού πρώτου», Αθήνα Πλωρίτης, Μάριος. «Ο Ίψεν και το ευρωπαϊκό θέατρο του καιρού του», περ. Νέα Εστία, Τόμος 60 ος, 705 (15 Νοεμβρίου 1956) Ρωσικό θέατρο (πλην Άντον Τσέχοφ, βλ. χωριστή ενότητα) Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος. Η ρωσική λογοτεχνία. Από τον 11 ο αιώνα μέχρι την επανάσταση του 1917). Ιστορία σε τρεις τόμους, Αθήνα: Κέδρος, Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος. Πέντε ρώσοι κλασικοί, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος (κείμενα και μεταφράσεις). «Αφιέρωμα στη ρωσική λογοτεχνία», περ. Θέματα λογοτεχνίας, 11 (Μάρτιος-Ιούνιος 1999). Αυγέρης, Μάρκος. Ξένοι λογοτέχνες, Αθήνα: Θεμέλιο, Διαβάζω: «Η σοβιετική λογοτεχνία» (αφιέρωμα): αρ. 57 Νοέμβριος 1982 [ Περιλαμβάνονται τα άρθρα: Γιάννης Μότσιος, «Ρωσική σοβιετική λογοτεχνία », σ Ζωή Νάσιουτζικ, «Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ», σ Μιχαήλ Κραπτσένκο, «Ο Ντοστογιέφσκι και η λογοτεχνική του κληρονομιά», μτφρ. Σπύρος Τσακνιάς, σ Νίκος Παπανδρέου, «Μαξίμ Γκόρκι», σ Γιώργος Ιωάννου, «Η ρωσική λογοτεχνία και το ελληνικό κοινό», Figes, Orlando. Ο χορός της Νατάσας, μτφρ. Χρήστος Οικονόμου, Αθήνα: Ηλέκτρα, Ιλίνσκαγια, Σόνια (εποπτεία έρευνας, επιμέλεια). Η ρωσική λογοτεχνία στην Ελλάδα. 19 ος αιώνας. Βιβλιογραφική δοκιμή, Ελληνικά γράμματα, Καζαντζάκης, Νίκος. Ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας, Αθήνα: εκδόσεις Ελένης Καζαντζάκη, Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Παραστάσεις ρωσικών έργων στην ελληνική σκηνή», Ζητήματα Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου. Μελέτες αφιερωμένες στο Δημήτρη Σπάθη, (επιμέλεια Νικηφόρος Παπανδρέου & Έφη Βαφειάδη), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2007, σ Κυριακός, Κωνσταντίνος. Ρωσικό θέατρο και ελληνική σκηνή, Αθήνα: Αιγόκερως, Mirsky, D. M. Ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας, μτφρ. Ιουλιέττα Ράλλη & Καίτη Χατζηδήμου, Αθήνα: Ερμής, Μπαλτάς, Δημήτρης. Η Ρωσσία του Νικολάι Γκόγκολ, Αθήνα: Εναλλακτικές εκδόσεις, [7]

8 Πλωρίτης, Μάριος. Ο Γκόγκολ και η κοινωνική σάτιρα, Κ.Θ.Β.Ε.: σειρά διαλέξεων περιόδου , Θεσσαλονίκη Ρωμανού, Καίτη. Ρωσική μουσική. Α: Στη Ρωσία των τσάρων, Σημειώσεις για τους φοιτητές, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστήμιο Αθηνών, Segel B., Harold. Twentieth Century Russian Drama. From Gorky to the Present, New York: Columbia University Press, 979. Σπάθης, Δημήτρης. «Ρωσικό Θέατρο», Θέατρο Κινηματογράφος Μουσική Χορός, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών / Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 28ος, 1999, σ Συλλογικό. Κύκλος ρωσικής μουσικής, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Πειραματική περίοδος , Μάρτιος-Απρίλιος Troyat, Henri. Η καθημερινή ζωή στη Ρωσία την εποχή του τελευταίου Τσάρου, μτφρ. Νάση Μπαλτά, Αθήνα: εκδόσεις Παπαδήμα, Ερρίκος Ίψεν Clurman, Harold. Ibsen, New York: MacMillan Fadane, Mc, James (ed.). The Cambridge Companion to Ibsen, Cambridge University Press Hornby, Richard. Patterns in Ibsen s Middle Plays, London-Toronto: Bucknell University Press, Johnston, Brian. Text and Supertext in Ibsen s Drama, University Park and London: The Pennsylvania State University Press, Marker J. Frederick & Lise-Lone Marker. Ibsen s Lively Art. A Performance Study of the Major Plays, Cambridge University Press, Παπανδρέου, Νικηφόρος. Ο Ίψεν στην Ελλάδα. Από τη γνωριμία στην καθιέρωση , Αθήνα: Κέδρος, Shepherd-Barr, Kirsten. Ibsen and Early Modernist Theatre, , Westport-Connecticut- London: Creenwood Press, Σω, Μπέρναρ. Η πεμπτουσία του Ιψενισμού, μτφρ.-εισαγωγή Γιώργος Χριστογιάννης, Αθήνα- Γιάννινα: Δωδώνη, Χουρμούζιος, Αιμίλιος. «Η επικαιρότης του Ίψεν», περ. Νέα Εστία, Τόμος 45 ος, αρ. 525 (15 Μαϊου 1940) Αύγουστος Στρίντμπεργκ Ekman, Hans-Göran. Strindberg and Five Senses. Studies in Strindberg s Chamber Plays, New Jersey: The Athlone Press, Campbell, G.A. Strindberg, New York: Haskell House Publishers, Μέλμπεργκ, Μαργαρίτα (επιμέλεια). Ο Στρίντμπεργκ και η σύγχρονη δραματουργία. Συμπόσιο στους Δελφούς 7-12 Μαΐου 1998, Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της «Εστίας», Bulman, Joan. Strindberg and Shakespeare. Shakespeare s Influence on Strindberg s Historical Drama, New York: Haskell House Publishers, Robinson, Michael. August Strindberg. Selected Essays, Cambridge University Press, Törndrist Egil & Barry Jacobs. Strindberg s Miss Julie. A play and its Transpositions, University of East Anglia, Όσκαρ Ουάιλντ & Τζόρτζ Μπέρναρ Σο Raby, Peter (ed.). The Cambridge Companion to Oscar Wilde, United Kingdom: Cambridge University Press, Turcfo, A. Shaws Moral Vision, Cornell, Κωμωδιογραφία Arvin, N.C. Eugène Scribe and the French Theatre ( ), Cambridge University Press Βαλούκος, Στάθης. Η κωμωδία, Αθήνα: Αιγόκερως, Kυριακός, Κωνσταντίνος. «Tα έργα του Φεντώ στην ελληνική σκηνή. Από την ελαφρόπετρα της φάρσας στη σπουδή του κωμικού παραλόγου», Θεατρικά Τετράδια: Ο Ζωρζ Φεντώ και Το έξυπνο πουλί (αφιέρωμα), 53 (Οκτώβριος 2009), σ Μπακονικόλα, Χαρά (εισαγωγή-μτφρ.). Στα όρια της φάρσας, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Bornecque, P. Le théâtre de Courteline, Paris: Nizet Rebell, H. Victorien Sardou. Le théâtre de l époque, Paris: Juven Shenkan, A. Georges Geydeau, Paris: Sheghers [8]

9 Joupault, Ph. Eugène Labiche, Paris: Mercure de France Γκέοργκ Μπίχνερ Αλεξανδράκη, Αλίκη. «Οι ρίζες της πρωτοπορίας και το παράλογο θέατρο», στο Γκ. Μπύχνερ, Λεόντιος και Λένα, μτφρ. Α. Αλεξανδράκη, Αθήνα: Δωδώνη, χ. χ. Μαράκα, Λίλα. Κάφκα. Μπύχνερ. Βάις, Αθήνα: Διογένης, 1977, σ Πολίτης, Φώτος. «Ο Δαντόν του ποιητού», Επιλογή κριτικών έργων, τόμος Β, Αθήνα: Ίκαρος, 1983, σ Μωρίς Μαίτερλινκ Ζαρούκας, Κώστας. Μωρίς Μαίτερλινκ, Νικόδημος, Μπακονικόλα, Χαρά. Maurice Maetirlinck, Αθήνα: Επτάλοφος, Άντον Τσέχοφ Ελληνόγλωσση Αβίλοβα, Λύντια. Ο Τσέχοφ στη ζωή μου, μτφρ. Μέλπω Αξιώτη, Αθήνα: Κέδρος, Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος. Περισσότερη ελευθερία. Ο Τσέχωφ (βιογραφική μυθιστορία), Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή, Αξιώτη, Μέλπω. «Πρόλογος», Αλληλογραφία [Α. Τσέχοφ], Αθήνα: Κέδρος, 1968, σ Αρκάδη-Κωστάκη Στέλλα. «Ο πνευματικός κόσμος του Τσέχοφ», περ. Αιολικά Γράμματα, (Μάρτιος-Ιούνιος 1980), σ Αυγέρης, Μάρκος. Ξένοι λογοτέχνες, Αθήνα: Θεμέλιο, 1966, σ Βαλέτας, Γ. «Η διάδοση του έργου του Τσέχοφ και η επίδρασή του στη νεοελληνική λογοτεχνία», περ. Αιολικά Γράμματα, (Μάρτιος-Ιούνιος 1980), σ Βαρβέρης, Γιάννης. «Πορεία προς τον Φιρς», περ. Διαβάζω: αφιέρωμα Τσέχωφ, 169 (3 Ιουνίου 1987), σ Βελιζάροβα, Μαρία. «Άντον Τσέχοφ, ο έξοχος αφηγητής», παρ. Νέα Εστία, Τόμος 67 ος, 785 (15 Μαρτίου 1960), σ Βογιάζος, Αντώνης. «Από το στοιχειό του δάσους στο Θείο Βάνια», Βιβλίο-πρόγραμμα Τσέχοφ: Ο Θείος Βάνιας, Νέα Σκηνή, 1989, σ Βογιάζος Αντώνης. «Ο Τσέχοφ για το θέατρο και τη δραματουργία», περ. Διαβάζω, αρ. 169, (3 Ιουνίου 1987), σ Γερμίλοφ, Βλαντίμιρ. «Το κωμικό στοιχείο στο έργο του Τσέχοφ», περ. Αιολικά Γράμματα, αρ (Μάρτιος-Ιούνιος 1980), σ Γιακόβλεφ, Ν. «Η κοινωνική σημασία του έργου του Α.Π. Τσέχοφ», μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, εισαγωγή στο Βυσσινόκηπο, Αθήνα: εκδόσεις Γκοβόστη, χ.χ., σ Γεωργακοπούλου, Βένα. «Ο μελαγχολικός Τσέχοφ», περ. Το Τέταρτο, 36 (Απρίλιος 1988), σ Γκόρκι Μαξίμ & Άντον Τσέχωφ. Αλληλογραφία, μτφρ. Μαρία Τσάτσου, Αθήνα: Printa, Δετζώρτζη, Δέσποινα. «Εισαγωγή» στις Τρεις αδελφές, Αθήνα: Εκδοτική Εταιρία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1976, σ Έρενμπουργκ, Ηλίας. Ο κόσμος του Τσέχωφ, μτφρ. Ξεν. Καράκαλου, Αθήνα: εκδόσεις Μαρή Ismailova, Ninel-Lamsky. «Πίτερ Στάιν: όλοι χρειαζόμαστε τον Τσέχοφ», μτφρ Μαρίνα Ράλλη [από το Soviet Theatre, 1/90], περ. Εκκύκλημα, 26 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1990), σ Καλλέργης, Λυκούργος. Άντον Παύλοβιτς Τσέχοφ. Μια σκιαγραφία, εισαγωγή στην έκδοση Άντον Τσέχοφ: Ο Γλάρος. Θείος Βάνιας. Πρόταση Γάμου. Η Αρκούδα, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη: 1986, σ Κάραλη, Μαλβίνα. «Πλατόνοφ ή το πορτραίτο του αντι-εραστή», περ. Επίκαιρα, 21 Ιανουαρίου Κουκούλας, Λέων. «Τα εκατόχρονα του Τσέχοφ», περ. Επιθεώρηση Τέχνης, Τόμος 12, (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1960). Κουν, Κάρολος. Ο Κάρολος Κουν για τον Τσέχοφ, Άντον Τσέχοφ: Ο Γλάρος. Θείος Βάνιας. Πρόταση Γάμου. Η Αρκούδα, Άντον Τσέχοφ: Ο Γλάρος. Θείος Βάνιας. Πρόταση Γάμου. Η Αρκούδα, Αθήνα- Γιάννινα: Δωδώνη: 1986, σ Κρητικός, Γιάννης. Χρονολόγιο Άντον Παύλοβιτς Τσέχοφ ( ), περ. Διαβάζω: αφιέρωμα Τσέχοφ, 169 (3 Ιουνίου 1997), σ Κυριακός Κωνσταντίνος. Τα έργα του Τσέχοφ στην ελληνική σκηνή ( ), διδακτορική διατριβή, Θεσσαλονίκη [9]

10 Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Οι τρεις αδελφές στην ελληνική σκηνή», περ. Θεατρικά Τετράδια, 30 (Νοέμβριος 1996), σ Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Παραστάσεις ρωσικών έργων στην ελληνική σκηνή», Ζητήματα Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου. Μελέτες αφιερωμένες στο Δημήτρη Σπάθη, (επιμέλεια Νικηφόρος Παπανδρέου & Έφη Βαφειάδη), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2007, σ Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Ανεπαισθήτως. Αναφορά στο Θείο Βάνια του Άντον Τσέχοφ», βιβλίοπρόγραμμα παράστασης «Ανοιχτού Θεάτρου»: Θείος Βάνιας, θεατρική περίοδος , Δεκέμβριος 2007, σ Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Να εγείρωμεν μιαν άλλην πτυχήν, μιας άλλης φιλολογίας»: οι πρώτες φάσεις της έντυπης και σκηνικής πρόληψης του ρωσικού θεάτρου στην Ελλάδα», διεθνές Συμπόσιο «Ελληνικότητα και Ετερότητα: Πολιτισμικές διαμεσολαβήσεις και εθνικός χαρακτήρας στον 19 ο αιώνα» (14-17 Μαϊου 2015). Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Η πρόσληψη του πεζογραφικού έργου του Τσέχοφ στην Ελλάδα ( ). Μεταφραστές και εκδόσεις», εφ. Η Αυγή. Αναγνώσεις, 8 Δεκεμβρίου Κωνσταντίνος Κυριακός, «Ο Αρχιερέας του Άντον Τσέχοφ», εφ. Η Αυγή. Αναγνώσεις, 8 Δεκεμβρίου Κυριακός, Κωνσταντίνος. «Φορούν το πένθος της ζωής τους;»: η περιπέτεια της ερμηνείας του Γλάρου (Chaika) του Άντον Τσέχοφ στην ελληνική σκηνή σε σχέση με τα διεθνή παράλληλα», στα Πρακτικά του Διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου «Σκηνική πράξη στο μεταπολεμικό θέατρο: συνέχειες και ρήξεις». Διεθνές επιστημονικό συνέδριο αφιερωμένο στον Νικηφόρο Παπανδρέου, Θεσσαλονίκη, 30 Σεπτεμβρίου έως 3 Οκτωβρίου 2010, επιμέλεια Αντρέας Δημητριάδης, Ιουλία Πιπινιά, Άννα Σταυρακοπούλου, εκδόσεις ΑΠΘ, Τμήμα Θεάτρου, Σχολή Καλών Τεχνών, Θεσσαλονίκη 2014, Κυριακός, Κωνσταντίνος. Ρωσικό θέατρο και ελληνική σκηνή, Αθήνα: Αιγόκερως, 2012, Laffite, Sophie. Ο Τσέχοφ. Από τη ζωή και το έργο του, μτφρ. Μανώλης Σκουλούδης, Αθήνα: Δίφρος, Λέφας, Παύλος. «Το έργο του Τσέχοφ», πρόλογος στην έκδοση Ρωσικά διηγήματα, Βιβλιοθήκη Μαρασλή, Λιγνάδης, Τάσος. «Ο πλάνος και η περιπλάνηση», εφ. Μεσημβρινή, 20 Μαρτίου Λιγνάδης, Τάσος. «Ο Πλατόνοφ και η ετικέτα του πρωτόλειου», περ. Επίκαιρα, 28 Μαρτίου Μαν, Τόμας. Δοκίμιο για τον Τσέχοφ, μτφρ. Ο. Ασκαρίδου [Από τα Essays, τόμος Α, Φραγκφούρτη, 1977], βιβλίο-πρόγραμμα Τσέχοφ: Βυσσινόκηπος, «Θέατρο της Άνοιξης», 1985, σ Ματζίρη, Σωτηρία. «Η διπλότητα του Τσέχοφ», πρόγραμμα παράστασης Πλατόνοφ, Εθνικό Θέατρο Μεγερχόλντ, Βσέβολοντ Εμίλιεβιτς. Κείμενα για το θέατρο, Α τόμος ( ), μτφρ. Αντώνης Βογιάζος, Αθήνα: Ιθάκη, 1982, σ Μπάκας, Κώστας. «Οι ανεπαίσθητες αλλαγές των ποιητικών σκιών», Διαβάζω: αφιέρωμα Τσέχοφ, 169 (3 Ιουνίου 1987), σ Μπαρρώ, Ζαν-Λουί. «Γιατί τον Βυσσινόκηπο;», μτφρ. Μαρία Παπαδοπούλου, περ. Εκκύκλημα, 27 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1990), σ Νάσιουτζικ, Ζωή. «Α.Π. Τσέχοφ ( )», Διαβάζω: αφιέρωμα Τσέχοφ, 169 (3 Ιουνίου 1987), σ Νεμιρόβσκι, Ιρέν. Η ζωή του Τσέχοφ, μτφρ. Έφη Κορομηλά, Αθήνα: Κέλευθος, Νικόπουλος, Νάσος. «Εισαγωγή στο θέατρο του Τσέχοφ», στο Άντον Τσέχοφ: Άπαντα τα Θεατρικά, μτφρ. Κώστας Θεοφάνους, Τόμος Α, σ Α τόμος: «Πλατόνοφ,», σ , Β τόμος: Ιβάνοφ, σ , «Μονόπρακτα», σ , Γλάρος, σ Γ τόμος: Θείος Βάνιας», σ , «Τρεις αδελφές», σ , «Βυσσινόκηπος», σ Πλωρίτης, Μάριος. «Ο Τσέχοφ κι εμείς», περ. Επιθεώρηση Τέχνης, Τόμος 12 ος, (69-72, Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1960), σ Πλωρίτης, Μάριος. «Ο Θείος Βάνιας, μικρή τραγωδία της φθοράς», εφ. Ελευθερία, 4 Δεκεμβρίου Πλωρίτης, Μάριος. Πρόσωπα του νεώτερου δράματος, Αθήνα: Γαλαξίας-Ερμείας, 1965, σ Πλωρίτης, Μάριος. «Τσέχοφ», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Τόμος 9β, Εκδοτική Αθηνών, 1993, σ Πλωρίτης, Μάριος. «Τσέχοφ ο είρων, το τραγικό και το γελοίο στον Γλάρο», στο Ά. Τσέχοφ: Ο Γλάρος, Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη, 1993, σ Πλωρίτης, Μάριος. «Πηγές για τα πρόσωπα του Γλάρου», Ά. Τσέχοφ: Ο Γλάρος, Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη, 1993, σ [10]

11 Πολενάκης, Λέανδρος. «Η κουκουβάγια, η αγριόπαπια, ο γλάρος ένα δραματικό Τρίπτυχο», περ. Διαβάζω: αφιέρωμα Ίψεν, 181 ( 23 Δεκεμβρίου 1987), σ Πολενάκης, Λέανδρος. «Το μέλλον των Προζόροφ είναι το δικό μας παρελθόν», εφ. Η Αυγή, 7 Μαρτίου Πράτσικας, Γιώργος. «Άντον Τσέχοφ», περ. Νέα Εστία, Τόμος 56 ος, 54 (1 Οκτωβρίου 1954), σ Ραίηφηλντ, Ντόναλντ. «Ο Γλάρος», μτφρ. Αντιγόνη Φιλιπποπούλου, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης «Θεάτρου Νέου Κόσμου»: Ο Γλάρος, θεατρική περίοδος , σ Σεβαστίκογλου, Γιώργος. «Η σιωπή δεν είναι πια σιωπή», Πράξις, Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη, 1992, σ Σένελικ, Λόρενς. «Η θεατρική ζωή στη Ρωσία κατά τα νεανικά χρόνια του Τσέχοφ», μτφρ. Αθηνά Βαλδραμίδου, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης Κ.Θ.Β.Ε.: Πλατόνοφ, θεατρική περίοδος , σ Σεστόφ, Λεφ. Αντόν Τσέχοφ. Δημιουργία εκ του μηδενός, μτφρ. Νάγια Παπασπύρου, Αθήνα: Ροές, Σιδέρης, Γιάννης. «Το θέατρο του Τσέχοφ στην Ελλάδα», περ. Νέα Εστία, Τόμος 67 ος, 785 (15 Μαρτίου 1960), σ Σκιαδαρέσης, Σπ. «Το έργο του Τσέχοφ», περ. Αιολικά γράμματα, (Μάρτιος-Ιούνιος 1980), σ Σουσάσινα, Σοφία. «Άντον Τσέχοφ: πορτραίτα γυναικών», μτφρ. Ελένη Πιέρρου, περ. Διαβάζω: αφιέρωμα Τσέχοφ, 169 (3 Ιουνίου 1987), σ Σπάθης, Δημήτρης. «Το νεοελληνικό θέατρο και ο Τσέχοφ», βιβλίο-πρόγραμμα Τσέχοφ: Θείος Βάνιας, «Νέα Σκηνή», Αθήνα: Άγρα, 1989, σ Σολομός, Αλέξης. Θεατρικό τετράδιο, Αθήνα: Δίφρος, 1962, σ Στανισλάφσκι, Κωνσταντίν. Η ζωή μου στην τέχνη. Τόμος Β, μτφρ. Α. Νίκας, Αθήνα: εκδόσεις Γκόνη, 1980, σ και Styan, L.J. «Ο Βυσσινόκηπος», μτφρ. Α. Φιλιπποπούλου [από την εισαγωγή στο έργο από το Βιβλίο Chekhov in performance, Cambridge University Press, 1971], βιβλίο-πρόγραμμα Τσέχοφ: Βυσσινόκηπος, Θέατρο της Άνοιξης, 1985, σ Σταύρου, Γεράσιμος. «Ο Θείος Βάνιας και το θέατρο του Ά. Τσέχοφ», εφ. Η Αυγή, 27 Νοεμβρίου Τερζάκης, Άγγελος. «Τσέχοφ, ο ποιητής των πεζοπόρων», περ. Νέα Εστία, Τόμος 67 ος, 785 (15 Μαρτίου 1960), σ Τερζάκης, Άγγελος. «Για τον Τσέχοφ», Άντον Τσέχοφ: Ο Γλάρος. Θείος Βάνιας. Πρόταση γάμου. Η αρκούδα, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη, 1986, σ Τερζάκης, Άγγελος. «Χαρακτηριστικά του τσεχοφικού θεάτρου», περ. Θεατρικά Τετράδια, 6 (Μάρτιος 1982), σ Τερζάκης, Άγγελος. «Οι τρεις αδελφές», εφ. Το Βήμα, 11 Απριλίου Τερζάκης, Άγγελος. «Οι Τρεις αδελφές» και «Ο Θείος Βάνιας», Πριν από την αυλαία, Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη, 1989, σ Τοβστονόγκοφ, Γκεόργκι. «Σκηνοθετικές οδηγίες για το ανέβασμα των Τριών Αδελφών», μτφρ. Αλεξάνδρα Παντελάκη, περ. Εκκύκλημα, 8-9 (Ιούλιος-Δεκέμβριος 1985), σ , 10 (Ιανουάριος- Μάρτιος 1986), σ & 11 (Απρίλιος-Ιούνιος 1986), σ Τρουαγιά, Ανρί. Τσέχοφ, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, Αθήνα: Libro, Τσουντακόφ, Αλεξάντρ. «Δρ. Τσέχοφ: βιογραφικό δοκίμιο (29 Ιανουαρίου Ιουλίου 1904), μτφρ. Μαρία Παπαλέξη, βιβλίο-πρόγραμμα παράστασης «Θεάτρου Νέου Κόσμου»: Ο Γλάρος, θεατρική περίοδος , σ Τσέχοφ, Άντον. Αλληλογραφία, μτφρ. Μέλπω Αξιώτη, Αθήνα: Κέδρος, Χαλκούση, Ελένη. «Γνωριμία με τον Τσέχοφ», εφ. Ελευθεροτυπία, 31 Ιανουαρίου Χάρης, Πέτρος. «Αντώνιος Τσέχοφ. Ένας άνθρωπος-μια εποχή», εφ. Ελευθερία, 11 Φεβρουαρίου Χουρμούζιος, Αιμίλιος. «Οι τρεις αδελφές», εφ. Η Καθημερινή, 11 Απριλίου Χουρμούζιος, Αιμίλιος. «Περί το θέατρον του Τσέχοφ», εφ. Η Καθημερινή, 21 Ιανουαρίου Χουρμούζιος, Αιμίλιος. «Ο Γλάρος», εφ. Η Καθημερινή, 30 Ιανουαρίου 1957 [Τα παραπάνω άρθρα αναδημοσιεύονται στο βιβλίο Χουρμούζιος Αιμίλιος, Ερωτήματα προς τη Σφίγγα, Οι Εκδόσεις των φίλων, 1986, σ ]. Αφιερώματα περιοδικών [11]

12 Αιολικά Γράμματα: «Τσέχοφ, 120 χρόνια από τη γέννησή του», 56-57, (Μάρτιος-Ιούνιος 1980). Η Αυγή της Κυριακής. Αναγνώσεις: «Άντον Τσέχοφ» (αφιέρωμα), 8 Δεκεμβρίου Διαβάζω: «Α. Π. Τσέχοφ. Ο άνθρωπος της παύσης», επιμέλεια αφιερώματος Βάσω Σπαθή, 169 (3 Ιουνίου 1987), σ Θεατρικά Τετράδια: «Το θέατρο του Τσέχοφ», 7 (Μάρτιος 1982) και 30 (Νοέμβριος 1996). Νέα Εστία: «Άντον Παύλοβιτς Τσέχοφ ( )», Τόμος 67 ος, 785 (15 Μαρτίου 1960), σ Ομπρέλα: 66 (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2004 ), σ «Α. Τσέχοφ, 100 χρόνια μνήμης» (πρώτο μέρος, επιμέλεια Κατερίνα Δήμου) Επιλεκτική ξενόγλωσση βιβλιογραφία Allen David. Performing Chekhov, London-New York: Routledge, Alternatives Théâtrales. «Stanislavski / Tchekhov» (αφιέρωμα), 87 (2005). Amiard-Chevrel, Claudine. Le théâtre artistique de Moscou ( ), Éditions du centre national de la recherche scientifique, Autant-Mathieu Marie-Christine. Le Théâtre d art de Moscou.Ramifications, Voyages, Paris: C.N.R.S. Éditions, Bermel Albert. «Sireless in Russia. Uncle Vania, by Anton Chekhov», στο Comic Agony. Mixed Impressions in the Modern Theatre, Illinois Northwestern University Press, 1993, Bordinat Philip. «Dramatic Structure in Chekhov s Uncle Vanya», Slavic and East European Journal, vol. 16, 1958, , στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale,2000, Carnicke, Sharon Marie. «Stanislavsky s production of the Cherry Orchard in the USA», στο Clayton Douglas J. (ed.), Chekhov Then and Now. The Reception of Chekhov in World Culture, New York: Peter Lang Publishing, 1997, Clayton Douglas J. (ed.). Chekhov Then and Now. The Reception of Chekhov in World Culture, New York: Peter Lang Publishing, Curtis, James M. «Ephebes and Precursors in Chekhov-s The Seagull», στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Frayn, Michael. «Introduction to The Seagull. A Comedy in Four Acts translated by Michael Frayn, [1986], στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Gilman, Richard. «The Seagull. Art and Love, Love and Art», στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Gottlieb Vera & Paul Allain. The Cambridge Companion to Chekhov, Cambridge University Press, Gottlieb Vera (edited and translated by). Anton Chekhov at the Moscow Art Theatre. Illustrations of the Original Productions, edited and translated by Vera Gottlieb New York-London: Routledge, Kane Leslie. «Chekhov», στο The Language of Silence. On the Unspoken and the Unspeakable in Modern Drama, London and Toronto Associated University Press, 1984, [αναδημοσίευση στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Kataev Vladimir. If Only We Could Know! An Interpretation of Chekhov, Translated from the Russian and Edited by Harvey Pitcher, Chicago: Ivan R. Dee, Miller Patrick (ed.). Chekhov on the British Stage, Cambridge University Press, Nabokov, Vladimir. «Notes on Τhe Seagull» Vladimir Nabokov, Lectures on Russian Literature, edited by Fredson Bowers Harcourt Jovanovitch, 1981, , στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Senelick, Laurence. The Chekhov Theatre. A Century of the Plays in Performance, Cambridge University Press, Senelick, Laurence. (Translated, Edited and Annotated by), Anton Chekhov. The Complete Plays, New York- London: W.W. Norton, Strongin, Carol. «Irony and Thetricality in Chekhov-s The Seagull», στο Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale, 2000, Worrall Nick. The Moscow Art Theatre, London: Routledge, Zubarev Vera. A Systems Approach to Literature. Mythopoetics of Chekhov s Four Major Plays, London: Greenwood Press, 1997 [ειδικά το κεφάλαιο «Uncle Vanya: The Iliad of Domestic Scope», ] Zinovii S. Paperny. «Microsubjects in The Seagull», Lawrence J. Trudeau (ed.), Special Volume Devoted to Anton Pavlonich Chekhov ( ), Drama Criticism, Volume 9, Detroit-London: Gale,2000, [12]