ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Πρόταση Βρυξέλλες, COM(2008) 815 τελικό 2008/0244 (COD) ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη (αναδιατύπωση) {SEC(2008) 2944} {SEC(2008) 2945} EL 1 EL

3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης Η παρούσα πρόταση αποτελεί αναδιατύπωση της οδηγίας 2003/9/EΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003 σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη 1 (εφεξής «οδηγία περί συνθηκών υποδοχής»). Στην έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας περί συνθηκών υποδοχής στα κράτη μέλη, η οποία εκδόθηκε στις 26 Νοεμβρίου , καθώς και στις εισηγήσεις που υπέβαλαν αρκετοί ενδιαφερόμενοι στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης για την Πράσινη Βίβλο 3, εντοπίζεται μια σειρά ελλείψεων όσον αφορά το επίπεδο των συνθηκών υποδοχής των αιτούντων άσυλο. Οι ελλείψεις αυτές οφείλονται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι η οδηγία παρέχει επί του παρόντος στα κράτη μέλη ευρεία διακριτική ευχέρεια όσον αφορά τον καθορισμό των συνθηκών υποδοχής σε εθνικό επίπεδο. Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο πολιτικής για το άσυλο 4, η πρόταση αυτή αποτελεί τμήμα μιας πρώτης δέσμης προτάσεων που αποσκοπούν στην εξασφάλιση υψηλότερου βαθμού εναρμόνισης και καλύτερων προτύπων προστασίας για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ). Εγκρίνεται την ίδια περίοδο με την αναδιατύπωση των κανονισμών του Δουβλίνου 5 και του Eurodac 6. Το 2009, η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για τη θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων 7 και της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου 8. Επιπλέον, με το πρώτο τρίμηνο του 2009 θα προτείνει τη σύσταση ευρωπαϊκής υπηρεσίας για τη στήριξη του δικαιώματος παροχής ασύλου, η οποία θα παρέχει πρακτική βοήθεια στα κράτη μέλη κατά τη λήψη αποφάσεων για τις αιτήσεις ασύλου. Η υπηρεσία αυτή θα παρέχει επίσης βοήθεια στα κράτη μέλη των οποίων τα εθνικά συστήματα ΕΕ L 31 της , σ. 18. Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογη της οδηγίας 2003/9/ΕΚ της 27ης Ιανουαρίου 2003 σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη, COM (2007) 745. COM(2007) 301. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών για το «Σχέδιο πολιτικής για το άσυλο - Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της προστασίας σε όλη την ΕΕ» της 17ης Ιουνίου 2008, COM (2008) 360. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή απάτριδα, COM (2008) 820. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση του «Eurodac» για την αντιπαραβολή δακτυλικών αποτυπωμάτων για την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού (EΚ) αριθ. [ / ] [για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή απάτριδα, COM (2008) 825. Οδηγία 2004/83/ΕΚ του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση και το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως προσφύγων ή ως προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους, ΕΕ L 304 της , σ.12. Οδηγία 2005/85/EΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα, ΕΕ L 326 της , σ.13. EL 2 EL

4 ασύλου αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες πιέσεις, ιδίως λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, προσφέροντάς τους συγκεκριμένη εμπειρογνωσία και πρακτική υποστήριξη. Γενικό πλαίσιο Οι εργασίες για τη δημιουργία του ΚΕΣΑ ξεκίνησαν ευθύς μόλις τέθηκε σε ισχύ η συνθήκη του Άμστερνταμ, τον Μάιο του 1999, με βάση τις κατευθύνσεις που δόθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε. Κατά την πρώτη φάση του ΚΕΣΑ ( ), στόχος ήταν η εναρμόνιση των νομικών πλαισίων των κρατών μελών βάσει κοινών ελάχιστων προτύπων. Η οδηγία περί συνθηκών υποδοχής αποτέλεσε την πρώτη από τις πέντε κοινοτικές νομικές πράξεις στον τομέα του ασύλου οι οποίες αποτέλεσαν απόρροια των συμπερασμάτων του Τάμπερε. Σκοπό έχει να θεσπίσει όρους υποδοχής οι οποίοι, υπό κανονικές συνθήκες, θα επαρκούν για την εξασφάλιση στους αιτούντες άσυλο «αξιοπρεπούς επιπέδου και συγκρίσιμων συνθηκών διαβίωσης σε όλα τα κράτη μέλη». Με το Πρόγραμμα της Χάγης η Επιτροπή καλείται να ολοκληρώσει την αξιολόγηση των νομικών πράξεων της πρώτης φάσης και να υποβάλει στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτάσεις για τις πράξεις και τα μέτρα της δεύτερης φάσης ώστε να εκδοθούν πριν από το τέλος του Η παρούσα πρόταση ανταποκρίνεται στην πρόσκληση αυτή σκοπό έχει να αντιμετωπίσει επαρκώς τις ελλείψεις που εντοπίσθηκαν κατά την πρώτη φάση της νομοθεσίας περί ασύλου. Στην εκτίμηση επιπτώσεων που επισυνάπτεται στην παρούσα πρόταση περιλαμβάνεται λεπτομερής ανάλυση των προβλημάτων που εντοπίσθηκαν σε σχέση με την εν λόγω οδηγία καθώς και των προπαρασκευαστικών εργασιών που οδήγησαν στην έκδοσή της και προσδιορισμός και αξιολόγηση των διαφόρων πολιτικών επιλογών και της προτιμώμενης πολιτικής επιλογής. Συνάφεια με άλλες πολιτικές και στόχους της Ένωσης Η παρούσα πρόταση συνάδει πλήρως με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε του 1999 και το Πρόγραμμα της Χάγης του 2004 όσον αφορά τη δημιουργία του ΚΕΣΑ. 2. ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ Η Επιτροπή έκρινε ότι πριν προταθεί οιαδήποτε νέα πρωτοβουλία απαιτείται η διεξαγωγή ενδελεχούς μελέτης και διαλόγου με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για τη μελλοντική μορφή του ΚΕΣΑ. Για τον λόγο αυτό, τον Ιούνιο του 2007 υπέβαλε Πράσινη Βίβλο με στόχο τον προσδιορισμό των πιθανών επιλογών για τη διαμόρφωση της δεύτερης φάσης του ΚΕΣΑ. Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης συγκεντρώθηκαν 89 εισηγήσεις από ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων φορέων 9. Τα ζητήματα που τέθηκαν και οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης αποτέλεσαν τη βάση για ένα σχέδιο πολιτικής το οποίο προσδιορίζει ένα χάρτη πορείας για τα προσεχή έτη και απαριθμεί τα μέτρα που προτίθεται να προτείνει η Επιτροπή για την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης του ΚΕΣΑ, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης για τροποποίηση της οδηγίας περί συνθηκών υποδοχής. 9 Δημοσιεύονται στην ακόλουθη ιστοσελίδα: m_systm_en.htm EL 3 EL

5 Στο σχέδιο πολιτικής εντοπίζονται επίσης ορισμένοι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν, κατά τη δεύτερη φάση της νομοθεσίας που διέπει το άσυλο, όσον αφορά την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Η έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής καταρτίστηκε βάσει δύο μελετών σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 10. Οι μελέτες αυτές προσέφεραν πολύτιμες πληροφορίες στην Επιτροπή όσον αφορά τους τομείς που πρέπει να καλύψει η παρούσα πρόταση τροποποίησης. Στις 5 Μαρτίου 2008 η Επιτροπή συζήτησε ατύπως με τα κράτη μέλη το ευρύτερο πλαίσιο της παρούσας πρότασης στην επιτροπή για τη μετανάστευση και το άσυλο (ΕΜΑ). Από τον Δεκέμβριο του 2007 έως τον Μάρτιο του 2008 οργανώθηκαν συνεδριάσεις με πανεπιστημιακούς εμπειρογνώμονες, κράτη μέλη, ΜΚΟ, την Ύπατη Αρμοστεία των ΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) και μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκειμένου να συγκεντρωθούν οι απόψεις τους για την περαιτέρω βελτίωση των προτύπων για τις συνθήκες υποδοχής. Τέλος, στις 29 Απριλίου 2008 πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση με την UNHCR και με ΜΚΟ για να συζητηθούν συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν τη μεταχείριση των προσώπων με ειδικές ανάγκες. Υπήρξε γενική σύμπτωση απόψεων μεταξύ των μερών που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις όσον αφορά την περαιτέρω εναρμόνιση των συνθηκών υποδοχής κατά η δεύτερη φάση της νομοθεσίας περί ασύλου. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη υπογράμμισαν την ανάγκη να διατηρηθεί κάποιος βαθμός ευελιξίας όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και τις υλικές συνθήκες υποδοχής, ενώ άλλα κράτη μέλη εξέφρασαν την προτίμησή τους στην αντιμετώπιση των ελλείψεων σχετικά με τη μεταχείριση των ευάλωτων αιτούντων άσυλο μέσω πρακτικών μέτρων συνεργασίας και όχι μέσω νομοθετικής παρέμβασης. Η πρόταση της Επιτροπής λαμβάνει υπόψη σε ένα ορισμένο βαθμό τις επιφυλάξεις αυτές, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και τις ρυθμίσεις που προβλέπονται σε εθνικό επίπεδο για την εξασφάλιση επαρκών υλικών συνθηκών υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα σοβαρά κενά που διαπιστώθηκαν όσον αφορά τον εντοπισμό των ειδικών αναγκών και την παροχή περίθαλψης, η Επιτροπή αποφάσισε να εξετάσει και το ζήτημα αυτό στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης. 3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Συνοπτική παρουσίαση της προτεινόμενης δράσης Κύριος στόχος της παρούσας πρότασης είναι, στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της νομοθεσίας περί ασύλου, να εξασφαλιστούν υψηλότερα πρότυπα μεταχείρισης των αιτούντων άσυλο όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής ώστε να τους παρέχονται αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Απαιτείται επίσης περαιτέρω εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών για τις συνθήκες υποδοχής ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο των δευτερογενών μετακινήσεων των αιτούντων άσυλο μεταξύ των κρατών μελών, στο βαθμό που οι μετακινήσεις αυτές οφείλονται στις αποκλίνουσες εθνικές πολιτικές περί υποδοχής. 10 EMN "Reception Systems, their Capacities and the Social Situation of Asylum Applicants within the Reception System in the EU Member States", (Τα συστήματα υποδοχής και η ικανότητά τους, καθώς και η κοινωνική κατάσταση των αιτούντων άσυλο στο σύστημα υποδοχής των κρατών μελών της ΕΕ), Μάιος 2006 μελέτη που ανατέθηκε στο δίκτυο "Odysseus" (Academic Network for Legal Studies on Immigration and Asylum in Europe). EL 4 EL

6 Στο πλαίσιο αυτό, η πρόταση εξετάζει τα ακόλουθα θέματα: 1. Πεδίο εφαρμογής της οδηγίας: Με την πρόταση διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ώστε να καλύπτει τους αιτούντες επικουρική προστασία. Η τροποποίηση αυτή θεωρείται αναγκαία για να διασφαλισθεί η συνέπεια με το υφιστάμενο κοινοτικό κεκτημένο, και δη με την οδηγία περί αναγνώρισης η οποία εισάγει τη νομική έννοια της επικουρικής προστασίας. Επιπλέον, για να είναι επαρκώς σαφές το καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, η πρόταση προβλέπει ότι θα ισχύει για κάθε είδος διαδικασίας ασύλου και για όλες τις γεωγραφικές περιοχές και τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας αιτούντων άσυλο. 2. Πρόσβαση στην αγορά εργασίας: Η πρόσβαση στην απασχόληση είναι προς όφελος τόσο του αιτούντα άσυλο όσο και του κράτους μέλους υποδοχής. Η διευκόλυνση της πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στην απασχόληση θα μπορούσε να αποτρέψει τον αποκλεισμό από την κοινωνία υποδοχής διευκολύνοντας κατά τον τρόπο αυτό την ενσωμάτωσή τους. Θα τους βοηθούσε επίσης να καταστούν ανεξάρτητοι. Αντίθετα, η υποχρεωτική ανεργία συνεπάγεται κόστος για το Δημόσιο, το οποίο αναγκάζεται να καταβάλλει πρόσθετες παροχές κοινωνικής πρόνοιας. Σημειωθείτω στο πλαίσιο αυτό ότι οι περιορισμοί στην αγορά εργασίας ενδέχεται να ενθαρρύνουν την παράνομη εργασία 11. Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για εκείνα τα κράτη μέλη τα οποία θέτουν προσκόμματα στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας και συγχρόνως χορηγούν πολύ χαμηλές παροχές κοινωνικής πρόνοιας στους αιτούντες άσυλο. Για τον λόγο αυτό, η πρόταση αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας. Προβλέπονται ιδιαίτερα δύο μέτρα. Πρώτον και κύριο, η πρόταση προβλέπει ότι οι αιτούντες άσυλο θα έχουν πρόσβαση στην απασχόληση για περίοδο έξι μηνών κατ' ανώτατο όριο αφότου υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας η Επιτροπή θεωρεί ότι βάσει των πρακτικών που εφαρμόζουν επί του παρόντος τα κράτη μέλη 12 και λαμβανομένων υπόψη των εισηγήσεων των ενδιαφερόμενων φορέων για την Πράσινη Βίβλο, η περίοδος αυτή είναι κατάλληλη. Δεύτερον, η πρόταση προβλέπει ότι η επιβολή των όρων που ισχύουν στην εθνική αγορά εργασίας δεν πρέπει να περιορίζει υπέρ το δέον την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας. Το σκεπτικό με το οποίο προτείνεται η τροποποίηση αυτή είναι να δοθεί περισσότερη έμφαση στον στόχο του υπ' όψιν άρθρου, δηλ. για να εξασφαλισθεί ότι θα παρέχονται στους αιτούντες άσυλο οι κατάλληλες ευκαιρίες πρόσβασης στην απασχόληση στα κράτη μέλη. 3. Πρόσβαση στις υλικές συνθήκες υποδοχής: Για να εξασφαλισθεί ότι η πρόσβαση στις υλικές συνθήκες υποδοχής παρέχει «επαρκές επίπεδο διαβίωσης για την υγεία του αιτούντα άσυλο και ικανό να του/της εξασφαλίσει τα Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συµßούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοßούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Μελέτη για τις σχέσεις µεταξύ νόµιµης και παράνοµης µετανάστευσης, COM(2004) 412. Άμεση πρόσβαση στην απασχόληση παρέχεται στην Ελλάδα, ενώ το χρονικό όριο που τίθεται είναι είκοσι ημέρες στην Πορτογαλία, τρεις μήνες στην Αυστρία και τη Φιλανδία, τέσσερις μήνες στη Σουηδία, έξι μήνες στην Ιταλία, την Ισπανία, τις Κάτω Χώρες και την Κύπρο και εννέα μήνες στο Λουξεμβούργο. EL 5 EL

7 προς το ζην», η πρόταση επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να λαμβάνουν υπόψη κατά τη χορήγηση οικονομικής στήριξης στους αιτούντες άσυλο το επίπεδο κοινωνικής αρωγής που παρέχουν στους υπηκόους τους. Επιπλέον, για να εξασφαλισθεί η κατάλληλη στέγαση για συγκεκριμένες κατηγορίες αιτούντων άσυλο, η οδηγία εισάγει την υποχρέωση των κρατών μελών κατά την κατανομή των εγκαταστάσεων στέγασης να συνυπολογίζουν παράγοντες φύλου και ηλικίας, καθώς και την κατάσταση των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Οι διατάξεις για τον περιορισμό ή την ανάκληση της πρόσβασης στις συνθήκες υποδοχής, που προβλέπονται ήδη στην υφιστάμενη οδηγία, σκοπό έχουν να αποτρέψουν την κατάχρηση του συστήματος υποδοχής. Ωστόσο, δεδομένου ότι από τον περιορισμό ή την ανάκληση των συνθηκών υποδοχής μπορεί να επηρεασθεί σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο διαβίωσης των αιτούντων άσυλο, η Επιτροπή θεωρεί σημαντικό να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να μην εγκαταλείπονται σε συνθήκες ένδειας στις περιπτώσεις αυτές και να γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό, και λαμβάνοντας επίσης υπόψη την ισχύουσα νομολογία, η πρόταση περιορίζει τις περιπτώσεις στις οποίες οι συνθήκες υποδοχής θα μπορούσαν να ανακληθούν πλήρως και διασφαλίζει ότι θα συνεχίσει να παρέχεται στους αιτούντες άσυλο η αναγκαία περίθαλψη για ασθένειες ή διανοητικές διαταραχές σε σχετικές περιπτώσεις. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης υψίστης σημασίας οι αποφάσεις για τέτοια ζητήματα να υπόκεινται στον έλεγχο εθνικού δικαστηρίου. Τέλος, η πρόταση περιορίζει τις περιπτώσεις που προβλέπονται στην ισχύουσα οδηγία κατά τις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν κατ' εξαίρεση να θεσπίζουν λεπτομέρειες όσον αφορά τις υλικές συνθήκες υποδοχής διαφορετικές από τις προβλεπόμενες στην οδηγία. 4. Κράτηση: Λαμβανομένης υπόψη της ευρείας εφαρμογής της κράτησης από τα κράτη μέλη στον τομέα του ασύλου και της νομολογίας που αναπτύσσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (εφεξής «ΕΔΑΔ»), η Επιτροπή θεωρεί αναγκαίο να αντιμετωπισθεί σφαιρικά το ζήτημα αυτό στην παρούσα οδηγία ώστε να διασφαλισθεί ότι δεν θα πραγματοποιούνται αυθαίρετες κρατήσεις και ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα θα γίνονται σεβαστά σε κάθε περίπτωση. H πρόταση βασίζεται στην αρχή ότι ένα πρόσωπο δεν μπορεί να κρατείται απλώς και μόνον επειδή ζήτησε διεθνή προστασία. Η αρχή αυτή επιβεβαιώνει το κοινοτικό κεκτημένο όσον αφορά την κράτηση, ιδίως την οδηγία περί διαδικασιών ασύλου, και είναι σύμφωνη με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τις διεθνείς πράξεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου, όπως την ευρωπαϊκή σύμβαση για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και την σύμβαση των ΗΕ για τα βασανιστήρια και άλλες μορφές σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας. Με την πρόταση εξασφαλίζεται ότι η κράτηση μπορεί να επιτρέπεται μόνο για εξαιρετικούς λόγους, οι οποίοι προβλέπονται στην οδηγία βάσει της σύστασης της επιτροπής υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης «για τα μέτρα κράτησης αιτούντων άσυλο» και των κατευθυντήριων γραμμών που εξέδωσε η UNHCR τον Φεβρουάριο του 1999 σχετικά με τα ισχύοντα κριτήρια και πρότυπα για την κράτηση αιτούντων άσυλο. Επιπλέον, προβλέπεται ότι η κράτηση πρέπει να είναι σύμφωνη με τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Πέραν τούτου, προβλέπεται ότι κάθε περίπτωση κράτησης πρέπει να υπόκειται σε μεμονωμένη αξιολόγηση. Η πρόταση εγγυάται επίσης ότι οι αιτούντες άσυλο που τελούν υπό κράτηση τυγχάνουν ανθρώπινης και αξιοπρεπούς μεταχείρισης, με σεβασμό των θεμελιωδών τους δικαιωμάτων και σύμφωνα με το διεθνές και εθνικό δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή EL 6 EL

8 στις περιπτώσεις κράτησης ευάλωτων αιτούντων άσυλο. Όσον αφορά τα παιδιά, η πρόταση είναι σύμφωνη με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1989 για τα δικαιώματα του παιδιού. Όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανηλίκους, προβλέπεται ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κρατούνται. Επιπλέον, παρέχονται ορισμένες νομικές και διαδικαστικές εγγυήσεις, ώστε να εξασφαλίζεται η νομιμότητα της κράτησης. 5. Πρόσωπα με ειδικές ανάγκες: Η Επιτροπή έχει εντοπίσει τις ελλείψεις στην αντιμετώπιση ειδικών αναγκών ως τη σοβαρότερη πηγή ανησυχίας στον τομέα της υποδοχής αιτούντων άσυλο. Ο εντοπισμός των ειδικών αναγκών δεν επηρεάζει μόνο την πρόσβαση σε κατάλληλη περίθαλψη αλλά θα μπορούσε να επηρεάσει επίσης την ποιότητα της διαδικασίας λήψης της απόφασης για την αίτηση παροχής ασύλου, ιδίως όσον αφορά άτομα που φέρουν ψυχικά τραύματα. Στο πλαίσιο αυτό, με την πρόταση εξασφαλίζεται η εφαρμογή μέτρων σε εθνικό επίπεδο για τον άμεσο εντοπισμό τέτοιων αναγκών. Επιπλέον, στην πρόταση ενσωματώνονται πολυάριθμες εγγυήσεις ώστε να εξασφαλίζονται συνθήκες υποδοχής ειδικά σχεδιασμένες για να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες των αιτούντων άσυλο. Οι τροποποιήσεις αυτές αντανακλούν αρκετές πτυχές των συνθηκών υποδοχής, όπως η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι εγκαταστάσεις στέγασης και η εκπαίδευση των ανηλίκων. 6. Εφαρμογή και βελτίωση των εθνικών συστημάτων: Στο υφιστάμενο κείμενο της οδηγίας περί συνθηκών υποδοχής περιλαμβάνονται ορισμένοι κανόνες για την εξασφάλιση της πλήρους εφαρμογής και της βελτίωσης των εθνικών συστημάτων. Για να επιτευχθούν οι απώτεροι στόχοι της νέας οδηγίας είναι σημαντικό να εξασφαλισθεί η συνέχιση αυτής της παρακολούθησης και να ενισχυθεί ο ρόλος της Επιτροπής ως θεματοφύλακα της νομοθεσίας της EE. Στο πλαίσιο αυτό, σε κοινοτικό επίπεδο, πρέπει να διατηρηθεί το σύστημα υποβολής εκθέσεων που προβλέπεται ήδη στην οδηγία. Σε επίπεδο κρατών μελών, είναι σημαντικό να ληφθεί μέριμνα για τη δημιουργία εθνικών μηχανισμών, ώστε να εξασφαλίζεται η επαρκής παρακολούθηση και ο έλεγχος των εθνικών συστημάτων υποδοχής. Επιπλέον, η πρόταση επεκτείνει την υφιστάμενη υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν εκθέσεις, ώστε να περιλαμβάνονται οι διατάξεις στην εφαρμογή των οποίων η έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής υπογράμμισε ορισμένες ελλείψεις. Νομική βάση Η παρούσα πρόταση τροποποιεί την οδηγία 2003/9/EΚ και έχει την ίδια νομική βάση με αυτή, δηλ. το άρθρο 63, πρώτο εδάφιο, σημείο 1 στοιχείο β) της συνθήκης ΕΚ. Το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, προβλέπει ότι η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο μπορούν να επιλέξουν να συμμετάσχουν στην έγκριση μέτρων για τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Σύμφωνα με το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε, EL 7 EL

9 με την από 18 Αυγούστου 2001 επιστολή του, την επιθυμία του να συμμετάσχει στη θέσπιση και την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία αποφασίσει να μην συμμετάσχει στην έκδοση της παρούσας οδηγίας. Κατά συνέπεια, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν ισχύουν για την Ιρλανδία. Η θέση των προαναφερόμενων κρατών μελών έναντι της παρούσας οδηγίας δεν επηρεάζει την ενδεχόμενη συμμετοχή τους στη νέα οδηγία όταν αυτή τεθεί σε ισχύ. Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση της Δανίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Δανία δεν δεσμεύεται από την παρούσα απόφαση ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της. Αρχή της επικουρικότητας Ο τίτλος IV της συνθήκης ΕΚ («ΣΕΚ») «Θεωρήσεις, άσυλο, μετανάστευση και άλλες πολιτικές σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων» αναθέτει ορισμένες αρμοδιότητες σχετικά με τα θέματα αυτά στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Οι αρμοδιότητες αυτές πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με το άρθρο 5 της ΣΕΚ, ήτοι, εάν και στον βαθμό που οι στόχοι της προβλεπόμενης δράσης είναι αδύνατο να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και δύνανται συνεπώς λόγω των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο. Η υφιστάμενη νομική βάση της κοινοτικής δράσης στον τομέα της υποδοχής αιτούντων άσυλο θεσπίζεται στο άρθρο 63 παράγραφος 1 της ΣΕΚ. Η διάταξη αυτή προβλέπει ότι το Συμβούλιο θεσπίζει «μέτρα περί ασύλου, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και το πρωτόκολλο της 31ης Ιανουαρίου 1967 περί του καθεστώτος των προσφύγων, και σύμφωνα με άλλες σχετικές συμβάσεις» σε τομείς όπως οι ελάχιστες προδιαγραφές για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη. Δεδομένου του διακρατικού χαρακτήρα των προβλημάτων που αφορούν το άσυλο και την προστασία των προσφύγων, η EE είναι στην κατάλληλη θέση ώστε να προτείνει λύσεις στο πλαίσιο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ), ιδίως σχετικά με ζητήματα που αφορούν την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Μολονότι με την έκδοση της οδηγίας το 2003 επιτεύχθηκε σημαντικός βαθμός εναρμόνισης, η EE έχει ακόμα περιθώρια να αναλάβει δράση για να εξασφαλίσει υψηλότερα και περισσότερο εναρμονισμένα πρότυπα μεταχείρισης όσον αφορά την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Αρχή της αναλογικότητας Η εκτίμηση των επιπτώσεων από την τροποποίηση της οδηγίας περί συνθηκών υποδοχής, έχοντας αξιολογήσει κάθε εναλλακτική επιλογή για την επίλυση των προβλημάτων που εντοπίσθηκαν ώστε να εξασφαλίζεται η ιδανική αναλογία μεταξύ του πρακτικού οφέλους και των προσπαθειών που χρειάζονται, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή της ανάληψης δράσης από την EE δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου της επίλυσης των προβλημάτων αυτών. EL 8 EL

10 Οι επιπτώσεις όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα Η παρούσα πρόταση αποτέλεσε αντικείμενο εμπεριστατωμένης εξέτασης ώστε να διασφαλισθεί ότι οι διατάξεις της συμβιβάζονται πλήρως με τα θεμελιώδη δικαιώματα ως γενικές αρχές του κοινοτικού δικαίου, όπως προβλέπονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, καθώς και ως υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Κατά συνέπεια, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις διατάξεις που αφορούν την κράτηση, τις διαδικαστικές εγγυήσεις, τη μεταχείριση ατόμων με ειδικές ανάγκες, ιδίως ανηλίκων, μη συνοδευόμενων ανηλίκων και θυμάτων βασανιστηρίων και την πρόσβαση στις υλικές συνθήκες υποδοχής. Η εξασφάλιση υψηλότερων και δικαιότερων προδιαγραφών υποδοχής θα έχει συνολικά ιδιαίτερα θετικές συνέπειες για τους αιτούντες άσυλο από την άποψη των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, το δικαίωμα στην ελευθερία και στην ελεύθερη μετακίνηση θα ενισχυθεί εφόσον καταστεί σαφές ότι ένα πρόσωπο δεν μπορεί να κρατείται απλώς και μόνον επειδή υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Ομοίως, η πρόταση προβλέπει επίσης ότι η κράτηση πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οι οποίες προβλέπονται από την οδηγία, και μόνον εάν είναι σύμφωνη με τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Τα δικαιώματα των ανηλίκων θα αντανακλώνται καλύτερα στο κείμενο, καθώς θα εξασφαλίζεται ότι δεν μπορούν να κρατούνται εκτός εάν αυτό είναι προς το απώτερο συμφέρον τους, ενώ η κράτηση ασυνόδευτων ανηλίκων απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση. Επιπλέον, οι ιδιαιτερότητες ευάλωτων ομάδων θα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα, καθώς θα λαμβάνεται μέριμνα ώστε οι ανάγκες τους να εντοπίζονται εγκαίρως και να τους παρέχεται πρόσβαση σε κατάλληλη περίθαλψη. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας θα διευκολύνει τους αιτούντες άσυλο να καταστούν περισσότερο ανεξάρτητοι και θα διευκολύνει την ένταξή τους στο κράτος μέλος υποδοχής. Εξάλλου, η αρχή της μη διακριτικής μεταχείρισης θα ενισχυθεί με την επιβολή στα κράτη μέλη της υποχρέωσης να μεριμνούν ώστε οι αιτούντες άσυλο να μην αποτελούν αντικείμενο αδικαιολόγητης μεταχείρισης σε σχέση με τους ημεδαπούς όσον αφορά το επίπεδο των υλικών συνθηκών υποδοχής που πρέπει να εξασφαλίζονται σύμφωνα με την οδηγία. Τέλος, η επιβολή της υποχρέωσης ενημέρωσης για τις ουσιαστικές διατάξεις της οδηγίας που έχουν σχέση με τις αρχές που ισχύουν στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων θα εξασφαλίσει καλύτερη παρακολούθηση της εφαρμογής τους σε κοινοτικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να μεταφέρουν και να εφαρμόσουν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας τηρουμένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων. EL 9 EL

11 2003/9/EΚ 2008/0244 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 63 παράγραφος 1 σημείο 1 στοιχείο β), την πρόταση της Επιτροπής, τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής 13, Αφού ζητήθηκε τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών 14, Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 251 της Συνθήκης 15, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στην οδηγία 2003/9/EΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003 σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη, πρέπει να επέλθουν ορισμένες ουσιαστικές αλλαγές 16. Για λόγους σαφήνειας, είναι σκόπιμη η αναδιατύπωση της εν λόγω οδηγίας. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 1 (2) Η κοινή πολιτική ασύλου, που περιλαμβάνει το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα για το άσυλο, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ L 31 της , σ. 18. EL 10 EL

12 προοδευτική εγκαθίδρυση ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ανοικτού σε εκείνους οι οποίοι, αναγκασμένοι από τις περιστάσεις, αναζητούν νομίμως προστασία στην Κοινότητα. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 2 (3) Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά την ειδική σύνοδο που πραγματοποίησε στο Τάμπερε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999, συμφώνησε να εργασθεί για τη θέσπιση ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για το άσυλο, βασιζόμενου στην πλήρη και συνολική εφαρμογή της σύμβασης της Γενεύης, της 28ης Ιουλίου 1951, περί του καθεστώτος των προσφύγων, όπως συμπληρώθηκε με το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης, της 31ης Ιανουαρίου 1967, τηρουμένης κατ' αυτόν τον τρόπο της αρχής της μη επαναπροώθησης. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 3 (4) Στα συμπεράσματα του Τάμπερε προβλέπεται ότι το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα για το άσυλο θα πρέπει να συμπεριλάβει βραχυπρόθεσμα κοινές ελάχιστες απαιτήσεις για τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 4 (5) Η θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο αποτελεί ένα περαιτέρω βήμα προς τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου. (6) Έχει πλέον ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της δημιουργίας ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, το οποίο αναμένεται να οδηγήσει, μακροπρόθεσμα, σε κοινή διαδικασία και σε ενιαίο καθεστώς, το οποίο θα ισχύει σε ολόκληρη την Ένωση, για εκείνους στους οποίους χορηγείται άσυλο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 4ης Νοεμβρίου 2004 ενέκρινε το Πρόγραμμα της Χάγης το οποίο θέτει τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης κατά την περίοδο Στο πλαίσιο αυτό, το Πρόγραμμα της Χάγης κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε διεξοδική αξιολόγηση των νομικών πράξεων της πρώτης φάσης και να υποβάλει τις πράξεις και τα μέτρα της δεύτερης φάσης στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου να εκδοθούν πριν από τα τέλη του (7) Υπό το φως των αποτελεσμάτων των αξιολογήσεων που πραγματοποιήθηκαν, κρίνεται σκόπιμο σε αυτό το στάδιο, να επιβεβαιωθούν οι αρχές στις οποίες βασίζεται η οδηγία 2003/9/EΚ με σκοπό να εξασφαλισθούν βελτιωμένες συνθήκες υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο. EL 11 EL

13 (8) Για να εξασφαλισθεί ίση μεταχείριση των αιτούντων άσυλο στο σύνολο της Ένωσης, η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια και τους τύπους διαδικασιών που αφορούν τις αιτήσεις διεθνούς προστασίας, καθώς και σε όλους τους χώρους και τις εγκαταστάσεις που φιλοξενούν αιτούντες άσυλο. (9) Κατά την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη πρέπει να επιδιώκουν την επίτευξη πλήρους συμμόρφωσης με τις αρχές του απώτερου συμφέροντος του παιδιού και της σημασίας της ενότητας της οικογένειας, σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού του 1989 και με την ευρωπαϊκή σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών αντιστοίχως. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 6 (10) Όσον αφορά τη μεταχείριση των προσώπων που εμπίπτουν στην παρούσα οδηγία, τα κράτη μέλη δεσμεύονται από υποχρεώσεις που υπέχουν από πράξεις διεθνούς δικαίου στις οποίες είναι μέρηκαι οι οποίες απαγορεύουν τις διακρίσεις. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 7 (11) Είναι σκόπιμο να θεσπισθούν ελάχιστα πρότυπα για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο, τα οποία, υπό κανονικές συνθήκες, θα επαρκούν για την εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου και συγκρίσιμων συνθηκών διαβίωσης σε όλα τα κράτη μέλη, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο κοινωνικής αρωγής που παρέχεται στους υπηκόους του κράτους μέλους υποδοχής. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 8 (12) Η εναρμόνιση των συνθηκών υποδοχής των αιτούντων άσυλο θα πρέπει να συμβάλλει στον περιορισμό των δευτερογενών μετακινήσεων των αιτούντων άσυλο, οι οποίες επηρεάζονται από την ανομοιογένεια των συνθηκών υποδοχής τους. (13) Για να εξασφαλισθεί η ίση μεταχείριση όλων των αιτούντων διεθνή προστασία και να διασφαλισθεί η συνοχή με το ισχύον κεκτημένο της EE, και ιδίως με την οδηγία 2004/83/EΚ του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση και το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως προσφύγων ή ως προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους 17, είναι σκόπιμο να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας ώστε να συμπεριλάβει τους αιτούντες επικουρική προστασία. 17 ΕΕ L 304 της , σ. 12. EL 12 EL

14 (14) Για να προωθηθεί η αυτάρκεια των αιτούντων άσυλο και να περιοριστούν οι σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών, είναι ουσιαστικής σημασίας να θεσπιστούν σαφείς κανόνες σχετικά με την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας. 2003/9/EΚ αιτιολογική σκέψη 9 (προσαρμοσμένο) (15) Ο άμεσος εντοπισμός και η παρακολούθηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες πρέπει να αποτελεί πρωταρχική μέριμνα των εθνικών αρχών ώστε να εξασφαλίζεται ότι η υποδοχή τους Η υποδοχή των ομάδων που έχουν ειδικές ανάγκες θα πρέπει να σχεδιάζεται ειδικά με σκοπό την κάλυψη των αυτών ειδικών τους αναγκών. (16) Η κράτηση αιτούντων άσυλο πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τη βασική αρχή ότι ένα πρόσωπο δεν μπορεί να κρατείται απλώς και μόνον επειδή ζήτησε διεθνή προστασία, ιδίως σύμφωνα με το άρθρο 31 της σύμβασης της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 για το καθεστώς των προσφύγων. Ιδιαίτερα, τα κράτη μέλη δεν πρέπει να επιβάλλουν ποινικές κυρώσεις στους αιτούντες άσυλο λόγω παράνομης εισόδου ή διαμονής, και εφαρμόζουν στις κινήσεις των προσφύγων τούτων μόνον τα απαραίτητα περιοριστικά μέτρα. Στο πλαίσιο αυτό, η κράτηση αιτούντων άσυλο πρέπει να είναι δυνατή μόνον σε σαφώς καθορισμένες, εξαιρετικές περιστάσεις οι οποίες προβλέπονται στην παρούσα οδηγία και να διέπεται από την αρχή της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας όσον αφορά τόσο τον τρόπο όσο και τον σκοπό της εν λόγω κράτησης. Σε περίπτωση που αιτών άσυλο τελεί υπό κράτηση, πρέπει να έχει το δικαίωμα προσφυγής ενώπιον εθνικού δικαστηρίου. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 10 (προσαρμοσμένο) (17) Η υποδοχή των αιτούντων Οι αιτούντες που τελούν υπό κράτηση πρέπει να αντιμετωπίζονται με πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και η υποδοχή τους θα πρέπει να έχει σχεδιασθεί ειδικά με σκοπό την κάλυψη των αναγκών που οφείλονται στην κατάσταση αυτή. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνούν για την εφαρμογή του άρθρου 37 της σύμβασης του 1989 των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού. EL 13 EL

15 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 11 (18) Προκειμένου να διασφαλίζεται η τήρηση των ελάχιστων διαδικαστικών εγγυήσεων που συνίστανται στην παροχή της δυνατότητας επικοινωνίας με οργανώσεις ή ομάδες προσώπων που παρέχουν νομική συνδρομή, θα πρέπει να παρέχεται πληροφόρηση στις εν λόγω οργανώσεις και ομάδες προσώπων. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 12 (προσαρμοσμένο) (19) Θα πρέπει να περισταλεί η δυνατότητα κατάχρησης του συστήματος υποδοχής με τον καθορισμό των περιστάσεων που δικαιολογούν τον καθορισμό των περιστάσεων κατά τις οποίες τον περιορισμό ή την ανάκληση των συνθηκών υποδοχής των αιτούντων άσυλο μπορούν να περιοριστούν ή να ανακληθούν οι συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο διασφαλίζοντας συγχρόνως ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για όλους τους αιτούντες άσυλο. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 13 (20) Θα πρέπει να διασφαλισθεί η αποτελεσματικότητα των εθνικών συστημάτων υποδοχής και της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών σε θέματα υποδοχής των αιτούντων άσυλο. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 14 (21) Θα πρέπει να ενθαρρύνεται ο κατάλληλος συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων αρχών όσον αφορά την υποδοχή των αιτούντων άσυλο και οι αρμονικές σχέσεις μεταξύ των τοπικών κοινωνιών και των κέντρων φιλοξενίας. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 15 (22) Εξ ορισμού, τα ελάχιστα πρότυπα επιτρέπουν στα κράτη μέλη να θεσπίζουν ή να διατηρούν σε ισχύ ευνοϊκότερες διατάξεις για τους υπηκόους τρίτων χωρών και τους ανιθαγενείς που ζητούν διεθνή προστασία από ένα κράτος μέλος. EL 14 EL

16 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 16 (23) Βάσει της ίδιας λογικής, τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να εφαρμόζουν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας κατά τις διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων που αφορούν άλλες μορφές προστασίας, εκτός από εκείνες που απορρέουν από τη σύμβαση της Γενεύης για τους υπηκόους τρίτων χωρών και τους ανιθαγενείς την οδηγία 2004/83/ΕΚ. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 17 (24) Η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να αξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη 18 (25) Δεδομένου ότι οι στόχοι της προβλεπόμενης δράσης, ήτοι η θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και δύνανται, συνεπώς, λόγω των διαστάσεων και των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα μπορεί να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως εκτίθεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως εκτίθεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη (19) (προσαρμοσμένο) Σύμφωνα με το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε, με την από 18 Αυγούστου 2001 επιστολή του, την επιθυμία του να συμμετάσχει στη θέσπιση και την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη (20) (προσαρμοσμένο) Σύμφωνα με το άρθρο 1 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της παρούσας οδηγίας. Κατά συνέπεια, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν ισχύουν για την Ιρλανδία. EL 15 EL

17 2003/9/ΕΚ αιτιολογική σκέψη (21) (προσαρμοσμένο) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση της Δανίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της παρούσας οδηγίας και, συνεπώς, δεν δεσμεύεται από αυτήν, ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της, 2003/9/EΚ αιτιολογική σκέψη 5 (26) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και συνάδει με τις αρχές που αναγνωρίζονται, ιδίως, στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία σκοπεί να διασφαλίσει τον πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και στην προώθηση της εφαρμογής των άρθρων 1, 6, 7, και 18, 24 και 47 του εν λόγω Χάρτη και πρέπει να εφαρμοστεί αναλόγως. (27) Η υποχρέωση μεταφοράς της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο πρέπει να περιοριστεί στις διατάξεις που συνιστούν τροποποιήσεις ουσίας της προϋπάρχουσας οδηγίας. Η υποχρέωση μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των διατάξεων που δεν τροποποιούνται προκύπτει από την προϋπάρχουσα οδηγία. (28) Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά στις προθεσμίες μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών που εμφαίνονται στο παράρτημα ΙΙ μέρος Β, ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ: 2003/9/ΕΚ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΣΚΟΠΟΣ, ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Άρθρο 1 Σκοπός Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι η θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη. EL 16 EL

18 Άρθρο 2 Ορισμοί Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, νοούνται ως: α) «Σύμβαση της Γενεύης»: η σύμβαση της 28ης Ιουλίου 1951 περί του καθεστώτος των προσφύγων, όπως τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης της 31ης Ιανουαρίου 1967 β) «Αίτηση ασύλου»: η αίτηση την οποία υποβάλλει υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής και η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως αίτηση για διεθνή προστασία από κράτος μέλος, σύμφωνα με τη σύμβαση της Γενεύης. α) «Αίτηση παροχής διεθνούς προστασίας» είναι η αίτηση διεθνούς προστασίας όπως ορίζεται στην οδηγία 2004/83/ΕΚ β)γ) γ)δ) 2003/9/ΕΚ (προσαρμοσμένο) «Αιτών» ή «αιτών άσυλο»: ο υπήκοος τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής ο οποίος έχει υποβάλει αίτηση ασύλου διεθνούς προστασίας, επί της οποίας δεν έχει ληφθεί ακόμη οριστική απόφαση. «Μέλη της οικογένειας»: υπό την προϋπόθεση ότι η οικογένεια υπήρχε ήδη στη χώρα καταγωγής, τα ακόλουθα μέλη της οικογένειας του αιτούντος άσυλο που ευρίσκονται στο ίδιο κράτος μέλος σε σχέση με την αίτηση ασύλου διεθνούς προστασίας : (i) (ii) ο/η σύζυγος ή ο εκτός γάμου συμβιών με τον αιτούντα άσυλο στα πλαίσια σταθερής σχέσης, υπό την προϋπόθεση ότι η νομοθεσία ή η πρακτική του οικείου κράτους μέλους αντιμετωπίζει τα άγαμα ζεύγη κατά τρόπο συγκρίσιμο προς τα έγγαμα, δυνάμει της περί αλλοδαπών νομοθεσίας του, τα ανήλικα τέκνα του ζεύγους των ζευγαριών που μνημονεύεονται στο σημείο i) ή τα τέκνα του αιτούντος άσυλο, υπό την προϋπόθεση ότι είναι ανύπανδρα άγαμα και οικονομικώς εξαρτημένα, χωρίς να έχει σημασία αν γεννήθηκαν εντός ή εκτός γάμου ή αν είναι υιοθετημένα, όπως ορίζεται από το εθνικό δίκαιο. (iii) τα έγγαμα ανήλικα τέκνα των ζευγαριών που μνημονεύονται στο σημείο i) ή τα τέκνα του αιτούντος άσυλο, χωρίς να έχει σημασία αν γεννήθηκαν εντός ή εκτός γάμου ή αν είναι υιοθετημένα, όπως ορίζεται από το εθνικό δίκαιο, EL 17 EL

19 εφόσον είναι προς το απώτερο συμφέρον τους να συγκατοικούν με τον αιτούντα (iv) (v) ο πατέρας, η μητέρα ή ο κηδεμόνας του αιτούντα, εάν ο αιτών είναι ανήλικος και άγαμος ή εάν είναι ανήλικος και έγγαμος αλλά είναι προς το απώτερο συμφέρον του να συγκατοικεί με τον πατέρα, τη μητέρα ή τον κηδεμόνα του τα ανήλικα άγαμα αδέλφια του αιτούντα, εάν ο αιτών είναι ανήλικος και άγαμος ή εάν τα αδέλφια του είναι ανήλικα και έγγαμα αλλά είναι προς το απώτερο συμφέρον ενός τουλάχιστον εξ αυτών να συγκατοικούν. 2003/9/ΕΚ ε) «Πρόσφυγας»: κάθε πρόσωπο το οποίο πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 1 τμήμα Α της σύμβασης της Γενεύης. στ) «Καθεστώς πρόσφυγα»: το καθεστώς που χορηγεί ένα κράτος μέλος σε ένα πρόσωπο που είναι πρόσφυγας και γίνεται δεκτό υπό την ιδιότητα αυτή στο έδαφος του οικείου κράτους μέλους. δ)ζ) «Διαδικασίες» και «προσφυγές»: οι διαδικασίες και προσφυγές που προβλέπονται από το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών. ε) «Ανήλικος»: κάθε υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής ηλικίας κάτω των 18 ετών. στ)η) ζ)θ) η)ι) θ)ια) 2003/9/ΕΚ (προσαρμοσμένο) «Ασυνόδευτοςι ανήλικοςι»: τα πρόσωπα ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών κάθε ανήλικος που φτάνειουν στο έδαφος των κρατών μελών χωρίς να συνοδεύεονται από ενήλικο υπεύθυνο για αυτόνά σύμφωνα με το νόμο ή το έθιμο και εφόσον κανένας ενήλικος δεν ασκεί στην πράξη την επιμέλειά τους. Ο ορισμός καλύπτει και τονυς ανήλικοηλίκους που παύειουν να συνοδεύεταιονται μετά την είσοδό τους στο έδαφος των κρατών μελών. «Συνθήκες υποδοχής»: η πλήρης δέσμη μέτρων που τα κράτη μέλη εφαρμόζουν προς όφελος των αιτούντων άσυλο σύμφωνα με την παρούσα οδηγία. «Υλικές συνθήκες υποδοχής»: οι συνθήκες υποδοχής που περιλαμβάνουν την παροχή στέγης, τροφής και ρουχισμού, σε είδος ή υπό μορφή οικονομικού βοηθήματος ή δελτίων, ή συνδυασμό των τριών, καθώς και ένα βοήθημα για τα καθημερινά έξοδα. «Κράτηση»: ο περιορισμός σε ειδικό χώρο που επιβάλλει ένα κράτος μέλος σε αιτούντα άσυλο, με αποτέλεσμα τη στέρηση της ελευθερίας κυκλοφορίας του/της. EL 18 EL

20 ι)ιβ) «Κέντρο φιλοξενίας»: κάθε χώρος που χρησιμοποιείται για την ομαδική φιλοξενία των αιτούντων άσυλο. Άρθρο 3 Πεδίο εφαρμογής 1. Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται σε όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών και τους ανιθαγενείς που υποβάλλουν αίτηση για χορήγηση ασύλου παροχής διεθνούς προστασίας στα σύνορα ή στο έδαφος κράτους μέλους, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων ή σε ζώνες διέλευσης, εφόσον τους επιτρέπεται να παραμείνουν στο έδαφος ως αιτούντες άσυλο, καθώς και στα μέλη της οικογενείας τους, εφόσον καλύπτονται από αυτήν την αίτηση ασύλου παροχής διεθνούς προστασίας σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. 2. Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση των αιτήσεων χορήγησης διπλωματικού ή εδαφικού ασύλου που υποβάλλονται σε αντιπροσωπίες των κρατών μελών. 3. Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων της οδηγίας 2001/55/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 2001, σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων /9/ΕΚ 4. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας στις διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων παροχής άλλων μορφών προστασίας εκτός από εκείνη που απορρέει από τη σύμβαση της Γενεύης σε σχέση με υπηκόους τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, που διαπιστώνεται ότι δεν είναι πρόσφυγες την οδηγία 2004/83/EΚ. Άρθρο 4 Ευνοϊκότερες διατάξεις 2003/9/ΕΚ Τα κράτη μέλη δύνανται να θεσπίζουν ή να διατηρούν σε ισχύ ευνοϊκότερες διατάξεις σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο και άλλων στενών συγγενών του αιτούντος που ευρίσκονται στο ίδιο κράτος μέλος όταν εξαρτώνται από αυτόν ή για ανθρωπιστικούς λόγους, υπό την προϋπόθεση ότι οι διατάξεις αυτές συμβιβάζονται με την παρούσα οδηγία. 18 ΕΕ L 212 της , σ. 12. EL 19 EL

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ Άρθρο 5 Πληροφόρηση 1. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν τους αιτούντες άσυλο, μέσα σε εύλογη προθεσμία η οποία δεν υπερβαίνει τις δεκαπέντε ημέρες από την υποβολή της αίτησης ασύλου παροχής διεθνούς προστασίας στην αρμόδια αρχή, τουλάχιστον για τις τυχόν παροχές που προβλέπονται και για τις υποχρεώσεις προς τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται σε σχέση με τις συνθήκες υποδοχής. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι αιτούντες άσυλο ενημερώνονται για τις οργανώσεις ή τις ομάδες προσώπων που παρέχουν ειδική νομική βοήθεια και για τις οργανώσεις οι οποίες δύνανται να συνδράμουν ή να ενημερώνουν τους αιτούντες άσυλο για τις υπάρχουσες συνθήκες υποδοχής τους, συμπεριλαμβανομένης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. 2003/9/ΕΚ (προσαρμοσμένο) νέο 2. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι η κατά την παράγραφο 1 ενημέρωση παρέχεται γραπτώς και, εφόσον είναι δυνατόν, σε γλώσσα που ευλόγως εικάζεται ότι κατανοούν κατανοούν οι αιτούντες άσυλο. Κατά περίπτωση, η ενημέρωση αυτή μπορεί να παρέχεται και προφορικώς. Άρθρο /9/ΕΚ Επίσημα έγγραφα 1. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι, εντός τριών ημερών από την υποβολή αίτησης ασύλου στην αρμόδια αρχή, χορηγείται στον αιτούντα άσυλο έγγραφο το οποίο εκδίδεται στο όνομά του/της και το οποίο πιστοποιεί ότι πρόκειται για αιτούντα άσυλο ή ότι του/της επιτρέπεται να παραμείνει στο έδαφος του κράτους μέλους επί όσο διάστημα εκκρεμεί ή εξετάζεται η αίτησή του/της. Στον κάτοχο του εγγράφου παρέχεται πρόσβαση στα δικαιώματα και στα οφέλη που παρέχονται στους αιτούντες άσυλο δυνάμει της παρούσας οδηγίας. EL 20 EL

22 2003/9/ΕΚ Αν το πρόσωπο αυτό δεν μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα στο σύνολο ή σε τμήμα του εδάφους του κράτους μέλους, το έγγραφο πιστοποιεί επίσης το γεγονός αυτό. 2. Τα κράτη μέλη δύνανται να αποκλείουν την εφαρμογή του παρόντος άρθρου όταν ο αιτών άσυλο κρατείται και εφόσον διαρκεί η εξέταση αίτησης ασύλου παροχής διεθνούς προστασίας που έχει υποβληθεί στα σύνορα ή στο πλαίσιο διαδικασίας με την οποία κρίνεται το δικαίωμα του αιτούντος άσυλο να εισέλθει νομίμως στο έδαφος κράτους μέλους. Σε ειδικές περιπτώσεις, τα κράτη μέλη δύνανται, καθ' όσο χρόνο διαρκεί η εξέταση της αίτησης ασύλου παροχής διεθνούς προστασίας, να παρέχουν στους αιτούντες άσυλο άλλα αποδεικτικά ισοδύναμα προς το έγγραφο που αναφέρεται στην παράγραφο Το έγγραφο που αναφέρεται στην παράγραφο 1 δεν χρειάζεται να πιστοποιεί την ταυτότητα του αιτούντος άσυλο. 4. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα για να παρέχουν στους αιτούντες άσυλο το έγγραφο που αναφέρεται στην παράγραφο 1, το οποίο πρέπει να ισχύει καθόσο χρόνο οι αιτούντες άσυλο επιτρέπεται να παραμείνουν στο έδαφος ή στα σύνορα του συγκεκριμένου κράτους μέλους. 5. Τα κράτη μέλη χορηγούν στους αιτούντες άσυλο ταξιδιωτικό έγγραφο οσάκις ανακύπτουν σοβαροί ανθρωπιστικοί λόγοι οι οποίοι υπαγορεύουν την παρουσία τους σε άλλο κράτος. Άρθρο 7 Διαμονή και ελευθερία κυκλοφορίας 1. Οι αιτούντες άσυλο μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής ή στην περιοχή την οποία τους ορίζει αυτό το κράτος μέλος. Η οριζόμενη περιοχή δεν θίγει την αναπαλλοτρίωτη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής και αφήνει αρκετά περιθώρια για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε όλα τα πλεονεκτήματα στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας. 2. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν σχετικά με τη διαμονή του αιτούντος άσυλο, για λόγους δημόσιου συμφέροντος, δημόσιας τάξης ή, όταν είναι αναγκαίο, για την ταχεία επεξεργασία και την αποτελεσματική παρακολούθηση της αίτησής του/της. 3. Τα κράτη μέλη μπορούν, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, παραδείγματος χάριν εάν το επιτάσσει η νομοθεσία ή η δημόσια τάξη, να περιορίζουν τον αιτούντα άσυλο σε συγκεκριμένο τόπο, σύμφωνα με το εθνικό τους δίκαιο. 43. Τα κράτη μέλη μπορούν να συνδέουν την παροχή των υλικών συνθηκών υποδοχής με την πραγματική διαμονή των αιτούντων άσυλο σε συγκεκριμένο τόπο, τον οποίο καθορίζουν τα κράτη μέλη. Η σχετική απόφαση, η οποία μπορεί να είναι γενικού χαρακτήρα, πρέπει να λαμβάνεται σε ατομική βάση και θεσπίζεται από την εθνική νομοθεσία. EL 21 EL

23 54. Τα κράτη μέλη προβλέπουν τη δυνατότητα να παρέχεται στους αιτούντες άσυλο προσωρινή άδεια απομάκρυνσης από τον τόπο διαμονής που αναφέρεται στις παραγράφους 2 και 43 ή/και την οριζόμενη περιοχή που αναφέρεται στην παράγραφο 1. Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ατομική, αμερόληπτη και αντικειμενική βάση και πρέπει να αιτιολογούνται όταν είναι απορριπτικές. Ο αιτών άσυλο δεν χρειάζεται να ζητεί άδεια προκειμένου να παρουσιασθεί στις αρχές ή να εμφανισθεί ενώπιον δικαστηρίου, εφόσον η παρουσία του είναι αναγκαία. 65. Τα κράτη μέλη ζητούν από τους αιτούντες άσυλο να γνωστοποιούν στις αρμόδιες αρχές τη διεύθυνσή τους και να τους κοινοποιούν οποιαδήποτε μεταβολή της διεύθυνσης αυτής, το συντομότερο δυνατόν. Άρθρο 8 Kράτηση 1. Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να προβούν στην κράτηση ενός προσώπου απλώς και μόνον επειδή ζήτησε διεθνή προστασία σύμφωνα με την οδηγία 2005/85/EΚ 19 του Συμβουλίου. 2. Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, και κατόπιν ατομικής αξιολόγησης κάθε περίπτωσης, τα κράτη μέλη μπορούν να κρατούν αιτούντα άσυλο σε συγκεκριμένο μέρος, σύμφωνα με το εθνικό τους δίκαιο, εάν δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν αποτελεσματικά άλλα λιγότερο αυστηρά μέτρα. Ο αιτών μπορεί να κρατηθεί σε συγκεκριμένο μέρος μόνο: (a) α) για τη βεβαίωση, την επαλήθευση ή την εξακρίβωση της ταυτότητας ή της εθνικότητάς του (b) β) για τον προσδιορισμό των στοιχείων στα οποία βασίζεται η αίτηση για άσυλο, τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να χαθούν (c) γ) στο πλαίσιο διαδικασίας για τη διαπίστωση του δικαιώματός του να εισέλθει στο έδαφος της χώρας (d) δ) όταν απαιτείται για λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης. Η παράγραφος αυτή ισχύει με την επιφύλαξη του άρθρου Τα κράτη μέλη φροντίζουν να περιλάβουν στην εθνική τους νομοθεσία κανόνες που να προσφέρουν εναλλακτικές της κράτησης λύσεις, όπως η τακτική εμφάνιση ενώπιον των αρχών, η κατάθεση οικονομικής εγγύησης ή η υποχρέωση παραμονής σε ορισμένο μέρος. 19 ΕΕ L 326 της , σ. 13. EL 22 EL

24 Άρθρο 9 Εγγυήσεις για κρατούμενους αιτούντες άσυλο 1. Η κράτηση διατάσσεται για τη βραχύτερη δυνατή περίοδο. Ιδίως η κράτηση σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 2 στοιχεία α), β) και γ) δεν μπορεί να υπερβαίνει το εύλογο χρονικό διάστημα που χρειάζεται για τη συμπλήρωση των διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την εθνικότητα του αιτούντα άσυλο ή με τα στοιχεία επί των οποίων βασίζεται η αίτησή του ή για τη διεξαγωγή της σχετικής διαδικασίας προκειμένου να διαπιστωθεί το δικαίωμά του να εισέλθει στο έδαφος της χώρας. Καθυστερήσεις στη διοικητική διαδικασία, οι οποίες δεν μπορούν να αποδοθούν στον αιτούντα άσυλο, δεν δικαιολογούν τη συνέχιση της κράτησής του. 2. Η κράτηση διατάσσεται από δικαστικές αρχές. Σε επείγουσες περιπτώσεις, η εντολή κράτησης μπορεί να δοθεί από διοικητικές αρχές, οπότε επιβεβαιώνεται από τις δικαστικές αρχές εντός 72 ωρών από την έναρξη της κράτησης. Σε περίπτωση που η δικαστική αρχή κρίνει παράνομη την κράτηση, ή εάν δεν ληφθεί απόφαση εντός 72 ωρών, ο κρατούμενος αιτών άσυλο απολύεται αμέσως. 3. Η κράτηση διατάσσεται εγγράφως. Στην εντολή κράτησης πρέπει να αναφέρονται οι πραγματικοί και νομικοί λόγοι στους οποίους βασίζεται και να διευκρινίζεται η ανώτατη περίοδος κράτησης. 4. Οι κρατούμενοι αιτούντες άσυλο ενημερώνονται αμέσως για τους λόγους της κράτησης, την ανώτατη διάρκεια της κράτησης και τις διαδικασίες που προβλέπει η εθνική νομοθεσία για την προσβολή της εντολής κράτησης, σε γλώσσα που ευλόγως εικάζεται ότι κατανοούν. 5. Η συνεχιζόμενη κράτηση επανεξετάζεται από δικαστική αρχή ανά εύλογα χρονικά διαστήματα είτε μετά από αίτηση του αιτούντος άσυλο είτε αυτεπαγγέλτως. Η κράτηση δεν παρατείνεται ποτέ αδικαιολόγητα. 6. Σε περίπτωση κράτησης, τα κράτη μέλη παρέχουν πρόσβαση σε νομική αρωγή και/ή εκπροσώπηση, η οποία προσφέρεται δωρεάν εάν ο αιτών άσυλο δεν είναι σε θέση να αναλάβει τα σχετικά έξοδα. Οι διαδικασίες πρόσβασης σε νομική βοήθεια και/ή εκπροσώπηση στις περιπτώσεις αυτές καθορίζονται από το εθνικό δίκαιο. Άρθρο 10 Όροι κράτησης, 1. Τα κράτη μέλη δεν κρατούν αιτούντες άσυλο σε σωφρονιστικά καταστήματα. Η κράτηση γίνεται μόνο σε ειδικές εγκαταστάσεις κράτησης. Οι αιτούντες άσυλο που τελούν υπό κράτηση κρατούνται χωριστά από άλλους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι δεν έχουν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, EL 23 EL