Λαϊκά Δρώμενα του Ν.Σκοπού από τη θεατρική ομάδα του ΟΡΦΕΑ

Transcript

1 Το Σωματείο «ΟΡΦΕΥΣ» Σκοπού Ανατολικής Θράκης θωράκισε πνευματικά και εθνικά τους υπόδουλους προγόνους μας αλλά και τους ομοεθνείς της ευρύτερης περιοχής. Τα κύρια μέσα για το σκοπό αυτό ήταν: το Αναγνωστήριο Βιβλιοθήκη και το Θέατρο. Το Σωματείο «ΟΡΦΕΥΣ» Ν. Σκοπού, με τους δύο αυτούς πόλους, αναβιώνει την παράδοση και σε συνεργασία με τα άλλα τμήματα μεγαλουργεί. Το θεατρικό τμήμα παρουσίασε: Διωγμός, Αρραβώνας Γάμος, Ο Τρύγος του Σκοπού, ο Πλούτος, Λοκαντιέρα, Σχολείο Γυναικών, Ωραία μου Κηδεία. Λαμπρή Παρουσία. ( ) Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε την ανασύστασή του με την παρουσίαση «Λαϊκά Δρώμενα» του Ν. Σκοπού. Ξεκινήσαμε συναντήσεις με τη θεατρική ομάδα και αρχίσαμε σχετική προετοιμασία. Ζητούμε να δηλώσουν Λαϊκά Δρώμενα του Ν.Σκοπού από τη θεατρική ομάδα του ΟΡΦΕΑ Η θεατρική ομάδα του Συλλόγου «ΟΡΦΕΑΣ» ξεκινά την προετοιμασία για τα «Λαϊκά Δρώμενα» του Ν. Σκοπού The Theatrical Group of Neos Skopos Society ORFEUS. Σκοποί, πόλις Θράκης Το εθνικόν Σκοπηνοί Στεφ.Βυζάντιος 6ος µ.χ. αιώνας συμμετοχή παιδιά, νέοι, νέες, αλλά και όποιος επιθυμεί, ώστε να δημιουργηθεί προοπτική λαμπρής πορείας του θεατρικού τμήματος. Ξεκινήσαμε ακροάσεις σχετικά με τα λεγόμενα στα: καφενεία, χωρατά, παρέες, τρύγους, κοτσανίδες, ονομαστικές γιορτές, γλέντια, πανηγύρια, αρραβώνες, γάμους και οπουδήποτε. Ιστορίες: πνευματώδεις, νόστιμα, πονηρά, κουτοπόνηρα, παθήματα, κατορθώματα, πειράγματα, σατιρικά, κωμικά κ.ά. Αινίγματα, ανέκδοτα, παροιμίες, μαργαριτάρια από τη σχολική και κοινωνική ζωή, τραγούδια. Παρακαλούμε θερμά και για τη συμμετοχή στη θεατρική ομάδα και για την ανακοίνωση ό,τι σχετικού έχετε: γραπτά, τηλεφωνικά ή σε συνάντηση με τον υπεύθυνο αυτής της προσπάθειας. Σοφίτσης Ζαφείρης Αναπαύσεως 18, Σέρρες Τηλ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΚΟΠΗΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΡΦΕΑΣ Το νέο Δ.Σ. που αποτελείται από τους: Πρόεδρος ο κ. ΓΚΙΟΥΓΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Τηλ κιν Αντ/δρος ο κ. ΖΑΓΚΟΥΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔ , Γραμματέας ο κ. ΓΚΟΒΡΑΝΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ , Ταμίας ο κ. ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Μέλος η κ. ΜΕΡΤΖΙΜΕΚΗ ΜΑΡΙΑ , η κ. ΣΤΟΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ η κ. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΚΤΩΡΙΑ Υπευθ. Χορευτικών η κ. ΖΑΓΚΟΥΡΗ ΜΑΡΙΑ , σας χαιρετίζει και επιθυμεί να σας μεταδώσει το αισιόδοξο πνεύμα που το διέπει, ενώ σας θέλει συμπαραστάτες και συνεργάτες του για να το διατηρήσει. Έχει σκοπό να αναπτύξει την αγάπη και τη συνεργασία μεταξύ των μελών του και όλων των συμπατριωτών, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι η ζωή που διανύουμε είναι σύντομη. Επ ευκαιρία των εορτών σάς εύχεται ολόψυχα ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ και ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ Ο ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΧΡΟΝΟΣ, πάντα με υγεία σε σας και στις οικογένειές σας. Σας ενημερώνει επίσης ότι το κόψιμο της πίτας θα γίνει στην αίθουσα του Συλλόγου στις , ημέρα Κυριακή και ώρα 11π.μ. και θέλει να παρευρεθείτε όλοι σας. Υ.Γ. Το Νέο Δ.Σ. του Σ.Σ.Θ. κοινοποιεί τα τηλέφωνα επικοινωνίας των μελών του, προκειμένου να διευκολύνει την επικοινωνία τους μαζί σας. MΗΝΥΜΑ TOY NEOY ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΟΠΗΝΩΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ «ΟΡΦΕΑΣ» Με την ευκαιρία ανάληψης των νέων μου καθηκόντων ως προέδρου του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΟΠΗΝΩΝ ΘΕΣ/ ΝΙΚΗΣ «ΟΡΦΕΑΣ», θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τίς σκέψεις μου : Ο Σύλλογός μας διαθέτει λίγα μέλη καί τα περισσότερα είμαστε κάποιας ηλικίας. Τις παρεξηγήσεις που πιθανόν να μας πίκραναν στο παρελθόν με την καινούργια χρονιά να τις πάρει το ποτάμι. Η ζωή μας είναι σύντομη και καλό είναι να δώσουμε περισσότερο χώρο στήν αγάπη, που όλοι διαθέτουμε, για να διατηρήσουμε τη συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ μας. Ετσι θα μπορέσουμε να συναντιόμαστε πιο συχνά και να διατηρήσουμ τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων μας. Κάθε σκέψη ή πρόταση γύρω από αυτά θα είναι δεκτή, γι αυτό στο ενημερωτικό έντυπο που σας στείλαμε σημειώνονται και τα τηλέφωνα των μελών του Διοικ.Συμβουλίου του Συλλόγου μας, για να μας ενημερώνετε. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να προσελκύσουμε τούς νέους μας, τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας, να συμμετέχουν σε διάφορες εκδηλώσεις που σκεφτόμαστε να διοργανώσουμε όπως : τη συνέχιση του πολύ πετυχυμένου χορευτικού τμήματος, διάφορα νέα τμήματα σκάκι, μπρίτζ, και άλλων παιχνιδιών, καθώς και εκδρομών για νέους, στα τόσα ωραία μέρη της Ελλαδίτσας μας. Παρακαλώ να φροντίσουμε για συνέχεια της έκδοσης αυτής της εφημερίδας που με τόσο κόπο έγινε κάτι ξεχωριστό και αξιόλογο. Κλείνοντας θα ήθελα να παρακαλέσω γιά τη συμμετοχή σας στις δύο πρόσφατες εκδηλώσεις του συλλόγου μας : Το κόψιμο της πίττας στα γραφεία του συλλόγου μας τήν Κυριακή 13 Ιανουαρίου στίς 11 π.μ. και τον Αποκριάτικο χορό μας που θα γίνει στήν κοσμική ταβέρνα ο «ΣΤΑΥΡΟΣ» στήν Ν.Εύκαρπία τήν Παρασκευή 29 Φεβρουαρίου 2008 στίς 9μ.μ., όπου θα φροντίσουμε για διάφορες ευχάριστες εκπλήξεις, Σκοπηνές και μή..( δεκτές και προτάσεις σας.). Τέλος εύχομαι ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε όλους με Υγεία και Αγάπη. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΗΜ. ΓΚΙΟΥΓΚΗΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΟΠΗΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Σκοπηνών Θεσσαλονίκης:Στάθης Γκόβρανος, Δήμητρα Στοϊκοπούλου, Μαρία Ζαγκούρη, Μαρία Μερτζιμέκη, Γιάννης Γκιουγκής, Βικτώρια Σιμοπούλου, Τάκης Ζαγκούρης, Δημήτρης Ξανθόπουλος The new Council of Skopinon Society in Thessaloniki: Stathis Govranos, Dimitra Stoikopoulou, Maria Zagouri, Maria Mertzimeki, Giannis Giougis, Victoria Simopoulou, Takis Zagouris, Dimitris Xanthopoulos. Την Παρασκευή 29 Φεβρουαρίου 2008 στην κοσμική ταβέρνα «Ο ΣΤΑΥΡΟΣ» στην Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου 2, τηλ , κιν «Άμα νάρτε μασκαρεμέν θα μας αρέσ πολύ ολνούς. Έχουμ και πολλές, πολλές εκπλήξεις» τιμή πρόσκλησης 20 ώρα έναρξης 9.00 μ.μ. πλήρες ΜΕΝΟΥ, απεριόριστα ποτά

2 2 Τα Λουκάν κα Toυ Στάθη Γκόβρανου Μεις οι μεγάλ θυμόμεστε γούλ μας, ότι οι πιο πολλοί στις αυλές μας είχαμ γουρούνια και τα τάγ ζαμ πε το καλοκαίρ που τα γόραζαμ μπλίκια, ως τη παραμονή τη Χριστού που τα έσφαζαμ. Τράνευανα και γίν ντανα πάν πε εβδομήντα οκάδες και επειδή ήντανα πολύ το κριάς, δε φαγών ντανα γούλο. Το πιο πολύ το έφκιαναμ λουκάν κα και τα κρεμούσαμ πε τις κάντζες στο ταβάν και τις δίπλες, για να τραβήξ να και θυμούμ τα πατούσαμ πε το μπουκάλ, να γένα πλατσακά. Τότε δε είχαμ ψυγεία, εξόν π αυτηνούς που ήντανα τσορμπατζήδες και είχανα παγoνιέρες. Οντε γίν τανα αγιασμός τα Φωτά, πάγαινε ο παπάς πε σπίτ σε σπίτ πε το μπακιρόπ λο και φώτ ζε. Ένας πε τις παπάδες μας είχε το χούγ να μαζών πε κάθε σπίτ, εξόν πε τις παράδες που τον έδινανα οι νοικοκύρ δες και λουκάν κα. Κάθε φορά που πάγαινε μέσ στα σπίτια και φώτ ζε, έγλεπε ποιος έχ λουκάν κα, έριχνε μπόλ κο αγιασμό και τα βλογούσε, για να έν καλοφάγωτα και τη χρόν να έν διπλά. Ηξερε ότι άμα τα φωτίσ, α τον έδινε ο κόσμος πε κανένα να πάγ στο σπίτ να φάγ πε τη παπαδιά και τη φαμίλια τ. Αμα έγλεπε που δε τον έδινανα και ήξερε ότι έχ να, χών τανα σα κουτ λοθύρα μέσ στις νοντάδες πε την αγιαστούρα και έψαλλνε, το σούφρα λουκανίκα μέσα στη μανίκα και έπλωνε το χέρ ντου, σούφρωνε ένα, δυο και τα ριχνε μέσ στις μανικάρες ντου. Και όντε λέμ μανικάρες, ήντανα σα χαράρια και χωρούσανα μέσα μπιτούν κο γουρούν. Ο Αγγελής δε τον χώνευε κα το παπά, γιατί κάθε χρόνο που ήρκουντανα να φωτίσ, πε βραδύς τα μετρούσε, την άλλ τη μέρα που έφευγε ο παπάς, τα λουκάν κα ήντανα λειψά. Αποφάσ σε να κάν το παπά ένα χ νέρ, διχώς να πάρ χαμπάρ η κυρά τ. Δε θα ξικέψω μπρε έλεγε που α τον δώσω, αμά τόσα λουκάν κα που μαζών μπορεί και σκάν και να τα τρώγ γούλα; Οι μισοί να τον δί να, γιατί κείνος ξέρ σε ποιανούς παγαίν, α γιομώσ μια πλοκαριά. Παγαίν και τα πουλεί φαίν ται και μαζών παράδες. Κάθε μέρα να τρώνα γούλ στο σπίτ ντου λουκάν κα, πάλ δε μπιτίζ να σ ένα χρόνο. Τη παραμονή τη Χριστού έσφαξε ο Αγγελής το γουρούν, ξεχώρ σε τις λαρδόμοιρες, έκανε τσουρτσούλια, καβουρμά, συζντριμά και το μισό σχεδόν το έκανε λουκάν κα, όπως κάθε χρονιά. Οντε γιόμ ζε τα λουκάν κα, φήκε στην άκρα ίσαμ ένα μέτρο άντερο και λέγ τη γυναίκα τ να μη το γγίξ γιατί το χρειάζ ται. Εβαλε πάν στη μασίνα μια μπακίρα νερό να τα ζεματίσ κείνος κρυφά, για να μη τον γλέπ, και έκανε τη δουλειά τ. Πήγε κάτ στο αμπάρ που έχ τη μεντάνα, έβαλε πε βραδύς μια ποτ κοπαγίδα και το πουρνό που κατέβ κε στο υπόγειο, γείδε το ποτ κό πιασμένο και σκέφ κε να τον βάλ μέσ σ τα λουκάν κα που η λα δώσ στο παπά. Ηξερε πε τις μέρες ότι έχ ποτ κό στ αμπάρ, γιατί παραλάντ σε γούλα τα τσουβάλια το αλεύρι και το γιαρμά. Τον δίν μιάνα πε το σατίρ, τον κόβ στη μέσ και νεβαίν πάν να κάν τη δουλειά τ. Παίρνει το άντερο, βάν τσίτσα κιγμά γουρ νίτ κο και το μισό το ποτ κό και πάλ κιγμά, κατόπ τον άλλο μισό ποτ κό και πάλ κιγμά και έκανε δυο λουκάν κα. Λέγ τη γυναίκα τ να πάγ να φέρ ένα κουντράδ, τάχα μ για τη μασίνα και μόλις ξέβ κε όξω, τα ρίχνει μέσ στη μπακίρα να ζεματιστούνα και τα βάν χώρια να μη νεκατωθούνα πε τ άλλα. Έδ σε γούλα τα λουκάν κα πε σπάγκο και μόν αυτά τα δυο, τα έδ σε πε μαύρη κλωστή για να μπορέσ να τα πεδιαλέξ. Πήρε τις κάντζες τα κρέμασε στο ταβάν και φύλαγε να νάρ να τα Φωτά να κάν το χ νέρ στο παπά. Πράματι ήρτε ο παπάς πε το μπακιρόπ λο τ και ένα αγορόπ λο που βαστούσε ένα δουσάκ για τα λουκάν κα. Αφού φώτ σε γούλο το σπίτ, σ κών το κεφάλ ντου, γλέπ τα λουκάν κα που τα είχε ο Αγγελής κρεμασμένα και αρχινεύ να τα ραντίζ, να ψάλλνει, να τα ξαναραντίζ και φυλάγ τον Αγγελή να τον δώσ όπως γίν ται κάθε χρόνο. Φωνάζ ο Αγγελής το αγορόπ λο, το λέγ να νοίξ το ντουρμπά τ και τον σαβουρντά μέσα τα σουμαδεμένα πε τη μαύρη τη κλωστή. Η γυναίκα τ έριξε μέσ στο μπακιρόπ λο ένα τάλιρο και σ κώθ κανα και διάβ κανα. Το βράδ πάγ ο παπάς κουρασμένος, ήντανα μόν για κωλοπάνια και λέγ τη παπαδιά να κόψ κάνα λουκάν κο να φάνα. Επειδή τη Αγγελή το σπίτ ήντανα στην άκρα και αρχίν σε ο παπάς να φωτίζ πε κει, όντε άδειασε το δουσάκ, τη Αγγελή τα λουκάν κα ήντανα πε πάν. Παίρνει η παπαδιά το μαχαίρ και αρχινεύ να κόβ κομματόπ λα μέσ στο τηγάν. Κει που το κοβε, γλέπ ένα ποτ κοκέφαλο να πέφ Πού μπορείτε να βρείτε τα Χωρατά πε το Σκοπό Τα βιβλία διατίθενται α) από το Δημαρχείο στο χωριό μας και υπεύθυνη είναι η κ. Κουνούπη Σούλα τηλ β) από το Σύλλογο Σκοπηνών Θεσσαλονίκης, Τηλέφωνα επικοινωνίας ΓΚΟΒΡΑΝΟΣ ΣΤΑΘΗΣ, ΖΑΓΚΟΥΡΗ ΜΑΡΙΑ, ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗ- ΤΡΙΟΣ, ΜΕΡΤΖΙΜΕΚΗ ΜΑΡΙΑ, γ) από το Σύλλογο «ΟΡΦΕΑΣ» Ν. Σκοπού, τηλ: μέσ στο τηγάν και τινάχ κε ως το ταβάν. Την κούγ ο παπάς και παγαίν πλάγ ντης και γλέπ και κείνος το ποτ κό μέσ στο τηγάν. Αρχίν σε τότε γανιασμένος να καταριέται όποιος το έκανε, όντε πεθάν να μη λιών μέσ στο λημόρ και να πάγ στη κόλαση γι αυτήνα τη κασκαρίκα που έκανε στο παπά. Την άλλ τη χρονιά ο παπάς έβγαλε λόγο στην εκκλησιά και γείπε ότι γούλα τα πράματα στα σπίτια α τα φωτίζ, εξόν πε τα λουκάν κα και δε θέλ να τον δουσακιάζ να, μόν να βά να τις παράδες μέσ στο μπακίρ. Γ Λ Ω Σ Σ Α Ρ Ι Μπλικ μικρό γουρουνάκι Κάντζα...γάντζος Χαράρ... πολύ μεγάλο σακί συνήθως για βαμβάκι Μπιτούν κο...ολόκληρο Μπιτίζ να..τελειώνουν Κουντράδ.κομμένο ξύλο για το τζάκι Μασίνα.είδος σόμπας με φούρνο για ψήσιμο φαγητών Δουσάκ...δασάκι Ντουρμπάς.τορβάς, σακί για τον ώμο Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΡΓΙΟΓΛΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ ΓΚΟΒΡΑΝΟΥ «ΧΩΡΑΤΑ ΠΕ ΤΟ ΣΚΟΠΟ» (Ιαν.2007) Κάποτε σε μια συνομιλία που είχα με μια δασκάλα άκουσα εμβρόντητος ότι δεν πρέπει να μιλάμε στο σπίτι μας μπροστά στα παιδιά τα Σκοπιανά, γιατί τα αναπαράγουν και στο σχολείο και αυτό είναι κακό για την εμπέδωση της κοινής νεοελληνικής γλώσσας. Ποτέ δεν συμφώνησα. Βλέπετε όπως η δουλεία του σχολείου είναι η διδασκαλία της γλώσσας, έτσι και η «δουλειά» του οικογενειακού περιβάλλοντος είναι η απρόσκοπτη και διαρκής συνέχιση του πολιτισμού μέσα στον οποίο συγκαταλέγεται και η ιδιόμορφη αυτή αλλά και πλούσια μορφή γλώσσας, τα Σκοπιανά. Εξάλλου προς τι αυτός ο γλωσσικός ιμπεριαλισμός; Προς τι αυτή η γλωσσική ομοιομορφία; Ο μεγάλος ιστορικός Ηρόδοτος ποτέ δεν αισθάνθηκε μειονεκτικά να γράφει τα αριστουργήματά του στη δική του τοπική Ιωνική διάλεκτο, ούτε η μεγάλη λυρική ποιήτρια Σαπφώ τα αθάνατα έργα της στην Αιολική. Ο πλούτος ενός πολιτισμού μετράται με την ποικιλομορφία των διαφορετικών εκφράσεών του. Φυσικά και δεν θα συγκρίνω τον αγαπητό Στάθη Γκόβρανο με τον Ηρόδοτο ή τη Σαπφώ ή με οποιοδήποτε άλλο λαμπρό πνεύμα της αρχαιότητος, και ας με συγχωρέσει γι αυτό. Όμως τον θαυμάζω, γιατί τόλμησε, (γιατί περί τολμήματος πρόκειται), μέσα σ αυτή την εκκωφαντική σιωπή της ισοπεδωτικής μανίας που έχει καταλάβει την εποχή μας, να κάνει το αυτονόητο: να μιλήσει για τον πολιτισμό μας. Μέσα από μια σειρά ιστορίες, «μασάλια» θα τις πουν κάποιοι, προσπάθησε να μας δώσει την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής που χάνεται ανεπιστρεπτί. Ιστορίες απλές, ανθρώπινες, άλλες με χιούμορ, άλλες με μια ελαφρά δόση γλυκόπικρης νοσταλγίας, άλλες αληθινές, άλλες φανταστικές, όλες όμως με ευγένεια και διακριτικότητα. Κάποιοι από εμάς θα αναγνωρίσουν μέσα τον εαυτό τους, συγγενείς τους, άλλοι θα γελάσουν, άλλοι θα νοσταλγήσουν την εποχή που όλα ήταν αγνά και ανθρώπινα. Η δική μου δουλειά δεν ήταν εύκολη. Ως φιλόλογος, για τη σωστή απόδοση της ντοπιολαλιάς μας στον τομέα της ορθογράφησης και της προφοράς έπρεπε να ανατρέξω στις ρίζες της διαλέκτου που δεν είναι άλλες από τα τουρκικά, τα σλαβικά και βεβαίως τα ελληνικά. Με έκπληξη διαπίστωσα ότι πολλές Σκοπιανές λέξεις εκτός των συνηθισμένων, κοινών στη χρήση νεοελληνικών, προέρχονται κατευθείαν από την αρχαιοελληνική χωρίς να απαντώνται ενδιάμεσα σε άλλες περιόδους της ελληνικής γλώσσας, ούτε σε άλλες διαλέκτους της χώρας μας. Ενδεικτικά λέξεις όπως : λημόρια, ληνοβόθειο, στουράκ, γλητήρ, οβρή, βωλάκα, γκύλτιρος, κλημιές και τόσες άλλες, για να μη γίνομαι κουραστικός, πεισματικά παρέμειναν στο στόμα του λαού μας χιλιάδες χρόνια έστω και με ελάχιστες μεταβολές και αλλοιώσεις. Αλλά, αγαπητοί παριστάμενοι, αυτή είναι και η ουσία του πολιτισμού και της γλώσσας. Να εξελίσσεται. Γιατί ζωντανός οργανισμός, όπως η γλώσσα, που δεν αλλάζει, δεν εξελίσσεται, μένει στάσιμος. Βαλτώνει. Πεθαίνει. Και ο Νέος Σκοπός έχει αποδείξει με τα άξια τέκνα του ότι και εξελίσσεται και δημιουργεί και παράγει πολιτισμό. Προβάλλοντας τη δική του γλώσσα χωρίς αισθήματα κατωτερότητας, χωρίς το φόβο μήπως κατηγορηθεί για οπισθοδρομικός, απαίδευτος παράγει πολιτισμό. Και η γλώσσα είναι η υπέρτατη μορφή πολιτισμού. ΒΕΡΓΙΟΓΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ Γεννήθηκε στο Σκοπό το Πέρασε με υποτροφία στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Από το 1986 εργάστηκε ως φιλόλογος στα Γυμνάσια και Λύκεια Σιτοχωρίου, Μαυροθάλασσας, Στρυμονικού, Δημητρητσίου και Σκουτάρεως. Παντρεμένος με τη Θεοδώρα Κουρουμπατζιάκη και πατέρας ενός αγοριού, του Βασίλη, 15 χρόνων. Άριστος χειριστής της Ελληνικής γλώσσας, βοήθησε στη διόρθωση κειμένων και βιβλίων άλλων συγγραφέων. Υπέρμαχος της «ντοπιολαλιάς» μας, της χρήσης δηλαδή των Σκοπιανών λέξεων, μεταξύ των κατοίκων του Ν. Σκοπού, οι οποίοι μπορούν εξάλλου και να τις ερμηνεύσουν. Γι αυτή του την αγάπη, ξεκίνησε να γράφει ένα βιβλίο με σκοπό τη σύνδεση της Σκοπιανής γλώσσας με την Αρχαία Ελληνική. η ταυτότητά μας Διεύθυνση: N.ΣKOΠOΣ , τηλ : naniopou@civil.auth.gr Eκδioδεται με ευθύνη των Συλλόγων Σκοπηνών Θεσσαλονioκης OPΦEAΣ και OPΦEAΣ N.Σκοπού Yπεύθυνη για το Nόμο: Iωάννα Xαμαλioδου Yπεύθυνοι Σύνταξης: Nανιόπουλος Aριστοτέλης, Zαφειριάδης Kων/νος Yποστηρικτική Oμάδα Σύνταξης: Mπόζιου Θωμαil (Φιλολογικil επιμέλεια κειμένων), Kαλογιαννοπούλου Eιρilνη (Mεταφράσεις Aγγλικilς), Tζιγέρας Παναγιώτης Yπεύθυνος Oικονομικών: Kώστας Παπασταύρου Yπεύθυνος για HΠA: Eυδόξιος Tολιόπουλος Φωτοσύνθεση-Φιλμ-Eκτύπωση: ΣΩTHPOΠOYΛOΣ ΣTAMATHΣ Eτήσιες Συνδρομές Eσωτερικού 15 ευρώ, Aμερικilς-Aυστραλioας 30 δολλάρια, Eυρώπης 20 ευρώ, Σύλλογοι-Oργανισμοio K.-NΠΔΔ 20 ευρώ H εξόφληση της ετilσιας συνδρομilς της εφημερioδας μπορεio να γioνεται: α. Mε ταχυδρομικil επιταγil στη διεύθυνση OPΦEAΣ N.ΣKOΠOY, Nέος Σκοπός Σέρρες. β. Mε κατάθεση στην ALPHA TPAΠEZA στον λογαριασμό: για τους κατοioκους Eλλάδας για τους κατοioκους Eξωτερικού ACC.NR , ALPHA BANK AE SERRES BR 810 PL. EMBORIOU SERRES GRECCE SWIFT CODE : CRBAGRAAXXX IBAN GR γ. Δioνοντας το ποσό της συνδρομilς στον Κώστα Παπασταύρου «Membership dues from outside Greece should be sent in a draft based on banks Cashiers Check or a New York Draft. Διαφημίσεις Κόστος ετilσιο διαφημιστικilς καταχώρησης 100 ευρώ

3 3 Δημοσιεύουμε την επιστολή του συμπατριώτη μας ηθοποιού Νίκου Δαδινόπουλου, την οποία ο ίδιος μάς έστειλε, ανταποκρινόμενος με πολλή χαρά και συγκίνηση στη σχετική πρόσκληση της εφημερίδας μας. Το όνομά μου είναι Νίκος Δαδινόπουλος. Είμαι ένας από τα πέντε παιδιά της οικογένειάς μου. Ο πατέρας μου λεγόταν Πολύβιος. Γεννήθηκε στο Σκοπό Aνατολικής Θράκης. Τη μητέρα μου την έλεγαν Ευαγγελία και γεννήθηκε στη Σμύρνη. Πρόσφυγες και οι δύο βρέθηκαν στην Αθήνα, παντρεύτηκαν και έκαναν πέντε παιδιά. Δύο κορίτσια και τρία αγόρια. Εγώ είμαι το τέταρτο παιδί της οικογένειας. Οι δύο από τα αγόρια γίναμε ηθοποιοί. Και ο τρίτος έγινε δικαστικός (Εισαγγελέας ÌÃÁÆ ª ªË» ÆĹ Æ ª» ª - DISTINGUISHED COMPATRIOTS Νίκος Δαδινόπουλος, ο αγαπημένος συμπατριώτης μας ηθοποιός Eφετών). Μεγαλώσαμε ακούγοντας ιστορίες από τους γονείς μας για τις πατρίδες τους. Μας μιλούσαν με τέτοια αγάπη γι αυτές, που κάποιες στιγμές νόμιζα ότι ζούσα εκεί. Οι εικόνες που είχα για το Σκοπό και για τους ανθρώπους του πέρασαν στην ψυχή μου. Αγάπησα αυτόν τον τόπο, αγάπησα και τους ανθρώπους του. Ο πατέρας μου ήταν υπέροχος και μαζί με τη μητέρα μου μάς στάθηκαν σε κάθε στιγμή της ζωής μας. Ο Θάνος, ο μεγαλύτερος αδερφός μου, που δυστυχώς τον έχασα πολύ νέο, στα 62 του χρόνια, έγινε ηθοποιός στο Εθνικό Θέατρο, το οποίο υπηρέτησε μέχρι που έφυγε από κοντά μας. Εκείνος ήταν η αφορμή να γίνω κι εγώ ηθοποιός. Κλείνω 40 χρόνια ως ηθοποιός. Πρώτα στο Εθνικό Θέατρο για κάποια χρόνια και μετά στο ιδιωτικό Ο Ν. Δαδινόπουλος παραλαμβάνει ανθοδέσμη από το Δήμαρχο Στρυμόνα, ύστερα από την επιτυχημένη παράσταση του Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης του έργου του Ν. Καζαντζάκη «Καπετάν Μιχάλης» (Προαύλιο Δημ. Σχολείου Ν. Σκοπού, Ιουλ. 2007) From the summer theatrical performance Captain Michael (7/2007) by the Crete Regional Theatre in the yard of Primary School in which our compatriot, actor N.Dadinopoulos plays Ο Νίκος Δαδινόπουλος σε στιγμές χαλάρωσης στο σπίτι του N.Dadinopoulos resting in his house. θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Σπουδαστής της Δραματικής Σχολής δούλευα στο Εθνικό Θέατρο, που για μένα υπήρξε το μεγαλύτερο και το πιο σπουδαίο σχολείο. Γνώρισα υπέροχους και σημαντικούς ηθοποιούς και άλλους πολλούς που θα χρειαζόμουν ένα βιβλίο για να τους αναφέρω. Υπήρξαν έμμεσα δάσκαλοί μου και τους ευγνωμονώ. Το να βλέπεις πώς δούλευαν στις πρόβες πολύ μεγάλοι ηθοποιοί ήταν για μένα ένα τεράστιο κεφάλαιο. Μινωτής, Παξινού, Κωτσόπουλος, Αλεξανδράκης, Ζαβιτσιάνου, Χατζηαργύρη, Χόρν και τόσοι άλλοι στάθηκαν παράδειγμα για εμένα. Συμμετείχα στο χορό αρχαίου δράματος καθώς και σε αριστοφανικές κωμωδίες. Όπως και σε κλασικό ρεπερτόριο. Φεύγοντας από το Εθνικό Θέατρο ξεκίνησε η πορεία μου στον κινηματογράφο δουλεύοντας με καταξιωμένους σκηνοθέτες, όπως το Β. Γεωργιάδη («Έβδομη μέρα της δημιουργίας»), τον Ορέστη Λάσκο («Το κορίτσι της οργής», «Αρχόντισσα του Λιμανιού»), τον Ντίμη Δαδήρα («Χαραυγή της Νίκης»), το Γιάννη Δαλιανίδη και άλλους. Με το Γιάννη Δαλιανίδη έχω γυρίσει αρκετές ταινίες, έχουμε δουλέψει στο θέατρο και κάναμε τη μεγάλη τηλεοπτική επιτυχία «Λούνα Παρκ». Στην τηλεόραση έκανα τα σήριαλ: «Το κορίτσι της Κυριακής», «Από την άλλη όχθη» και άλλα και η τελευταία δουλειά ήταν η παραγωγή του Μανούσου Μανουσάκη «Για την Άννα». Επίσης για τέσσερα χρόνια πρωταγωνιστούσα στο «Καλημέρα Ζωή» του Ν. Φώσκολου. Στο θέατρο έχω πρωταγωνιστήσει σε πολλά θέατρα, κωμωδίες, δράματα αλλά τα τελευταία δώδεκα χρόνια συνεργάζομαι με Δημοτικά Θέατρα ανεβάζοντας σημαντικές παραστάσεις. Με το Δημοτικό Λάρισας το έργο του Ντε Φιλίπο «Εσωτερικές Φωνές», σε σκηνοθεσία Γ. Αρμένη. Με το Δημοτικό Σερρών το έργο «Ματζουράνα στο Κατώφλι, Γάϊδαρος στα Κεραμίδια» σε σκηνοθεσία του ιδίου. Με το Δημοτικό Βέροιας τα έργα «Παναγία των Παρισίων» και «Πατέρα, καλέ μου Πατέρα» σε σκηνοθεσία Γ. Καραχυσαρίδη. Στο θέατρο Γκλόρια της Αθήνας τους «Δίδυμους της Βενετίας» του Γκολντόνι σε σκηνοθεσία Γ. Μόρτζου Στο θέατρο Κάππα το έργο «Ιδανική Σύζυγος» του Σ. Μομ και το έργο «Η βεντάλια της Λαίδης Γουϊντερμιρ», σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά. Στο Εθνικό Θέατρο το έργο «Ξένοι» του Παναγιώτη Μέντη σε σκηνοθεσία Κ. Μπάκα Στο Θέατρο Σερρών το έργο «Ταρτούφος» του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Γ. Ιορδανίδη. Στο Δημοτικό Κρήτης τα έργα «Ξανά Μαζί» του Νιλ Σάϊμον, «Πολύ κακό για το τιποτα» του Σαίξπηρ, το «Δον Καμίλο» του Σωτήρη Πατατζή και το έργο του Καζαντζάκη «Καπετάν Μιχάλης» σε σκηνοθεσία Θανάση Θεολόγη. Σαράντα χρόνια στο χώρο της τέχνης είναι πολλά αλλά και λίγα. Προχώρησα ως ηθοποιός και ως άνθρωπος με αγάπη, δουλειά, σεβασμό και με περηφάνια στη δουλειά μου και έτσι συνεχίζω. Ο πατέρας μου πάντα μου έλεγε πόσο περήφανος πρέπει να είμαι για την καταγωγή μου. «Οι Σκοπηνοί», μου έλεγε «είμαστε άνθρωποι καθαροί και περήφανοι. Αυτό να μην το ξεχάσεις ποτέ.» Δεν το ξεχνώ και έτσι πορεύομαι. Είμαι περήφανος για τους γονείς μου, τ αδέρφια μου και την καταγωγή μου. Είμαι περήφανος Μας πάγωσε η είδηση της απώλειας του Γιώργου Βεργιόγλου, εξαίρετου φιλολόγου και φίλου µας εν πρόλαβαν να στεγνώσουν τα δάκρυα από την απώλεια του Σίµου Καρπουχτσή και να το δεύτερο χτύπηµα. Ο Γιώργος δούλευε στο σχέδιο κάποιου λεξικού του ιδιώµατος του Σκοπού, θέµα στο οποίο εργάστηκε και ο µακαριστός Μιχάλης Τζαχείλης. Καλό είναι να συγκεντρωθεί κάπου η µέχρι τώρα εργασία τους και να βρει άξιους συνεχιστές, οι οποίοι βέβαια θα την προχωρήσουν αναγνωρίζοντας την συµβολή των πρωτεργατών. Αεράκι αισιοδοξίας πνέει στο Σύλλογο Σκοπηνών Θεσσαλονίκης (ΣΣΘ) «που δεν έκλεισε» και συνεχίζει µε νέο προεδρείο και νέα πνοή. Σε ό,τι αφορά το πρόβληµα στέγασης από ό,τι φαίνεται κάτι πάει να γίνει µε τη συµβολή του ήµου Στρυµόνα. Σε κάθε περίπτωση εµείς όλοι πρέπει να στηρίξουµε το Σύλλογο και να βοηθήσουµε τη µεγάλη του προσπάθεια για απόκτηση στέγης. Αυτές τις γιορτές ας κάνουµε δώρο τα «Χωρατά πε το Σκοπό» του Στάθη Γκόβρανου, από την πώληση του οποίου όλα τα έσοδα πηγαίνουν στον ειδικό λογαριασµό του Συλλόγου για την απόκτηση στέγης. Επίσης, να ενισχύσουµε µαζικά µε την παρουσία µας το χορό του Συλλόγου στις 29 Φεβρουαρίου στο κέντρο ΣΤΑΥΡΟΣ στη Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης. «Ας κάνουµε το χορό του ΣΣΘ γεγονός!». Χρειάζονται τη στήριξή µας. Ενώ το καλοκαίρι ο Νέος Σκοπός αντιµετώπισε, όπως και τα περισσότερα µέρη της χώρας, προβλή- µατα λειψυδρίας, τώρα το χειµώνα έχουµε προβλήµατα µε πληµµύρες. Οι άνθρωποι έχουµε πληγώσει το περιβάλλον και ήδη εισπράττουµε τα αποτελέσµατα της αφροσύνης µας. Όσον αφορά τις πληµµύρες, σε πάρα πολλές περιπτώσεις οφείλονται στο γεγονός ότι αποστραγγιστικά κανάλια, τάφροι, χείµαρροι έχουν φράξει, είτε από νέες κατασκευές είτε από αµέλεια στον καθαρισµό τους. Για µια ακόµη φορά οι συνοµιλίες της χώρας µας µε τα Σκόπια για την ονοµασία τους βρίσκονται σε κρίσιµη φάση. Ενώ η χώρα µας επίσηµα διακήρυξε ότι θα δεχθεί κάποια σύνθετη ονοµασία, η άλλη πλευρά παραµένει αδιάλλακτη και επιπλέον εντείνει την προπαγάνδα της για αµφισβητούµενες (ή και κατεχόµενες) περιοχές στη Βόρειο Ελλάδα, µειονότητες κ.λ.π. Στα Εθνικά θέµατα απαιτείται προσοχή, εγρήγορση και αγώνας σε βάθος χρόνου από όλους και ιδιαίτερα από τη διασπορά µας στις

4 4 Λαογραφικά του Σκοπού στείλτε μας και δικές σας καταγραφές-μαρτυρίες έθιμα του Σκοπού ΘΥΜΗΣΕΣ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ Της Αναστασίας Φόρογλου-Πέτκογλου Η περίοδος από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνια ονομάζεται Δωδεκαήμερο ή Δωδεκάμερο. Τρεις είναι οι μεγάλες γιορτές που δεσπόζουν την περίοδο αυτή: Τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, και τα Θεοφάνια ή Φώτα. Απ άκρη σ άκρη της πατρίδας μας υπάρχουν κοινά έθιμα, όπως: το χριστουγεννιάτικο δέντρο, τα κάλαντα, η βασιλόπιτα, τα μελομακάρονα κ.ά, ενώ κάθε περιοχή της πατρίδας μας έχει και τα δικά της ξεχωριστά έθιμα, που προσπαθεί να διαφυλάξει, αλλά και να τα μεταβιβάσει στις επόμενες γενιές για να ενισχύσει τους θρησκευτικούς και οικογενειακούς δεσμούς. Ας μην παραλείψουμε, λοιπόν, και εμείς ως Σκοπηνοί αυτές τις άγιες μέρες να τηρήσουμε τα τοπικά μας έθιμα, αυτά που έφτιαχναν και οι προγονοί μας στο Σκοπό της Ανατολικής Θράκης και συνέχισαν οι παππούδες μας και οι γονείς μας, για να δώσουμε χαρά στα παιδιά μας, οικογενειακή θαλπωρή, χαρούμενη ατμόσφαιρα και χριστουγεννιάτικες μυρωδιές που θα θυμούνται για πάντα, θα τις αναπολούν όσα χρόνια και αν περάσουν και θα τους γυρίζουν πίσω στο πατρικό τους σπίτι όσο μακριά κι αν βρίσκονται τούτες τις μέρες. Γιατί, ποιος δεν έζησε την γουρνοχαρά την παραμονή των Χριστουγέννων, και δεν την αναπολεί τέτοιες μέρες, όταν γείτονες και συγγενείς μαζεύονταν για να βοηθήσουν στο σφάξιμο του γουρουνιού και μετά το τέλος της διαδικασίας να πιουν και να γευτούν το τσίπουρο και το κρασί της νέας σοδειάς και να δώσουν τις ευχές τους για καλές γιορτές και καλοφάγωτο το γουρούν. Σήμερα την παραμονή των Χριστουγέννων πολύ σπάνια ακούς στις γειτονιές κάτι παρόμοιο να γίνεται και τα σημερινά παιδιά δεν έχουν ιδέα για τη γουρνοχαρά. Βλέπουν και παίρνουν μέρος όμως στις προετοιμασίες που κάνουν οι γονείς τους στο σπίτι, καθαριότητα, στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου και του σπιτιού, του κήπου ή του μπαλκονιού με χριστουγεννιάτικες γιρλάντες και φωτάκια. Παρακολουθούν, και ελπίζω να συμμετέχουν, στην παρασκευή των χριστουγεννιάτικων γλυκών: μελομακάρονα, κανταΐφι, κουραμπιέδες, δίπλες κ.ά., για να γεμίζει η ψυχή τους χαρά, ευωδιές και αναμνήσεις. Τα παιδιά ακόμη περιμένουν με λαχτάρα την παραμονή των Χριστουγέννων και ήδη κλείνουν συμφωνίες, στα διαλείμματα του σχολείου, με τους φίλους τους για το πώς θα γυρίσουν στα σπίτια και τα καταστήματα του χωριού για να πουν τα κάλαντα. Και κάνουν σχέδια για τα παιχνίδια που θ αγοράσουν από τα ευρώ που θα μαζέψουν. Στο σχολείο όμως τα παιδιά άρχισαν ήδη να συζητούν για τα Τοπικά ήθη και έθιμα του Δωδεκαήμερου ή για τα Πανελλήνια έθιμα των ημερών αυτών. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Από μέρες πριν άρχιζαν οι προετοιμασίες για τη μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων. Οι νοικοκυρές καθάριζαν το σπίτι, έπλεναν, σιδέρωναν και κολλάριζαν, έβαζαν τα γιορτινά στρωσίδια του σπιτιού και άφηναν τις τελευταίες μέρες για τα γλυκά: κανταΐφι, μελομακάρονα, δίπλες, σαραγλί Την παραμονή των Χριστουγέννων στα περισσότερα σπίτια έσφαζαν το γουρούν, για να ετοιμάσουν το κρέας των γιορτών και του χειμώνα. Το έτρεφαν από το καλοκαίρι με σουρβάτκα (τυρόγαλα) που κουβαλούσαν όλοι από τη μάντρα του Μουμτζή ή με δικιά τους, όταν η νοικοκυρά τύχαινε να γιαϊκίσ. Ακόμη έτρωγε γιαρμά, φαγητά που περίσσευαν, χόρτα, κυρίως γλιστρίδες από το μπαχτσέ, και το κρέας του μοσχοβολούσε όταν ψηνόταν ή μαγειρευόταν. Απ αυτό χώριζαν τις μπριζόλες, τα κοψίδια, το κρέας που θα μαγείρευαν με διάφορους τρόπους, χοιρινό με λάχανο, ή με πράσα, στιφάδο με δαμάσκηνα και κυδώνια, τα κότσια με πατάτες στο φούρνο, τα μπριζολάκια τα έψηναν πάνω στη μασιά στα κάρβουνα της σόμπας, με την κοιλιά έφτιαχναν την μπαμπούρα το βράδυ της πρωτοχρονιάς, όπως και τον πατσά που έφτιαχναν από το κεφάλι και τα πόδια του γουρουνιού. Το υπόλοιπο κρέας το χώριζαν και έφτιαχναν λουκάνικα, καβουρμά, λαρδί, καπνιστές μπριζόλες, τσουντσούρια, σπληνάντερο, λίγδα που την χρησιμοποιούσαν στις πίτες και με το δέρμα του έφτιαχναν τα τσαρούχια. Τίποτε δεν πήγαινε χαμένο. Τα παιδιά από πολύ πρωί ξεκινούσαν να πουν τα κάλαντα σ όσα πιο πολλά σπίτια μπορούσαν, για να μαζέψουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούσαν και σ όλες τις γειτονιές άκουγαν τις τσιρίδες των γουρουνιών και τις χαρούμενες φωνές των ανθρώπων που τακτοποιούσαν το γουρούν. Έπειτα «το έριχναν» στο τσίπουρο και τους μεζέδες των ημερών. Η γουρνοχαρά ξεκινούσε από το πρωί και τελείωνε αργά το απόγευμα, αν οι γείτονες τύχαινε να έχουν όλοι γουρούνια και η παρέα πήγαινε για αλληλοβόηθο από σπίτ σε σπίτ. Οι νοικοκυρές δε από το πρωί ζύμωναν τα χριστόψωμα και έστηναν στην κατσαρόλα τη φασολάδα και τον κολλυβόζ μο. Συγχρόνως βοηθούσαν στη γουρνοχαρά και υποδέχονταν τα παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα. Το βράδυ έστρωναν το τραπέζι και έβαζαν πάνω τρία στρογγυλά ψωμιά, τον κολλυβόζ μο, το κρασί, τουρσές διάφορες, τη φασολάδα και τα γλυκά. Ο κάθε νοικοκύρης του σπιτιού, ανάλογα με τη δουλειά που έφτιαχνε, ετοίμαζε από νωρίς, αν ήταν γεωργός το υνί, αν ήταν χτίστης μια κεραμίδα και πριν καθίσουν στο τραπέζι έβαζε πάνω κάρβουνα από τη σόμπα και μυρωδάτο θυμίαμα και κρατώντας ένα κερί στο άλλο χέρι θύμιαζε με σειρά πρώτα το εικονοστάσι, το στρωμένο τραπέζι, όλα τα δωμάτια και μετά θύμιαζε τα αμπάρια, την αποθήκη με τις σοδειές και το στάβλο με τα ζώα. Πίσω δε από τον πατέρα ακολουθούσε ένα παιδί ή τα παιδιά με αναμμένα κεριά, που Από τη γιορτή των Θεοφανίων στο Ν.Σκοπό From the Epiphany Feast in N. Skopos όταν γύριζαν στο σπίτι έμπηγαν τα κεριά μέσα στα μανταρίνια ή τα τοποθετούσαν μέσα σ ένα ποτήρι, και το υνί το άφηναν δίπλα στο τζάκι για δώδεκα μέρες, μιας και θα επαναλάμβαναν άλλες δυο φορές το θύμιασμα μέσα στις γιορτές. Μετά ο πατέρας έφτιαχνε τρεις μετάνοιες στο εικονοστάσι και κατόπ όλα τα μέλη της οικογένειας και κάθονταν στο τραπέζι. Όταν τελείωναν το βραδινό τους, δεν μάζευαν το τραπέζ, αλλά τ άφηναν στρωμένο για να φάει και ο Χριστός που έρχεται τούτη την Άγια νύχτα. Τα ξημερώματα χτυπάει η καμπάνα για τη θεία λειτουργία των Χριστουγέννων και όλοι μικροί μεγάλοι ντυμένοι με τα καλά τους πηγαίνουν στην εκκλησία. Μετά το τέλος της λειτουργίας και τις σχετικές ευχές που δίνουν όλοι κατά την έξοδό τους από την εκκλησία πηγαίνουν στο σπίτι όπου σερβίρουν την «αποσουρτή», βραστό με λεμόνι από την κοιλιά του γουρουνιού, τηγανιά με κοψίδια και συκωτάκια, μπριζόλες, τσίπουρο και κρασί Από κει και πέρα η μέρα κυλάει με επισκέψεις σε σπίτια συγγενών και φίλων, οι ευχές παίρνουν και δίνουν και το κρασί κυλάει άφθονο στα ποτήρια, και το βράδυ αρχίζουν οι επισκέψεις στους εορτάζοντες που κρατούν ως τα ξημερώματα με τραγούδια και χορούς. ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Όλη η εβδομάδα μετά τα Χριστούγεννα κυλούσε με την παρασκευή των λουκάνικων, του καβουρμά, των τσουρτσουριών, το λιώσιμο της λίγδας, τις λιαστές μπριζόλες, το πάστωμα του λαρδιού με χοντρό αλάτι, ή με την άλλη συνταγή που ποφρούκιαζαν το λαρδί και το τύλιγαν σε κόκκινο πιπέρ, λιωμένο σκόρδο και αλάτι. Κύριο μέλημα όμως της νοικοκυράς ήταν η παρασκευή του πατσά, που θα ήταν ένα από τα κύρια πιάτα του πρωτοχρονιάτικου τραπεζιού, μαζί με το ψημένο κοτόπουλο και την μπαμπούρα. Ακόμη, η κάθε νοικοκυρά από μέρες ετοίμαζε πάλι γλυκά, κυρίως το σαραγλί, και άφηνε για την παραμονή, όπως και σήμερα, την παρασκευή της βασιλόπιτας. Στην πατρίδα, στο Σκοπό της Ανατολικής Θράκης, οι νοικοκυρές έφτιαχναν τη μιλίνα, πίτα με φύλλα και γέμιση με τυρί, ή γέμιση με ρύζι και καρύδια, όπου μέσα έβαζαν: ένα καρυδότσουφλο, ένα κλαράκι κρανιάς, ένα άχυρο και φυσικά ένα νόμισμα. Αυτή τη βασιλόπιτα έφτιαχναν και συνεχίζουν να φτιάχνουν μέχρι και σήμερα αρκετές νοικοκυρές του χωριού μας, κυρίως μεγάλης ηλικίας. Και να, φτάνει η παραμονή της Πρωτοχρονιάς και από το πρωί τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους για τα κάλαντα του Αγίου Βασιλείου. Σ όλα τα σπίτια γίνονται οι προετοιμασίες για το βραδινό τραπέζι, αλλά και τις προετοιμασίες για την επόμενη μέρα της γιορτής του Αγίου Βασιλείου, Όταν ερχόταν το βράδυ της παραμονής, όλοι φορούσαν τα καλά τους ρούχα, έστρωναν το τραπέζι με κρεατικά, πατσά, τρία ψωμιά, την μπαμπούρα, κρασί, σαραγλί, μια πιατέλα με τα σουρβακίδια (φρούτα εποχής, καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, σύκα, ξυλοκέρατα), το πορτοφόλι με τα χρήματα, τα χρυσαφικά και τη μιλίνα. Όταν όλα ήταν έτοιμα, ο νοικοκύρης τού κάθε σπιτιού θύμιαζε το εικονοστάσι, το τραπέζι, τις αποθήκες του σπιτιού και τα ζώα και ευχόταν υγεία για τη νέα χρονιά σ όλους και καλά μπερεκέτια για τη νέα χρονιά που ξημέρωνε. Επαναλαμβανόταν η γονυκλισία στο εικονοστάσι απ όλα τα μέλη της οικογένειας και εκείνη την ώρα έκαναν και μια μυστική ευχή ο καθένας για το νέο έτος και κάθονταν στο τραπέζι να φάνε. Μετά το τέλος του φαγητού ο πατέρας έκοβε τη μιλίνα και έδινε σ όλους από ένα κομμάτι. Όποιος τύχαινε το καρυδότσουφλο, θα έπαιρνε το σπίτι, όποιος τύχαινε το σουρβακίδ (την κρανιά ) θα δούλευε στα χωράφια, όποιος τύχαινε το άχυρο θα περιποιόταν τα ζώα του στάβλου και όποιος τύχαινε το φλουρί ήταν ο τυχερός της χρονιάς. Αν όμως έπεφτε στο κομμάτι τού σπιτιού, η χρονιά θα ήταν πολύ καλή για όλους Το νόμισμα αυτό τα Θεοφάνια ή του Αϊ-Γιαννιού το πήγαιναν στην εκκλησία και άναβαν κερί. Αν δε κατά τη διάρκεια του φαγητού κάποιο μέλος της οικογένειας φτερνιζόταν, ο πατέρας του έταζε κάτι που έπρεπε κατά τη διάρκεια της καινούριας χρονιάς να του το δώσει. Συνήθως έταζαν το πρώτο ζώο που θα γεννιόταν την καινούρια χρονιά και φυσικά αυτός που φτερνιζόταν ήταν επίσης ο τυχερός της χρονιάς. Μετά έπαιρναν καρύδια από τα σουρβακίδια και έσπαναν για να δουν τη τύχη τους. Όποιος έβρισκε την καρυδόψιχα καθαρή και ανοιχτόχρωμη, όλα γι αυτόν θα κυλούσαν ομαλά την καινούρια χρονιά. Όποιος όμως έβρισκε την καρυδόψιχά του να είναι μαύρη ή με σκουλήκι, η χρονιά γι αυτόν θα ήταν δύσκολη. Μετά άφηναν το τραπέζι στρωμένο για να βρει ο Αϊ-Βασίλης φαγητό να φάει και έπαιρναν μπουμπούκια από τη σουρβάκα (κρανιά) και τα έριχναν μέσα στη φωτιά. Αν το μπουμπούκι έσκαγε, αυτό θεωρούνταν τύχη, αν όμως καιγόταν χωρίς να σκάσει, θεωρούνταν κακοτυχία. ( Από το βιβλίο της Έλλης Καλοκάρδου ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΚΟΠΟΥ ΑΝΑΤ. ΘΡΑΚΗΣ). Μετά κάθονταν όλοι κάτω, μικροί και μεγάλοι, να παίξουν την κεραμίδα, παιχνίδι τύχης. Μοιράζονταν φουντούκια ή καρύδια και αφού έβαζαν την κεραμίδα στον τοίχο πλαγιαστή, έριχναν ένας ένας από ένα καρύδι. Αυτά κυλούσαν άλλα μακριά και άλλα κοντά και κάποιο χτυπούσε ένα απ αυτά που ήταν κάτω. Τότε αυτός που το έριξε μάζευε όλα όσα ήταν κάτω και εκείνη τη στιγμή το παιχνίδι ξανάρχιζε απ την αρχή. Αυτός στο τέλος που κέρδιζε τα περισσότερα καρύδια ή φουντούκια ήταν και ο τυχερός. Αφού έβαζαν τα παιδιά για ύπνο, οι μεγάλοι πήγαιναν σε σπίτια φίλων ή συγγενών για να συνεχίσουν μέχρι πρωίας το γλέντι για την υποδοχή του νέου έτους, σκάρωναν δε πολλά καλαμπούρια και έμπαιναν κρυφά στα κελάρια φίλων ή συγγενών και «έκλεβαν» λιαστές μπριζόλες ή λουκάνικα και συνέχιζαν το γλέντι με γέλια, χορό και τραγούδια. (Γνωστό το χιούμορ των Σκοπιανών και τα πειράγματά τους ) Την άλλη μέρα πήγαιναν στην εκκλησία, ενώ τα παιδιά από πολύ πρωί, ξεκινούσαν παρέες παρέες με τη σουρβάκα στο ένα χέρι και μια τσάντα στ άλλο, να σουρβακίσουν πρώτα στην εξώπορτα και μετά στην πλάτη αυτού που τους άνοιξε την πόρτα. Δεν άφηναν κανέναν που να μην σουρβακίσουν, παππούδες, γιαγιάδες, νονούς, συγγενείς, φίλους και γνωστούς, όλοι δέχονταν τις ευχές των παιδιών και το χτύπημα στην πλάτη με την κρανιά, γιατί η κρανιά έχει το πιο σκληρό ξύλο και γι αυτό το άγγιγμά της θεωρείται τυχερό για καλή υγεία. Οι νοικοκυρές πρόσεχαν ποιο παιδί θα έφτιαχνε ποδαρικό στο σπιτικό τους και συνήθως, αν ήταν γουρλίδικο το παιδί από προηγούμενες χρονιές, το έλεγαν να περάσει μέσα στο σπίτι για να σουρβακίσει όλη την οικογένεια, του έδιναν περισσότερα χρήματα, γλυκά και άφθονα σουρβακίδια.

5 5 Τα έθιμα του Γάμου στο Σκοπό Για να μαθαίνουμε και να συνεχίζουμε την παράδοσή μας Της Αγγελικής Καρακώστα, Φιλολόγου Ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας αποτελούν πάντα τους ακρογωνιαίους λίθους της ελληνικής κοινωνίας. Μέσω αυτού το ανδρόγυνο νομιμοποιείται και κατοχυρώνεται θρησκευτικά, κοινωνικά και νομικά και υπογράφει «το εφ όρου ζωής συμβόλαιο» ενώπιον θεού και ανθρώπων. Πάμπολλα και ποικίλα είναι τα έθιμα που πλαισιώνουν το γάμο, διαφορετικά, βέβαια, από λαό σε λαό και από τόπο σε τόπο. Ξεχωριστά είναι και αυτά που αφορούν τους γάμους που τελούνταν στο Σκοπό Ανατολικής Θράκης, κάποια από τα οποία εξακολουθούν να αναβιώνουν και σήμερα, όταν η περίσταση το απαιτεί. Οι γάμοι στο Σκοπό τελούνταν Κυριακή, ημέρα του Κυρίου, ημέρα γιορτής. Οι προετοιμασίες του άρχιζαν καιρό πριν, αλλά κορυφώνονταν την Πέμπτη, πριν από την Κυριακή του γάμου. Την ημέρα αυτή γινόταν η προετοιμασία της νύφης, η οποία λουζόταν και οι φίλες της την χτένιζαν και την έβαφαν με κόκκινη μπογιά, «την κίνιαζαν». Κατά τη διάρκεια της ίδιας μέρας στέλνονταν και οι προσκλήσεις του γάμου, οι οποίες ήταν καρυοφύλλια, δηλαδή, γαρίφαλα, μοσχοκάρφια, τυλιγμένα μέσα σε τσιγαρόχαρτο και δεμένα με χρυσά τέλια (λεπτές κλωστές) και μοιράζονταν από ένα κορίτσι και ένα αγόρι, που κρατούσαν από ένα κεντημένο μαντίλι μέσα στο οποίο μετέφεραν τις προσκλήσεις. Τα παιδιά τις μοίραζαν στα σπίτια συγγενών και φίλων λέγοντας: «Προσκυνήματα πε τα γαμπρό και τη νύφ να ρτείτε στη χαρά ντους την Κυριακή το κεντί στου Αϊ Δημήτρη την εκκλησιά». Το πρωί του Σαββάτου στο σπίτι της νύφης οι φίλες της έστρωναν την προίκα της, η οποία προηγουμένως είχε πλυθεί και σιδερωθεί με επιμέλεια κεντήματα, κιλίμια, χράμια, φορέματα, εσώρουχα, όλα φτιαγμένα στο χέρι και στον αργαλειό από τη νύφη, εκθέτονταν για να φανεί η αξιοσύνη της. Το βράδυ της ίδιας μέρας βοϊδάμαξες σταλμένες από το γαμπρό, συνοδευόμενες από τους φίλους του και στολισμένες με λουλούδια και κορδέλες έρχονται για να μεταφέρουν την προίκα της νύφης στο σπίτι του γαμπρού, όπου και θα έμεναν οι νεόνυμφοι. Τα βόδια που σέρνουν τις άμαξες είναι και αυτά στολισμένα με χαϊμαλιά, βαμμένα στο μέτωπο με κόκκινη μπογιά και στολισμένα με τέλια στα κέρατα. Ο παράγαμπρος ηγείται της πομπής και όταν καταφτάνουν στο σπίτι της νύφης, ανακοινώνει ότι ήρθαν να παραλάβουν την προίκα. Οι φίλες της νύφης ζητούν πρώτα να ασημωθεί η προίκα και έπειτα τη φορτώνουν στα αμάξια τοποθετώντας τα πιο αξιόλογα εργόχειρα στο πάνω μέρος των αμαξιών ή κρατώντας κάποια άλλα στα χέρια τους. Οι φίλες είναι έτοιμες να συνοδεύσουν την προίκα στο σπίτι του γαμπρού. Στο δρόμο, όμως, η πομπή εμποδίζεται, καθώς νέοι τής κλείνουν το δρόμο βάζοντας σκοινιά ή βγάζοντας ρόδες από τις άμαξες. Οι νέοι ζητούν από τον παράγαμπρο να ασημώσει την προίκα και αφού τους τάξει πλούσια γεύματα ή άλλα αντικείμενα αξίας, συνεχίζουν περνώντας μέσα από την πλατεία τραγουδώντας και χορεύοντας. Καθώς περνούν από τις γειτονιές, οι νοικοκυρές πετούν στην προίκα ρύζι και κουφέτα και εύχονται να είναι καλορίζικη. Όταν φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού, ξεφορτώνουν την προίκα και στη συνέχεια στρώνεται το νυφικό κρεβάτι, πάνω στο οποίο ρίχνουν ρύζι, κουφέτα και χρήματα. Στη συνέχεια κυλούν πάνω του ένα αγοράκι, και με τους δύο του γονείς εν ζωή, για να είναι γιος το πρώτο παιδί του ζευγαριού. Αφού γλεντήσουν με χορούς και φαγοπότι, στο τέλος της βραδιάς οι φίλοι με τον κουρέα ξυρίζουν το γαμπρό και τον παράγαμπρο, ενώ τραγουδούν: «Μπαρμπέρη μ τα ξυράφια σου καλά να τ ακονίσεις, να μη ματώσεις το γαμπρό γιατί ναι αμαρτία» Κατά τη διάρκεια του ξυρίσματος οι φίλοι ταλαιπωρούν το γαμπρό και τον βασανίζουν προσπαθώντας να ξυρίσουν τα αφτιά ή τη μύτη του. Αφού ξυρίσουν και τον παράγαμπρο οι φίλοι πηγαίνουν στα σπίτια τους, για να επιστρέψουν και πάλι όλοι μαζί το πρωί της Κυριακής. Τη μέρα αυτή, μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας, οι φίλοι του γαμπρού, νέοι με ζωντανούς και τους δυο γονείς και πρωτοστέφανοι, πηγαίνουν στο σπίτι του λέγοντας: «Χαιρετίσματα πολλά πε τη νύφ». Στρώνουν ένα υφαντό τραπεζομάντιλο στο πάτωμα, πάνω στο οποίο τοποθετούν ένα γερό κάθισμα και ένα ταψί (σιδεροσίνι), μέσα στο οποίο Αξίωμα του Γαμπρού, από το γάμο του Δημήτρη Γκιουγκή στη Θεσσαλονίκη (Νοέμβριος 2007) The wedding customs from Dimitris Giougis wedding in Thessaloniki (Nov. 2007) ρίχνουν ρύζι, κουφέτα, φλουριά, νομίσματα και τέλια. Ο γαμπρός κάθεται στο πάτωμα και τοποθετεί τα πόδια του στο ταψί και αρχίζουν να τον ντύνουν, ενώ μαζί αρχίζουν τα πειράγματα και τα βασανιστήρια για το γαμπρό του βάζουν ανάποδα τα εσώρουχα, ανάποδα το πουκάμισο με τα κουμπιά κουμπωμένα στην πλάτη. Πριν του βάλουν το σακάκι, περνούν από τα μανίκια του τρεις φορές ένα ατσαλένιο μαχαίρι, το οποίο καρφώνεται στο πάτωμα για να είναι ο γαμπρός πάντα γερός. Αφού τον χτενίσουν και του βάλουν άρωμα, και πάλι φυσικά παιδεύοντάς τον, είναι έτοιμοι να τον «αξιώσουν». Ενώ ο γαμπρός είναι καθισμένος, τον σηκώνουν ψηλά με το κάθισμα και του ζητούν να τους «τάξει», για να τον κατεβάσουν. Ο γαμπρός τούς υπόσχεται κρασί, φαγητά, τραπεζώματα κ. ά., και αφού τον σηκώσουν ψηλά τρεις φορές, προσπαθώντας ταυτόχρονα να χτυπούν το κεφάλι του στο ταβάνι του σπιτιού, φωνάζουν «άξιος» τρεις φορές και τον κατεβάζουν. Γαμπρός και παράγαμπρος παίρνουν από το ταψί, στο οποίο πατούσε προηγουμένως ο γαμπρός, κουφέτα και ρύζι, για να τα ρίξουν στη συνέχεια στη νύφη, όταν τη συναντήσουν. Στο μεταξύ στο σπίτι της νύφης οι φίλες της την ετοιμάζουν από ώρα. Την στολίζουν και της τραγουδούν. Πριν της φορέσουν τα παπούτσια, γράφουν στο εσωτερικό μέρος τους τα ονόματά τους όποιας το όνομα δεν σβηστεί, σημαίνει ότι θα παντρευτεί και αυτή γρήγορα. Η νύφη είναι έτοιμη να υποδεχτεί στο πατρικό της σπίτι το γαμπρό, ο οποίος καταφτάνει με τη συνοδεία βιολιών και άλλων μουσικών οργάνων μαζί με τον παράγαμπρο, τον κουμπάρο, τους γονείς και συγγενείς του και άλλους καλεσμένους. Ο παράγαμπρος προσφέρει στη νύφη την ανθοδέσμη και πετά πάνω της σταυρωτά κουφέτα και ρύζι που είχε πάρει προηγουμένως από το ταψί, και της εύχεται «καλά στέφανα» το ίδιο κάνει και ο γαμπρός. Στη συνέχεια ο κουμπάρος καρφιτσώνει σταυρωτά πάνω στο μπούστο και στο πέπλο της νύφης τέλια. Βγαίνουν έξω από το σπίτι και αφού κεραστεί όλος ο κόσμος, χορεύουν και τραγουδούν: «Σήμερα γάμος γίνεται, σήμερα μαύρη μέρα, σήμερα ξεχωρίζονται μάνα και θυγατέρα». Η νύφη αποχαιρετά με τρεις μετάνοιες τους γονείς και το σπίτι της και η γαμήλια πομπή ξεκινά κατευθυνόμενη προς την εκκλησία. Καταφθάνουν στην εκκλησία και ο ιερέας παίρνει το ζευγάρι των νεονύμφων, οι οποίοι είναι πιασμένοι σταυρωτά με τα μικρά δαχτυλάκια των χεριών τους. Αφού τελεστεί το μυστήριο του γάμου, όλοι οι καλεσμένοι απευθύνουν ευχές προς τους νιόπαντρους, τους γονείς και τον κουμπάρο. Αφούν δοθούν και οι ευχές, οι νεόνυμφοι μαζί με τους καλεσμένους κατευθύνονται προς το σπίτι του γαμπρού. Τους συνοδεύουν μουσικά όργανα και δυο αγόρια που στα χέρια τους κρατούν αναμμένα σπαρματσέτα. Στους δρόνους απ όπου περνούν τους ρίχνουν ρύζι και σιτάρι και τους εύχονται «καλή ζωή», «όσα κουκιά τόσα παιδιά!» Στο σπίτι του γαμπρού τους υποδέχεται η μητέρα του προσφέροντας ένα καρβέλι ψωμί στη νύφη της και ένα μπουκάλι κρασί στο γιό της. Μπαίνουν στο σπίτι, κερνιέται ο κόσμος και αρχίζει το γαμήλιο γλέντι, το οποίο κρατά μέχρι νωρίς το πρωί της άλλης μέρας. Την επόμενη μέρα, το μεσημέρι της Δευτέρας, μαζεύονται οι κοντινοί συγγενείς, οι οποίοι φέρνουν τα δώρα τους και γίνεται πάλι γλέντι. Ο γαμπρός για τρεις μέρες δεν βγαίνει από το σπίτι. Την Τετάρτη έρχεται παράγαμπρος και τον βγάζει έξω. Στο σπίτι πρέπει να γυρίσει, αφού πρώτα αγοράσει κάτι σιδερένιο για το νοικοκυριό, όπως μασιά, ψαλίδι κ.λ.π. Η νύφη βγαίνει από το σπίτι την Κυριακή για να πάει στην εκκλησία μαζί με το σύζυγό της. Μετά τη Θεία Λειτουργία επισκέπτονται το πατρικό σπίτι της νύφης, γευματίζουν εκεί το μεσημέρι και παραμένουν σ αυτό μέχρι αργά το βράδυ. Κατά μια άλλη εκδοχή κοιμούνται και το βράδυ στο πατρικό σπίτι της νύφης και σύμφωνα με μαρτυρίες η νύφη πρέπει να λουστεί για πρώτη φορά μετά το γάμο της στο πατρικό της σπίτι. Έτσι, λοιπόν, περιγράφονται τα έθιμα που αφορούν το γάμο στο Σκοπό. Στις μέρες μας στους γάμους που τελούνται στο Νέο Σκοπό αναβιώνουν κάποια από αυτά τα έθιμα, όπως το στρώσιμο της προίκας, που εξακολουθεί να γίνεται με ιδιαίτερο μεράκι ή το ντύσιμο και το αξίωμα του γαμπρού από τους φίλους του. Καλό θα ήταν, πάντως, οι νέες γενιές να φροντίσουμε να διατηρήσουμε όχι μόνο τα έθιμα του γάμου αλλά και άλλα στοιχεία της παράδοσής μας, για να βαδίζουμε με στέρεα βήματα σ ένα μέλλον γεμάτο προκλήσεις. Σ έναν κόσμο όπου επικρατεί ο υλικός ευδαιμονισμός και η αστραφτερή επιφάνεια, ή ήσσων προσπάθεια και η κατάλυση των αξιών, η παγκοσμιοποίηση και ο διεθνισμός, η πίστη στην παράδοση και στα στοιχεία της, που παραμένουν ζωντανά, αποτελεί το έρεισμα πάνω στο οποίο θα στηριχτούμε για να προχωρήσουμε και να καταθέσουμε και εμείς την προσφορά μας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Διαφορετικά, διατρέχουμε τον κίνδυνο να αφελληνιστούμε και να χαθούμε οριστικά ως έθνος από την παγκόσμια κοινότητα. Άλλωστε, σύμφωνα με το Σεφέρη «ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν, πονεί βιολογικά, όπως όταν τον ακρωτηριάζουν». Βιβλιογραφία: Μ. Τζαχείλη Ζ. Σοφίτση, «Οίνος και Γάμος στο Σκοπό Ανατολικής Θράκης» Αποστόλου Ψαθά Βασιλικής Μήτρακλη Ψαθά, «Ο Σκοπός

6 6 ΔΡΑΣΕΙΣ ΘΡΑΚΟΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ Ο Σύλλογος συμμετείχε με είκοσι (20) χορευτές του στο 3ο Αντάμωμα Πολιτιστικών Συλλόγων της Μακεδονίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 08/12/2007 στη Νέα Μεσημβρία Θεσ/ νίκης. Στο αντάμωμα συμμετείχαν 95 Πολιτιστικοί Σύλλογοι, προερχόμενοι σχεδόν από όλες τις περιοχές της Μακεδονίας. Η εκδήλωση πλαισιώθηκε από χορούς και τραγούδια της Μακεδονίας, της Θράκης και Μ. Ασίας, του Πόντου, της Ηπείρου, αλλά και των Νήσων. Τα χορευτικά πραγματοποιούνταν ταυτόχρονα κατά μήκος όλου του χωριού και στο τέλος συναντήθηκαν όλοι οι Σύλλογοι στο κέντρο του. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, μεγάλα τραπέζια με χειροποίητα παραδοσιακά φαγητά, πίτες, διάφορα άλλα εδέσματα, καθώς και τοπικά κρασιά και τσίπουρα ήταν στημένα σε όλο το χωριό, περιμένοντας να τα δοκιμάσουν οι επισκέπτες και οι φιλοξενούμενοι Σύλλογοι. Το αντάμωμα στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, παρά το τσουχτερό κρύο, τόσο από θέμα οργάνωσης της εκδήλωσης, όσο και από θέμα προσέλκυσης θεατών. Η εκδήλωση καλύφθηκε από τα τοπικά, και όχι μόνο, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όπως επίσης παραβρέθηκαν αιρετοί της τοπικής αλλά και της ευρύτερης περιοχής, ανάμεσα σ αυτούς και ο Νομάρχης Θεσσαλονίκης. Η συμμετοχή μας σ αυτό το αντάμωμα μάς γέμισε ευχάριστες εμπειρίες και ικανοποίηση που μπορέσαμε να ανταποκριθούμε άριστα στις απαιτήσεις μιας διοργάνωσης τέτοιου μεγέθους. Με την έλευση της νέας χρονιάς ο Σύλλογος θα πραγματοποιήσει 2 σεμινάρια του Κέντρου Εκπαίδευσης Ενηλίκων, τα οποία θα αφορούν το περιβάλλον και τη δημιουργική σκέψη. Καλούνται όσοι θέλουν να συμμετέχουν να δηλώσουν συμμετοχή στη Μορφίδου Μαρία, έφορο του Συλλόγου, στο τηλ , πρωινές ώρες, εκτός Σαβ/κου. ΜΟΡΦΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ Η δασκάλα, κα Λίνα Πετρακοπούλου, τιμήθηκε από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Ν.Σκοπού Τη φετινή σχολική χρονιά είχαμε άλλον έναν αποχαιρετισμό λόγω συνταξιοδότησης αγαπημένης δασκάλας των παιδιών μας. Ύστερα από το Διευθυντή του Δημοτικού, και η κυρία Λίνα Πετρακοπούλου, δασκάλα για πολλά χρόνια στο Σχολείο μας, αποφάσισε να αφήσει την ενεργό δράση της παιδαγωγού. Ο Σύλλογός μας θέλοντας να τιμήσει την πολύτιμη προσφορά της στην εκπαίδευση, τής απένειμε τιμητική αναμνηστική πλακέτα, κατά τη διάρκεια της γιορτής για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Κυρία Λίνα, σε ευχαριστούμε από καρδιάς που Η δασκάλα Λίνα Πετρακοπούλου αποχαιρετά συγκινημένη τους μαθητές, τους γονείς και τους συναδέλφους της ( ) The shcoolteacher Lina Petrakopoulou moved farewells her pupils, their parents and colleagues (Okt. 2007). στάθηκες με αγάπη δίπλα στα παιδιά μας όλα αυτά τα χρόνια, χαρίζοντάς τους απλόχερα μόρφωση και σωστή αγωγή. Σου ευχόμαστε να είσαι πολύχρονη και να χαίρεσαι ευτυχισμένη την οικογένειά σου! Η Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων του Δημ. Σχολείου, Αναστασία Αχτσή ˇ ` ˇ ` ˇ ˆ ` ˇ ˇ ` ˆ ` ` `ˆ`!!! ˇ.. ˇ ` ˇ ` ` ˇ ˇˆˇ ˇ ˇ ` ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΑΚΙΑ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ Γέμισε η ψυχή μας παιδική αθωότητα και πήραμε με τον πιο γλυκό τρόπο το μήνυμα αγάπης των ημερών, παρακολουθώντας τις δύο θεατρικές χριστουγεννιάτικες παραστάσεις που μας χάρισαν τα μικρά μας «νηπιαράκια», στις 20 Δεκεμβρίου στον «Ορφέα». Το πρώτο έργο ήταν η περίφημη «Μάγισσα Φρικαντέλα που μισούσε τα κάλαντα» - και όλα τα «καλά» γενικότερα - του γνωστού, για τον ευφάνταστο τρόπο που παίζει με τις λέξεις, συγγραφέα παιδικών βιβλίων Ευγένιου Τριβιζά. Τα παιδάκια μάς μετέφεραν με το χιούμορ και την αγνότητά τους το μήνυμα του έργου, που δεν είναι άλλο από την αισιοδοξία ότι το καλό επικρατεί τελικά έναντι του κακού και έναντι κάθε επίβουλης σκέψης. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς στην παράσταση; Τα πολύχρωμα και πανέμορφα σκηνικά και κοστούμια, κατασκευασμένα και ζωγραφισμένα όλα στο χέρι με μεράκι «Η Μάγισσα Φρικαντέλα που μισούσε τα κάλαντα» και προσεγμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια; Τον άψογο συγχρονισμό των παιδιών στις κινήσεις, στις χορευτικές φιγούρες, στα λόγια και στα τραγούδια τους; Τη μαγευτική μουσική; Όλα ήταν τέλεια! Το δεύτερο έργο ήταν το κλασσικό χριστουγεννιάτικο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Το Κοριτσάκι με τα σπίρτα! Οι μικροί μας φίλοι μάς συγκίνησαν με τον υπέροχο τρόπο που έπαιξαν το κλασσικό έργο, αλλά μάς έκαναν να γελάσουμε μαζί, μεταφέροντάς μας το μήνυμα ότι στον κόσμο αυτό, και όχι μόνο αυτές τις μέρες, όλοι οι άνθρωποι, και ιδίως τα παιδιά, έχουν δικαίωμα να ζουν μια άνετη ζωή, χωρίς κοινωνικές ανισότητες και αδικία. Όλα ήταν άψογα και στην παράσταση αυτή. Το παίξιμο των παιδιών, η σκηνική τους παρουσία, τα κοστούμια τους και βέβαια το υπέροχο σκηνικό, ζωγραφισμένο από τη ζωγράφο, κα Μαρία Χαλβατζή. Η αίθουσα του Ορφέα ήταν κατάμεστη, από παππούδες, γιαγιάδες, μαμάδες, πολλούς μπαμπάδες και συγγενείς που χάρηκαν τα καμάρια τους, συγκεινήθηκαν, αλλά και γέλασαν με την καρδιά τους. Θερμά συγχαρητήρια στα παιδάκια του Νηπιαγωγείου για τον πολύ κόπο που έκαναν και μας χάρισαν αυτές τις παραστάσεις, αλλά και στις Νηπιαγωγούς, κ. Ελένη Παπασταυροπούλου, κ. Σοφία Γουλιάδου, και η κ. Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου. Θα χαιρόμαστε να βλέπουμε κάθε χρόνο τέτοιες παραστάσεις. Η γιορτή έκλεισε με τον ερχομό του Αϊ Βασίλη που χάρισε στα παιδάκια Το κοριτσάκι με τα σπίρτα δώρα, προσφορά της ΔΕ.ΠΟ.ΚΑ του Δ. Στρυμόνα. Θωμαή Μπόζιου Παλιό σπίτι στα χιόνια στο Ν. Σκοπό ( Δεκ. 2007) An old house covered with snow in N.Skopos (Dec 07). Χιόνια στην πλατεία του Ν. Σκοπού (Δεκ. 2007) Snow in Neos Skopos Square (Dec 07). Δεν είναι η λίμνη των Ιωαννίνων είναι το βοηθητικό γήπεδο του Ν. Σκοπού, ύστερα από τις πρόσφατες ισχυρές βροχοπτώσεις. Νοεμβριος 2007 This is not Lake Ioanninon. This is the auxiliary pitch of Neos Skopos, after the recent heavy rain.(nov. 07)

7 7 ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΔΕΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Μιας και ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας των γιορτών και των Χριστουγέννων και οι περισσότερες γυναίκες επιδίδονται στην παρασκευή εξαιρετικών γλυκών και φαγητών, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Γυναικών, θέλοντας να δώσει την εορταστική νότα των ημερών στον καθιερωμένο «Καφέ της Δευτέρας» του Δεκέμβρη, κάλεσε τις κυρίες του Συλλόγου να ετοιμάσουν χριστουγεννιάτικα εδέσματα, προκειμένου να λάβουν μέρος σε σχετικό διαγωνισμό. Πράγματι, το κίνητρο αυτό φαίνεται ότι λειτούργησε θετικά, γιατί όχι μόνο οι συμμετοχές στο διαγωνισμό ήταν πολλές, αλλά κυρίως γιατί ήταν ακόμα περισσότερες και οι κυρίες που ήρθαν να τον παρακολουθήσουν και να ανταλλάξουν μεταξύ τους ευχές ενόψει των εορτών, αλλά και να γευτούν τις λιχουδιές που προσφέρθηκαν. Όλα τα εδέσματα, παραδοσιακά και μη, ήταν εξαιρετικά και στρώθηκε ένα υπέροχο χριστουγεννιάτικο τραπέζι γεμάτο χρώματα, σχήματα, γεύσεις και ευωδιές. Την επιλογή των εδεσμάτων έκανε ο σεφ και αδιασφισβήτητος γευσιγνώστης, κος Θοδωρής Κασαμπαλής, ο οποίος, αφού πρώτα δοκίμα- Orto Saragli with sesame by Mrs Eirini Vakirtzi. «Ορτό Σαραγλί» με σουσάμι, από την κα Ειρήνη Βακιρτζή σε όλα τα εδέσματα, τα βαθμολόγησε με κριτήρια τη γεύση, την εμφάνιση, αλλά και το παραδοσιακό στοιχείο. Διακρίθηκαν τα εδέσματα των κυριών: Νεραντζής Τζιγιέρα (α. μήλα βαμμένα με μέντα γεμιστά με σαντιγύ και β. παραδοσιακή μουσταλευριά), Ηλέκτρας Κασαμπαλή (στριφτές φωλιές γεμιστές με ξηρούς καρπούς), Μορφούλας Μπόζιου (παραδοσιακός πατσάς), Ρόης Βακιρτζή (μανταρίνι γλυκό με επικάλυψη σοκολάτας) και Θωμαής Μπόζιου (γαλακτομπούρεκα). Οι κυρίες που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό ήταν: Θεοχάρη Παναγιώτα (παρασκεύασε εξαιρετικά «γλυκά του γάμου» με χειροποίητο φύλλο), Καντζουρίδου Γεωργία, Βακιρτζή Ειρήνη (παραδοσιακή σουσαμόπιτα, σαν «ορτό σαραγλί» με χειροποίητο φύλλο), Ρούλα Καρακώστα, Μάρθα Ραϊκοπούλου, Δήμητρα Κασαμπαλή, Δέσποινα Χατζηγεωργίου, Μαρία Μπίπη, Βάσω Μορφίδου, Πόπη Μπεχτσοπούλου. Το Δ.Σ. του Συλλόγου Γυναικών Ο Σκοπηνός Κουραμπιές στην εκπομπή «Νηστικό Αρκούδι» στη ΝΕΤ Η εφημερίδα μας φωτογράφισε τα γυρίσματα της εκπομπής μαγειρικής «Νηστικό Αρκούδι», τα οποία έγιναν την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου στο Νέο Σκοπό για την καταγραφή της παρασκευής του παραδοσιακού μας γλυκίσματος. Η πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση των γυρισμάτων ανήκει στο συμπατριώτη μας σκηνοθέτη της εκπομπής, Αρσένη Πολυμενόπουλο, ο οποίος με πολύ καμάρι για τον ξεχωριστό κουραμπιέ του τόπου μας κάλεσε στο Ν. Σκοπό τους εξαιρετικούς συνεργάτες του από την εκπομπή και σε συνεννόηση με το Δ.Σ. του Συλλόγου Γυναικών γύρισαν την εκπομπή για την παραμονή των Χριστουγέννων, καταγράφοντας την παρασκευή του κουραμπιέ μας, χωρίς βέβαια να αποκαλύψουν και όλα του τα μυστικά. Θωμαή Μπόζιου Οι τέσσερις από τις βραβευθείσες στο διαγωνισμό επιδεικνύουν με καμάρι τα εδέσματα που παρασκεύασαν. The four of the prize-winners proudly display the dishes which they prepared. ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΣ ΣΚΟΠΟΥ, από τη Θράκη Οι κουραμπιέδες βουτύρου ΘΕΩΝΗ από τη Θράκη έχουν ήδη καθιερωθεί σαν ένα υψηλής ποιότητας παραδοσιακό προϊόν, ενώ από τα όσα γνωρίζουμε, έχουν μεγάλη επιτυχία ιδιαίτερα στην Αθήνα. Φτιάχνονται βέβαια στο Ν. Σκοπό και είναι καθαρά προϊόν του τόπου μας. Χαιρόμαστε για την επιτυχία που έχουν οι κουραμπιέδες μας, όπως επίσης για το γεγονός ότι βρίσκουν απασχόληση κάποιες συμπατριώτισσές μας συμπληρώνοντας το οικογενειακό τους εισόδημα. Το χουμε όμως ξαναπεί ότι το χωριό μας κρύβει μεγάλο πλούτο παραδοσιακών προϊόντων, που η κατάλληλη οργάνωση της παραγωγής τους με υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές και «κατοχύρωση» της ονομασίας προέλευσης θα μπορούσαν να στηρίξουν το εισόδημα αρκετών οικογενειών, εμπλουτίζοντας το τραπέζι του καταναλωτή, αλλά και το γαστρονομικό πλούτο. Συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδος γυναικείους συνεταιρισμούς με διάφορα «συμβατικά» προϊόντα, κυρίως γλυκά κουταλιού και χυλοπίτες, ενώ εδώ θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάτι πραγματικά ιδιαίτερο. Τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα που κάθε τόσο προκηρύσσονται και «πετούν πάνω από τα κεφάλια μας» δίνουν πολλές τέτοιες δυνατότητες. Μήπως οι τοπικοί παράγοντες θα έπρεπε να ενεργοποιηθούν για την ουσιαστική παραγωγική αξιοποίησή τους; Οι ευκαιρίες δεν θα υπάρχουν για πάντα. Α.Φ.Ν Πρωτότυπος χριστουγεννιάτικος στολισμός στο σπίτι του ζωγράφου Κώστα Λάσκαρη. Painter, Kostas Laskaris house in N. Skopos bearing Christmas decoration Στόλισμα Προίκας το 2007 στο Νέο Σκοπό. Η παράδοσή μας ζει και μας κάνει περήφανους για τη νοικοκυροσύνη των γυναικών του Ν. Σκοπού Από την προίκα που στόλισε η κα Αναστασία Γκαβανόζη για το γάμο του γιου της Σίμου Dowry adornment in N.Skopos in Our tradition is alive and makes us proud for the women s housewifery in N. Skopos. From Mrs Anastasia Gavanozi s dowry adornment for her son s (Simos) wedding. Από την ειδική έκδοση της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ, Εικόνες και γεύσεις» της From the special edition of ETHNOS newspaper, Pictures and Flavours (2/12/2007)

8 8 Από Εργασίες των μαθητών της Στ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου Ν. Σκοπού με την επιμέλεια του Δασκάλου, κ. Βασίλη Δόξα Οι μαθητές έκαναν έρευνα στο διαδίκτυο και σε βιβλιοθήκες, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάζομε εδώ στο εορταστικό αυτό τεύχος. ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ Λέγανε οι γιαγιάδες τα παλιά χρόνια στα εγγονάκια τους για να κάθονταν ήσυχα, ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαήμερου, στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα, κυκλοφορούσαν οι Καλικάντζαροι. Μα τι ήταν αυτοί οι καλικάντζαροι; Όπως λοιπόν έλεγαν οι παλιές γιαγιάδες, ήταν αερικά, ξωτικά. Τους φαντάζονταν σαν κάτι μαυριδερά, ψηλά και κοκαλιάρικα κακάσχημα όντα, κάτι μεταξύ ζώου και ανθρώπου και που συνέχεια, όλη την ώρα, χοροπηδούσαν γκρινιάζοντας, φωνάζοντας και τραγουδώντας. Όλο το χρόνο βρίσκονταν κάτω από τη γη, στον κάτω κόσμο και ζήλευαν τον απάνω κόσμο. Γι αυτό λοιπόν, άλλοι με πριόνια, άλλοι με τσεκούρια κι άλλοι με μπαλντάδες έβαζαν όλη τη δύναμή τους να κόψουν τους στύλους, που πάνω τους στηριζόταν η γη και να την κάνουνε να βουλιάξει. Όταν έφτανε το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, από φόβο μη βουλιάξει η γη και τους πλακώσει, έφευγαν κι ανέβαιναν στον απάνω κόσμο, στη γη, για να τυραννήσουν τους ανθρώπους που θα έβρισκαν μπροστά τους. Eτσι λοιπόν οι καλικάντζαροι το Δωδεκαήμερο γύριζαν στους δρόμους, ανέβαιναν στα κεραμίδια και καμιά φορά, όπως λέγανε, έμπαιναν από την καμινάδα του τζακιού σε σπίτια που δεν τα είχαν θυμιατίσει οι νοικοκυραίοι τους. Γι αυτό, για καλό και για κακό, εκείνες τις ημέρες φροντίζανε να φράζουν τις τρύπες των τζακιών με πανιά. Ακόμα, καίγανε λιβάνι σε θυμιατό κοντά στο τζάκι, γιατί οι καλικάντζαροι δεν άντεχαν αυτή τη μυρωδιά. Λέγανε κάποιοι, παλιά, πως μια γυναίκα αφού, ετοίμασε τα γλυκά της, βασιλόπιτες, κουραμπιέδες, μελομακάρονα, είδε από το παράθυρο πως ξημέρωσε. Όμως είχε ξεγελαστεί από το φεγγάρι, γιατί όπως λένε: του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο να ναι μέρα. Έτρεξε λοιπόν αυτή η γυναίκα και ξύπνησε τα παιδιά της για να τα στείλει με τα γλυκά για ψήσιμο στο φούρνο. Τα παιδιά σηκώθηκαν πρόθυμα, πήρε το καθένα από ένα ταψί και ξεκίνησαν για το φούρνο. ΕΘΙΜΑ & ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ μως η αυγή αργούσε να έρθει και ξαφνικά μέσα από τα κοντινά στενά ακούστηκαν αγριοφωνάρες και δυνατά γέλια. Σε ελάχιστο χρόνο ο δρόμος γέμισε με καλικαντζαράκια. Άρπαξαν τα παιδιά, τους πετάξανε ό,τι κρατούσανε και άρχισαν έναν τρελό χορό χτυπώντας τα ταψιά και φώναζαν: -Ω!... στραβά ταψιά, με τα ψεύτικα ψωμιά, άλλα με τα άσχημα, πηδάτε βρε μπαγάσικα... Την ώρα που λάλησε ο πρώτος πετεινός, εξαντλημένα τα καλικαντζαράκια αφήσανε τα ταψιά στα κεραμίδια ενός σπιτιού κι αρχίσανε να φεύγουν τρέχοντας με στριγκλιές και γέλια, βγάζοντας έξω τις γλώσσες τους που ήταν κατακόκκινες σαν τις γλώσσες της φωτιάς και κουνούσαν τις ουρές τους εδώ κι εκεί... Όταν ξημέρωσε και βγήκαν οι άνθρωποι να πάνε στις δουλειές τους, βρήκαν στο δρόμο τα τρία παιδιά μισολιπόθυμα, χωρίς να έχουνε δυνάμεις για να σηκωθούν. Τα κουνήσανε, τα ραντίσανε με αγιασμό και όταν συνήλθαν, διηγήθηκαν τι τους είχαν κάνει τα καλικα- ντζαράκια. Αυτά λέγανε οι παλιοί για τους καλικάντζαρους κι όλοι φοβόντουσαν να βγουν έξω από τα σπίτια τους πριν ξημερώσει, όλο το Δωδεκαήμερο. Δεν πιστεύω να φοβηθήκατε, γιατί όλα αυτά είναι ωραία παραμυθάκια του παλιού καιρού! Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ... Αϊ Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία.... Πολύ σωστά, τα κάλαντα του λαού μας, προσδιορίζουν τον τόπο καταγωγής του Αγίου Βασίλη που έγινε παγκόσμιο σύμβολο, αγάπης και προσφοράς, και χάρις σε αυτόν οι άνθρωποι όλου του κόσμου έχουν μια ευκαιρία να δείξουν έλεος και φιλανθρωπία και τα παιδιά του κόσμου να δουν τις επιθυμίες τους να γίνονται πραγματικότητα. Χάρις στον Άγιο Βασίλη, η ανθρωπότητα για λίγες ημέρες αλλάζει ύφος, γίνεται πιο ανθρώπινη, πιο χαρούμενη, ο Αϊ Βασίλης λοιπόν ΥΠΑΡΧΕΙ, με την έννοια ότι, αν και δεν ζει σωματικά, το πνεύμα του περιτριγυρίζει τις καρδιές μας κάθε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά. Ο Μύθος του Αϊ Βασίλη και ο Santa Claus. Παραδόξως στον πλανήτη μας στη διανομή των δώρων στα παιδιά, εμπλέκονται δύο ορθόδοξοι Άγιοι, δύο διαφορετικά πρόσωπα, που και οι δύο ήταν επίσκοποι και έχουν χριστιανική καταγωγή. Για τις χώρες της δύσης αυτός που φέρνει τα δώρα στους φτωχούς και τα παιδιά είναι ο Άγιος Νικόλαος ή Santa Claus, που εμείς στην Ελλάδα γιορτάζουμε στις 6 Δεκεμβρίου και τον θεωρούμε προστάτη των Ναυτικών. Στην Ιστορία του Αγίου Νικολάου ως προστάτη των φτωχών και των παιδιών, οι λαοί του βορρά Ολλανδοί, Φιλανδοί κ.λπ. ανάμιξαν και στοιχεία από αρχαιότερους μύθους, όπως τα ξωτικά, το άστρο του βορρά, το έλκηθρο. Έτσι, με τον καιρό έφθασε και στη χώρα μας, ο μύθος του Άγιου Βασίλη, ενός ευτραφούς τύπου με στρογγυλά γυαλιά λευκό γένι, με κόκκινη στολή και μαγικές ικανότητες που κατοικεί στο Βόρειο Πόλο και περιστοιχίζεται από νεράιδες του χιονιού και ξωτικά. Είναι μια πραγματι- κά γοητευτική ιστορία. Ο Αϊ- Βασίλης με τα δώρα δεν περιορίζεται μόνο μέσα στα στενά όρια της Χριστιανοσύνης, αλλά τα ξεπέρασε και κατέκτησε τις καρδιές όλων των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα. Το έθιμο με τα δώρα του Άγιου Βασίλη είναι το πιο αγαπητό από όλα την Πρωτοχρονιά ειδικά για τα παιδιά που ανυπόμονα περιμένουν τα δώρα! ΟΙ ΚΑΡΤΕΣ Οι χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες κάρτες, λειτουργούν ως επικοινωνιακοί αγγελιοφόροι χριστουγεννιάτικων και πρωτοχρονιάτικων μηνυμάτων και αποτελούν αναπόσπαστο συμπλήρωμα των εορτών. Στις κάρτες απεικονίζονται κατά κύριο λόγο η γέννηση του Χριστού με τη φάτνη, οι τρεις μάγοι με τα δώρα, άγγελοι και αστέρια. Το στερεότυπο μικρό κείμενο των καρτών είναι Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος. Η χριστουγεννιάτικη κάρτα θεωρείται ότι είναι αγγλική επινόηση. Την πατρότητά της διεκδικεί αρχικά ο Γουίλιαμ Εντλεϊ, ο οποίος φέρεται ως ο σχεδιαστής της πρώτης κάρτας το 1842, που είναι σήμερα έκθεμα του Βρετανικού Μουσείου. Μερικά χρόνια αργότερα η μόδα της κάρτας έφτασε στην Αμερική, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία. Η Δανία θεωρείται ότι είναι η πιο φημισμένη χώρα στις πωλήσεις των καρτών. Διακινεί κάθε χρόνο κάρτες. Στην Ελλάδα οι κάρτες παρουσιάστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα από έλληνες μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Αυστραλία. Σήμερα βέβαια με την εξέλιξη της τεχνολογίας, το internet ξεφεύγει από τον παραδοσιακό τρόπο επιστολής κάρτας- αυτόν του ταχυδρομείου. Με έναν μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών διευθύνσεων καταργεί τις αποστάσεις και βοηθάει να στείλετε τις ευχές σας στα αγαπημένα σας πρόσωπα, όπου κι αν βρίσκονται αυτά. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΚΑΛΤΣΑ (οι κάλτσες κρέμονταν από την καμινάδα με την ελπίδα ότι θα περάσει και από κει ο Άγιος Βασίλης) Υπήρχε κάποτε ένας ευγενικός και καλόκαρδος κύριος που η γυναίκα του είχε πεθάνει από βαριά αρρώστια και τον είχε αφήσει απογοητευμένο με τρεις κόρες να μεγαλώσει. Αφού έχασε όλα του τα χρήματα σε ανώφελες και κακές επενδύσεις, η οικογένειά του χρειάστηκε να μετακομίσει σε μια χωριάτικη καλύβα, ενώ οι τρεις του κόρες έκαναν μόνες τους το μαγείρεμα, το ράψιμο και το καθάρισμα του σπιτιού. Όταν ήρθε ο καιρός να παντρευτούν οι κόρες, ο πατέρας έπεσε σε μεγαλύτερη κατάθλιψη, εφόσον οι κόρες του δεν θα έβρισκαν να παντρευτούν χωρίς προίκα και χρήματα για να δώσουν στη νέα οικογένεια του συζύγου τους. Μία νύχτα, αφού οι κόρες είχαν πλύνει και απλώσει τα ρούχα τους και τις κάλτσες τους στο τζάκι για να στεγνώσουν, έπεσαν για ύπνο. Ο Άγιος Βασίλης γνώριζε την απόγνωση και την ατυχία του πατέρα και σταμάτησε στο σπίτι του. Κοίταξε μέσα από το παράθυρο και είδε ότι η οικογένεια είχε πέσει για ύπνο. Επίσης παρατήρησε και τις κάλτσες των κοριτσιών που κρέμονταν στο τζάκι. Και τότε του ήρθε η έμπνευση και, αφού πήρε από το πουγκί ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΕΛ.9 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΣΕΛ.4 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΕΛ.8 Τα λόγια που έλεγαν τα παιδιά με το σουρβάκισμα ήταν: Σούρβα σούρβα γερό κορμί, Γερό σταυρί, Και τη χρόν γούλ γεροί Και καλόκαρδοι. Ή: Σούρβα σούρβα για χαρά Για σταπίδα για παρά Για ένα ξυλοκέρατο. Ή : Σούρβα σούρβα και εις έτη πολλά. (Από το βιβλίο της Έλλης Καλοκάρδου ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΚΟΠΟΥ ΑΝΑΤ. ΘΡΑΚΗΣ) Σήμερα λένε: Σούρβα σούρβα με υγεία και ευτυχία και το νέον Έτος Χρόνια Πολλά Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά εκτός από χρήματα και σουρβακίδια που είχαν θυμιάσει από βραδύς στο τραπέζι: ξυλοκέρατα, σύκα, καρύδια, μήλα, φιρίκια, μανταρίνια κ.ά. τα παιδιά γύριζαν στο σπίτι άδειαζαν τη σακούλα και ξανάβγαιναν να συνεχίσουν μέχρι το μεσημέρι το σουρβάκισμα. Όμως μετά την εκκλησία έβγαιναν και τα παλληκάρια του χωριού που ήταν η σειρά τους να φύγουν φαντάροι τη νέα χρονιά. Χωρίζονταν σε ομάδες και έλεγαν τα κάλαντα του Σκοπού. Τέσσερα παλληκάρια, κρατούσαν μια τραπεζομεσάλα, ο καθένας από μία γωνία και εκεί μέσα έριχναν οι νοικοκυρές τα σουρβακίδια και τα χρήματα.. Τα Θεοφάνια μαζεύονταν σε ένα κέντρο ή καφενείο μαζί με τις ντάμες τους και γλεντούσαν ρεφενέ από τα χρήματα που μάζεψαν. Το μεσημέρι πάλι της ίδιας μέρας μαζεύονταν οι συγγενείς πρώτου βαθμού συνήθως σ ένα σπίτι και έτρωγαν όλοι μαζί, αυτό γίνεται μέχρι και σήμερα. Το απόγευμα πήγαιναν στα σπίτια των ηλικιωμένων συγγενών και του νονού για τα χρόνια πολλά. Ο νονός δίνει μέχρι και σήμερα δώρα στα παιδιά, συνήθως παιχνίδια. ΘΕΟΦΑΝΙΑ Παραμονή των Θεοφανίων η καμπάνα χτυπάει πριν ξημερώσει και ο κόσμος πηγαίνει στην εκκλησία για τον κρυφό Αγιασμό, που όλοι φέρνουν στο σπίτι. Αμέσως δε μετά τη Θεία Λειτουργία οι παπάδες του χωριού περνούν απ όλα τα σπίτια και τα φωτίζουν. Μικροί και μεγάλοι περιμένουν με ανυπομονησία να φωτιστούν. Η μητέρα ετοιμάζει νερόβραστη φασολάδα και κολλυβόζ μο. Την ημέρα αυτή τηρούμε αυστηρή νηστεία για να πιούμε το Μεγάλο Αγιασμό την επόμενη μέρα νηστικοί από το πρωί και να έχουμε υγεία όλο το χρόνο. Το βράδυ της παραμονής των Θεοφανίων στρώνουν το τραπέζι με τα νηστίσιμα φαγητά και ο πατέρας παίρνει πάλι το υνί ή την κεραμίδα και το κερί στο χέρι και θυμιάζει κάθε γωνιά τού σπιτιού κάνοντας συγχρόνως θόρυβο, χτυπώντας τα ντουλάπια για να φύγουν τα «καρκαντζέλια». Πάλι στο τέλος φτιάχνουν μετάνοιες και λένε μια ευχή, γιατί πίστευαν ότι άνοιγαν οι ουρανοί και ο Θεός θα άκουγε την επιθυμία τους. Την άλλη μέρα πήγαιναν στην εκκλησία και μετά πήγαιναν όλοι στο ποτάμι, όπου εκεί ψαλλόταν ο Μεγάλος Αγιασμός και κάποιοι που είχαν περιστέρια τα έφερναν μαζί τους και τα άφηναν ελεύθερα εκείνη την ώρα που ακουγόταν το Τροπάριο της Βαπτίσεως του Χριστού. Συγχρόνως ο κόσμος περίμενε στις όχθες του ποταμού να δει τον παπά να ρίχνει το Σταυρό στο ποτάμι για να καθαγιαστούν τα νερά και τα παλληκάρια του χωριού να μπαίνουν να τον πιάσουν. Μετά τον Αγιασμό των υδάτων έπιναν όλοι Μ. Αγιασμό και έτρωγαν το αντίδωρο. Τα ίδια συνεχίζονται να γίνονται μέχρι και σήμερα. Από το πρωί μαζεύονται τα παλληκάρια του χωριού στο ποτάμι τ Αϊ- Γιάννη. Παλαιότερα μαζεύονταν όσα ήταν να φύγουν φαντάροι, σήμερα μαζεύονται τ αγόρια της Δεύτερης και της Τρίτης τάξης του Λυκείου και οι συνομήλικοί τους. Χωρίζονται σε ομάδες και όταν ψαλλεί ο Μεγάλος Αγιασμός και ρίξει ο παπάς το Σταυρό στο ποτάμι πέφτουν μέσα στο ποτάμι να τον πιάσουν. Όποιος τον πιάσει τον δίνει κρυφά σε κάποιον από την ομάδα του να τον βγάλει έξω, χωρίς να τον αντιληφτεί η αντίπαλη ομάδα και πέσει πάνω τους να τους τον πάρει. Όποιος δε, κατορθώσει και τον βγάλει από το ποτάμι, τον πηγαίνει στο σπίτι του για να τον προσκυνήσουν οι δικοί του και είναι μεγάλη τιμή και ευλογία για το σπιτικό τους. Όλα τα παλληκάρια φεύγουν από το ποτάμι και πηγαίνουν στα σπίτια τους ν αλλάξουν, να φορέσουν τα γιορτινά ρούχα. Μετά μαζεύονται στην εκκλησία. Εκεί τους περιμένει ο παπάς και στην ομάδα που έπιασε το Σταυρό δίνει μέσα σε δίσκο με λουλούδια και δάφνες το Σταυρό που έριξε στο ποτάμι και η ομάδα αυτή θα ψάλλει το: «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε» στα δύο μεγάλα τετράγωνα του χωριού από την πλευρά του Δημοτικού σχολείου και του Συνεταιρισμού μαζί και στο Τσιφλίκι. Αυτό γίνεται για να μαζέψουν περισσότερα χρήματα απ την άλλη ομάδα που δεν έπιασε το Σταυρό. Η άλλη ομάδα θα πάρει κι αυτή από τον παπά έναν άλλο σταυρό μέσα σε δίσκο και θα ψάλλει στα δύο μικρά τετράγωνα που βρίσκονται από τη μεριά της εκκλησίας και του Δημαρχείου. Περνούν από όλα τα σπίτια και κυρίως μπαίνουν μέσα σε σπίτια που υπάρχει άρρωστος (οι συγγενείς φροντίζουν να το πουν στο παλληκάρι που κρατάει το σταυρό, για να μπει μέσα στο σπίτι) για να τον προσκυνήσει και να φύγει η αρρώστια. Με ό,τι χρήματα μάζευαν τα παλληκάρια (πριν τη δεκαετία του ογδόντα) μαζί και με αυτά της Πρωτοχρονιάς πήγαιναν όλοι μαζί με τις ντάμες τους και γλεντούσαν. Σήμερα τα χρήματα τα μοιράζονται μεταξύ τους τα παιδιά και το βράδυ βγαίνουν σε κάποιο μαγαζί και γλεντούν με όλη την παρέα τους. Όλα αυτά τα ήθη και έθιμά μας τηρούνται απ όλους μας σχεδόν μέχρι και σήμερα Μακάρι να πραγματοποιούνται και από τις επόμενες γενιές και να μην χαθούν μέσα στον κυκεώνα της παγκοσμιοποίησης. ΕΥΧΟΜΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΚΟΠΙΑΝΟΥΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ

9 9 «Ο χορός από το πανηγύρι στη σκηνή» Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗ ΣΚΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ Περίληψη της εργασίας του Ομηριάδη Αλέξανδρου Καθηγητή Φ.Α. που παρουσιάστηκε στο διεθνές συνέδριο στη Βοβούσα τον Ιούλιο του 2004 Ο ΧΟΡΟΣ ΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ο παραδοσιακός χορός ήταν πάντοτε μια αντανάκλαση της κοινωνίας και ένα κατάλ ληλο μέσο για την κοινότητα να μυήσει τα μέλη της στις αξίες της 1. Στην παραδοσιακή αγροτική κοινωνία το περιεχόμενο του χορού είχε άμεση σχέση με τη λειτουργία του που προσδιόριζε και το ύφος του. Έτσι, άλλοτε η λειτουργία του ήταν τελετουργική, όταν ο χορός ήταν ενταγμένος σε κάποιο έθιμο, ή κοσμική όταν ήταν απλώς μέρος του γλεντιού. 2 Χώρος των λαϊκών ή δημοτικών χορών είναι το χωριό και η λειτουργία δεν αποτελεί παράσταση, γιατί οι άνθρωποι χορεύουν για κάποιο ειδικό σκοπό (γάμο, βαφτίσια, πανηγύρι κ.λ.π.) Ο χορός, και ειδικότερα ο δημόσιος των πανηγυριών και των γάμων, ασκούσε και διαμεσολαβητικό ρόλο. Σε πολλά χωριά της Ηπείρου, για να παντρευτεί κάποιος και κυρίως η γυναίκα, έπρεπε να «περάσει» από το «χοροστάσι» του χωριού. 3 Τα εθιμικά αυτά χορευτικά δρώμενα σταδιακά καταργήθηκαν και οι χοροί σήμερα απέβαλαν τη λειτουργικότητά τους, μη μπορώντας να εξυπηρετούν τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, ανεξάρτητα από το εάν σχετίζονται με κάποιο έθιμο, ή όχι. Έτσι στις μέρες μας οι χορευτικές εκδηλώσεις έχουν περιoριστεί κατά πολύ. Ορισμένες μάλιστα απ αυτές δεν τελούνται καθόλου. Οι παραδοσιακοί γάμοι για παράδειγμα., τα νυχτέρια των γυναικών και ορισμένα από τα πανηγύρια, που αποτελούσαν παλιότερα ευκαιρία για χορό, δεν γίνονται πια. Το χορευτικό «κενό» που άφησε η απομάκρυνση του λαού από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, ήρθε να καλύψει σαν φυσικό επακόλουθο, η δημιουργία πολιτιστικών συλλόγων και η διδασκαλία του χορού, στοιχείου κοινωνικής συνοχής και ταυτότητας, από την ανάγκη να μην αποκοπούν οι άνθρωποι τελείως από τις ρίζες τους. Ο χορευτικός σύλλογος είναι ένας σύγχρονος «τεχνητός βιότοπος» για τη μουσικοχορευτική παράδοση και ανα λαμβάνει την «εξωσωματική γονιμοποίηση» της νέας γενιάς με το λαϊκό πολιτισμό. 4 Ο ΧΟΡΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ. Παράλληλα με τη διδασκαλία δημιουργήθηκε η ανάγκη παρουσίασης των χορών, όπου θα είχαν την ευκαιρία οι χορευτές να χορέψουν μπροστά σε θεατές, άλλωστε σε όλες τις παραδοσιακές χορευτικές περιστάσεις υπήρχαν πάντοτε θεατές, αλλά και η προβολή του ντόπιου πολιτισμού σε τρίτους. 5 Μια αυθόρμητη ανθρώπινη διαδικασία, όπως είναι ο χορός, ή ένα έθιμο, κατά τη μετάβασή του από το συμβολικό στο πρακτικό και από το φυσικό χώρο βίωσης του στη σκηνή, συνήθως ακολουθεί μια πορεία που έχει ως εξής: α) Από τη συλλογή λαογραφικού υλικού - ένταξη του χορού στο ρεπερτόριο. Δύο κυρίως είναι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να γίνει μια επιτόπια έρευνα. Η πρώτη απαιτεί την άμεση συμμετοχή μας στα χορευτικά δρώμενα του χωριού,(είτε σαν χορευτές είτε σαν απλοί παρατηρητές) και η δεύτερη μέθοδος πληροφόρησης είναι αυτή της συνέντευξης σε ηλικιωμένους. Κατά τη φάση της συλλογής του λαογραφικού υλικού με επιτό πια καταγραφή, εντοπίζονται σημαντικά μεθοδολογικά προβλήματα 6, τα οποία εντείνο νται κάτω από το βάρος της ανάγκης συνεχούς ανανέωσης του ρεπερτορίου. Παράγοντες που επηρεάζουν το περιεχόμενο ενός χορευτικού ρεπερτορίου είναι: 1) Η φορεσιά. Για έναν χορευτικό όμιλο, το ιδεατό, αλλά σχεδόν ακατόρθωτο, είναι να έχει για κάθε γεωγραφική χορευτική ενότητα και αντίστοιχη ενδυμασία. 2) Η μουσική και οι οργανοπαίχτες. Άμεση σχέση για την κατάρτιση ενός ρεπερτορίου έχει και το ποιες μουσικές κομπανίες υπάρχουν στην περιοχή μας, τις οι κονομικές τους απαιτήσεις και το πόσο μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας σκηνικής παρουσίασης 3) Η ονομασία των χορών. Πολλές δίγλωσσες κοινότητες μέσω των χορευτικών συλλόγων προσπάθησαν να διορθώσουν αυτή την απόκλιση αλλάζοντας τις ονομασίες των χορών τους, εγκαταλείποντας ή μεταφράζοντας τα τραγούδια. β) από το χοροδιδάσκαλο διδασκαλία. Ο δάσκαλος του χορού είναι υποχρεωμένος να μεταφέρει το ύφος της κάθε περιοχής όσο το δυνατόν, χωρίς αλλοιώσεις κατά τη διδασκαλία του. Ο χορευτής που προάγεται σε δάσκαλο πρέπει να έχει ακόμα την ικανότητα να μιμείται και να διδάσκει με το τοπικό ύφος κάθε χορό. 7 γ) την σκηνική παρουσίαση - παράσταση. Η πιστή όμως απόδοση στη σκηνική παρουσίαση των χορών ή ενός δρώμενου εξαρτάται από παράγοντες όπως: 1) Το χώρο και το χρόνο που είναι διαθέσιμος για μια παράσταση. Από τη φύση του εθίμου, που έχουμε στόχο να αναβιώσουμε, επιλέγεται και ο χώρος που θα παρουσιαστεί. 2) Την επίδοση του μαθητή στην απόδοση του χορού. Πιο εύκολα θα πείσουν για την πιστή αναπαράσταση οι κάτοικοι ενός χωριού που αναβιώνουν μια εμπειρία τους, παρά ένας θίασος με χορευτές που δεν έχουν τα κατάλληλα ακούσματα ούτε τις ανάλογες κινητικές παραστάσεις. 3) Τη σχέση του χορευτή με το κοινό. Η θετική ή αρνητική στάση, η χαρά, ο ενθουσιασμός ή ακόμα και η αποδοκιμασία του κοινού έχει άμεσο αντίκτυπο ανάλογο στην απόδοση του χορευτή. 4) Η σημασία του τραγουδιού και έκφραση Οι χοροί που συνοδεύονται από το δημοτικό τραγούδι με την τριπλή του υπόσταση: ως ποίηση, μουσική και χορό, 8 είτε έχουν περιεχόμενο τελετουργικό είτε κοσμικό, είναι συνήθως απλοί στην κίνησή τους, γιατί το ενδιαφέρον και η έκφραση μεταφέρεται στο τραγούδι το οποίο δεν επιτρέπει την ανάπτυξη πολύπλοκων κινητικών σχημάτων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σήμερα που τα έθιμα και οι τελετουργίες δεν τελούνται πια, αφού οι λόγοι που τα δημιούργησαν εξέλιπαν, ο κίνδυνος να αλλοιωθεί το ύφος των χορών είναι μεγάλος όταν αγνοείται η κοινωνική διάσταση, τα πραγματικά του στοιχεία, και το ενδιαφέρον του δασκάλου να επικεντρώνεται μόνο στην αισθητική του έκφραση. Για να μην πληγούν ανεπανόρθωτα οι Πολιτιστικές μας ρίζες και τα πoλιτιστικά μας χαρακτηριστικά, η αναβίωση των παραδοσιακών εθίμων και χορών θα πρέπει να γίνεται με τον πιο πιστό τρόπο. 1. Γουλιμάρης Δ. & Σερμπέζης Β. (2001). Παγκοσμιοποίηση και παραδοσιακός πολιτισμός. Διαχείριση και προοπτική. Εργασία στο 20 Πανελλήνιο Συνέδριο Λαϊκού Πολιτισμού: Μελωδία, λόγος κίνηση, Σέρρες: Δ.Ε.Π.Κ.Α. Σερρών. 2. Γιάννης Πραντσίδης: Η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού. Πρακτικά της 2ης επιστημονικής συνάντησης Δράμα: Λύκειο των ελληνίδων και Δήμoς Δράμας. 3. Ηλίας Σ. Δήμας. Ο χορός στην κοινωνική ζωή της Ηπείρου. Επιδράσεις και εξελίξεις, Αθήνα Αυδίκος (1999) Πανηγύρια και χορευτικοί όμιλοι: βίωση και αναβίωση της παράδοσης. Πρακτικά της 2ης επιστημονικής συνάντησης Δράμα: Λύκειο των ελληνίδων και Δήμoς Δράμας. 5. Γιάννης Πραντσίδης: Η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού. Πρακτικά της 2ης επιστημονικής συνάντησης Δράμα: Λύκειο των ελληνίδων και Δήμoς Δράμας. 6.Ομηριάδης Αλέξανδρος: Παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα της επιτόπιας έρευνας. (Πρακτικά Συμποσίου Λαογραφίας- Ιωάννινα 2003) 7.Ιωάννα Παπαντωνίου: Η φορεσιά σε μια θεατρική παράσταση. Πρακτικά της 2ης επιστημονικής συνάντησης Δράμα: Λύκειο των ελληνίδων και Δήμoς Δράμας.(1999) 8. Νίκος Μπαζιάνας: Στοιχεία γνησιότητας του δημοτικού τραγουδιού. Πρακτικά Α & Β Επιστημονικών συναντήσεων. Λύκειο Ελληνίδων Δράμας (1999) Ομηριάδης Αλέξανδρος Καθηγητής Φ.Α. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΣΕΛ.8 του τρία μικρότερα πουγκιά με χρυσό, πήγε και τα πέταξε με προσοχή από την καμινάδα έτσι ώστε να πέσουν μέσα στις κάλτσες. Το επόμενο πρωί που ξύπνησαν οι κόρες, βρήκαν για μεγάλη τους έκπληξη τις κάλτσες τους να περιέχουν χρυσάφι. Eτσι ο ευγενής πατέρας τους θα κατάφερνε να δει τις κόρες του να ζουν ευτυχισμένες και μια καλή ζωή με αυτό το χρυσό, και έζησε πολλά πολλά χαρούμενα χρόνια και ο ίδιος. Τα παιδιά όλου του κόσμου συνέχισαν την παράδοση να κρεμούν κάλτσες τα Χριστούγεννα στο τζάκι τους με την ελπίδα να τους τις γεμίσει ο Άγιος Βασίλης. Αυτό το έθιμο κρατά σε πολλές χώρες με μερικές παραλλαγές. Στη Γαλλία τα παιδιά τις βάζουν δίπλα στο τζάκι, ενώ στην Ολλανδία τις γεμίζουν με άχυρο και καρότα για τα ελαφάκια του Άγιου Βασίλη. Στην Ουγγαρία τα παιδιά γυαλίζουν τα παπούτσια τους πριν τα βάλουν δίπλα στο τζάκι ή το παράθυρο. Στην Ιταλία τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους έξω κατά τα Θεοφάνια, για να τα βρει η καλή μάγισσα. Και τέλος, στο Πόρτο Ρίκο τα παιδιά βάζουν κάτω από τα κρεβάτια τους πρασινάδα και λουλούδια για τις καμήλες των τριών Μάγων. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, οι χριστουγεννιάτικες γενικά δοξασίες και παραδόσεις, αποτελούν ένα μίγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνο (μιας θεότητας που ταυτίζεται με τον Κρόνο) κι άλλων δοξασιών που αναμίχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση. Το δέντρο, σαν χριστουγεννιάτικο σύμβολο, χρησιμοποιήθηκε μετά τον 8ο αιώνα. Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν, σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Βονιφάτιος, που για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, έβαλε στη θέση του το έλατο, σαν σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα σαν σύμβολο των Χριστουγέννων. Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές. Κι αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει το δέντρο-σύμβολο με διάφορα χρήσιμα είδη- κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης, συμβολίζοντας έτσι πρακτικά την προσφορά των Θείων Δώρων, για να εξελιχτεί προοδευτικά σ ένα απαραίτητο διακοσμητικό είδος της μέρας αυτής, που αργότερα πήρε και τη θέση της Δωροθήκης - του χώρου δηλαδή που σ αυτόν τοποθετούσαν οι συγγενείς και φίλοι τα δώρα τους ο ένας για τον άλλο. Ο Τσαρλς Ντίκενς για την Αγγλία, ο συγγραφέας εκείνης της εποχής, φρόντισε να ξαναπάρουν τα Χριστούγεννα την παλιά χαρούμενη γιορταστική μορφή τους, όσο κανένας άλλος. Κι αν σήμερα σ ολόκληρο τον κόσμο το χριστουγεννιάτικο δέντρο θυμίζει αυτή τη μέρα, αυτό σίγουρα οφείλεται στον Ντίκενς, που σε διάφορα έργα του και πιο πολύ ακόμα στις χριστουγεννιάτικες ιστορίες του, το προβάλλει σαν βασικό χριστουγεννιάτικο σύμβολο. Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν για πρώτη φορά στην Αθήνα οι Βαυαροί, και από τότε συνηθίζεται να προτιμάται στις ορεινές περιοχές αντί του νησιώτικου καθιερωμένου καραβιού.

10 10 Τα νέα του στίβου του «ΟΡΦΕΑ» Νέου Σκοπού Με μεγάλες φιλοδοξίες ξεκίνησε και φέτος τη χειμερινή προετοιμασία του το τμήμα στίβου του «ΟΡΦΕΑ» Νέου Σκοπού, πλαισιωμένο και από πολλούς νέους αθλητές, οι οποίοι εντάχθηκαν ήδη στις προπονήσεις της ομάδας. Το Νοέμβριο διεξήχθη στις Σέρρες ο γύρος των Σερρών, με πληθωρική και πολύ καλή εμφάνιση των αθλητών του Συλλόγου. Αναλυτικά: Βάλανου Αφροδίτη, 4 η θέση στο Νομό Σερρών, στα 2500 μέτρα κοριτσιών γυμνασίων. Γεμενετζής Θωμάς, 9 η θέση στα 5300 μέτρα ανδρών. Κλόντιαν Φρόκου, την 18 η θέση, Λάϊος Χρήστος την 19 η θέση, Καβελίδης Φώτης την 20 η θέση, και Παπαδόπουλος Αριστείδης την 31 η θέση, στα 2500 μέτρα αγοριών Γυμνασίων, και η μικρότερη της παρέας Καβελίδου Ελένη τερμάτισε στη 50 η θέση, στα 2100 μέτρα κοριτσιών Δημοτικών Σχολείων. Το Σάββατο 15/12/ 07, δίπλα στο Εθνικό Στάδιο Σερρών, πραγματοποιήθηκε, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες καιρικές συνθήκες, το σχολικό πρωτάθλημα σε ανώμαλο έδαφος Γυμνασίων και Λυκείων, με συμμετοχή και αθλητών του ΟΡΦΕΑ Νέου Σκοπού. Στα 3000 μέτρα αγοριών, συμμετείχε ο αθλητής Σαφούρης Κωσταντίνος. Στα 2000 μέτρα κοριτσιών, η Χαμάλη Μαρία, καθώς και η Βάλανου Αφροδίτη, η οποία μετά από εξαιρετικό αγώνα, κατέλαβε την 6 η θέση, σε σύνολο 27 αθλητριών στην κατηγορία της. Ιδιαίτερα αυξημένες φέτος είναι και οι απαιτήσεις του προπονητή του τμήματος στίβου του ΟΡΦΕΑ κ. Κεχλιμπάρη Γιώργο, καθώς οι επιτυχημένες εμφανίσεις των αθλητών τού τμήματος ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ ΣΕ ΑΕΙ ΚΑΙ ΤΕΙ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ) Με χαρά μαθαίνουμε και άλλα παιδιά με καταγωγή από το Σκοπό επέτυχαν την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Συμπληρώνουμε τους επιτυχόντες και παρακαλούμε τους συγγενείς τους να ενημερώνουν τη σύνταξη της εφημερίδας για τις επιτυχίες των παιδιών τους, δεδομένου ότι η διασπορά μας είναι μεγάλη και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις επιτυχίες. Παρακαλούμε να μας γνωρίζετε τις επιτυχίες, προκειμένου να δημοσιεύονται και να μοιράζονται τη χαρά τους όλοι οι πατριώτες. Ζγέρας Ιωάννης του Δημητρίου και της Δέσποινας το γένος Γκαρίπη Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Θράκης (Ξάνθη) (4 ο Λύκειο Σερρών) Καρπουχτσής Παναγιώτης του Ηλία και της Ευμορφίας Αστυφυλάκων (3 ο Λύκειο Σερρών) Πασχαλίδης Κώστας του Παναγιώτη και της Ευγενίας, Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη (3ο Λύκειο Σερρών) Πάσσιος Βαγγέλης το γένος Πασχαλάκη Αθανασίας, Οικονομικό Βόλου Κουιρουκλής Ευάγγελος του Χρήστου και της Αναστασίας το γένος Πασχαλάκη, Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας (Λύκειο Ν.Ζίχνης) Ντέκα Παναγιώτα του Φωτίου και της Ζουμπουλιώς, το γένος Πασχαλάκη, Νηπιαγωγών Αλεξανδρούπολης (4ο Λύκειο Σερρών) Ευγενίδου Αναστασία του Ευγενίου και της Μαριάνθης, Μαθηματικό Θεσ/νικης (1ο Λύκειο Σερρών) Κοινωνικά Γάμοι Μπαχτσιαβάνης Ιωάννης του Βασιλείου Δουλγέρη Αναστασία του Ιωάννη ( ) Γκαβανόζης Συμεών του Αθανασίου Σοφόγλου Μαρία του Χρήστου ( ) Μπακιρτζής Κων/νος του Στέργιου Δράντζα Στέλλα του Κων/νου ( ) Βαπτίσεις Τσιροπούλου Δήμητρα Νεκταρία του Θεοδώρου και της Μαρίας Δάφκου Πύρτσος Κων/νος Ευγένιος του Δημητρίου και της Πουλίνας Μήλιου ( ) Θάνατοι Αστρεινίδου Μαρία χήρα Γεωργίου ( ) Μακαδασίδου Ελευθερία σύζυγος Μεταξά ( ) την περασμένη χρονιά, αφήνουν περιθώρια και προσδοκίες για ακόμη καλύτερη πορεία, μετάλλια και διακρίσεις τη νέα αγωνιστική περίοδο. Για τη νέα χρονιά, το τμήμα στίβου του «ΟΡΦΕΑ» Νέου Σκοπού, σας εύχεται χρόνια πολλά, καλή χρονιά, με υγεία, αγάπη, ευτυχία, και πολλές επιτυχίες. Μαυρίγκου Ευδοκία χήρα Μαργαρίτη ( ) Βεργιόγλου Γεώργιος του Βασιλείου σύζυγος Θεοδώρας Κουρουμπατζιάκη ( ) Γκιουγκής Δημήτριος του Ευσταθίου σύζυγος Έλλης ( ) Ο προπονητής του τμήματος στίβου Κεχλιμπάρης Γιώργος.

11 11 Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΚΟΠΗΝΩΝ ΣΙΚΑΓΟΥ «Η ΕΛΠΙΣ» ΒΡΑΒΕΥΕΙ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΜΑΘΗΤΗ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΥ ΣΚΟΠΟΥ Από το 1992 ο Σύλλογος Σκοπηνών Σικάγου «Η ΕΛΠΙΣ» βραβεύει κάθε χρόνο το μαθητή που αποφοιτά από το Λύκειο Νέου Σκοπού και συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη βαθμολογία στο Απολυτήριό του, πρωτεύοντας μεταξύ των συμμαθητών του. Το βραβείο ανέρχεται στο ποσό των 500 $ δολλαρίων. Με το βραβείο αυτό ο Σύλλογος δίνει έτσι ένα πρόσθετο κίνητρο στα παιδιά μας προκειμένου να αριστεύουν στον τομέα της γνώσης και της μόρφωσης, αξίες στις οποίες άλλωστε ανέκαθεν οι Σκοπηνοί δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Οι μαθητές που πρώτευσαν την περίοδο στο Λύκειο Ν. Σκοπού και βραβεύτηκαν από το Σύλλογο Σκοπηνών Σικάγου είναι: 1992 Καρακώστα Αγγελική του Αποστόλου 1993 Τζιμητρόπουλος Αργύριος του Αναστασίου 1994 Λίμπου Δάφνη του Ιωάννη 1995 Βιτανόπουλος Χρήστος του Ιωάννη 1996 Γιαπουντζίδου Φωτεινή του Χριστοδούλου 1997 Πέτκογλου Θεανώ του Ιωάννη 1998 Χαμάλης Θεόδωρος του Κωνσταντίνου 1999 Κοτσανίδου Ελένη του Στυλιανού 2000 Καραμπαϊρης Απόστολος του Φωτίου 2001 Μαυριγκόπουλος Αναστάσιος του Ιωάννη 2002 Τζατζανίδου Σταυρούλα του Στρατή 2003 Κωστή Θεοδώρα του Νικολάου 2004 Πετρακόπουλος Νικόλαος του Πέτρου 2005 Μυλωνά Ειρήνη του Κωνσταντίνου 2006 Καρυοφυλοπούλου Χατζηγιάννη Θεοδώρα του Αναστασίου 2007 Μυλωνά Ιωάννα του Κωνσταντίνου The theatrical group of N.Skopos society ORFEUS prepares a theatre play based on Folk Actions from Skopos Society ORFEUS of Eastern Thrace Skopos armed our enslaved ancestors and the ones of the same nationality of the wider area both mentally and nationally. The main means for this purpose was : the Reading Room Library and the Theatre. With these two poles, Neos Skopos Society ORFEUS revives the tradition and, in cooperation with other departments, achieves great things. The theatrical department presented : Persecution, Engagement-Wedding, Vintage of Skopos, Plutos, Lokandiera, Women School, My Pretty Funeral, Brilliant Presentation. The Board of Directors decided its re-establishment with the presentation of Folk Actions of Neos Skopos. We ve started discussions with the theatrical group and we have begun relevant preparation. We ask children, young people and anyone who wants to enter their names in order for the perspective of a brilliant route of the theatrical department to be created. We ve started hearings about what people say at cafes, horata, companies, vintage, kotsanides, name-days, feasts, festivals, engagements, weddings and anywhere else. Stories : witty, spicy, saucy, sly, suffering, achievements, teasing, satirical, comic, etc. Riddles, anecdotes, proverbs, solecism from school and social life, songs. We ask both your participation in the theatrical group and announcement of whatever relevant you have : in writing, by phone or in a meeting with the responsible of this attempt. Sofitsis Zafiris Anapafseos 18 The cover : Our tradition is kept alive in N.Skopos. Serres A group of children with their decorated sourvakes. Tel : ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΜΑΣ: Η παράδοση διατηρείται ζωντανή στο Ν. Σκοπό. Τρέχουν τα παιδιά, μέσα στο χιονιά. με τις στολισμένες σουρβάκες τους, ευχαριστούμε την κα. Σοφούλα Μπεχτσοπούλου για τις ακρανιές. Η Ένωση Νέων Αγροτών επιμορφώνει μέλη της στο ΚΕΚ Εύβουλος - Πέτκογλου Στα πλαίσια των εκδηλώσεων που διοργανώνει το πιστοποιημένο εθνικής εμβέλειας ΚΕΚ Εύβουλος Πέτκογλου για την προώθηση Τρουμπάτας Ευάγγελος & ΣΙΑ Ο.Ε. Γεωπόνος Α.Π.Θ. ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ ΠΑΝΤΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΗ Κ.Καμήλα Σερρών Τηλ./Fax: Kιν: των καταρτιζομένων του στην αγορά εργασίας, επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις του και μίλησε σε καταρτιζόμενους, κλιμάκιο της Ένωσης Νέων Αγροτών Σερρών, αποτελούμενο από τον πρόεδρό της, κ. Κώστα Τζιόμαλλο και το μέλος της κ. Σωκράτη Σακελλαρίου. Ο κ. Τζιόμαλλος στην ομιλία του αναφέρθηκε στη σημασία των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής στην εποχή μας σ όλους τους κλάδους της οικονομίας και ιδιαίτερα στον αγροτικό. Ανέφερε χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών από άλλες χώρες. Τόνισε τη σημασία της κοινωνίας της πληροφορίας,της οικονομίας της γνώσης, της δια βίου εκπαίδευσης και της πιστοποιημένης κατάρτισης στη σημερινή ανταγωνιστική κοινωνία. Ακολούθησε γόνιμος διάλογος με τους καταρτιζόμενους, στελέχη του ΚΕΚ Εύβουλος καθώς και στελέχη άλλων επιχειρήσεων, που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση. Το ΚΕΚ Εύβουλος και η Ένωση Νέων Αγροτών, έχουν στενή συνεργασία με πολύ καλά και χειροπιαστά αποτελέσματα, στην υποβολή και υλοποίηση διαφόρων πραγμάτων, προς όφελος των αγροτών και όλου του νομού μας. Ήδη νέοι αγρότες επιμορφώνονται στο ΚΕΚ Εύβουλος σε αντικείμενα πληροφορικής και προβλέπεται και η διαδικασία πιστοποίησης των γνώσεων και δεξιοτήτων που θα αποκτήσουν από φορείς αναγνωρισμένους απ το δημόσιο. Όσες όσοι επιθυμούν να λάβουν περισσότερες πληροφορίες, για τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο ΚΕΚ Εύβουλος, καθώς και για τα προγράμματα που υλοποιούνται ή γι αυτά που θα υλοποιηθούν, μπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα , ή να επισκέπτονται την ιστοσελίδα

12 Ο Σύλλογος Σκοπηνών ΕΛΠΙΣ Σικάγου εύχεται σε όλους τους συμπατριώτες Καλές Γιορτές The Greektown of Chicago Η ελληνική περιοχή στο Σικάγο SOCIETY NEOS SKOPOS ELPIS OF CHICAGO AWARDS THE FIRST STUDENT OF NEOS SKOPOS HIGH SCHOOL Every year Society Neos Skopos Elpis of Chicago awards the student of Neos Skopos High School who graduates gathering the highest marks at the school certificate and comes first among his/ her classmates. The prize is a purse of $500. In this way the Society motivates our children in order to come first in the field of education and knowledge, elements on which Skopianoi always lay great stress. STUDENTS WHO CAME FIRST DURING THE PERIOD AT NEOS SKOPOS HIGH SCHOOL AND WERE AWARDED BY SOCIETY NEOS SKOPOS OF CHICAGO 1992 Karakosta Apost. Aggeliki 1993 Tzimitropoulos Anast. Argyrios 1994 Limbou Ioan. Dafni 1995 Vitanopoulos Ioan. Christos 1996 Giapountzidou Christod. Fotini 1997 Petkoglou Ioan. Theano 1998 Hamalis Konst. Theodoros 1999 Kotsanidou Styl. Eleni 2000 Karabairis Fot. Apostolos 2001 Mavrigopoulos Ioan. Anastasios 2002 Tzatzanidou Strati Stavroula 2003 Kosti Nik. Theodora 2004 Petrakopoulos Petr. Nikolaos 2005 Mylona Konts.Eirini 2006 Karyofylopoulou Hatzigianni Anast. Theodora 2007 Mylona Konst. Ioanna REMARKS We were shocked to hear of Giorgos Verioglou s death who was an excellent philologist and friend of ours This is the second blow as the first one was Simos Karpouhtsis death. Giorgos worked on the plan of a dictionary of Skopos idiolect, a theme on which Mihalis Tzahilis also worked. Their work should be gathered somewhere in order to find good ones who will keep it up recognizing the contribution of the prime movers. Optimistic breeze is blowing at Skopinon Society of Thessaloniki which did not close and continues with a new chair and a new impulse. Concerning the accommodation problem, something is going to happen with the contribution of Strymon Municipality. In any case, we should support the Society and we should help their attempt to acquire accommodation. For these holidays let s buy Funny Stories from Skopos by Stathis Govranos as presents since the income of its sale goes on the particular account of the Society to acquire accommodation. Also let s support the dance of the Society on 29th February at STAVROS music hall in N.Efkarpia, Thessaloniki. They need our support. While in summer Neos Skopos faced problems with the shortage of water, like most places of the country, now in winter we are having problems with floods. We have hurt the environment and we receive the results of our foolishness. Concerning the floods, in many cases they are due to the fact that drain canals, treches and streams have been blocked either because of new constructions or due to neglect of their cleaning. Once again the conversations between our country and Skopia about its name are in a critical phase. While our country officially announced that it will accept a compound name, the other side remains uncompromising and it also deepens its propaganda about controversial (or occupied) areas in North Greece, minorities etc. Concerning the National themes, attention, alertness and struggle is required by everyone and especially by the Greeks in the U.S.A. Summary in English The Neos Skopos newspaper and all the production team wish to all our compatriots MERRY CHRISTMAS AND A HAPPY NEW YEAR, KALA CHRISTOUGENNA KAI EFTICHISMENOS O KAINOURGIOS HRONOS. In this issue we present our compatriot, a well known celebrated actor of Greece, Mr Nikos Dadinopoulos. The good news from Skopinon Society in Thessaloniki are that there is a new council which insists to keep the Syllogos alive and lead it to a new era. We all must help to keep Syllogos alive and also acquire a permanent own place. A new theatre play is prepared by the teacher Zafiris Sofitsis based on our local language idiom. It will be presented in next August s Events (Panygiri of Agios Ioannis Prodromos).

13 ΤΕYXOΣ 42ο / Β ΠΕΡΙΟΔΟΣ-ΤΡΙΜΗΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ / ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007, Τιμή:0.01, Ν.ΣΚΟΠΟΣ-