ΑΓΩΓΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ SOUTH STREAM

Transcript

1 Σχολή : ΣΤΕΦ Τμήμα ; Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου Θ Ε Μ Α : ΠΟΛΙΤΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ SOUTH STREAM Germany Republic Poland Italy H εργασία εκττονήθηκε από την Μάγδα Κοκκάρα από τον Δεκέμβριο 2008 μέχρι τον Μάιο 2009 στα πλαίσια του προγράμματος της σχολής Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου υπό την επίβλεψη του χημικού μηχανικού Αθανάσιου Ταχτατζή. Καβάλα 2009

2 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ 5 α. Ενέργεια σελ 5 β. Φυσικό αέριο σελ 6 γ. Ενεργειακή ασφάλεια σελ 6 δ. 0 ρωσικός αγωγός φυσικού αερίου South Stream σελ 7 ε. Πρόταση Αμερικής σελ 9 II ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ σελ 10 α. Προέλευση και μεταψορά του φυσικού αερίου σελ 10 β. Διαδρομή South Stream σελ 10 γ. Υλικά κατασκευής του αγωγού σελ 12 δ. Έναρξη λειτουργίας South Stream σελ 13 ε. Χαρακτηριστικά του αγωγού αερίου South Stream σελ 14 III ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ σελ 15 α. Γενικά σελ 15 β. Οι αγωγοί πετρελαίου σελ 16 γ. Οι αγωγοί φυσικού αερίου σελ 17 δ. Διενέξεις των χωρών για την ενέργεια σελ 18

3 IV ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ σελ 20 α. Σερβία-Βουλγαρία-Ουγγαρία σελ 20 β. Ρώσο-γερμανικός άξονας σελ 20 γ. Συμφωνία Ελλάδας σελ 21 V ΟΦΕΛΗ ΕΛΛΑΔΑΣ σελ 25 α. Ενεργειακός τομέας σελ 25 β. Πλεονεκτήματα χρήσης φυσικού αερίου σελ 27 γ. Χρήση φυσικού αερίου στις βιομηχανίες σελ 28 δ. Οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα σελ 29 ε. Γιατί Ρωσία και όχι Αμερική σελ 31 VI ΟΦΕΛΗ ΡΩΣΙΑΣ σελ 34 α. Κινήσεις Πούτιν σελ 34 β. GAZPROM σελ 36 γ. Μελλοντικά σχέδια σελ 37 VII ΟΦΕΛΗ ΑΛΛΩΝ ΧΩΡΩΝ

4 α. Σερβία σελ 39 1α. Επιστροφή ρωσικών δυνάμεων στο Κόσοβο σελ 42 2α. Αλυσιδωτές αντιδράσεις σελ 44 β. Ουγγαρία σελ 44 γ. Βουλγαρία σελ 45 δ. Σλοβενία σελ 48 ΙΙΧΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ σελ 49 α. Ευρώπη σελ 50 β. Σχέδια Αμερικής σελ 51 γ. Αντιδράσεις Αμερικής σελ 51 δ. Αντίδραση Ρωσίας σελ 53 ε. Εμπόδια Τουρκίας στην Αμερική σελ 54 στ. Αμερική εναντίον Ελλάδας σελ 56 IX ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ σελ 58 α. Gazprom σελ 58 β. Ευρώπη γ. Ρωσική εξάρτηση;

5 δ. Ευρωπαϊκή εξάρτηση ε. Εξαγορά μικρών εταιρειών X ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ 66 α. Ελλάδα-Ρωσία σελ 66 β. Ρωσία-Αμερική σελ 68 γ. Προβλέψεις σελ 69 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ 70

6 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ α. Ενέργεια Η ενέργεια και οι πρώτες ύλες και πιο συγκεκριμένα η διαθεσιμότητα και οι τιμές τους έχουν επηρεάσει αποφασιστικά τη δομή και την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας. Όμως έπρεπε πρώτα να έλθει η πετρελαϊκή κρίση, για να περάσει στη συνείδηση του πολίτη, το πως επιδρούν και σε πιο βαθμό, τα μεγέθη αυτά (ενέργεια και πρώτες ύλες) στη δομή και στην ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας. Ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τα οποία σχηματίστηκαν με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας, πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, πρέπει να καλύψουν σήμερα όχι μόνο τις ενεργειακές ανάγκες, αλλά και σε μεγάλο βαθμό και τις ανάγκες σε πρώτες ύλες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος κλάδος της βιομηχανίας σήμερα, στον οποίο να υπάρχει μια τόσο μεγάλη περιπλοκή μεταξύ ενέργειας και πρώτων υλών όσο στην χημική βιομηχανία. Κάθε μεταβολή στην πρόσβαση (διαθεσιμότητα) των ορυκτών αυτών καυσίμων κτυπά κατά συνέπεια περισσότερο τη χημική βιομηχανία, η οποία από τη μια ανήκει στους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας και από την άλλη καταναλώνει τις μη αναγεννούμενες πρώτες ύλες της φύσης για παραγωγή σειράς απαραιτήτων προϊόντων της καθημερινής μας ζωής. Οι καθημερινά αυξανόμενες ανάγκες σε ενέργεια και πρώτες ύλες από τη μια και η περατότητα των αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων από την άλλη δείχνουν όλο και πιο καθαρά πόσο είναι αναγκαίο να διασφαλίσουμε για το μέλλον τις ανάγκες μας σε ενέργεια και πρώτες ύλες. Όλες οι άμεσες και μεσοπρόθεσμες προσπάθειες θα πρέπει επομένως να επικεντρωθούν στο να γίνει περισσότερο ευέλικτη η σχέση εφοδιασμού ενέργειας στον ενεργειακό τομέα για την κάθε χώρα.

7 Για να εκτιμηθεί η σημερινή κατάσταση και να γίνουν επομένως κατανοητές οι μελλοντικές ανάγκες σε πηγές πρωτογενούς ενέργειας και πρώτων υλών, θα πρέπει να εξεταστούν έχοντας σαν βάση τις πηγές πρωτογενούς ενέργειας όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο άνθρακας, τα πυρηνικά καύσιμα κλπ. Σχετικά με τη μελλοντική ενεργειακή κατάσταση των επόμενων δεκαετιών αναμένεται μια μείωση των μεριδίων του άνθρακα και του πετρελαίου με ταυτόχρονη αύξηση των μεριδίων του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας. Δηλαδή μια τελική μεταπήδηση σε μια επιθυμητή ενεργειακή κατάσταση μελλοντικά αυτάρκη, απαλλαγμένη από τον άνθρακα, η οποία όμως είναι επιρρεπής σε πολλούς εξωτερικούς παράγοντες. Βέβαια τόσο το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα παραμείνουν σύμφωνα με τις προγνώσεις οι βασικές ενεργειακές πηγές των ενεργειακών πόρων για τις επόμενες δεκαετίες, επειδή οι απαιτούμενες τεχνολογικές αναδομήσεις απαιτούν μεγάλα χρονικά διαστήματα. β. Φυσικό αέριο Η κατανάλωση του φυσικού αερίου αυξάνεται συνεχώς τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μέχρι τώρα το φυσικό αέριο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εκεί μόνο, όπου υπήρχε αντίστοιχη βιομηχανική υποδομή ή όπου η απόσταση μέχρι τον καταναλωτή μπορούσε να γεφυρωθεί, με συστήματα αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Στο μεταξύ η μεταφορά φυσικού αερίου σε μεγάλες αποστάσεις, από την πηγή παραγωγής στους σημαντικότερους καταναλωτές, μπορεί να πραγματοποιηθεί με υγροποίηση του φυσικού αερίου και μεταφορά του σε ειδικά σχεδιασμένα πλοία με πρόσθετες βέβαια δαπάνες. Επομένως για τις φτωχές σε φυσικό αέριο χώρες η εξάρτηση εισαγωγής φυσικού αέριου είναι μεγάλη. ΓΓ αυτό και οι χώρες που έχουν αποθέματα φροντίζουν να επεκτείνουν τους αγωγούς τους ή να κατασκευάσουν νέους προς τις καταναλώτριες. Φροντίζουν λοιπόν να «κλείνουν» μακροπρόθεσμες και πολύ επικερδείς συμφωνίες.

8 γ. Ενεργειακή ασφάλεια Η ενεργειακή πρόκληση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες σύγχρονες προκλήσεις της ανθρωπότητας. Η Ενεργειακή ασφάλεια και η προώθηση της καθαρής ενέργειας θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής των μελλοντικών γενεών σε ολόκληρο τον πλανήτη και στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον η ενεργειακή ασφάλεια και οι νέες ενεργειακές επενδύσεις αποτελούν το κλειδί τόσο για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών, όσο και για την διακρατική συνεργασία. Σε ότι αφορά στις καταναλώτριες χώρες ενέργειας, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν συνίσταται στο γεγονός ότι η ενεργειακή ζήτηση μεγαλώνει με ταχείς ρυθμούς και εκτιμάται θα αυξηθεί έως το 2013 κατά 30%. Σε ότι αφορά το φυσικό αέριο, η αύξηση αυτή θα είναι εντυπωσιακότερη, δεδομένου ότι οι εισαγωγές μας αναμένεται να καλύψουν το 80% των συνολικών αναγκών έως το 2030 συγκριτικά με το μόλις 50% που καλύπτουν σήμερα. Οι βασικές αρχές της ενεργειακής πολιτικής ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία η Ελλάδα συμμετέχει και συμβάλλει ενεργητικά περιλαμβάνουν; την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα των υποδομών, την διαφοροποίηση των πηγών εισαγωγής και των οδεύσεων εξαγωγής από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Μεσογείου αλλά και την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και του διαλόγου. Περιοχές που έχουν αποθέματα είναι το πρώην Ανατολικό μπλοκ και η Κίνα 46%, η Μέση και η Εγγύς Ανατολή 29%, η Βόρεια Αμερική 6%, η Αφρική 7% και η Δυτική Ευρώπη 4% των παγκοσμίων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Αυτές λοιπόν και ιδιαίτερα η Ρωσία με την οποία θα ασχοληθούμε έχουν τα μεγαλύτερα οικονομικά και πολιτικά οφέλη. δ. Ο ρωσικός αγωγός φυσικού αερίου South Stream Η Ρωσία λοιπόν εκμεταλλεύεται τον ενεργειακό της πλούτο επεκτείνοντας τις εμπορικές της δραστηριότητες και στην Ευρώπη. Η Ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου GAZPROM κατασκευάζει νέους και επεκτείνει τους ήδη υπάρχοντες αγωγούς προς την Ευρώπη.

9 ο South Stream είναι ο νέος αγωγός ο οποίος θα ξεκινά από την περιοχή Beregovaya στις ρωσικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας και το υποθαλάσσιο τμήμα του θα καταλήγει στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Από εκεί θα διακλαδώνεται προς Βορρά στη Βουλγαρία στη Σερβία και την Ουγγαρία και προς Νότο στην Ελλάδα και στην Ιταλία. Νέοι ορίζοντες ανοίγονται λοιπόν με την ελληνορωσική συνεργασία προς όφελος της Ελλάδας, των Βαλκανίων και ολόκληρης της Ευρώπης χάρη στη συμφωνία κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Ο ελληνικός κλάδος του αγωγού South Stream θα ξεκινά από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ιταλία μέσω της Ελλάδας. Προβλέπεται ότι η συμφωνία θα έχει κατ αρχήν ισχύ για 30 χρόνια και μέσω του αγωγού θα διέρχονται περίπου 10 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Μέρος της ποσότητας αυτής θα διοχετεύεται στη χώρα μας, ενώ η Ελλάδα θα εισπράττει και τέλη διέλευσης. Η συμφωνία είναι πολύ σημαντική και αυτό γιατί η Ελλάδα αναλαμβάνει πλέον πολύ σημαντικό ρόλο στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης. Η πλεονεκτική γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας στο σημείο τομής των τριών θαλασσών Κασπίας, Μαύρης Θάλασσας και Ανατολικής Μεσογείου δηλαδή στο επίκεντρο των εξαγωγικών οδεύσεων την καθιστά σημαντικό κρίκο της ενεργειακής πολιτικής στην Ευρώπη και πρέπει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο για την υλοποίηση όλων των αρχών της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής Ασφαλείας. Εκτός από την Ελλάδα και άλλες χώρες προχώρησαν σε συμφωνίες με την Ρωσία. Η Σερβία ήταν από τις πρώτες χώρες που συμφώνησαν με την Ρωσία ακολούθησε η Βουλγαρία, η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Σλοβενία ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Αυστρία. Όλες αυτές οι χώρες εκτός από τεράστια οικονομικά οφέλη έχουν σαφώς και πολιτικά που θα αναλυθούν στα επόμενα κεφάλαια. Δεν αποκλείεται βέβαια να επεκταθούν οι αγωγοί και στην Αφρική αλλά και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η ολοένα και αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση όμως των Ευρωπαϊκών χωρών

10 από την Ρωσία προκαλεί τις αντιδράσεις των ΗΠΑ που αφορά τα σχέδια που είχαν για την τροφοδότηση της Ευρώπης με φυσικό αέριο από χώρες της επιρροής τους. ε. πρόταση Αμερικής Οι ΗΠΑ πρότειναν άλλον αγωγό τον Nabucco που θα μετέφερε φυσικό αέριο στην Ευρώπη από το Αζερμπαϊτζάν ως εναλλακτική πηγή προμήθειας. Αυτός ο αγωγός εκτός του ότι θα μείωνε την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο θα έβαζε και την Αμερική στο ενεργειακό παιχνίδι της Ευρώπης. Αυτός ο αγωγός όμως παρουσιάζει πολλά προβλήματα που θα αναλυθούν παρακάτω και οι χώρες της Ευρώπης στρέφονται αναγκαστικά πλέον προς την Ρωσία.

11 ΙΙ.ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ α. προέλευση και μεταφορά του φυσικού αερίου Το φυσικό αέριο είναι καύσιμο και πρώτη ύλη της χημικής βιομηχανίας. Εξάγεται από υπόγειες κοιλότητες στις οποίες βρίσκεται υπό υψηλή πίεση. Σε αυτές τις κοιλότητες το φυσικό αέριο σχηματίστηκε με τρόπο παρόμοιο με τον τρόπο σχηματισμού του πετρελαίου. Μεταφέρεται προς τους τόπους όπου πρόκειται να χρησιμοποιηθεί όπως είναι, χωρίς την ανάγκη περαιτέρω επεξεργασίας. Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου βρίσκονται συνήθως μακριά από τα κύρια κέντρα καταναλώσεως- συνεπώς πρέπει να μεταφερθεί, αν και οι βιομηχανίες χημικής επεξεργασίας είναι συχνά εγκατεστημένες στην περιοχή της παραγωγής. Η μεταφορά του φυσικού αερίου εξαρτάται από την κατάστασή του. Σε αέρια κατάσταση μεταφέρεται με αγωγούς υπό υψηλή πίεση, ενώ σε υγρή κατάσταση μεταφέρεται με πλοία. β. διαδρομή του South Stream Ο νέος αγωγός φυσικού αερίου South Stream θα λειτουργήσει ως σύνδεσμος μεταξύ των χωρών και των λαών των περιοχών των οποίων τα εδάφη θα επιτρέψουν την διέλευσή του. Ο αγωγός θα ξεκινά από τη περιοχή Beregovaya των ρωσικών ακτών της Μαύρης Θάλασσας και το υποθαλάσσιο τμήμα του θα καταλήγει στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Από την Βουλγαρία θα διακλαδώνεται προς βορρά στην Βουλγαρία στην Σερβία και προς την Ουγγαρία και προς νότο στην Ελλάδα και στην Ιταλία.

12 Για την Ρωσία η σημασία του αγωγού έγκειται στο ότι αφενός παρακάμπτει τόσο την Ουκρανία όσο και την Τουρκία, αφετέρου δημιουργεί το νότιο ενεργειακό διάδρομο εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ρωσικό φυσικό αέριο. Η συμφωνία για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου είναι μεταξύ της ιταλικής εταιρίας ΕΝΙ και της ρωσικής Gazprom που θα κατασκευάσει και θα εκμεταλλεύεται τον αγωγό. Η Βρετανική Melrose Resources είπε ότι στην Βουλγαρία θα μπορούν να αποθηκευτούν 1.7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Τα κομμάτια του αγωγού φυσικού αερίου στην Σερβία και την Ουγγαρία θα έχουν χωρητικότητα τουλάχιστον 10 δις κυβικών μέτρων κάθε χρόνο. Θα κατασκευαστούν δύο αποθηκευτικές μονάδες, εκ των οποίων η μια στην Ουγγαρία η οποία θα είναι υπόγεια αποθηκευτική μονάδα χωρητικότητας περίπου 1 δις κυβικών μέτρων και η δεύτερη στο Banatski Dvor της Σερβίας με χωρητικότητα 3.2 δις κυβικά μέτρα. Η Ουγγρική εταιρία πετρελαίου και αερίου MOL προσέφερε την άδεια αποθηκευτική της μονάδα στο Pusztafoldvar η οποία έχει χωρητικότητα 9 δις κυβικών μέτρων και είναι επίσης διατεθειμένη να προσφέρει τους μη χρησιμοποιούμενους αγωγούς της στην δυτική Ουγγαρία για συνδέσμους μεταξύ της Σερβίας και της Αυστρίας. Όσον αφορά το ελληνικό κομμάτι ο αγωγός από την Βάρνα της Βουλγαρίας θα έρχεται προς την Ελλάδα και μέσω του Ιονίου πελάγους με υποθαλάσσιο αγωγό θα καταλήγει στην Ιταλία. Το υποθαλάσσιο τμήμα του South Stream θα έχει μήκος 900 χιλιόμετρα, το βάθος διέλευσης του θα φθάνει μέχρι μέτρα και οι πρώτες πληροφορίες κάνουν λόγο για μεταφορική ικανότητα 31 δις κυβικών μέτρων αερίου το χρόνο. Το κόστος αυτού του σχεδίου αναμένεται να ανέλθει σε 6 δις δολάρια.

13 Οι μεγάλοι αγωγοί υψηλής πίεσης καθιστούν δυνατή τη μεταφορά του αερίου σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων. Παραδείγματα τέτοιων αγωγών είναι οι αγωγοί της Βόρειας Αμερικής, που εκτείνονται από το Τέξας και τη Λουιζιάνα μέχρι τη βορειοανατολική ακτή και από την Αλμπέρτα ως τον Ατλαντικό. Αγωγοί επίσης εκτείνονται από τη Σιβηρία μέχρι την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Οι έρευνες για πετρέλαιο έχουν αποκαλύψει την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων αερίου στην Αψρική, Μέση Ανατολή, Αλάσκα και αλλού. Η μεταφορά από τέτοιες περιοχές γίνεται με πλοία. Το αέριο υγροποιείται στους -160 βαθμούς Κελσίου και μεταφέρεται, όπως το πετρέλαιο, με δεξαμενόπλοια ειδικά κατασκευασμένα για τον σκοπό αυτό. Ένα κυβικό μέτρο υγρού φυσικού αερίου αντιστοιχεί σε 600 κυβικά μέτρα αερίου σε ατμοσφαιρική πίεση. Το ειδικό βάρος του υγρού αερίου είναι σχετικά χαμηλό (περίπου 0,55).Η Ελλάδα προμηθεύεται φυσικό αέριο από την Ρωσία και την Αλγερία. Η διακρατική συμφωνία που υπέγραψε η Ελλάδα με την Ρωσία και κυρώθηκε από την βουλή προβλέπει την ίδρυση μιας εταιρείας με συμμετοχή από τη Ελλάδα και την Ρωσία. Η εταιρεία που θα συμμετάσχει από ελληνικής πλευράς στη ίδρυση της νέας εταιρείας είναι ο ΛΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) και από ρωσικής πλευράς η GAZPROM. Τα ποσοστά θα είναι και εμείς έχουμε ήδη ξεκινήσει επαφές με τους ρώσους, για να γίνουν τα πρώτα βήματα της ίδρυσης αυτής της εταιρείας. γ. υλικά κατασκευής του αγωγού Προφανώς, όσο μεγαλύτερη η χωρητικότητα του αγωγού ή ακόμη η πίεση μεταφοράς και το υλικό κατασκευής του (η μεταφορική του ικανότητα σε δεδομένη χρονική στιγμή), τόσο χαμηλότερο είναι το κόστος ανά μονάδα μεταφερόμενου προϊόντος, το μέσο κόστος μεταφοράς. Τρεις βαθμοί χάλυβα δύνανται να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου, χάλυβας X - 70, X - 80 και X Ο χάλυβας X - 70 χρησιμοποιείται ευρέως σε υπέργειους αγωγούς και επιτρέπει πιέσεις από 75 έως 100 bar. Ο X - 80 επιτρέπει πιέσεις που ξεπερνούν τα 140 bar. Τα αυξημένα επίπεδα πίεσης, σε σύγκριση

14 με τον X - 70, επιτρέπουν μεταφορά μεγαλύτερων όγκων φυσικού αερίου και ελαττώνουν το κόστος συμπίεσης λόγω των μειωμένων τριβών. Ως αποτέλεσμα το συνολικό κόστος μεταφοράς μειώνεται κατά 10%. Ο χάλυβας X δεν έχει χρησιμοποιηθεί ακόμα για κατασκευή διακρατικών αγωγών, εκτιμάται όμως ότι μειώνει το κόστος μεταφοράς, σε σχέση με τον X - 70, κατά 20%. Ο κεντρικός αγωγός που θα διατρέχει την χώρα θα είναι κατασκευασμένος από χάλυβα, οι αντένες μέσα στις πόλεις από πολυαιθυλένιο και στις οικείες θα χρησιμοποιούνται χάλκινες σωληνώσεις. δ. έναρξη λειτουργίας του αγωγού Τρία χρόνια θα χρειαστούν για την κατασκευή του αγωγού και οι εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν το Το κόστος κατασκευής εκτιμάται στα 11 δισ. ευρώ και τη χρηματοδότησή του έχουν αναλάβει η ρωσική Gazprom με την ιταλική Εηί. Ο αγωγός αναμένεται να μεταφέρει περίπου κυβικά μέτρα αερίου.

15 ε. Χαρακτηριστικά του αγωγού αερίου South Stream Κόστος κατασκευής: 11 δισ. ευρώ Χρηματοδότηση: Gazprom και Εηί Ογκος φυσικού αερίου: 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα Αρχικά τοποθετείτο η έναρξη λειτουργίας του South Stream εντός του 2013, αλλά σύμψωνα με ντοκουμέντο το οποίο σκιαγραφεί πλήρως την ανάπτυξη του τομέα φυσικού αερίου μέχρι το 2030 ο South Stream θα τεθεί σταδιακά σε λειτουργία μεταξύ 2015 και Ο ρωσικός όμιλος δικαιολογεί την έκθεση κάνοντας αναφορά στις συνθήκες των εγχώριων αγορών και των αγορών εξωτερικού, στην κυβερνητική πολιτική στον τομέα του φυσικού αερίου όσον αφορά την φορολόγηση, την δυναμική των τιμών των μετάλλων και σε άλλους παράγοντες. Η Gazprom επίσης δήλωσε ότι η χρονολογία η οποία προέβλεπε μέχρι σήμερα (2013) ήταν προσωρινή και δεν θα μπορούσε να συγκεκριμενοποιηθεί παρά μόνο μετά την ολοκλήρωση των τεχνικών μελετών στα τέλη του 2009.

16 II.ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ α. Γενικά Η άσφαλτος και τα βιτουμένια, τα πιο παλιά γνωστά προϊόντα του πετρελαίου, όπως και ενδείξεις για διαρροές φυσικού αερίου πρωτοβρέθηκαν μεταξύ 6000 και 2000 π.χ. στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Ιράν. Η χρήση του φυσικού αερίου αναφέρεται στην Κίνα το 900 π.χ. περίπου, όπου ανοίχθηκαν γύρω στα φρέατα και το αέριο μεταφερόταν με αγωγούς από μπαμπού. Στην Ευρώπη αυτές οι επιτεύξεις ήταν άγνωστες και το φυσικό αέριο δεν ανακαλύφθηκε παρά το 1659 στην Αγγλία. Το αέριο από απόσταξη ανθράκων ανακαλύφθηκε το 1670 και άρχισε να χρησιμοποιείται το 1790, γιατί ήταν πιο εύκολη η μεταφορά, η αποθήκευση και η χρησιμοποίησή του στις μηχανές εσωτερικής καύσεως και στον φωτισμό δρόμων και σπιτιών. Το 1821 η πόλη Φριντόνια (Fredonia) στην περιφέρεια της Νέας Υόρκης φωτιζόταν με φυσικό αέριο. Αλλά η χρησιμοποίηση του φυσικού αερίου εξακολουθούσε να είναι περιορισμένη, γιατί δεν υπήρχε τρόπος μεταφοράς του σε μεγάλες αποστάσεις και επί έναν αιώνα το φυσικό αέριο παρέμεινε στο περιθώριο της βιομηχανικής εξέλιξης, που βασίστηκε στον άνθρακα, το πετρέλαιο και τον ηλεκτρισμό. Η μέθοδος μεταφοράς φυσικού αερίου με αγωγούς αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1920 και αποτέλεσε ένα σημαντικό στάδιο στη χρήση του αερίου. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ακολούθησε μια περίοδος τεράστιας κατανάλωσης, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας με την ταυτόχρονη εμφάνιση της παγκοσμιοποίησης έπαιξε ένα τρελό παιχνίδι στους εμπνευστές της απελευθέρωσης του εμπορίου και την ελεύθερη διακίνηση του κεφαλαίου. Οι ωμές στρατιωτικές επεμβάσεις της πολεμικής μηχανής των ΗΠΑ για τον έλεγχο των πετρελαίων με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της Ασίας και με την αλματώδη εκβιομηχάνιση της Κίνας, είχε σαν αποτέλεσμα την εκρηκτική ζήτηση πετρελαίου, η οποία με την σειρά της είχε σαν αποτέλεσμα την εκτόξευση της τιμή του στα 110 $ το βαρέλι.

17 Αυτό με την σειρά του είχε σαν αποτέλεσμα να γεμίσουν τα ταμεία του Πούτιν και να σηκώσει κεφάλι η Ρωσία, επανακάμπτοντας και διεκδικώντας την θέση της στην διεθνή σκακιέρα, όχι σαν χώρα του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά ως ιμπεριαλιστική δύναμη. Οι Αμερικανοί αιψνιδιασμένοι από την αλυσιδωτή αντίδραση που οι ίδιοι δημιούργησαν, γίνονται ποιο επιθετικοί και προσπαθούν να απομονώσουν ενεργειακά την Ρωσία, με αποτέλεσμα να έχουμε τον πόλεμο των αγωγών. Το 1960 η παγκόσμια παραγωγή φυσικού αερίου ήταν 470 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και το 1979 ήταν 1,459 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Το 1950 το φυσικό αέριο αποτελούσε το 12% της καταναλισκόμενης παγκοσμίως ενέργειας, ένα ποσοστό που αυξήθηκε σε 14,6% το 1960 και σε 25% το Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) η κατανάλωση φυσικού αερίου θα υπερβεί την κατανάλωση άνθρακα το 2010 και το φυσικό αέριο θα καλύπτει το 1/4 των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών το Σήμερα η Ευρώπη τροφοδοτείται από την Ρωσία με σειρά αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι οποίοι στο μέλλον θα αυξάνονται, όσο αυξάνεται και η ζήτηση. β. Οι αγωγοί πετρελαίου είναι: Ντρούζμπα που σημαίνει φιλία στα ρώσικα. Το μήκος του είναι χιλιόμετρα και δυναμικότητας 2 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα. Κατασκευάστηκε από την τότε Σοβιετική Ένωση για να τροφοδοτεί τις τότε χώρες επιρροής της με πετρέλαιο. Ο αγωγός αυτός ξεκινάει από την περιοχή Σαμάρα της Ρωσίας και με δυο κλάδους τροφοδοτεί με πετρέλαιο της Λευκορωσία, Πολωνία, Ουγγαρία, Γερμανία, Τσεχία και Σλοβακία. Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης. Η διακρατική συμφωνία για την δημιουργία του υπογράφτηκε στις 15/3/07. ΑΜΒΟ. Σχέδιο για αγωγό 900 χιλιόμετρων από το Μπουργκάς Βουλγαρίας στην Αβλώνα Αλβανίας. Είναι αμερικανικής έμπνευσης, ως αντίβαρο στον προηγούμενο.

18 Όπως δείχνουν τα πράγματα η υλοποίησή του θα εξαρτηθεί από την επιτυχία του «πειράματος» του Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης. Κωστάντζα-Τεργέστη. Συζητείται πολλά χρόνια αλλά το κόστος του τον κάνει απαγορευτικό. Η χώρα μας προμηθεύεται φυσικό αέριο από το παλιό σύστημα αγωγών, μέσω Βουλγαρίας, που φέρνει 2,8 δις κυβικά μέτρα περίπου το χρόνο, τη μέγιστη ποσότητα που προβλέπεται στην ισχύουσα σύμβαση, η οποία λήγει το Η κατανάλωση φυσικού αερίου θα ξεπεράσει φέτος τα 4,5 δις κυβικά μέτρα και θα καλυφθεί, εκτός από το ρώσικο, με υγροποιημένο αέριο από την Αλγερία 0,7 δις κυβικά μέτρα, αζέρικο μέσω του ελληνοτουρκικού αγωγού 0,75 δις κυβικά μέτρα και επιπλέον φορτία υγροποιημένου αερίου από την spot αγορά. γ. Οι αγωγοί φυσικού αερίου είναι: Γιαμάλ-Ευρώπη. Λειτουργεί από χρόνια και σταδιακά αυξάνεται η δυναμικότητά του. Είναι ο κύριος αγωγός μεταφοράς ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη, με συνολική δυναμικότητα 70 δις. κυβικά. Blue Stream. Ιδιοκτησίας της ρωσικής Gazprom και της ιταλικής ΕΝΙ. Μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Τουρκία απ'ευθείας, με δυναμικότητα 16 δις κυβικών. Η επέκταση του προς Ευρώπη μέσω Ελλάδας ή Βαλκανίων αποτελεί μεγάλο ερώτημα.

19 Trans Caspian. O αζερικός αγωγός της κοινοπραξίας του κοιτάσματος Σαχ-Ντενι^ Διαγκωνίζεται με τον Blue Stream για έξοδο στην Ευρώπη. Nabucco. Το σχέδιο αγωγού από Τουρκία προς Αυστρία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας. Δυναμικότητας 30 δις κυβικών με υποστήριξη κυρίως από την Αυστρία. IGI. Το σχέδιο του ελληνοϊταλικού αγωγού με δυναμικότητα προς Ιταλία 8 δις κυβικά. Τον προωθούν οι δύο χώρες. TAP. Το σχέδιο της Ελβετικής EGL, με υποστήριξη και από άλλες ενεργειακές εταιρείες. Δίνει λύση για τον εφοδιασμό και της Αλβανίας. Δυτικών Βαλκανίων. Νέο σχέδιο με τη στήριξη Ρωσίας, Ιταλίας και Ουγγαρίας. Σύνδεση του βουλγαρικού δικτύου με το ουγγρικό μέσω Σερβίας. δ. Διενέξεις των χωρών για την ενέργεια Η δημιουργία ενός νέου ενεργειακού διαδρόμου εφοδιασμού των ευρωπαϊκών αγορών από την ευρύτερη περιοχή της λεκάνης της Κασπίας αποτελεί τη μόνη σοβαρή δυνατότητα της Ε.Ε. να διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας της με φυσικό αέριο μέσω αγωγών. Η περιοχή αυτή, όμως, χαρακτηρίζεται από τοπικές συγκρούσεις, εθνικές αντιπαλότητες και νομικές ασάφειες σε διακρατικές συμφωνίες και συνθήκες, που διαμορφώνουν ένα περιβάλλον εθνικών διενέξεων και συγκρούσεων όπου τα εμπλεκόμενα μέρη χρησιμοποιούνται ως όργανα προώθησης στρατηγικών ισχυροποίησης των ερεισμάτων των μεγάλων παικτών και των συμμάχων τους. Οι περισσότερες από τις διενέξεις αναπτύσσονται στην περιοχή της Υπέρ-καυκασίας όπου αναπτύσσονται και οι ενεργειακοί διάδρομοι της νότιας λεκάνης της Κασπίας. Οι συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων και τα αυτονομιστικά κινήματα στη Γεωργία αποτελούν βασικά εμπόδια στην εξομάλυνση και ανάπτυξη των οδών μεταφοράς υδρογονανθράκων προς τις δυτικές αγορές και εξ αντικειμένου διευκολύνουν τους Ρωσικούς σχεδιασμούς. Αντίθετα, η

20 συνεχιζόμενη αστάθεια στη Δημοκρατία της Τσετσενίας στη νότια Ρωσία εξ αντικειμένου δυσχεραίνει τους Ρωσικούς σχεδιασμούς και ενισχύει τους σχεδιασμούς παράκαμψης των βόρειων οδεύσεων. Η ίδια η Κασπία και η αδυναμία επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των παράκτιων χωρών για το νομικό καθεστώς που την διέπει και τον τρόπο εκμετάλλευσης του ορυκτού της πλούτου, αποτελεί σοβαρό παράγοντα αστάθειας που υπό ορισμένες συνθήκες είναι δυνατόν να οδηγήσει σε "θερμά επεισόδια κλιμακούμενης έντασης. Προβλήματα που σχετίζονται με ισλαμικά κινήματα κατά μήκος των συνόρων του Ουζμπεκιστάν, του Τουρκμενιστάν, του Τατζικιστάν, του Κιργιστάν μέχρι το Αφγανιστάν διαμορφώνουν επίσης ένα πλέγμα, ασταθειών σε τοπική κλίμακα, που μπορούν να επεκταθούν σε περιφερειακή κλίμακα, όπως έδειξαν τα πρόσφατα επεισόδια στην περιοχή. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη αστάθεια στο Ιράκ, οι υφιστάμενες κυρώσεις στο Ιράν και η μη επίλυση του Παλαιστινιακού αποσταθεροποιούν την περιοχή και αυξάνουν τις αβεβαιότητες που σχετίζονται με την ασφαλή εξόρυξη και μεταφορά των υδρογονανθράκων μέσω αγωγού.

21 ΐν.ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ α. Σερβία - Βουλγαρία - Ουγγαρία Η πρώτη συμφωνία υπογράφτηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2006 μεταξύ της Ρωσίας και της Σερβίας πριν ακόμα την ανακοίνωση της κατασκευής του South 5ΐΓΘ3πι. Συμφώνησαν να κατασκευάσουν έναν αγωγό φυσικού αερίου που θα διασχίζει την Βουλγαρία και θα καταλήγει στην Σερβία. Στις 18 Ιανουαρίου 2008 υπογράφτηκε η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Βουλγαρίας και προβλέπει για την Βουλγαρία μερίδιο 50% στην εταιρεία λειτουργίας του σχεδιαζόμενου αγωγού South Stream. Στις 25 Ιανουαρίου 2008 η Ρωσία και η Σερβία υπογράφουν την συμφωνία δρομολόγησης ενός βόρειου αγωγού του South Stream για την Σερβία και στις 25 Φεβρουαρίου 2008 μια συμφωνία ίδρυσης εταιρείας για την κατασκευή τμήματος του αγωγού και μιας μεγάλης αποθηκευτικής μονάδας κοντά στο Banatski Dvor της Σερβίας. Επίσης στις 25 Ιανουαρίου 2008 η Ρωσία και η Ουγγαρία συμφωνούν στην ίδρυση μιας εταιρείας με ίσα μερίδια για την κατασκευή και την διαχείριση του Ουγγρικού τμήματος του αγωγού. β. Ο ρωσο-γερμανικός άξονας «Northstream» Η ευρωρωσική συνεργασία στον ενεργειακό τομέα υλοποιείται με δύο στρατηγικής σημασίας αγωγούς φυσικού αερίου. Ο πρώτος και σημαντικότερος ονομάζεται «Νορθ Στριμ (Βόρειο Ρεύμα)» και θα μεταφέρει φυσικό αέριο απευθείας από τη Ρωσία στη Γερμανία χωρίς την παρέμβαση καμίας χώρας, καθώς θα είναι ποντισμένος στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας κατά τα χιλιόμετρα του μήκους του από το ρωσικό λιμάνι του Βίμποργκ, κοντά στην Αγία Πετρούπολη, έως το γερμανικό λιμάνι του

22 Γκράιφσβαλτ, στα βορειανατολικά της χώρας. Παρακάμπτονται έτσι η Πολωνία και οι Βαλτικές Χώρες. Αυτός ο αγωγός θα σφραγίσει τη στρατηγική ενεργειακή συμμαχία της Μόσχας με την ηγεμονική δύναμη της Ευρώπης, καθώς ειδικά η Γερμανία φροντίζει με εξαιρετική επιμέλεια δεκαετίες τώρα να μην προμηθεύεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο από χώρες που είναι υποχείριες του Λευκού Οίκου. Ο «Νορθ Στριμ» θα αποτελείται από δύο παράλληλους αγωγούς, συνολικής δυναμικότητας 55 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως. Αυτός είναι ο αγωγός που επικεφαλής της εταιρείας εκμετάλλευσής του τοποθετήθηκε από τους Ρώσους ο τέως καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρτ Σρέντερ. γ. συμφωνία Ελλάδας Στις 29 Απριλίου 2008 η Ρωσία και η Ελλάδα υπογράφουν διακρατική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει επέκταση της σύμβασης με την Gazprom ως το 2040 και αύξηση των ποσοτήτων στα 5 δις κυβικά μέτρα το χρόνο, τα οποία αν συμφωνηθούν θα περάσουν από τον South Stream. Η ρωσική Gazprom διεκδικεί μεταξύ άλλων απευθείας πρόσβαση στην εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και θα μπορεί να πουλά αέριο στους τελικούς καταναλωτές δηλαδή στις περιοχές όπου θα επεκταθεί το δίκτυο αερίου τα επόμενα χρόνια στην Θράκη, Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο αλλά όχι στην Αττική, Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία γιατί οι άδειες διανομής που έχουν δοθεί στις τοπικές Εταιρείες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) είναι μονοπωλιακές Τα βασικά σημεία της ενεργειακής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας για την κατασκευή και την εκμετάλλευση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream στο έδαφος της ελληνικής επικράτειας είναι τα ακόλουθα: Η συμφωνία; Αποβλέπει στην αναβάθμιση της ενεργειακής ασφάλειας των χωρών της Ευρώπης μέσω της διαφοροποίησης των διαδρομών μεταφοράς φυσικού αερίου προς της ευρωπαϊκές

23 αγορές, μεταξύ άλλων και δια μέσου του εδάφους της Ελληνικής Δημοκρατίας. Υποστηρίζει την δημιουργία ενός νέου συστήματος αγωγών φυσικού αερίου από την Ρωσική Ομοσπονδία, μέσω του πυθμένα του Εύξεινου Πόντου για την διαμετακόμιση, μεταξύ άλλων και μέσω του εδάφους της Ελληνικής Δημοκρατίας, και την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος. Επιθυμεί να δημιουργήσει τις συνθήκες για τον σχεδίασμά, την κατασκευή, την λειτουργία και την εκμετάλλευση του προαναφερόμενου συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου σύμφωνα με την νομοθεσία των Μερών και με τις διεθνείς Συνθήκες στις οποίες συμμετέχουν η Ελληνική Δημοκρατία και η Ρωσική Ομοσπονδία. Λαμβάνει υπόψη την εκπλήρωση, από τα Μέρη, των υποχρεώσεων οι οποίες περιλαμβάνονται σε προγενέστερα συναφθείσες μεταξύ τους διμερείς διακρατικές συμφωνίες στον τομέα του φυσικού αερίου. Ως «Ιδρυτές» αναφέρονται η Ανώνυμη Εταιρεία «ΔΕΣΦΑ» (Ελληνική Δημοκρατία) και η Ανώνυμη Εταιρία «Θαζρτοπι» (Ρωσική Ομοσπονδία). Ως «Εταιρεία» αναφέρεται η Εταιρεία που ιδρύεται για τον σχεδίασμά, τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και την εκμετάλλευση του αγωγού φυσικού αερίου, ο οποίος αποτελεί ιδιοκτησία της. Ως «τεχνική και οικονομική μελέτη» αναφέρονται οι μελέτες με σκοπό τον καθορισμό των τεχνικών, οικονομικών και χρηματοδοτικών προδιαγραφών για την πραγματοποίηση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου. Επίσης στην Συμφωνία αναφέρονται τα ακόλουθα σημεία: Τα Μέρη θα παράσχουν συνδρομή στην ίδρυση της Εταιρείας. Η έδρα της Εταιρείας θα προσδιοριστεί από τους ιδρυτές, κατά προτίμηση στην Ελληνική Δημοκρατία επί ισοδύναμων όρων.

24 Οι ιδρυτές έχουν στο Ιδρυτικό Κεφάλαιο της Εταιρείας τα ακόλουθα μερίδια: ο Έλληνας ιδρυτής 50% και ο Ρώσος ιδρυτής 50%. Μέχρι την ίδρυση της Εταιρείας όλες οι συμφωνημένες δαπάνες, οι σχετικές με το έργο, αναλαμβάνονται από τους ιδρυτές κατ αναλογία των μεριδίων τους. Ο αγωγός φυσικού αερίου θα έχει μεταφορική ικανότητα περίπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Οι συγκεκριμένες παράμετροι του αγωγού φυσικού αερίου και της απαραίτητης υποδομής θα διασαφηνιστούν βάσει των αποτελεσμάτων της τεχνικής και οικονομικής μελέτης. Η διαδρομή του αγωγού φυσικού αερίου συμπεριλαμβανομένων και των γεωγραφικών σημείων εισόδου από το έδαφος της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας και εξόδου από το έδαφος της Ελληνικής Δημοκρατίας, συμφωνούνται μεταξύ των ιδρυτών. Ο Ρώσος ιδρυτής θα εξετάσει την δυνατότητα αύξησης των παρεχομένων ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Ρωσική Ομοσπονδία με την χρήση του συστήματος αγωγών φυσικού αερίου υπό συνθήκες αγοράς, τόσο για τους σκοπούς της διαμετακόμισης, όσο λαμβάνοντας υπ όψη και τις ανάγκες της Ελληνικής Δημοκρατίας. Τα Μέρη θα συνδράμουν τους ιδρυτές, σύμφωνα με τους υπάρχοντες κανόνες. Όλων των απαραίτητων αδειών, οι οποίες αφορούν τον σχεδιασμό και την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου. Η επιλογή εργολάβων, προμηθευτών υλικών και τεχνικών μέσων και οργανισμών που παρέχουν απαραίτητες για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου υπηρεσίες, γίνεται από την Εταιρεία με βάση των διαγωνισμό. Τα Μέρη συμφωνούν ότι η Εταιρεία θα εκπονήσει την τεχνική και οικονομική μελέτη του έργου κατασκευής του αγωγού

25 φυσικού αερίου εντός 18 μηνών το πολύ από την ημερομηνία ίδρυσης της Εταιρείας και θα αποφασίσει για την βιωσιμότητα της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου όχι αργότερα των 24 μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της τεχνικής και οικονομικής μελέτης βάσει των αποτελεσμάτων της. Η Συμφωνία παραμένει σε ισχύ επί 30 έτη.

26 ν.οφελη ΕΛΛΑΔΑΣ α. Στον ενεργειακό τομέα Η ενεργειακή πρόκληση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες σύγχρονες προκλήσεις της ανθρωπότητας, όσων αφορά τις ενεργειακές επενδύσεις αποτελούν «κλειδί» για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Επίσης η Ενεργειακή ασφάλεια και η προώθηση της καθαρής ενέργειας θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής των μελλοντικών γενεών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον, η ενεργειακή ασφάλεια και οι νέες ενεργειακές επενδύσεις αποτελούν το κλειδί τόσο για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών, όσο και για τη διακρατική συνεργασία. Οι βασικές αρχές της ενεργειακής πολιτικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία η Ελλάδα συμμετέχει και συμβάλλει ενεργητικά περιλαμβάνουν: 1. Την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα των υποδομών, 2. την διαφοροποίηση των πηγών εισαγωγής και των οδεύσεων εξαγωγής από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Μεσογείου 3. και την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και του διαλόγου. Η πλεονεκτική γεωστρατηγική θέση της Ελλάδος στη Ν.Α. Ευρώπη, στο επίκεντρο των εξαγωγικών οδεύσεων συνεπάγεται ότι η χώρα μας μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο για την υλοποίηση όλων των αρχών της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής Ασφάλειας. Η προσχώρηση της Ελλάδας στο σχέδιο προσδίδει στον South Stream την αίσθηση του πραγματοποιήσιμου καθώς επίσης η Ελλάδα μετατρέπεται σε σημαντικό κρίκο της ενεργειακής πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης.

27 Τα μηνύματα που φέρνει ο αγωγός είναι η περαιτέρω συνεργασία και σύσφιξη των διμερών πολιτικών και οικονομικών σχέσεων Ελλάδας και Ρωσίας που θα ενταθεί σε όλους τους τομείς. Ο πρόεδρος Πούτιν κάνει λόγο για «στρατηγικό χαρακτήρα των σχέσεων των δύο χωρών και κοινών αντιλήψεων σε πολλά θέματα διεθνούς πολιτικής» και χαρακτηρίζει σκληρό συνομιλητή, που υπερασπίζεται αποτελεσματικά τα συμφέροντα της χώρας του τον πρωθυπουργό μας Κ. Καραμανλή ο οποίος δεν έκρυψε ποτέ πως προσβλέπει την πολιτική υποστήριξη της Ρωσίας, ειδικότερα στο θέμα της διευθέτησης της διαμάχης γύρω από την ΠΓΔΜ και ο πρόεδρος Πουτιν άφησε να εννοηθεί ότι θα προβεί σε βήματα υπέρ του εταίρου του. Η ανάπτυξη της στενής συνεργασίας με την Ρωσία αποτελεί μια κεντρική επιλογή της κυβέρνησης και γίνεται λόγος για αμοιβαία συμφέροντα στη σφαίρα της ανάπτυξης και της ευημερίας και εγγύς απόψεις σε πολλά διεθνή ζητήματα. Σύμφωνα με περιγραφή του υπουργού ανάπτυξης της Ελλάδας Χρήστου Φώλια τα επόμενα ενεργειακά βήματα της Ελλάδας είναι: 1. να διασφαλιστεί για την Ελλάδα επάρκεια ενέργειας με όσο το δυνατόν λιγότερους ρύπους και σε καλές τιμές. 2. συγχρόνως να αποτελέσει η χώρα μας και το διακομετακομιστικό κέντρο για την μεταφορά ενέργειας προς τους εταίρους μας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. προσήλωση της χώρας μας στην επέκταση της συνεργασίας με την Ρωσία. Οι χώρες οι οποίες συμμετέχουν στο σχέδιο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, αποκτούν πρόσθετες εγγυήσεις ενεργειακής ασφάλειας. Στα αμέσως προσεχή χρόνια οι ανάγκες της Ελλάδας σε φυσικό αέριο μπορεί να διπλασιαστούν, γγαυτό και η υπογραφείσα συμφωνία είναι επωφελής και για την ρωσική πλευρά, η οποία αυξάνει τις εγγυημένες εξαγωγές της και για την ελληνική, η οποία εξασφαλίζει σταθερή προμήθεια σε αέριο.

28 β. πλεονεκτήματα χρήσης φυσικού αερίου Το φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς ενέργειας, μετά τις ανανεώσιμες μορφές. Τα μεγέθη των εκπεμπόμενων ρύπων είναι σαφώς μικρότερα σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, ενώ η βελτίωση του βαθμού απόδοσης μειώνει τη συνολική κατανάλωση καυσίμου και συνεπώς περιορίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση. Εκπεμπόμενοι ρύποι σε σχέση με άλλα καύσιμα κατά την καύση σε μονάδα ατμοπαραγωγής σε mg/mj εισαγόμενης θερμότητας καυσίμου. Τύπος Σωματίδια Οξείδια Διοξείδιο Μονοξείδιο Υδρογονάνθρακες καυσίμου του του του Αζώτου Θείου Ανθρακα Κάρβουνο Μαζούτ Ντήζελ Φ.Α ,3 Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό αέριο είναι η νέα μεγάλη πρόκληση στη χρήση του και εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς σε όλη την Ευρώπη. Ιδιαίτερα στη χώρα μας, με την απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς, η συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού καθώς και οι σταθμοί συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου αποκτούν ιδιαίτερα επίκαιρο χαρακτήρα. Οι φυσικές αντιρρυπαντικές ιδιότητες του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με το χαμηλό λειτουργικό κόστος και την υψηλή του απόδοση σε θερμική ενέργεια, καθιστούν το φυσικό αέριο μοναδικό καύσιμο στην ηλεκτροπαραγωγή. Η χρησιμοποίηση φυσικού αερίου σε μονάδες συνδυασμένου κύκλου θα έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του βαθμού απόδοσης παραγωγής ηλεκτρισμού σε 52-55% έναντι 35-40% των συμβατικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών. Λόγω της "καθαρότητας" των προϊόντων καύσης του φυσικού αερίου, αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας σε ορισμένες βιομηχανικές εφαρμογές χωρίς την παρεμβολή εναλλακτών που έχουν ως συνέπεια ενεργειακές απώλειες. Τέλος με την υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο στην τελική κατανάλωση, κυρίως στις οικιακές και εμπορικές χρήσεις, θα αποφευχθούν οι

29 απώλειες μετατροπής της πρωτογενούς πηγής ενέργειας σε ηλεκτρισμό καθώς και οι απώλειές κατά τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας. γ. χρήση του φυσικού αερίου στις βιομηχανίες Ξενοδοχεία και νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αθλητικά και πολιτιστικά κέντρα, μεγάλα κτίρια γραφείων, χώροι αναψυχής, εμπορικά κέντρα και καταστήματα, μπορούν τώρα να χρησιμοποιήσουν το φυσικό αέριο για θέρμανση των χώρων, παραγωγή ζεστού νερού, μαγείρεμα καθώς και για άλλες εξειδικευμένες χρήσεις εργασίες, εκμεταλλευόμενα τα πλεονεκτήματά του και επιτυγχάνοντας μεγάλες οικονομίες κλίμακας και απόλυτη λειτουργικότητα. Μια σειρά επαγγελματιών θα βρουν στο φυσικό αέριο τη συμφέρουσα λύση στις καθημερινές ανάγκες των επιχειρήσεών τους. Αρτοποιεία, εστιατόρια, εργαστήρια ζαχαροπλαστικής, εργαστήρια αργυροχρυσοχόίας, πλυντήρια και στεγνωτήρια, συνεργεία αυτοκινήτων με φούρνους βαφής περιλαμβάνονται στον μακρύ κατάλογο των καταναλωτών του φυσικού αερίου. Τα βασικά χαρακτηριστικά του Φυσικού Αερίου στον τριτογενή τομέα είναι:. Δεν απαιτεί ενασχόληση με παραγγελίες και παραλαβές καυσίμων.. Δίνει δυνατότητα εκμετάλλευσης χώρων που σήμερα χρησιμοποιούνται για αποθήκευση καυσίμων (δεξαμενές).. Προσφέρει αισθητική αρτιότητα, αυξημένη καθαριότητα χώρων και συσκευών.. Απαιτεί λιγότερη συντήρηση συσκευών. Συμβάλλει στην ορθολογική χρήση ενέργειας στη μείωση λειτουργικών δαπανών, στην οικονομία.. Επιμηκύνει τη διάρκειας ζωής του εξοπλισμού εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα υψηλότερη απόδοση.

30 To φυσικό αέριο στο σπίτι παρέχει ευκολία, αυτονομία, ασφάλεια και την οικονσμία. Με τη μόνιμη και σταθερή παροχή φυσικού αερίου, κάθε νοικοκυριό μπορεί να εξασφαλίσει:. θέρμανση, χωρίς εξαρτήσεις και με σταθερή παροχή. μαγείρεμα και ζεστό νερό χωρίς χρόνους αναμονής και με άμεση ρύθμιση της θερμοκρασίας. Βασικά χαρακτηριστικά του φυσικού αερίου στον οικιακό τομέα:. Αυτονομία, αμεσότητα και ταχύτητα. Σταθερή και μόνιμη παροχή, χωρίς εξαρτήσεις.. Ασφάλεια στη χρήση, χωρίς οσμές, θορύβους και ρύπους.. Εύκολη και απλή εγκατάσταση εξοπλισμού με καθαριότητα και οικονομία χώρων.. Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των συσκευών και του εξοπλισμού, με υψηλότερη απόδοση και μικρότερο κόστος συντήρησης, χωρίς πρόσθετες δαπάνες για την ομαλή λειτουργία του (δεξαμενές, αντλίες, προθερμαντήρες, κ.λπ.).. Οικονομία σε πολλά επίπεδα λαμβανομένου υπ όψιν ότι η κατανάλωση αερίου δεν προπληρώνεται όπως στην περίπτωση προμήθειας και καύσεως πετρελαίσυ για λειτουργία συστήματος κεντρικής θέρμανσης. δ. οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα Η Ελλάδα κερδίζει και στην οικονομία γιατί αν και είναι άγνωστο ακόμα από που θα προέρχεται και πόσο θα κοστίζει το αέριο του Nabucco, συμπληρωματικού αγωγού του South βίτθβπι, εκτιμάται ότι το ρωσικό αέριο που θα παρέχεται από τον South Stream θα είναι φθηνότερο. Επιπρόσθετα η Ελλάδα θα εισπράττει και τέλη διέλευσης από κάθε χώρα που θα προμηθεύεται φυσικό αέρισ. Επίσης κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι ένας αγωγός δεν είναι μόνο μια εναλλακτική διαδρομή, αλλά και νέες θέσεις εργασίας που αφορούν στην κατασκευή, επίβλεψη και λειτουργία, νέες υποδομές, ανάπτυξη συναφών τομέων όπως επιστήμες των αερίων, ηλεκτρικής ενέργειας κλπ.

31 To φυσικό αέριο προσφέρει τη δυνατότητα εισαγωγής νέων τεχνολογιών αυξημένης ενεργειακής απόδοσης, σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους. Παρέχει το κίνητρο για τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού εξοπλισμού των μονάδων. Ενισχύει την παραγωγή ποιοτικά ανωτέρων προϊόντων σε συγκεκριμένες βιομηχανίες. Ακόμα, η διεύρυνση της χρήσης του στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ανεργίας με τη δημιουργία νέων θέσεων και ειδικοτήτων στην αγορά εργασίας Θέσεις εργασίας τόσο στο στάδιο της κατασκευής αλλά και της λειτουργίας. Δύσκολο να προβλεφθούν οι ανάγκες και συνεπώς ο ακριβής αριθμός. Αυτό θα εξαρτηθεί και από το κατά πόσο οι αγωγοί θα συνοδευτούν από έργα υποδομής, δημιουργία αποθηκευτικών χώρων, κτλ. Προσέλκυση ξένων επενδύσεων (π.χ. ενέργεια, real estate, τουρισμός, νέες τεχνολογίες) που αν αξιοποιηθούν σωστά θα συμβάλλουν στις αναπτυξιακές προοπτικές για τις περιοχές της Β. Ελλάδας, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι λιγότερο ή περισσότερο υποβαθμισμένες. Δυνατότητες μεταπώλησης πετρελαίου ή/και φυσικού αερίου από τη χώρα μας. Τα οικονομικά αλλά και γεωπολιτικά μας οφέλη θα πολλαπλασιάζονταν στην περίπτωση που, κατόπιν συμφωνιών, διασφαλίζαμε ένα μέρος των αποθεμάτων που θα διέρχονται του εδάφους μας ώστε να τα μεταπωλούμε σε άλλες χώρες (π.χ. της Βαλκανικής). Ένα τέτοιο ενδεχόμενο προϋποθέτει σκληρή διαπραγμάτευση γιατί συνιστά απώλειες για το κράτοςπρομηθευτή. Το ενδιαφέρον της Gazprom για την ελληνική αγορά την οποία χαρακτήρισε αναπτυσσόμενη, το οποίο και συγκεκριμενοποίησε σε σταθμούς αποθήκευσης αερίου και σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου. Αποκάλυψε μάλιστα ότι η Gazprom διαπραγματεύεται με την ελληνική πλευρά την απευθείας ανάθεση τέτοιων έργων σε αντιστάθμισμα των έργων

32 ηλεκτρολογικού εξοπλισμού στα υδροηλεκτρικά Πευκόφυτο και Συκιά που προβλέπονται στην διακρατική συμφωνία του Ο κ. Κόμλεφ εκτίμησε ότι τα έργα αποθήκευσης αερίου κρίνονται απαραίτητα για την ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς μέχρι να υλοποιηθεί και να λειτουργήσει ο αγωγός South Stream, αφού όπως είπε το υφιστάμενο σύστημα αγωγών από τη Βουλγαρία είναι ανεπαρκές για τη μεταφορά επιπλέον ποσοτήτων. Εξέφρασε το έντονο ενδιαφέρον της Ρωσίας για το South Stream, ενώ άφησε αιχμές για την καθυστέρηση που παρατηρείται στη σύσταση της κοινής εταιρείας με την Ελλάδα για την προώθηση του έργου. Όμως φαίνεται η Ελλάδα να δεσμεύεται με παράλληλες συμφωνίες. Η πρώτη αφορά σε συμφωνία σε εξοπλισμούς. Κατ' αρχήν υπάρχει η συμφωνία προμήθειας 420 αρμάτων μάχης ΒΜΡ- 3Μ. Η συμφωνία αυτή είναι από πολλές μεριές συμφέρουσα, αφού, όχι μόνον καλύπτουν επαρκώς τις επιχειρησιακές ανάγκες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά προσδίδει και οικονομικά οφέλη, αφού η Ρωσία προσφέρεται να προχωρήσει σε συμπαραγωγή τους με την χώρα μας. Έντονο ενδιαφέρον στην προοπτική αυτή έχουν δείξει τόσο η κρατική εταιρεία «Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα» όσο και θυγατρική εταιρεία του Ομίλου Ιντρακόμ κι άλλες μικρότερες ιδιωτικές εταιρείες, που θ' αναλάβουν μέρος της συμπαραγωγής ή εργολαβίες υποκατασκευών. Σίγουρα και με την συμφωνία μεταφοράς και προμήθειας φυσικού αερίου και με την συμπαραγωγή των αρμάτων μάχης θα δημιουργηθούν πολλές νέες θέσεις εργασίας. ε. Γιατί όμως Ρωσία και όχι Αμερική; Αν η Ελλάδα προσαρμοζόταν στις απαιτήσεις των ΗΠΑ και αδιαφορούσε για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου, θα έπεφτε αμέσως σε μια κατάσταση ιδιότυπης «ενεργειακής ομηρίας» από την Τουρκία, καθώς όλοι οι αμερικανικής έμττνευσης αγωγοί διέρχονται από το έδαφος της γειτονικής, αλλά εχθρικής χώρας. Αυτό το γεγονός προκαλεί μια δικαιολογημένη καχυποψία ως προς το αν η Άγκυρα θα χρησιμοποιούσε το όπλο της διαταραχής, αν όχι διακοπής παροχής φυσικού αερίου προς τη χώρα μας σε περίπτωση ελληνοτουρκικής κρίσης ή κάποια στιγμή που θα

33 επιδίωκε να ασκήσει πολιτική πίεση στην Αθήνα για το Κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά. Επομένως η χώρα μας θα μπορούσε να εκτεθεί οικειοθελώς σε τέτοιους κινδύνους ενεργειακής ομηρείας από την Τουρκία και τις ΗΠΑ και να απειλείται ανά πάσα στιγμή να υποστεί ανάλογους εκβιασμούς. Όλα αυτά όμως μπορούν να αποφευχθούν αγοράζοντας ρωσικό φυσικό αέριο. Η Τουρκία επίσης αρνείται να είναι μια απλή χώρα διέλευσης αγωγών. Απαιτεί να αγοράζει όλη την ποσότητα που έρχεται με τους αγωγούς από το Αζερμπαϊτζάν στο έδαφός της, να χρησιμοποιεί ένα τμήμα για την εσωτερική της αγορά σε τιμές κατώτερες των διεθνών και εν συνεχεία να μεταπουλάει στα δυτικά σύνορα της τις υπόλοιπες ποσότητες που θα κατευθύνονται στην Ευρώπη. Έτσι όμως η Άγκυρα καθίσταται ιδιοκτήτρια του φυσικού αερίου των αγωγών, άρα θα έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να πουλάει σε όποιον θέλει και όποιες ποσότητες θέλει. Ευνόητο είναι πως από πολιτική σκοπιά αυτό συνιστά πολύ μεγάλο κίνδυνο για την χώρα μας αλλά και για όποια άλλη χώρα προμηθευτεί από την Τουρκία. Είναι σίγουρο ότι η Τουρκία θα μας πουλάει όσο φυσικό αέριο προβλέπουν τα συμβόλαια, αλλά σε οποιαδήποτε στιγμή κρίσης δεν θα διστάσει να εκβιάσει την Ελλάδα. Επίσης η αγορά φυσικού αερίου από την Τουρκία είναι μονομερής εξάρτηση μας από τους αμερικανοτουρκικούς αγωγούς ενώ με την Ρωσία δεν συμβαίνει το ίδιο. Η Ρωσία χρειάζεται την Ελλάδα για να περάσουν οι αγωγοί της προς την υπόλοιπη Ευρώπη και η μη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτό το σχέδιο θα σήμαινε την μη πραγματοποίηση του South 81τΘ3πι. Είναι αναγκαία η διασφάλιση ποσοτήτων για την ενεργειακή επάρκεια της χώρας, εντούτοις αποφεύγοντας την εξάρτηση σε απόλυτα νούμερα από ένα και μόνο προμηθευτή. Η λογική ότι προμηθευόμαστε (υγροποιημένο) φυσικό αέριο από την Αλγερία ή άλλες χώρες και συνεπώς δεν εξαρτόμαστε από τους Ρώσους είναι προφανώς αίολη όταν το 82% του αερίου που καταναλώνουμε είναι ρωσικό. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που το εν λόγω προϊόν θα καταναλώνεται από ολοένα και περισσότερα ελληνικά νοικοκυριά τα επόμενα χρόνια.

34 πολλαπλασιάζοντας και την εξάρτηση της χώρας μας. Αυτό, βέβαια, θα μπορούσε να περιοριστεί κατά το ήμισυ αν πολλαπλασιάζαμε στα επόμενα χρόνια τις εισαγωγές από άλλες πηγές, μεταξύ αυτών και το Αζερμπαϊτζάν αλλά όχι μόνο από αυτό. Ουδείς αμφιβάλλει πως η εξάρτηση από οπουδήποτε και αν προέρχεται δεν είναι επιθυμητή συνεπώς, χρειάζεται να αναζητήσουμε στο προσεχές διάστημα και άλλες πηγές προμήθειας τουλάχιστον για τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς. Αναφορικά με το ρωσικό παράγοντα, θα πρέπει να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Ουγγαρία, Λευκορωσία) η Μόσχα δεν προβαίνει σε επιδοτήσεις/χαριστικές ρυθμίσεις και κινείται στη βάση των τιμών της ελεύθερης αγοράς. Θα αποτελούσε ουσιαστική κεφαλαιοποίηση της εταιρικής μας σχέσης με τη Ρωσία και σημαντική επιτυχία αν κατοχυρώναμε προκαταβολικά ευνοϊκότερες τιμές πώλησης ρωσικού φυσικού αερίου για την εγχώρια αγορά στην περίπτωση που τεθεί σε λειτουργία ο αγωγός Νοτίου Ρεύματος. Η Ελλάδα βρέθηκε στο σταυροδρόμι του ενδιαφέροντος του Πούτιν για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ρωσίας, αλλά και του ενδιαφέροντος των χωρών μελών της ΕΕ για εξοικονόμηση σταθερής ροής ενεργειακών πόρων για την απρόσκοπτη λειτουργία της ευρωπαϊκής οικονομίας. Είναι ίσως η πρώτη φορά που η γεωπολιτική μας θέση αναβαθμίζεται και αποκτάμε σημαντικά πλεονεκτήματα. Πρέπει να προσπαθήσουμε να επωφεληθούμε. Είμαστε νέοι παίκτες και άπειροι ακόμη στο ενεργειακό παιχνίδι. Γενικά, σήμερα, τα οικονομικά παιχνίδια χαρακτηρίζονται από ανηθικότητα, έλλειψη σεβασμού, πιέσεις και διαπλοκή. Και σε επίπεδο κρατών και σε επίπεδο ιδιωτών. Ο Πούτιν προσπαθεί να εξασφαλίσει μια ενεργειακή συνεργασία και με το Ιράν. Αν το καταφέρει και αυτό, τότε θα καταστεί κυρίαρχος στον ενεργειακό τομέα. Τότε και οι δύο αγωγοί που θα περνάνε από το ελληνικό έδαφος θα είναι το κλειδί της οικονομικής ανάπτυξης των χωρών της Ευρώπης. Η μέχρι τώρα περιφρονημένη Ελλάδα θα αποκτήσει κύρος και σεβασμό και δεσπόζουσα θέση μέσα στα Βαλκάνια. Καθήκον όλων των Ελλήνων, αρχόντων και αρχομένων, είναι να εργαστούν προς την κατεύθυνση αυτήν. Ο καθένας στον δικό του τομέα.

35 VI.ΟΦΕΛΗ ΡΩΣΙΑΣ Ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream είναι σύνδεσμος μεταξύ των χωρών και των λαών της ττεριοχής των Βαλκανίων αλλά και της Ευρώπης. Η οικονομία έχει, πράγματι, μεγάλη σημασία στη σύγχρονη διπλωματία. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενεργειακή πολιτική είναι μέρος της εξωτερικής πολιτικής κάθε χώρας. Η Ρωσία λοιπόν έχοντας ενεργειακό πλούτο πολλαπλασιάζει την κατασκευή αγωγών προς την Ευρώπη εκμεταλλευόμενη ότι έχει δικό της φυσικό αέριο και επομένως μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματική και αξιόπιστη στο κλείσιμο των αντίστοιχων συμφωνιών, όπως και στην κατασκευή αγωγών. Με εξαίρεση το Ιράν ελάχιστο αέριο υπάρχει διαθέσιμο από άλλες πηγές και έτσι υποχρεωτικά όλα τα ευρωπαϊκά κράτη στρέφονται το ένα μετά το άλλο στη Ρωσία. Γι αυτό με ευελιξία και αποφασιστικότητα αναδιατάσσει ριζικά το δίκτυο των αγωγών της σοβιετικής εποχής προς τους τότε συμμάχους της στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου μετά την Σαουδική Αραβία και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου. Τα έσοδα από την εξαγωγή ενέργειας αντιπροσωπεύουν το 40% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, προβλέπεται δε μέχρι το 2020 να είναι η πέμπτη πλουσιότερη χώρα. α. κινήσεις Πούτιν Ο Πούτιν επανεθνικοποίησε τις ενεργειακές εταιρείες και μέσα από αυτές άρχισε να παράγει εξωτερική πολιτική και η Ρωσία να διεκδικεί τον ρόλο της στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ρωσικής εξωτερικής πολιτικής είναι η εξαγωγή ενέργειας, και μέσω αυτής η δημιουργία ενεργειακών συμμαχιών, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου

36 δυνατόν να μεταβληθούν σε καθοριστικές πολιτικές συμμαχίες, ανατρέποντας την πρωτοκαθεδρία της Αμερικής και μεταβάλλοντας το μονοπολικό σύστημα σε πολυπολικό. 1. Επανασχεδιάζει αγωγούς προς την Ευρώπη και Ασία (Κίνα, Ιαπωνία), μια και το ύπαρχον δίκτυο διανομής λειτουργεί με γνώμονα τα συμφέροντα της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. 2. Μετά την κρατικοποίηση της Γιούκος και την φυλάκιση του Χοντορκόφσκι που ήταν ο μεγαλομέτοχος, πούλησε το 20% των μετοχών της στους Κινέζους. Έτσι κατόρθωσε όχι μόνο να γεφυρώσει τις τεράστιες διαφορές που χώριζαν τις δύο χώρες, αλλά και αυτή τη στιγμή να πραγματοποιούν στα σύνορα τους κοινά στρατιωτικά γυμνάσια (το τελευταίο αποτελεί τον μεγαλύτερο αμερικανικό εφιάλτη). 3. Τελευταία μάλιστα η Κίνα τάχθηκε αλληλέγγυα στο πλευρό της Ρωσίας, εναντίον της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας λέγοντας «αποτελεί έναν από τους νέους τρόπους των ΗΠΑ να ενισχύσουν τις θέσεις τους μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου». 4. Δημιούργησε ισχυρή συμμαχία με το Ιράν (τους ενώνουν κοινά γεωπολιτικά συμφέροντα), η οποία συμμαχία επισφραγίσθηκε με την Ρωσική βοήθεια για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (αυτό που οι Αμερικανοί απαιτούν την διακοπή του). 5. Υπέγραψε συμφωνία με την Ινδία, εξαγωγής πετρελαίου και εισαγωγής πληροφορικής τεχνογνωσίας. 6. Κατασκευάζει από κοινού με την Γερμανία υποθαλάσσιο αγωγό στην Βαλτική που θα συνδέει απευθείας της δύο χώρες. 7. Ανταπάντησε στην Αμερικανική προσπάθεια απομονωτισμού της (αγωγός Μπακού -Τυφλίδα-Σεϋχάν ), με έναν άλλο αγωγό, αυτόν του Μπουργκάζ-Αλεξανδρούπολη. 8. Δημιούργησε την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ), αποτελούμενη από την Αρμενία, Καζακστάν, Τατζικιστάν, Λευκορωσία, Κιργισία και Ουζμπεκιστάν. 9. Και προέβη σε μια σειρά ενεργειών όπου με όπλο την ενέργεια παράγει φιλίες και δημιουργεί συμμαχίες.