2 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΕΥΚΗΣ. Α.Αγόρης Οικονομολόγος [ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ]

Transcript

1 Α.Αγόρης Οικονομολόγος [ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ] Μεθοδολογία επίλυσης Ασκήσεων - Ερωτήσεις Σ/Λ - Π/Ε - Ασκήσεις - Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων

2 Κάθε άτομο αναγκαστικά εργάζεται για να καταστήσει τα ετήσια έσοδα της κοινωνίας όσο περισσότερα μπορεί. Γενικά δεν επιδιώκει να προωθήσει το κοινό συμφέρον, ούτε γνωρίζει πόσο πολύ το προάγει... Προτιμώντας την υποστήριξη της δικής του εργατικότητας παρά της ξένης, επιδιώκει μονάχα την δική του ασφάλεια' και κατευθύνοντας αυτή την εργατικότητα κατά τέτοιο τρόπο ώστε το προϊόν της να έχει την μεγαλύτερη δυνατή αξία, επιδιώκει μονάχα το δικό του συμφέρον, και σε αυτήν όπως και άλλες περιπτώσεις, καθοδηγείται από ένα αόρατο χέρι να επιδιώξει έναν σκοπό που δεν αποτελούσε μέρος των προθέσεων του. Επιδιώκοντας το δικό του συμφέρον συχνά προωθεί αυτό της κοινωνίας πιο αποτελεσματικά απ' ότι όταν πραγματικά επιδιώκει να το προωθήσει. Το Αόρατο χέρι της Οικονομίας από τον Άνταμ Σμιθ ( ): 2

3 Κεφάλαιο 1 - Βασικές Οικονομικές Έννοιες Μέρος 1 ο 1.Εισαγωγή Αντικείμενο της Πολιτικής οικονομίας είναι η μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται μέσα σε μια κοινωνία. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να ταξινομηθούν σε 4 κατηγορίες και να εκφραστούν με τα παρακάτω ερωτήματα: Ποια προϊόντα παράγονται σε μια κοινωνία και σε τι ποσότητες Με ποιον τρόπο παράγονται τα προϊόντα (δηλ. με ποια τεχνολογία παραγωγής) Πώς γίνεται η διανομή των προϊόντων στα μέλη της κοινωνίας, δηλαδή ποια κριτήρια τίθενται ώστε να μοιρασθεί η συνολική παραγωγή Πώς αναπτύσσεται η οικονομία μιας κοινωνίας, δηλ. πώς αυξάνεται το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ. 2. Οικονομία του Ροβινσώνα Κρούσου: O ίδιος ο Ροβινσώνας Πρέπει να απαντήσει και στα 4 παραπάνω ερωτήματα. 3. Οι Ανάγκες Πολλές Ανάγκες Περιορισμένοι Πόροι = Πρόβλημα της στενότητας των αγαθών & παραγωγικών συντελεστών, αποτελεί τη βάση του οικονομικού προβλήματος και το λόγο ύπαρξης της Οικονομικής Επιστήμης. Ιδιότητες Αναγκών Εξέλιξη (διαφοροποίηση αγαθών) Πολλαπλασιασμός ( δημιουργία νέων αγαθών) Εξέλιξη τεχνολογίας, μίμηση, συνήθεια, διαφήμιση. Κορεσμός (αύξηση ποσότητας αγαθού, μείωση ανάγκης) 4. Προϊόντα ή Οικονομικά Αγαθά Όλα τα εμπορεύματα είναι προϊόντα, όμως όλα τα προϊόντα δεν είναι Εμπορεύματα, γιατί μπορεί να μη γίνουν αντικείμενο αγοραπωλησίας. Τα προϊόντα είναι αποτέλεσμα παραγωγικής διαδικασίας προσπάθειας (περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν). Τα αγαθά διακρίνονται λοιπόν σε ελεύθερα και οικονομικά. Τα οικονομικά αγαθά, με τη σειρά τους. διακρίνονται σε κατηγορίες, όπως φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί: 3

4 Αγαθά Ελεύθερα Οικονομικά Με κριτήριο την υποστασή τους Υλικά Άυλα Με κριτήριο τη διάρκεια χρήσης τους Διαρκή Καταναλωτά Με κριτήριο το σκοπό χρήσης τους Καταναλωτικά Κεφαλαιουχικά 5. Η Αγορά Η αγορά, με την ευρεία έννοια, περιλαμβάνει όλα εκείνα τα μέσα με τα οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μια αγοραπωλησία και όλους τους σχετικούς χώρους. 6. Παραγωγικές Δυνατότητες της Οικονομίας Οι Συντελεστές της παραγωγής Το σύνολο των προϊόντων που μπορεί να παράγει μια οικονομία, μέσα σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, δείχνει τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας (δηλ. τα όρια των παραγωγικών της δυνατοτήτων ή τις μέγιστες παραγωγικές της δυνατότητες) Εργασία Έδαφος (Γη) Κεφάλαιο Επιχειρηματικότητα Παραγωγική διαδικασία ή διαδικασία μετασχηματισμού Προϊόν Εργασία: (πρωτογενής συντελεστής) Καταβολή ανθρώπινης προσπάθειας. Αμοιβή της ο μισθός ή ημερομίσθιο Γη: (πρωτογενής συντελεστής) Αμοιβή το ενοίκιο Κεφάλαιο: (δευτερογενής συντελεστής) Παραχθέν μέσο παραγωγής. Αμοιβή ο τόκος. 4

5 * Επιχειρηματικότητα: η ικανότητα, να συνδυάζεις όλα τα παραπάνω με σκοπό το κέρδος, Κύριο χαρακτηριστικό των παραγωγικών συντελεστών είναι ότι θεωρούνται δεδομένοι στο βραχυχρόνιο διάστημα. Το κύριο Οικονομικό Πρόβλημα: τα αγαθά που διαθέτει μια οικονομία βρίσκονται σε έλλειψη σχετικά με τις ανάγκες τον ανθρώπων (έλλειψη παραγωγικών συντελεστών) ΚΠΔ Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων Οι βασικές υποθέσεις η οποία στηρίζεται η ΚΠΔ είναι οι εξής: i. Η οικονομία χρησιμοποιεί όλους τους παραγωγικούς συντελεστές που έχει στη διάθεση της ii. Η τεχνολογία της παραγωγής είναι δεδομένη iii. Η οικονομία, παράγει μόνο δύο προϊόντα Η ΚΠΔ δείχνει τις μεγαλύτερες δυνατές ποσότητες ενός προϊόντος που είναι δυνατόν να παραχθούν σε μια οικονομία για κάθε δεδομένη περίπτωση του άλλου προϊόντος. Ποσότητα Q Y E A 0 B Z ' Ποσότητα Q X Ένας συνδυασμός παραγωγής μπορεί να βρίσκεται i. Αριστερά της ΚΠΔ. Στην περίπτωση αυτή η οικονομία δε χρησιμοποιεί όλες τις παραγωγικές της δυνατότητες και όλοι ή ορισμένοι παραγωγικοί συντελεστές υποαπασχολούνται. Ο συνδυασμός Γ χαρακτηρίζεται ως εφικτός. ii. Πάνω στην ΚΠΔ. Εξασφαλίζεται η πλήρης απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών της οικονομίας. Όλα τα σημεία πάνω στην ΚΠΔ είναι άριστοι συνδυασμοί. iii. Δεξιά της ΚΠΔ. Βρίσκεται εκτός των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας και το σημείο Δ χαρακτηρίζεται ως ανέφικτος συνδυασμός για την ΚΠΔ ΑΒ. 5

6 Η μετακίνηση της ΚΠΔ προς τα δεξιά δείχνει οικονομική μεγέθυνση η οποία μπορεί να προκληθεί: i. Από την αύξηση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών ii. Από τη βελτίωση της τεχνολογίας iii. Από την αύξηση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών και την ταυτόχρονη βελτίωση της τεχνολογίας Αντίθετες μεταβολές μετατοπίζουν την ΚΠΔ αριστερά. Μεθοδολογία Μελέτης της ΚΠΔ i. Αύξηση ποσότητας ενός ή περισσότερων παραγωγικών συντελεστών με δεδομένη την τεχνολογία. ii. Βελτίωση της τεχνολογίας του Χ,Υ ισόποσα, με δεδομένη την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών. Ποσότητα Q Υ E A 0 Β Ζ Ποσότητα Q X iii. Μείωση της ποσότητας ενός ή περισσότερων παραγωγικών συντελεστών με δεδομένη την τεχνολογία iv. Χειροτέρευση της τεχνολογίας στην παραγωγή του Χ, Υ με δεδομένη ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 Όταν η ΚΠΔ είναι ευθεία και μας δίνονται δύο σημεία της τότε μπορούμε να υπολογίσουμε την εξίσωση της ευθύγραμμης καμπύλης εφαρμόζοντας τον τύπο. X X1 X2 X1 = Y Y1 Y2 Y1 Αν παρατηρηθεί ένα ορισμένο ποσοστό ανεργίας, ποια θα είναι η επίπτωση στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων; Μια από τις προϋποθέσεις, με βάση τις οποίες κατασκευάζουμε την καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων είναι ότι όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές της οικονομίας απασχολούνται πλήρως και αποδοτικά, δηλαδή δεν υπάρχει ανεργία. Εφόσον λοιπόν σημειωθεί κάποιο ποσοστό ανεργίας η ΚΠΔ παραμένει αμετάβλητη, απλά μετακινούμαστε από μέγιστους συνδυασμούς (συνδυασμοί που βρίσκονται πάνω στη καμπύλη ) σε εφικτούς (συνδυασμοί που βρίσκονται αριστερά της καμπύλης). Μέρος 2 ο Ερωτήσεις Σωστού Λάθους 9-12 Σελ. Βιβλίου 1) Καταναλωτά και καταναλωτικά αγαθά είναι ταυτόσημες έννοιες. 2) Το μαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό. (Πανελλήνιες εξετάσεις 2001) 3) Αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας είναι μόνο η μελέτη του τρόπου ανάπτυξης μιας οικονομίας. 4) Η Πολιτική Οικονομία ασχολείται μόνο με τις ανάγκες εκείνες που ικανοποιούνται με οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες. 5) Η επιλογή τεχνολογίας παραγωγής είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν την Πολιτική Οικονομία. 6) Το πρόβλημα της διανομής του προϊόντος που παράγει μια οικονομία δεν αποτελεί θέμα μελέτης της Πολιτικής Οικονομίας των προηγμένων χωρών. 7) Η οικονομία τύπου Ροβινσώνα Κρούσου δεν χρειάζεται κεφάλαιο και τεχνολογία για να αναπτυχθεί. 8) Το κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών αγαθών είναι ότι βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν. 11

12 9) Καταναλωτά είναι μόνο τα καταναλωτικά αγαθά. 10) Το ψυγείο στο σπίτι είναι καταναλωτικό αγαθό, ενώ το ψυγείο σ' ένα Super Market είναι κεφαλαιουχικό αγαθό. 11) Το αν ένα προϊόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία ή περισσότερες φορές, καθορίζει και τον χαρακτηρισμό του σαν καταναλωτό ή διαρκές αγαθό. 12) Το πλαστικό ποτήρι που χρησιμοποιούμε για να πίνουμε αναψυκτικά είναι καταναλωτό αγαθό. 13) Ένα μουσικό κομμάτι, εφόσον παίζεται σ' ένα όργανο, π.χ. το πιάνο, είναι υλικό αγαθό. 14) Το αυτοκίνητο μιας οικογένειας είναι διαρκές αγαθό, ενώ το αυτοκίνητο μιας εταιρίας όχι. 15) Η θερμότητα του Ήλιου είναι οικονομικό αγαθό. 16) Το νερό είναι οικονομικό αγαθό. 17) Το σχολικό βιβλίο που διανέμεται δωρεάν είναι ελεύθερο αγαθό. 18) Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι καταναλωτικό αγαθό. 19) Η έννοια της αγοράς αναφέρεται μόνο στον χώρο όπου γίνονται αγοραπωλησίες. 20) Το χρηματιστήριο δεν είναι αγορά, διότι συχνά σε αυτό γίνεται κερδοσκοπία. 21) Κάθε απαραίτητο για τη ζωή μας αγαθό το λέμε οικονομικό, αλλιώς το λέμε ελεύθερο. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 9-12 Σελ. Βιβλίου Σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. 1) Το κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών αγαθών είναι ότι: α) βρίσκονται σε απεριόριστες ποσότητες, β) επαρκούν για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του ανθρώπου. γ) βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν. δ) δεν παράγονται από ανθρώπους. 12

13 2) Καταναλωτικά λέμε τα αγαθά που μας χρησιμεύουν για: α) μία και μοναδική χρήση. β) διαρκή χρήση. γ) έμμεση ικανοποίηση των αναγκών μας. δ) άμεση ικανοποίηση των αναγκών μας. 3) Καταναλωτά είναι τα αγαθά τα οποία χρησιμοποιούνται: α) αποκλειστικά από τους καταναλωτές, β) μόνο στην παραγωγική διαδικασία. γ) μία μόνο φορά για τον σκοπό που έχουν παραχθεί. δ) πολλές φορές για τον σκοπό που έχουν παραχθεί. (Πανελλήνιες εξετάσεις 2000) 4) Οικονομικά αγαθά είναι μόνο: α) τα υλικά αγαθά. β) τα καταναλωτικά αγαθά. γ) εκείνα που παράγει ο άνθρωπος. δ) τα υλικά και τα διαρκή αγαθά. 5) Η έννοια της αγοράς περιλαμβάνει: α) τη λαϊκή αγορά της γειτονιάς σας. β) τον εμπορικό δρόμο της περιοχής σας. γ) τις αγοραπωλησίες μέσω τηλεφώνου, δ) τις αγοραπωλησίες μέσω διαδικτύου. ε) όλα τα παραπάνω. 6) Η ηλεκτρική ενέργεια για τον ηλεκτροφωτισμό μιας βιοτεχνίας είναι: α) κεφαλαιουχικό αγαθό, β) διαρκές αγαθό. γ) υλικό αγαθό, δ) όλα τα παραπάνω. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΕΛ 22 ΜΕ 24 Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις επόμενες. προτάσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ). 22) Οι εφευρέσεις είναι πολλές φορές αποτέλεσμα του καταμερισμού της εργασίας. 23) Ένα από τα μειονεκτήματα του καταμερισμού των έργων είναι η εξαφάνιση παλιών επαγγελμάτων. 24) Ο καταμερισμός της εργασίας αναπτύσσει τη δεξιοτεχνία. 13

14 25) Ο καταμερισμός της εργασίας αναπτύσσει την εξυπνάδα. 26) Χωρίς τον καταμερισμό της εργασίας η επιβίωση των ανθρώπων θα ήταν αδύνατη. 27) Χωρίς τον καταμερισμό της εργασίας η ανάπτυξη της οικονομίας θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη. 28) Ο καταμερισμός των έργων αυξάνει τα κέρδη των επιχειρήσεων. 29) Κάθε μέσο ανταλλαγής είναι χρήμα. 30) Κάθε γενικό μέσο ανταλλαγής είναι χρήμα. 31) Χρήμα είναι οτιδήποτε οι άνθρωποι θεωρούν ως αξία. 32) Οι ανταλλαγές σε μια πρωτόγονη οικονομία δεν προϋποθέτουν τη χρήση χρήματος. 33) Η χρησιμοποίηση του χρήματος διακρίνει την ανταλλαγή σε δύο πράξεις: σε μια πώλη- ση και σε μια αγορά. 34) Ένα μειονέκτημα του οικονομικού κυκλώματος είναι ότι προϋποθέτει σταθερές ροές αγαθών και χρήματος. 35) Η διάσταση ανάμεσα στις περιορισμένες υλικές ανάγκες της κοινωνίας και στις απεριόριστες ποσότητες παραγωγικών συντελεστών οδηγεί στην εμφάνιση του κύριου οικονομικού προβλήματος. 36) Η στενότητα αγαθών και παραγωγικών συντελεστών σε μια οικονομία απεικονίζεται γεωμετρικά με το εμβαδόν έξω και δεξιά της Κ.Π.Δ. 37) Τα προϊόντα δεν επαρκούν να καλύψουν τις ανάγκες των ανθρώπων, επειδή οι παραγωγικοί συντελεστές βρίσκονται σε στενότητα. 38) Ο καλύτερος τρόπος για να λύσουμε το οικονομικό πρόβλημα είναι να βελτιώσουμε την τεχνολογία και να περιορίσουμε τις ανάγκες μας. 39) Το κύριο οικονομικό πρόβλημα αφορά μόνο τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες του Τρίτου Κόσμου. 14

15 40) Σε όλα τα οικονομούντα άτομα υπάρχει ένα σημαντικό στοιχείο αβεβαιότητας σχετικά με το αποτέλεσμα των ενεργειών τους. 41) Η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα των οικονομικών ενεργειών ενός ανθρώπου οδηγεί σε αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών εταιριών. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. 7) Στον καταμερισμό της εργασίας οφείλονται: α) η καλύτερη εκμετάλλευση των μέσων παραγωγής, β) η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. γ) η μονοτονία στην εργασία, δ) όλα τα παραπάνω. 8) Ένα σοβαρό μειονέκτημα του καταμερισμού των έργων είναι ότι: α) οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας, β) μετατρέπει την εργασία σε ανιαρή απασχόληση. γ) δημιουργεί ηθικά προβλήματα στους εργαζόμενους, δ) μειώνει την ικανότητα του ατόμου να αναπτύσσεται. 9) Το αποτέλεσμα του καταμερισμού των έργων σήμερα είναι ότι: α) οι άνθρωποι λίγο ως πολύ εξαρτώνται από τους άλλους για τον εφοδιασμό τους σε αγαθά και υπηρεσίες, β) οι ανταλλαγές εξακολουθούν να είναι περιορισμένες. γ) το κάθε νοικοκυριό είναι αναγκασμένο να παράγει σχεδόν το σύνολο των προϊόντων που του είναι απαραίτητα. δ) οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούν χρήμα για τις όποιες συναλλαγές τους. 10) Οι ροές που αναπτύσσονται μεταξύ των βασικών μονάδων ενός οικονομικού συστήματος είναι: α) ροές αγαθών και παραγωγικών συντελεστών, β) ροές αγαθών και χρήματος. γ) ροές αγαθών, παραγωγικών συντελεστών και χρήματος, δ) ροές παραγωγικών συντελεστών και χρήματος. 15

16 11) Οι ροές προϊόντων, παραγωγικών συντελεστών και χρήματος που παρατηρούνται στο οικονομικό κύκλωμα: α) είναι συνεχείς. β) δεν έχουν πάντοτε το ίδιο μέγεθος. γ) είναι συνεχείς, αλλά δεν έχουν πάντοτε το ίδιο μέγεθος, δ) είναι αντιστρόφως ανάλογες. 12) Το οικονομικό κύκλωμα δείχνει: α) ότι κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει μόνος του. β) ότι η παραγωγή είναι αναγκαία για την επιβίωση των ανθρώπων. γ) ότι το κράτος είναι σοβαρός παράγοντας στην οικονομία. δ) τις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των βασικών μονάδων της οικονομίας. ε) τίποτα από τα παραπάνω. 13) Σχετική έλλειψη ή στενότητα των αγαθών σημαίνει ότι: α) οι άνθρωποι παράγουν μόνο με σκοπό την αυτοκατανάλωση. β) τα αγαθά που παράγει μια οικονομία δεν επαρκούν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες των ανθρώπων. γ) τα αγαθά που διαθέτει μια οικονομία καταναλώνονται συνεχώς. δ) ορισμένα προϊόντα διατίθενται σε απεριόριστες ποσότητες. 14) Το κύριο οικονομικό πρόβλημα: α) είναι προσωρινό και πρόκειται να λυθεί πολύ σύντομα. β) αφορά μόνο τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και όχι τις πλούσιες χώρες του κόσμου. γ) απασχολεί μόνο τους εργάτες και όχι τους εργοδότες. δ) είναι μόνιμο και απασχολεί κάθε κοινωνία. 15) Η έννοια της σχετικής έλλειψης των αγαθών είναι ότι: α) στην οικονομία υπάρχει υποαπασχόληση παραγωγικών συντελεστών. β) οι ανάγκες των ανθρώπων είναι πολλές. γ) τα αγαθά είναι λίγα σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας. δ) οι παραγωγικές δυνατότητες είναι περιορισμένες σε σχέση με τις ανάγκες των ανθρώπων. 16) Το κόστος ευκαιρίας προκύπτει επειδή: 1. οι ανάγκες της κοινωνίας υπερβαίνουν την ικανότητα της να τις ικανοποιήσει, 2. οι παραγωγικοί συντελεστές είναι περιορισμένοι και έχουν εναλλακτικές χρήσεις, 3. όλα τα παραγόμενα από την κοινωνία προϊόντα γίνονται αντικείμενα ανταλλαγής. 16

17 Συνεπώς: α) τα 1, 2 και 3 είναι σωστά. β) μόνο τα 1 και 2 είναι σωστά, γ) μόνο τα 2 και 3 είναι σωστά, δ) μόνο το 1 είναι σωστό. ε) μόνο το 3 είναι σωστό. 17) Το βασικό οικονομικό πρόβλημα κάθε χώρας είναι: α) η ανεπαρκής εκπαίδευση των εργαζομένων. β) η κακή οργάνωση των επιχειρήσεων. γ) η σχετική έλλειψη των παραγωγικών συντελεστών. δ) η ελλιπής ενημέρωση των επιχειρήσεων για τις ανάγκες των καταναλωτών. 18) Η οικονομική ζωή των ανθρώπων είναι συστηματικά οργανωμένη και περίπλοκη και η οικονομική ευημερία απαιτεί: α) θυσίες σε φυσικούς πόρους, β) εργασία. γ) και τα δύο παραπάνω, δ) απλώς λίγη τύχη. Να αντιστοιχίσετε κατάλληλα τα δεδομένα της πρώτης στήλης με τα δεδομένα της δεύτερης στήλης. 19) ΣΤΗΛΗ Α 1. Ο καταμερισμός των έργων, για να είναι επωφελής, προϋποθέτει Η ανταλλαγή προϊόντων σε μια εμπράγματη οικονομία προϋποθέτει Η αγορά και η πώληση, ως αυτοτελείς διαδικασίες, στηρίζονται Η κυκλοφορία των προϊόντων μέσα στο οικονομικό κύκλωμα αντανακλάται... ΣΤΗΛΗ Β α)...τη σύμπτωση των επιθυμιών των ατόμων. β)...στην αντίθετη κυκλοφορία του χρήματος. γ)...τη δυνατότητα ανταλλαγής των προϊόντων μεταξύ των ατόμων. δ)...στη χρησιμοποίηση του χρήματος. 17

18 Ασκήσεις 1. Μια οικονομία παράγει σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης δύο αγαθά Χ και Υ κατά τους συνδυασμούς του παρακάτω πίνακα Συνδυασμοί Χ Υ Α 0 53 Β Γ Δ Ε α. Να υπολογίσετε το ΚΕχ και το ΚΕ Υ σε όλους τους διαδοχικούς συνδυασμούς και να σχολιάσετε το αποτέλεσμα. β. Να κατασκευάσετε την ΚΠΔ της οικονομίας γ. Να δώσετε τη γεωμετρική ερμηνεία του ΚΕχ 2. Μια οικονομία με δεδομένη τεχνολογία παράγει δύο αγαθά Χ και Υ σε έναν άριστο συνδυασμό σε ποσότητες 300 και 80 μονάδες αντίστοιχα. Αν το εναλλακτικό κόστος του Υ σε όρους Χ είναι σταθερό και ίσο με 10, πόσες μονάδες του αγαθού Χ πρέπει να θυσιαστούν, για να φτάσει η παραγωγή του Υ στις 105 μονάδες; 3. Μια οικονομία που παράγει δύο μόνο αγαθά Χ και Υ με δεδομένη τεχνολογία έχει έναν άριστο συνδυασμό Χ= 1000 και Υ = 800. Το κόστος ευκαιρίας του Χ σε όρους Υ είναι σταθερό και ίσο με 2. α. Να βρεθεί αν είναι εφικτοί ή ανέφικτοι ή μέγιστοι οι παρακάτω συνδυασμοί: (Χ= 800, Υ=1150) (Χ=300,Υ=2300) (Χ=1100, Υ=600) β. Ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του Χ που μπορεί να παράγει η οικονομία; γ. Ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του Υ που μπορεί να παράγει η οικονομία; 4. Δίνονται τα παρακάτω δεδομένα για μια οικονομία Συνδυασμοί Αγαθό Χ Αγαθό Υ Α Β Γ Δ Ε Ζ

19 α. Να βρείτε τη μέγιστη ποσότητα του Υ που αντιστοιχεί σε Χ=50. β. Να βρείτε τη μέγιστη ποσότητα του Χ που αντιστοιχεί σε Υ =38. γ. Να υπολογίσετε το ΚΕΧ, όταν η ποσότητα του Χ αυξάνεται από 15 σε 75 μονάδες. δ. Πόσες μονάδες του Υ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι πρώτες 48 μονάδες του Χ: 5. Να υποθέσετε ότι. σε μια οικονομία παράγονται μόνο δύο αγαθά, το Χ και το Υ. Για την παραγωγή αυτών των αγαθών χρησιμοποιείται μόνο εργασία. Στη συγκεκριμένη οικονομία απασχολούνται 5 εργαζόμενοι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται πλήρως και αποδοτικά, είτε στην παραγωγή του αγαθού Χ είτε στην παραγωγή του αγαθού Υ. Ανεξάρτητα από τον αριθμό των απασχολούμενων στην παραγωγής του ίδιου αγαθού, ένας εργαζόμενος μπορεί να παράγει είτε 20 μονάδες Χ είτε 10 μονάδες από το αγαθό Υ. α. Να κατασκευαστεί η ΚΠΔ και να βρεθεί το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του Υ, όπως επίσης και του Υ σε όρους του Χ. β. Αν αυξηθεί ο αριθμός των εργαζομένων από 5 σε 6, να κατασκευαστεί η νέα ΚΠΔ Σημειώνεται ότι η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων δεν επηρεάζει την απόδοση του κάθε εργαζομένου. (Γενικές εξετάσεις 1997) 6. Μια οικονομία παράγει το συνδυασμό Κ (Χ,Υ) = (80,200) και μεταβαίνει στον συνδυασμό Α ('Χ,Υ) = (100,300). Να υπολογιστεί το κόστος ευκαιρίας του Χ από το συνδυασμό Κ στον συνδυασμό Α. 7. Η αλγεβρική μορφή της ΚΠΔ μιας οικονομίας που παράγει δύο αγαθά Χ και Υ, με πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών και με δεδομένη τεχνολογία δίνεται από τη σχέση 2Χ+3Υ=1800 Να εξεταστεί αν οι παρακάτω συνδυασμοί είναι εφικτοί ή ανέφικτοι, α) (Χ,Υ) = (150,500), β) (Χ,Υ) = (180,450), γ) (Χ,Υ) (300,420). 8. Μια χώρα παράγει δύο αγαθά Χ και Υ χρησιμοποιώντας μόνο παραγωγικό συντελεστή εργασία. Η χώρα έχει στη διάθεση της 2000 εργατοώρες. Η παραγωγή 1 μονάδας Χ απαιτεί 2 εργατοώρες, ενώ η παραγωγή 1 μονάδας Υ απαιτεί 8 εργατοώρες. α. Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας ΚΕχ και ΚΕγ. β. Να κατασκευάσετε την ΚΠΔ. 19

20 9. Ο παρακάτω πίνακας αφορά μια υποθετική οικονομία στην οποία, με δεδομένη την τεχνολογία, απασχολούνται πλήρως όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές, για την παραγωγή δύο μόνο αγαθών των Χ και Υ. Συνδυασμοί Αγαθό Χ Αγαθό Υ ΚΕ Υ Α 0 ; Β 20 ; 20 Γ 50 ; 10 Δ 90 ; 8 Ε 150 ; 6 Ζ 250 ; 4 α. Να υπολογίσετε τις μέγιστες ποσότητες του αγαθού Υ καθώς και το κόστος ευκαιρίας του Χ. β. Για να παραχθούν οι 100 πρώτες μονάδες του αγαθού Χ, πόσες μονάδες του αγαθού Υ πρέπει να θυσιαστούν: (Πανελλήνιες Δέσμες) 10. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται ορισμένοι συνδυασμοί ποσοτήτων παραγωγής των αγαθών Χ και Υ, που βρίσκονται πάν(ο στην καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων μιας υποθετικής οικονομίας. Συνδυασμοί Χ Υ Α Β Γ Δ α.να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Υ για όλους τους διαδοχικούς συνδιασμούς. β. Να εξεταστεί υπολογιστικά, με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, ποιος από τους παρακάτω συνδυασμούς βρίσκεται επί ποιος δεξιά και ποιος αριστερά της καμπύλης των παραγωγικών δυνατοτήτων. Α) ( Χ,Υ) = (120,230), Β) (Χ,Υ) = (100,500), Γ) (Χ,Υ) = (60,560) ( Γενικές Εξετάσεις 2000) 11. Σε μια οικονομία παράγονται οι παρακάτω μέγιστοι παραγωγικοί συνδιασμοί: Συνδυασμοί Υφάσματα Τρόφιμα Α 42 0 Β Γ Δ Ε Ζ Η α. Να υπολογίσετε πόσες μονάδες τροφίμων θυσιάζονται όταν η παραγωγή υφασμάτων αυξάνεται από 40 σε 42 μονάδες. 20

21 12. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ. Έστω ότι το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ σε μονάδες του αγαθού Χ δίνεται από τη σχέση: F(χ)=26-χ2. Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του X σε μονάδες του Ψ, όταν Χ /πάρει τιμές 0,1,2,3,4, Έστω μια υποθετική οικονομία, που παράγει μολυβιά και τετράδια, απασχολεί πλήρως όλους τους παραγωγικούς συντελεστές. Στην οικονομία αυτή απασχολούνται 6 εργάτες. Για το αγαθά μολύβια ισχύει: 1 εργάτης παράγει 2 μολύβια, οι 2 εργάτες παράγουν 4 μολύβια. Για το αγαθό τετράδια ισχύει: 1 εργάτης παράγει 4 τετράδια, οι 2 εργάτες παράγουν 8 τετράδια. Να υπολογίσετε τους μέγιστους παραγωγικούς συνδυασμούς όταν α) όλοι ο; εργάτες απασχοληθούν στην παραγωγή μολυβιών και β) όλοι οι εργάτες απασχοληθούν στην παραγωγή τετραδίων. Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας των μολυβιών σε μονάδες τετραδίων, 14. Μια οικονομία παράγει δύο προϊόντα Q1 και Q2. Για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται μόνο εργασία. Τα δύο προϊόντα παράγονται με τον ίδιο τρόπο, έχουν δηλαδή την ίδια συνάρτηση Παραγωγής Q1=4E1 και Q2=4E2, με Ε1,Ε2 ποσότητες εργασίας. Η συνολική εργασία είναι Ε1+Ε2=Ε=40. α. Να βρείτε τη γενική αλγεβρική μορφή της ΚΠΔ β. Να σχεδιάσετε την ΚΠΔ και να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας.. γ. Τι θα συμβεί στην ΚΠΔ αν η ποσότητα της εργασίας αυξηθεί σε Ε=60; ε. Έστω ότι η συνάρτηση παραγωγής του Q1 μεταβάλλεται και γίνεται Q1=5Ε1, ενώ του Q2 παραμένει σταθερή. Σε τι διαφέρει η νέα ΚΠΔ και το νέο κόστος ευκαιρίας των Q1 & Q2 σε σχέση με την περίπτωση β? 15. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά όπως φαίνεται στον επόμενο πίνακα: Συνδυασμοί Πιάτα Ποτήρια Α Β Γ Δ Ε Ζ 75 0 α. Πόσα ποτήρια πρέπει να θυσιαστούν, για να παραχθούν τα πρώτα 11 πιάτα; β. Πόσα πιάτα πρέπει να θυσιαστούν, για να παραχθούν τα πρώτα 150 ποτήρια; γ. Πόσα ποτήρια πρέπει να θυσιαστούν, για να αυξηθεί η παραγωγή των πιάτων από 24 σε 64; 21

22 16. Δύο ανταγωνιστικές οικονομίες παράγουν από δύο αγαθά (ελιές και μανιτάρια) η καθεμία, στους συνδυασμούς του πίνακα. α. Συμφέρει στις δύο οικονομίες να συνεργαστούν, ώστε η καθεμία να παράγει μόνο ένα αγαθό; β. Στην περίπτωση που η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα είναι θετική, ποια οικονομία θα προτείνατε να παράγει ελιές και ποια μανιτάρια; Οικονομία Α Οικονομία Β Ελιές Μανιτάρια Ελιές Μανιτάρια Α. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται τα στοιχεία μιας υποθετικής οικονομίας, που παράγει μόνο δύο προϊόντα, Χ και Ψ: ΜΕΓΙΣΤΟΙ ΔΥΝΑΤΟΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΓΑΘΟΥ Χ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΓΑΘΟΥ Ψ Α 0 35 Β 30 Γ 20 Δ 0 ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ Χ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ Ψ ΚΕ Χ 0,5 ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ Ψ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ Χ ΚΕ Ψ 6 0,5 α. Να συμπληρώσετε τα κενά του παραπάνω πίνακα. Μονάδες 50 β. Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να εξεταστεί (υπολογιστικά) αν ο συνδυασμός Ε(Χ=52, Ψ=14) είναι εφικτός, ανέφικτος ή μέγιστος δυνατός. Μονάδες 25 γ. Πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι 14 τελευταίες μονάδες του αγαθού Χ; Μονάδες 25 22

23 18. Δίδονται ο παρακάτω πίνακας με τους οι συνδυασμούς των παραγωγικών δυνατοτήτων και το κόστος ευκαιρίας των αγαθών Α και Β συνδυασμοί αγαθό Α αγαθό Β Κόστος ευκαιρίας Α Α 60 0 Β 40 ε Γ 10 ζ Δ 0 η 0,1 0,5 1 Ζητούνται: α) Να υπολογισθούν τα ε,ζ,η του πίνακα β) Να υπολογισθεί πόσα αγαθά Β θυσιάζονται για να παραχθούν 25 αγαθά Α 19. Η Κ.Π.Δ των αγαθών Α και Β δίνεται από την εξίσωση Β=20-4Α Ζητούνται: α) το κόστος ευκαιρίας Toυ Α σε όρους Β και του Β σε όρους Α εάν το Α παίρνει ακέραιες τιμές στο κλειστό διάστημα [0,5] β) Τι παρατηρείται για το κόστος ευκαιρίας του Α και Β γ) οι συνδυασμοί των αγαθών Α,Β : (2,10),(3,20) είναι εφικτοί; 20. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά όπλα και άρτο οι συνδυασμοί παραγωγής δίνονται από τον πίνακα : συνδυασμοί άρτος όπλα Α 0 50 Β Γ Δ Ε Ζ Ζητούνται : α) το κόστος ευκαιρίας των όπλων σε όρους άρτου και του άρτου σε όρους όπλων β) εάν η παραγωγή του άρτου αυξηθεί κατά 20 % και των όπλων μειωθεί κατά 20 % ποια τα νέα κόστη ευκαιρίας ; 21. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά το Α και Β όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα συνδυασμοί αγαθό Α αγαθό Β Α Β Γ Δ Ε Ζ Η

24 Ζητούνται : α) το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Α σε όρους του Β β) ποιες ποσότητες από το Β αγαθό πρέπει να θυσιαστούν ώστε η παραγωγή του Α να αυξηθεί από 30 σε 48 αγαθά ; γ) ποιες ποσότητες από το Α αγαθό πρέπει να θυσιαστούν ώστε η παραγωγή του Β να αυξηθεί από 30 σε 150 αγαθά ; 22. Μια οικονομία απασχολεί πλήρως όλους τους παραγωγικούς της συντελεστές και με δεδομένη την τεχνολογία παράγει δύο αγαθά μηχανήματα και άρτο. Απασχολεί δε 6 εργάτες. Κάθε εργάτης μπορεί να παράγει 2 μηχανήματα ή 10 κιλά άρτο. Ζητείται: α)να σχεδιάσετε την ΚΠΔ β) να υπολογίσετε το εναλλακτικό κόστος των μηχανημάτων σε όρους άρτου και του άρτου σε όρους μηχανημάτων. 23. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας Συνδυασμός Αγαθό Χ Αγαθό Ψ κόστος ευκαιρίας Χ κόστος ευκαιρίας Ψ Α 0 ; 5/14 ; Β ; 2/3 Γ ; 12 ; ; Δ ; Ε ; Μία βιοτεχνία ρούχων κατασκευάζει παντελόνια και σακάκια και απασχολεί 4 εργάτες, που ο καθένας εργάζεται 8 ώρες την ημέρα και είναι το ίδιο εξειδικευμένος στην παραγωγή παντελονιών και σακακιών. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο χρόνος κατασκευής ενός σακακιού είναι 4 ώρες και ενός παντελονιού 2 ώρες: α. Να κατασκευάσετε πίνακα με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς μίας εργάσιμης μέρας, έτσι ώστε να απασχολούνται πλήρως όλοι οι εργάτες (χωρίς υπερωρίες). β. Να υπολογίσετε το εναλλακτικό κόστος για την αύξηση παραγωγής των σακακιών από 6 σε 7. και των παντελονιών από 8 σε 9. γ. Να υπολογισθεί πόσα παντελόνια θυσιάζονται για να παραχθούν 7 σακάκια και πόσα σακάκια για να παραχθούν 9 παντελόνια. 25.Έστω μία υποθετική οικονομία με εργατική δύναμη εργατών, ο καθένας τους οποίους μπορεί να δουλέψει χτίζοντας είτε σπίτια είτε δρόμους. Ο κάθε εργάτης μπορεί να δουλέψει ώρες το χρόνο. Για κάθε σπίτι απαιτούνται εργατοώρες και για κάθε χιλιόμετρο δρόμου 4.000εργατοώρες. Να κατασκευαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων, όταν: Α: Όλες οι εργατοώρες διατίθενται για κατασκευή σπιτιών. Β: Όλες οι εργατοώρες διατίθενται για κατασκευή δρόμων. 24

25 Γ: Το 1/4 των εργατοωρών διατίθενται για κατασκευή σπιτιών και το υπόλοιπο για κατασκευή δρόμων. Δ: Το 1/2 των εργατοωρών διατίθενται για κατασκευή σπιτιών και το υπόλοιπο για κατασκευή δρόμων. Ε: Τα 3/4 των εργατοωρών διατίθενται για κατασκευή σπιτιών και το υπόλοιπο για κατασκευή δρόμων. 26. Έστω ότι μία βιομηχανία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ χρησιμοποιώντας δύο είδη εργασίας Ε1 και Ε2. Υποθέτουμε ότι οι εργάτες που είναι εξειδικευμένοι στην παραγωγή του ενός προϊόντος, μπορούν χωρίς κόστος να ειδικευτούν στην παραγωγή και του άλλου προϊόντος. Για τη βιομηχανία ισχύουν οι εξής σχέσεις παραγωγής αγαθών και συντελεστών παραγωγής: Ψ = 6Ε1 (1), Χ = 12Ε2 (2), και Ε1 + Ε2 = 75 (3). Ζητούνται: α. Να κατασκευαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της βιομηχανίας. β. Να υπολογιστεί το εναλλακτικό κόστος του αγαθού Χ σε μονάδες του αγαθού Ψ. γ. Να κατασκευαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων, όταν διπλασιαστεί η παραγωγικότητα της βιομηχανίας 27. Δίνεται ο επόμενος πίνακας εναλλακτικών δυνατοτήτων παραγωγής της οικονομίας μιας χώρας Χ που με δεδομένη τεχνολογία βρίσκεται σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης των μέσων παραγωγής της. Συνδυασμοί Γεωργικά προϊόντα (σε τόνους) Βιομηχανικά προϊόντα (σε χιλιάδες ) Α 12 0 Β 11 1 Γ 9 2 Δ 7 3 Ε 4 4 Ζ 0 5 α) Να συμπληρώσετε τον πίνακα, Κόστος ευκαιρίας γεωργικών προϊόντων Κόστος ευκαιρίας βιομηχανικών προϊόντων β) Να κατασκευάσετε την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων (Κ.Π.Δ.)της χώρας Χ. γ) Τι θα συμβεί στην Κ.Π.Δ. αν: 1) γίνει μια νέα επαναστατική τεχνολογική ανακάλυψη στον τομέα της τεχνολογίας παραγωγής που χρησιμοποιεί η χώρα Χ; 2) «γεράσει» ο τεχνολογικός εξοπλισμός της χώρας Χ; 3) η χώρα Χ έλθει σε πολεμική σύρραξη με μια άλλη χώρα και προκληθούν ανθρώπινες απώλειες και υλικές καταστροφές; 4) οι επιλογές της κοινωνίας ευνοήσουν την αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής σε βάρος της γεωργικής; 5) επέλθει οικονομική ανάπτυξη με αυξημένη βιομηχανική ανάπτυξη και μειωμένη γεωργική ανάπτυξη; 25

26 δ) Τι θα μπορούσε να προκαλέσει στην οικονομία της χώρας Χ μια μετακίνηση από τον συνδυασμό Γ στον Δ; ε) Με ποιους τρόπους, κατά τη γνώμη σας, η οικονομία της χώρας Χ μπορεί να μετακινηθεί από το σημείο Δ σε ένα σημείο Α που βρίσκεται δεξιά της Κ.Π.Δ.; στ) Τι συμβαίνει αν η οικονομία Χ παράγει, με δεδομένη την Κ.Π.Δ., 7 μονάδες γεωργικών προϊόντων και 2 μονάδες βιομηχανικών; ζ) Αν η οικονομία της χώρας Χ δεχθεί μετανάστες από άλλες χώρες, τι θα συμβεί στην Κ.Π.Δ. της; η) Αν άνεργοι της χώρας Χ μεταναστεύσουν στο εξωτερικό, τι θα συμβεί στην Κ.Π.Δ.; θ) Να δείξετε, σκιαγραφώντας το κατάλληλο μέρος, το κύριο οικονομικό πρόβλημα της χώρας Χ, που είναι βέβαια και οικονομικό πρόβλημα κάθε κοινωνίας του πλανήτη μας. ι) Η Κ.Π.Δ. της χώρας Χ έχει σταθερό, αυξανόμενο ή φθίνον κόστος ευκαιρίας και γιατί; 28 Έστω μια οικονομία απασχολεί πλήρως και αποδοτικά 100 εργαζόμενους στην παραγωγή των αγαθών Α, Β. Κάθε εργαζόμενος μπορεί να παράγει είτε 5 μονάδες του Α είτε 20 μονάδες του Β αγαθού. Με βάση τα παραπάνω: Γ.1 Να βρεθεί και να σχολιαστεί το Κ.Ε.Α και το Κ.Ε.Β Μονάδες 6 Γ.2 Να βρεθεί η αλγεβρική μορφή της ΚΠΔ και να την σχεδιάσετε. Μονάδες 6 Γ.3 Ο συνδυασμός Λ (Α=50, Β=1600) είναι εφικτός; Αν ναι να βρεθεί ο αριθμός των εργατών που είναι άνεργοι. Μονάδες 7 Γ.4 Να βρεθεί πόσες μονάδες του Β θυσιάζονται για να παραχθούν οι 5 πρώτες του Α και πόσες για να παραχθούν οι 5 τελευταίες; Να εξηγήσετε το αποτέλεσμα. Μονάδες Μία υποθετική οικονομία έχει 4 άτομα εργατικό δυναμικό που ο κάθε εργάτης εργάζεται 8 ώρες. Επίσης υπάρχουν 2 αγαθά Χ, ψ. Για να παραχθεί μια μονάδα από το Χ χρειάζονται 2 ώρες εργασίας και για να παραχθεί μια μονάδα του Ψ χρειάζονται 4 ώρες εργασίας. Οι εργάτες έχουν τον ίδιο βαθμό ειδίκευσης για την παραγωγή των δύο αγαθών. α) Να κατασκευάσετε το πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων των 2 αγαθών. β) Να σχεδιάσετε την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων της Οικονομίας Μονάδες 10 Μονάδες 4 γ) Να υπολογίσετε το Κόστος Ευκαιρίας του ψ σε όρους του χ, όταν η παραγωγή του Ψ αυξάνεται από 0 σε 2 μονάδες προϊόντος. Μονάδες 2 δ) Αν βελτιωθεί η τεχνολογία παραγωγής του Ψ, μεταβάλλεται η ποσότητα του κατά 50%. Πως θα επηρεαστεί η αρχική Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων της Οικονομίας. Να εξηγήσετε και να δείξετε διαγραμματικά. Μονάδες 9 26

27 Μέρος 3 Θέματα Πανελλαδικών στο Πρώτο κεφάλαιο από ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2000 Στον παρακάτω πίνακα δίνονται ορισμένοι συνδυασμοί ποσοτήτων παραγωγής των αγαθών Χ και Ψ, που βρίσκονται πάνω στην Καμπύλη των Παραγωγικών Δυνατοτήτων μιας υποθετικής οικονομίας. Χ Ψ Α Β Γ Δ α. Να υπολογιστεί το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ για όλους τους διαδοχικούς συνδυασμούς. Μονάδες 12 β. Να εξετασθεί ( υπολογιστικά ), με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, ποιος από τους παρακάτω συνδυασμούς βρίσκεται επί, ποιος δεξιά και ποιος αριστερά της Καμπύλης των Παραγωγικών Δυνατοτήτων. Ι) Χ = 120 και Ψ = 230. Μονάδες 5 ΙΙ) Χ = 60 και Ψ = 560. Μονάδες 5 ΙΙΙ) Χ = 100 και Ψ = 500. Μονάδες 3 Α.2 Το μαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό. Μονάδες 2 Α.6 Το οικόπεδο πάνω στο οποίο κτίζεται ένα εργοστάσιο ανήκει στο συντελεστή παραγωγής Κεφάλαιο. Μονάδες 4 Α.7 Να αναφέρετε τρεις παράγοντες που προκαλούν αβεβαιότητα στην οικονομική ζωή. Μονάδες 4 ΠΕ 2001 Α.1 Κεφαλαιουχικά αγαθά είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται για την άμεση ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου. Μονάδες 3 ΠΕ 2002 Α.6 Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ σε όρους του αγαθού Χ είναι ίσο με 3. Αυτό σημαίνει ότι: α. για να παραχθεί μια επιπλέον μονάδα από το αγαθό Χ, θα πρέπει να θυσιαστούν 3 μονάδες από το αγαθό Ψ 27

28 β. για να παραχθεί μια επιπλέον μονάδα από το αγαθό Ψ, θα πρέπει να θυσιαστούν 3 μονάδες από το αγαθό Χ γ. μια αύξηση της ποσότητας του αγαθού Χ κατά 1% θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ποσότητας του αγαθού ψ κατά 3% δ. μια αύξηση της ποσότητας του αγαθού Ψ κατά 1% θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της Ποσότητας του αγαθού Χ κατά 3%. ΟΜΑΔΑ Γ Να μεταφέρετε στο τετράδιο σας τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων μιας υποθετικής οικονομίας η οποία, με δεδομένη τεχνολογία παράγει μόνο τα αγαθά Χ και Ψ χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της; Συνδυασμοί Χ Υ ΚΕ Υ ΚΕ Χ Α 0 ; 0,5 2 Β ; Γ ; 50 ; ; Δ 30 0 Γ.1 Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς στο τετράδιο σας να συμπληρώσετε τα πέντε κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηματικά. Μονάδες 10 Γ.2 Όταν αυξάνεται η παραγωγή του Ψ, το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ είναι αυξανόμενο ή φθίνον; (Μονάδες 4). Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τους παραγωγικούς συντελεστές της οικονομίας. (Μονάδες 4). Μονάδες 8 Γ.3 Όταν παράγονται 74 μονάδες του αγαθού Ψ ποια είναι η μέγιστη ποσότητα από το αγαθό που μπορεί να παράγει η συγκεκριμένη υποθετική οικονομία; Μονάδες 7 ΠΕ 2004 Α.1 Σε όλα τα οικονομούντα άτομα η λήψη των αποφάσεων τους δε βασίζεται στη βεβαιότητα του αποτελέσματος, αλλά στις προσδοκίες που τα άτομα διαμορφώνουν για τα αποτελέσματα των πράξεων τους. Μονάδες 3 Α.5 Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Α σε όρους του αγαθού Β δείχνει πόσες μονάδες του αγαθού Β θυσιάζοντας όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Α. Μονάδες 3 28

29 ΠΕ 2006 Α.1 Το χρηματικό κόστος ενός αγαθού είναι το πραγματικό ή εναλλακτικό κόστος του εκφρασμένο σε χρήμα Μονάδες 3 ΠΕ 2007 Α.1 Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του καταμερισμού των έργων είναι ότι η μεγάλη εξειδίκευση οδηγεί και σε διάφορες βελτιώσεις του τρόπου με τον οποίο γίνεται η παραγωγή, δηλαδή σε διάφορες εφευρέσεις, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής. Μονάδες 3 ΠΕ 2008 Μία υποθετική οικονομία παράγει δύο μόνον αγαθά, το Χ και το Ψ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται έξι συνδυασμοί ποσοτήτων των αγαθών Χ και Ψ που παράγει η εν λόγω οικονομία, με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής και χρησιμοποιώντας αποδοτικά (ορθολογικά) όλους τους συντελεστές παραγωγής που έχει στη διάθεση της. Συνδυασμοί ποσοτήτων Παραγόμενες ποσότητες αγαθού Χ Α Β Γ Δ Ε Ζ Παραγόμενες ποσότητες αγαθού Ψ Γ.1 Να σχεδιάσετε την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων της οικονομίας, στην τελευταία σελίδα του τετραδίου σας (στο μιλιμετρέ). Μονάδες 5 Γ.2 Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του Ψ σε όρους του Χ, όταν η οικονομία μετακινείται από τον συνδυασμό Γ στον συνδυασμό Δ, καθώς και το κόστος ευκαιρίας του Χ σε όρους του Ψ, όταν η οικονομία μετακινείται από τον συνδυασμό Β στον συνδυασμό Α. Μονάδες 6 Γ.3 Αν η οικονομία παράγει 50 μονάδες από το αγαθό Χ, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του αγαθού Ψ που μπορεί να παραχθεί; Μονάδες 4 Γ.4 Πώς είναι δυνατόν να παραχθεί ο ανέφικτος συνδυασμός που αντιστοιχεί σε 20 μονάδες του αγαθού Χ και σε 125 μονάδες του αγαθού Ψ; Μονάδες 5 Γ.5 Να χαρακτηρίσετε τον συνδυασμό που αντιστοιχεί σε 50 μονάδες του αγαθού Χ και σε 40 μονάδες του αγαθού Ψ ( μονάδες 2). Τι συμβαίνει στην οικονομία, όταν παράγεται αυτός ο συνδυασμός; (μονάδες 3) Μονάδες 5 29

30 ΠΕ 2009 Α.2 Μία οικονομία που παράγει μόνα δύο αγαθά, το Χ και το Ψ, χρησιμοποιώντας όλους τους παραγωγικούς συντελεστές που έχει στη διάθεση της αποδοτικά (ορθολογικά), με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής, μπορεί να παράγει 60 μονάδες από το αγαθό Χ και 100 μονάδες από το αγαθό Ψ ή 80 μονάδες από το αγαθό Χ και 60 μονάδες από το αγαθό Ψ. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, το κόστος ευκαιρίας (εναλλακτικό κόστος) του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ είναι ίσο με: α. 21 β. 2 γ, 40 δ. 20 ΘΕΜΑ Β Μονάδες 5 Β.1 Αφού αναφέρετε ποιο φαινόμενο ονομάζεται καταμερισμός των έργων ή της εργασίας (μονάδες 4). στη συνέχεια να περιγράψετε τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού των έργων (μονάδες 18) καθώς και το βασικό του μειονέκτημα (μονάδες 3). (Λεν απαιτείται η χρήση παραδειγμάτων). Μονάδες 25 ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2009 Ομάδα Γ Μια υποθετική οικονομία παράγει δύο μόνο αγαθά, το Χ και το Υ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται έξι συνδυασμοί ποσοτήτων των αγαθών Χ και Υ που παράγει η εν λόγω οικονομία, με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής και χρησιμοποιώντας αποδοτικά (ορθολογικά) όλους τους συντελεστές παραγωγής που έχει στη διάθεσή της. Συνδυασμοί Αγαθό Χ Αγαθό Υ Α Β Γ Δ Ε Ζ Γ1. Να σχεδιάσετε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας (στο μιλιμετρέ) Μονάδες 5 Γ2. Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του Υ σε όρους του Χ, όταν η οικονομία μετακινείται από την συνδυασμό Γ στον συνδυασμό Δ, καθώς και το κόστος ευκαιρίας του Χ σε όρους του Υ, όταν η οικονομία μετακινείται από τον συνδυασμό Β στον συνδυασμό Α. Μονάδες 6 Γ3. Αν η οικονομία παράγει 50 μονάδες από το αγαθό Χ, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του αγαθού Υ που μπορεί να παραχθεί; 30

31 Μονάδες 4 Γ4. Πώς είναι δυνατόν να παραχθεί ο ανέφικτος συνδυασμός που αντιστοιχεί σε 20 μονάδες του αγαθού Χ και σε 125 μονάδες του αγαθού Υ; Μονάδες 5 Γ5. Να χαρακτηρίσετε τον συνδυασμό που αντιστοιχεί σε 50 μονάδες του αγαθού Χ και σε 40 μονάδες του αγαθού Υ. Τι συμβαίνει στην οικονομία όταν παράγεται αυτός ο συνδυασμός; Μονάδες 5 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 12 ΙΟΥΛΙΟΥ 2005 ΟΜΑΔΑ Γ Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων μιας υποθετικής οικονομίας η οποία, με δεδομένη τεχνολογία, παράγει μόνο τα αγαθά Χ και Ψ χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της: ΜΕΓΙΣΤΟΙ ΔΥΝΑΤΟΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΓΑΘΟΥ Χ Α 0 ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΓΑΘΟΥ Ψ Β Γ 450 Δ Ε ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ Χ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ Ψ ΚΕ Χ ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ Ψ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ Χ ΚΕ Ψ ,25 5 0,20 Γ1 Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς στο τετράδιό σας να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηματικά. Μονάδες 12 Γ2 Να εξετάσετε (υπολογιστικά) με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας αν καθένας από τους παρακάτω συνδυασμούς είναι μέγιστος, εφικτός ή ανέφικτος: α) Κ(Χ=20, Ψ=505) β) Λ(Χ=30, Ψ=500). Μονάδες 8 Γ3 Να υπολογίσετε πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ θα θυσιαστούν, προκειμένου να παραχθούν οι πρώτες 120 μονάδες του αγαθού Χ. Μονάδες 5 31

32 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ ΘΕΜΑ Γ Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων μιας υποθετικής οικονομίας η οποία, με δεδομένη τεχνολογία, παράγει μόνο τα αγαθά Χ, Ψ, χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της. Συνδυασμοί ποσοτήτων Παραγόμενες Παραγόμενες ποσότητες αγαθού ποσότητες αγαθού Χ Ψ Α Β 80 ; Γ Δ 0 ; Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ (σε μονάδες του Ψ) Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ (σε μονάδες του Χ) 4 ; ; 0,5 1 ; Γ1. Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς στο τετράδιό σας, να συμπληρώσετε τα πέντε κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηματικά. Μονάδες 10 Γ2. Να εξετάσετε υπολογιστικά, με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, ποιος από τους παρακάτω συνδυασμούς βρίσκεται επί, ποιος δεξιά και ποιος αριστερά της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων. α) Κ(Χ=60, Ψ=180), β) Λ(Χ=110, Ψ=50) και γ) Μ(Χ=15, Ψ=265) Μονάδες 9 Γ3. Να υπολογίσετε πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ θα θυσιαστούν προκειμένου να παραχθούν οι πρώτες 100 μονάδες του αγαθού Χ. Μονάδες 3 Γ4. Να χαρακτηρίσετε τον συνδυασμό που αντιστοιχεί σε 50 μονάδες του αγαθού Χ και 160 μονάδες του αγαθού Ψ. Τι συμβαίνει στην οικονομία, όταν παράγεται αυτός ο συνδυασμός; Μονάδες 3 32

33 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 31 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΟΜΑΔ Α ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α 1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. β. Το πραγματικό κόστος ενός αγαθού είναι τα άλλα αγαθά, που θυσιάστηκαν για την παραγωγή του. Μονάδες 3 δ. Mια γεωργική έκταση, όσο παραμένει ακαλλιέργητη, είναι εν δυνάμει συντελεστής παραγωγής. Μονάδες 3 Α 2. Για την παραγωγή 60 μονάδων του αγαθού Υ θυσιάζονται 30 μονάδες του αγαθού Χ. Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Υ είναι : α. 0,5 β. 2 γ. 0,2 δ. 30 Μονάδες 5 33

34 1 Ο παρακάτω πίνακας αφορά μια υποθετική οικονομία στην οποία, με δεδομένη την τεχνολογία, απασχολούνται πλήρως όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές για την παραγωγή δύο μόνο αγαθών, των Χ και Υ. Συνδυασμοί Αγαθό Χ Αγαθό Υ ΚΕ Υ Α 0 Β 20 Γ 50 Δ 90 Ε 150 Ζ ] α) Να υπολογίσετε τις μέγιστες ποσότητες του αγαθού Υ καθώς και το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ (ΚΕχ). β) Για να παραχθούν οι 100 πρώτες μονάδες του αγαθού Χ, πόσες μονάδες του αγαθού Υ πρέπει να θυσιαστούν; ( Γενικές εξετάσεις Δεσμών 2000 ) Συνδυασμοί Αγαθό Χ Αγαθό Υ ΚΕ Υ Α 0 Β 10 Γ 20 0,25 Δ 30 0,2 Ε 40 Ζ 50 Να υπολογιστεί πόσες μονάδες του Υ πρέπει να θυσιαστούν για να αυξηθεί η παραγωγή του Χ από 27 σε 36 μονάδες. 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 Μέρος 2 ο Ερωτήσεις Σωστού Λάθους 1. Η εξέλιξη είναι μια από τις ιδιότητες των αναγκών. 2. Πολλαπλασιασμός των αναγκών σημαίνει δημιουργία νέων αναγκών. 3. Η τεχνολογία συμβάλλει στην εξέλιξη και όχι στον πολλαπλασιασμό των αναγκών. 4. Οι περισσότερες ανάγκες των ανθρώπων υπόκεινται σε προσωρινό κορεσμό. 5. Οι καταναλωτές μπορούν να επηρεαστούν από τη διαφήμιση και να οδηγηθούν σε υπερκατανάλωση. 6. Η ανάγκη μας για φαγητό είναι ακόρεστη, ενώ η ανάγκη για αυτοκίνητο μπορεί να κορεσθεί. 7. Επιδίωξη του καταναλωτή είναι να απολαύσει απλώς τη χρησιμότητα από το αγαθό ή την υπηρεσία που καταναλώνει. 8. Χρηματικό εισόδημα είναι ένας συγκεκριμένος αριθμός χρηματικών μονάδων που μπορεί ο καταναλωτής να διαθέσει για την αγορά αγαθών. 9. Με τον όρο τιμή ενός αγαθού εννοούμε τον αριθμό των χρηματικών μονάδων που απαιτούνται για την απόκτηση μίας μονάδας από το συγκεκριμένο αγαθό. 10. Ορθολογικός είναι ο καταναλωτής που επιλέγει αυτά τα αγαθά και σε εκείνες τις ποσότητες που με βάση το εισόδημα του μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα του από την κατανάλωση τους. 11. Η ισορροπία του καταναλωτή δεν επηρεάζεται από τις μεταβολές του εισοδήματος του. 12. Η ισορροπία του καταναλωτή δεν επηρεάζεται από τις τιμές των αγαθών. 13. Ο νόμος της ζήτησης μας λέει ότι υπάρχει αρνητική σχέση μεταξύ τιμής και ζήτησης. 14. Κάθε σημείο της καμπύλης ζήτησης παριστάνει τη μέγιστη ποσότητα από δεδομένο αγαθό, την οποία οι καταναλωτές θα αγόραζαν στην αντίστοιχη τιμή σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. 44

45 15. Η αγοραία καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού προκύπτει από το άθροισμα των ποσοτήτων που όλοι οι καταναλωτές ζητούν από αυτό το αγαθό σε κάθε τιμή σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. 16. Η αγοραία καμπύλη ζήτησης έχει πάντα κλίση θετική. 17. Η ατομική καμπύλη ζήτησης ταυτίζεται πάντα με την αγοραία καμπύλη ζήτησης. 18. Η ατομική καμπύλη ζήτησης ενός καταναλωτή για ένα αγαθό είναι ίδια με τις καμπύλες ζήτησης των αγαθών που ο συγκεκριμένος καταναλωτής ζητά σε μια δεδομένη στιγμή. 19. Το διαφορετικό εισόδημα των καταναλωτών είναι μια από τις αιτίες για τις διαφορετικές ατομικές καμπύλες ζήτησης ενός αγαθού. 20. Ο όρος ceteris paribus σημαίνει: τα άλλα ίσα ή σταθερά. 21. Στη γραμμική μορφή της συνάρτησης της καμπύλης της ζήτησης η σταθερά α είναι πάντα αρνητικός αριθμός. 22. Στη γραμμική μορφή της συνάρτησης ζήτησης ο συντελεστής β δείχνει την κλίση της ευθείας και είναι πάντα θετικός αριθμός. 23. Στη γραμμική μορφή της συνάρτησης ζήτησης ο συντελεστής β είναι πάντα αρνητικός αριθμός ή μηδέν. 24. Στη συνάρτηση της ζήτησης που είναι ισοσκελής υπερβολή η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το προϊόν είναι πάντα σταθερή για κάθε τιμή (ceteris paribus). 25. Η σταθερά Α στον τύπο της ισοσκελούς υπερβολής της συνάρτησης ζήτησης εκφράζει τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό. 26. Η μείωση της ζήτησης φαίνεται από τη μετατόπιση της καμπύλης της ζήτησης προς τα δεξιά. 27. Δύο αγαθά είναι υποκατάστατα μεταξύ τους, αν το ένα καταναλώνεται μαζί με το άλλο. 28. Δύο αγαθά είναι συμπληρωματικά μεταξύ τους, όταν το ένα είναι απαραίτητο στο άλλο για την κατανάλωση. 29. Μια αύξηση του αριθμού των καταναλωτών σημαίνει και αύξηση της συνολικής ζήτησης, δηλαδή μετατόπιση της αγοραίας καμπύλης ζήτησης προς τα δεξιά (ceteris paribus). 30. Η ενδυνάμωση του ενδιαφέροντος για την υγεία και την άσκηση του σώματος αυξάνει τη ζήτηση αθλητικών ειδών, υγιεινών τροφών και αθλητικών εγκαταστάσεων. 31. Όταν μεταβάλλεται το εισόδημα, τότε η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της ζήτησης του υποκατάστατου που είναι κατώτερο. 32. Όταν μεταβάλλεται το εισόδημα, τότε η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της ζήτησης ενός συμπληρωματικού του. 33. Παραμονές των εκπτώσεων μειώνεται η ζήτηση για ρούχα. 34. Η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί αύξηση της ζήτησης για όλα τα αγαθά. 35. Κάθε φορά που μεταβάλλεται η τιμή ενός αγαθού, μεταβάλλεται και η ζήτηση του. 36. Η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή είναι ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβολής της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. 37. Όταν μια μεταβολή της τιμής ενός αγαθού κατά λ% προκαλεί αντίθετη μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα σε ποσοστό κ% > λ%, τότε η ζήτηση είναι ελαστική. 38. Στην ευθύγραμμη καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού ( E 0, ) D ED, όσο υψηλότερη είναι η τιμή του αγαθού, τόσο μεγαλύτερη είναι η ελαστικότητα ζήτησης του σε απόλυτη τιμή, Ceteris paribus. 39. Η ελαστικότητα στο μέσο Μ ενός πολύ μικρού τόξου ΑΒ μιας καμπύλης ζήτησης D θεωρούμε ότι αντιπροσωπεύει την ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού για ολόκληρο το τόξο ΑΒ. 40. Όταν η Ε D = 0, τότε η ζήτηση είναι πλήρως ελαστική και η καμπύλη ζήτησης παράλληλη προς τον άξονα των ποσοτήτων. E =, τότε η ζήτηση είναι πλήρως ελαστική και η καμπύλη ζήτησης είναι D 41. Όταν η παράλληλη προς τον άξονα των ποσοτήτων. 42. Όταν μια μεταβολή της τιμής ενός αγαθού κατά λ% προκαλεί αντίθετη μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα σε ποσοστό κ% = λ%, τότε η ζήτηση είναι πλήρως ανελαστική. 43. Η ελαστικότητα στο μέσο μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες Ρ και Q είναι πάντοτε σε απόλυτη τιμή ίση με τη μονάδα. 44. Κάθε σημείο πάνω από το μέσο μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες Ρ και Q έχει ελαστικότητα μικρότερη από τη μονάδα σε απόλυτη τιμή. 45

46 45. Κάθε σημείο κάτω του μέσου μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες Ρ και Q έχει ελαστικότητα μικρότερη από τη μονάδα σε απόλυτη τιμή. 46. Η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή είναι πάντοτε σταθερή σε κάθε μεταβολή της τιμής, εφόσον πρόκειται για το ίδιο αγαθό. 47. Μια αύξηση μόνο της τιμής ενός αγαθού κατά λ%[ θα έχει σαν συνέπεια την αύξηση της συνολικής δαπάνης των καταναλωτών γι' αυτό το αγαθό, όταν η ζήτηση είναι ελαστική. 48. Μια μείωση μόνο της τιμής ενός αγαθού κατά λ% θα έχει σαν συνέπεια την αύξηση της συνολικής δαπάνης των καταναλωτών γι' αυτό το αγαθό, όταν η ζήτηση είναι ανελαστική. 49. Μια μείωση ή αύξηση μόνο της τιμής ενός αγαθού κατά λ% δεν θα επηρεάσει τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών, όταν η ελαστικότητα της ζήτησης είναι ίση με τη μονάδα. 50. Συμφέρει μια επιχείρηση να αυξάνει την τιμή του προϊόντος που παράγει, εφόσον αυτό έχει ανελαστική ζήτηση. 51. Συμφέρει μια επιχείρηση να μειώνει την τιμή του προϊόντος που παράγει, εφόσον αυτό έχει ελαστική ζήτηση. 52. Κανονικά ονομάζονται τα αγαθά των οποίων η ζήτηση αυξάνεται λόγω της αύξησης του εισοδήματος των καταναλωτών. 53. Κατώτερα είναι τα αγαθά χαμηλής ποιότητας που έχουν υποκατάστατα ανώτερης ποιότητας. 54. Μια μείωση μόνο της τιμής ενός αγαθού κατά λ% θα έχει σαν συνέπεια την αύξηση της συνολικής δαπάνης γι' αυτό το αγαθό, όταν η ζήτηση των καταναλωτών είναι ελαστική. 55. Τα αγαθά των οποίων η ζήτηση μειώνεται, όταν το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται, ονομάζονται κατώτερα αγαθά. (Εξετάσεις 2002) 56. Η εισοδηματική ελαστικότητα των κατώτερων αγαθών είναι αρνητική. 57. Όταν η ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης ενός αγαθού είναι μικρότερη της ποσοστιαίας αύξησης του εισοδήματος, τότε το αγαθό αυτό είναι κατώτερο. 58. Σ' ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών. 59. Κάθε καμπύλη ζήτησης αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εισόδημα. 60. Όταν σε μια τιμή ενός αγαθού αντιστοιχούν διαφορετικές ζητούμενες ποσότητες, αυτό σημαίνει ότι έχει μεταβληθεί το εισόδημα, εφόσον οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης παρέμειναν σταθεροί. 61. Όταν η αύξηση του εισοδήματος των καταναλωτών αυξάνει τη ζήτηση ενός αγαθού, τότε το αγαθό αυτό είναι κατώτερο. 62. Ενός αγαθού με ελαστική ζήτηση ως προς την τιμή, κάθε αύξηση της τιμής αυξάνει τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό. 63. Ενός αγαθού με ανελαστική ζήτηση ως προς την τιμή, κάθε ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του προκαλεί μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα. 46

47 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Ο όρος ceteris paribus σημαίνει: α) όλα άνισα. β) όλα ίσα μεταξύ τους. γ) τα άλλα σταθερά, δ) τα άλλα μεταβλητά. 2. Η γενική μαθηματική παρουσίαση της συνάρτησης της ζήτησης είναι: α) P = f (Q D ) β) Q D = f(p) γ) D = f(p) δ) Ρ = f (D) 3. Ποια από τις επόμενες συναρτήσεις αντιστοιχεί σε συνάρτηση ζήτησης; α) Q D = Ρ β) Q D = Ρ γ) Q D = 200-4Ρ δ) Q D = Ρ 4. Στη γραμμική συνάρτηση της ζήτησης η σταθερά α είναι αριθμός: α) πάντα θετικός. β) πάντα αρνητικός. γ) πότε αρνητικός και πότε θετικός. δ) πάντα μηδέν. 5. Στη γραμμική συνάρτηση της ζήτησης ο συντελεστής β είναι αριθμός: α) θετικός. β) αρνητικός ή μηδέν. γ) πότε αρνητικός και πότε θετικός. δ) πάντα μηδέν. 6. Η συνάρτηση της ζήτησης που είναι ισοσκελής υπερβολή έχει τον παρακάτω τύπο: α) Q D = A P β) Q D = P A γ) P = δ) Α = Q D A P Q D 7. Όταν έχουμε αύξηση της ζήτησης, η καμπύλη της ζήτησης: α) μετατοπίζεται προς τα αριστερά, β) μετατοπίζεται προς τα δεξιά, γ) δεν επηρεάζεται καθόλου, δ) τίποτε από τα παραπάνω. 8. Μια μετακίνηση από σημείο Α σε σημείο Β πάνω στην καμπύλη της ζήτησης οφείλεται σε: α) μεταβολή της τιμής του αγαθού ( ceteris paribus ) β) μεταβολή μόνο του εισοδήματος των καταναλωτών που χρησιμοποιούν το προϊόν. γ) μεταβολή μόνο της τιμής του υποκατάστατου αγαθού. δ) αύξηση μόνο του αριθμού των καταναλωτών που χρησιμοποιούν το προϊόν. 9. Μια μετακίνηση από σημείο Α της καμπύλης ζήτησης D κανονικού αγαθού Χ σε σημείο Β της καμπύλης D δεξιότερα του Α μπορεί να οφείλεται σε: α) αύξηση της τιμής του αγαθού ( ceteris paribus ) 47