ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α] ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ. «Ὑπέρ Ῥοδίων ἐλευθερίας» Παράγραφοι 17-18

Transcript

1 ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ... Β ΛΥΚΕΙΟΥ... ΜΑΘΗΜΑ...ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤ/ΣΗΣ... ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α] ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ «Ὑπέρ Ῥοδίων ἐλευθερίας» Παράγραφοι [ ] Ὑπέρ τίνων οὖν ἐστίν; Πρός μέν τούς δήμους ἤ περί τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύσασθαι ταῦτα, ἤ περί γῆς μέρους ἤ ὅρων ἤ φιλονικίας ἤ τῆς ἡγεμονίας. Πρός δέ τάς ὀλιγαρχίας ὑπὲρ μέν τούτων οὐδενός, ὑπὲρ δέ τῆς πολιτείας καὶ τῆς ἐλευθερίας ὥστ' ἔγωγ οὐκ ἄν ὀκνήσιμ εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατουμένους τούς Ἑλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἤ ὀλιγαρχουμένους φίλους εἶναι. Πρός μέν γάρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ χαλεπῶς ἄν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθσαι νομίζω, ὁπότε βουληθείητε, πρός δ ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ τὴν φιλίαν ἀσφαλῆ νομίζω. Οὐ γάρ ἔσθ' ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καί ζητοῦντες ἄρχειν τοῖς μετ ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ ἄν. 1. Να μεταφράσετε το χωρίο: «...ὥστ ἔγωγ... γένοιντ ἄν». (Μονάδες 10) 2. Να παρουσιάσετε το επιχείρημα του ρήτορα που στηρίζεται στη διαίρεση των πολέμων και να το αξιολογήσετε. (Μονάδες 15) 5. Να εντοπίσετε τα στοιχεία της έντεχνης πίστης που χρησιμοποιεί ο Δημοσθένης στο δοθέν χωρίο. (Μονάδες 15) 4. Τι γνωρίζετε για την ηθοποιία στους ρητορικός λόγους; (Μονάδες 10) 5. Να βρεθούν από το πρωτότυπο κείμενο τύποι που να είναι ετυμολογικά συγγενείς των παρακάτω λέξεων: κάλεσμα, μοίρα, καθηγητής, φαρέτρα, αγορά, αφαίρεση, διανόηση. (Μονάδες 10) 1

2 ] ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Δοκεῖτε δὲ μοι, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἄριστ ἄν γνῶναι περὶ ὦν ἀμφισβητοῦμεν, ἀναμνησθέντες ἐκεῖνον τόν χρόνον καί τά πράγματα πῶς εἶχεν ἡμῖν, ὅτ ἐγώ Μενέξενον καὶ Φιλόμηλον προσέπεμψ ἀπαιτήσοντας τήν παρακαταθήκην καί Πασίων τό πρῶτον ἐτόλμησεν ἔξαρνος γενέσθαι. Εὑρήσετε γάρ τόν μέν πατέρα μου συνειλημμένον καί τήν οὐσίαν ἅπασαν ἀφῃρημένον, ἐμοὶ δ οὐχ οἶόν τ ὄν διά τάς παρούσας τύχας οὔτ' αὐτοῦ μένειν οὔτ εἰς τόν Πόντον εἰσπλεῖν. Καίτοι πότερον εἰκὸς ἔμ ἐν τοσούτοις ὄντα κακοῖς ἀδίκως ἐγκαλεῖν, ἤ Πασίωνα καί διά τό μέγεθος τῶν ἡμετέρων συμφορῶν καί διά τό πλῆθος τῶν χρημάτων ἐπαρθῆναι τήν ἀποστέρησιν ποιήσασθαι; Τὶς δέ πώποτ εἰς τοσοῦτον συκοφαντίας ἀφίκετο ὥστε αὐτός περί τοῦ σώματος κινδυνεύων τοῖς ἀλλοτρίοις ἐπιβουλεύειν; (Ἰσοκράτους, Τραπεζιτικός, 45-46) ἀμφισβητέω-ῶ: αμφιβάλλω, (εδώ) έχω κληρονομικές αξιώσεις ἐπαίρομαι: περηφανεύομαι, (εδώ)προσπαθώ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να μεταφραστεί στη νέα ελληνική γλώσσα το παραπάνω απόσπασμα. (Μονάδες 20) 2. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται των παρακάτω λέξεων (και στην ίδια φωνή για τα ρήματα): ἀναμνησθέντες: β' ενικό Προστακτικής στο χρόνο που βρίσκεται εἶχεν: β' ενικό Προστακτικής αορίστου β' προσέπεμψε: γ' ενικό Οριστικής παρακειμένου συνειλημμένον: β' ενικό Προστακτικής αορίστου β' εἰσπλεῖν: β' πληθυντικό Προστακτικής ενεστώτα ἀφίκετο: β' ενικό Οριστικής παρακειμένου πατέρα: δοτική πληθυντικού πλῆθος: δοτική ενικού ἀποστέρησιν: κλητική ενικού κακοῖς : οι άλλοι βαθμοί (Μονάδες 10) 3. α. Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι λέξεις: ἀπαιτήσοντας, ἔξαρνος, τήν οὐσίαν, ἅπασαν, συκοφαντίας, τοῖς ἀλλοτρίοις β. Να εντοπιστούν και να χαρακτηριστούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις της πρώτης περιόδου. γ. «συνειλημμένον»: Να αναλυθεί η μετοχή στην ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση. 2 (Μονάδες 10)

3 ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ... Β ΛΥΚΕΙΟΥ... ΜΑΘΗΜΑ...ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤ/ΣΗΣ... ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο Λυσίου Υπέρ Μαντιθέου, Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ ὄψεως, ὦ βουλὴ, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδὲνα, ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν πολλοὶ μὲν γὰρ μικρὸν διαλεγόμενοι καὶ κοσμὶως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δὲ τῶν τοιούτων ἀμελοῦντες πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσὶν εἰργασμένοι. 20 Ἤδη δὲ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλὴ, καὶ διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὤν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δὴμῳ. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκὰσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μὲντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, 21 ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς πόλεως πράττοντες, ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους μόνους <τινὸς> ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταὺτην τὴν γνώμη ν ἔχοντας τὶς οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ἔτι δὲ τί ἄν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταὶ εἰσιν, ἀλλ' ὑμεῖς. Πανελλήνιες 2004 Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιο σας το τμήμα: «ἐγὼ δὲ τὸ µὲν πρῶτον... ἀλλ ὑµεῖς». Μονάδες 10 3

4 Β. Να γράψετε στο τετράδιο σας τις απαντήσεις των παρακάτω ερωτήσεων: Β1. Με ποια επιχειρήματα ο Μαντίθεος αιτιολογεί την ενασχόληση του με τα κοινά, παρά τη νεαρή του ηλικία; Να απαντήσετε σύμφωνα με τα δεδομένα των παραγράφων Μονάδες 15 Β2. Το απόσπασμα: «Ἤδη δὲ τινων... ἀλλ ὑµεῖς» αποτελεί τον επίλογο του Ὑπὲρ Μαντιθέου λόγου τοῦ Λυσία. Σύμφωνα με την εισαγωγή του σχολικού βιβλίου: «Με τον επίλογο συνήθως επιδιώκονται δύο κυρίως σκοποί, η ανάµνηση, που επιτυγχάνεται με μια συντομότατη ανακεφαλαίωση των βασικών θέσεων του λόγου και η παθοποιια που καταλήγει σε προτροπή ή αποτροπή». Αφού διαβάσετε το απόσπασμα αυτό, να απαντήσετε στο ερώτημα αν ο Λυσίας επιδιώκει ή όχι τους σκοπούς αυτούς στον επίλογό του. Να τεκμηριώσετε την απάντηση σας με αναφορά σε συγκεκριμένα σημεία του αποσπάσματος. Μονάδες 15 Β3. Να σχολιάσετε τη ρητορική ερώτηση με την οποία ο Μαντίθεος κλείνει το λόγο του. Μονάδες 10 Β4. ἀχθομένων, διατεθῆναι, ὁρῶν, ἀξίους, πράττειν: να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό και ένα ομόρριζο επίθετο της αρχαίας ή της νέας ελληνικής απλό ή σύνθετο. Μονάδες 10 4

5 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Τοὺς μὲν λὸγους τοὺς πολλοὺς τῶν Ἀθηναὶων οὐ γιγνώσκω ἐπαινὲσαντες γὰρ πολλὰ ἑαυτοὺς οὐδαμοῦ ἀντεῖπον ὡς οὐκ ἀδικοῦσι τοὺς ἡμέτερους ξυμμὰχους καὶ τὴν Πελοπόννησον. καίτοι εἰ πρὸς τοὺς Μήδους ἐγένοντο ἀγαθοὶ τότε, πρὸς δ ἡμᾶς κακοί νῦν, διπλασίας ζημίας ἄξιοι εἰσιν, ὅτι ἀντ' ἀγαθῶν κακοὶ γεγένηνται. ἡμεῖς δὲ ὁμοῖοι καὶ τότε καὶ νῦν ἐσμὲν, καὶ τοὺς ξυμμάχους, ἤν σωφρονῶμεν, οὐ περιοψόμεθα ἀδικουμένους οὐδέ μελλήσομεν τιμωρεῖν. ΛΕΞΙΛΟΠΟ: μέλλω - καθυστερώ τιμωρῶ= βοηθώ (Θουκυδίδου Α', 86) Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να αποδώσετε στη νέα ελληνική το απόσπασμα. 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους: Μονάδες 20 α) γιγνώσκω: το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ἀντεῖπον: το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου, στην ίδια φωνή ἀδικοῦσι: το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής Παρατατικού στην ίδια φωνή εἰσὶν: το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής Μέλλοντα περιοψόμεθα: το πρώτο ενικό πρόσωπο ευκτικής Ενεστώτα, στην ίδια φωνή. Μονάδες 5 β) λόγους: την κλητική ενικού πολλὰ: την ίδια πτώση και γένος στο συγκριτικό βαθμό ἡμᾶς: τον ίδιο τύπο στον ενικό αριθμό του β προσώπου ζημίας: τη δοτική πληθυντικού ὁμοῖοι: την ονομαστική και γενική πληθυντικού στο θηλυκό γένος ἀδικουμένους: τον ίδιο τύπο στο αρσενικό και θηλυκό γένος της ενεργητικής φωνής. Μονάδες 5 5

6 3. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους ακόλουθους όρους: τῶν Ἀθηναὶων, πολλὰ, ἀγαθοὶ, ἀδικουμένους, τιμωρεῖν. Μονάδες 5 β. «ἤν σωφρονῶμεν, οὐ περιοψόμεθα» : Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να το μετατρέψετε, ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη. Μονάδες 5 6

7 ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ... Β ΛΥΚΕΙΟΥ... ΜΑΘΗΜΑ...ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤ/ΣΗΣ... ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 Α] ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΥΠΕΡ ΡΟΔΙΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Ὁρᾶτε δὲ κάκεῖν', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι πολλοὺς ὑμεῖς πολέμους πεπολεμήκατε καὶ πρὸς δημοκρατίας καὶ πρὸς ὀλιγαρχίας. καὶ τοῦτο μὲν ἴστε καὶ αὐτοὶ ἀλλ' ὑπὲρ ὧν πρὸς ἑκατὲρους ἔσθ' ὑμῖν ὁ πόλεμος, τοῦτ' ἴσως ὑμῶν οὐδεὶς λογίζεται. ὑπὲρ τίνων οὗν ἐστὶν; πρὸς μὲν τοὺς δήμους ἤ περὶ τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύσασθαι ταῦτα, ἤ περὶ γῆς μέρους ἤ ὅρων ἤ φιλονικίας ἤ τῆς ἡγεμονίας πρὸς δὲ τὰς ὀλιγαρχίας ὑπὲρ μὲν τούτων οὐδενὸς, ὑπὲρ δὲ τῆς πολιτείας καὶ τῆς 18 ἐλευθερίας ὥστ' ἐγωγ οὐκ ἄν ὀκνήσαιμ' εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι σνμφέρειν δημοκρατουμένονς τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἤ ὄλιγαρχουμένους φίλους εἶναι, πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ χαλεπῶς ἄν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθαι νομίζω, ὁπότε βουληθείητε, πρὸς δ ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ την φιλίαν ἀσφαλῆ νομίζω οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καὶ ζητοῦντες ἄρχειν τοῖς μετ' ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ' ἄν. 1. ὥστ ἔγωγ.... φιλίαν ἀσφαλῆ νομὶζω : Να μεταφράσετε το απόσπασμα. Μονάδες 20 Β. Ερωτήσεις 1. μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν. φίλους εἶναι : Ποια άποψη εκφράζει ο Δημοσθένης και πώς την αιτιολογεί; Πόσο πειστική βρίσκετε εσείς την άποψή του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες Ποια είναι η στάση του Δημοσθένη απέναντι: α) στο δημοκρατικό πολίτευμα, αφενός και β) στο ολιγαρχικό πολίτευμα, αφετέρου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες ἡγοῦμαι : Να γράψετε τέσσερα παράγωγα ή ετυμολογικώς συγγενή ουσιαστικά ή επίθετα (απλά ή σύνθετα) του ρήματος και να σχηματίσετε μια φράση ή πρόταση για το καθένα στην οποία θα φαίνεται η σημασία του. Μονάδες 10 7

8 Ἰσοκράτους, Αἰγινητικός, 10 Β] ΑΓΝΩΣΤΟ ΘΕΜΑ 10 Ἐγὼ δὲ καὶ Θρασύλογος τοσαύτην φιλίαν παρὰ τῶν πατέρων παραλαβόντες, ὅσην ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην, ἔτι μείζω τῆς ὑπαρχούσης αὐτὴν ἐποιήσαμεν. Ἕως μὲν γὰρ παῖδες ἦμεν, περὶ πλείονος ἡμᾶς αὐτοὺς ἠγούμεθα ἥ τοὺς ἀδελφοὺς, καὶ οὔτε θυσίαν οὔτε θεωρίαν οὔτ' ἄλλην ἑορτὴν οὐδεμὶαν χωρὶς ἀλλήλων ἤγομεν ἐπειδὴ δ' ἄνδρες ἐγενόμεθα, οὐδὲν πώποτ' ἐναντίον ἡμῖν αὐτοῖς ἐπράξαμεν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων ἐκοινωνοῦμεν καὶ πρὸς τὰ τῆς πόλεως ὁμοίως διεκείμεθα καὶ φίλοις καὶ ξένοις τοῖς αὐτοῖς ἐχρώμεθα. Β. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο. (Μονάδες 20) Γ1. α. Να μεταφέρετε στη δοτική και κλητική ενικού όλα τα ουσιαστικά της τρίτης κλίσεως που υπάρχουν στο αδίδακτο κείμενο. (Μονάδες 4) Γ2. β. ἤγομεν, ἐγενόμεθα, ἐκοινωνοῦμεν: Για τον καθένα από τους τύπους αυτούς να γράψετε το β' και γ' ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή. (Μονάδες 6) Γ3. Να γράψετε στο τετράδιο σας όλες τις λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν μέσα στο αδίδακτο κείμενο ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου και να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση αυτών. Γ4. Να συνταχθούν οι υπογραμμισμένες λέξεις. (Μονάδες 4) Γ5. Να βρεθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις και να χαρακτηριστούν (Μονάδες 6) 8