ΣΤΕ 3082/2017 [ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ]

Transcript

1 ΣΤΕ 3082/2017 [ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ] Περίληψη -Ούτε στην προσβαλλόμενη απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ούτε, όμως και στην σχετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ ή σε άλλα τα στοιχεία του φακέλου, υπάρχει περιγραφή του προστατευτέου μνημείου και αποτύπωση της θέσης του στον χώρο, ειδικότερα δε, σε σχέση με την υπό ανέγερση οικοδομή. Αντιθέτως, από τα ως άνω στοιχεία του φακέλου και ιδίως από την επίκληση του «ιδιαίτερα δασώδους» χαρακτήρα της περιοχής και από την αναφορά σε «ένα πιθανό οχυρωματικό έργο» (βλ. γνωμοδότηση του ΚΑΣ), προκύπτει ότι η Διοίκηση κατά την έκδοση της ως άνω προσβαλλόμενης απόφασης εν είχε πλήρη εικόνα ως προς την ύπαρξη και θέση του οχυρωματικού έργου στο οποίο αναφέρεται. Περαιτέρω, ως αποτέλεσμα και της ανωτέρω έλλειψης, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου επί του μνημείου. Συνεπώς, η κρίση της Διοίκησης ότι η ανέγερση της οικοδομής θα προκαλέσει βλάβη και αλλοίωση του μνημείου και του περιβάλλοντος δεν βρίσκει έρεισμα στα στοιχεία του φακέλου. Η κρίση δε αυτή είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη, ενόψει και των προτάσεων, τις οποίες, όπως έχει εκτεθεί, υπέβαλε ο αιτών με την αίτηση θεραπείας του για την τοποθέτηση του κτιρίου του σε νέα θέση και για την ανάδειξη των αρχαίων με τη συνεργασία του. Πρόεδρος: Γ. Παπαγεωργίου Εισηγητής: Χρ. Ντουχάνης Δικηγόροι: Φ. Γκρόπα, Μ. Παπίδα Βασικές Σκέψεις 2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση α) της 5700/ απόφασης της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (ΕΒΑ), με την οποία απορρίφθηκε αίτηση του αιτούντος να εγκριθεί από την άποψη της αρχαιολογικής νομοθεσίας η ανέγερση νέας διώροφης οικοδομής στη θέση Παλιόκαστρο του Μπάνικα Μακρυρράχης της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας, β) της 7078/ απόφασης της ίδιας ΕΒΑ, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση θεραπείας του αιτούντος κατά της ανωτέρω αρνητικής πράξης και γ) της ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΓΠ/ΓΔΑΠΚ/ ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/Φ32/78045/38220/2773/1255/ απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία απορρίφθηκε ιεραρχική προσφυγή του αιτούντος κατά της υπό στοιχείο β) απόφασης της 7ης ΕΒΑ. 3. Επειδή, ο αιτών άσκησε κατά της πρώτης προσβαλλόμενης (5700/ ) 1 / 5

2 απόφασης της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων την από αίτηση θεραπείας, κατά δε της δεύτερης προσβαλλόμενης (7078/ ) απόφασης της ίδιας ΕΒΑ, με την οποία απορρίφθηκε η ως άνω αίτηση θεραπείας, την από ιεραρχική προσφυγή. Συνεπώς, κατά τα ανωτέρω χρονικά σημεία ( και ) ο αιτών είχε πλήρη γνώση της πρώτης και δεύτερης προσβαλλόμενης απόφασης και, ως εκ τούτου, η κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως, ασκηθείσα στις , είναι εκπρόθεσμη καθ ό μέρος στρέφεται κατά των ανωτέρω δύο αποφάσεων της 7ης ΕΒΑ. 4. Επειδή, η προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομίας οργανώνεται από το ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» (Α 153), ο οποίος μνημονεύεται στο προοίμιο της προσβαλλόμενης πράξης, και ο οποίος στο άρθρο 10 ορίζει ότι: «1. Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του Η εγκατάσταση ή η λειτουργία βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή εμπορικής επιχείρησης, η τοποθέτηση τηλεπικοινωνιακών ή άλλων εγκαταστάσεων, η επιχείρηση οποιουδήποτε τεχνικού ή άλλου έργου ή εργασίας, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αρχαίου επιτρέπεται μόνο μετά από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Η έγκριση χορηγείται εάν η απόσταση από ακίνητο μνημείο ή η σχέση με αυτό είναι τέτοια ώστε να μην κινδυνεύει να επέλθει άμεση ή έμμεση βλάβη αυτού λόγω του χαρακτήρα του έργου ή της επιχείρησης ή της εργασίας. 4. Για κάθε εργασία, επέμβαση, αλλαγή χρήσης σε ακίνητα μνημεία, ακόμη και αν δεν επέρχεται κάποια από τις συνέπειες της παραγράφου 1 σε αυτά, απαιτείται έγκριση που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Στις περιπτώσεις που απαιτείται έγκριση σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αυτή προηγείται από τις άδειες άλλων αρχών που αφορούν την επιχείρηση ή την εκτέλεση του έργου ή της εργασίας και τα στοιχεία της αναγράφονται με ποινή ακυρότητας στις άδειες αυτές. Η έγκριση χορηγείται μέσα σε τρεις (3) μήνες από την υποβολή της σχετικής αίτησης». Στο άρθρο 12 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι: «1. Οι αρχαιολογικοί χώροι κηρύσσονται και οριοθετούνται ή αναοριοθετούνται με βάση τα δεδομένα αρχαιολογικής έρευνας πεδίου και απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα και δημοσιεύεται μαζί με αυτό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως Οι διατάξεις των παραγράφων 1 έως 6 του άρθρου 10 εφαρμόζονται αναλόγως και για τους αρχαιολογικούς χώρους». Από τις διατάξεις του ν. 3028/2002, ερμηνευόμενες υπό το πρίσμα της αυξημένης προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος που καθιερώνεται με το άρθρο 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος, συνάγεται ότι η Διοίκηση υποχρεούται να λαμβάνει κάθε μέτρο που κρίνεται πρόσφορο για την προστασία των αρχαίων και νεοτέρων μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων και των ιστορικών τόπων. Η προστασία αυτή συνίσταται, κατ αρχήν, στη διατήρηση στο διηνεκές αναλλοίωτων των ανωτέρω στοιχείων του 2 / 5

3 πολιτιστικού περιβάλλοντος και του χώρου που είναι αναγκαίος για την ανάδειξή τους σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα, περιλαμβάνει δε και τη δυνατότητα επιβολής των απαιτουμένων για το σκοπό αυτό περιορισμών (πρβλ. ΣτΕ 4161/2015, 3735/2013, 168/2012 κ.ά.). Από τις ίδιες διατάξεις συνάγεται, περαιτέρω, ότι κάθε επέμβαση επί ή πλησίον αρχαίου μνημείου πρέπει κατ αρχήν να αποβλέπει στην προστασία και την ανάδειξή του, να ενεργείται δε ενόψει των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών του και επί τη βάσει των δεδομένων της οικείας επιστήμης, απαγορευομένων επεμβάσεων και χρήσεων μη συμβατών προς την κατά προορισμό χρήση του μνημείου και του περιβάλλοντος αυτό χώρου. Εκ τούτου παρέπεται ότι οι πράξεις των αρμοδίων οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού, με τις οποίες ειδικότερα επιτρέπεται η εκτέλεση έργων ή εργασιών πλησίον μνημείου, πρέπει να είναι ειδικώς αιτιολογημένες ως προς την κρίση ότι με τα έργα ή τις εργασίες αυτές προστατεύεται, αναδεικνύεται ή, πάντως, δεν παραβλάπτεται ουσιωδώς το μνημείο ούτε ο περιβάλλων χώρος του. Η αιτιολογία της χορηγουμένης εγκρίσεως (αδείας) ελέγχεται, συνεπώς, ως προς τα ζητήματα αυτά, πρέπει δε, για να είναι πλήρης, να περιέχει: α) περιγραφή των προστατευτέων μνημείων, β) περιγραφή του προς εκτέλεση έργου και γ) τεκμηριωμένη εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου επί των μνημείων (ΣτΕ 168/2012). Αντίστοιχη είναι και η αιτιολογία που απαιτείται για την απόρριψη αιτημάτων περί εγκρίσεως έργων (ΣτΕ 4161/2015). 5. Επειδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Στον αιτούντα χορηγήθηκε από τη Διεύθυνση Πολεοδομίας Βόλου η υπ αριθ. 117/2011 οικοδομική άδεια για την ανέγερση διώροφης οικοδομής εντός αγροτεμαχίου εμβαδού 4.127,00 τ.μ. στη θέση Παλιόκαστρο του Μπάνικα της Μακρυρράχης της Π.Ε. Μαγνησίας. Στις η 7η ΕΒΑ εξέδωσε σήμα διακοπής εργασιών (εκσκαφών και διαμόρφωσης χώρου) στο συγκεκριμένο ακίνητο, με την αιτιολογία ότι η περιοχή είναι αρχαιολογικός χώρος και δεν είχε ζητηθεί η απαιτούμενη από την αρχαιολογική νομοθεσία άδεια. Ο αιτών υπέβαλε την από αίτηση προς την 7η ΕΒΑ να του χορηγηθεί άδεια για την ανέγερση της οικοδομής. Συγκεκριμένα, αιτήθηκε την έγκριση ανέγερσης διώροφης κατοικίας συνολικής δόμησης 117,66 τ.μ. με φέροντες περιμετρικά λίθινους τοίχους σε συνδυασμό με στοιχεία οπλισμένου σκυροδέματος, στέγη με επικάλυψη από σχιστόπλακες, επιχρίσματα τριπτά λευκού χρώματος, κουφώματα ξύλινα ταμπλαδωτά σκούρου καφέ χρώματος και βεράντα πλαισιωμένη με ξύλινα κιγκλιδώματα και πέργκολες του ίδιου χρώματος. Με την 5700/ απόφασή της η 7η ΕΒΑ απέρριψε την ως άνω αίτηση του αιτούντος, με το σκεπτικό ότι «από την ανέγερση της οικοδομής θα προκληθεί βλάβη και αλλοίωση του αρχαιολογικού χώρου του "Παλιόκαστρου" Μακρυρράχης και του περιβάλλοντός του». Εξάλλου, το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείου Θεσσαλίας, στην 200/ συνεδρίασή του, γνωμοδότησε για την έκδοση διαπιστωτικής πράξης χαρακτηρισμού του βυζαντινού φρουρίου στη θέση «Παλιόκαστρο» ως αρχαίου μνημείου προκειμένου να προστατευθεί από επεμβάσεις που μπορεί να επιφέρουν βλάβες στο ίδιο το μνημείο ή στον περιβάλλοντα χώρο του. Στη γνωμοδότηση αυτή αναφέρονται, ειδικότερα, τα εξής:...στη θέση 3 / 5

4 Παλιόκαστρο, στον Μπάνικα Μακρυρράχης, διατηρούνται τα ερείπια βυζαντινού φρουρίου. Σήμερα είναι ορατά μικρά τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου, κυρίως στη δυτική πλευρά του βράχου, στον αυχένα που τον συνδέει με την πλαγιά. Οικοδομικό υλικό, πέτρες, πλίνθοι και κεραμίδες, βρίσκεται διάσπαρτο στο λόφο, ενώ η χρήση του εντοπίζεται και στις νεότερες αναλημματικές πεζούλες του λόφου. Το Παλιόκαστρο του Μπάνικα, πιθανότατα, εντάσσεται στο δίκτυο των μικρών φρουρίων σε παραθαλάσσια υψώματα, διατεταγμένων ανά τακτά διαστήματα κατά μήκος της ανατολικής ακτογραμμής του Πηλίου για τον έλεγχο των θαλασσίων οδών. [Μετά την ως άνω γνωμοδότηση δεν προκύπτει η έκδοση σχετικής διαπιστωτικής πράξης]. Κατά της ανωτέρω (5700/ ) απόφασης της 7ης ΕΒΑ ο αιτών άσκησε ενώπιον αυτής την από αίτηση θεραπείας αναφέροντας, μεταξύ άλλων, ότι η περιοχή δεν έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος και προτείνοντας την τοποθέτηση της οικοδομής του σε νέα θέση, στη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από τα αρχαία και σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο, ώστε να μην ευρίσκεται σε οπτική επαφή με αυτά. Σημείωσε μάλιστα δε ότι δεν επιθυμεί την καταστροφή των αρχαίων, αλλά είναι διατεθειμένος να συνεργαστεί με την 7η ΕΒΑ για την ανάδειξή τους. Η αίτηση θεραπείας απορρίφθηκε με την 7078/ απόφαση της ίδιας ΕΒΑ, η οποία φέρει την ίδια αιτιολογία με την ανωτέρω 5700/ απόφασή της. Κατά της τελευταίας αυτής (7078/ ) απόφασης της 7ης ΕΒΑ ο αιτών άσκησε την από ιεραρχική προσφυγή. Επί της προσφυγής αυτής γνωμοδότησε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (συν. 31/ ) και στη συνέχεια εκδόθηκε η ΥΠΑΙΘΠΑ/ ΓΓΠ/ΓΔΑΠΚ/ ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/Φ32/78045/38220/2773/1255/ απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία απορρίφθηκε η ιεραρχική αυτή προσφυγή, με το σκεπτικό ότι η προσβληθείσα απόφαση ήταν πλήρως και νομίμως αιτιολογημένη. Στα πρακτικά συζήτησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: Το επονομαζόμενο Παλιόκαστρο του Μπάνικα ήταν γνωστό στην 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ως θέση όπου διατηρούνται ερείπια οχυρωματικών κατασκευών βυζαντινών χρόνων. Πρόκειται για ένα βραχώδη κωνικό λόφο, ένα φυσικό οχυρό, που υψώνεται απότομα περίπου 100 μ. πάνω από την ακτή του Μπάνικα.... οι φωτογραφίες δεν βοηθούν στην αναγνώριση των καταλοίπων, καθώς η περιοχή είναι ιδιαίτερα δασώδης... η περιοχή είναι πραγματικά αλώβητη και περιέχει πιθανό οχυρωματικό έργο... Σε κάθε περίπτωση καλό θα ήταν να έκανε η Εφορεία καθαρισμό, αποψίλωση πάνω στο λόφο, ώστε να επιβεβαιωθεί αν πράγματι υπάρχει εκεί πύργος Επειδή, η μόνη παραδεκτώς, κατά τα εκτεθέντα στην τρίτη σκέψη, προσβαλλόμενη απόφαση δεν αιτιολογείται επαρκώς και νομίμως. Τούτο δε διότι ανεξαρτήτως του ότι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει η κήρυξη της περιοχής ως αρχαιολογικού χώρου, όπως υπολαμβάνει η 7η ΕΒΑ ούτε στην ανωτέρω προσβαλλόμενη απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ούτε, όμως και στη σχετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ ή σε άλλα τα στοιχεία του 4 / 5

5 Powered by TCPDF ( Νόμος και Φύση φακέλου, υπάρχει περιγραφή του προστατευτέου μνημείου και αποτύπωση της θέσης του στον χώρο, ειδικότερα δε, σε σχέση με την υπό ανέγερση οικοδομή. Αντιθέτως, από τα ως άνω στοιχεία του φακέλου και ιδίως, από την επίκληση του «ιδιαίτερα δασώδους» χαρακτήρα της περιοχής και από την αναφορά σε «ένα πιθανό οχυρωματικό έργο» (βλ. γνωμοδότηση του ΚΑΣ), προκύπτει ότι η Διοίκηση κατά την έκδοση της ως άνω προσβαλλόμενης απόφασης δεν είχε πλήρη εικόνα ως προς την ύπαρξη και θέση του οχυρωματικού έργου στο οποίο αναφέρεται. Περαιτέρω, ως αποτέλεσμα και της ανωτέρω έλλειψης, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου επί του μνημείου. Συνεπώς, η κρίση της Διοίκησης ότι η ανέγερση της οικοδομής θα προκαλέσει βλάβη και αλλοίωση του μνημείου και του περιβάλλοντος δεν βρίσκει έρεισμα στα στοιχεία του φακέλου. Η κρίση δε αυτή είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη, ενόψει και των προτάσεων, τις οποίες, όπως έχει εκτεθεί, υπέβαλε ο αιτών με την από αίτηση θεραπείας του ενώπιον της 7ης ΕΒΑ, για την τοποθέτηση του κτιρίου του σε νέα θέση και για την ανάδειξη των αρχαίων με τη συνεργασία του. Για τον λόγο αυτόν, που βασίμως προβάλλεται, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, να ακυρωθεί η ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΓΠ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/Φ32/78045/38220/ 2773/1255/ απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και η υπόθεση να αναπεμφθεί στη Διοίκηση για νέα νόμιμη κρίση. Παρέλκει δε ως αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών λόγων ακυρώσεως. 5 / 5