ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ

Transcript

1 ΕΛΕΓΧΟΙΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ

2 ΘΕΣΜΙΚΟΠΛΑΙΣΙΟ Ο ΗΓΙΑ 80/778 Υ.Α. Α5/288/86 Ο ΗΓΙΑ 98/83 Κ.Υ.Α. Υ2/2600/01 ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΓ2/39511/ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ

3 ΣΥΝΑΡΜΟ ΙΟΙΦΟΡΕΙΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙΥ ΡΕΥΣΗΣ Υ ΡΕΥΣΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΕΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΕΙΣ ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΚΥΗΣ

4 ΥΠΕΥΘΥΝΟΙΥ ΡΕΥΣΗΣ Υ ΡΕΥΣΗΣ Ο.Τ.Α : Η ηµοτική Αρχή, ή ο αντίστοιχος για την ύδρευση τοπικός οργανισµός ή Επιχείρισηή Σύνδεσµος ήµων και Κοινοτήτων ( π.χ..ε.υ.α., Ε.Υ..Α κλπ) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ, ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ή ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ : Οι νόµιµοι εκπρόσωποί τους Ι ΙΩΤΙΚΕΣ Υ ΡΕΥΣΕΙΣ : Οι ιδιοκτήτες ή οι νοµείς των εγκαταστάσεων ύδευσης.

5 ΥΠΟΧΕΩΣΕΙΣΤΩΝ ΟΤΑ Λήψηαναγκαίων µέτρων για την προστασία των πηγών ύδρευσης (γεωτρήσεις, υδροµαστεύσεις, ταµιευτήρες νερού κλπ) Τακτική συντήρησηκαι έλεγχοςτων συστηµάτων ύδρευσης (εξωτερικά( και εσωτερικά δίκτυα) ιενέργεια τακτικών εργαστηριακών ελέγχων

6 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙΠΑΡΑΚΟΛΥΘΗΣΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΥΘΗΣΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ Οι ανώτατες τιµές είναι αυστηρά καθορισµένες και οποιαδήποτε υπέρβασή τους ανακοινώνεται στους καταναλωτές και συνιστά διακοπή του νερού ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ η υπέρβασή τους είναι δυνατόν να επιτραπεί για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα έκθεσης, το ποσοστό υπέρβασης κλπ, υποτην σύµφωνο γνώµη των συναρµόδιων αρχών

7 ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣΕΛΕΓΧΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ * ΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ * Εξαρτώνται από τις παραµέτρους ελέγχου και την συχνότητα

8 ΕΛΑΧΙΣΤΗΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΩΝ Ηνέα νοµοθεσία καθορίζει την ελάχιστησυχνότητα που θα πρέπει να λαµβάνονται τα δείγµατα νερού για εργαστηριακή ανάλυση, η οποία κατ αρχήν εξαρτάται από τον ποσότητατου νερού που διανέµεται ηµερησίως από τα υδραγωγεία.

9 Ογκος *διανεµόµενου ή παραγόµενου νερού ηµερησίως σεµια ζώνη παροχής m 3 < Αριθµός δειγµάτων ετησίως οκιµαστική παρακολούθηση Καθορίζεται από τις αρµόδιες αρχές 4 Ελεγκτική παρακολούθηση Καθορίζεται από τις αρµόδιες αρχές > ανα 1000 επιπλέον m 3 /d 1 + 1ανα m 3 /d 3 + 1ανα m 3 /d ανα m 3 /d * Πληθυσµιακό ισοδύναµο : 200 lt /άτοµο.ηµέρα

10 Ογκος διανεµόµενου ή παραγόµενου νερού ηµερησίως σεµια ζώνη παροχής m 3 < οκιµαστική παρακολούθηση Αριθµός δειγµάτων ετησίως ανά 1000 m 3 /ηµ ανά 1000 m3/ηµ ανά 1000 m 3 /ηµ ανά 1000 m 3 /ηµ Ελεγκτική παρακολούθηση Αριθµός δειγµάτων ετησίως ανά 3000 m 3 /ηµ ανά m 3 /ηµ ανά m 3 /ηµ

11 ΣΗΜΕΙΑ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΗΒΡΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ * ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ( ΕΞΑΜΕΝΗ) * Σε κάθε ανεξάρτητο δίκτυο ύδρευσης ή σε τµήµα δικτύου που έχει νερό της ιδίας ποιότητας

12 ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Η δειγµατοληψία θα πρέπει να γίνεται από εξουσιοδοτηµένακαι ειδικά εκπαιδευµένα άτοµα ώστε το δείγµα που θα ληφθεί να είναι αντιπροσωπευτικότου του συνόλου και να διασφαλίζεται η σταθερότητατων των χαρακτηριστικών του µέχρι την στιγµή της εργαστηριακής του εξέτασης.

13 ?

14

15

16

17 Φιάλες δειγµατοληψίας Οιφιάλες δειγµατοληψίας πρέπει να είναι από υλικό που να µην αλληλεπιδρά µε το δείγµα και µεταβάλλει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του Ειδικάγια τα δείγµατα που προορίζονται για µικροβιολογική ανάλυση, οι φιάλες θα πρέπει να είναι αποστειρωµένες

18 ΕΠΙΛΟΓΗΛΗΨΗΣ ΛΗΨΗΣ ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΥ, ΣΥΝΘΕΤΟΥ ή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΣ + είγµα 1 είγµα 2 + είγµα 3 είγµα ολοκληρωµένο

19 ΛΗΨΗ ΣΥΝΘΕΤΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΣ Λαµβάνονταιµε µε ειδικές συσκευές αναλογικές µε την παροχή ποσότητες δείγµατος σε συνεχόµενη βάση. Ηλήψη σύνθετου δείγµατος, διασφαλίζει την αντιπροσωπευτικότητατης µέσης τιµής των ποιοτικών χαρακτηριστικών ενός δείγµατος, οι οποίες µεταβάλλονται µε το χρόνο

20 ΕΠΙΛΟΓΗΣΗΜΕΙΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ, ΤΡΟΠΟΥ ΛΗΨΗΣ ΕΙΓΜΑΤΟΣ, ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ κλπ Ναδιασφαλίζει αντιπροσωπευτικά χαρακτηριστικά του ελεγχόµενου νερού Να εντοπίζεται µε ακρίβεια Να αποφεύγονται σηµεία όπου οι συνθήκες δεν είναι σταθερές (ετερογένεια( ετερογένεια) Να επιλέγεται σηµείο όπου έχει συµπληρωθεί η αντίδραση απολύµανσης

21 1. είγµατααπό από ή ακριβώς κάτω από την επιφάνεια (film επιφάνειας σε δεξαµενές, λίµνες, πισίνες κλπ) περιέχουν 1000-πλάσια συγκέντρωση µικροβίων 2.Όταν στο δίκτυο υπάρχουν τυφλά άκρα, η µειωµένη ροή, παρατηρείται υψηλότερη συγκέντρωση µικροβίων 3.Σε σηµεία εισόδου του νερού στη δεξαµενή, παρατηρείται διαφορετική συγκέντρωση µικροβίων απ ότι στα σηµεία εξόδου.

22 ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΓΜΑΤΩΝ Αναλύσεις που απαιτούν συντήρηση του δείγµατος µόνο µε ψύξη Αλκαλικότητα Αγωγιµότητα Νιτρώδη (φασµατοφωτοµετρικά) Γυάλινηφιάλη ή φιάλη Πολυαιθυλενίου Ψύξηστους 4 C Νιτρικά (απορρόφηση στο UV) Ολικά διαλυµένα στερεά Ανιόντα και κατιόντα µε IC Πυριτικά Βόριο Ολικός P Οργανοχλωριωµένεςενώσεις ενώσεις (γενικά) Φιάλη Πολυαιθυλενίου Γυάλινηφιάλη πληµένη µε 1+1 ΗΝΟ 3 Γυάλινηφιάλη πληµένη µε οργανικό διαλύτη

23 ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΓΜΑΤΩΝ είγµατα που πρόκειται να γίνει µικροβιολογική ανάλυση Ψύξη στους 4 C Μικροβιολογικοί δείκτες προσθήκη 1 ml θειοθειικό νάτριο 1%και ψύξη προσθήκη 1 ml δ/τος EDTA 15%, και ψύξη Μικροβιολογικοίδείκτες σε χλωριωµένα νερά Μικροβιολογικοίδείκτες σε νερά που περιέχουν βαρέα µέταλλα Γυάλινηφιάλη, αποστειρωµένη

24 ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΓΜΑΤΩΝ Ειδικέςπαράµετροι ελεγκτικής & συµπληρωµατικής παρακολούθησης ρύθµισητου ph < 2 µε ΗΝΟ 3 ρύθµισητου ph < 2 µε ΗΝΟ 3 και Ψύξη στους 4 C Βαρέα µέταλλα Αεσενικό Φιάλη Πολυαιθυλενίου Φιάλη Πολυαιθυλενίου Προσθ.. 40 mg θειοθειικούνατρίου σε 60 ml δείγµατος Προσθ.. 10Ν Η 2 SO 4 σε ph<2 ph>12 µε NaOH & Ψύξη (4 C) Τριαλοµεθάνια Βενζο (α) πυρένιο Κυανιούχα (µε πολαρογραφία) Γυάλινηφιάλη µε πώµα από τεφλόν Γυάλινη φιάλη Φιάλη Πολυαιθυλενίου

25 ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΓΜΑΤΩΝ Παράµετροι που πρόκειται να αναλυθούν µε άλλες µεθόδους ph<2 µε Η 2 SΟ 4 και Ψύξη (4 C) Προσθ.. Η2SO4 σε ph<4,4 + 10g Na2SO4 ανα Lt Φαινόλες ΟργανικόΝ Ν (κατά kjeldahl) Νιτρικά (φασµατοφωτοµετρ.) Αµµώνιο (φασµατοφωτοµετρ.) CΟD (κατά APHA 490) Λίπη & έλαια Καρβαµιδικά φυτοφάρµακα µε HPLC Γυάλινη φιάλη Γυάλινηφιάλη η φιάλη πολυαιθυλενίου Φιάλη Πολυαιθυλενίου Γυάλινη φιάλη Φιάλη Πολυαιθυλενίου

26 Συντήρηση και µεταφορά των δειγµάτων στα Εργαστήρια για περαιτέρω αναλύσεις ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ Α Α. ΓΟΥΝΑΡΗ Τα δείγµατα µονιµοποιούνται ανάλογα µε το είδος τους και τη ζητούµενη ανάλυση και µεταφέρονται στα Εργαστήρια σε ψυγεία, µε ειδικά οχήµατα µεταφοράς µέσα σε 6 12 το πολύ ώρες.

27 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣΠΕ ΙΟΥ Ορισµέναχαρακτηριστικά των δειγµάτων µεταβάλλονται κατά την αποθήκευση και µεταφορά, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα µονιµοποίησης. (π.χ. ph, θολερότητα, ολικό και ελεύθερο χλώριο, διαλυµένο οξυγόνο κλπ) Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται η µέτρησή τους να γίνεται επιτόπου την στιγµή της δειγµατοληψίας.

28 ΗΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΕ ΙΟ

29 ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Τααποτελέσµατα αποτελέσµατα της εργαστηριακής εξέτασης για να έχουν αξίαθα πρέπει να συνοδεύονται από στοιχεία υγειονοµικής αναγνώρισης Η υγειονοµική αναγνώριση συνίσταται στον επιτόπου έλεγχο και καταγραφή των συνθηκών που επικρατούν στα κρίσιµα σηµεία ενός δικτύου ύδρευσης.

30 Παράδειγµαγεώτρησης γεώτρησης δίπλα σε λιµνάζοντα επιφανειακά νερά µε νοµές ζώων (επισφαλές σηµείο υγειονοµικής αναγνώρισης)

31 Υγειονοµικήαναγνώριση σε φρεάτιο διακοπής πιέσεως. Εσωτερικήεικόνα φρεατίου κατά την υγειονοµική αναγνώριση.

32 ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΙΚΤΥΩΝ Υ ΡΕΥΣΗΣ ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΗΓΗ Υ ΡΟΛΗΨΙΑΣ -Υ ΡΟΜΑΣΤΕΥΣΕΙΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΑΓΩΓΟΙ & ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΕΞΑΜΕΝΕΣ ΙΚΤΥΟ ΙΑΝΟΜΗΣ (ΑΓΩΓΟΙ,( ΦΡΕΑΤΙΑ, κλπ) ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ Υ ΡΑΥΛΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

33 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ιενεργούνταισε οργανωµένα εργαστήρια: 1. Ο.Τ.Α.,.Ε.Υ.Α. 2. Ι ΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ πουδιαθέτουν σύστηµα ποιότητας το οποίο υποβάλλεται σε περιοδικό έλεγχο από επισήµως εξουσιοδοτηµένο φορέα, µη ελεγχόµενο από το Εργαστήριο

34 Ο Επίσηµος Εθνικός Φορέας για την Ελλάδα πλέον είναι το Εθνικό Σύστηµα ιαπίστευσης (ΕΣΥ ), βάσει του ν. 3066/02 Το κατάλληλο σύστηµα ποιότητας είναι το ISO/IEC 27025και η διαδικασία πιστοποίησής του η ιαπίστευση

35 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Ναείναι ΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΑαπό Αρµόδια µε τον Νόµο (3066/02) Εθνική Αρχή (ΕΣΥ ) Να διαθέτουν τη σχετική άδεια ίδρυσηςκαι λειτουργίαςαπό από την οικία Νοµαρχιακή Αρχή (σύµφωνα µε το Ν. 3172/03, άρθρο 13)* * Από την δεύτερη προυπόθεσηεξαιρούνται µόνο τα εργαστήρια του ΓΧΚ, όχι όµως και από την πρώτη.

36 Φορέας διαπίστευσης Αριθµός µητρώου Επωνυµία Εργαστηρίου που έχει τη διαπίστευση

37 ΠΕ ΙΟ ΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ ΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Ηδιαπίστευση ενός εργαστηρίου αφορά την διασφάλιση της αξιοπιστίας των παραγόµενων αποτελεσµάτων σε συγκεκριµένα πεδίακαι παραµέτρους. Το πιστοποιητικό διαπίστευσης θα πρέπει να συνοδεύεται υποχρεωτικά και από το επίσηµο πεδίο διαπίστευσης.

38 Αναλυτική περιγραφή του πεδίου διαπίστευσης, των διαπιστευµένων δοκιµών και των υλικών που εφαρµόζονται

39 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑΠΕ ΙΑ ΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ Ταεργαστήρια που µπορούν να αναλάβουν τον έλεγχο της ποιότητας του πόσιµου νερού Θαπρέπει να είναι διαπιστευµένα στις χηµικέςκαι και µικροβιολογικέςαναλύσεις επιφανειακού, υπόγειου και πόσιµου νερού, και Στο 80 % τουλάχιστον των προβλεπόµενων παραµέτρωντης της δοκιµαστικής και ελεγκτικής παρακολούθησης

40 ΕΠΙΛΟΓΗΜΕΘΟ ΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Γιακάθε αναλυόµενηπαράµετρο καθορίζονται οι µέθοδοι ανάλυσης, όπως και τα χαρακτηριστικά επιδόσεων (ορθότητα, πιστότητα, όριο ανίχνευσης), από το παράρτηµα ΙΙΙ της Κ.Υ.Α. Υ2/2600/2001

41 ΕΛΕΓΧΟΙΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗΣ Θαπρέπει να µετράται συστηµατικά η ποσότητα του ολικού και ελεύθερου χλωρίου στα δίκτυα ύδρευσης. Να µετρούνται τα πιθανά παραπροιόντα χλωρίωσης (ΤΗΜ s, χλωροφαινόλεςκλπ) όπου υφίσταται δυνητικός κίνδυνος εµφάνισής τους Να καταγράφονται τα αποτελέσµατα των ελέγχων σε ειδικό βιβλίο.

42 Σύγχρονηδιάταξη χλωρίωσης απ ευθείας στον αγωγό νερού Σένσοραςµέτρησης χλωρίου δοσιµετρικήαντλία χλωρίου µε εσνωµατωµένο αναλυτή Ροή νερού Αναδευτήρας Βαλβίδαέκχυσης χλωρίου ιάλυµα υποχλωριώδους άλατος Αλάρµ στάθµης

43 ΤΗΡΗΣΗΑΡΧΕΙΟΥ Πρέπεινα τηρείται αρχείο όπου θα καταγράφονται µε ευθύνη του υπεύθυνου ύδρευσης : Τααποτελέσµατα αποτελέσµατα των εργαστηριακών ελέγχων ( οκιµαστικής, ελεγκτικής & συµπληρωµατικής παρακολούθησης) Τα ευρήµατα και οι διαπιστώσεις των υγειονοµικών αναγνωρίσεων Οι µετρήσεις του ολικού και ελεύθερου χλωρίου Οι συντηρήσεις των δικτύων και οι παρεµβάσεις αποκατάστασης των διαπιστωµένων προβληµάτων