ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2003

2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2003

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...45

4 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις διεθνείς αγορές υπάρχει αυξηµένη αισιοδοξία σχετικά µε τη διεθνή οικονοµία, µε τις ελπίδες να στηρίζονται κυρίως σε ανάκαµψη της αµερικάνικης οικονοµίας. Στο παρόν, όµως, στάδιο, οι διεθνείς οικονοµικοί δείκτες παρουσιάζουν µικτά µηνύµατα και δεν µπορεί να γίνει, εκ των πραγµάτων, βέβαιη πρόβλεψη για οικονοµική ανάκαµψη. Η αποδυνάµωση του δολαρίου συνεχίζεται µε δεδοµένα τα ελλείµµατα στα δηµοσιονοµικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στις ΗΠΑ. Η ανεργία επηρεάζει αρνητικά την καταναλωτική εµπιστοσύνη στη χώρα ενώ, αντίθετα, στην Ευρωζώνη η βιοµηχανική εµπιστοσύνη έχει βελτιωθεί, παρά την οικονοµική συρρίκνωση που παρουσιάζουν οι µεγαλύτερες χώρες µέλη της ΕΕ. Τα βασικά επιτόκια τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ αναµένεται να διατηρηθούν αµετάβλητα µέχρι το τέλος του χρόνου. Στις εγχώριες εξελίξεις, ο πληθωρισµός το Σεπτέµβριο σηµείωσε άνοδο στο 3,64% σε σύγκριση µε 2,94% τον προηγούµενο µήνα. Η άνοδος του πληθωρισµού κατά το Σεπτέµβριο, σε σύγκριση µε τον Αύγουστο, οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιµών των γεωργικών προϊόντων, των εγχώριων βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων, του ηλεκτρισµού, καθώς, και, σε µικρότερο βαθµό, των υπηρεσιών. Συνολικά, κατά την πρώτη εννιαµηνία του 2003 ο εγχώριος πληθωρισµός ανήλθε στο 4,35%, σε σύγκριση µε 2,81% την αντίστοιχη περίοδο του Η επιτάχυνση αυτή αντικατοπτρίζει σε µεγάλο βαθµό την αύξηση του ΦΠΑ από το 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, Για ολόκληρο το έτος 2003 εκτιµάται ότι ο πληθωρισµός, υπό την επίδραση των αυξήσεων στο βασικό συντελεστή ΦΠΑ, των διαφοροποιήσεων σε άλλους φόρους κατανάλωσης, συµπεριλαµβανόµενων των πιο πρόσφατων αυξήσεων στο πετρέλαιο και της σωρευτικής επίδρασης της ΑΤΑ, θα σηµειώσει επιτάχυνση σε σχέση µε τα περσινά επίπεδα και θα κυµανθεί γύρω στο 4,0% µε 4,5%, σε σύγκριση µε 2,81% το Στο νοµισµατικό τοµέα, ο ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα τους πρώτους οκτώ µήνες του έτους εξακολουθεί να παραµένει σε χαµηλά επίπεδα και να υπολείπεται αισθητά των ρυθµών που καταγράφηκαν την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης των πιστώσεων συνέχισε και τον Αύγουστο να παραµένει κάτω από το 7,0% σε σύγκριση µε 8,5% που σηµειώθηκε τον αντίστοιχο µήνα του Το µερίδιο του δανεισµού σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρέµεινε αµετάβλητο τον Αύγουστο στο 10,4%. Παράλληλα, στην αγορά χρήµατος εξακολουθούν να υφίστανται συνθήκες πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας. Ως εκ τούτου, για να διατηρήσει τα επιτόκια συµβατά µε την αντιπληθωριστική πολιτική της, η Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να παρεµβαίνει στη χρηµαταγορά µέσω δηµοπρασιών (depos) για απορρόφηση της πλεονασµατικής ρευστότητας και να υφίσταται το συνακόλουθο σοβαρό κόστος. Σε σχέση µε τον τοµέα του τουρισµού, η καθοδική τάση στις τουριστικές αφίξεις των τελευταίων µηνών ανατράπηκε κατά τον Αύγουστο. Πιο συγκεκριµένα, οι τουριστικές αφίξεις τον Αύγουστο αυξήθηκαν κατά 6,9%, σε σύγκριση µε µειώσεις 2,8% τον Ιούλιο του 2003 και 18,8% τον Αύγουστο του 2002, αντίστοιχα. Για όλη την οκταµηνία του 2003, η µείωση των τουριστικών αφίξεων ήταν της τάξης του 7,8%, σε σύγκριση µε µείωση 14,0% το αντίστοιχο οκτάµηνο του

5 Παράλληλα, το εισόδηµα από τον τουρισµό µειώθηκε κατά 13,9% την πρώτη επταµηνία του έτους. Ως προς το εξωτερικό εµπόριο, οι συνολικές εισαγωγές µειώθηκαν, σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, κατά 11,4% το πρώτο εξάµηνο του 2003, σε σύγκριση µε άνοδο 0,4% το αντίστοιχο εξάµηνο του Μείωση, άνκαι µικρότερη, παρουσίασαν και οι εισαγωγές για εγχώρια κατανάλωση, εξαιρουµένων των πετρελαιοειδών και του στρατιωτικού υλικού. Παράλληλα, οι συνολικές εξαγωγές παρουσίασαν πτώση κατά 7,2% το πρώτο εξάµηνο του 2003, λόγω της πτωτικής πορείας τόσο των επανεξαγωγών, όσο και των εγχώριων εξαγωγών. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου κατά την περίοδο Ιανουαρίου Ιουνίου 2003 ανήλθε στα 870,0 εκατ., έναντι 994,9 εκατ. το πρώτο εξάµηνο του Σε σχέση µε την ιδιωτική κατανάλωση, ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων µειώθηκε κατά 3,2% το πρώτο εξάµηνο του 2003, σε σύγκριση µε αύξηση 1,2% την αντίστοιχη περίοδο του Η υποτονική πορεία του δείκτη όγκου λιανικών πωλήσεων αντικατοπτρίζει, εν µέρει, τη µείωση του ρυθµού αύξησης των λιανικών πωλήσεων των αυτοκινήτων κατά την ίδια περίοδο. Στην αγορά εργασίας, ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε και κατά το Σεπτέµβριο του 2003, σε σύγκριση µε πέρυσι, συνεχίζοντας έτσι την ανοδική πορεία που ξεκίνησε από το Νοέµβριο του Συγκεκριµένα, η ανεργία ανήλθε, ως ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, στο 3,2% το Σεπτέµβριο του 2003, σε σύγκριση µε 2,9% τον αντίστοιχο µήνα του Στους δευτερογενείς τοµείς της οικονοµίας εξακολουθούν να σηµειώνονται µικτές εξελίξεις. Η µεταποίηση παρουσίασε πτώση κατά το πρώτο εξάµηνο του 2003 ενώ, από την άλλη, η πορεία του τοµέα των κατασκευών συνεχίζει να είναι γενικά ενθαρρυντική. Ενδεικτική τούτου είναι η αξιοσηµείωτη αύξηση που παρουσίασαν οι δείκτες όγκου και αξίας αδειών οικοδοµής καθώς και, σε µικρότερο βαθµό, οι πωλήσεις τσιµέντου µέσα στους πρώτους µήνες του έτους. Στα δηµόσια οικονοµικά, σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Οικονοµικών για το πρώτο εξάµηνο του 2003, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα έφτασε τα 186,7 εκατ., σε σύγκριση µε 100,7 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Πιο συγκεκριµένα, τα δηµόσια έσοδα αυξήθηκαν κατά 14,4%, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 2,1% το πρώτο εξάµηνο του 2002, ενώ µεγαλύτερη επιτάχυνση και άνοδος της τάξης του 21,4% σηµειώθηκε στις δηµόσιες δαπάνες, γεγονός που οδήγησε τελικά στη αύξηση που παρατηρήθηκε στο δηµοσιονοµικό έλλειµµα την περίοδο Ιανουαρίου Ιουνίου, 2003.

6 3 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2.1 ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ιεθνείς οικονοµικές εξελίξεις Οι δείκτες συνεχίζουν να παρουσιάζουν µικτά σηµάδια όσον αφορά την ανάκαµψη της διεθνούς οικονοµίας, µε την προσοχή των αναλυτών για οικονοµική µεγέθυνση να εστιάζεται στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία για το τρέχον έτος. Οι ΗΠΑ αντιµετωπίζουν πρόβληµα ανεργίας, ενώ ταυτόχρονα η αποδυνάµωση του δολαρίου φαίνεται ότι µπορεί να οδηγήσει σε καλυτέρευση του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Στην Ευρώπη, το κλίµα βιοµηχανικής εµπιστοσύνης παρουσιάζεται ελαφρώς βελτιωµένο, ενώ η γενική αντίληψη είναι ότι δεν θα υπάρξουν άλλες µειώσεις στα επιτόκια µέχρι το τέλος του χρόνου. Στην Ιαπωνία, ο νέος ανασχηµατισµός της κυβέρνησης θεωρείται θετικός για τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζονται στην πολιτική έναντι του αποπληθωρισµού. Όλοι οι διεθνείς χρηµατιστηριακοί δείκτες παρουσίασαν άνοδο κατά την τριµηνία Ιουλίου Σεπτεµβρίου. Πιο αναλυτικά, στις ΗΠΑ, η Οµοσπονδιακή Τράπεζα αποφάσισε να διατηρήσει τα επιτόκιά της αµετάβλητα στην πρόσφατή της συνεδρία στις 16 Σεπτεµβρίου. Η Fed δήλωσε ότι η αγορά εργασίας είναι αδύναµη, ενώ οι ανησυχίες για την ανεργία επηρέασαν και το δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης του Πανεπιστηµίου Μίσιγκαν, ο οποίος υποχώρησε στις 76,8 µονάδες το Σεπτέµβριο, το χαµηλότερό του σηµείο εδώ και πέντε µήνες. Το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν στο 6,1% τον Αύγουστο και ο πληθωρισµός στο 2,2%. Οι χρηµατιστηριακοί δείκτες Dow Jones, S&P 500 και Nasdaq, αντίστοιχα, παρουσίασαν άνοδο της τάξης του 2,6%, 1,4% και 9,0% κατά την περίοδο Ιουλίου Σεπτεµβρίου. Σηµειώνεται ότι από την αρχή του χρόνου οι εν λόγω δείκτες ανήλθαν κατά 11,3%, 13,3% και 33,4%, αντίστοιχα. Στην Ευρωζώνη, η βιοµηχανική παραγωγή παρουσίασε πτώση 0,3% τη δωδεκαµηνία µέχρι τον Αύγουστο. Παρόλα αυτά, ο γερµανικός δείκτης βιοµηχανικής εµπιστοσύνης, Ifo, επέδειξε βελτίωση, ανερχόµενος στις 91,9 µονάδες το µήνα Σεπτέµβριο σε σύγκριση µε 90,8 τον Αύγουστο. Ο πληθωρισµός παρέµεινε σταθερός τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο, σε ψηλότερο όµως επίπεδο από το 1,9% τον Ιούλιο. Οι δείκτες αξιών DAX στη Γερµανία, CAC 40 στη Γαλλία και BCI στην Ιταλία κατέγραψαν άνοδο κατά 2,7%, 3,6% και 2,1%, αντίστοιχα, για την τριµηνία Ιουλίου Σεπτεµβρίου. Από την αρχή του έτους η άνοδος των εν λόγω δεικτών ήταν, αντίστοιχα, 15,1%, 4,1% και 6,5%. Στη Βρετανία, ο ρυθµός µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. αναθεωρήθηκε µε αποτέλεσµα να φτάνει το 0,6% το δεύτερο τρίµηνο του 2003 ενώ οι αρχικές εκτιµήσεις ήταν για άνοδο 0,3%. Σε ετήσια βάση ο ρυθµός µεγέθυνσης αγγίζει το 2,4%. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση µε τη µείωση των βασικών επιτοκίων στην οποία προέβηκε η Τράπεζα της Αγγλίας τον Ιούλιο λόγω των προβλέψεών της για αδύναµη οικονοµική µεγέθυνση. Ο δείκτης λιανικών τιµών RPIX ανήλθε κατά 0,2% τον Αύγουστο, ενώ για τη δωδεκαµηνία µέχρι τον Αύγουστο κατέγραψε άνοδο 2,9%. Ο χρηµατιστηριακός δείκτης FTSE 100 αυξήθηκε κατά 5,2% την περίοδο Ιουλίου Σεπτεµβρίου ενώ από την αρχή του 2003 η άνοδος ήταν της τάξης του 5,8%.

7 4 Στην Ιαπωνία, ο δείκτης βιοµηχανικής εµπιστοσύνης Tankan παρουσίασε άνοδο για τους τρεις µήνες µέχρι το Σεπτέµβριο για πρώτη φορά από το εκέµβριο του Παρόλα αυτά, σύµφωνα µε αναλυτές, θα ήταν πρόωρο το συµπέρασµα ότι η οικονοµία έχει αρχίσει να δείχνει σηµάδια ανάκαµψης. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις επιχειρήσεις, η πρόσφατη ενδυνάµωση του γεν έναντι του δολαρίου, παρά τις συνεχείς παρεµβάσεις της Τράπεζας της Ιαπωνίας, είναι πιθανόν να αποβεί επιζήµια. Όσον αφορά τις χρηµατιστηριακές τιµές, ο δείκτης Nikkei 225 είχε άνοδο 8,0% κατά την υπό επισκόπηση περίοδο ενώ από την αρχή του χρόνου η άνοδος είναι της τάξης του 18,9%. Στην αγορά αργού πετρελαίου, το Σεπτέµβριο η µέση τιµή για τον τύπο Brent ανήλθε στα $27,20 το βαρέλι σε σύγκριση µε $29,84 το βαρέλι τον Αύγουστο. Στις 24 Σεπτεµβρίου, ο Οργανισµός των Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OPEC) αποφάσισε περικοπή της παραγωγής από την 1 η Νοεµβρίου λόγω υποχώρησης της υπερβάλλουσας ζήτησης. Ως αποτέλεσµα, η τιµή του αργού πετρελαίου παρουσίασε άνοδο προς το τέλος του µήνα.

8 5 Πίνακας 1 Προβλέψεις Α.Εγχ.Π. (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή) 1 The Economist Poll Lehman Brothers ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο GDP forecasts 2 Weekly Outlook - GDP 3 World Economic Outlook Βρετανία 2,1 2,2 1,7 (1,8) 2,5 (2,4) 1,7 (1,9) 2,0 (1,7) 2,3 (2,5) 1,9 (1,6) 1,7 (2,0) 2,4 (2,5) Ιαπωνία 0,4 0,5 2,5 (1,5) 1,9 (1,3) 0,2 2,6 (2,2) 1,8 (1,7) 0,2 (0,3) 2,0 (0,8) 1,4 (1,0) ΗΠΑ 0,3 2,5 2,6 (2,4) 3,7 (3,6) 2,4 2,6 (2,3) 3,6 (3,4) 2,4 2,6 (2,2) 3,0 (3,6) Ευρωζώνη 1,5 1,1 0,5 1,8 (1,7) 0,8 0,6 1,4 (1,3) 0,9 (0,8) 0,5 (1,1) 1,9 (2,3) Παγκόσµια 2,4 1,5 2,0 (1,7) 2,5 (2,4) 3,0 3,2 4,1 1 Οι αριθµοί σε παρένθεση δίνουν το αντίστοιχο του περασµένου µήνα, σε περίπτωση αλλαγής. Στην περίπτωση του ΝΤ οι αριθµοί σε παρένθεση αντιστοιχούν στις προβλέψεις του ΝΤ τον Απρίλιο, The Economist, 4 Οκτωβρίου, Lehman Brothers Global Weekly Economic Monitor, 3 Οκτωβρίου, ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, World Economic Outlook, Σεπτέµβριος, Πίνακας 2 Βασικοί χρηµατιστηριακοί δείκτες (τιµές κλεισίµατος) % µεταβολή 31 εκ. 1 Ιουλ. 1 Οκτ. Ιαν. - Σεπτ. Ιουλ. - Σεπτ. ΗΠΑ Dow Jones 8.332, , ,1 11,3 2,6 S&P ,4 982,3 996,0 13,3 1,4 Nasdaq 1.339, , ,9 33,4 9,0 Γερµανία DAX 2.892, , ,8 15,1 2,7 Γαλλία CAC , , ,0 4,1 3,6 Ιταλία BCI 1.091, , ,2 6,5 2,1 Βρετανία FTSE , , ,2 5,8 5,2 Ιαπωνία Nikkei , , ,2 18,9 8,0 Πηγή: Reuters

9 6 Πίνακας 3 Βασικοί οικονοµικοί δείκτες (ποσοστιαία µεταβολή από την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους) Α.Εγχ.Π. Βιοµηχανική Λιανικές Ανεργία Πληθωρισµός 1 παραγωγή πωλήσεις α' τρίµηνο 2003 β' τρίµηνο 2003 Αύγουστος Αύγουστος Αύγουστος Αύγουστος (τριµηνιαία)* (ετήσια) (τριµηνιαία)* (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) Βρετανία 0,3 2,2 2,4 2,0-0,5 2 3,8 5,1 4 2,9 Ιαπωνία 0,6 2,6 3,9 3,0-1,2 2,6 2 5,1-0,3 ΗΠΑ 1,9 2,1 3,3 2,5-1,0 6,3 2 6,1 2,2 Ευρωζώνη 0,4 0,9-0,3 0,2-0,3 2 0,7 5 8,8 2,1 3 Πηγή: The Economist, 4 Οκτωβρίου, Βάσει του είκτη Τιµών Καταναλωτή, εξαιρουµένης της Βρετανίας που είναι βάσει του είκτη Λιανικών Τιµών (RPIX) 2 Στοιχεία Ιουλίου, Στοιχεία Σεπτεµβρίου, Μάιος - Ιούλιος Στοιχεία Ιουνίου, 2003 * ποσοστιαία µεταβολή από το προηγούµενο τρίµηνο, αναγόµενη σε ετήσια βάση ιεθνή Νοµίσµατα Το ευρώ σηµείωσε σηµαντική ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου το µήνα Σεπτέµβριο, φθάνοντας τα 116 σεντ στις 30 Σεπτεµβρίου, από τα 110 σεντ την πρώτη ηµέρα του Σεπτέµβρη. Η ενδυνάµωση αυτή ανέτρεψε την πορεία έντονης αποδυνάµωσης του ευρώ έναντι του δολαρίου που παρατηρήθηκε το τρίµηνο Ιουνίου - Αυγούστου, και οφείλεται στην ανακοίνωση αρνητικών οικονοµικών στοιχείων για την οικονοµία της Αµερικής. Συγκεκριµένα, η διεύρυνση του δηµοσιονοµικού και εµπορικού ελλείµµατος και η αύξηση στις αιτήσεις ανεργιακού επιδόµατος, ενέτειναν τις ανησυχίες για την πορεία ανάπτυξης της αµερικάνικης οικονοµίας. Παρ όλα αυτά ορισµένοι οικονοµικοί κύκλοι αναµένουν ανάκαµψη της αµερικάνικης οικονοµίας. Παράλληλα, η οικονοµία της Ευρωζώνης αναµένεται να παρουσιάσει συγκρατηµένη ανάκαµψη. Η στερλίνα κατά το µήνα Σεπτέµβριο ακολούθησε, εν µέρει, την πορεία του ευρώ, καταγράφοντας ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου και φθάνοντας τα 1,67 δολάρια στις 30 Σεπτεµβρίου σε σύγκριση µε 1,58 δολάρια την πρώτη ηµέρα του µήνα. Η πορεία της στερλίνας επηρεάστηκε έµµεσα από τις ανακοινώσεις αρνητικών οικονοµικών στοιχείων για την οικονοµία της Αµερικής, ενώ, παράλληλα, η βελτίωση του εµπορικού ελλείµµατος της Βρετανίας καθώς και η αύξηση της µεταποιητικής παραγωγής και του ρυθµού ανάπτυξης της βρετανικής οικονοµίας ενίσχυσαν την πορεία του βρετανικού νοµίσµατος. Το ιαπωνικό γεν κατά το µήνα Σεπτέµβριο ενδυναµώθηκε έναντι του δολαρίου και παρουσίασε οριακές διακυµάνσεις έναντι του ευρώ, αφού η ιαπωνική οικονοµία συνέχισε να παρουσιάζει ενθαρρυντικά σηµάδια ανάκαµψης. Στήριξη άντλησε το ιαπωνικό γεν από τη σηµαντική άνοδο της χρηµατιστηριακής αγοράς του Τόκιο, την ανακοίνωση θετικών οικονοµικών στοιχείων καθώς και τον επαναπατρισµό κεφαλαίων στη χώρα. Επίσης ανοδική επίδραση είχε και η απόφαση των G7 στο Dubai εναντίον της χειραγώγησης των εθνικών νοµισµάτων.

10 7 ιάγραµµα 1 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) ιεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες 04/01/ /09/2003 ολάριο Η.Π.Α. ανά Ευρώ 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10 1,15 1,20 1,25 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/2003 Γεν Ιαπωνίας ανά Ευρώ /1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/2003 Λίρα Αγγλίας ανά Ευρώ 0,56 0,58 0,60 0,62 0,64 0,66 0,68 0,70 0,72 0,74 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/2003 ολάριο Η.Π.Α ανά Λίρα Αγγλίας 1,30 1,40 1,50 1,60 1,70 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/2003

11 8 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι εκτιµήσεις µεγάλου αριθµού διεθνώς αναγνωρισµένων και έγκυρων χρηµατοοικονοµικών ιδρυµάτων για την αναµενόµενη διαµόρφωση των διεθνών συναλλαγµατικών ισοτιµιών στο σύντοµο µέλλον, όπως καταγράφονται από δηµοσκόπηση του Reuters. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι προβλέψεις έγιναν στην περίοδο 1 3 Σεπτεµβρίου και δεν αντικατοπτρίζουν τις προαναφερθείσες εξελίξεις που σηµειώθηκαν στο υπόλοιπο του µηνός Σεπτεµβρίου. Πίνακας 4 Προσδοκίες διεθνών αγορών για συναλλαγµατικές ισοτιµίες Μηνιαία ηµοσκόπηση των Reuters (Σεπτέµβριος, 2003) Προσδοκίες για συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Νόµισµα Στατιστικά στοιχεία 1 µήνας 3 µήνες 6 µήνες 12 µήνες ολάρια ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,09 1,05 1, ,10 1,00 1, ,12 1,00 1, ,16 1,00 1,29 48 ολάρια ανά στερλίνα Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,58 1,54 1, ,59 1,53 1, ,60 1,50 1, ,62 1,42 1,74 47 Γεν ανά δολάριο Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 117,12 115,00 120, ,08 112,00 122, ,58 108,00 125, ,44 102,00 130,00 47 Στερλίνες ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή 0,69 0,67 0,71 0,69 0,64 0,73 0,70 0,64 0,76 0,71 0,65 0,78 Πηγή: Reuters. Η δηµοσκόπηση διεξήχθη κατά την περίοδο 1-3 Σεπτεµβρίου, Κυπριακή λίρα Το κυπριακό νόµισµα κατά το µήνα Σεπτέµβριο σηµείωσε οριακές διακυµάνσεις έναντι του ευρώ, φθάνοντας τα 1,7110 ευρώ στις 30 Σεπτεµβρίου, 2003 (τιµή πώλησης/ανοίγµατος) σε σύγκριση µε 1,7125 ευρώ την πρώτη του µήνα. Αντικατοπτρίζοντας τις διακυµάνσεις των διεθνών νοµισµάτων κατά το µήνα Σεπτέµβριο, η κυπριακή λίρα παρουσίασε ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου, φθάνοντας στις 30 Σεπτεµβρίου τα 1,9991 δολάρια, σε σύγκριση µε 1,8817 την πρώτη του µήνα. Η κυπριακή λίρα κατέγραψε οριακές διακυµάνσεις έναντι της στερλίνας. Συγκεκριµένα, στις 30 Σεπτεµβρίου, 2003, η ισοτιµία ανήλθε στις 1,1960 στερλίνες ανά λίρα Κύπρου, ενώ την πρώτη του µήνα βρισκόταν στις 1,1940 στερλίνες ανά λίρα Κύπρου. Οι πρόσφατες συναλλαγµατικές διακυµάνσεις της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ, του αµερικάνικου δολαρίου, της αγγλικής στερλίνας και του ιαπωνικού γεν παρουσιάζονται στα διαγράµµατα που ακολουθούν (2Α και 2Β):

12 9 ιάγραµµα 2Α Συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ έναντι της κυπριακής λίρας 04/01/ /09/2003 Τιµή πώλησης, ανοίγµατος 1,7700 1,7600 1,7500 1,7400 1,7300 1,7200 1,7100 1,7000 1,6900 1,6800 1, /08/01 ` +3,0% +2.25% +1.0% -1.0% -2.25% 1,6600 1, /01/00 17/02/00 01/04/00 15/05/00 28/06/00 11/08/00 24/09/00 07/11/00 21/12/00 03/02/01 19/03/01 02/05/01 15/06/01 29/07/01 11/09/01 25/10/01 08/12/01 21/01/02 06/03/02 19/04/02 02/06/02 16/07/02 29/08/02 12/10/02 25/11/02 08/01/03 21/02/03 06/04/03 20/05/03 03/07/03 16/08/03 29/09/03-3.0% Σηµείωση: Τα επίσηµα περιθώρια διακύµανσης της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ είναι καθορισµένα στο ±15,0%

13 10 ιάγραµµα 2Β Συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι της κυπριακής λίρας 04/01/ /09/2003 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) 2,05 2,00 1,95 1,90 1,85 1,80 1,75 1,70 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 ολάριο Η.Π.Α. 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 29/08/03 29/09/03 1,22 1,17 1,12 1,07 1,02 0,97 Λίρα Αγγλίας 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 29/08/03 29/09/ Γεν Ιαπωνίας 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 29/08/03 29/09/03 Όσον αφορά την εγχώρια αγορά συναλλάγµατος, τα αποτελέσµατα των συνολικών αγοραπωλησιών ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα, που διεκπεραιώθηκαν µέχρι τις 30 Σεπτεµβρίου, µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής (transaction date), παρουσιάζονται στον πίνακα 5. Όπως φαίνεται στον εν λόγω πίνακα, το µήνα Σεπτέµβριο καταγράφηκαν οριακές εκροές της τάξης των 2,08 εκατ., σε σχέση µε εισροές της τάξης των 51,57 εκατ. τον Αύγουστο. Οι ηµερήσιες συνολικές αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες, από το 1999 και εντεύθεν, παρουσιάζονται στο διάγραµµα 3.

14 11 Πίνακας 5 Συνολικές αγοραπωλησίες της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στην αγορά ξένου συναλλάγµατος Περίοδος Μέση τιµή Παρεµβάσεων Ξένα νοµίσµατα προς Λ.Κ. (µέσος όρος περιόδου) Αγορές(+)/Πωλήσεις(-) ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα (µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής) Σε εκατ. ξένου συναλλάγµατος Ευρώ ολάριο Στερλίνα Ευρώ ολάριο Στερλίνα Σε εκατ. Λ.Κ. Έτος ,7314 1,5602 1, ,31 155,24 70,72 663, ,7383 1,6445 1, ,55 64,75 53,05 273,13 Τριµηνία 2002 Q1 1,7367 1,5226 1, ,05 4,50 8,10 71, Q2 1,7295 1,5882 1, ,25 17,30 33,80 34, Q3 1,7397 1,7119 1, ,55 13,85-0,20 126, Q4 1,7467 1,7472 1, ,20 29,10 11,35 39, Q1 1,7240 1,8505 1, ,80 1,610 0,00-116, Q2 1,7050 1,9358 1, ,20 1,75 1,00-33, Q3 1,7073 1,9208 1, ,60 0,45 0,30 30,01 Μήνας εκέµβριoς ,7453 1,7780 1, ,20 8,80 2,60 14,96 Ιανουάριος ,7328 1,8419 1, ,25-0,40 0,00-55,73 Φεβρουάριος ,7230 1,8570 1, ,25-0,70 0,00-22,00 Μάρτιος ,7154 1,8532 1, ,30 2,35 0,00-38,55 Απρίλιος ,7050 1,8457 1, ,30-1,40 0,00-64,26 Μάιος ,7038 1,9728 1, ,10-0,35 1,00 14,21 Ιούνιος ,7063 1,9890 1, ,00 0,00 0,00 16,96 Ιούλιος ,7026 1,9366 1, ,30 0,00 0,10-19,47 Αύγουστος ,7053 1,9073 1, ,30 0,05-0,20 51,57 Σεπτέµβριος ,7132 1,9226 1,1936-4,40 0,40 0,40-2,08

15 12 ιάγραµµα 3 Ηµερήσιες αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες 4/1/ /09/ ,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00-5,00-10,00-15,00-20,00-25,00 04/01/99 14/03/99 22/05/99 30/07/99 07/10/99 15/12/99 22/02/00 01/05/00 09/07/00 Λ.Κ. εκατ. 16/09/00 24/11/00 01/02/01 11/04/01 19/06/01 27/08/01 04/11/01 12/01/02 22/03/02 30/05/02 07/08/02 15/10/02 23/12/02 02/03/03 10/05/03 18/07/03 25/09/03 Σηµείωση: Αγορές ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα εµφανίζονται µε θετικό πρόσηµο. 2.2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η τραπεζική ρευστότητα εξακολούθησε να είναι πλεονασµατική κατά τους µήνες Αύγουστο και Σεπτέµβριο. Ως αποτέλεσµα, η Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να παρεµβαίνει στη χρηµαταγορά µε δηµοπρασίες αποδοχής καταθέσεων διάρκειας 14 ηµερών. Ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) παρουσιάζει επιβράδυνση, όπως επίσης και ο ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών πιστώσεων, τάση που παρατηρείται από την αρχή του έτους. Σηµειώνεται ότι το Σεπτέµβριο παρατηρήθηκαν µικρές εκροές συναλλάγµατος σε σύγκριση µε αυξηµένες εισροές τον Αύγουστο.

16 13 ιάγραµµα 4 Αύξηση του Μ2 (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) % M2 Μ2 (Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών) 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2, ιάγραµµα 5 Αύξηση των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών 21,0 19,0 17,0 15,0 % 13,0 11,0 9,0 7,0 5,

17 14 Πίνακας 6 Βασικά νοµισµατικά µεγέθη (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή ) Αύγ. Ιούλ. Αύγ. Προσφορά χρήµατος (Μ1) 41,5-3,8 1,1 2,6 0,1 24,7 30,9 Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) 17,2 9,0 13,3 10,3 11,2 6,2 5,8 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 14,4 14,3 12,3 8,0 8,5 6,9 6,8 Ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) επιβραδύνθηκε περαιτέρω τον Αύγουστο φτάνοντας το 5,8%, σε σύγκριση µε 6,2% τον Ιούλιο και 11,2% τον Αύγουστο, 2002, (πίνακας 6). Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνεται και από τον κινητό µέσο τριών µηνών, σύµφωνα µε τον οποίο ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος παρουσίασε επιβράδυνση στο 6,4% την περίοδο Ιουνίου Αυγούστου από 7,0% την περίοδο Μαΐου - Ιουλίου. Με τη συµπερίληψη των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων στον ορισµό της προσφοράς χρήµατος (M2C), ο ρυθµός µεγέθυνσης του νοµισµατικού µεγέθους M2C σηµειώνει επίσης επιβράδυνση αφού, σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, παρουσιάζει αύξηση της τάξης του 7,0% τον Ιούλιο και 6,8% τον Αύγουστο 1. Η περαιτέρω επιβράδυνση που παρατηρήθηκε στη συνολική προσφορά χρήµατος τον Αύγουστο, σε σύγκριση µε τον Ιούλιο, αποδίδεται, εν µέρει, και στη µικρή επιβράδυνση των τραπεζικών χορηγήσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα. Ειδικότερα, ο ρυθµός µεγέθυνσης των τραπεζικών χορηγήσεων τον Ιούλιο βρισκόταν στο 6,9% και τον Αύγουστο στο 6,8%, σε σύγκριση µε 8,5% τον Αύγουστο του 2002 (πίνακας 6). Σύµφωνα µε τον τριµηνιαίο, κινητό µέσο όρο, ο ρυθµός µεγέθυνσης της πιστωτικής επέκτασης ήταν 7,0% την περίοδο Μαΐου - Ιουλίου και 6,8% τους µήνες Ιούνιο - Αύγουστο. Ο χαµηλός ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών χορηγήσεων αποδίδεται αφενός στη µειωµένη ζήτηση για δάνεια από τον ιδιωτικό τοµέα, λόγω επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας, και αφετέρου στην πιο αυστηρή αξιολόγηση των αιτήσεων για παραχώρηση δανείων από τις τράπεζες. 1 Το νοµισµατικό µέγεθος M2C δίδεται µε κάθε επιφύλαξη αφού τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύµατα δεν εποπτεύονται από την Κεντρική Τράπεζα και επιπλέον η µηχανογράφηση από τη Συνεργατική Εταιρεία Μηχανογράφησης (ΣΕΜ) δεν έχει ολοκληρωθεί ώστε να καλύπτει όλα τα Συνεργατικά.

18 15 Στον πίνακα 7 παρουσιάζονται αναλυτικά, σε απόλυτα µεγέθη, οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2). Ειδικότερα, από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι το ύψος των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα που παραχωρήθηκαν την περίοδο Ιανουαρίου Αυγούστου, 2003, υπολείπεται αισθητά του αντίστοιχου περσινού επιπέδου. Την ίδια περίοδο τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα σηµείωσαν σηµαντική πτώση σε σύγκριση µε τη µείωση που καταγράφηκε την αντίστοιχη περίοδο του Σε αντιδιαστολή, σηµαντικά αυξηµένες παρουσιάζονται οι παραχωρηθείσες πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα. Συγκεκριµένα, σε απόλυτους αριθµούς, κατά την υπό επισκόπηση περίοδο, η αύξηση στις πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα έφτασε τα 229,6 εκατ., έναντι αύξησης 46,4 εκατ. που καταγράφηκε το προηγούµενο έτος. Οι καθαρές τραπεζικές πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα που παραχωρήθηκαν τους πρώτους οκτώ µήνες του 2003 σηµείωσαν άνοδο της τάξης των 240,5 εκατ., σε σύγκριση µε 309,0 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Για την ίδια περίοδο, τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα µειώθηκαν κατά 182,0 εκατ., σε σύγκριση µε µείωση 3,7 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Κατά την περίοδο Ιανουαρίου Αυγούστου 2003, τα αταξινόµητα στοιχεία παρουσίασαν πτώση της τάξης των 256,7 εκατ., σε σύγκριση µε µείωση 10,7 εκατ., τους πρώτους οκτώ µήνες του Η σηµαντική αυτή µείωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση του δανειακού κεφαλαίου των τραπεζών καθώς και στην αύξηση των προβλέψεών τους για επισφαλείς χρεώστες. Όσον αφορά τις εξελίξεις στις συνιστώσες της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) κατά τους πρώτους οκτώ µήνες του έτους, η προσφορά χρήµατος (Μ1) κατέγραψε άνοδο της τάξης των 215,3 εκατ., ενώ η δευτερογενής ρευστότητα κατέγραψε πτώση 183,9 εκατ. Η εξέλιξη αυτή δυνατόν να οφείλεται στη µερική υποκατάσταση καταθετικών προϊόντων αλλά και στην πιο αυστηρή εφαρµογή των προστίµων σε περίπτωση µη επαρκούς προειδοποίησης, µε αποτέλεσµα να υπάρξει µετακίνηση καταθέσεων από τις καταθέσεις προθεσµίας σε καταθέσεις όψεως.

19 16 Πίνακας 7 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (µεταβολή, κυπριακές λίρες χιλιάδες) Αύγ. Ιαν. - Αύγ. Ιούλ. Αύγ / /2003 Καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα (Foreign assets (net)) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (Claims on private sector) Πιστώσεις προς τον δηµόσιο τοµέα (Claims on public sector) Αταξινόµητα στοιχεία (Unclassified items) Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) (Total liquidity) Προσφορά χρήµατος (Μ1) (Money supply) Νόµισµα σε κυκλοφορία (Currency in circulation) Καταθέσεις όψεως (Demand deposits) ευτερογενής ρευστότητα (Quasi-money)

20 17 Η ανάλυση των τραπεζικών πιστώσεων κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (πίνακας 8) δείχνει ότι την περίοδο Ιανουαρίου Αυγούστου, 2003, οι τοµείς των κατασκευών, των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων και του εµπορίου απορρόφησαν το µεγαλύτερο µερίδιο των νέων πιστώσεων 2, φτάνοντας το 39,2%, 37,8% και 10,2%, αντίστοιχα. Τον προηγούµενο χρόνο κυριαρχούσε ο τοµέας των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων µε µερίδιο 39,5% στις νέες πιστώσεις. Σε απόλυτους αριθµούς, τα προσωπικά και επαγγελµατικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 95,3 εκατ. την περίοδο Ιανουαρίου Αυγούστου 2003, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 114,4 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2002, ενώ στον τοµέα του εξωτερικού και εγχώριου εµπορίου, παρατηρήθηκε πτώση, από 71,5 εκατ. σε 25,8 εκατ. Αντίθετα, αυξηµένες χορηγήσεις, σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους, έγιναν στους τοµείς των κατασκευών, όπου τα νέα δάνεια ανήλθαν σε 98,6 εκατ. σε σύγκριση µε 65,3 εκατ. Στον τοµέα του τουρισµού δεν υπήρξε ουσιαστική µεταβολή, µε τα νέα δάνεια να φτάνουν τα 23,5 εκατ. για τους πρώτους οκτώ µήνες του 2003 σε σύγκριση µε 23,3 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Αξιοσηµείωτη αύξηση, σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2002, σηµείωσαν τα δάνεια προς τα δηµόσια ιδρύµατα και οργανισµούς (συµπεριλαµβανοµένης και της κυβέρνησης), γεγονός που αντικατοπτρίζει την απαγόρευση του δανεισµού της κυβέρνησης από την Κεντρική Τράπεζα µε βάση το νέο περί Κεντρικής Τράπεζας νόµο του Ιουλίου Σύµφωνα µε προκαταρκτικά εβδοµαδιαία στοιχεία για τις πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα, την περίοδο 1 26 Σεπτεµβρίου, 2003, καταγράφηκαν αποπληρωµές 0,6 εκατ., έναντι δανείων ύψους 24,5 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Για ολόκληρη τη δωδεκαµηνία µέχρι 26 Σεπτεµβρίου, 2003, το ύψος των νέων δανείων ανήλθε στα 481,7 εκατ., που ισοδυναµεί µε ετήσιο ρυθµό µεγέθυνσης 6,3%, έναντι αύξησης 8,4% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. 2 Ο αριθµός των νέων πιστώσεων αναφέρεται στις καθαρές πιστώσεις που παραχωρήθηκαν κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο.

21 18 Πίνακας 8 Τραπεζικές πιστώσεις κατά κατηγορία Ιανουάριος - Αύγουστος µεταβολή µερίδιο µεταβολή µερίδιο ΛΚ' 000 % ΛΚ' 000 % ηµόσια Ιδρύµατα και Οργανισµοί , ,1 Γεωργία , ,0 Μεταλλεία 134 0, ,3 Μεταποίηση , ,2 Μεταφορές και Επικοινωνίες 793 0, ,4 Εξωτερικό και Εγχώριο Εµπόριο , ,2 Κτήρια και Κατασκευές , ,2 Τουρισµός , ,3 Προσωπικά και Επαγγελµατικά άνεια , ,8 Προεξοφλήσεις Συναλλαγµατικών: Εσωτερικού 477 0, ,1 Εξωτερικού , ,4 Σύνολο , ,0 1) Περιλαµβάνει και δάνεια προς την Κυβέρνηση. Η παραχώρηση δανείων σε κατοίκους Κύπρου σε ξένο συνάλλαγµα παρουσίασε περαιτέρω µείωση τον Αύγουστο κατά 7,0 εκατ., ενώ τον Ιούλιο είχε παρατηρηθεί πτώση 0,1 εκατ. Τον Ιούνιο τα εν λόγω δάνεια είχαν παρουσιάσει αύξηση 6,5 εκατ. Το µερίδιο των πιστώσεων σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρέµεινε σταθερό στο 10,4% τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, από το 10,1% που καταγράφηκε τον Αύγουστο, 2002 (πίνακας 9) 3. Για την περίοδο 1-26 Σεπτεµβρίου, 2003, τα προκαταρκτικά στοιχεία φέρουν το ύψος του ξένου δανεισµού 4 σε κατοίκους Κύπρου µειωµένο κατά περίπου 11,2 εκατ. 3 Σηµειώνεται ότι τα αναφερόµενα µεγέθη περιλαµβάνουν µόνο τις χορηγίες των δανείων που παραχωρήθηκαν από όλα τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύµατα (all banks). 4 Ο νέος δανεισµός από τράπεζες του εξωτερικού σε Κύπριους, σύµφωνα µε τα στοιχεία που υποβάλλονται για το µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο δανεισµό, για το πρώτο τρίµηνο του 2003, υπολειπόταν των αποπληρωµών κατά 12,8 εκατ. Όσον αφορά τις διεθνείς τράπεζες, οι αποπληρωµές υπερτερούσαν των δανείων σε ξένο νόµισµα κατά 2,2 εκατ. µέχρι το τέλος Ιουλίου 2003.

22 19 Πίνακας 9 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 1 (µεταβολή, κυπριακές λίρες εκατ.) Ιούν. Ιούλ. Αύγ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 6,5-0,1-7,0 Σύνολο πιστώσεων 126,9 3,8-29,2 (υπόλοιπα τέλος περιόδου, Κυπριακές λίρες εκατ.) Αύγ. Ιούλ. Αύγ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 372,0 733,0 785,2 770,7 851,7 844,7 Σύνολο πιστώσεων 6516,0 7320,1 7904,1 7629,0 8173,8 8144,6 Μερίδιο % 5,7 10,0 9,9 10,1 10,4 10,4 1) Από εγχώριες τράπεζες. Από τα στοιχεία που αφορούν το δανεισµό των Κυπρίων σε ξένο νόµισµα, µέχρι το τέλος του Αυγούστου, 2003, το µερίδιο των δανείων σε ίδιο µήνα κατέγραψαν αύξηση 9,6% σε σύγκριση µε 20,2% τον αντίστοιχο περσινό µήνα. Τέλος, οι ξένοι κάτοχοι καρτών ξόδεψαν στην Κύπρο κατά ευρώ ανέρχεται σε 69,4%. Στα υπόλοιπα τον υπό ανασκόπηση µήνα 4,3% περισσότερα σε νοµίσµατα η κατανοµή είναι 10,3% σε δολάρια, 8,0% σε γεν και 10,6% σε ελβετικά φράγκα. Σύµφωνα µε στοιχεία που αφορούν το µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο δανεισµό σε ξένο νόµισµα, για τους πρώτους επτά µήνες του 2003, γύρω στο 21,5% των δανείων σε ξένο συνάλλαγµα χρησιµοποιήθηκαν στον τοµέα των σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του Η αντίστοιχη µεταβολή για το 2002 ήταν αύξηση 4,0%, ενώ σηµειώνεται ότι τον Ιούλιο 2003 το ποσοστό ήταν 1,6%. Η παρατηρηθείσα επιτάχυνση στις εν λόγω δαπάνες τον Αύγουστο συνάδει µε την αύξηση στις τουριστικές αφίξεις κατά τον εν λόγω µήνα. κατασκευών στην Κύπρο, 58,0% για την αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων 5 ενώ Από τα στοιχεία για τις πιστωτικές κάρτες και το 12,8% των δανείων για την αγορά πάγιου εξοπλισµού. άλλα νοµισµατικά µεγέθη, όπως ο συµψηφισµός των επιταγών, που είναι διαθέσιµα έγκαιρα, µπορούν να αντληθούν πληροφορίες για τη Όσον αφορά τις διευκολύνσεις µέσω πιστωτικών καρτών, οι εγχώριες δαπάνες των Κυπρίων σηµείωσαν αύξηση 12,3% τον Αύγουστο, 2003, σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του Η αντίστοιχη αύξηση για τον Αύγουστο του 2002 ήταν 16,5%. Αισθητή επιβράδυνση σηµείωσαν οι δαπάνες των Κυπρίων στο εξωτερικό, αφού τον µελλοντική πορεία των λιανικών πωλήσεων. Στο διάγραµµα 6 παρουσιάζονται ο δείκτης αξίας λιανικών πωλήσεων, για τον οποίο τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι για τον Ιούνιο, 2003 και ο σύνθετος δείκτης (composite indicator) 6, για τον οποίο τα διαθέσιµα στοιχεία είναι µέχρι τον Αύγουστο, Αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων αναφέρεται τόσο σε υφιστάµενα δάνεια σε λίρες Κύπρου όσο και στη µετατροπή υφιστάµενων δανείων σε άλλο νόµισµα. 6 Υπενθυµίζεται ότι ο σύνθετος δείκτης αποτελείται από τις εγχώριες δαπάνες Κυπρίων µε πιστωτικές κάρτες και το συµψηφισµό επιταγών (ΕΝΠ, Σεπτέµβριος 2002).

23 20 ιάγραµµα 6 Σχέση µεταξύ νοµισµατικών µεγεθών και λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων Σύνθετος δείκτης Ιούνιος Ιούλιος Αύγ Σύνθετος δείκτης Σύµφωνα µε το γράφηµα, ο σύνθετος δείκτης παρουσιάζει άνοδο τον Ιούλιο και πτώση τον Αύγουστο. Αυτό συνάδει µε την επίσηµη λήξη των εκπτώσεων τον Αύγουστο, καθώς και το γεγονός ότι ο τελευταίος µήνας του καλοκαιριού θεωρείται ο κατεξοχήν µήνας των διακοπών. Εποµένως οι λιανικές πωλήσεις επηρεάζονται αρνητικά. Βάσει αυτών των στοιχείων αναµένεται αντίστοιχη κίνηση στο δείκτη αξίας λιανικών πωλήσεων κατά τους ίδιους µήνες, δεδοµένου ότι στους προηγούµενους µήνες η προβλεπτική ικανότητα του σύνθετου δείκτη αποδείχτηκε επαρκής. Γενικά, αφαιρούµενης της εποχικότητας, γίνεται φανερό από το γράφηµα ότι συνεχίζει να παρατηρείται στασιµότητα στις λιανικές πωλήσεις.

24 21 Χρηµαταγορά Στην αγορά χρήµατος συνέχισαν να επικρατούν συνθήκες υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας. Ως αποτέλεσµα, η Κεντρική Τράπεζα στις παρεµβάσεις της στην αγορά χρήµατος απορρόφησε µέσω δηµοπρασιών αποδοχής καταθέσεων (depos) µέση ηµερήσια ρευστότητα ύψους 146,8 εκατ. τον Αύγουστο και 174,5 εκατ. το Σεπτέµβριο σε σύγκριση µε 117,7 εκατ. τον Ιούλιο και 136,7 εκατ. τον Ιούνιο (πίνακας 11). Στην αυξηµένη τραπεζική ρευστότητα του Αυγούστου σε σύγκριση µε τον Ιούλιο συνέβαλαν η αύξηση στις υπεραναλήψεις της κυβέρνησης και η αύξηση στη µέση ηµερήσια αξία των συναλλαγµατικών διαθεσίµων από 1.075,1 εκατ. τον Ιούλιο σε 1.104,4 εκατ. τον Αύγουστο. Το Σεπτέµβριο, υπήρξε περαιτέρω αύξηση στα συναλλαγµατικά διαθέσιµα, µείωση στις κυβερνητικές υπεραναλήψεις καθώς και µείωση του νοµίσµατος σε κυκλοφορία. Το αποτέλεσµα της καθαρής επίδρασης των πιο πάνω ήταν η περαιτέρω µικρή αύξηση της τραπεζικής ρευστότητας το Σεπτέµβριο έναντι του Αυγούστου. Πίνακας 10 Επιτόκια (ποσοστά % ετησίως) Η µέση αξία των υπεραναλήψεων των κυβερνητικών καταθέσεων αυξήθηκε κατά µέσο όρο στα 343,6 εκατ. τον Αύγουστο, από τα 332,7 εκατ. τον Ιούλιο. Για ολόκληρο τον Αύγουστο υπήρξαν καθαρές εκδόσεις τίτλων αξίας 68,6 εκατ. από δηµοπρασίες που έγιναν προς το τέλος του µήνα. Ως αποτέλεσµα, οι καταθέσεις της κυβέρνησης αυξήθηκαν προς το τέλος του µήνα ενώ ο µέσος όρος για τον Αύγουστο δείχνει ότι υπήρξαν υπεραναλήψεις. Αντίθετα, το Σεπτέµβριο υπήρξαν καθαρές αποπληρωµές τίτλων της κυβέρνησης ύψους 37,7 εκατ. και αυτό συνάδει µε την αυξηµένη ρευστότητα που απορρόφησε η Κεντρική Τράπεζα τον ίδιο µήνα. Το µέσο µηνιαίο επιτόκιο στις δηµοπρασίες αποδοχής καταθέσεων για τον Αύγουστο ήταν 3,28% ενώ για τον Ιούλιο ήταν 3,34%, σε σύγκριση µε 3,39% τον Ιούνιο. Το Σεπτέµβριο διενεργήθηκαν δύο δηµοπρασίες στις οποίες απορροφήθηκαν συνολικά 339,0 εκατ. µε µέσο επιτόκιο 3,41%. Στις 9 Οκτωβρίου διενεργήθηκε µια δηµοπρασία στην οποία απορροφήθηκαν 130,0 εκατ., µε µέσο επιτόκιο 3,47% Σεπ. Ιούλ. Αύγ. Σεπ. ιατραπεζική αγορά (1 µέρα) 5,96 4,93 3,42 3,72 3,19 3,09 3,35 Repos 5,97 6,39 Reverse repos/depos 4,44 4,59 3,91 3,99 3,34 3,28 3,41 Γραµµάτια δηµοσίου (13 εβδοµάδες) 5,75 6,00 4,02 3,51 Γραµµάτια δηµοσίου (52 εβδοµάδες) 6,21 6,35 4,30 4,28 3,63 3,64 Χρεόγραφα αναπτύξεως (2 χρόνια) 6,55 6,11 4,56 4,53 3,69 3,69 Χρεόγραφα αναπτύξεως (5 χρόνια) 7,45 6,96 5,07 5,10 4,45 4,48 Χρεόγραφα αναπτύξεως (10 χρόνια) 7,55 7,66 5,37 Χρεόγραφα αναπτύξεως (15 χρόνια) 6,47 5,60

25 22 Πίνακας 11 Ρευστότητα τραπεζικού συστήµατος ( εκατ., ηµερήσιοι µέσοι όροι περιόδου) Καθαρό ενεργητικό σε χρυσό και συνάλλαγµα (NFA) Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (repos) Προσφορά ρευστότητας Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (lombard) Άλλες πράξεις (swap) ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (overnight) Πρόσθετες και ειδικές και Σ.Μ.Ε. Καταθέσεις (additional & Απορρόφηση ρευστότητας Rev - repos & depos Τραπεζογραµµάτια, νοµίσµατα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης (καθαρές) Άλλοι παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας (καθαροί) Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων (MRA) Νοµισµατική βάση special & S.M.E. dep.) (cur. in circul.) ( ) Σεπτ ,6 0,0 0,0 0,0 0,0 58,7 79,6 94,8 386,0 89,4 189,3 461,8 986,1 Οκτ ,1 0,0 0,0 2,3 0,1 19,4 79,6 104,7 384,3 58,0 250,0 464,5 947,8 Νοέµ ,1 0,0 0,0 2,3 0,0 13,3 79,4 118,5 366,5 54,6 275,5 466,6 925,8 εκ ,4 0,0 0,0 3,6 0,0 8,3 79,4 111,9 385,3 10,5 274,6 468,1 941, Ιαν ,0 0,0 0,0 0,8 0,0 16,4 79,4 174,3 377,6 64,7 124,2 473,1 946,6 Φεβρ ,4 0,0 0,0 0,6 0,0 14,5 79,4 131,3 363,9 169,8 137,7 488,6 946,4 Μάρτ ,4 0,0 0,0 3,3 0,0 24,8 79,4 189,9 367,4 369,6 167,3 489,2 960,9 Απρ ,5 0,0 0,0 3,4 0,0 17,6 79,4 267,7 379,4 121,7 284,6 490,7 967,0 Μάιος 1.632,1 0,0 0,0 1,0 0,0 11,2 79,4 287,6 400,1 98,2 263,2 493,4 984,1 Ιούν ,3 0,0 0,0 0,6 0,0 26,0 79,4 366,9 403,1-16,3 221,6 496, ,7 Ιούλ ,2 0,0 0,0 1,5 0,0 41,5 79,4 405,2 413,5-212,0 179,6 497, ,9 Αύγ ,0 0,0 0,0 1,9 0,0 21,9 79,5 427,1 422,7-166,4 176,7 505, ,5 Σεπτ ,9 0,0 0,0 8,6 0,0 2,2 79,3 392,3 413,0-127,4 190,7 509, ,9 Οκτ ,3 0,0 0,0 0,3 0,0 10,5 79,4 332,6 413,3-98,8 213,4 511, ,4 Νοέµ ,9 0,0 0,0 0,6 0,0 4,7 79,5 385,3 399,9-135,9 201,8 512,1 996,2 εκ ,4 0,0 0,0 0,0 0,0 36,2 79,3 412,0 425,4-330,1 231,9 516, , Ιαν ,4 0,0 0,0 3,5 0,0 29,3 79,3 438,9 413,6-315,3 172,7 525, ,6 Φεβρ ,1 0,0 0,0 0,4 0,0 32,4 79,3 325,0 402,2-276,0 181,8 535, ,7 Μάρτ ,2 0,0 0,0 10,3 0,0 11,1 79,4 308,5 404,4-309,5 188,5 538, ,9 Απρ ,6 0,0 0,0 0,2 0,0 14,7 79,4 210,4 422,4-328,7 208,4 535, ,6 Μάιος 1.112,4 0,0 0,0 3,2 0,0 13,4 79,4 152,3 438,8-315,7 214,8 532, ,2 Ιούν ,7 0,0 0,0 1,6 0,0 9,9 79,3 136,7 447,1-309,5 204,0 529, ,1 Ιούλ ,1 0,0 0,0 0,0 0,0 27,6 79,3 117,7 462,2-332,7 193,2 527, ,9 Αύγ ,4 0,0 0,0 0,0 0,0 24,0 79,3 146,8 471,3-343,6 196,6 530, ,6 Σεπτ ,1 0,0 0,0 2,6 0,0 14,0 79,7 174,5 465,9-301,8 184,4 530, ,6

26 23 Το µέσο επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς διάρκειας µιας νύκτας µειώθηκε τον Αύγουστο στο 3,09% και αυξήθηκε το Σεπτέµβριο στο 3,35%, σε σύγκριση µε 3,19% τον Ιούλιο. Οι αποδόσεις των τίτλων του δηµοσίου παρουσιάζονται χωρίς µεγάλες µεταβολές κατά το µήνα Αύγουστο. Στους βραχυπρόθεσµους τίτλους, τον Αύγουστο ο µέσος όρος απόδοσης των γραµµατίων δηµοσίου διάρκειας 52 εβδοµάδων ήταν 3,64%. Στους µακροπρόθεσµους τίτλους, το µέσο επιτόκιο των χρεογράφων διετούς και πενταετούς διάρκειας βρισκόταν στο 3,69% και 4,48%, αντίστοιχα. Κατά το µήνα Αύγουστο δεν έγιναν δηµοπρασίες σε γραµµάτια 13 εβδοµάδων καθώς και σε δεκαετή και δεκαπενταετή χρεόγραφα. Το µήνα Σεπτέµβριο δεν έγινε καµία δηµοπρασία. Στον πινάκα 12 γίνεται µια σύγκριση µεταξύ των εγχώριων µακροπρόθεσµων επιτοκίων και εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία αναφέρονται στο µήνα Μάιο και δείχνουν ότι τα εγχώρια µακροπρόθεσµα πραγµατικά επιτόκια συνεχίζουν να βρίσκονται σε χαµηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Ο µέσος όρος των τελευταίων δώδεκα µηνών των µακροπρόθεσµων ονοµαστικών επιτοκίων βρισκόταν στο 4,94%. Τα εγχώρια πραγµατικά επιτόκια υπολείπονται των αντίστοιχων επιτοκίων της ΕΕ κατά 159 µ.β. Πίνακας 12 Πληθωρισµός και επιτόκια σε Ευρώπη και Κύπρο Μάιος 2003 (µέσος όρος τελευταίων 12 µηνών) Πληθωρισµός (Εν ΤΚ) Μακροπρόθεσµα Επιτόκια Μακροπρόθεσµα Πραγµατικά Επιτόκια Βέλγιο 1,20 4,50 3,30 ανία 2,50 4,60 2,10 Γερµανία 1,10 4,40 3,30 Ελλάδα 3,70 4,60 0,90 Ισπανία 3,60 4,50 0,90 Γαλλία 2,00 4,40 2,40 Ιρλανδία 4,60 4,50-0,10 Ιταλία 2,80 4,60 1,80 Λουξεµβούργο 2,60 4,10 1,50 Ολλανδία 3,30 4,40 1,10 Αυστρία 1,60 4,50 2,90 Πορτογαλία 3,90 4,50 0,60 Φινλανδία 1,60 4,50 2,90 Σουηδία 2,00 4,90 2,90 Ηνωµένο Βασίλειο 1,30 4,60 3,30 Ευρωζώνη 2,20 4,50 2,30 EΕ-15 2,00 4,50 2,50 Κύπρος 1) 4,03 4,94 0,91 1) Ο πίνακας αναθεωρήθηκε έτσι ώστε ο πληθωρισµός της Κύπρου να είναι µε βάση τον Εναρµονισµένο είκτη Τιµών Καταναλωτή όπως και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ.

27 24 ιεθνή και Εγχώρια Βασικά Επιτόκια Η ΕΚΤ, η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, και η Τράπεζα της Αγγλίας διατήρησαν στις πρόσφατες συνεδρίες τους τα επιτόκιά τους αµετάβλητα. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, στην συνεδρία της στις 5 Σεπτεµβρίου, τήρησε Ως αποτέλεσµα, το εύρος της ψαλίδας, µεταξύ εγχώριων και ευρωπαϊκών βασικών επιτοκίων, παραµένει στις 150 µ.β. τόσο για το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης όσο και για το επιτόκιο καταθέσεων µιας νύκτας. επίσης στάση αναµονής. Πίνακας 13 Βασικά επιτόκια (ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) µεταβολή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (2 Οκτωβρίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για πράξεις επαναγοράς 2,00 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης 3,00 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων 1,00 - Τράπεζα της Αγγλίας (9 Οκτωβρίου 2003) Repo Rate 3,50 - Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (16 Σεπτεµβρίου 2003) Federal Funds Rate 1,00 - Discount Rate 2,00 - Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (5 Σεπτεµβρίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για πράξεις επαναγοράς 3,50 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης 4,50 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων 2,50 -

28 25 Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) Ο Γενικός είκτης Τιµών παρουσίασε ανοδικές τάσεις στα µέσα Αυγούστου για να υποχωρήσει µέχρι το τέλος του µήνα, κλείνοντας στις 88,7 µονάδες, ψηλότερα από το κλείσιµο του προηγούµενου µήνα (διάγραµµα 7). Σηµειώνεται ότι τον Αύγουστο ο δείκτης κυµάνθηκε µεταξύ 85,6 και 94,3 µονάδων, ενώ το Σεπτέµβριο µεταξύ 86,8 και 89,8 µονάδων. Ο µέσος ηµερήσιος όγκος παρουσίασε αύξηση τον Αύγουστο φθάνοντας στα 0,9 εκατ. για να µειωθεί στα 0,8 εκατ. το Σεπτέµβριο. Ο µέσος ηµερήσιος αριθµός συναλλαγών αυξήθηκε στις τον Αύγουστο και µειώθηκε στις το Σεπτέµβριο, σε σύγκριση µε 603 συναλλαγές τον Ιούλιο. Οι περισσότεροι από τους επί µέρους κλαδικούς δείκτες παρουσίασαν άνοδο κατά τη διµηνία Αυγούστου Σεπτεµβρίου. Οι τίτλοι στους οποίους επικεντρώθηκε το µεγαλύτερο ποσοστό του µηνιαίου όγκου συναλλαγών ήταν οι µετοχές της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας, µε αντίστοιχα ποσοστά 30,4% και 5,9% τον Αύγουστο. Το Σεπτέµβριο οι µετοχές µε το µεγαλύτερο ποσοστό συναλλαγών ήταν της Τράπεζας Κύπρου µε 25,0% και της Aristo Developers µε 5,5%. ιάγραµµα 7 Γενικός είκτης Τιµών Χρηµατιστηρίου (ΧΑΚ) Αύγουστος - Σεπτέµβριος 2003 (29/3/1996=100, ηµερήσια στοιχεία) 95,0 94,0 94,30 93,0 92,0 91,0 90,0 89,0 89,84 88,0 87,0 86,0 85,0 85,62 86,88 84,0 83,0 01/08/03 05/08/03 09/08/03 13/08/03 17/08/03 21/08/03 25/08/03 29/08/03 02/09/03 06/09/03 10/09/03 14/09/03 18/09/03 22/09/03 26/09/03 30/09/03

29 26 Ο πίνακας 14 δείχνει ότι υπήρξαν αυξηµένες καθαρές εισροές κεφαλαίων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου κατά τους µήνες Αύγουστο και Σεπτέµβριο. Συγκεκριµένα, τον Αύγουστο οι αγορές µετοχών στο ΧΑΚ από µη κατοίκους Κύπρου µε βάση τα στοιχεία που αναφέρονται στις µετοχές εντός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών ανήλθαν στα 0,6 εκατ. ενώ οι πωλήσεις ανήλθαν στα 0,1 εκατ.. Το Σεπτέµβριο, τα αντίστοιχα ποσά ήταν 2,2 εκατ. και 0,1 εκατ. Πίνακας 14 Επενδύσεις µη κατοίκων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 (κυπριακές λίρες, χιλιάδες) εκ. εκ. Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Αγορές Πωλήσεις Καθαρές επενδύσεις Πηγή: Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 Τα στοιχεία για το 2001 και 2002 αναφέρονται µόνο στις αγορές και πωλήσεις µετοχών εκτός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών. Τα στοιχεία για το 2003 αποτελούνται από συναλλαγές εντός και εκτός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών.

30 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Οι τιµές το Σεπτέµβριο του 2003 σηµείωσαν αύξηση της τάξης του 3,64%, σε σύγκριση µε 2,94% τον προηγούµενο µήνα και 3,41% το Σεπτέµβριο του Όπως φαίνεται στον πίνακα 15, η άνοδος του πληθωρισµού κατά το Σεπτέµβριο, σε σύγκριση µε τον Αύγουστο, οφείλεται, κυρίως, στην επιτάχυνση που παρατηρήθηκε στις τιµές των εγχώριων γεωργικών προϊόντων, του ηλεκτρισµού, καθώς και των βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων. Παράλληλα, οι τιµές των υπηρεσιών παρουσίασαν µικρή επιτάχυνση. Αντίθετα, περαιτέρω πτώση σηµειώθηκε στις τιµές των µηχανοκινήτων οχηµάτων. Τέλος, οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων επιταχύνθηκαν ελαφρά. Σηµειώνεται ότι η επίδραση της αύξησης του βασικού συντελεστή ΦΠΑ από το 10% στο 13% τον Ιούλιο του 2002 πάνω στο είκτη Τιµών Καταναλωτή ( ΤΚ) έχει εξαλειφθεί από τον Αύγουστο του Φυσικά η περαιτέρω αύξηση στο συντελεστή ΦΠΑ κατά δύο εκατοστιαίες µονάδες από την 1 η Ιανουαρίου, 2003, εξακολουθεί να ασκεί αυξητική τάση στο ΤΚ. Όσον αφορά την κατηγορία των εγχώριων προϊόντων, αξιοσηµείωτη εξέλιξη κατά το Σεπτέµβριο του 2003 αποτελεί η επιτάχυνση των τιµών των γεωργικών προϊόντων, των βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων καθώς και του ηλεκτρισµού που ανήλθαν κατά 10,27%, 4,66% και 7,07%, αντίστοιχα, έναντι αύξησης κατά 3,52%, 4,07% και 5,05% τον Αύγουστο του Η επιτάχυνση των τιµών των γεωργικών προϊόντων οφείλεται κυρίως στην επίδραση της χαµηλής βάσης τιµών που παρατηρήθηκε το Σεπτέµβριο του 2002, ενώ η επιτάχυνση των τιµών του ηλεκτρισµού σηµειώθηκε κυρίως λόγω της ανόδου που παρατηρήθηκε στην τιµή του πετρελαίου κατά τους καλοκαιρινούς µήνες του Τέλος η επιτάχυνση που παρατηρήθηκε στις τιµές των βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων οφείλεται εν πολλοίς στην αύξηση του βασικού συντελεστή ΦΠΑ κατά δύο ποσοστιαίες µονάδες από την 1 η Ιανουαρίου, Οι τιµές των εισαγόµενων προϊόντων το Σεπτέµβριο του 2003 σηµείωσαν περαιτέρω µικρή πτώση, της τάξης του 0,61%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 0,36% τον Αύγουστο του Συγκεκριµένα, οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων παρουσίασαν µείωση κατά 2,45%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 1,39% τον προηγούµενο µήνα. Η µείωση αυτή φαίνεται να αντικατοπτρίζει εν µέρει το µούδιασµα της αγοράς εν αναµονή της µείωσης της φορολογίας για διάφορες κατηγορίες οχηµάτων. Οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων σηµείωσαν µικρή αύξηση. Τέλος, οι τιµές των υπηρεσιών κατέγραψαν το Σεπτέµβριο του 2003 αύξηση της τάξης του 4,06%, σε σύγκριση µε άνοδο 3,98% τον Αύγουστο του 2003 και 4,47% το Σεπτέµβριο του Αξιοσηµείωτη εξακολουθεί να είναι η συνεχιζόµενη πτώση των τιµών των τηλεπικοινωνιών, που άρχισε από τον Ιανουάριο του 2002 και οφείλεται στην ακολουθούµενη πορεία ελευθεροποίησης του τοµέα. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, ο πληθωρισµός κατά το πρώτο εννιάµηνο του 2003 ανήλθε στο 4,35%, σε σύγκριση µε 2,81% την αντίστοιχη περίοδο του Η επιτάχυνση αυτή αποδίδεται στη σηµαντική αύξηση των τιµών των εγχώριων βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών προϊόντων, των καυσίµων και υγραερίου, του