Α. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΣΠΟΥΔΕΣ

Transcript

1 Α. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΣΠΟΥΔΕΣ Γεννήθηκε στίς 22 Ιανουαρίου 1951 στό Κιλκίς. Εκεῖ ὁλοκλήρωσε τή στοιχειώδη ἐκπαίδευση, ἐνῶ τό Γυμνάσιο στή Θεσσαλονίκη καί τό Λύκειο στήν Ἀθήνα. Τό 1971 εἰσῆλθε στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἀπό ὅπου ἀπεφοίτησε τό Τόν Ὀκτώβριο τοῦ ἰδίου ἔτους (1975), ἐγγράφηκε ὡς ὑποψήφιος διδάκτορας στό τριετές Μεταπτυχιακό Τμῆμα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Βουκουρεστίου Ρουμανίας, ὅπου παρακολούθησε ὅλα τά μαθήματα τοῦ Πρακτικοῦ Κλάδου τῆς Θεολογίας καί ἀπό τό Συστηματικό Κλάδο, τό μάθημα τῆς Ὀρθόδοξης Δογματικῆς καί τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί ἐξειδικεύτηκε στήν Ὀρθόδοξη Λειτουργική. Τό 1977, ἀπό τόν Ιούλιο μέχρι καί τό Νοέμβριο, παρακολούθησε στό Τμῆμα Faculté des Lettres et Sciences Humaines τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Βesançon μαθήματα γαλλικῆς γλώσσας. Παράλληλα ἀσχολήθηκε μέ τή συγκέντρωση μέρους τοῦ βιβλιογραφικοῦ ὑλικοῦ γιά τήν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς του διατριβῆς τιτλοφορουμένης: "Sfintul Nicodim Aghioritul şi activitatea sa în domeniul liturgic" (Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ἡ συγγραφική του δραστηριότητα στό λειτουργικό τομέα). Τό ἀκαδημαϊκό ἔτος προετοιμάστηκε γιά τίς προφορικές ἐξετάσεις examen de admisibilitate. Πρόκειται γιά προφορικές ἐξετάσεις σέ ὅλα τά μαθήματα τοῦ σχετικοῦ Κλάδου τῆς Θεολογίας, μέ ἐπιμονή στήν κύρια εἰδικότητα ἡ ἐπιτυχία σέ αὐτές ἦταν ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν ὑποβολή καί ὑποστήριξη τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς. Τό ἔτος 1986 (4 Μαρτίου) ὑποστήριξε τή διδακτορική του διατριβή ἐπιτυχῶς καί τοῦ ἐδόθη ὁ τίτλος τοῦ διδάκτορος Θεολογίας στήν ὡς ἄνω Θεολογική Σχολή, μέ βαθμό ἄριστα (9,59). Τό 1974 νυμφεύθηκε τήν Ἀνθή Λιαγκάκη, πτυχιοῦχο Θεολογίας καί Φιλολογίας, μέ τήν ὁποία ἀπέκτησε τέσσερα παιδιά, ἕνα ἀγόρι καί τρία κορίτσια. Χειροτονήθηκε διάκονος τό 1976 (5 Σεπτεμβρίου), ἐνῶ τό 1979 (25 Νοεμβρίου) χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Στίς ἐξελέγη στή βαθμίδα τοῦ Λέκτορα τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς και Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Σχολῆς μας μέ γνωστικό ἀντικείμενο «Εἰσαγωγή στή Θεία Λατρεία».

2 2 Στίς ἐξελέγη στή βαθμίδα τοῦ Ἐπίκουρου Καθηγητῆ. Μονιμοποιήθηκε στήν ἴδια βαθμίδα μέ τήν ὑπ ἀριθμ / Πρυτανική Πράξη (ΦΕΚ 276/ ). Στίς ἐξελέγη στή βαθμίδα τοῦ Ἀναπληρωτῆ Καθηγητῆ (ΦΕΚ 833 τ. Γ / ) Γνωρίζει τή Ρουμανική καί τή Γαλλική γλῶσσα. Β. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Mετά τό διορισμό του ὡς Λέκτορος τῆς Λειτουργικῆς στόν Tομέα Λατρείας, Ἀρχαιολογίας καί Tέχνης ἀνέλαβε τή διδασκαλία τῶν ὑποχρεωτικῶν μαθημάτων: «Εἰσαγωγή στή θεία λατρεία» (α ἑξ.) καί «Λειτουργική. Βυζαντινός Λειτουργικός Τύπος» (η ἑξ.). Kατά τά ἀκαδημαϊκά ἔτη δίδαξε καί τό μάθημα «Λειτουργική - Ἱστορία καί Θεολογία τῆς θείας λατρείας» (ζ ἑξ.). Ὡς κατ ἐπιλογήν μαθήματα δίδαξε τά ἑξῆς: στό χειμερινό ἐξάμηνο τό μάθημα «Διορθόδοξα λειτουργικά θέματα» [(Χ 200) μέχρι τό ἀκαδημαϊκό ἔτος ] καί τό μάθημα «Λειτουργικά στοιχεῖα στά ἁγιολογικά κείμενα» (Χ 303) τό ἀκαδημαϊκό ἔτος Στό ἐαρινό ἑξάμηνο διδάσκει τό μάθημα «Θεολογία τῶν ἱερῶν μυστηρίων» (Θ 154). Ἀπό τό ἀκαδημαϊκό ἔτος διδάσκει τό ὑποχρεωτικό μάθημα: «Λειτουργική Ι. Εἰσαγωγή καί πηγές τῆς θείας Λατρείας» (Υ 205) καθώς καί τά ὡς ἄνω κατ ἐπιλογήν μαθήματα. Διδάσκει, ἐπίσης, στά τρία ἑξάμηνα σπουδῶν τοῦ Προγράμματος Mεταπτυχιακῶν Σπουδῶν τοῦ Tμήματος Ποιμαντικῆς καί Kοινωνικῆς Θεολογίας τά παρακάτω μαθήματα: α) «Θέματα ἑρμηνείας τῆς θείας λειτουργίας» (ΛΤ 2), β) «Ναός, σκεύη, ἄμφια» (ΛΤ 1) καί γ) «Σύγχρονα λειτουργικά θέματα» (ΛΤ 3). Στό πλαίσιο λειτουργίας τοῦ Προγράμματος Mεταπτυχιακῶν Σπουδῶν τοῦ Tμήματός μας ἔχει ἀναλάβει ὑπό τήν ἐπίβλεψή του ἀρκετούς μεταπτυχιακούς φοιτητές, ὁρισμένοι ἐκ τῶν ὁποίων ἔχουν ἤδη ὁλοκληρώσει τόν πρῶτο κύκλο τῶν μεταπτυχιακῶν τους σπουδῶν, λαμβάνοντας Μεταπτυχιακό Δίπλωμα μέ εἰδίκευση στή Λειτουργική. Ὁρισμένοι δέ ἐξ αὐτῶν ἔχουν ἐγγραφεῖ ὑπό τήν ἐπίβλεψή του καί στό δεύτερο κύκλο Μεταπτυχιακῶν Σπουδῶν, γιά τή λήψη Διδακτορικοῦ Διπλώματος. Κατά τήν τρέχουσα περί-

3 3 οδο εἶναι σύμβουλος καθηγητής σέ πέντε (5) ὑποψηφίους διδάκτορες στόν Τομέα τῆς Λειτουργικῆς. Ἔχει, ἐπίσης, ὁριστεῖ μέλος τριμελῶν συμβουλευτικῶν ἐπιτροπῶν Διδακτορικῶν Διατριβῶν πού ἐκπονοῦνται στό Tμῆμα μας καί στό ἄλλο Τμῆμα τῆς Σχολῆς μας, καθώς καί μέλος πολλῶν ἐξεταστικῶν ἐπιτροπῶν Διδακτορικῶν καί Διπλωματικῶν Ἐργασιῶν τῆς Σχολῆς μας. Συμμετέχει ἀνελλιπῶς στὰ συλλογικὰ διοικητικὰ ὄργανα τοῦ Τομέα Λατρείας, Ἀρχαιολογίας καὶ Τέχνης τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καὶ Κοινωνικῆς Θεολογίας. Κατά τά ἀκαδημαϊκά ἔτη καί διετέλεσε Διευθυντής τοῦ ὡς ἄνωτομέα. Συνεργάζεται μετά τῶν συναδέλφων του Καθηγητῶν στή διοργάνωση καί διεξαγωγή τῶν θείων λειτουργιῶν (ἑκάστη Πέμπτη) καί τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν στό Παρεκκλήσιο τῆς Σχολῆς μας, στό πλαίσιο τῆς Πρακτικῆς Ἀσκήσεως στή Λατρεία καί τό Κήρυγμα, συμβάλλοντας μέ αὐτόν τόν τρόπο στήν ὑποδειγματική τέλεση τῶν λειτουργιῶν καί ἀκολουθιῶν γιά τήν ἐκπαίδευση τῶν φοιτητῶν τῆς Σχολῆς μας. Διοργανώνει, στά πλαίσια τῆς ἐκπαίδευσης τῶν φοιτητῶν, ἐκπαιδευτικές ἐκδρομές - ἐπισκέψεις σέ Ἱερές Μητροπόλεις, ἱερές μονές καί ἱερά προσκυνήματα, ὅπου κατά τήν κρίση του δίδονται εὐκαιρίες λειτουργικῆς ἐμβάθυνσης τῶν φοιτητῶν καί γνωριμίας μέ τοπικές λειτουργικές παραδόσεις καί δράσεις. Γιά τόν ἴδιο λόγο προσκαλεῖ διακεκριμένους ὁμιλητές, οἱ ὁποῖοι πραγματοποιοῦν διαλέξεις στά πλαίσια τῶν μαθημάτων του, ὥστε οἱ φοιτητές νά ἔχουν ἄλλη μία εὐκαιρία ἐμπλουτισμοῦ πάνω στά σύγχρονα λειτουργικά θέματα. Ἀπό τό Σεπτέμβριο τοῦ 1997 μέχρι καί τό 2006 διετέλεσε Καθηγητής στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Κραϊόβα Ρουμανίας διδάσκοντας τό μάθημα τῆς Λειτουργικῆς ἐξ ὁλοκλήρου (δηλαδή καί στά τέσσερα ἑξάμηνα κατά τά ὁποῖα συμπεριλαμβανόταν τό μάθημα στό Πρόγραμμα Σπουδῶν) καί διατηρεῖ μέχρι σήμερα ἐπιστημονικές συνεργασίες μέ συναδέλφους καί ἱδρύματα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας, λόγῳ τῆς ρουμανομάθειας, τῶν ἐκεῖσε σπουδῶν του καί τῆς ἐκεῖ διδακτικῆς του δραστηριότητας. Τέλος, τό 2004 ἐκπροσωπῶντας τό Τμῆμα Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας συμμετεῖχε στό Πρόγραμμα ἐπιστημονικῆς συνεργασίας τοῦ Πανεπιστημίου μας μετά τοῦ Πανεπιστημίου Al. I. Cuza Ἰασίου - Ρουμανίας, ὅπου ἔδωσε καί σχετικές διαλέξεις γιά θέματα λατρείας.

4 4 Γ. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Κατά τά ἔτη ὑπηρέτησε ὡς Γραμματέας παρά τῷ Ἀρχιγραμματεῖ τῆς Ιερᾶς Συνόδου τῆς Εκκλησίας τῆς Ελλάδος μέ ἀντικείμενο τή σύνταξη ἐγγράφων, Πρακτικῶν καί τήν ὑλοποίηση ἀποφάσεων τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Δ.Ι.Σ.) καί τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας (Ι.Σ.Ι.) καί ὡς Γραμματεύς τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικῶν Σχέσεων. Ἀπό τή θέση αὐτή τοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά συμμετέχει ἐνεργά στήν ὀργάνωση ἐπισκέψεων στήν Ἑλλάδα Ὀρθοδόξων Πατριαρχῶν (Οἰκουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος, Μόσχας Ἀλέξιος κ.ἄ.), ἀποστολῶν ἀνθρωπιστικῆς βοήθειας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στό ἐξωτερικό (Πατριαρχεῖο Ρουμανίας, ). Ἐπίσης, συμμετεῖχε ὡς μέλος τῆς ἀντιπροσωπείας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στή Ζ Γενική Συνέλευση τοῦ Π.Σ.Ε. στήν Καμπέρα Αὐστραλίας (Φεβρουάριος 1991) καί στή Γενική Συνέλευση τοῦ Κ.Ε.Κ. στήν Πράγα Τσεχίας (Σεπτέμβριος 1992). Επί ἕνα καί πλέον ἔτος ἀνέλαβε ταυτόχρονα καί καθήκοντα Γραμματέως τῆς Συνοδικῆς Επιτροπῆς ἐπί τῆς Ἀγωγῆς τῆς Νεότητος ( ). Ἀπό τό 1991 μέχρι τό 2003 διετέλεσε Ὑπεύθυνος τοῦ Σεμιναρίου Ἐπιμορφώσεως Κατηχητῶν τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἀπό τίς εἶναι τακτικό μέλος τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Επιτροπῆς Λειτουργικῆς Αναγεννήσεως. Συμμετεῖχε μετά τῶν συναδέλφων λειτουργιολόγων, ἀειμνήστου π. Δημητρίου Τζέρπου καί κ. Παναγιώτη Σκαλτσῆ στήν Εἰδική Ἐπιτροπή γιά τή σύνταξη Κώδικα Ἐνοριακῆς Ποιμαντικῆς, μέ ἀνάθεση τοῦ θέματος: «Ἡ λειτουργική ζωή τῆς ἐνορίας». Κατά τά ἔτη ὑπηρέτησε ὡς Γενικός Διευθυντής τοῦ Ἱδρύματος Ψυχοκοινωνικῆς Ἀγωγῆς καί Στήριξης τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν «ΔΙΑΚΟΝΙΑ», μέ στόχο τήν ὀργάνωση εἰδικῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑπηρεσίας μέ ἀντικείμενο τήν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος τῶν ἐξαρτησιογόνων οὐσιῶν καί εἰδικότερα στόν τομέα τῆς Πρωτογενοῦς Πρόληψης. Στά πλαίσια τῆς ὀργάνωσης τοῦ «ΔΙΑΚΟΝΙΑ» συμμετεῖχε στό Ἐκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Διοίκηση καί Κοινωνικός Σχεδιασμός στόν τομέα

5 5 τῆς ἀντιμετώπισης τῆς τοξικοεξάρτησης», πού ὑλοποίησε τό ΚΕ.Θ.Ε.Α. σέ συνεργασία μέ τόν Τομέα Κοινωνιολογίας τῆς Ἐθνικῆς Σχολῆς Δημόσιας Ὑγείας καί τό ὁποῖο διήρκησε ἀπό τόν Ἰανουάριο τοῦ 2002 ἕως τόν Μάιο τοῦ 2003, ἐνῶ, στά γενικότερα πλαίσια ἐργασίας καί παρουσίας τοῦ ἱδρύματος, πραγματοποίησε διαλέξεις σέ εἰδικές συναντήσεις καί δημοσίευσε ἄρθρα ἐξειδικευμένου περιεχομένου. Ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος συμμετεῖχε στή Διακομματική Ἐπιτροπή τῆς Βουλῆς γιά τό θέμα τῶν Ναρκωτικῶν καί, μέ προσωπικές του ἐνέργειες, ἐπιτεύχθηκε ἡ ἔνταξη τοῦ «ΔΙΑΚΟΝΙΑ» στό τετραετές «Ἐθνικό Σχέδιο Δράσης γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς ἐξάρτησης ἀπό οὐσίες ( )». Ἀπό τό 1986 τοῦ ἔχουν ἀνατεθεῖ τά καθήκοντα τοῦ προϊσταμένου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Μαρίνης Ἄνω Ἰλισίων. Ἐπρόκειτο γιά νέα ἐνορία (ἔτος ἱδρύσεως τό 1976) καί ὁ Ἱερός Ναός βρισκόταν στή φάση τῆς ἀνεγέρσεως (σκυρόδεμα). Ὁλοκληρώθηκε ἡ ἀνέγερση καί ἀποπεράτωση τοῦ Ναοῦ καί μάλιστα τελέστηκαν καί τά ἐγκαίνια τόν Ὀκτώβριο τοῦ Πολύ σημαντική προσπάθεια κατέβαλε γιά τήν ὀργάνωση τοῦ πνευματικοῦ ἔργου τῆς ἐνορίας μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση στό νεανικό ἔργο. Δεῖγμα αὐτῆς τῆς προσπάθειας ἀποτελεῖ τό γεγονός ὅτι προέκυψαν ἀπό τό πνευματικό ἔργο τῆς ἐνορίας τριάντα πέντε νέοι κληρικοί. Τό 1986 συνέστησε στήν ἐνορία «Σχολή Βυζαντινῆς Μουσικῆς», ἡ ὁποία λειτουργεῖ ἀνελλιπῶς μέχρι καί σήμερα μέ ἀξιοσημείωτα ἀποτελέσματα. Κατὰ τὰ 32 χρόνια λειτουργίας τῆς Σχολῆς, ἔχουν ἐγγραφεῖ καὶ φοιτήσει σέ αὐτὴν περισσότεροι ἀπὸ 800 μαθητές, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους εἶναι φοιτητὲς προερχόμενοι ἀπὸ ὅλη τὴν Ἑλλάδα καὶ ἄλλες χῶρες. Ἐπίσης, ἔχουν πραγματοποιηθεῖ περί τίς ἐκατό μουσικές ἐκδηλώσεις, συναυλιακοῦ ἢ λατρευτικοῦ χαρακτῆρα ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς ἐνορίας. Ἡ Σχολή Βυζαντινῆς Μουσικῆς Ἁγίας Μαρίνης Ἄνω Ἰλισίων ἀπό τό 2017 εἶναι πλέον ἀναγνωρισμένη ἀπό τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ. Κατασκευάστηκαν μέ εὐθύνη του καί λειτουργοῦν ἀπό τό καί ἔκτοτε ἀνελλιπῶς- Κατασκηνώσεις τῆς ἐνορίας στή Δαφνοῦσα Εὐβοίας. Ἡ δράση αὐτή πραγματοποιήθηκε ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ «Ὀρθόδοξου Χριστιανικοῦ Μορφωτικοῦ καί Φιλανθρωπικοῦ Συλλόγου Ἡ Ἁγία Μαρίνα Ἄ- νω Ἰλισίων», ὁ ὁποῖος συνεστήθη τό 1998 καί ἀναπτύσσει δράσεις ὑποστηρικτικές τοῦ ἐνοριακοῦ - πνευματικοῦ ἔργου. Κατά τά ἔτη διετέλεσε Συντονιστής τῆς Γ Ἀρχιεπισκοπικῆς Περιφερείας τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν μέ εὐθύνη συντονισμοῦ ἐννέα ἐνοριῶν (Ζωγράφου, Ἰλίσια, Γουδῆ καί Παγκράτι).

6 6 Ἀπό τό Ἵδρυμα Ποιμαντικῆς Ἐπιμορφώσεως τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν τοῦ ἀνατέθηκε μία ὁμάδα ἐκπαίδευσης τοῦ Σεμιναρίου Ἐξομολογητικῆς. Οἱ συναντήσεις ἄρχισαν τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2010, γίνονταν μία φορά τό μήνα καί διαρκοῦσαν μέχρι τό Μάιο κάθε ἔτους. Πραγματοποιήθηκαν οἱ ἐκπαιδευτικές ὁμάδες τῶν ἐτῶν: , , , , , Εχει πραγματοποιήσει πολλές διαλέξεις - ὁμιλίες σέ Ἱερατικά Συνέδρια Ιερῶν Μητροπόλεων, σέ ἡμερίδες διαφόρων φορέων κ.ἄ. Επίσης ἔχει προσκληθεῖ πολλές φορές καί μίλησε σέ ἐπιμορφωτικές συνάξεις, Σχολές Γονέων καθώς καί σέ ραδιοτηλεοπτικές ἐκπομπές. Κατά καιρούς παρουσίασε λειτουργικά καί ἄλλα πνευματικά θέματα ἀπό τό Ραδιοφωνικό Σταθμό τῆς Εκκλησίας τῆς Ελλάδος. Ὅλα τά ὡς ἄνω δέν παρατίθενται λεπτομερῶς, καθώς ἐντάσσονται στήν εὐρύτερη ἐκκλησιαστική του δράση. Κατά τά ἔτη διετέλεσε μέλος τῆς Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ περιοδικοῦ «ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ». Τέλος, εἶναι μέλος τῆς Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ περιοδικοῦ Revista Teologica, τό ὁποῖο εἶναι ἕνα ρουμανικό ἐπιστημονικό περιοδικό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ardeal τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας. Δ. ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ - ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ 1. ΙΓ Συνέδριο Πατερικῆς Θεολογίας (Ἀθήνα, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Λειτουργικά στοιχεῖα στόν Αγιο Γρηγόριο Νύσσης». 2. Θεολογικό Συμπόσιο ἀφιερωμένο στό λειτουργιολόγο Ene Branişte (Κραϊόβα, 3-4 Ἀπριλίου 1998). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ λειτουργικοῦ ἔργου τοῦ ἀειμνήστου καθηγητοῦ Ene Branişte». 3. Ιερό Κοινόβιο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, Πεντάλοφος Γουμενίσσης: Α Ἐπιστημονικό Συνέδριο «Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης» ( ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὡς λειτουργιολόγος». 4. Ιερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος: Συνέδριον διά θέματα τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας καί Εξομολογήσεως (Προκόπι Εὐβοίας, ). Συμμετοχή ὡς μέλος τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς.

7 7 5. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: 8ο Διεθνές Συνέδριο «San Nicodemo Aghiorita e la Filocalia» (16-19 Σεπτεμβρίου 2000). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ὁ Ἅγιος Μακάριος Κορίνθου». 6. Β Πανελλήνιο Λειτουργικό Συνέδριο μέ γενικό θέμα: «Λατρεύσωμεν εὐαρέστως τῷ Θεῷ. Τό αἴτημα τῆς λειτουργικῆς ἀνανεώσεως στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σήμερα», (Βόλος, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Προσπάθειες λειτουργικῆς ἀνανέωσης στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας». 7. Β Πανελλήνιο Συνέδριο Ἰατροδικαστικῆς καί Τοξικολογίας. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἡ Ἐκκλησία ἀπέναντι στό πρόβλημα τῶν Ναρκωτικῶν», Πανεπιστήμιο Πειραιᾶ, 26 Νοεμβρίου Ἱερατική Σύναξη Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν (Ἱερός Ναός Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀχαρνῶν, ). Εἰσήγηση μέ θέμα: «Θεοῦ γάρ ἐσμέν συνεργοί». 9. Α Ἱερατικό Συνέδριο Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν: «Ἡ ἐνορία στόν 21ο αἰῶνα - ἀέναη πορεία διακονίας» (Πειραιᾶς, ). Συμμετοχή ὡς Πρόεδρος τῆς Γραμματείας. 10. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: 9ο Διεθνές Συνέδριο «San Giovanni Climaco e il Monte Sinai» (16-18 Σεπτεμβρίου 2001). 11. Γ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συνέδριο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Τό μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας» (Νεάπολη Θεσσαλονίκης, Ὀκτωβρίου 2001). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ ποιμαντική τῆς θείας λειτουργίας - Ἡ ἐνεργός συμμετοχή τοῦ λαοῦ στή θεία λειτουργία». 12. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ὁ ποιμένας μπροστά στίς ἀνεπιθύμητες κυ- ήσεις», στό Μεταπτυχιακό Σεμινάριο: «Ἀναπαραγωγικές τεχνικές - ἐμβρυϊκή ἐξέλιξη» τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (12 Μαρτίου 2002). 13. Γ Διεθνής Συνάντηση «Γιατρῶν τῆς Ἀγάπης». Γ Συνεδρία: «Νέοι καί ἡ ἀσθένεια τῆς ἐξάρτησης» (Βάρνα Βουλγαρίας, Σεπτεμβρίου 2002). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μπροστά στό πρόβλημα τῆς ἐξάρτησης τῶν νέων». 14. Πανελλήνιο Συνέδριο τῆς Ἑλληνικῆς Ὁμοσπονδίας Ὀρθοδόξων Νεολαιῶν ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Ἑλλάδος. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ναρκωτικά, ἄρνηση ἤ ἀποτυχία γιά κοινωνική ζωή (Ἡ πρόταση τῆς Ἐκκλησίας)», Ἀθήνα, 1-3 Νοεμβρίου Δ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Τό μυστήριον τοῦ Γάμου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» (Προκόπι Εὐβοίας, 3-6 Νοεμβρίου 2002). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἱστορική

8 8 ἐξέλιξη τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου μέχρι καί τά τέλη τοῦ η αἰῶνα». 16. Ἀνοικτό Πανεπιστήμιο Δήμου Θεσσαλονίκης, ἀκαδ. ἔτος Διάλεξη μέ θέμα: «Ἡ θεία λειτουργία ἀπό τά σύμβολα στήν πραγματικότητα» (Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2002). 17. Α Διεπιστημονική Σύσκεψη Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Γάμου, Οἰκογενείας, Προστασίας παιδιοῦ καί δημογραφικοῦ προβλήματος. Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ πνευματικός ἐνώπιον τῶν προβλημάτων τῆς τεκνογονίας» (Ἀθήνα, Δεκεμβρίου 2002). 18. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο μέ θέμα: «L Altare, mistero di presenza, opera dell arte» (31 Ὀκτωβρίου-2 Νοεμβρίου 2003). 19. Ε Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Ἱερουργεῖν τό Εὐαγγέλιον. Ἡ Ἁγία Γραφή στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία» (Προκόπι Εὐβοίας, 2-5 Νοεμβρίου 2003). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν ἑορταζομένων ἁγίων». 20. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ναρκωτικά καί πόνος», Πολιτιστικός Μορφωτικός Θρησκευτικός Σύλλογος «Προφήτης Ἠλίας ὁ Θεσβίτης» (Ἀμφιθέατρο Ἀμερικανικοῦ Κολλεγίου, 26 Ἰανουαρίου 2004). 21. Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Δράμας μέ γενικό θέμα: «Καιροί προσευχῆς» (17 Μαΐου 2004). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου». 22. Ἱερά Μονή Simbăta de Sus: Διεθνές Συνέδριο «Ortodoxia parte integrantă din spiritualitatea şi cultura europeană ( ). Τίτλος εἰσηγήσεως: Biserica Ortodoxă în cadrul Uniunii Europene. Întâmpinarea problemelor liturgico-pastorale (Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στά πλαίσια τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἀντιμετώπιση λειτουργικῶν καί ποιμαντικῶν προβλημάτων). 23. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἐξαρτώμενοι καί συνεξαρτώμενοι. Μιά ἀμφίδρομη σχέση», στήν Ἑταιρεία ὑποστήριξης ἐξαρτημένων ἀτόμων «Ὅασις» (Θεσσαλονίκη, ). 24. ΣΤ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Χριστιανική Λατρεία καί εἰδωλολατρία. Οὐκ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει οἱ θεόφρονες παρά τόν κτίσαντα» (Τῆνος, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ ἐθνική βαττολογία καί ἡ λειτουργική προσευχή τῆς Ἐκκλησίας». 25. Σεμινάριο Κατηχητῶν Ἱερᾶς Μητροπόλεως Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ ( ). Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἡ λειτουργική ζωή ὡς πεδίο καί στόχος τῆς Κατηχήσεως».

9 9 26. Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Δράμας μέ γενικό θέμα: «Ὁ χριστιανικός Ναός» (2005). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ χριστιανικός Ναός σέ σχέση μέ τή διακόσμηση καί ἐπίπλωσή του». 27. Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Ἅγιος Μακάριος (Νοταρᾶς) Κορίνθου ( 1805) καί ὁ περίγυρός του», (Κόρινθος, 9-14 Μαΐου 2005). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ Ἱεροσύνη καί ἡ ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων τῶν ἱερέων κατά τόν Ἅγιο Μακάριο Κορίνθου». 28. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο «L Ambone, tavola della parola di Dio», (2-4 Ἰουνίου 2005). Συμμετοχή ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. 29. Ζ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό Μυστήριον τῆς Ἱεροσύνης. Καθώς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ κἀγώ πέμπω ὑμᾶς (Ἰωάν. 20, 21)» (Προκόπι Εὐβοίας, Σεπτεμβρίου 2005). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἱεροσύνη καί Ἄσκηση». 30. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο «Spazio liturgico e orientamento» (1-3 Ἰουνίου 2006). 31. Ἱερά Μονή Simbăta de Sus: Διεθνές Συμπόσιο ἀφιερωμένο στήν προσωπικότητα καί τό ἔργο τοῦ π. Δημητρίου Στανιλοάε (20-23 Ἰουλίου 2006). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Contribuţia liturgică a Părintelui Dumitru Stăniloae» (Ἡ λειτουργική συμβολή τοῦ π. Δημητρίου Στανιλοάε). 32. Η Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό χριστιανικόν ἑορτολόγιον. Κεφάλαιον ἑορτῆς μνήμη Θεοῦ» (Βόλος, Σεπτεμβρίου 2006). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ». 33. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο «Il Battistero» (31 Μαΐου -2 Ἰουνίου 2007). 34. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο: "Il Cristo transfigurato nella tradizione spirituale ortodossa" (Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ στήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα). Τίτλος εἰσηγήσεως: La Trasfigurazione del Salvatore nella Liturgia e nell innografia bizantina (Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος στή βυζαντινή Λειτουργία καί Ὑμνογραφία), Bose, Σεπτεμβρίου Θ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό μυστήριο τοῦ θανάτου στή λατρεία τῆς Ἐκκλησίας» (Βόλος, 5-7 Νοεμβρίου 2007). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ ἐπικήδειος καί ἐπιμνημόσυνος λόγος». 36. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἐμεῖς καί τά παιδιά μας. Ἀλληλεπιδράσεις στή ζωή τῶν παιδιῶν καί τῶν γονέων», Ἱερά Μητρόπολη Κυθήρων,

10 Β Ἐπιστημονική Ἡμερίδα τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας μέ γενικό θέμα: «Τό ἱστορικό καί ἑρμηνευτικό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ». Τίτλος εἰσηγήσεως: «Τό εὐχολογικό ἔργο τῶν Πατέρων τοῦ Ἡσυχασμοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Καλλίστου Α καί Φιλοθέου Κοκκίνου, Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως» (Θεσσαλονίκη, 20 Μαρτίου 2008). 38. Ι Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Ἡ ὑγεία καί ἡ ἀσθένεια στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας» (Βόλος, Ὀκτωβρίου 2008). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Οἱ ἀκολουθίες τοῦ ἁγιασμοῦ καί ἡ θεραπευτική τους διάσταση». 39. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἱστορικές καί Θεολογικές συντεταγμένες τῆς Εἰκονομαχίας» σέ Ἡμερίδα τοῦ Συλλόγου «Πολίτες γιά τήν προστασία τῆς Μάνης» μέ θέμα τήν ἱστορία τῆς Μάνης καί τήν προστασία τῶν βυζαντινῶν της μνημείων (Πειραιᾶς, 9 Μαρτίου 2009). 40. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Βασικοί συμβολισμοί στή θεία λειτουργία» στόν Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου Ἐλευθερίων Θεσσαλονίκης (12 Μαρτίου 2009). 41. Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Λαρίσης καί Τυρνάβου. Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ θάνατος καί ἡ ἀντιμετώπισή του. Θεολογική, πνευματική καί ποιμαντική προσέγγιση» (7 Σεπτεμβρίου 2009). 42. ΙΑ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Λειτουργική Ἀγωγή. Μυσταγωγῶν Σου Κύριε τούς μαθητάς ἐδίδασκες λέγων» (Βόλος, Ὀκτωβρίου 2009). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ διά μέσου τῆς θείας λατρείας παιδεία θανάτου τῶν πιστῶν». 43. Ε Ἐπιστημονικό Συμπόσιο τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας μέ γενικό θέμα: «Ἱστορία καί Γραμματεία γιά τόν ἄγιο Δημήτριο καί τήν πόλη του ἀπό τόν η - ιβ αἰῶνα». Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Δημητρίου στήν ἀσματική καί μοναστική παράδοση τῆς μεσοβυζαντινῆς περιόδου» (Θεσσαλονίκη, Ὀκτωβρίου 2009). 44. Δ Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ γενικό θέμα: «Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ἡ ἐποχή του. 200 χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του». Τίτλος εἰσηγήσεως: «Οἱ ὅσιοι πατέρες Παΐσιος Βελιτσκόφσκι ( ), Μακάριος Κορίνθου ( ) καὶ Νικόδημος Ἁγιορείτης ( ). Συγγένειες καὶ ἀλληλεπιδράσεις μὲ εἰδικὴ ἀναφορὰ στὴν ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας», Ἁγιορείτικη Ἑστία (5-7 Νοεμβρίου 2009). 45. Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο «Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος». Εἰσήγηση μέ θέμα: «Τά μυστήρια τῆς χριστιανικῆς μυήσεως στίς βαπτισματικές Ὁμιλίες τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου», (Θεσσαλονίκη, Νοεμβρίου 2009).

11 Εἰσήγηση μέ θέμα: «Τό ἀσκητικό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ σημερινή οἰκογένεια» στή Σχολή Γονέων Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Γερασίμου Ἰλισίων (14 Δεκεμβρίου 2009). 47. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Ἡ ἄσκηση μέσα στό γάμο» (Ἱ. Ναός Ἁγίου Γεωργίου, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 2 Μαρτίου 2010). 48. Ἱερά Μονή Bose Ἰταλίας: H Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο «Liturgia e Arte» (3-5 Ἰουνίου 2010). 49. Ἱερατική Σύναξη τῆς Ἱ. Μ. Μονεμβασίας καί Σπάρτης. Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ λειτουργική ζωή τοῦ ἱερέα καί τῶν ἐνοριτῶν του» (Σπάρτη, 6 Σεπτεμβρίου 2010). 50. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Θεολογικά καί πνευματικά βήματα τοῦ γάμου» (Ἱ. Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, 11 Ὀκτωβρίου 2010). 51. ΙΒ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱ. Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Πρόσωπα καί σταθμοί ὁρόσημα στή διαμόρφωση τῆς θείας λατρείας» (Βόλος, Σεπτεμβρίου 2010). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἀσματικό καί μοναχικό τυπικό καί ἡ στουδιτική μεταρρύθμιση». 52. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Τελετουργική προσέγγιση τοῦ Βαπτίσματος» στά πλαίσια τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ προγράμματος στόν τομέα τῆς Λειτουργικῆς, πού διοργάνωσε τό Ἵδρυμα Ποιμαντικῆς Ἐπιμορφώσεως τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν (Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου Χαλανδρίου, ). 53. Εἰσήγηση μέ θέμα: Preoţie şi Asceză (Πανεπιστήμιο Κλούζ Ρουμανίας, ). 54. Διεθνές Συνέδριο ἀφιερωμένο στό Γέροντα Θεόφιλο Παραϊάν. Εἰσήγηση μέ θέμα: «Aspecte liturgice în viaţa şi învăţătura Parintelui Teofil Părăian (Λειτουργικές ὄψεις στή ζωή καί στό ἔργο τοῦ Γέροντος Θεοφίλου Παραϊάν)» (Τιμισοάρα Ρουμανίας, 4-5 Μαΐου 2011). 55. Α Ἐπιστημονική Ἡμερίδα Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς: «Σύγχρονες τάσεις καί προοπτικές» (Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, Τμῆμα Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας, 26 Μαΐου 2011). Συμμετοχή ὡς μέλος τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς. 56. A Ἡμερίδα τῆς Ἐνοριακῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγίας Μαρίνης Ἄνω Ἰλισίων γιά τήν Ψαλτική Τέχνη μέ γενικό θέμα: «Ψαλτική ἐπιτέλεση ἤ περί τῆς Λειτουργίας τοῦ Μέλους». Εἰσήγηση μέ θέμα: «Συλλειτουργία βήματος καί ἀναλογίου δεοντολογία καί προοπτική» (Δαφνοῦσα Εὐβοίας, 28 Μαΐου 2011). 57. Διάλεξη στόν Ἱ. Ν. Ἁγίου Νικολάου Πατρῶν μέ θέμα: «Μιλῶντας γιά τό γάμο σήμερα» (30 Μαΐου 2011).

12 Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης. Τίτλος εἰσηγήσεως: «Θεολογικά καί πνευματικά βήματα τοῦ γάμου καί σύγχρονες παρεκκλίσεις» (21 Ἰουνίου 2011). 59. Ἱερατικό Συνέδριο τῆς Ἱ. Μ. Μονεμβασίας καί Σπάρτης. Τίτλος εἰσηγήσεως: «Τό ἱερό μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως» ( ). 60. ΙΓ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στελεχῶν Ἱ. Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Ὁ λειτουργικός λόγος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σήμερα» (Τῆνος, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Εἰσαγωγὴ στὴ συνάφεια θεολογίας καὶ λειτουργικοῦ λόγου (Βίβλος, Δόγμα, Ἦθος)». 61. Ὁμιλία στόν Ἱ. Ν. Ἁγ. Δημητρίου Ὄπλων ( ) μέ θέμα: «Ἀπό τό Σταυρό τοῦ Χριστοῦ στό σταυρό τοῦ πιστοῦ». 62. Ἐπιστημονικό Συνέδριο στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Arad Ρουμανίας (27 Μαρτίου 2012). Τίτλος Εἰσηγήσεως: «Τό ἱερό Εὐχέλαιο (ἱστορική, θεολογική καί ποιμαντική θεώρηση)». 63. Διάλεξη μέ θέμα: «Τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως» (Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Arad Ρουμανίας, 28 Μαρτίου 2012). 64. Διάλεξη μέ θέμα: «Ὁ σταυρός τοῦ πιστοῦ» (Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Arad Ρουμανίας, 28 Μαρτίου 2012). 65. Διάλεξη μέ θέμα: «Ἱεροσύνη καί ἄσκηση» (Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Timisoara Ρουμανίας, 29 Μαρτίου 2012). 66. Ἱ. Μονή Bose Ἰταλίας: Ι Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο «Identité et transformation. L aménagement liturgique des Églises» (31 Μαΐου - 2 Ἰουνίου 2012). 67. Διάλεξη μέ θέμα: «Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες - Ἐκκλησιαστικοί Πατέρες καί κοινωνικοί ἐργάτες» στά πλαίσια ἐκδήλωσης τῆς Ἱ. Μ. Κυθήρων γιά τούς ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων (Αἴθουσα Κυθηραϊκοῦ Συνδέσμου Χώρας Κυθήρων, ). 68. Ὁμιλία στό Χριστιανικό Σύλλογο «ΕΛΠΙΣ» μέ θέμα: «Ἱερά Ἐξομολόγηση - Ἡ ἐπιστροφή στήν ἀγκαλιά τοῦ Πατρός» ( ). 69. Διάλεξη μέ θέμα: «Ἡ θεία λειτουργία - Ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ» στά πλαίσια Κληρικολαϊκῆς Συνελεύσεως τῆς Ἱ. Μ. Κυθήρων (Ἱ. Μονή Ὁσίου Θεοδώρου, Κύθηρα, ). 70. Διάλεξη μέ θέμα: «Ἡ θεία λειτουργία ἀπό τά σύμβολα στήν πραγματικότητα» (Ἱερατική Σύναξη Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν καί Λεβαδείας, ). 71. Ὁμιλία μέ θέμα: «Ἀπό τή φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ στή φιλανθρωπία τοῦ ἀνθρώπου» (Ἱ. Ν. Ἁγίου Θεράποντος Ζωγράφου, ). 72. Ἐπιστημονικό Συμπόσιο Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.: Μνήμη καθηγητῆ Ἰωάννου Φουντούλη - 50 χρόνια λειτουργικῆς ἔρευνας καί διακο-

13 13 νίας ( ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ὁ Ἰωάννης Φουντούλης καί ἡ λειτουργική ἀναγέννηση». 73. Α Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο «Ἀπόστολος Παῦλος καί Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς: Ἀπό τήν Οἰκουμενική στήν Ἡσυχαστική Θεολογία» (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἀναφορές σέ χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό Κυριακοδρόμιο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ». 74. Ὁμιλία μέ θέμα: «Ἡ ἐμπειρία τῆς λειτουργικῆς ζωῆς τοῦ ἱερέα καί τῶν ἐνοριτῶν του» (Ἱερατική Σύναξη Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ξάνθης καί Περιθεωρίου, ). 75. Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο στή Θεολογική Σχολή Timisoara Ρουμανίας μέ γενικό θέμα: «Τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας» (9-10 Μαΐου 2014). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Participarea activă a poporului la Sf. Liturghie în trecutul şi astazi (istoria şi actualitate)» (Ἡ ἐνεργός συμμετοχή τοῦ λαοῦ στή θεία Εὐχαριστία - Ἱστορία καί ἐπικαιρότητα). 76. Διεθνές Λειτουργικό Συμπόσιο στή Θεολογική Σχολή Ἰασίου Ρουμανίας μέ θέμα: «Comuniune euharistică şi trăire filocalica» (Εὐχαριστιακή κοινωνία καί φιλοκαλική ἐμπειρία), Μαΐου Τίτλος εἰσηγήσεως: «Treptele urcuşului comuniunii cu Hristos în Sfânta Liturghie» (Οἱ βαθμίδες τῆς πορείας τῆς κοινωνίας μέ τό Χριστό μέσα στή θεία λειτουργία). 77. Σειρά διαλέξεων διδακτικοῦ χαρακτῆρα (μαζί μέ τόν καθηγητή κ. Π. Σκαλτσῆ) στό Σεμινάριο Μεταπτυχιακῶν φοιτητῶν τοῦ Λειτουργικοῦ Τομέα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Βελιγραδίου, ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ ἐκεῖ καθηγητοῦ Νέναντ Μιλόσεβιτς (30 Μαΐου - 8 Ἰουνίου 2014). 78. Β Ἡμερίδα Ψαλτικῆς τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς Ἱ. Ναοῦ Ἁγίας Μαρίνης Ἄνω Ἰλισίων, μέ γενικό θέμα: «Συμμετοχή στήν ψαλτή λατρεία» (Ἱερός Ναός Ἁγίας Μαρίνης Ἄνω Ἰλισίων, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Μυσταγωγία καί Κήρυγμα: ἡ παραμελημένη μυσταγωγική κατήχηση ὡς ἀπάντηση στό αἴτημα τῆς συμμετοχῆς τοῦ λαοῦ». 79. Διεθνές Συμπόσιο μέ θέμα: «Ancient Christian Literature and Christian Apocrypha» (Ἡ Ἀρχαία Χριστιανική Γραμματεία καί τά Χριστιανικά Ἀπόκρυφα), Θεσσαλονίκη, Τίτλος εἰσηγήσεως: «La reception des traditions apocryphes sur Saint John Le Precurseur dans les textes hagiographiques byzantines» (Ἡ πρόσληψη τῶν ἀποκρύφων παραδόσεων γιά τόν Τίμιο Ἰωάννη Πρόδρομο στά λειτουργικά βυζαντινά κείμενα). 80. Ὁμιλία μέ θέμα: «Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ καί ἡ καθημερινότητα» (Ἱ. Μητρόπολις Λαγκαδᾶ, ).

14 Σειρά διαλέξεων - μαθημάτων Λειτουργικῆς σέ προπτυχιακούς καί μεταπτυχιακούς φοιτητές τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Βελιγραδίου (2-6 Νοεμβρίου 2015). 82. Παγκρήτιο Σεμινάριο Λειτουργικῆς (Ὀρθόδοξη Ἀκαδημία Κρήτης, Νοεμβρίου 2015). Μαθήματα Λειτουργικῆς γιά τούς ἱερεῖς τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης. 83. Ὁμιλία μέ θέμα: «Ἡ ἐμπειρία μας μέ τό Σωτῆρα Χριστό μέσα στή θεία λειτουργία» (Ἱ. Μητρόπολις Κορίνθου, ). 84. Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Ἁγία Γραφή καί Ὀρθόδοξη Λατρεία» (Θεσσαλονίκη, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Τό βιβλικό ὑπόβαθρο τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου». 85. ΙΣΤ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό Ἁγιολόγιον τῆς Ἐκκλησίας» (Λαμία, Σεπτεμβρίου 2016). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ μνημόνευση τῶν Ἁγίων στή θεία λειτουργία». 86. Γ Θεολογικό Συμπόσιο μέ θέμα: «Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί Θεία Λατρεία» (Ἱ. Μονή Βλατάδων Θεσσαλονίκης, 1-3 Δεκεμβρίου 2016). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ λειτουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας ἐν ἀναφορᾷ πρός τή λειτουργική πράξη τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως». 87. Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Βιβλικός λόγος καί Λειτουργική Ὑμνογραφία» (Θεσσαλονίκη, Φεβρουαρίου 2017). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Οἱ ὕμνοι τῆς θείας λειτουργίας». 88. Διεθνής Ἐπιστημονική Διημερίδα μέ γενικό θέμα: «Ἰωάννης Φουντούλης ὡς θεραπευτής τῆς λειτουργικῆς Θεολογίας» (Θεσσαλονίκη, ). Τίτλος εἰσηγήσεως: «Ἡ Ἀσματική λειτουργική παράδοση καί ὁ μακαριστός Ἰ. Φουντούλης».

15 15 Ε. ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ Ι. ΜΕΛΕΤΕΣ 1. Sfintul Nicodim Aghioritul si activitatea sa in domeniul liturgic (Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ἡ συγγραφική του δραστηριότητα στό λειτουργικό τομέα), διδακτορική διατριβή, Βουκουρέστι Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί τό λειτουργικό του ἔργο, ἔκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 1998 (ἀναθεωρημένη ἔκδοση στά ἑλληνικά), σ Viaţa şi Opera Sfântului Nicodim Aghioritul (Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου), ἀναθεωρημένη ἔκδοση στὰ ρουμανικὰ μὲ εἰδικὸ Πρόλογο ἀπὸ τὸν Ἀκαδημαϊκὸ Virgil Cândea, Βουκουρέστι 2000, σ Τὰ ἰδιάζοντα λειτουργικὰ στοιχεῖα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας, ἐκδ. Ἐπέκταση, Κατερίνη 1995, σ Λειτουργικὰ Ἀνάλεκτα, ἐκδ. Ἐπέκταση, Κατερίνη 1996, σ Κάτω ἀπό τὸ συμβατικὸ γενικὸ αὐτό τίτλο συστεγάζονται πέντε ἐργασίες λειτουργικοῦ περιεχομένου, ὡς ἑξῆς: I. Λειτουργικὰ στοιχεῖα στὸν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης (σ. 9-37). II. Οἰκονόμος Ene Βranişte ( ), ἕνας μεγάλος ὀρθόδοξος ρουμάνος λειτουργιολόγος (σ ). III. Ἡ ἔννοια τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ σημασία τους γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή (σ ). IV. Λειτουργικὲς εὐχές σὲ χρήση ἀπό τὴν Ὀρθοδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας (σ ). V. Λειτουργικὲς - Ἱεροτελεστικές ὁδηγίες τοῦ Ἱερατικοῦ στὴν Ὀρθόδοξη Ρουμανικὴ Ἐκκλησία (σ ). 4. «Ἡ συμβολὴ τοῦ π. Δημητρίου Στανιλοάε στή μελέτη τῶν λειτουργικῶν θεμάτων», Ἀθήνα 1997, σ «Ἐμπειρίες Λειτουργικῆς Ζωῆς», ἐκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 1999, σ Πρόκειται γιὰ ἕνα βιβλίο ποὺ διαλαμβάνει ὁρισμένες ἀπό τὶς διαλὲξεις του, λειτουργικοῦ περιεχομένου, ὡς ἑξῆς: Α. Ἡ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς ἐνορίας (σ. 9-24).

16 Β. Ἡ θεία λειτουργία καὶ ἡ Κατήχηση (σ ). Γ. Ἡ ἱερὰ Ἐξομολόγηση ὡς μυστήριο ἀπελευθερώσεως ἀπό τὴν ἁμαρτία (σ ). Δ. Τὸ νόημα τοῦ Σταυροῦ (σ ). Ε. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὑμνητής τῶν ἁγίων καὶ ὑμνογράφος(σ ). ΣΤ. Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ λειτουργικοῦ ἔργου τοῦ ἀείμνηστου λειτουργιολόγου Ene Βranişte(σ ). Ζ. Ἡ λειτουργικὴ ζωὴ στόχος καὶ πεδίον Κατηχήσεως (σ ). Η. Οἱ προσευχὲς γιὰ τοὺς ἄλλους καὶ ἡ καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας (σ ) Ὁ χριστιανικός Ναός. Λειτουργική καί Θεολογική θεώρηση, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2007, σ Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ Σέ αὐτό τό βιβλίο παρουσιάζονται ἐμπλουτισμένες δώδεκα μελέτες λειτουργικοῦ περιεχομένου, ἀπόρροια τῆς συμμετοχῆς του σέ λειτουργικά Συνέδρια: Α. Ἱεροσύνη καί ἄσκηση (σ ). Β. Ἡ θεία λειτουργία - Ἀπό τά σύμβολα στήν πραγματικότητα (σ ). Γ. Ἡ ποιμαντική τῆς θείας λειτουργίας - Ἡ ἐνεργός συμμετοχή τοῦ λαοῦ στή θεία λειτουργία (σ ). Δ. Ὁ λειτουργιολόγος Ἰωάννης Φουντούλης μέσα ἀπό τό ἔργο του «Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικάς ἀπορίας» (σ ). Ε. Προσπάθειες λειτουργικῆς ἀνανέωσης στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας (σ ). ΣΤ. Ἡ ἐθνική βαττολογία καί ἡ λειτουργική προσευχή τῆς Ἐκκλησίας (σ ). Ζ. Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου (σ ). Η. Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν ἑορταζομένων ἁγίων (σ ). Θ. Ἱστορική ἐξέλιξη τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου μέχρι καί τά τέλη τοῦ η αἰ. (σ ). Ι. Ὁ χριστιανικός Ναός σέ σχέση μέ τή διακόσμηση καί ἐπίπλωσή του (σ ).

17 17 ΙΑ. Ἡ Ἱεροσύνη καί ἡ ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων τῶν ἱερέων κατά τόν Ἅγιο Μακάριο Κορίνθου (σ ). ΙΒ. Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (σ ). 8. Λειτουργικές Ὄψεις στό ἔργο τοῦ Παχωμίου Ρουσάνου, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ Ὁ τόμος αὐτός περιλαμβάνει ἕνδεκα λειτουργικές μελέτες πού παρουσιάστηκαν σέ ἑλληνικά καί διεθνῆ λειτουργικά συνέδρια: Α. Εἰσαγωγή στή συνάφεια θεολογίας καί λειτουργικού λόγου (Βίβλος, Δόγμα, Ἦθος) (σ ). Β. Τά μυστήρια τῆς χριστιανικῆς μυήσεως στίς βαπτισματικές ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου (σ ). Γ. Τό ἱερό εὐχέλαιο (ἱστορική θεώρηση) (σ ). Δ. Οἱ ἀκολουθίες τοῦ ἁγιασμοῦ καί ἡ θεραπευτική τους διάσταση (σ ). Ε. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος στή βυζαντινή Λειτουργία καί Ὑμνογραφία (σ ). ΣΤ. Ὁ ἐπικήδειος καί ἐπιμνημόσυνος λόγος (σ ). Ζ. Ἀσματικό καί μοναχικό τυπικό καί ἡ στουδιτική μεταρρύθμιση (σ ). Η. Ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Δημητρίου στήν ἀσματική καί μοναστική παράδοση τῆς μεσοβυζαντινῆς περιόδου (σ ). Θ. Τό εὐχολογικό ἔργο τῶν Πατέρων τοῦ Ἡσυχασμοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Καλλίστου Α καί Φιλοθέου Κοκκίνου, Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως (σ ). Ι. Οἱ ὅσιοι πατέρες Παΐσιος Βελιτσκόφσκι ( ), Μακάριος Κορίνθου ( ) καὶ Νικόδημος Ἁγιορείτης ( ). Συγγένειες καὶ ἀλληλεπιδράσεις μὲ εἰδικὴ ἀναφορὰ στὴν ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας (σ ). ΙΑ. Ἡ διά μέσου τῆς θείας λατρείας παιδεία θανάτου τῶν πιστῶν (σ ). 10. Ἡ Διάταξις τῆς θείας λειτουργίας τοῦ ἁγίου Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ. 192.

18 Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ Στόν τόμο αὐτό περιλαμβάνονται ὀκτώ λειτουργικές μελέτες πού παρουσιάστηκαν, ἐκτός ἀπό τήν ἕβδομη, κατά καιρούς σέ λειτουργικά Συνέδρια. Ἀκολουθεῖ ἡ ἀναλυτική περιγραφή τους: Α. Τό βιβλικό ὑπόβαθρο τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου (σ. 7-42). Β. Ἀναφορές σέ χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό Κυριακοδρόμιο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (σ ). Γ. Ἡ πρόσληψη τῶν ἀποκρύφων παραδόσεων γιά τόν Τίμιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο στά λειτουργικά βυζαντινά κείμενα (σ ). Δ. Οἱ ὕμνοι τῆς θείας λειτουργίας (σ ). Ε. Ἡ μνημόνευση τῶν ἀγίων στή θεία λειτουργία (σ ). ΣΤ. Ἡ Ἀσματική λειτουργική παράδοση καί ὁ μακαριστός Ἰωάννης Φουντούλης (σ ). Ζ. Λειτουργικές προοπτικές στό συγγραφικό ἔργο τοῦ βιβλικοῦ θεολόγου Γεωργίου Πατρώνου, Ὁμότιμου Καθηγητῆ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (σ ). Η. Ἡ λειτουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας ἐν ἀναφορᾷ πρός τή λειτουργική πράξη τῆς Μητρός Ἐκκλησίας (σ ). III. ΑΡΘΡΑ 1. Lecturile biblice în liturghiile diferitelor rituri liturgice - studiu istorico-liturgic (Τά βιβλικά ἀναγνώσματα στίς λειτουργίες τῶν διαφόρων λειτουργικῶν τύπων - ἱστορικολειτουργική μελέτη), στό Studii Teologice (1980), τεῦχ. 1-2, σ Opinii ale teologilor actuali ai Bisericii Greciei în legătură cu problema revizuirii cultului ortodox (Ἀπόψεις - τάσεις συγχρόνων θεολόγων τῆς Εκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σέ σχέση μέ τό πρόβλημα τῆς ἀναθεωρήσεως τῆς ὀρθόδοξης λατρείας), στό Studii Teologice (1980), τεῦχ. 1-2, σ ).

19 19 3. Descrierea şi explicarea Proscomidiei ritului bizantin la tîlcuitori sfintei liturghii din epoca patristicӑ şi cea bizantinӑ (Ἡ περιγραφή καί ἑρμηνεία τῆς προσκομιδῆς τοῦ Βυζαντινοῦ λειτουργικοῦ τύπου στούς ἑρμηνευτές τῆς θείας λειτουργίας κατά τήν πατερική καί βυζαντινή ἐποχή), στό Studii Teologice, 32 (1980), τεῦχ. 7-10, σ Εxplicarea Rînduelii Bisericeşti» de Marcu Eugenicul, Mitropolitul Efesului, Studiu introductiv, traducere şi comentariu («Ἐξήγησις τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκολουθίας» ὑπό Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ, Ἐπισκόπου Ἐφέσου - Μελέτη εἰσαγωγική, μετάφραση καί σχόλια), στό Studii Teologice, 33 (1981), τεῦχ. 1-2, σ «Nicodemo l Aghiorita e Makario di Corinto», στόν τόμο: Nicodemo L Aghiorita e la Filocalia, Atti del VIII Convegno ecumenico internazionale di spiritualita ortodossa sessione bizantina, Bose 2001, σ «Ἡ διακονία τῆς πρεσβυτέρας στό ἐνοριακό ἔργο», Α Πνευματικό Συμπόσιο πρεσβυτερῶν, Ἱ. Μητρόπολη Κιτίου καί Ἱ. Μητροπολιτικός Ναός Σωτῆρος, Λάρνακα Κύπρου 2001, σ «Ὁ πνευματικός ἀπέναντι στούς χρῆστες καί τούς γονεῖς τους», στό Ἐφημέριος, τεῦχ. 2 (ἔτος ΝΑ ), 2001, σ «Ἡ ἁγιότητα στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας» στόν τόμο: «Ἁγιότητα: ἕνα λησμονημένο ὅραμα», Σειρά: Ὀρθόδοξη Μαρτυρία, ἀριθμ. 75, ἐκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 2001, σ «Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ὁ Ἅγιος Μακάριος Κορίνθου», στό Θεολογία, τόμ. 73, τεῦχ. 1ον, Ἰανουάριος - Ἰούνιος 2002, σ Viaţa şi Opera Cuviosului Nicodim Aghioritul în Preocupările Academicianului Virgil Cândea, Omagiu Virgil Cândea la 75 de ani, Coordinator Paul H. Stahl, Academia Românâ, Institutul de Studii Sud-Est Europene, Βουκουρέστι 2002, σ «Προσπάθειες λειτουργικῆς ἀνανέωσης στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας», Πρακτικά Β Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων: «Λατρεύσωμεν εὐαρέστως τῷ Θεῷ. Τό αἴτημα τῆς λειτουργικῆς ἀνανεώσεως στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σήμερα», (Βόλος, Ὀκτωβρίου 2000), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 7, Ἀθήνα 2003, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 12. «Ἡ ποιμαντική τῆς θείας λειτουργίας - Ἡ ἐνεργός συμμετοχή τοῦ λαοῦ στή θεία λειτουργία», Πρακτικά Γ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων: «Τό μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας» (Νεάπολη Θεσσαλονίκης, Ὀκτωβρίου 2001), Σειρά Ποιμαντική Βι-

20 20 βλιοθήκη 8, Ἀθήνα 2004, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 13. «Ἱστορική ἐξέλιξη τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου μέχρι καί τά τέλη τοῦ η αἰῶνα», Πρακτικά Δ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Τό μυστήριον τοῦ Γάμου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» (Προκόπι Εὐβοίας, 3-6 Νοεμβρίου 2002), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 9, Ἀθήνα 2004, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 14. «Τό μαρτύριο ὡς διαχρονική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας», στό «Τό μαρτύριο τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων καί τό ἱστορικό τῆς Ἱ. Μονῆς ἁγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων Σπάρτης», ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Σπάρτης, Σπάρτη 2004, σ «Ἡ θεία λειτουργία ἀπό τά σύμβολα στήν πραγματικότητα», περ. Θεολογία, τόμ. 75, τεῦχ. 2ον, Ἰούλιος - Δεκέμβριος 2004, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 16. «Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν ἑορταζομένων ἁγίων», Πρακτικά Ε Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Ἱερουργεῖν τό Εὐαγγέλιον. Ἡ Ἁγία Γραφή στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία» (Ν. Προκόπιον Εὐβοίας, 2-5 Νοεμβρίου 2003), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 10, Ἀθήνα 2004, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 17. Biserica Ortodoxa în cadrul Uniunii Europene. Abordare a problemelor liturgico-pastorale, στόν τόμο: Ortodoxia parte integranta din spiritualitatea si cultura Europeana, Brasov 2004, σ «Ἡ ἐθνική βαττολογία καί ἡ λειτουργική προσευχή τῆς Ἐκκλησίας», Πρακτικά ΣΤ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Χριστιανική Λατρεία καί εἰδωλολατρία. Οὐκ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει οἱ θεόφρονες παρά τόν κτίσαντα» (Τῆνος, Σεπτεμβρίου 2004), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 11, Ἀθήνα 2005, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 19. «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στά πλαίσια τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως», περ. Θεολογία, τόμ. 77, τεῦχ. 1ον, Ἰανουάριος - Ἰούνιος 2006, σ «Ἡ Ἱεροσύνη καί ἡ ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων τῶν ἱερέων κατά τόν Ἅγιο Μακάριο Κορίνθου», Πρακτικά Συνεδρίου: Ἅγιος Μακάριος (Νοταρᾶς). Γενάρχης τοῦ Φιλοκαλισμοῦ - Μητροπολίτης Κορίνθου, Ἀθήνα 2006, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 21. «Ἱεροσύνη καί Ἄσκηση», Πρακτικά Ζ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό Μυστήριον

21 21 τῆς Ἱεροσύνης. Καθώς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ κἀγώ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωάν. 20, 21) (Προκόπι Εὐβοίας, ), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 12, Ἀθήνα 2006, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 22. «Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὡς λειτουργιολόγος», Ἱ. Κοινόβιον ὁσίου Νικοδήμου: Πρακτικά Α Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: ἡ ζωή καί ἡ διδασκαλία του» (21-23 Σεπτεμβρίου 1999), τόμος Β, Γουμένισσα 2006, σ «Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ», Πρακτικά Η Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱ. Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό χριστιανικόν ἑορτολόγιον - Κεφάλαιον ἑορτῆς μνήμη Θεοῦ» (Βόλος, Σεπτεμβρίου 2006), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 15, Ἀθήνα 2007, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 24. «Ὁ πνευματικός ἐνώπιον τῶν προβλημάτων τῆς τεκνογονίας», Πρακτικά Α Διεπιστημονικῆς Συσκέψεως Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Γάμου, Οἰκογενείας, Προστασίας παιδιοῦ καί Δημογραφικοῦ προβλήματος: Συζυγία καί Τεκνογονία, Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 17, Ἀθήνα 2008, σ «Ὁ χριστιανικός Ναός σέ σχέση μέ τή διακόσμηση καί ἐπίπλωσή του», Σερραίων Διάσωσμα - Πνευματικοί καί καλλιτεχνικοί θησαυροί τῆς Ἐκκλησίας τῶν Σερρῶν, Σέρρες σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 26. La Trasfigurazione del Salvatore nella Liturgia e nell innografia bizantina, στόν τόμο: "Il Cristo trasfigurato nella tradizione spirituale ortodossa", Edizioni Qiqajon Comunita di Bose, 2008, σ «Ὁ ἐπικήδειος καί ἐπιμνημόσυνος λόγος», Πρακτικά Θ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱ. Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Τό μυστήριο τοῦ θανάτου στή λατρεία τῆς Ἐκκλησίας» (Βόλος, 5-7 Νοεμβρίου 2007), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 19, Ἀθήνα 2009, σ [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 28. «Οἱ ἀκολουθίες τοῦ ἁγιασμοῦ καί ἡ θεραπευτική τους διάσταση», Πρακτικά Ι Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Ἡ ὑγεία καί ἡ ἀσθένεια στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας» (Βόλος, Ὀκτωβρίου 2008), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 21, Ἀθήνα 2009, σ [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 29. «Ἡ διά μέσου τῆς θείας λατρείας παιδεία θανάτου τῶν πιστῶν», Πρακτικά ΙΑ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ γενικό θέμα: «Λειτουργική Ἀγωγή. Μυσταγωγῶν Σου Κύριε

22 22 τούς μαθητάς ἐδίδασκες λέγων» (Βόλος, Ὀκτωβρίου 2009), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 24, Ἀθήνα 2010, σ [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 30. «Εἰσαγωγή στή συνάφεια θεολογίας καί λειτουργικοῦ λόγου (Βίβλος, Δόγμα, Ἦθος)», στό Ἐκκλησία, ἔτος ΠΘ, τεῦχ. 7ον, Ἰούλιος 2012, σ [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 31. «Ἀσματικό καί μοναχικό τυπικό καί ἡ στουδιτική μεταρρύθμιση», στό Ἐκκλησία, ἔτος ΠΘ, τεῦχ. 11ον, Δεκέμβριος 2012, σ [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 32. «Ἡ μεσιτεία τῆς Θεοτόκου», στό Ἐφημέριος, ἔτος 63, τεῦχ. 7, Ἰούλιος - Αὔγουστος 2014, σ «Μέ ἀφορμή τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ», περ. Ἐφημέριος, ἔτος 63, τεῦχ. 8, Σεπτέμβριος 2014, σ «Τό εὐχολογικό ἔργο τῶν Πατέρων τοῦ Ἡσυχασμοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Καλλίστου Α καί Φιλοθέου Κοκκίνου, Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως», Πρακτικά Β Ἐπιστημονικῆς Ἡμερίδας τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ., μέ γενικό θέμα: «Τό ἱστορικό καί ἑρμηνευτικό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ» (Θεσσαλονίκη, ), Ἐπετηρίδα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. (2015) [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 35. «Τά μυστήρια τῆς χριστιανικῆς μυήσεως στίς βαπτισματικές Ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου», Πρακτικά Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου μέ θέμα: «Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος» ( ), Θεσσαλονίκη (2015) [=Θέματα Χριστιανικῆς Λατρείας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2013, σ ]. 36. «Ἀναφορές σέ χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό Κυριακοδρόμιο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ», Εἰσήγηση στό Α Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Ἀπόστολος Παῦλος καί Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς: ἀπό τήν Οἰκουμενική στήν Ἡσυχαστική Θεολογία» (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ /3/2014) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 37. «Ἡ πρόσληψη τῶν ἀποκρύφων παραδόσεων γιά τόν Τίμιο Ἰωάννη Πρόδρομο στά λειτουργικά βυζαντινά κείμενα», Πρακτικά Διεθνοῦς Συμποσίου μέ θέμα: «Ἡ Ἀρχαία Χριστιανική Γραμματεία καί τά Χριστιανικά Ἀπόκρυφα» ( ), Ἐπιστημονική Ἐπετηρίδα Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ. [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ].

23 38. «Ἡ μνημόνευση τῶν ἁγίων στή θεία λειτουργία», Πρακτικά ΙΣΤ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων μέ θέμα: «Τό Ἁγιολόγιον τῆς Ἐκκλησίας» (Ἱ. Μ. Φθιώτιδος, 19-21/9/2016), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 35, Ἀθήνα 2016, σ [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 39. «Ἡ λειτουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας ἐν ἀναφορᾷ πρός τή λειτουργική πράξη τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως», Πρακτικά Γ Θεολογικοῦ Συμποσίου μέ θέμα: «Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί θεία Λατρεία (Ἱ. Μονή Βλατάδων, 1-3/12/2016) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 40. «Ἡ Ἀσματική λειτουργική παράδοση καί ὁ μακαριστός Ἰωάννης Φουντούλης», Πρακτικά Διεθνοῦς Ἐπιστημονικῆς Διημερίδας μέ θέμα: «Ἰωάννης Φουντούλης ὡς θεραπευτής τῆς λειτουργικῆς Θεολογίας» (18-19/05/ 2017) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 23 IV. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ 1. «Ἡ λειτουργική ζωή τῆς ἐνορίας», Συνοδική Ἐπιτροπή Θείας Λατρείας καί Ποιμαντικοῦ Ἔργου: Τό Ἐνοριακό Ποιμαντικό ἔργο στή σύγχρονη κοινωνία (Ἐγχειρίδιο ὀργάνωσης καί δράσης), Σειρά Ποιμαντική Βιβλιοθήκη 13, Ἀθήνα 2007, σ Συμμετεῖχε μέ τή συγγραφή ἐννέα λημμάτων στό ἔργο: «Μεγάλη Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΜΟΧΕ)» τῶν Στρατηγικῶν ἐκδόσεων, Ἀθήνα Συγκεκριμένα τῶν λειτουργικῶν ὅρων: - ἁγιαστήριο, τόμ. Α, Ἀθήνα 2010, σ ἁγιαστικές πράξεις, τόμ. Α, Ἀθήνα 2010, σ ἀκολουθία, τόμ. Β, Ἀθήνα 2011, σ ἀλληλούια, τόμ. Β, Ἀθήνα 2011, σ ἀμήν, τόμ. Β, Ἀθήνα 2011, σ ἀμνός, τόμ. Β, Ἀθήνα 2011, ἀπόδειπνο, τόμ. Γ, Ἀθήνα ἀρτοφόριο, τόμ. Γ, Ἀθήνα ἀστερίσκος, τόμ. Γ, Ἀθήνα 2011.

24 3. «Ὁ λειτουργιολόγος Ἰωάννης Φουντούλης μέσα ἀπό τό ἔργο του Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικάς ἀπορίας», Γηθόσυνον σέβασμα. Ἀντίδωρον τιμῆς καί μνήμης εἰς τόν μακαριστόν Καθηγητήν τῆς Λειτουργικῆς Ἰωάννην Μ. Φουντούλην (+2007), ἐκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2015, τόμ. Α, σ [=Ἀναβαθμοί Λειτουργικῆς Ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2008, σ ]. 4. «Τό βιβλικό ὑπόβαθρο τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου», Εἰσήγηση στό Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Ἁγία Γραφή καί Ὀρθόδοξη Λατρεία» (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., ), Τόμος ἀφιερωματικός στόν ὁμότιμο καθηγητῆ Χρῆστο Οἰκονόμου (ὑπό δημοσίευση) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ. 7-42]. 5. «Λειτουργικές προοπτικές στό συγγραφικό ἔργο τοῦ βιβλικοῦ θεολόγου Γεωργίου Πατρώνου, Ὁμότιμου Καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν», Τόμος ἀφιερωμένος στόν ὁμότιμο καθηγητῆ Γεώργιο Πατρῶνο (ὑπό δημοσίευση) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 6. «Οἱ ὕμνοι τῆς θείας λειτουργίας», Εἰσήγηση στό Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Βιβλικός λόγος καί λειτουργική Ὑμνογραφία» (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., ), Τόμος ἀφιερωματικός στόν ὁμότιμο καθηγητῆ Ἀθανάσιο Καραθανάση (ὑπό δημοσίευση) [=Λειτουργικές Ἀναβάσεις, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2018, σ ]. 24 V. ΕΡΓΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 1. «Ὁ Γέροντας Θεόφιλος Παραϊάν. Χωρίς φῶς, φωτισμένος», ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2007, σ «Διδαχή καί Ενημέρωση», ἐνοριακό ἔντυπο, τό ὁποῖο συντάσσει καί ἐκδίδει ἀπό τό Κυκλοφοροῦσε κάθε μήνα μέχρι τό Φεβρουάριο τοῦ 2002 καί κάθε δίμηνο στή συνέχεια. 3. Ἔχουν δημοσιευθεῖ ἄρθρα του μέ περιεχόμενο πνευματικῆς οἰκοδομῆς ἤ καί σχολιασμοῦ τῆς ἐπικαιρότητος στόν ἡμερήσιο ἀθηναϊκό τύπο, σέ ἐκκλησιαστικά ἔντυπα (περιοδικά, ἐφημερίδες Ἱερῶν Μητροπόλεων κ.λπ.).

25 25 VI. ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ 1. «Προσευχή - Ἐλευθερία - Ἁγιότητα», π. Δημητρίου Στανιλοάε, ἐκδ. Λειμών, Ἀθήνα 1980, σ «Ἡ πορεία μέ τό Σωτῆρα Χριστό», π. Δημητρίου Στανιλοάε, ἐκδ. Τό περιβόλι τῆς Παναγίας, Ἀθήνα 1984, σ. 109.