ηµιουργική Ευρώπη: Συχνές ερωτήσεις (βλ. επίσης IP/11/1399)

Transcript

1 MEMO/11/819 Βρυξέλλες, 23 Νοεµβρίου 2011 ηµιουργική Ευρώπη: Συχνές ερωτήσεις (βλ. επίσης IP/11/1399) Τι είναι το πρόγραµµα «ηµιουργική Ευρώπη»; Το πρόγραµµα «ηµιουργική Ευρώπη» θα υποστηρίζει τον ευρωπαϊκό κινηµατογράφο, καθώς και τον πολιτιστικό και τον δηµιουργικό τοµέα, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αυξήσουν τη συµβολή τους στην απασχόληση και την ανάπτυξη. Το πρόγραµµα αυτό, µε προτεινόµενο προϋπολογισµό ύψους 1,8 δισ. ευρώ για την περίοδο , θα υποστηρίζει δεκάδες χιλιάδες καλλιτέχνες, επαγγελµατίες του πολιτιστικού τοµέα και πολιτιστικούς οργανισµούς στον χώρο των παραστατικών τεχνών, των καλών τεχνών, των εκδόσεων, των ταινιών, της τηλεόρασης, της µουσικής, των πολυτοµεακών µορφών τέχνης, της κληρονοµιάς και της βιοµηχανίας βιντεοπαιχνιδιών, επιτρέποντάς τους να δραστηριοποιηθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη, να απευθυνθούν σε νέα ακροατήρια και να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται στην ψηφιακή εποχή. Το νέο πρόγραµµα, βοηθώντας τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά έργα να αποκτήσουν νέο κοινό σε άλλες χώρες, θα συµβάλλει επίσης στην προάσπιση και την προώθηση της πολιτισµικής και γλωσσικής πολυµορφίας της Ευρώπης. Γιατί χρειάζεται η Ευρώπη το πρόγραµµα «ηµιουργική Ευρώπη»; Ο πολιτισµός διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµία της ΕΕ-27. Σύµφωνα µε ευρωπαϊκές µελέτες, η πολιτιστική και η δηµιουργική βιοµηχανία αντιπροσωπεύουν περίπου το 4,5% του ΑΕγχΠ της ΕΕ και το 3,8% της απασχόλησης της ΕΕ (8,5 εκατ. θέσεις εργασίας πολύ περισσότερες, µάλιστα, αν ληφθούν υπόψη οι θετικές συνέπειες που συνεπάγονται για άλλους τοµείς). Η έρευνα επιβεβαιώνει τις εντυπωσιακές δυνατότητες ανάπτυξης των τοµέων: µεταξύ 2000 και 2007, η απασχόληση σε αυτούς τους τοµείς αυξήθηκε, κατά µέσο όρο, κατά 3,5% ετησίως, έναντι 1% επί της συνολικής οικονοµίας της ΕΕ-27. Ο ρυθµός µε τον οποίο αυξήθηκε η απασχόληση στους συγκεκριµένους τοµείς στις ΗΠΑ και στην Κίνα ήταν επίσης ταχύς, αντιπροσωπεύοντας µέσο ποσοστό περίπου 2% ετησίως. Η Ευρώπη είναι µε διαφορά ο κορυφαίος εξαγωγέας προϊόντων του δηµιουργικού τοµέα στον κόσµο. Για να διατηρηθεί αυτή η θέση, πρέπει να επενδύσουµε στην ικανότητα των εν λόγω τοµέων να λειτουργούν διασυνοριακά. Η ηµιουργική Ευρώπη απαντά σ αυτή την ανάγκη µε µια πιο στρατηγική προσέγγιση και σχεδιάζει να πραγµατοποιήσει επενδύσεις στους τοµείς όπου ο αντίκτυπος θα είναι µεγαλύτερος. Η ηµιουργική Ευρώπη λαµβάνει υπόψη τις προκλήσεις που δηµιουργεί η παγκοσµιοποίηση, και ιδίως τον αντίκτυπο των ψηφιακών τεχνολογιών, οι οποίες µεταβάλλουν την παραγωγή, τη διανοµή και την πρόσβαση των πολιτιστικών έργων, ενώ τροποποιούν τις πηγές εσόδων και τα επιχειρηµατικά µοντέλα. Όµως οι εξελίξεις αυτές δηµιουργούν και ευκαιρίες για την ευρωπαϊκή πολιτιστική και δηµιουργική βιοµηχανία και το πρόγραµµα επιδιώκει να βοηθήσει αυτούς τους κλάδους να τις αξιοποιήσουν ώστε να επωφεληθούν από τη στροφή προς την ψηφιακή εποχή και να δηµιουργήσουν περισσότερες ευκαιρίες διεθνούς σταδιοδροµίας και απασχόλησης.

2 Γιατί η Επιτροπή προτείνει τη συνένωση των υφιστάµενων προγραµµάτων «Πολιτισµός», «MEDIA» και «MEDIA Mundus» σε ένα και µόνο πρόγραµµα; Οι εν λόγω τοµείς αντιµετωπίζουν παρόµοιες προκλήσεις, όπως τον κατακερµατισµό της αγοράς που απορρέει από την πολιτισµική και γλωσσική πολυµορφία, την παγκοσµιοποίηση και την ψηφιοποίηση, καθώς και σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση σε εµπορική δανειοδότηση. Επιπλέον, έχουν παρόµοιες ανάγκες ως προς την προάσπιση και την προώθηση της πολιτισµικής και γλωσσικής πολυµορφίας, καθώς και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους, ώστε να συµβάλουν στην απασχόληση και στην ανάπτυξη. Ωστόσο η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η διάρθρωση αυτών των τοµέων είναι επίσης διαφορετική. Για τον λόγο αυτό, προτείνει ένα και µόνο πρόγραµµα αλλά µε ξεχωριστές συνιστώσες, το οποίο θα παρέχει την απαιτούµενη υποστήριξη. Σε τι διαφέρει το πρόγραµµα «ηµιουργική Ευρώπη» από τα τρέχοντα προγράµµατα «MEDIA» και «Πολιτισµός»; Οι ονοµασίες αυτές θα εξαφανιστούν; Το πρόγραµµα «ηµιουργική Ευρώπη» θα συνδυάζει τους ξεχωριστούς µηχανισµούς υποστήριξης που υπάρχουν σήµερα για τον πολιτιστικό και τον οπτικοακουστικό τοµέα στην Ευρώπη σε έναν και µόνο µηχανισµό για όλους τους κλάδους της πολιτιστικής και δηµιουργικής βιοµηχανίας. Ωστόσο, θα συµβάλλει στην ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών της οπτικοακουστικής βιοµηχανίας και άλλων πολιτιστικών και δηµιουργικών τοµέων µέσω των ειδικών συνιστωσών του «Πολιτισµός» και «MEDIA». Οι συνιστώσες αυτές θα αξιοποιήσουν την επιτυχία των τρεχόντων προγραµµάτων «Πολιτισµός» και «MEDIA». Επιπροσθέτως, θα δηµιουργήσει έναν νέο µηχανισµό χρηµατικών εγγυήσεων, ο οποίος θα δίνει τη δυνατότητα στις µικρές επιχειρήσεις να αποκτούν πρόσβαση σε ποσό έως και 1 δισ. ευρώ µε τη µορφή τραπεζικών δανείων. Ποια θα είναι τα αποτελέσµατα του προγράµµατος; Η Επιτροπή εκτιµά ότι, την περίοδο , τουλάχιστον πολιτιστικοί οργανισµοί και καλλιτέχνες και επαγγελµατίες του πολιτιστικού τοµέα θα λάβουν υποστήριξη για να προβληθούν διασυνοριακά οι ίδιοι και τα έργα τους και να αποκτήσουν την πείρα που θα τους βοηθήσει να ακολουθήσουν διεθνή σταδιοδροµία. Το πρόγραµµα θα υποστηρίξει επίσης τη µετάφραση περισσότερων από τίτλων και άλλων λογοτεχνικών έργων. Η συνιστώσα «MEDIA» θα υποστηρίζει τη διεθνή διανοµή περισσότερων από ευρωπαϊκών ταινιών, µέσω συµβατικών και ψηφιακών πλατφορµών. Επιπλέον, θα παρέχει χρηµατοδότηση για τους επαγγελµατίες του οπτικοακουστικού τοµέα, προκειµένου να αποκτήσουν πρόσβαση και να εργαστούν µε επιτυχία σε διεθνείς αγορές, ενώ θα τονώνει τη δηµιουργία ταινιών και άλλων οπτικοακουστικών έργων µε δυνατότητα διασυνοριακής κυκλοφορίας. 2

3 Υπάρχει ήδη αρραγής βάση: εν µέρει χάρη στην υποστήριξη του «MEDIA», το ποσοστό των ευρωπαϊκών ταινιών επί του συνόλου των νέων προβολών στις ευρωπαϊκές κινηµατογραφικές αίθουσες αυξήθηκε από 36% το 1989 σε 54% το Το δίκτυο «Europa Cinemas», που περιλαµβάνει περισσότερες από αίθουσες σε ανεξάρτητους, κατά κύριο λόγο, κινηµατογράφους, εξασφαλίζει την προβολή µεγάλης ποικιλίας ταινιών σε 475 πόλεις. Για τις ταινίες του δικτύου πωλήθηκαν 59 εκατ. εισιτήρια το 2009 έναντι 30 εκατοµµυρίων το Ποια προβλήµατα επιλύει το πρόγραµµα; Η πολιτιστική και η δηµιουργική βιοµηχανία δεν αξιοποιούν σήµερα στο έπακρο την ενιαία αγορά. Μία από τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν αυτοί οι τοµείς είναι η γλώσσα: η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 23 επίσηµες γλώσσες, 3 αλφάβητα και περίπου 60 επίσηµα αναγνωρισµένες περιφερειακές και µειονοτικές γλώσσες. Αυτή η πολυµορφία συνιστά τµήµα του πλούσιου ευρωπαϊκού µωσαϊκού, αλλά δυσχεραίνει τις προσπάθειες των συγγραφέων να απευθυνθούν σε άλλες χώρες, των κινηµατογραφόφιλων και των θεατρόφιλων να παρακολουθήσουν ξένα έργα και, τέλος, των µουσικών να ακουστούν σε νέα ακροατήρια. Σύµφωνα µε µια έρευνα του Ευρωβαρόµετρου (2007), µόνο ελάχιστοι ευρωπαίοι παρακολουθούν ξένα τηλεοπτικά κανάλια ή ξένες ταινίες, ενώ µόνο το 7% διαβάζει βιβλία σε ξένη γλώσσα. Η µεγαλύτερη έµφαση στην υποστήριξη για τη δηµιουργία ακροατηρίου και στην ικανότητα των τοµέων να έρχονται σε αµεσότερη επαφή µε το κοινό, π.χ. µέσω πρωτοβουλιών µιντιακού γραµµατισµού ή νέων διαδραστικών ηλεκτρονικών εργαλείων, έχει τη δυνατότητα να προβάλει στο κοινό πολύ περισσότερα έργα από άλλη χώρα. Η Επιτροπή εκτιµά ότι τα σχέδια που υποστηρίζονται από τη ηµιουργική Ευρώπη θα απευθύνονται, άµεσα ή έµµεσα, σε περισσότερα από 100 εκατοµµύρια άτοµα. Πώς θα γίνεται η διαχείριση της ηµιουργικής Ευρώπης; Η ηµιουργική Ευρώπη θα είναι απλούστερη, εύκολα αναγνωρίσιµη και προσβάσιµη δίοδος για τους επαγγελµατίες του ευρωπαϊκού πολιτιστικού και δηµιουργικού τοµέα, ανεξάρτητα από τον καλλιτεχνικό χώρο στον οποίο δραστηριοποιούνται, και θα παρέχει υποστήριξη για την ανάληψη διεθνούς δράσης εντός και εκτός ΕΕ. Το υφιστάµενο σύστηµα διαχείρισης θα συνεχιστεί µέσω του Εκτελεστικού οργανισµού εκπαίδευσης, οπτικοακουστικών θεµάτων και πολιτισµού (EACEA). Μπορούν οι ιδιώτες να υποβάλουν αίτηση χρηµατοδότησης; Οι ιδιώτες δεν θα µπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις στο πλαίσιο της ηµιουργικής Ευρώπης. Ωστόσο, περίπου µεµονωµένοι καλλιτέχνες και επαγγελµατίες του πολιτιστικού τοµέα, καθώς και ιδρύµατα κατάρτισης θα καλύπτονται µέσω των σχεδίων που θα υποβάλλονται από πολιτιστικούς οργανισµούς. Αυτός είναι ένας πολύ πιο αποδοτικός από την άποψη του κόστους τρόπος για την επίτευξη αποτελεσµάτων και µακροχρόνιου αντικτύπου. Ποιες χώρες µπορούν να υποβάλουν αίτηση χρηµατοδότησης; Η ηµιουργική Ευρώπη θα είναι ανοικτή στα κράτη µέλη, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών [(ΕΖΕΣ) Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία], τις προσχωρούσες, υποψήφιες και δυνητικά υποψήφιες χώρες της ΕΕ, καθώς και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Άλλες χώρες θα µπορούν να συµµετέχουν σε ειδικές δράσεις. 3

4 Προς το παρόν, τα κράτη µέλη της ΕΕ, οι χώρες ΕΖΕΣ, η Κροατία, η Τουρκία, η πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη συµµετέχουν στο πρόγραµµα «Πολιτισµός». Τα κράτη µέλη της ΕΕ, η Κροατία, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ελβετία συµµετέχουν στο πρόγραµµα «MEDIA». Τι θα συµβεί µε το «MEDIA Mundus»; Το «MEDIA Mundus», το υφιστάµενο πρόγραµµα που υποστηρίζει τη συνεργασία µεταξύ ευρωπαίων και διεθνών επαγγελµατιών και τη διεθνή διανοµή των ευρωπαϊκών ταινιών, θα ενσωµατωθεί στη συνιστώσα «MEDIA» του προγράµµατος «ηµιουργική Ευρώπη». Η ηµιουργική Ευρώπη θα περιλαµβάνει ένα διατοµεακό επιµέρους πρόγραµµα. Σε τι θα συνίσταται; Το εν λόγω επιµέρους πρόγραµµα θα αποτελείται από δύο µέρη: έναν µηχανισµό χρηµατικών εγγυήσεων, τον οποίο θα διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Ταµείο Επενδύσεων, ώστε να είναι ευκολότερη η πρόσβαση των µικρών επιχειρήσεων σε τραπεζικά δάνεια και χρηµατοδότηση για την υποστήριξη σπουδών, αναλύσεις και καλύτερη συλλογή στοιχείων, ώστε να βελτιωθεί η χάραξη τεκµηριωµένης πολιτικής. εν είναι πιο αποτελεσµατικό να παρέχονται άµεσες επιδοτήσεις στους δικαιούχους αντί να προτείνεται η εγγύηση ενός µέρους των τραπεζικών δανείων τους; Ο εγγυοδοτικός µηχανισµός έχει µεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα και προσελκύει επιπλέον χρηµατοδότηση από τους επενδυτές χάρη στην ανάληψη των κινδύνων από κοινού µε την ΕΕ. Αυτό µπορεί να γίνει ήδη αντιληπτό από το ταµείο εγγυοδοσίας των παραγωγών του οπτικοακουστικού τοµέα του προγράµµατος «MEDIA», στο οποίο η συνεισφορά ύψους 2 εκατ. ευρώ της ΕΕ έχει ήδη µετασχηµατιστεί σε δάνεια προς τους παραγωγούς ταινιών αξίας 18 εκατ. ευρώ. Γιατί είναι αναγκαία η δηµιουργία ενός ειδικού ταµείου εγγυοδοσίας για τον πολιτιστικό και τον δηµιουργικό τοµέα; εν θα µπορούσαν αυτοί οι τοµείς να καλυφθούν από το πρόγραµµα-πλαίσιο για την καινοτοµία και την ανταγωνιστικότητα ή τη χρηµατοδοτική διευκόλυνση καταµερισµού του κινδύνου για την έρευνα; Οι εφαρµοζόµενες πρωτοβουλίες δεν λαµβάνουν υπόψη τους επιπλέον φραγµούς που αντιµετωπίζουν ο πολιτιστικός και ο δηµιουργικός τοµέας όσον αφορά την πρόσβαση στη χρηµατοδότηση: - Τα περισσότερα στοιχεία ενεργητικού τους όπως τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας είναι άυλα. - Τα δηµιουργικά προϊόντα δεν παράγονται, κατά κανόνα, µαζικά. Κάθε κινηµατογραφική ταινία, βιβλίο, όπερα και βιντεοπαιχνίδι µπορεί να θεωρηθεί ένα µοναδικό πρωτότυπο. - Συχνά, η ζήτηση χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών από τις ΜΜΕ του πολιτιστικού και του δηµιουργικού τοµέα δεν είναι αρκετά σηµαντική ώστε οι τράπεζες να τις θεωρήσουν εµπορικά ελκυστικές και να αναπτύξουν την εµπειρογνωµοσύνη που απαιτείται για την ορθή κατανόηση των χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν οι κίνδυνοι που αυτές αντιµετωπίζουν. 4

5 Λόγω αυτών των προβληµάτων, δεν κατέστη εφικτή η στήριξη αυτών των τοµέων από άλλα ευρωπαϊκά χρηµατοδοτικά µέσα και, ως εκ τούτου, κρίνεται αναγκαίος ένας ειδικός χρηµατοδοτικός µηχανισµός. 5