ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Transcript

1 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 27 Β ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ Εκφέρεται είτε με απλή αφαιρετική είτε με το σύνδεσμο quam και ομοιόπτωτα ή ομοιότροπα (όταν ο α όρος δεν κλίνεται, είναι δηλαδή επίρρημα ή απαρέμφατο) του α όρου, π.χ. Accius minor erat Pacuvio (απλή αφαιρετική) Accius minor erat quam Pacuvius (quam +ομοιόπτωτα του α όρου) Στις πανελλαδικές εξετάσεις έχει ζητηθεί να εκφραστεί ο β όρος σύγκρισης με τον άλλο τρόπο, π.χ., κ.46: quam nosmet ipsos: να γράψετε τον β όρο σύγκρισης με τον άλλο τρόπο (πανελλαδικές 2009). ΑΠΟΛΥΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ Έχουμε απόλυτη σύγκριση, όταν παραλείπεται ο β όρος σύγκρισης, διότι η σύγκριση ξεπερνά το λογικό μέτρο. Υπάρχει δηλαδή στην πρόταση επίθετο ή επίρρημα συγκριτικού βαθμού αλλά δεν υπάρχει β όρος σύγκρισης (βλέπετε στην πρώτη σημείωση τους δύο τρόπους εκφοράς). Στην περίπτωση αυτή μεταφράζουμε με το κάπως ή μάλλον και το θετικό βαθμό του επιθέτου ή με το από ό,τι συνήθως (κ. 27, 37, 48) π.χ. sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. 1 ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΠΟΥ ΜΕΤΑΝΙΩΝΕΙ Κοντά στα απρόσωπα ρήματα paenitet= μετανιώνω, miseret=λυπάμαι, pudet=ντρέπομαι κ.ά. υπάρχει μια αιτιατική προσώπου που μετανιώνει, λυπάται κ.ά. και μια γενική πράγματος - γενική της αιτίας για την οποία μετανιώνει κανείς, λυπάται κ.λ.π. Αντί αυτής της γενικής μπορεί να χρησιμοποιηθεί απαρέμφατο ή ουδέτερο αντωνυμίας ως υποκείμενο π.χ. me paenitet verborum (γενική της αιτίας) tuorum id (ουδέτερο αντων. σε θέση υποκειμένου) me sane paenitet

2 Το κύριο όνομα Atreus κλίνεται ως εξής: Atreus Atrei/Atreos Πληθυντικός δεν υπάρχει. Atreo Atreum/Atrea Atreu Atreo AIO = λέω ( συναντάται μόνο στο κείμενο 27) ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Aio Ais Ait Aiunt Aiebam/aibam Aiebas/aibas Aiebat/aibat Aiebamus/aibamus Aiebatis/aibatis Aiebant/aibant Ait 2 ΥΠΟΤ.ΕΝΕΣΤ. ΠΡΟΣΤ.ΕΝΕΣΤ. Aias Ai (β ενικό) Aiat ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤ.: aiens(-ntis) Aiant CUI «ATREUS» NOMEN EST Σε εκφράσεις όπως αυτή, το όνομα κάποιου (Atreus) τίθεται είτε σε ονομαστική, ώστε να συμφωνεί με το υποκείμενο (nomen) είτε σε δοτική, ώστε να συμφωνεί με τη δοτική προσωπική κτητική, δηλ: cui Atreo nomen est. Όμοια περίπτωση υπάρχει στο σχολικό βιβλίο στο κ. 20: cui nomen est Hermaeum, με την αντίστοιχη σημείωση στις παρατηρήσεις από τους συντάκτες του εγχειριδίου.

3 Η έκφραση: multo maior natu σημαίνει πολύ μεγαλύτερος στην ηλικία ενώ η: multo minor natu πολύ μικρότερος στην ηλικία. Οι αναφορικές προτάσεις εκφέρονται κανονικά με οριστική. Αν όμως εκφέρονται με υποτακτική, τότε αυτή θα είναι: α. πλαγίου λόγου (κ. 27,44,48), π.χ. quae scripsisset β. δυνητική (κ. 37,46) γ. λόγω έλξης (κ. 37) δ. του απραγματοποίητου (βρίσκεται σε κείμενο εκτός ύλης) Οι αναφορικές προτάσεις χαραχτηρίζονται ως ουσιαστικές: α. όταν είναι στην αρχή της περιόδου, π.χ. κ.27, quod in pomis est β. όταν δεν χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση, π.χ. κ.27: et grandia quae scripsisset... 3 ΚΕΙΜΕΝΟ 28 ΑΞΙΑ Με ρήματα που σημαίνουν εκτιμώ, υπολογίζω, αγοράζω, πουλώ (aestimo, facio, duco, emo) και το sum, η αξία εκφέρεται α. με γενική, όταν εκφράζει αφηρημένη αξία, π.χ. quanti homo sit β. με αφαιρετική, όταν εκφράζει συγκεκριμένη αξία, π.χ. viginti milibus sestertium eum emit Το ρήμα quaeso είναι ελλειπτικό και χρησιμοποιείται παρενθετικά για να μετριαστεί ο τόνος της προστακτικής. Εύχρηστοι είναι οι τύποι quaesumus (α πληθ. οριστικής ενεστώτα) και quaesere (απαρέμφατο ενεστώτα). Μοναδική περίπτωση στα κείμενά μας: tu hominem investiga, quaeso (κ.28)

4 Το κύριο όνομα Plato(n) κλίνεται ως εξής: Plato(n) Platonis Όμοια κλίνεται και το όνομα Patro(n). Platoni Πληθυντικός δεν υπάρχει. Platona/Platonem Plato(n) Platone ΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΟΡΙΣΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ nihil= τίποτα (ουδέτερο γένος) nihil nullius rei nulli rei nihil - nulla re Κανονικά, δεν έχει πληθυντικό αριθμό. 4 ΚΕΙΜΕΝΟ 29 ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ Κοντά στα απρόσωπα ρήματα interest και refert(= ενδιαφέρει), υπάρχει μια γενική που δηλώνει το πρόσωπο που ενδιαφέρεται. Το τι ενδιαφέρει κάποιον εκφράζεται με απαρέμφατο, με ουσιαστική πρόταση ή με ουδέτερο αντωνυμίας. Μοναδική περίπτωση στα κείμενα, κ.29: Caesaris interfuit corvum emere Το με ενδιαφέρει, σε ενδιαφέρει κ.τ.λ. δηλώνεται ως: mea interest, tua interest π.χ. Mea interest corvum emere Ο χρονικός σύνδεσμος quotiescumque ισοδυναμεί με τον cum επαναληπτικό. Συντάσσεται με οριστική αρκτικού χρόνου και δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρόν και το μέλλον ή με οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου και δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.

5 Τον συναντάμε μόνο στο κ.29: quotiescumque avis non respondebat Το ρήμα aveo είναι ελλειπτικό. Συναντάται μόνο στο κείμενο 29 και οι εύχρηστοι τύποι του είναι: απαρέμφατο ενεστώτα: avere προστακτική ενεστώτα: ave-avete β ενικό προστακτικής μέλλοντα: aveto ΚΕΙΜΕΝΟ 30 ΔΟΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ Πρόκειται για ιδιομορφία της λατινικής. Είναι δοτική αφηρημένου ουσιαστικού (πρόκειται για στερεότυπες δοτικές, όπως: exemplo, auxilio, usui κ.τ.λ.) και τη συναντάμε συνήθως μαζί με το ρήμα sum. Μπορεί να προσδιορίζεται από επίθετο δίπλα της είναι δυνατό να υπάρχει και άλλη δοτική: χαριστική, αντιχαριστική, ηθική ή του έμμεσου αντικειμένου (κ. 30, 44, 48), π.χ. κ.30: viro magno adiumento, solacio..gratulationi fuit 5 ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟΥ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΟΣ Είναι η γενική που τίθεται με το ρήμα sum. Συναντάται μόνο στο κείμενο 30, virtutis fuit, pietatis fuit, felicitatis fuit. Επιμέλεια: Καρβελά Διονυσία