accedo spolio, vaco utor, potior

Transcript

1 Θ.Α. ΑΜΕΛΙ ΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Π Ι Ν Α Κ Ε Σ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΜΕΡΟΣ 1. Υποκείµενο Κατηγορούµενο - Αντικείµενο 3 2. Προσδιορισµοί 7 3. Χρήση των πτώσεων (Ονοµαστική - Γενική οτική Αιτιατική 9 Αφαιρετική) 4. Απαρέµφατο Μετοχή - Ανάλυση µετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση Γερούνδιο Γερουνδιακό Γερουνδιακή έλξη - Σουπίνο Περιφραστική συζυγία 20 Β ΜΕΡΟΣ 7. Χρήση των εγκλίσεων - Ακολουθία των χρόνων της Υποτακτικής Απαγόρευση Προτάσεις Ευθείες 24 Πλάγιες 25 Ενδοιαστικές 26 Βουλητικές 26 Αναφορικές 27 Προτάσεις quominus, quin 28 Αιτιολογικές 29 Τελικές 29 Συµπερασµατικές 30 Χρονικές 31 Υποθετικές 32 Εναντιωµατικές - Παραχωρητικές 33

3 Παραβολικές Ευθύς πλάγιος λόγος Σύνδεσµοι Επίµετρο: Συνοπτικοί πίνακες 38 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Περιλαµβάνει όλη τη θεωρία του Συντακτικού που πρέπει ξέρει ο µαθητής της Β και Γ λυκείου σε ευκρινείς πίνακες, ελκυστικούς µε χρώµατα για όλα τα συντακτικά φαινόµενα (π.χ. κατηγορούµενο, αντικείµενο, προσδιορισµοί, απαρέµφατο, µετοχή, δευτερεύουσες προτάσεις κ.ά). Υπάρχει µια σηµαντική καινοτοµία. Όλα τα συντακτικά φαινόµενα είναι σε ψηφιακή µορφή και συγκεντρωµένα σε τέσσερις πίνακες* ( είτε στο τέλος). Έτσι, καθηγητής ή ο µαθητής µπορεί να κάνει κλικ επάνω στο συγκεκριµένο φαινόµενο (π.χ. σύνταξη ρηµάτων, απαρέµφατο, µετοχή, προτάσεις κ.ά) που αναζητά και να εµφανιστεί ο ανάλογος πίνακας µε τις σχετικές πληροφορίες. Μ αυτόν τον τρόπο έχουµε γρήγορα και εύκολα πρόσβαση σε όλο το συντακτικό. Το Συντακτικό µπορεί να εκτυπωθεί: α) Σε ασπρόµαυρη µορφή, όπως εµφανίζεται στην αρχή. β) Σε έγχρωµη µορφή, όπως εµφανίζεται στα διαγράµµατα, κάνοντας «κλικ» στα βέλη. * Σηµείωση: Ο συγκεκριµένος πίνακας εδώ στο δείγµα (DEMO) ανοίγει µόνο εκεί όπου υπάρχει το βέλος.

4 ΕΙ Η ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ ΜΟΡΦΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ Είµαι sum Γίνοµαι, γεννιέµαι fio, nascor, Α ΚΑΘΕ Βλέπω, γεννώ, video, gigno, Π Ζω, πεθαίνω vivo, morior, Λ ΜΟΡΦΗ Εκλέγοµαι creor, Ο Νοµίζοµαι, καλούµαι putor, dicor, Θεωρούµαι, κρίνοµαι habeor, iudicor ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ Αποµάκρυνση, χωρισµό Προέλευση Απαλλαγή Στέρηση Τα αποθετικά abeo, abstineo accedo libero, expello, solvo spolio, vaco utor, potior

5 ΓΕΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ 1. Κτητική γ πρόσωπο α, β, γ κτητικής αντωνυµίας (συµφωνεί κατά γένος, αριθµό και πτώση) 2. ιαιρετική αριθµητικό, υπερθετικός βαθµός αντωνυµία (nostrum, vestrum) εµπρόθετα de, ex, in + αφαιρετική 3. ηµιουργού 4. Περιεχοµένου 5. Ιδιότητας(Μόνιµη) επίθετο, αντωνυµία+ αριθµητικό (επιθετικός προσδιορισµός) 6. Υποκειµενική 7. Αντικειµενική 8. Επεξηγηµατική

6 ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΡΗΣΗ Υποκείµενο Λεκτικά ΕΞΑΡΤΗΣΗ Απρόσωπα ρήµατα constat Αντικείµενο Λεκτικά οξαστικά Γνωστικά Αισθητικά ηλωτικά Ψυχικού πάθους Mελλοντικά (Σε Μέλλοντα) Προσωπικά ρήµατα dico, narro, nuntio duco, puto scio, ignoro audio, sentio, video, animadverto ostendo, declaro doleo, gaudeo, admiror spero ΜΕΤΟΧΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ Ενεστώτας Ισοδυναµεί µε αναφορική πρόταση. Ενεστώτας Αισθητικά: video, audio Παρουσιάζω, παριστάνω: facio, induco Τροπική Τελική (Μέλλοντας) Χρονική Αιτιολογική Υποθετική Εναντιωµατική

7 ΓΕΡΟΥΝ ΙΟ Αντικειµενική ΓΕΝΙΚΗ ndi causa, gratia + γεν.= σκοπό ΟΤΙΚΗ ndo Σκοπό. Επίθετα: καταλληλότητα, ικανότητα, δυνατότητα, εκλογή, διορισµό ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ndum ad, in + αιτ.= σκοπό, αναφορά ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ndo Τρόπο de, ex, in, ab + αφ.= αναφορά, τρόπο, αφετηρία ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΟΥ [ΣΚΑ] ΣΤΑΣΗ ΚΙΝΗΣΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ in + αφαιρετική in, ad + αιτιατική ex, de, ab + αφαιρετική π.χ. in Asia Γενική (α', β' κλίση) π.χ. Romae Αφαιρ. (γ' κλ., πληθυντ.) π.χ. ad Romam Αιτιατική π.χ. Romam π.χ. ex Roma Αφαιρετική π.χ. Roma π.χ. Carthagine, Athenis

8 ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ noli (β ενικό), nolite (β πληθυντικό) + απαρέµφατο Ενεστώτα π.χ. Noli srectare quanti homo sit (µη σε απασχολεί) ne (nemo, numquam... + Υποτακτική Παρακειµένου του ρήµατος). ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ακολουθία των χρόνων ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΙ ΕΚΦΕΡΟΝΤ. ΗΛΩΝΟΥΝ quod, quia, quoniam Οριστική Αντικειµενική αιτιολογία quod, quia, quoniam cum Υποτακτική» Υποκειµενική αιτιολογία, εκφράζει δηλαδή την άποψη του υποκειµένου της κύριας πρότασης Αιτιολογία αποτέλεσµα εσωτερικής, λογικής διεργασίας

9 ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ YΠOTAKTIKH Πρόταση κρίσεως Οριστική (Κύρια πρόταση) Ειδικό απαρέµφατο Υποκείµενο σε αιτιατική Βουλητική πρόταση (Ρήµ: ιαταγή, παρά- κληση, προτροπή/πειθώ, φροντίδα, απόφαση Πρόταση επιθυµίας Υποτακτική, Προστακτική ut + Υποτακτική (καταφατική) ne +» (αρνητική) Τελικό απαρέµφατο ενεστώτα Υποκείµενο σε αιτιατική ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ / Ακολουθία των χρόνων της Υποτακτικής ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Ενεργητικής φωνής (Σύγχρονο) qui, quae,quod + Οριστική Ενεστώτα - Παρατατικού Ε.Φ (Ενεργητική Φωνή) ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Παθητικής φωνής (Προτερόχρονο) qui, quae,quod + Οριστική Παρακείµενο Υπερσυντέλικο Π.Φ (Παθητ. Φωνή)

10 ΡΗΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΠΡΟΣΩΠΟ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΛΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ANTIKEIMENOY ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΓΕΝΙΚΗ ΔΟΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΣΥΣΤΟΙΧΟ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ΜΕΤΟΧΗ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ΡΗΜΑ (ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ) AΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΔΙΠΤΩΤΟ

11 ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡ/ΚΟΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ΔΟΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΕΜΠΡΟΘΕΤΑ ΔΟΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

12 ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΤΟΧΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

13 ΚΥΡΙΕΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΕΩΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ Quominus - quin ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ